Người ta vây bác Trọng nên bác ấy vào đây. Có một ông già mà đến mấy chục người canh
giữ cả buổi sáng, các chú tiêu tiền của dân đóng thuế như thế à?
Sĩ quan Tâm không trả lời được các câu hỏi của một phụ nữ quanh năm ở nhà nội trợ như
bà xã tôi. Cuối cùng anh Tâm quay ra khuyên giải: các bác lớn tuổi rồi, nghỉ ngơi an hưởng tuổi
già. Bà xã tôi lại vặn: Thế mình ở đây sung sướng, để mặc bà con người dân bị Tàu nó bắn giết
ngoài biển à? Anh Tâm lại nói: Việc đó để Đảng và nhà nước lo! Bà xã tôi lại nói: Ông Trọng
Lú thì làm sao mà lo được? Anh Tâm hỏi: Trọng Lú là ai? Bà xã tôi thật thà: Thế chú không
biết Trọng Lú là ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư à? Tôi thấy ở ngoài Hà Nội ai cũng gọi
ông ấy là Trọng Lú.
Sĩ quan Tâm quay sang tôi, bằng một giọng nghiêm túc, hỏi: Vậy theo chú Khải thì ai lãnh
đạo đảng bây giờ là tốt nhất? Tôi trả lời: Nếu chỉ bầu tổng bí thư trong bộ chính trị thì bác Hồ
luôn là người Thanh Hóa! Rồi tôi kể chuyện "Bác Hồ là người Thanh Hoá" cho anh Tâm nghe:
Có bốn anh đi chơi với nhau. Ba anh là người Thanh Hóa, một anh là người Nghệ An. Anh quê
Nghệ An nói: bác Hồ là người quê tôi. Ba anh kia không chịu. Cuối cùng phải bầu. Kết quả bác
Hồ là người Thanh Hóa. Kể đến đây, tôi nhấn mạnh: rõ ràng bầu dân chủ, công khai, minh bạch
mà bác Hồ vẫn là người Thanh Hóa, vì cái đa số ấy người ta gọi là "đa số tối thiểu". Đảng của
các anh có biết bao người tài giỏi và tốt. Nếu bầu tổng bí thư dân chủ trong toàn đảng thì chắc
chắn sẽ có một tổng bí thư đủ sức lãnh đạo đảng thoát khỏi tình trạng bế tắc.
Anh Tâm chăm chú nghe tôi nói và không có phản ứng gì. Tôi tiếp tục: Là một nhà báo, tôi
đi biểu tình và quan sát rất kỹ, nếu người ta muốn dập tắt cuộc biểu tình từ phút đầu tiên thì
chắc chắn làm được, vì lực lượng đàn áp nhiều hơn lực lượng biểu tình, nhưng biểu tình vẫn
diễn ra, sau đó mới bị chia cắt ra từng mảnh nhỏ. Hình ảnh của cuộc biểu tình lập tức được
truyền đi toàn thế giới. Vậy là, đảng và nhà nước Việt Nam cũng cần để cho Trung Quốc biết
rằng, nhân dân Việt Nam không bao giờ chịu mất biển đảo của mình.
Sĩ quan Tâm nghe tôi một cách chăm chú, sau đó anh nói: Nếu chú biết được như thế thì tốt
quá! Trước khi ra về, anh Tâm còn nói: Thế nào cháu cũng phải gặp bác Trọng để trao đổi với
bác ấy!
Sau khi gặp sĩ quan Tâm, tôi suy nghĩ và thấy cần phải viết một bài đưa lên mạng internet
nhận định về cuộc biểu tình ở Sài Gòn ngày 09.12.2012. Bài đó có nhan đề: "Thấy gì qua cuộc
biểu tình ngày 09/12/2012 tại Sài Gòn". Trang mạng Bauxite và BBC tiếng Việt đã đăng bài
này ngày 15/12/2012.
Trong bài viết đó tôi nhấn mạnh vài ý chính:
Thứ nhất, tuy những người chủ soái phát động biểu tình là các vị nhân sĩ trí thức Hồ Ngọc
Nhuận, Lê Công Giàu, Lê Hiếu Đằng, Tương Lai bị ngăn chặn đến nơi tập kết một cách hết sức
vô lý, bất chấp pháp luật như các vị ấy đã lên tiếng tố cáo, phản đối sau này nhưng cuộc biểu
tình vẫn nổ ra rất ròn rã trong tiếng thét vang của lớp trẻ. Những tiếng hô: "Hoàng Sa, Trường
Sa là của Việt Nam", hay "Đả đảo Trung Quốc xâm lược biển đảo của Việt Nam" và "Bảo vệ
tổ quốc Việt Nam"... vang vọng cả một góc trời, nói lên rằng lòng yêu nước thiết tha của giới
trẻ với khát vọng bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, biển đảo của tổ quốc mà cha ông đã đổ bao xương
máu để gìn giữ là có thật. Điều đó nói lên rằng, những người chủ xướng cuộc biểu tình này là
lương tâm của đất nước.
Thứ hai, lớp trẻ Sài Gòn nói riêng và cả nước nói chung bao giờ cũng là những người lính
tiên phong, can đảm nhất để bảo vệ tổ quốc. Cho dù bao nhiêu cám dỗ, bao nhiêu sự bày đặt để
250
đánh lạc hướng tuổi trẻ, nhưng những tâm hồn trẻ sáng suốt và nhạy cảm nhất vẫn dũng cảm
xông lên hàng đầu bất chấp hiểm nguy để "quyết tử cho tổ quốc quyết sinh".
Điều thứ ba tôi cảm nhận được ở sáng ngày 09.12.12 đó là, ngay cả những bạn trẻ được điều
đến để chia cắt cuộc biểu tình thì từ đáy lòng họ cũng cảm thấy mình đang làm điều gì đó không
phải, không đúng với lương tâm mình. Tôi đã tiến đến trước hàng quân áo xanh của "thanh niên
tình nguyện" và nhìn thẳng vào các bạn trẻ này. Thực lòng, tôi rất cảm tình với các bạn bởi hầu
hết các gương mặt đều ánh lên vẻ hiền hòa, dễ mến. Chính vì thế mà khi ông chỉ huy của họ
mặc áo sơ mi cộc tay (sau này tôi mới biết là thượng tá, trưởng công an quận 1 Trần Đức Tài)
ra lệnh: "Chia cắt ra!". Nghe lệnh mà các bạn trẻ này vẫn đứng yên. Sau nhiều lần thúc giục, họ
mới từ tốn tiến lên bậc thềm cao của nhà hát lớn, đứng sau đoàn biểu tình và đội quân áo xanh
này vẫn không hành động gì cả. Mãi sau họ mới chia cắt đoàn bằng những lượt xô đẩy.
Cuối cùng, riêng với tôi cuộc biểu tình ngày 09.12.2012 là một điều bất ngờ thú vị. Nhớ lại
sau ngày đất nước thống nhất, kỳ họp đầu tiên của Quốc Hội thống nhất. Trong ánh đèn lung
linh bên hồ Tây tại khách sạn sang trọng nhất ở Hà Nội lúc đó tôi đã xiết chặt tay anh Huỳnh
Tấn Mẫm. Vậy là đúng 36 năm, cũng tại thềm nhà hát lớn Sài Gòn, nơi mà gần 40 năm trước
anh Huỳnh Tấn Mẫm đã từ đây dẫn đầu đoàn biểu tình của sinh viên Sài Gòn chống chính
quyền Nguyễn Văn Thiệu, tôi lại được gặp anh Mẫm đứng đầu trong một cuộc biểu tình chống
Trung Quốc xâm lược. Cuộc đời cứ đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
(SG 12/2012)
https://phanba.wordpress.com/
251
Thay lời kết
Tôi năm nay đã 72 tuổi mụ, tức là đã sống cả đời trong chế độ Đảng trị. Ông nội tôi là công
chức Phủ toàn quyền Đông Dương, lương thừa nuôi cả nhà, vậy mà năm 1946 cũng dẫn cả dòng
họ nội ngoại lên Thanh Ba Phú Thọ theo cụ Hồ kháng chiến chống Pháp. Thời chống Mỹ, mỗi
khi họ Lê Phú nhà tôi giỗ tết, tập hợp đông đủ nội ngoại, dâu rể thì nhìn đâu cũng thấy đảng
viên. Có lẽ, chỉ có mấy cái cột nhà và tôi không phải là đảng viên mà thôi! Tôi nhiều lần từ chối
vào đảng vì tôi đã thấy chế độ mà tôi đang sống là một chế độ độc thoại. Mà từ lúc còn trên ghế
nhà trường, tôi đã tôn thờ câu nói của Aristote: "Platon là thầy tôi, nhưng chân lý còn quý hơn
thầy!"
Không vào đảng trong một chế độ đảng trị thì đương nhiên con đường "tiến thân" "u ám"
rồi! Tôi ý thức rất rõ điều này và hoàn toàn bằng lòng, vui vẻ với con đường mình đã chọn, là
một người tự do ngoài Đảng.
Vì thế, khi nhà văn Phạm Thị Hoài ở Đức muốn phỏng vấn một người đang sống ở trong
nước dám nói thật những suy nghĩ của mình, không che giấu, không uốn éo, không sợ sệt về sự
lãnh đạo của đảng thì nhà văn Phạm Đình Trọng đã giới thiệu tôi. Có lẽ không gì hơn là kết
thúc tập hồi ký này bằng chép lại bài trả lời phỏng vấn đó.
Phỏng vấn Lê Phú Khải - Tôi nhiều lần từ chối vào đảng Cộng sản
Phạm Thị Hoài thực hiện
Phạm Thị Hoài: Thưa ông Lê Phú Khải, là một công dân ngoài đảng, ông trải nghiệm sự
lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam như thế nào?
Lê Phú Khải: Trong suốt những năm dài sống trong một xã hội chịu sự lãnh đạo của đảng
Cộng sản Việt Nam, tôi thấy mỗi khi đảng nêu cao khẩu hiệu đoàn kết dân tộc, chiến đấu vì lợi
ích dân tộc thì đường lối của đảng đúng đắn, được nhân dân ủng hộ và đảng thu được thắng lợi
to lớn. Điện Biên Phủ là một dấu son của đảng Cộng sản Việt Nam trong lịch sử dân tộc. Nhưng
khi nào đảng đề cao đấu tranh giai cấp, lấy mục tiêu xã hội chủ nghĩa làm tiêu chí cho mọi
chính sách và hành động thì đảng thất bại hoàn toàn, mất lòng dân và uy tín giảm sút. Cải cách
ruộng đất, cải tạo tư sản, hợp tác hóa nông nghiệp, v. v... là những thí dụ điển hình về sự thất
bại đó.
Phạm Thị Hoài: Nếu phải giải thích cho một người chưa bao giờ sống dưới sự lãnh đạo của
đảng, ông sẽ giải thích như thế nào?
Lê Phú Khải: Chị Hoài thân mến, người chưa bao giờ sống dưới sự lãnh đạo của đảng Cộng
sản Việt Nam như chị nói thì theo tôi hiểu chỉ có Việt kiều sinh ra và lớn lên ở những nước phi
cộng sản và nhân dân bản địa ở những nước đó. Tôi sẽ nói với họ rằng chưa có nơi nào trên trái
đất mà các mâu thuẫn chính trị lại phức tạp, đan xen, chồng lấn lên nhau như ở Việt Nam. Vì
thế chỉ có người ở trong cuộc mới thấy hết sự phức tạp của nó. Một bà mẹ có hai người con,
một theo Việt Cộng, một lại theo Cộng Hòa, vì thế ông Võ Văn Kiệt mới nói ngày 30 tháng Tư
năm 1975 có một triệu người Việt Nam vui thì cũng có một triệu người Việt Nam buồn. Vậy
nên gọi ngày ấy là ngày thống nhất đất nước. Hiểu Việt Nam như thế thì người ta sẽ hiểu về sự
lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam, người ta sẽ hiểu vì sao những trí thức lỗi lạc như Nguyễn
Hữu Thọ, Trần Đại Nghĩa, Tạ Quang Bửu, Nguyễn Khắc Viện ... lại đi theo đảng Cộng sản,
chịu sự lãnh đạo của đảng. Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, lúc ở tuổi tám mươi có nói với tôi rằng:
"Đời Nguyễn Khắc Viện là đời một kẻ ngây thơ. Phần thơ là theo cụ Hồ đi kháng chiến giành
252
độc lập, tôi giữ lại nó. Phần ngây là theo chủ nghĩa xã hội, tôi vất nó đi! Nhưng nếu được sống
lại, tôi vẫn đi theo con đường đó, vì tình thế lúc đó nó thế". Ý ông muốn nói tuổi trẻ là như thế.
Phạm Thị Hoài: Ông thấy sự lãnh đạo của đảng đối với trí thức thể hiện cụ thể qua những
điều gì? Những điều đó có giúp ích cho sự phát triển của giới trí thức hay không?
Lê Phú Khải: Theo tôi thì ở Việt Nam, trừ một số ít trí thức có tư duy độc lập còn thì không
có đội ngũ trí thức đúng với tên gọi, đúng với nội hàm của nó. Cái gọi là tầng lớp trí thức xã
hội chủ nghĩa là những người do Đảng đào tạo nên để làm công chức cho Đảng. Vì thế Đảng
nói gì họ nghe nấy, Đảng bảo sao họ làm vậy, vậy thôi. Họ có phản biện thì cũng trong phạm
vi Đảng cho phép, vẫn là phản biện để "phò chính thống" một đặc điểm truyền thống của trí
thức Phương Đông, đặc biệt là trí thức "trung quân", trung với vua ở Trung Hoa và Việt Nam
như nhà nghiên cứu Nguyễn Kiến Giang đã chỉ ra. Phim Thuỷ Hử rất hay của Trung Hoa đang
chiếu trên VTV2 mà tối nào tôi cũng phải dán mắt vào xem thì thủ lĩnh Tống Giang của Lương
Sơn Bạc là một nhân vật "phò chính thống" tiêu biểu nhất. Đã đi làm giặc hùng cứ một phương,
ngoài vùng kiểm soát của triều đình, mà vẫn thờ vua!
Phạm Thị Hoài: Bản thân ông có cần một sự lãnh đạo như thế cho mình không?
Lê Phú Khải: Không! Tôi không cần sự lãnh đạo đó! Nếu cần thì tôi đã phấn đấu vào Đảng
và trở thành một đảng viên cộng sản. Nhiều lần người đứng đầu tổ chức đảng nơi tôi làm việc
bảo tôi viết đơn xin vào đảng nhưng tôi đều từ chối.
Phạm Thị Hoài: Sự lãnh đạo của Đảng hiện nay có gắn với những nội dung tích cực hoặc
cần thiết trong một lĩnh vực nào của đời sống?
Lê Phú Khải: Người cầm quyền chỉ ra lệnh cho đội ngũ công chức của mình, cái đội ngũ
công chức mà chị Hoài gọi bằng cái tên sang trọng là "trí thức" đó. Đến nhà văn là người được
xem là làm nghề tự do có tư cách trí thức cũng phải dồn vào trong một cái rọ, một tổ chức quốc
doanh là Hội Nhà văn Việt Nam. Các nhà văn đi dự đại hội nhà văn bằng vé máy bay do Đảng
cấp, lấy từ tiền thuế của dân, thì họ chỉ "muốn là con chim ca hót quanh Lăng" (Hồ Chí Minh)
(thơ Viễn Phương), làm sao trở thành chim báo bão được!
Phạm Thị Hoài: Theo ông, không có sự lãnh đạo đó, xã hội có rơi vào hỗn loạn, khủng
hoảng không?
Lê Phú Khải: Đây là một câu hỏi khó trả lời. Nhiều người đã đặt ra câu hỏi này trong lúc
hàn huyên. Tùy từng điều kiện lịch sử, xã hội của từng nước, khi thay đổi một tập đoàn lãnh
đạo toàn trị sang một thể chế xã hội khác, có thể êm thắm, có thể rơi vào khủng hoảng. Riêng
tôi nghĩ thì "lịch sử thường đi những lối bất ngờ" như nhà thơ Tố Hữu đã có lần viết như thế.
Phạm Thị Hoài: Phủ nhận độc quyền lãnh đạo của đảng có đồng nghĩa với chống nhà nước
xã hội chủ nghĩa Việt Nam không?
Lê Phú Khải: Đương nhiên là chống. Vì đảng cộng sản là tổ chức đứng trên nhà nước. Nhà
nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam nằm dưới sự lãnh đạo toàn diện, triệt để, trực tiếp của Đảng,
phủ nhận sự lãnh đạo đó tức là chống nhà nước của Đảng!
Phạm Thị Hoài: Cảm ơn ông Lê Phú Khải. Chúc ông và gia đình một năm mới bình an.
Lê Phú Khải: Chúc chị Hoài và bạn đọc Pro&Contra một năm mới may mắn. (Cuối năm
2011)
253
Sau bài phỏng vấn này, nhà trí thức Nguyễn Gia Kiểng ở Paris có gửi thơ điện tử về cho tôi,
ông tán thành bài trả lời phỏng vấn này. Nhưng ông cho rằng, khi không có sự lãnh đạo của
đảng Cộng sản nữa thì tình hình đất nước vẫn êm thắm, không có chuyện "có thể rơi vào khủng
hoảng", như tôi nhận định. Không biết ông Kiểng dựa vào đâu mà cho là như thế. Tôi cũng
mong và mọi người Việt Nam đều mong muốn như nhà trí thức thiết tha với đất nước Nguyễn
Gia Kiểng nhận định! Cầu mong là như thế.
Tình hình đất nước bây giờ ngày càng đen tối. Nền độc lập phải trả bằng núi xương sông
máu của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đến nay đã và đang bị anh bạn 4 tốt và
16 chữ vàng với tham vọng bành trướng điên cuồng đang cắm sâu nanh vuốt của nó trên cơ
thể đất nước, ngấm độc vào mọi lĩnh vực của đời sống dân tộc Việt. Các vị lãnh đạo lớp trước
với nhãn quang thiển cận, ngu muội đã tin vào một thứ chủ nghĩa hoang đường mà bán rẻ đất
nước và dân tộc cho người Tàu.
Nhà văn Trần Đình Hiến, người từng làm tham tán văn hóa nhiều năm ở đại sứ quán ta tại
Bắc Kinh, trong buổi sáng 16/4/2013 tại Hà Nội, ông ngồi uống cà phê với tôi và bác sĩ Phạm
Hồng Sơn, đã kể: Nguyễn Văn Linh bán nước từ lâu rồi, khi còn chiến tranh ở miền Nam trước
1975, mỗi năm Nguyễn Văn Linh sang Trung Quốc ít nhất một lần để báo cáo tình hình miền
Nam cho Trung Quốc nghe (Trần Đình Hiến phiên dịch - LPK). Có những bí mật quốc gia nào
thì Nguyễn Văn linh báo cáo hết. Tôi hỏi: Bác thử ví dụ một cái? Nhà văn Trần Đình Yến thở
một hơi thuốc Thăng Long rồi từ tốn nói: Linh mang theo cô du kích tên là Liên, khi cô này
báo cáo đạn AK thì tiểu liên, trung liên, đại liên đều bắn được, nó rất cần cho một đại đội bộ
binh, trong khi Mỹ thì súng nào bắn đạn ấy. Nói đến đây, các tướng lãnh Trung Quốc vỗ tay
rào rào. Đó là bí mật của Việt Nam phải tốn nhiều máu mới mua được. Vậy mà đem biếu không
cho Trung Quốc! Nhà văn Trần Đình Hiến còn kể tiếp: Lê Đức Thọ sang Trung Quốc thì chỉ
thì gặp Uông Đông Hưng để học cách giết người, vì Uông là chuyên gia giết người hàng đầu
của Trung Quốc!
Khi Liên Xô sụp đổ thì ông Linh hốt hoảng dẫn đầu đoàn Đảng và cán bộ cao cấp Việt Nam
sang xin làm chư hầu cho Trung Quốc để mong giữ vững chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ sự tồn
tại của đảng, sẵn sàng bán rẻ Việt Nam cho Trung Quốc. Về điều này thì hồi ký của Trần Quang
Cơ nói rất rõ. Các vị lãnh đạo tiếp sau cứ theo vết xe đổ của Nguyễn Văn Linh mà lần lượt cắt
đất, bán biển Việt Nam cho Trung Quốc để giữ ghế, giữ chế độ, giữ Đảng. Rõ ràng, hiển nhiên
nhất là việc cho Trung Quốc vào khai thác bô xít Tây Nguyên mà không công khai, hai tổng bí
thư Trung Quốc và Việt Nam giấu diếm ký với nhau làm việc đã rồi và Đảng trắng trợn tuyên
bố đó là chủ trương lớn của Đảng và nhà nước Việt Nam.
Bây giờ thì đất nước Việt Nam của chúng ta rừng đã phá hết, rừng đầu nguồn cho Trung
Quốc thuê dài hạn, tài nguyên dưới lòng đất đã khai thác cạn kiệt, biển thì thỏa thuận để Trung
Quốc khai thác và đánh cá chung, nhưng không nói rõ đánh ở đâu, mái nhà của đất nước là Tây
Nguyên thì Trung Quốc đã ngồi chễm chệ trên đó. Kinh tế quốc doanh là chủ đạo thì đã sụp đổ
với các tập đoàn Vinashin, Vinaline, Than và Khoáng sản,... kinh tế tư nhân cũng đang phá sản,
sự suy thoái đạo đức, tham nhũng, "hối lộ sờ đâu cũng thấy, nhìn đâu cũng có" như tổng bí thư
Nguyễn Phú Trọng thừa nhận. Cả xã hội lấy sự dối trá làm lẽ sống, lãnh đạo thì "nói dối lem
lém, nói dối lì lợm, nói dối không biết xấu hổ, nói dối không biết khiếp sợ (Nguyễn Khải - Đi
tìm cái tôi đã mất)...
Sáng sớm 14/09/1985 tôi đang ở bến đò Cà Mau đi Năm Căn thì nghe tin đổi tiền. Mới tối
hôm trước Đài Tiếng nói Việt Nam cơ quan của tôi còn nói không có chuyện đổi tiền, đồng bào
đừng nghe kẻ xấu thông tin đổi tiền, vậy mà sáng hôm sau 14/09/1985 chính cái đài ấy lại hô
hào nhân dân đến các trạm đổi tiền để đổi tiền. Một bà má ở dưới ghe đã chỉ tay lên cái loa đang
loan tin đổi tiền ở trên bờ chửi: Cái đài này nó nói dóc còn hơn con điếm.
254
Tôi đang phải sống với con điếm ấy cả đời người!
TP. HCM 8/2013
(viết từ tháng 05/2012 đến tháng 08/2013)
Email: [email protected]
DĐ: 01697516430
https://phanba.wordpress.com/
255
Mục lục
Lời Nhà Xuất Bản ................................................................................................................................... 3
Lời Nói Đầu............................................................................................................................................. 8
Hà Nội, nơi tôi sinh ra ........................................................................................................................... 12
Đi tản cư lên Chí Chủ Phú Thọ ............................................................................................................. 15
Hai lần thi trượt nhưng số phận vẫn mỉm cười với tôi .......................................................................... 29
Đời sinh viên ......................................................................................................................................... 39
Những chuyện kể của tướng Qua .......................................................................................................... 44
Chín năm dạy học ở thôn quê................................................................................................................ 59
Ba mươi tám năm làm báo "lề phải" và "lề trái" ................................................................................... 67
Người cùng thời................................................................................................................................... 199
Chấm phá chân dung các nhà dân chủ................................................................................................. 221
Cuộc biểu tình ngày 09.12.2012.......................................................................................................... 249
Thay lời kết ......................................................................................................................................... 252
256