ทัศนศิลปะ ป3

หนงั สือเรยี น​รายวิชาพน้ื ฐาน​

ทศั นศิลป์ ป. 3

ชน้ั ประถมศกึ ษาป​ ท ่ี​3
กลมุ สาระการเรยี นรศู ลิ ปะ
ตามหลักสูตรแกนก​ ลางการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐานพทุ ธศักราช​2551

ผู้เรยี บเรยี ง
รศ. พีระพงษ์ กลุ พิศาล กศ.บ., M.S. (Art-Ed-Elm-Ddu.)

ผู้ตรวจ
รศ.ดร. สาธิต ทิมวฒั นบรรเทิง กศ.ม., ปร.ด.

ดร. วสิ ทิ ธิ์ โพธวิ ัฒน์ ศป.ม., ค.ด.
จริ ะ ตณั ฑ์โพธิ์ประสิทธิ์ กศ.บ.

บรรณาธิการ
พชั ราภรณ์ สมติ ะมาน กศ.บ., ศศ.ม.

อุมาพร มั่นไทรทอง ศศ.บ.

หนังสอื เรียน​รายวิชาพน้ื ฐาน

ทศั นศิลป์ ป. 3

ชนั้ ประถมศึกษาปท ี่​3
กลุมสาระการเรยี นรู​ศลิ ปะ
ตามหลักสูตรแกนก​ ลางการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน​พทุ ธศกั ราช​2551

ผ้เู รยี บเรียง
รศ. พีระพงษ์ กุลพศิ าล

ผตู้ รวจ
รศ.ดร. สาธติ ทิมวัฒนบรรเทงิ
ดร. วิสิทธ์ิ โพธวิ ฒั น์
นายจิระ ตัณฑ์โพธิประสิทธ์ิ

บรรณาธกิ าร
พัชราภรณ์ สมิตะมาน
อุมาพร ม่นั ไทรทอง

ISBN 978-616-8047-35-4

บริษทั กรพัฒนาย่งิ จำากดั
เลขท่ี 23/34–35 ช้ัน 3 ห้อง 3B
ถนนตรีมิตร แขวงตลาดน้อย เขตสัมพนั ธวงศ์
กรุงเทพฯ 10100

ค�ำ น�ำ

คำ�น�ำ

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพนื้ ฐาน ทศั นศลิ ป์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 3 เลม่ นจ้ี ดั ทำ ขน้ึ ตามหลกั สตู ร
แกนกลางการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน พุทธศักราช 2551 โดยมีเปา้ หมายให้นักเรยี นและครใู ช้เปน็ สอ่ื ใน
การจัดการเรียนร ู้ เพอื่ พัฒนานักเรียนให้มีคุณภาพตามสาระ มาตรฐานการเรียนร ู้ ตวั ชี้วัด และ
สาระการเรียนรู้แกนกลางท่ีหลักสูตรกำ หนด รวมทั้งพัฒนานักเรียนให้มีสมรรถนะสำ คัญตามท่ี
ตอ้ งการทั้งด้านการส่ือสาร การคิด การแกป้ ัญหา การใชท้ ักษะชีวิต และการใช้เทคโนโลย ี ตลอด
จนพัฒนานักเรียนให้มคี ุณลักษณะอันพึงประสงค์ ทำ ประโยชน์ใหส้ งั คม เพอ่ื ให้สามารถดำ รงชีวิต
อยู่รว่ มกับผอู้ ืน่ ในสงั คมไทยและสังคมโลกไดอ้ ย่างมคี วามสุข
หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน ทศั นศลิ ป ์ เลม่ นย้ี ดึ แนวคดิ การจดั การเรยี นรทู้ เี่ นน้ ผเู้ รยี นเปน็
สำ คญั ใชห้ ลกั การสง่ เสรมิ ใหน้ กั เรยี นมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจธรรมชาตขิ องศลิ ปะและสามารถนำ ความ
รไู้ ปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ติ ประจำ วนั ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและยง่ั ยนื โดยพฒั นานกั เรยี นแบบองคร์ วม
อยู่บนพื้นฐานของการบูรณาการความคดิ รวบยอด ท่เี น้นให้นักเรียนเรยี นรดู้ ว้ ยกระบวนการที่เน้น
การปฏบิ ตั ิ (Active Learning) และเรียนร้โู ดยใชส้ มองเป็นฐาน (Brain-based Learning) ซ่ึงเนน้
การเรียนรู้ให้ตรงกับรูปแบบการเรียนรู้ (Learning Styles) เน้นทักษะท่ีสร้างเสริมความเข้าใจท่ี
คงทนของนักเรียน ซึ่งเปน็ ผลลัพธ์ปลายทางทตี่ อ้ งการให้เกิดตามหลกั สูตร
การจัดทำ หนังสอื เรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ทศั นศลิ ป์ เล่มน้คี ณะผจู้ ัดทำ ซ่ึงเปน็ ผ้เู ชีย่ วชาญใน
สาขาวชิ าและการพฒั นาสอ่ื การเรยี นรไู้ ดก้ ำ หนดหนว่ ยการเรยี นร ู้ และออกแบบกจิ กรรมพฒั นาการ
เรยี นรู้ กิจกรรมเสนอแนะ โครงงาน การประยุกต์ใช้ในชีวติ ประจำ วัน และคำ ถามทบทวนอย่ใู น
เล่มเดยี ว
หวังเป็นอยา่ งย่ิงว่า หนังสอื เรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ทศั นศิลป์ เล่มน้จี ะสนบั สนุนให้นักเรียน
ได้พัฒนาความรู้ด้านทัศนศิลป์ และสนับสนุนการปฏิรูปการเรียนรู้ตามเจตนารมณ์ของพระราช
บญั ญัติการศกึ ษาแห่งชาติ พุทธศกั ราช 2542

คณะผูจ ัดทำ

คำ�ชีแ้ จง

คำ�นำ�

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน ทศั นศลิ ป์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 3 เลม่ นไี้ ดอ้ อกแบบหนว่ ยการ
เรยี นรู้ให้แต่ละหนว่ ยการเรียนรปู้ ระกอบด้วย

1. มาตรฐานการเรียนรู เป็นเป้าหมายท่ีต้องการให้เกิดขึ้นกับนักเรียนเม่ือจบการศึกษาใน
หนว่ ยการเรียนร้นู ัน้ ๆ หรือเมอื่ จบการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน

2. ตัวชี้วดั ช้ันปี ระบุตวั ชีว้ ดั ซึง่ เป็นเปา้ หมายในการพัฒนานกั เรยี นทส่ี อดคลอ้ งกบั เนอื้ หาใน
หนว่ ยการเรยี นรู้

3. ประโยชน์จากการเรียน นำ เสนอไว้เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนนำ ความรู้และทักษะจากการ
เรียนไปใชใ้ นชวี ิตประจำ วัน

4. คำถามนำ เป็นคำ ถามหรอื สถานการณท์ ่กี ระตุ้นใหน้ กั เรียนเกดิ ความสนใจ ตอ้ งการท่จี ะ
ค้นหาคำ ตอบ

5. เน้ือหา ตรงตามมาตรฐานการเรียนร ู้ ตวั ช้วี ัดชน้ั ป ี และสาระการเรียนรแู้ กนกลาง โดย
แบง่ เนอื้ หาเปน็ ชว่ ง ๆ แลว้ แทรกกจิ กรรมพฒั นาการเรยี นรทู้ พี่ อเหมาะกบั การเรยี น รวมทงั้ มกี ารนำ
เสนอดว้ ยภาพ ตาราง แผนภูมิ และแผนทคี่ วามคิด เพ่ือเปน็ สอ่ื ให้นกั เรยี นสร้างความคิดรวบยอด
และเกดิ ความเขา้ ใจที่คงทน

6. เกร็ดควรรู เปน็ ความรเู้ พอ่ื เพม่ิ พูนใหน้ ักเรียนมีความร้กู ว้างขวางขน้ึ
7. แหล่งคนขอมูล (WEB GUIDE) เป็นแหล่งเรียนรู้จากเว็บไซต์ เพ่ือให้ผู้เรียนศึกษา
คน้ ควา้ เนือ้ หาท่ีสอดคลอ้ งกบั เร่ืองท่ีเรียน
8. กจิ กรรมพฒั นาการเรยี นรู (ฝกึ ฝนงานศลิ ป)์ เปน็ กจิ กรรมทกี่ ำ หนดไวเ้ มอ่ื จบเนอื้ หาแตล่ ะ
ชว่ ง แตล่ ะตอนเพอื่ ใหน้ กั เรยี นไดป้ ฏบิ ตั เิ พอ่ื ใหเ้ กดิ การเรยี นร ู้ เปน็ กจิ กรรมทห่ี ลากหลาย ใชแ้ นวคดิ
ทฤษฎีต่าง ๆ ใหส้ อดคล้องกับเนอ้ื หา เหมาะสมกับวยั สะดวกในการปฏิบัต ิ กระตนุ้ ให้นักเรียน
ได้คิด และส่งเสริมใหศ้ ึกษาคน้ ควา้ เพมิ่ เติม
9. สรุป ไดจ้ ัดทำ สรปุ เป็นผังมโนทศั น ์ (concept map) เพอ่ื ให้นักเรยี นไดใ้ ช้เป็นบทสรุป
ทบทวนความร้ ู โดยวิธีการจินตภาพจากผังมโนทัศนท์ ไี่ ด้สรปุ เนื้อหาทไ่ี ด้จดั ทำ ไว้
10. กจิ กรรมเสนอแนะ เปน็ กจิ กรรมเสนอแนะใหน้ กั เรยี นไดป้ ฏบิ ตั ิ เพอ่ื พฒั นาทกั ษะการคดิ
การวางแผน และการแกป้ ัญหาของนักเรียน
11. โครงงาน เปน็ การใหน้ ักเรียนปฏบิ ตั โิ ครงงาน โดยเสนอแนะหวั ขอ้ โครงงานและแนวทาง
การปฏิบตั ิ

12. การประยกุ ตใ์ ชใ นชวี ติ ประจำวนั เปน็ กจิ กรรมทเ่ี สนอแนะใหน้ กั เรยี นไดน้ ำ ความร ู้ ทกั ษะ
ไปประยุกตใ์ ช้ในชวี ิตประจำ วัน

13. คำถามทบทวน เปน็ คำ ถามเพอ่ื ทบทวนผลการเรยี นรขู้ องนกั เรยี น
14. บรรณานกุ รม เป็นรายชื่อหนงั สือ เอกสาร เว็บไซต์ท่ใี ชป้ ระกอบการเขยี น
15. อภิธานศัพท์ เป็นคำ สำ คัญท่ีแทรกอยู่ในเนื้อหาซึ่งพิมพ์ด้วยสีแดงและนำ มาจัดเรียง
ตามลำ ดบั ตัวอกั ษรและอธิบาย

ส�รบญั

หนว่ ยการเรยี นรูท ี่ 1 ศิลปะในธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ ม ......... 1
1. เสน ................................................................... 2
2. สี ...................................................................... 6
3. รูปร่าง .............................................................. 10
4. รูปทรง.............................................................. 12
5. พืน้ ผวิ .............................................................. 14
6. วสั ดุ อุปกรณท์ ่ใี ชใ นการสรา งสรรค์ผลงานทศั นศลิ ป์...... 18

หนว่ ยการเรยี นรูท ี่ 2 สรา งสรรคง์ านศลิ ป์ .......................... 25
1. การวาดภาพระบายสสี งิ่ ของรอบตัว ........................... 26
2. การวาดภาพถา่ ยทอดความคิดความรสู ึกจาก
เหตุการณ์ชีวติ จริง ............................................... 30
3. งานปั้น ............................................................. 33
4. ลกั ษณะรปู รา่ ง รูปทรง ในงานออกแบบ .................... 40

หน่วยการเรยี นรูที่ 3 งานศลิ ปถ์ ิ่นไทย .............................. 44
1. ประวัตขิ องงานทศั นศิลป์ในทอ งถนิ่ ........................... 45
2. การสรางสรรคง์ านทัศนศลิ ป์ในทองถน่ิ ...................... 47

บรรณานกุ รม............................................................. 57
อภธิ านศัพท์ .............................................................. 58

ศิลปะ​ในธ​ รรมชาติ​ 1หน่วยการเรยี นรูท้ ี่
และ​สง่ิ แวดลอม

มาตรฐานการเรียนรู้

ศ 1.1 สรา้ งสรรคง์ านทศั นศลิ ปต์ ามจนิ ตนาการและความคดิ สรา้ งสรรค ์ วเิ คราะห ์ วพิ ากษ ์ วจิ ารณ์
คณุ คา่ งานทศั นศลิ ป ์ ถา่ ยทอดความรสู้ กึ ความคดิ ตอ่ งานศลิ ปะอยา่ งอสิ ระ ชน่ื ชม และประยกุ ตใ์ ช้
ในชวี ติ ประจำ วนั

ตัวช​ ีว้​ดั ช​ ้นั ป

1. จำ แนกทศั นธาตขุ องสง่ิ ตา่ ง ๆ ในธรรมชาต ิ สง่ิ แวดลอ้ ม และงานทศั นศลิ ป ์ โดยเนน้ เรอ่ื งเสน้
ส ี รปู รา่ ง รปู ทรง และพน้ื ผวิ (ศ 1.1 ป. 3/3)
2. บรรยายรปู รา่ ง รปู ทรง ในธรรมชาต ิ สง่ิ แวดลอ้ ม และงานทศั นศลิ ป ์ (ศ 1.1 ป. 3/1)
3. ระบวุ สั ด ุ อปุ กรณท์ ใ่ี ชส้ รา้ งผลงานเมอ่ื ชมงานทศั นศลิ ป ์ (ศ 1.1 ป. 3/2)

สาระการเรยี นรู้

• รูปรา่ ง รปู ทรงในธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และงานทศั นศลิ ป์
• วสั ด ุ อปุ กรณ์ทีใ่ ชส้ ร้างงานทัศนศิลปป์ ระเภทงานวาด งานปน้ั งานพิมพภ์ าพ
• เสน้ ส ี รปู รา่ ง รปู ทรง พน้ื ผวิ ในธรรมชาต ิ สิง่ แวดลอ้ ม และงานทศั นศลิ ป์

ประโยชน์จากการเรียน คาำ ถามนำา

รู้จักทัศนธาตุต่าง ๆ ในธรรมชาติ ในธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมประกอบ
สิ่งแวดล้อมรอบตัว และงานทัศนศิลป ์ ไปด้วยสิ่งใดบ้าง
แล้วสามารถนำ มาใช้สร้างสรรค์ในงาน
ทัศนศิลป์ของตนเองได้

2 หนังสอื เรยี น รายวชิ าพนื้ ฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3 เสน้ โค้ง

1.​ เส้น

เสน้

ม ี 2 ชนดิ คือ

เส้นตรง

เส้นท้ังสองชนดิ มหี ลายลักษณะ เช่น

เส้นตรงแนวต้งั เส้นตรงแนวนอน เสน้ ตรงแนวเฉียง

เสน้ หยัก เส้นโค้ง เส้นขยกุ ขยกิ

นักเรียน ต้อง ฝก สังเกต และ นำ เส้น เหล่านั้น มา ใช้ ใน การ สร้างสรรค์
ผล งานทศั นศลิ ปต์ ามจ นิ ตนาการแ ละ ความคดิ สรา้ งสรรค ์

เส้นในธรรมชาติ เสน้ เส้นในงานทศั นศิลป์

สังเกตจาก

เสน้ ในส่ิงแวดลอ้ ม
ทม่ี นุษยส์ ร้างขึ้น

หนังสือเรียน รายวชิ าพ้ืนฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3 3

​ 1.1​เสน้ ในธรรมชาติ

คอื เส้นของส่ิงตา่ ง ๆ ท่ีอยู่ในธรรมชาติท่เี ราสามารถสงั เกตเหน็
ได้วา่ เปน็ เสน้ ลักษณะใด

เสน้ ตรงแนวนอน

ลกั ษณะเ ส้นตรงแ นวนอนท ่ีเกดิ จากท อ้ งฟา ตดั ก ับ นำ้ ทะเล

เส้นโคง้

ลกั ษณะเส้นโค้งภายในเปลอื กหอย

4 หนังสอื เรียน รายวชิ าพน้ื ฐาน ทศั นศลิ ป์ ป. 3

​ 1.2​เส้นในสิง่ แวดลอ้ มท่ีมนษุ ย์สรา้ งขน้ึ

คือ เส้นของสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่ในสิ่งแวดล้อมท่ีมนุษย์สร้างข้ึนและ
เราสามารถสงั เกตเห็นไดว้ ่าเปน็ เส้นลกั ษณะใด

เสน้ โค้ง

ลักษณะเสน้ โค้งของเสาไฟ

เส้นตรง

เส้นโค้ง

ลักษณะเส้นโคง้ ของถนน ลักษณะเ สน้ ตรงแ นวตัง้
ของอ นสุ าวรียช ์ ยั ส มรภูมิ

หนังสือเรยี น รายวิชาพื้นฐาน ทศั นศิลป์ ป. 3 5

​ 1.3​เส้นในงานทัศนศลิ ป์

คือ เสน้ ของสงิ่ ตา่ ง ๆ ท่ีอย่ใู นงานทศั นศลิ ปท์ ่เี ราสามารถสังเกต
เหน็ ได้วา่ เป็นเส้นลักษณะใด

เส้นตรง

เส้นโคง้

ลักษณะเ ส้นตรง ใน งานภ าพปะติด ลักษณะ เส้นโคง้ ใน งาน ปน้ั ดนิ น้ำ มัน
จากก ระดาษแ กว้ ผลงานข อง ด.ช.มงคล ชัยชนะ

ผลงาน ของ ด.ช.อันดามนั หลี สกุล

ฝึกฝนงานศิลป์
1. แบง่ กลมุ่ กลมุ่ ล ะ 4–5 คน รว่ มกนั ร วบรวมภ าพง านทศั นศลิ ปห์ รอื
ภาพถา่ ย นำ มาต ดิ บน กระดาษ แล้ว ระบุ ว่าภ ายใน ภาพด ังกลา่ วป ระกอบดว้ ย
เส้นล กั ษณะ ใด บา้ ง
2. สร้างสรรค์ ภาพวาด ด้วย เส้น ลักษณะ ต่าง ๆ ตาม จินตนาการ และ
ความคิด สรา้ งสรรคล์ ง ใน กระดาษว าดเขียนใ ห ส้ วยงาม

6 หนงั สือเรยี น รายวชิ าพ้ืนฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3

2.​ สี

สี เปน็ องคป์ ระกอบสำ คญั ในการสรา้ งสรรค์งานทศั นศลิ ป ์ เพราะ
สีสามารถทำ ให้งานทัศนศิลป์มีความโดดเด่น และสามารถส่ืออารมณ์
ความรสู้ กึ ต่าง ๆ ได ้ นกั เรยี นต ้อง ฝก ส ังเกต และน ำ สตี า่ ง ๆ เหล่านน้ั
มา ใช้ ใน การ สร้างสรรค์ ผล งานทัศนศิลป์ตาม จินตนาการ และ ความคิด
สรา้ งสรรค์

สี

สังเกตจาก

สีในธรรมชาติ สใี นส่ิงแวดลอ้ ม สีในงานทัศนศิลป์
ทมี่ นุษย์สรา้ งข้ึน

2.1​สีในธรรมชาติ

คือ สีของสิ่งตา่ ง ๆ ท่อี ย่ใู นธรรมชาติ

สมี ่วง

สเี หลอื ง

สีของปลาและกลั ปังหาใตท้ ะเล

หนังสอื เรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ทศั นศิลป์ ป. 3 7

สีเหลอื ง

สีของดอกทานตะวัน

สมี ว่ ง

สีของผลองนุ่

8 หนังสอื เรียน รายวิชาพ้นื ฐาน ทศั นศลิ ป์ ป. 3

​ 2.2​สีในสง่ิ แวดล้อมทีม่ นษุ ยส์ รา้ งข้นึ ​
​ คือ สขี องสิ่งต่าง ๆ ทอ่ี ยใู่ นสิง่ แวดลอ้ มทม่ี นุษยส์ รา้ งข้ึน

สีภายนอกอาคาร สีข อง งานประติมากรรมทป่ี ระดบั
ตกแตง่ ดว้ ยกระจกสี

สีของปายโฆษณา สี ของต ูส้ ินค้า

หนงั สือเรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3 9

2.3​สีในงานทัศนศลิ ป์​​
​ คอื สขี องสง่ิ ตา่ ง ๆ ที่อย่ใู นงานทศั นศิลป์

สีด�า
สแี ดง

สีในผลงานประดิษฐ์หน้ากาก
ผลงาน ของ ด.ช.มงคล ชัยชนะ

เกร็ดควรรู ฝึกฝนงานศลิ ป์
สมี ี 2 ชนดิ คือ สี ท ี่เกดิ ขึ้น สร้างสรรค์ ผลงาน วาดภาพ
เอง ตาม ธรรมชาติ และ สี ท่ี มนุษย ์ ระบายสล ี งใ นก ระดาษว าดเขยี นใ ห ้
สรา้ งขึ้น สวยงาม

10 หนังสือเรียน รายวชิ าพน้ื ฐาน ทศั นศิลป์ ป. 3

3.​ รูปรา่ ง

รูปร่าง หมายถึง เส้นรอบ นอก ของ ส่ิง ต่าง ๆ ที่ แสดงให้เห็น
ขอบเขตข อง สิง่ น้ัน นักเรยี นต ้อง ฝก ส ังเกต และ นำ รปู ร่าง ตา่ ง ๆ เหลา่ นัน้
มา ใช้ ใน การ สร้างสรรค์ ผล งานทัศนศิลป์ ตาม จินตนาการ และ ความคิด
สรา้ งสรรค ์

รปู รา่ ง

สงั เกตจาก

รปู รา่ งในธรรมชาติ รปู รา่ งในสิ่งแวดลอ้ ม รูปร่างในงาน
ทมี่ นษุ ย์สร้างขึน้ ทัศนศลิ ป์

​ 3.1​รูปรา่ งใ​นธ​รรมชาติ

คือ เส้นรอบนอกของส่งิ ตา่ ง ๆ ทีอ่ ยใู่ นธรรมชาติ

รปู รา่ งของดอกไม ้ รูปร่างของปลา

หนงั สือเรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3 11

​ 3.2​รปู ร่างในส่ิงแวดลอ้ มทมี่ นุษยส์ รา้ งขึน้

คอื เสน้ รอบนอกของสง่ิ ตา่ ง ๆ ทอ่ี ยใู่ นสงิ่ แวดลอ้ มทม่ี นษุ ยส์ รา้ งขน้ึ

รูปร่างของรถต๊กุ ๆ รปู ร่างของเก้าอ้ี

3.3​รปู รา่ งในงานทศั นศิลป์​

​ คอื เสน้ รอบนอกของสิ่งต่าง ๆ ทีอ่ ย่ใู นงานทัศนศลิ ป์

รปู ร่างในงานปนั้ รูปรา่ งใ นง านอ อกแบบ
สรา้ งสรรคจ ์ ากเ ศษ วัสดุ

12 หนังสือเรียน รายวชิ าพืน้ ฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3

ฝกึ ฝนงานศิลป์
ฝกว าดภาพ ส่ิงต ่าง ๆ ตามค วาม สนใจ แลว้ น ำ เสนอผ ลงาน โดยจ ำ แนก
รปู รา่ งภายในภาพวา่ มรี ปู ร่างอะไรบ้าง ใหเ ้ พ่อื น ๆ ฟงั

4.​ รูปทรง

รูปทรง หมายถงึ สงิ่ ท่แี สดงความกวา้ ง ความยาว และความสูง
นกั เรยี นต อ้ งฝ ก ส งั เกตแ ละน ำ ร ปู ทรงต า่ ง ๆ เหลา่ นน้ั ม าใ ชใ ้ นก ารส รา้ งสรรค์
ผลง านทัศนศลิ ปต์ าม จนิ ตนาการแ ละ ความคิดส รา้ งสรรค์

รูปทรง

สงั เกตจาก

รูปทรงในธรรมชาติ รปู ทรงในสิ่งแวดล้อม รปู ทรงในงาน
ท่มี นุษยส์ ร้างขึน้ ทัศนศิลป์

​ 4.1​รูปทรงในธรรมชาติ

คือ สิ่งท่ีอยู่ในธรรมชาติท่ีเราสามารถสังเกตเห็นถึงความกว้าง
ความยาว และความสูง

รปู ทรงของด้วงกวา่ ง

หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ทศั นศลิ ป์ ป. 3 13

4.2​รปู ทรงในสงิ่ แวดลอ้ มที่มนษุ ย์สรา้ งขึน้

คอื สิ่งที่อยใู่ นสง่ิ แวดล้อมที่มนษุ ยส์ ร้างข้นึ ซงึ่ เราสามารถสังเกต
เห็นถงึ ความกว้าง ความยาว และความสูง

รปู ทรง ของ
หมอนสามเหล่ยี ม

4.3​รูปทรงในงานทัศนศลิ ป์

คอื สง่ิ ทอ่ี ยใู่ นงานทศั นศลิ ป ์ ซง่ึ เราสามารถสงั เกตเหน็ ถงึ ความกวา้ ง
ความยาว และความสงู

รปู ทรงใ น งานอ อกแบบสร้างสรรค ์
ผลงานข อง ด.ช.อนั ดามนั หลส ี กลุ

ฝกึ ฝนงานศลิ ป์
สร้างสรรค์ รูปทรง ตาม ความ สนใจ โดย ปั้น ด้วย ดิน น้ำ มัน ให้ สวยงาม
แล้ว นำ เสนอ ผลงาน โดยบ รรยาย ให้ เพ่อื น ๆ ฟงั

14 หนังสอื เรียน รายวิชาพื้นฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3

5.​ พ้นื ผวิ

พ้ืนผิว หมายถึง ลักษณะ ภายนอก ของ วัตถุ ที่ มองเห็น และ สัมผัสได้
ให้ ความรู้สึก หยาบ ละเอียด มัน ขรุขระ ฯลฯ นักเรียน ต้อง
ฝกสังเกต และ นำ ลักษณะ ผิว ต่าง ๆ เหล่าน้ัน มา ใช้ ใน การ สร้างสรรค์
ผลง านทศั นศิลป ต์ าม จนิ ตนาการแ ละค วามคดิ สรา้ งสรรค์

พื้นผวิ

สงั เกตจาก

พน้ื ผวิ ในธรรมชาติ พืน้ ผิวในสิง่ แวดลอ้ ม พนื้ ผวิ ในงาน
ท่ีมนุษย์สร้างขน้ึ ทศั นศลิ ป์

​ 5.1​พน้ื ผิวในธรรมชาต​ิ

คอื ลกั ษณะภายนอกของสง่ิ ตา่ ง ๆ ทอ่ี ยใู่ นธรรมชาต ิ เมอ่ื เราสมั ผสั
สามารถรบั รถู้ ึงลกั ษณะผิวและบอกไดว้ า่ มลี ักษณะอย่างไร

ลกั ษณะผวิ ของผลนอ้ ยหน่า
ใหค้ วามร้สู ึกหยาบ ขรขุ ระ

หนังสอื เรยี น รายวิชาพนื้ ฐาน ทศั นศลิ ป์ ป. 3 15

ลักษณะผิวของเปลือกไม้ใหค้ วามรสู้ ึกหยาบและขรขุ ระ
ลักษณะผิวของกบให้ความรสู้ กึ ท้งั มนั ขรุขระ และลื่น

16 หนงั สือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ทศั นศิลป์ ป. 3

​ 5.2​พื้นผิวในส่งิ แวดลอ้ มท่มี นุษยส์ รา้ งข้ึน

คอื ลักษณะภายนอกของสง่ิ ตา่ ง ๆ ท่อี ยู่ในสิ่งแวดล้อมทีม่ นษุ ย์
สร้างขึน้

ลักษณะผวิ ของลูกบอล

ลักษณะผิวของเครื่องจักสาน ลกั ษณะผวิ ของฟองน้ำ

หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ทศั นศลิ ป์ ป. 3 17

5.3​พน้ื ผิวในงานทศั นศิลป​์

คอื ลกั ษณะภายนอกของสิ่งตา่ ง ๆ ในงานทัศนศลิ ป์

ลักษณะผิวในงานปนู ปัน้
เกรด็ ควรรู
นกั เรยี นส ามารถส รา้ งพ นื้ ผวิ ภ ายในภ าพวาดข องน กั เรยี นใ หม ้ ร ี ะยะใกล ้
ไกลไ ด ้ โดย พน้ื ผวิ ทอ่ี ย ใู่ กลม ้ ขี นาดใหญ ่ หยาบ มร ี ายละเอยี ดท ค ่ี มชดั สว่ น พน้ื
ผิว ที่อยู่ ไกล มี ขนาด เล็ก รายละเอียด ไม่ คมชัด เหมือน พ้ืนผิว ที่อยู่ ใกล้
นักเรียน สามารถ นำ วิธี ดังกล่าว ไป ใช้ ใน การ สร้างสรรค์ ผลงาน ของ ตน เอง ได ้
จะท ำ ให้ ผลงานม ีความ น่าสนใจแ ละด เ ู หมอื นจรงิ ม ากข้ึน

18 หนงั สอื เรียน รายวชิ าพืน้ ฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3

ฝึกฝนงานศลิ ป์
สรา้ งสรรค ์ภาพ ดว้ ย พืน้ ผิว ต่าง ๆ ตาม จินตนาการ และ ความคดิ สร้าง
สรรค ์ลง ในก ระดาษ วาดเขียน แล้ว นำ เสนอ ผลงาน

6.​ วัสดุ​อปุ กรณ์ที่ใช้ในการสรา้ งสรรค์ผลงานทัศนศิลป์

ใน การ สร้างสรรค์ ผล งานทัศนศิลป์ แต่ละ ประเภท มี การ ใช้ วัสดุ
อปุ กรณ ท์ ี แ่ ตกต่างกนั

วสั ดุ อุปกรณ์ทใี่ ช้ในการสรา้ งสรรค์
ผลงานทศั นศลิ ป์

แบ่งเป็น วัสดอุ ุปกรณท์ ใี่ ชใ้ น

งานวาดภาพ งานปัน้ งานพิมพภ์ าพ
ระบายสี

​ 6.1​วสั ด​ุ อปุ กรณ์ที่ใช้ในงานวาดภาพระบายสี​ได้แก่

กระดาษวาดเขียน จานสี ยางลบ
พกู่ นั ดินสอ

หนังสือเรยี น รายวชิ าพื้นฐาน ทัศนศิลป์ ป. 3 19

ภาชนะใสน่ ้ำ ระบายสี สีชนดิ ต่าง ๆ

​ 6.2​วสั ดุ​อปุ กรณ์ที่ใช้ในงานปน ​ไดแ้ ก่

ดินเหนียวห รอื ด นิ น ำ้ มนั เครือ่ งมอื ปน้ั แ บบต ่าง ๆ กระดานร อง ปั้น

ถงั น้ำ แ ละก ระบอกฉดี น ้ำ กระดาษห นังสือพ มิ พ์ ไม้ หรือข วด กลม
และ ผ้า กัน เปอ้ น ส ำ หรับน วดด ิน

20 หนงั สอื เรยี น รายวิชาพืน้ ฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3

​ 6.3​วัสด​ุ อปุ กรณท์ ี่ใช้ในงานพิมพ์ภาพ​ไดแ้ ก่

กระดาษพมิ พ์ ดินสอและยางลบ

พู่กันและจานสี

กรรไกร คัตเตอร์ กระดาษหนังสือพิมพ์ แผ่นพลาสตกิ
และไมบ้ รรทัด และผา้ กนั เปอ้ น (ใชเ้ ป็นแท่นกล้งิ ส)ี

ช้อนแ ละ ลกู กล้งิ ส ี (สโ ี ปสเตอร ์ สีนำ้ ห มกึ พ ิมพ์)

ฝึกฝนงานศิลป์
นำ ภาพผลงานทศั นศลิ ป์ท่ชี ่นื ชอบ 1 ผลงาน ตดิ ลงบนกระดาษขนาด
A4 แล้วเขยี นระบุวสั ด ุ อปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในการสรา้ งผลงานไว้ใต้ภาพ

หนงั สือเรยี น รายวชิ าพืน้ ฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3 21

ÊÃØ»

ศลิ ปะในธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอม

แบง่ เป็น ไดแ้ ก่

1. เสน้

1.1 เส้นใ นธ รรมชาติ 1.2 เส้นใ น สิ่งแวดลอ้ ม 1.3 เส้น ในง านทัศนศิลป์
เช่น ทมี่ นษุ ยส์ ร้างขน้ึ
เช่น
เชน่

2. สี ได้แก่ 2.2 สใี นส่งิ แวดลอ้ ม 2.3 สีในงานทศั นศลิ ป์
ท่ีมนษุ ยส์ ร้างขึน้
2.1 สีในธรรมชาต ิ เช่น
เชน่ เชน่

3. รูปร่าง ได้แก่ 3.2 รปู ร่างใ นส ง่ิ แวดลอ้ ม 3.3 รปู ร่างใ นง านทัศนศลิ ป์
ท่ีมนุษยส์ รา้ งขึน้ เชน่
3.1 รูปรา่ ง ใน ธรรมชาต ิ
เช่น เชน่

4. รูปทรง ไดแ้ ก่ 4.3 รูปทรง ในง านทัศนศิลป์

4.1 รปู ทรง ในธ รรมชาต ิ 4.2 รูปทรงใ นส งิ่ แวดล้อม เช่น
เชน่ ทมี่ นุษย์สร้างข้นึ

เช่น

5. พน้ื ผวิ ได้แก่ 5.2 พืน้ ผวิ ในส ง่ิ แวดล้อม 5.3 พื้นผิว ใน งานทศั นศลิ ป์
ทม่ี นุษยส์ ร้างขน้ึ
5.1 พื้นผ วิ ใ นธ รรมชาติ เช่น
เชน่ เช่น

22 หนงั สือเรยี น รายวชิ าพื้นฐาน ทศั นศิลป์ ป. 3
ÊÃØ» (µ‹Í)

6. วัสดุ อุปกรณท์ ่ีใช้ในการสรา้ งสรรคผ์ ลงานทศั นศลิ ป์

ไดแ้ ก่

6.1 วสั ดุ อปุ กรณ์ที่ใชใ้ นงานวาดภาพระบายสี

เช่น

6.2 วสั ดุ อปุ กรณท์ ใี่ ช้ในงานปั้น

เชน่

6.3 วสั ดุ อุปกรณท์ ่ใี ช้ในงานพมิ พภ์ าพ

เช่น

หนังสือเรียน รายวชิ าพื้นฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3 23

¡¨Ô ¡ÃÃÁàʹÍá¹Ð

1. สงั เกตเ สน้ ส ี รูปรา่ ง รูปทรง และพ น้ื ผิว ใน ธรรมชาต ิ ใน
ส่ิงแวดล้อม และใ น งานศิลปะ แลว้ น ำ มา วาดภาพร ะบายสส ี ่ิงท ่นี ักเรียน
ชื่นชอบ โดย นำ เ ส้น สี รูปร่าง รปู ทรง และพ ้นื ผวิ มา ใชใ ้ น การ วาดภาพ
ระบายสีต ามจ นิ ตนาการ และ ความคดิ สรา้ งสรรค์
2. ออกแบบ ลวดลาย ของ กรอบรูป โดย นำ รูปร่าง ใน ธรรมชาติ
ใน สิ่งแวดล้อม และ ใน งานทัศนศิลป์มา ออกแบบ ตาม จินตนาการ และ
ความคิด สรา้ งสรรค์
3. วาดภาพร ะบายสี ตาม จินตนาการแ ละค วามคดิ ส ร้างสรรค ์ โดยน ำ
เสน้ ส ี รปู รา่ ง รปู ทรง และ พน้ื ผิวม า ใชใ ้ นก าร วาดภาพ ระบายส ี แล้ว นำ
ผลงาน ไป ใช ้ตกแตง่ บ า้ น ให้ส วยงาม

โครงงาน

เลือก ปฏิบัติ โครงงาน ต่อไปน้ี ตาม ความ สนใจ หรือ คิด โครงงาน
ข ึ้นเ องโ ดย ขอคำ แนะนำ จาก คร ู แลว้ ป ฏิบัตติ ามข น้ั ตอน การ ทำ โครงงาน
1. โครงงาน สำ รวจ เส้น ส ี รปู รา่ ง รูปทรง และพ ้ืนผวิ ใ น ธรรมชาติ
ในส ิง่ แวดลอ้ ม และ ใน งานทัศนศลิ ป์
2. โครงงานส รา้ งสรรคผ ์ ลง านทศั นศลิ ปด์ ว้ ยพ นื้ ผวิ ล กั ษณะต า่ ง ๆ
3. โครงงาน สำ รวจ วัสดุ อุปกรณ์ ท่ี ใช้ ใน การ สร้างสรรค์ ผล งาน
ทศั นศิลป์

24 หนังสอื เรยี น รายวิชาพนื้ ฐาน ทัศนศลิ ป์ ป. 3

การประยุกต์ใช้ในชวี ิตประจำ�วนั

• นำ ทัศนธาตุ เช่น เส้น สี รูปร่าง รูปทรงพ้ืนผิว เป็นต้น
มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ติ ประจำ วนั เชน่ นำ มาออกแบบล ายก รอบรปู ออกแบบ
ก ารด์ อ วยพร ประดษิ ฐป ์ ฏิทนิ เปน็ ตน้

คำ�ถามทบทวน

1. เสน้ ข องใ บไมค ้ ือเ สน้ ประเภท ใด
2. สขี อง ผีเสอ้ื ค ือ สป ี ระเภท ใด
3. พ้นื ผวิ ถนนค อื พ ้นื ผิว ประเภทใ ด
4. ว ัสดุ อปุ กรณใ์ ดบ้างท ใ่ี ชใ ้ นง านป นั้
5. ลูกกลิ้ง เป็น วัสดุ อุปกรณ์ ใน การ สร้างสรรค์ ผล งานทัศนศิลป์
ประเภทใ ด
6. ทัศนธ าต มุ ปี ระโยชนก ์ บั น ักเรียน อย่างไรบ้าง