unit 3

[พิมพ์ชื่อเร่ื องรอง
เอกสาร]

หน่วยท่ี 3

การบญั ชีและการบนั ทึกบญั ชีกิจการฟาร์ม

หน่วยท่ี 3
การบญั ชีและการบนั ทึกบญั ชีกิจการฟาร์ม

หัวเร่ือง
1. ขอ้ แนะนาเก่ียวกบั การบญั ชีและวธิ ีการเขียนตวั เลขทางการบญั ชี
2. ความหมายของสินทรัพย์ หน้ีสิน ทุน รายได้ ค่าใชจ้ ่าย
3. สมุดบญั ชีที่ใชใ้ นกิจการฟาร์ม
4. การบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบญั ชีท่ีใชใ้ นกิจการฟาร์ม

ข้อแนะนำเกยี่ วกบั กำรบัญชีและวธิ ีกำรเขยี นตัวเลขทำงกำรบัญชี

การทาบัญชีไม่ใช่เร่ื องยากอย่างท่ีบุคคลท่ัวไปเข้าใจ บัญชีได้เข้ามามีบทบาทใน
ชีวติ ประจาวนั ของทุกคนโดยไม่ทราบวา่ ทาบญั ชีอยู่ การบนั ทึกรายรับรายจ่ายของตนเองก็เป็ นการ
ทาบญั ชีอยา่ งหน่ึง ผทู้ ่ีสนใจศึกษาวิชาการบญั ชีโดยหลกั วิธีที่ถูกตอ้ งทราบวา่ วิชาบญั ชีเป็ นวิชา ที่
นามาใชใ้ นชีวติ ประจาวนั และนาไปประกอบเป็นอาชีพได้

1. ขอ้ แนะนาในการเรียนบญั ชี มีดงั น้ี
1.1 ควรอ่านเน้ือหาวชิ าการบญั ชีแต่ละเร่ืองโดยละเอียด อยา่ งนอ้ ย 2 คร้ัง เน้ือหา

ตอนใดไมเขา้ ใจตอ้ งสอบถามผสู้ อนทนั ทีอยา่ ปล่อยใหเ้ ลยไป มิฉะน้นั จะไม่เขา้ ใจในเร่ืองต่อๆ ไป
1.2 ทาแบบฝึกปฏิบตั ิทุกขอ้ ดว้ ยตนเอง เพ่อื ฝึกฝนใหก้ ารทางานมีประสิทธิภาพ

ถูกตอ้ ง รวดเร็ว และแม่นยา
1.3 ในการเขียนตวั เลขและตวั หนงั สือ นกั บญั ชีท่ีดีควรเขียนใหช้ ดั เจน อา่ นง่าย

สะอาด เรียบร้อย และสวยงาม
1.4 คุณสมบตั ิท่ีจาเป็นในการทาบญั ชี คือ ตอ้ งมีความละเอียดรอบคอบและความถูตอ้ ง

แม่นยาในตวั เลข
1.5 ฝึกหดั ใหเ้ ป็นผทู้ ่ีทางานรวดเร็วและไมผ่ ดิ พลาด
1.6 ฝึกหดั ใหม้ ีความเช่ือมนั่ ในตนเอง

2. ขอ้ แนะนาในการเขียนตวั เลขทางการบญั ชี มีดงั น้ี
2.1 เขียนดว้ ยลายมือบรรจงและชดั เจนโดยใหม้ ีขนาดพอเหมาะไมเ่ ลก็ หรือใหญ่

เกินไป
2.2 นิยมเขียนตวั เลขดว้ ยเลขอารบิค คือ
0123456789
2.3 ตวั เลขทุกจานวนต้งั แต่ 3 หลกั ข้ึนไป ใหใ้ ส่เครื่องหมายจุลภาค ( , ) โดยนบั

จากจุดทศนิยมไปทางซา้ ยมือทุก 3 ตวั ดงั ตวั อยา่ งตอ่ ไปน้ี
21,680.00 บาท
342,752.75 บาท

1,096,600.25 บาท
2.4 การเขียนตวั เลขลงในช่องจานวนเงิน ใหเ้ ขียนหลกั หน่วยของจานวนบาทชิด
เส้นแบ่งช่องบาทและช่องสตางคเ์ สมอ ตวั อยา่ งการเขียนท่ีผดิ และถูกเป็นดงั น้ี

ผิด ถูก

จานวนเงิน จานวนเงิน
บาท สต. บาท สต.

3,500 . 50 3,500 50
450 . 25 450 25
248,750 . 75 248,750 75
27,325 . - 27,325 -

2.5 จานวนสตางคใ์ หเ้ ขียนลงในช่องสตางค์ ถา้ ไม่มี

เศษสตางค์ให้ใชเ้ คร่ืองหมาย “ - ” หรือ “00” ก็ได้ แต่ท่ีนิยมมกั เป็ น “ - ” มากกวา่ ดงั ตวั อย่าง
ตอ่ ไปน้ี

จานวนเงิน

บาท สต.

6,500 -
28,894 -

34,200 -

2.6 เขียนตวั เลขใหต้ รงหลกั เสมอ เช่น หลกั หน่วยตรงกบั หลกั หน่วย หลกั สิบตรง
กบั หลกั สิบ หลกั ร้อยตรงกบั หลกั ร้อย ดงั ตวั อยา่ งต่อไปน้ี

จานวนเงิน
บาท สต.

1,600 -
75,425 75
199,500 25

2.7 ถา้ เขียนตวั เลขผดิ ใหใ้ ชไ้ มบ้ รรทดั วางทบั ตวั เลขที่ผิดท้งั จานวน แลว้ ใชป้ ากกา
ขีดฆ่า โดยขีดเส้นขนานหน่ึงเส้นทับลงบนตัวเลขที่ผิดท้ังจานวน และเขียนตวั เลขท่ีถูกต้อง
ดว้ ยปากกาสีน้าเงินหรือสีดาไวเ้ หนือตวั เลขเดิมที่ผิด และตอ้ งลงลายมือชื่อของผูท้ ี่ขีดฆ่า หรือผูท้ ี่
แกไ้ ขรายการกากบั ไวท้ ุกคร้ัง ดงั ตวั อยา่ งต่อไปน้ี

ผิด ถูก

จานวนเงิน จานวนเงิน
บาท สต.
บาท สต.
551,01,85828292 - 5--0
51,,1852892 - 2052,313062965505250
- 3,971 25

202,3132965 25
50

3,971 25

2.8 การเขียน วนั เดือน ปี ตามวธิ ีการทางบญั ชีใหป้ ฏิบตั ิดงั น้ี
การเขียน วนั เดือน ปี ในรูปแบบของบญั ชีจะตอ้ งเขียน ปี พ.ศ. ...... เดือน.............
วนั ที่........ แตเ่ วลาอา่ น ใหอ้ า่ น วนั .......... เดือน................. ปี ..........
การเขียน พ.ศ. ถ้าอยู่ในหน้าเดียวกนั ให้เขียน พ.ศ. เพียงคร้ังเดียวลงในช่อง พ.ศ.
ของแต่ละหนา้ ของสมุดบญั ชี หรือแบบฟอร์มบญั ชี ดงั ตวั อยา่ งต่อไปน้ี

พ.ศ. 2561
เดือน วนั ท่ี

การเขียนเดือน นิยมเขียนอกั ษรยอ่ ของแต่ละเดือน เช่น เดือนมีนาคม จะเขียนตวั ยอ่
คือ มี.ค. ในช่องเดือนของแต่ละหน้าของสมุดหรือแบบฟอร์มบญั ชี ถา้ รายการคา้ เกิดข้ึนในเดือน
เดียวกนั แต่ละวนั ให้เขียนเดือนเพียงคร้ังเดียวในแต่ละหน้าของสมุดบญั ชีหรือแบบฟอร์มบญั ชี
ดงั ตวั อยา่ งตอ่ ไปน้ี

พ.ศ. 2561
เดือน วนั ที่
มี.ค. 1

7
15

อกั ษรยอ่ ของแต่ละเดือนเขียนดงั ตอ่ ไปน้ี

มกราคม อกั ษรยอ่ คือ ม.ค. กรกฎาคม อกั ษรยอ่ คือ ก.ค.
สิงหาคม อกั ษรยอ่ คือ ส.ค.
กุมภาพนั ธ์ อกั ษรยอ่ คือ ก.พ. กนั ยายน อกั ษรยอ่ คือ ก.ย.
ตุลาคม อกั ษรยอ่ คือ ต.ค.
มีนาคม อกั ษรยอ่ คือ มี.ค. พฤศจิกายน อกั ษรยอ่ คือ พ.ย.

เมษายน อกั ษรยอ่ คือ เม.ย.

พฤษภาคม อกั ษรยอ่ คือ พ.ค.

มิถุนายน อกั ษรยอ่ คือ มิ.ย. ธั น ว า ค ม
อกั ษรยอ่ คือ ธ.ค.

การเขียน วนั ใหเ้ ขียนวนั ท่ีเรียงตามลาดบั รายการคา้ ที่เกิดข้ึนก่อนหลงั เช่น รายการคา้
เกิดข้ึนวนั ที่ 1, 9, 10 และ 30 เดือนมีนาคม ปี พ.ศ. 25X1 จะบนั ทึก ดงั ตวั อยา่ งตอ่ ไปน้ี

พ.ศ. 25X1
เดือน วนั ที่
มี.ค. 1

9
10
30

ควำมหมำยของสินทรัพย์ หนีส้ ิน และทุน

ในการทากิจการฟาร์มใหป้ ระสบผลสาเร็จน้นั สิ่งสาคญั ประการหน่ึงที่ทาใหก้ ารทาฟาร์ม
ประสบผลสาเร็จนน่ั กค็ ือการวางแผนการดาเนินงาน รวมท้งั การจดบนั ทึกขอ้ มูลทางการเงินซ่ึงถือ
วา่ ขอ้ มลู เป็นส่ิงจาเป็นของระบบบญั ชี เช่นการลงบญั ชีสินทรัพย์ บญั ชีหน้ีสิน บญั ชีทุน ถา้ กิจการ
ฟาร์มไดม้ ีการจดั หมวดหมู่หรือจาแนกประเภทของสินทรัพย์ หน้ีสินและทุน ขอ้ มลู ท่ีไดร้ ับจาก
การจดบนั ทึกก็จะเป็ นประโยชนแ์ ละง่ายแก่การนาไปใชข้ องบุคคลที่เกี่ยวขอ้ งกบั กิจการฟาร์ม
ควำมหมำยของสินทรัพย์ (Assets)

สินทรัพย(์ Assets) หมายถึง บรรดาทรัพยากรทางเศรษฐกิจต่างๆ ที่สามารถกาหนดหรือ
ประมาณมูลค่าได้ ซ่ึงกิจการเป็ นเจา้ ของหรือมีสิทธิครอบครอง โดยถูกตอ้ งตามกฎหมายและใช้
ทรัพยากรทางเศรษฐกิจเหล่าน้นั ให้เกิดประโยชน์ต่อการดาเนินงานของกิจการ ทรัพยากรทาง
เศรษฐกิจในท่ีน้ีก็คือ ส่ิงของที่เป็ นท่ีต้องการของคนโดยทั่วไปซ่ึงอาจจะเป็ นสังหาริมทรัพย์
อสังหาริมทรัพย์ จะมีตวั ตนหรือไม่มีตวั ตนก็ได้

สินทรัพยท์ ี่มีตวั ตน (Tangible Assets) หมายถึง สินทรัพยท์ ่ีสัมผสั ได้ มองเห็นและ
มีตวั ตน ไดแ้ ก่ เงินสด เงินฝากธนาคาร ลูกหน้ี เคร่ืองมือการเกษตร สัตวใ์ ช้งาน รถแทรกเตอร์
เรือนเพาะชา ท่ีดิน เป็นตน้

สินทรัพย์ท่ีไม่มีตัวตน (Intangible Assets) หมายถึง
สินทรัพยท์ ี่ไม่อาจสัมผสั ไดไ้ ม่อาจแลเห็น แต่ให้ประโยชน์ต่อการดาเนินงานของกิจการ ซ่ึงโดย
ส่วนใหญ่แลว้ จะมีลกั ษณะเป็ นสิทธิต่างๆ ตามกฎหมายท่ีกาหนด เช่น สัมปทาน สิทธิบตั ร ลิขสิทธ์ิ
คา่ ความนิยม เคร่ืองหมายการคา้ สัญญาเช่า เป็นตน้

การจาแนกสินทรัพย์

สินทรัพย์ สามารถแบง่ ประเภทตามวตั ถุประสงคข์ องการจาแนกระยะเวลาของการใหป้ ระโยชน์
เชิงเศรษฐกิจ สามารถจาแนกไดเ้ป็น 2 ประเภท คือ

1. สินทรัพยห์ มุนเวยี น (Current Assets) หมายถึง เงินสดหรือสินทรัพยอ์ ื่นๆ ท่ี
เปลี่ยนเป็ นเงินสดไดง้ ่าย หรือขายหรือใชห้ มดไประหวา่ งรอบระยะเวลาการดาเนินงานตามปกติ
ของกิจการ ตวั อยา่ งสินทรัพยห์ มุนเวียน ไดแ้ ก่ เงินสด เงินฝากธนาคาร ลูกหน้ีการคา้ ตวั๋ รับเงิน
รายไดค้ า้ งรับ สัตวเ์ พื่อขายคงเหลือ คา่ ใชจ้ ่ายจา่ ยล่วงหนา้ เป็นตน้

2. สินทรัพยไ์ ม่หมุนเวียน (Non-Current Assets) หมายถึง สินทรัพยท์ ี่กิจการมีไว้
ในครอบครองที่มีอายุการใช้งานเกินกว่า 1 ปี หรือเกินกว่า 1 รอบระยะเวลาการดาเนินงาน
ตวั อยา่ งสินทรัพยไ์ ม่หมุนเวียน ไดแ้ ก่ เงินลงทุนระยะยาว รถแทรกเตอร์ เรือนเพาะชา และท่ีดิน
สินทรัพยไ์ ม่หมุนเวยี นที่ไมม่ ีตวั ตนไดแ้ ก่ สัมปทาน สิทธิบตั ร ลิขสิทธ์ิ ค่าความนิยม เคร่ืองหมายการคา้
สัญญาเช่า เป็นตน้

ควำมหมำยของหนีส้ ิน (Liabilities)

หน้ีสิน หมายถึง จานวนเงินท่ีกิจการฟาร์มเป็ นหน้ีบุคคลอื่นหรือพนั ธะผูกพนั อนั เกิดจาก
รายการคา้ การกูย้ ืมหรือจากการอื่น ซ่ึงจะตอ้ งชาระคืนในภายหนา้ ดว้ ยสินทรัพยห์ รือบริการ ซ่ึง
สรุปไดด้ งั น้ี

1. หน้ีสิน คือ พนั ธะผูกพนั ท่ีฟาร์มตอ้ งชาระเงิน เจา้ หน้ีมีสิทธิเรียกร้องการชาระหน้ี
จากฟาร์ม เช่น สดใสฟาร์มซ้ืออาหารสัตวเ์ ป็ นเงินเชื่อ มาจากร้านบูมการเกษตร จานวน 5,000 บาท
กาหนดชาระหน้ีภายใน 30 วนั เช่นน้ี ร้านบูมการเกษตรเป็ นเจา้ หน้ีกิจการฟาร์มอยู่ 5,000 บาท ซ่ึง
กิจการฟาร์มจะตอ้ งชาระหน้ีภายในเวลาท่ีกาหนด

2. หน้ีสิน คือ สิทธิเหนือสินทรัพย์ เจา้ หน้ีมีสิทธิจะเรียกร้องการชาระหน้ีจากสินทรัพย์
เช่น สดใสฟาร์ม ทากิจการฟาร์ม มีเงินสด 15,000 บาท มีเจา้ หน้ีคือ ร้านบูมการเกษตร 5,000 บาท
เน่ืองจากซ้ืออาหารสตั วเ์ ป็นเงินเช่ือ ทาใหก้ ิจการฟาร์มมีภาวะจะตอ้ งชาระหน้ีอยู่ 5,000 บาท ท่ีเหลือ
อีก 10,000 บาท จึงเป็นของกิจการ

3. หน้ีสินของบุคคลภายนอกย่อมมีสิทธิเรียกร้องให้ชาระหน้ีก่อน
หน้ีสินภายในกิจการ เช่น สดใสฟาร์มไดก้ ู้เงินจากธนาคารออมสิน 25,000 บาท เม่ือเลิกกิจการ
จะตอ้ งชาระหน้ีก่อนจึงจะนาสินทรัพยส์ ่วนที่เหลือมาคืนผรู้ ่วมลงทุน

หน้ีสินแบง่ ออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่
1. หน้ีสินหมุนเวยี น (Current Liabilities) หมายถึง ภาระผกู พนั ที่กิจการฟาร์มตอ้ งชาระ
คืนภายในระยะเวลาไมเ่ กิน 1 ปี เช่น เจา้ หน้ีการคา้ คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย เป็นตน้
2. หน้ีสินไมห่ มุนเวยี น(Non-Current Liabilities) หมายถึง หน้ีสินซ่ึงมีระยะเวลาการชาระ
คืนเกินกวา่ 1 ปี หรือเกินกวา่ รอบระยะเวลาการดาเนินงานตามปกติของกิจการ เช่น เงินกรู้ ะยะยาว
หุน้ กู้ พนั ธบตั ร เป็นตน้

ควำมหมำยของทนุ (Proprietorship)
ทุน หมายถึง สิทธิความเป็ นเจา้ ของที่แทจ้ ริงในสินทรัพย์ หรือส่วนได้เสียคงเหลือใน

สินทรัพยข์ องกิจการหลงั จากหกั หน้ีสินท้งั หมดออกแลว้

ควำมหมำยของรำยได้ (Income)
รำยได้ หมำยถงึ ผลตอบแทนทกี่ จิ กำรได้รับจำกกำรขำยสินค้ำหรือบริกำรตำมปกตขิ อง

กจิ กำรรวมท้งั ผลตอบแทนอน่ื ท่ีได้จำกกำรดำเนินงำนตำมปกติ ซ่ึงรายไดม้ ีผลทาใหท้ ุนของกิจการ
เพ่มิ ข้ึน

ควำมหมำยของค่ำใช้จ่ำย(Expenses)
ค่าใชจ้ า่ ย หมายถึง ตน้ ทุนของสินคา้ หรือบริการที่ใชไ้ ปหรือหมดไป หรือจานวนเงินท่ีได้

จา่ ยไปเพ่อื ก่อใหเ้ กิดรายได้ ซ่ึงค่าใชจ้ ่ายมีผลทาใหท้ ุนของกิจการลดลง

สมดุ บัญชีทใ่ี ช้ในกจิ กกำรฟำร์ม

สมุดบญั ชีเงินสด
การดาเนินงานฟาร์มจาเป็ นต้องมีการบนั ทึกข้อมูลทางการเงินเม่ือมีการซ้ือปัจจยั การผลิต

การขายผลิตผลจากฟาร์ม ทาใหก้ ิจการไดท้ ราบขอ้ มูลการเปลี่ยนแปลงเงินสดของฟาร์ม ซ่ึงสามารถ
นามาตรวจสอบได้ในช่วงเวลาหน่ึง ดงั น้ันเมื่อกิจการมีรายการรับและจ่ายที่เก่ียวขอ้ งกบั เงินสด
เพือ่ ใหง้ ่ายตอ่ การบนั ทึกบญั ชีของเกษตรกร จึงมีช่องแยกประเภทรายรับและรายจา่ ยในหนา้ เดียวกนั

ความหมายของสมุดบญั ชีเงินสด

สมุดบญั ชีเงินสด หมายถึง สมุดบนั ทึกรายการข้นั ต้น ใช้สาหรับบนั ทึกรายการรับและ
รายการจ่ายเงินสดของฟาร์ม โดยปกติแลว้ สมุดบญั ชีเงินสดมีอยหู่ ลายแบบดว้ ยกนั แต่แบบที่สะดวก
และเหมาะกบั เกษตรกร คือ แบบท่ีมีช่องแยกประเภทรายรับและรายจ่าย

รูปแบบของสมุดบญั ชีเงินสด
สมุดบญั ชีเงินสด มีรูปแบบดงั น้ี

พ.ศ.......... ยอด สมุดบญั ชีเงินสด รายการ หนา้ ..............
เดือน วนั ที่ รายการ รายรับ ประเภทรายรับ พ.ศ.......... (2)
แตล่ ะ ยอด ประเภทรายจ่าย
(1) (2) รายการ เดือน วนั ที่ รายจ่าย
แต่ละ
(3) (4) (1) รายการ

(5) (6)

รวมรับ (7) รวมจ่าย (8)
เดือนน้ี เดือนน้ี

จากสมุดบญั ชีเงินสดขา้ งตน้ อธิบายความหมายของช่องต่างๆ ตามหมายเลขในวงเลบ็
ดงั รายละเอียดต่อไปน้ี

หมายเลข (1) ช่องวนั เดือน ปี ใช้สาหรับบนั ทึกวนั เดือน ปี ท่ีรายการค้าน้ันๆ เกิดข้ึน
ก่อนหลงั ตามลาดบั

หมายเลข (2) ช่องรายการ ใชส้ าหรับเขียนคาอธิบายรายการส้นั ๆ พอเขา้ ใจ
หมายเลข (3) ช่องยอดรายรับแต่ละรายการ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินท่ีไดร้ ับทุกรายการ

หมายเลข (4) ช่องประเภทรายรับ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินท่ีไดร้ ับเฉพาะแตล่ ะประเภท

หมายเลข (5) ช่องยอดรายจ่ายแต่ละรายการ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินท่ีไดจ้ ่ายทุกรายการ

หมายเลข (6) ช่องประเภทรายจ่าย ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินที่ไดจ้ ่ายเฉพาะแต่ละประเภท

หมายเลข (7) ช่องรวมรับเดือนน้ี ใชส้ าหรับรวมจานวนเงินที่ไดร้ ับใน
วนั สิ้นเดือนของ แตล่ ะรายการแต่ละประเภท

หมายเลข (8) ช่องรวมจา่ ยเดือนน้ี ใชส้ าหรับรวมจานวนเงินที่ไดจ้ ่ายในวนั สิ้นเดือนของแต่
ละรายการแตล่ ะประเภท

วธิ ีการบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบญั ชีเงินสด
การบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบญั ชีเงินสด มีวธิ ีการดงั น้ี
1 รายการท่ีจะบนั ทึกในสมุดบญั ชีเงินสดดา้ นรายรับของฟาร์ม ตอ้ งเป็นรายการ ท่ีเก่ียวกบั

งานฟาร์มเท่าน้นั เช่น รายรับทุน เงินกู้ ขายผลิตผลต่างๆ รายรับอื่นๆ เป็นตน้
2 รายการท่ีบนั ทึกในสมุดบญั ชีเงินสดดา้ นรายจ่ายของฟาร์ม ตอ้ งเป็ นรายการท่ีเก่ียวกบั

งานฟาร์มเท่าน้นั เช่น รายจ่ายค่าเมล็ดพนั ธุ์ ค่าอาหารสัตว์ การชาระหน้ีค่าป๋ ุย ค่าแรงงาน เป็ นตน้
รายจ่ายส่วนตวั จะไม่นามาเก่ียวขอ้ งแต่ถา้ เจา้ ของฟาร์มถอนใชส้ ่วนตวั ตอ้ งบนั ทึกไวต้ ่างหากแล้ว
นามาหักออกจากทุนของฟาร์มในภายหลงั ถ้าหากรายการใดใชท้ ้งั ในครอบครัวและในฟาร์ม เช่น
ค่าไฟฟ้ า ค่าน้า ค่าโทรศพั ท์ ตอ้ งแยกว่าเป็ นค่าใช้จ่ายในฟาร์มเท่าใด และนาไปลงบญั ชีเงินสด
ดา้ นรายจ่ายของฟาร์มเฉพาะท่ีใชใ้ นฟาร์มเท่าน้นั

3 เม่ือนารายการที่เกิดข้ึนในเดือนหน่ึงๆ ไปบนั ทึกไวใ้ นสมุดบญั ชีเงินสดของฟาร์ม
ครบ 1 เดือน หรือวนั สิ้นเดือนใหร้ วมรายรับ-รายจ่ายของฟาร์มวา่ เป็ นเท่าใดและเงินสดท่ีรับและจ่าย
น้ันแยกเป็ นประเภทใดบ้าง เม่ือรวมยอดรับเงินแต่ละเดือนแล้ว ต้องนายอดรวมแต่ละเดือน
มารวมกนั อีกคร้ังหน่ึงเม่ือวนั สิ้นงวดบญั ชีเพื่อจดั ทางบการเงิน

สมุดบัญชีลูกหนี้
เมื่อกิจการนาผลิตผลต่างๆ จาหน่ายให้กับลูกค้า ซ่ึงมีท้ังการขายเป็ นเงินสดและเงินเช่ือ

ถา้ กิจการขายผลิตผลเป็ นเงินเชื่อ กิจการจะบนั ทึกบญั ชีลูกหน้ีเป็ นรายบุคคลเพ่ือที่จะไดร้ ู้วา่ มีลูกคา้
ท่ียงั ไม่ได้รับชาระหน้ีอยู่อีกก่ีราย ดงั น้นั กิจการตอ้ งจดั ทาสมุดบญั ชีลูกหน้ีเพื่อจะไดท้ ราบขอ้ มูล
ดงั กล่าว

ความหมายของสมุดบญั ชีลูกหน้ี
สมุดบญั ชีลูกหน้ี หมายถึง สมุดบญั ชีท่ีใชส้ าหรับบนั ทึกรายการเกี่ยวกบั การขายผลิตผลของ

ฟาร์มเป็นเงินเชื่อ และการรับชาระหน้ีเป็นรายบุคคลของกิจการฟาร์มเทา่ น้นั

รูปแบบสมุดบญั ชีลูกหน้ี
สมุดบญั ชีลูกหน้ี มีรูปแบบดงั น้ี

พ.ศ.......... รายการ สมุดบญั ชีลูกหน้ี รับชาระเงิน ยอดคงเหลือ
เดือน วนั ที่ (2) จานวนเงิน บาท สต. บาท สต.
(1) บาท สต. (4) (5)
(3)

จากสมุดบญั ชีลูกหน้ีขา้ งตน้ อธิบายความหมายของช่องต่างๆ ตามหมายเลขในวงเลบ็
ดงั รายละเอียดต่อไปน้ี

หมายเลข (1) ช่องวนั เดือน ปี ใช้สาหรับบนั ทึกวนั เดือน ปี ที่รายการคา้ น้ันๆ เกิดข้ึน
ก่อนหลงั ตามลาดบั

หมายเลข (2) ช่องรายการ ใชส้ าหรับเขียนคาอธิบายรายการที่เกิดข้ึน
หมายเลข (3) ช่องจานวนเงิน ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินที่ทาใหล้ ูกหน้ีเพ่ิมข้ึนหรือจานวนเงิน
การขายผลิตผลเป็ นเงินเชื่อ
หมายเลข (4) ช่องรับชาระเงิน ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินท่ีทาใหล้ ูกหน้ีลดลงหรือจานวนเงิน
การรับชาระหน้ี
หมายเลข (5) ช่องยอดคงเหลือ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินลูกหน้ีคงเหลือ

สมุดบัญชีเจ้ำหนี้
เมื่อกิจการไดด้ าเนินงานฟาร์ม จาเป็ นตอ้ งจดั ซ้ือวสั ดุอุปกรณ์ ค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ท่ีเกี่ยวกบั ฟาร์ม

เพื่อท่ีจะให้กิจการฟาร์มประสบผลสาเร็จ ดงั น้นั การจดั ซ้ือวสั ดุอุปกรณ์ ค่าใชจ้ ่ายต่างๆ อาจจะทา
การซ้ือเป็นเงินสดหรือเงินเช่ือก็ได้ แต่ถา้ กิจการซ้ือเป็ นเงินเชื่อกิจการจะตอ้ งชาระค่าสินคา้ ที่ซ้ือน้นั

ตามกาหนดระยะเวลา กิจการฟาร์มจาเป็ นตอ้ งจดั ทาสมุดบญั ชีเจา้ หน้ีเพ่ือจะได้
นาเงินไปชาระ ค่าวสั ดุอุปกรณ์และคา่ ใชจ้ ่ายต่างๆ ดงั กล่าว

ความหมายของสมุดบญั ชีเจา้ หน้ี

สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี หมายถึง สมุดบญั ชีท่ีใชส้ าหรับบนั ทึกรายการท่ีฟาร์มเป็ นหน้ีบุคคลอ่ืน
เช่น การซ้ืออาหารสัตว์ ซ้ือป๋ ุย ซ้ือยาปราบศตั รูพืช เป็ นเงินเชื่อ การขอกูเ้ งินจากธนาคารมาลงทุน
และการจ่ายชาระหน้ีเป็ นรายบุคคลของกิจการฟาร์มเท่าน้นั

รูปแบบสมุดบญั ชีเจา้ หน้ี
สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี มีรูปแบบดงั น้ี

พ.ศ.......... รายการ สมดุ บญั ชีเจา้ หน้ี จ่ายชาระเงิน ยอดคงเหลือ
เดือน วนั ที่ (2) จานวนเงิน บาท สต. บาท สต.
(1) บาท สต. (4) (5)
(3)

จากสมุดบญั ชีเจา้ หน้ีขา้ งตน้ อธิบายความหมายของช่องต่างๆ ตามหมายเลขในวงเล็บ
ดงั รายละเอียดตอ่ ไปน้ี

หมายเลข (1) ช่องวนั เดือน ปี ใช้สาหรับบนั ทึกวนั เดือน ปี ที่รายการค้าน้ันๆ เกิดข้ึน
ก่อนหลงั ตามลาดบั

หมายเลข (2) ช่องรายการ ใชส้ าหรับเขียนคาอธิบายรายการที่เกิดข้ึน
หมายเลข (3) ช่องจานวนเงิน ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินท่ีทาใหเ้จา้ หน้ีเพม่ิ ข้ึนเช่นการกูย้ มื เงิน
การซ้ือสินทรัพยเ์ ป็นเงินเชื่อ เป็นตน้
หมายเลข (4) ช่องจ่ายชาระเงินใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินที่ทาใหเ้ จา้ หน้ีลดลงหรือจานวนเงิน
การจ่ายชาระหน้ี
หมายเลข (5) ช่องยอดคงเหลือ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินเจา้ หน้ีคงเหลือ

สมุดบญั ชีทว่ั ไป

หลังจากท่ีกิจการได้บันทึกรายการค้าลงในสมุดบัญชีเงินสด สมุด
บญั ชีลูกหน้ี สมุดบญั ชีเจา้ หน้ีแลว้ และยงั มีบางรายการท่ีไม่สามารถบนั ทึกลงในสมุดบญั ชีดงั กล่าว
ขา้ งตน้ ได้ กิจการตอ้ งนารายการไปบนั ทึกลงในสมุดบญั ชีทว่ั ไป

ความหมายของสมุดบญั ชีทว่ั ไป

สมุดบญั ชีทวั่ ไป หมายถึง สมุดท่ีใชส้ าหรับบนั ทึกสินทรัพยช์ นิดต่างๆ ท่ีฟาร์มมีอยไู่ ดแ้ ก่
เคร่ืองมือการเกษตร คอกปศุสตั ว์ ท่ีดิน วตั ถุดิบคงเหลือ ผลิตผลคงเหลือ เป็ นตน้ และใชบ้ นั ทึก
รายการอ่ืนๆ ท่ีไมส่ ามารถบนั ทึกในสมุดบญั ชีเงินสด สมุดบญั ชีลูกหน้ี สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี ดงั ที่ได้
กล่าวมาแลว้ ได้ การท่ีฟาร์มตอ้ งบนั ทึกรายการสินทรัพยท์ ี่ซ้ือหรือสร้างเมื่อใดน้นั กเ็ พ่ือตอ้ งการ
ทราบวา่ เมื่อถึงวนั สิ้นงวดบญั ชี กิจการฟาร์มจะคานวณคา่ สึกหรอหรือคา่ เส่ือมราคาสินทรัพย์
ชนิดน้นั ๆ เป็ นเงินเท่าใดและมีสินทรัพยค์ งเหลือท้งั สิ้นเป็ นจานวนเงินเท่าใด สินทรัพยแ์ ตล่ ะชนิด
ซ้ือมานานเท่าใด

รูปแบบสมุดบญั ชีทวั่ ไป

สมุดบญั ชีทวั่ ไป มีรูปแบบดงั น้ี

พ.ศ..... รายการ สมดุ บญั ชีทว่ั ไป จานวนเงิน
(2) จานวนเงิน มูลคา่ วนั สิ้นปี
เดือน วนั ท่ี มูลค่าวนั ท่ีซ้ือ บาท สต.
(1) บาท สต.
(4)
(3)

จากสมุดบญั ชีทวั่ ไปขา้ งตน้ อธิบายความหมายของช่องต่างๆ ตามหมายเลขในวงเลบ็
ดงั รายละเอียดตอ่ ไปน้ี

หมายเลข (1) ช่องวนั เดือน ปี ใช้สาหรับบนั ทึกวนั เดือน ปี ท่ีรายการค้าน้ันๆ เกิดข้ึน
ก่อนหลงั ตามลาดบั

หมายเลข (2) ช่องรายการ ใชส้ าหรับเขียนชื่อสินทรัพยห์ รือคาอธิบายรายการส้นั ๆ
หมายเลข (3) ช่องจานวนเงินมูลค่าวนั ท่ีซ้ือ ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวนเงินของสินทรัพยใ์ นราคา
ท่ีซ้ือมาหรือจดั ทา หรือจานวนเงินของรายการน้นั ๆ

หมายเลข (4) ช่องจานวนเงินมูลค่าวนั สิ้นปี ใชส้ าหรับบนั ทึกจานวน
เงินของสินทรัพย์ ในราคา ณ วนั สิ้นปี หรือจานวนเงินที่หกั ค่าเสื่อมราคาแลว้

กำรบันทกึ รำยกำรค้ำในสมุดบญั ชีทใี่ ช้ในกจิ กำรฟำร์ม

การบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบญั ชีเงินสด สมุดบญั ชีลูกหน้ี สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี และสมุดบญั ชี
ทว่ั ไป ไดแ้ สดงดงั ตวั อยา่ ง

ตัวอย่ำง การบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบญั ชีที่ใชใ้ นฟาร์ม

ใบบนั ทึกรายการคา้ หนา้ 1
จานวนเงิน
พ.ศ. 2558 รายการ บาท ส.ต.
เดือน วนั ท่ี 10,000 -

พ.ย. 1 นายแดงเริ่มกิจการปลูกผกั โดยลงทุนเป็นเงินสด 8,000 -
700 -
ลงทุนท่ีดิน 1,000 -
1,750 -
2 จ่ายคา่ แรงงานเป็นเงินสด 15,000 -
1,300 -
4 จา่ ยค่าเมล็ดพนั ธุ์ผกั เป็นเงินสด 2,500 -
1,500 -
9 ซ้ือเครื่องสูบน้าเป็นเงินสด 300 -
500 -
20 รับเงินกจู้ ากธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณ์เป็นเงินสด 1,200 -

21 ขายผกั เป็นเงินเช่ือใหน้ ายขาว

25 ขายผกั เป็นเงินสด

28 จ่ายชาระหน้ีเงินกใู้ ห้ ธ.ก.ส. เป็นเงินสด

30 รับชาระหน้ีจากนายขาวเป็นเงินสด

ธ.ค. 5 จ่ายค่าน้ามนั เช้ือเพลิงเป็นเงินสด

7 จา่ ยค่าเมล็ดพนั ธุ์ผกั เป็นเงินสด

10 ซ้ือเครื่องมือการเกษตรเป็นเงินสด 2,850 -

12 ขายผกั เป็นเงินเช่ือใหน้ ายดา 1,000 -

13 ขายผกั เป็นเงินสด 4,000 -

15 นายแดงถอนเงินสดใชส้ ่วนตวั 2,500 -

25 รับชาระหน้ีจากนายดาเป็นเงินสด 1,000 -

28 จ่ายคา่ ป๋ ุยเป็นเงินสด 650 -

30 ขายผกั เป็นเงินสด 3,500 -

31 จา่ ยค่าแรงงานเป็นเงินสด 2,500 -

ให้ทำ 1. บนั ทึกรายการในสมุดบญั ชีเงินสด สมุดบญั ชีลูกหน้ี สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี และสมุดบญั ชี

ทว่ั ไป

2. ปิ ดสมุดบญั ชีเงินสดในวนั สิ้นเดือน

การบนั ทึกรายการในสมุดบญั ชีเงิน สมุดบญั ชีลูกหน้ี สมุดบญั ชีเจา้ หน้ี
สมุดบญั ชีทวั่ ไป และปิ ดบญั ชีเงินสด แสดงไดด้ งั น้ี

สมุดเงินสด

พ.ศ.2558 ยอด ประเภทรายรับ พ.ศ.2558
เดือน วนั ท่ี รายรับ เดือน ว
รายการ แตล่ ะ ุทน
รายการ ขายผ ิลตผล
ื่อนๆ

พ.ย. 1 รับเงินลงทุน 10,000 10,000 พ.ย.
20 รับเงินกธู้ นาคาร 15,000
25 ขายผกั ไดเ้ งิน 2,500 15,000
30 รับชาระหน้ี 2,500
รวมรับเดือนน้ี 300 300
27,800 10,000 2,800 15,000
ยอดคงเหลอื ยกไป
22,850

หนา้ 1

8 ยอด ประเภทรายจ่าย
รายจ่าย
วนั ท่ี รายการ แตล่ ะ ค่าแรงงาน
รายการ ค่าเมล็ด
2 จ่ายคา่ แรงงาน พัน ุ์ธ
4 จ่ายคา่ เมลด็ พนั ธุ์ 700 ้ืซอ
9 ซ้ือเคร่ืองสูบน้า 1,000 ิสนท ัรพย์
28 จ่ายชาระหน้ีเงินกู้ 1,750 เ ิงนกู้
1,500 ื่อนๆ
รวมจ่ายเดือนน้ี 4,950
700 1,750 -
1,000 1,500

700 1,000 1,750 1,500

สมุดเงินสด

พ.ศ.2558 ยอด ประเภทรายรับ พ.ศ.2558
เดือน วนั ที่ รายรับ
รายการ แต่ละ ุทน เดือน วนั ท่ี
รายการ ขายผ ิลตผล
ื่อนๆ
22,850
ธ.ค. 1 ยอดคงเหลือยกมา 4,000 ธ.ค. 5 จ่ายค่า
13 ขายผกั ไดเ้ งิน
25 รับชาระหน้ีจาก 1,000 4,000 7 จ่ายค่า
นายดา 3,500
30 ขายผกั ไดเ้ งิน 10 ซ้ือเคร
31,350
21,150 1,000

3,500 15 ถอนใช

28 จ่ายคา่

31 จ่ายค่า

รวมรับเดือนน้ี - 8,500 - ร
ยอดคงเหลอื ยกไป

หนา้ 2

ยอด ประเภทรายจ่าย
รายจ่าย
รายการ แต่ละ ค่าแรงงาน
รายการ
าน้ามนั ค่าเมล็ดพัน ุ์ธ
าเมลด็ พนั ธุ์ 500 ้ืซอ ิสนท ัรพย์
รื่องมือการเกษตร 1,200
2,850 เ ิงนกู้
ค่า ้นามัน
ค่า ๋ ุปย
่ือนๆ

500

1,200
2,850

ชส้ ่วนตวั 2,500 - 650 2,500
าป๋ ุย 650 500 650 2,500
าแรงงาน 2,500 2,500
รวมจ่ายเดือนน้ี 10,200 2,500 1,200 2,850

สมุดบญั ชีลูกหน้ี-นายขาว

พ.ศ.2558 รายการ จานวนเงิน รับชาระเงิน ยอดคงเหลือ
เดือน วนั ท่ี บาท สต. บาท สต. บาท สต.
พ.ย. 21 1,300 -
ขายผกั เป็นเงินเช่ือใหน้ ายขาว 1,300 - 300 - 1,000 -
30
รับชาระหน้ีจากนายขาว

สมุดบญั ชีลกู หน้ี-นายดา

พ.ศ.2558 รายการ จานวนเงิน รับชาระเงิน ยอดคงเหลือ
เดือน วนั ท่ี บาท สต. บาท สต. บาท สต.
ธ.ค. 12 1,000 -
ขายผกั เป็นเงินเชื่อให้ นายดา 1,000 - 1,000 -
25 -
รับชาระหน้ีจากนายดา

สมดุ บญั ชีเงินก-ู้ ธ.ก.ส.

พ.ศ.2558 รายการ จานวนเงิน จ่ายชาระเงิน ยอดคงเหลือ
เดือน วนั ท่ี บาท สต. บาท สต. บาท สต.
พ.ย. 20 15,000 -
รับเงินกจู้ าก ธ.ก.ส. 15,000 - 1,500 - 13,500 -
28
จ่ายชาระหน้ีเงินกู้ ธ.ก.ส.

สมดุ บญั ชีทว่ั ไป

พ.ศ.2558 จานวนเงิน จานวนเงิน
มลู คา่ วนั สิ้นปี
เดือน วนั ที่ รายการ มูลค่าวนั ท่ีซ้ือ บาท สต.
พ.ย. 1
บาท สต.
9
ธ.ค. 10 นายแดงนาท่ีดินมาลงทุน 8,000 -
ซ้ือเคร่ืองสูบน้า 1,750 -
15 ซ้ือเครื่องมือการเกษตร 2,850 -
นายแดงถอนเงินใชส้ ่วนตวั 2,500 -