18_ลักษณารีย์

ครูอาคม สายาคม

จัดทำโดย

น.ส.ลักษณารีย์ บรรเทิงสุข ม.5/1 เลขที่ 18

สารบัน

ประวัติ 1
ผลงาน 2-4
บรรณานุกรม 5

ประวัติ ๑

ครูอาคม สายาคม มีชื่อเดิมว่า ''บุญสม'' เกิดเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2460 ณ บ้านสี่
แยกหลานหลวง จังหวัดพระนคร เป็นบุตรของนายเจือ ศรียาภัยและนางผาด ศรียาภัย (สกุลเดิม
อิศรางกูร ณ อยุธยา)....นามสกุลสายาคมเป็นนามสกุลที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6)

ครูอาคมได้เริ่มเรียนวิชาสามัญที่โรงเรียนพร้อมวิทยามูล ซึ่งตั้งอยู่ที่ถนนราชดำเนิน บริเวณ
สนามมวยราชดำเนินในปัจจุบัน โดยได้ศึกษาถึงชั้นประถมปีที่ 2 จึงลาออกไปสมัครเรียนโขนที่
บ้านเจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ถนนพระอาทิตย์ เมื่อ พ.ศ.
2472 และได้เรียนหนังสือที่โรงเรียนศรีอยุธยาควบคู่กันไปกับการฝึกหัดโขน จนจบมัธยมปีที่ 3 จึง
ได้เป็นโขนหลวงในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ขึ้นตรงต่อพระยานัฏกานุรักษ์ (ทองดี
สุวรรณภารต) อดีตเจ้ากรมโขนหลวงในรัชกาลที่ 6 ผู้กำกับกรมปี่พาทย์และโขนหลวงในรัชกาลที่ 7
กับ คุณหญิงเทศ นัฏกานุรักษ์เมื่อเริ่มฝึกหัดโขนนั้นครูอาคม อายุ 12 ปี ตั้งต้นจากการตบเข่าเพื่อให้
รู้จังหวะ ถอนสะเอวเพื่อให้อวัยวะมีการสัมพันธ์กับการยักไหล่ ยักเอวและลักคอ นานประมาณ 2-3
สัปดาห์จึงเริ่มหัดรำเพลงช้า เพลงเร็ว เชิดและเสมอ เพื่อให้ได้พื้นฐานทางนาฏศิลป์ หลังจากนั้นจึง
คัดเลือกว่าจะเหมาะกับการหัดเป็นตัวใด ครูอาคมนั้นพระยานัฏกานุรักษ์และคุณหญิงเทศ นัฏกานุ
รักษ์ให้หัดเป็นตัวพระ ต่อมามอบให้ครูลิ้นจี่ จารุจรณ์ ดูและควบคุมการฝึกหัดขึ้นต้น อยู่กับพวก
ละครหลวง ในสมัยนั้นตัวพระนางผู้ชายฝึกหัดกันที่วังสวนกุหลาบ (บริเวณสโมสรทหารบก) ส่วน
ยักษ์และลิงฝึกหัดกันที่บ้านเจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ครูอาคมออกแสดงครั้งแรกเมื่ออายุประมาณ 14
ปี เป็นตัวพระรามในเรื่องรามเกียรติ์ตอนขาดเศียรขาดกรโดยสวมหน้าเล่นโขนนั่งราวแสดงหน้า
พระที่นั่งถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ บริเวณสนามหญ้าหน้าพระที่นั่งอนันต
สมาคม ในงานต้อนรับแขกเมืองคือ นายดักลาส แฟร์แบงค์ นักแสดงภาพยนตาวอเมริกา ต่อมาได้
แสดงหน้าพระที่นั่งอีกหลายครั้ง ที่โรงโขนหลวงสวนมิสกวัน ครูอาคมเริ่มเปิดหน้าเล่นโขนเมื่ออายุ

ประมาณ 15-16 ปี เพราะพระยานัฏกานุรักษ์เห็นว่าครูอาคมมีหน้าตาสะสวยขนาดผู้
หญิงเทียบไม่ติด ครูอาคมเข้ารับราชการในกรมมหรสพเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๒ ในแผนก
โขนหลวง ตำแหน่งเด็กชา เงินเดือน ๔ บาท

ผลงาน ๒

ด้านประดิษฐ์ท่ารำ

ได้แก่ เพลงหน้าพาทย์ตระนาฏราช เพลงหน้าพาทย์โปรยข้าวตอก
เพลงเชิดจีน ลีลาประกอบท่า เชื่อม ตำราท่ารำ

ด้านการแสดง

ครูอาคม สายาคม แสดงเป็นตัวเอก เช่น
พระราม อิเหนา พระร่วง พระอภัยมณี
ขุนแผน พระไวย ไกรทอง ฮเนา (เรื่อง
เงาะป่า) พระลอ อุณรุท พระสังข์
เป็นต้น

ด้านการวิชาการ

เขียนคำอธิบายนาฏยศัพท์ บทความ เพลงพื้นเมือง เพลงหน้าพาทย์ ความสำคัญของหัวโขน
ระบำ รำ เต้น การเลือกเด็กเข้าฝึกหัดละครสมัยรัชกาลที่ 7 เป็นต้น

ผลงาน ๓

ด้านวิทยุกระจายเสียง

ตั้งคณะสายเมธี แสดงนิยายและบรรเลงในแบบดนตรีสากลและ
ดนตรีไทย ตั้งคณะสายาคมแสดง เพลงพื้นเมือง เป็นต้น

ด้านภาพยนตร์

๑. แสดงภาพยนต์ เรื่องอมตาเทวี ของบริษัทละโว้ภาพยนต์ แสดงเป็นพระเอก
๒. แสดงภาพยนต์ เรื่องไซอิ๋ว ของคณะปัญญาพล แสดงเป็นพระถังซำจั๋ง
๓. แสดงภาพยนต์ เรื่องรามเกียรติ์ ชุดลงสรง เป็นตัวพระราม และเป็นผู้กำกับการแสดง
๔.กำกับเวทีและควบคุมการแสดง พร้อมทั้งเป็นผู้บรรยาย ผู้เขียนบทโทรทัศน์ในรายการ
นาฏศิลป์ของกรมศิลปากรจัดแสดงเป็นครั้งแรกทางไทยทีวีช่องบาง
๕.จัดรายการโฆษณาจำหน่ายแผ่นเสียง เขียนคำบรรยาย และเป็นผู้บรรยายของกรม
ศิลปากรทางไทยทีวี ช่อง ๔ และช่อง ๗
๖.บรรยายการภ่ายทอดโทรทัศน์ที่โรงละครของกรมศิลปากร ในการแสดงโขนและละคร
ของกรมศิลปากร ตำแหน่งหน้าที่สุดท้ายในกรมศิลปากร

ผลงาน ๔

ด้านกำกับเวที

พ.ศ. 2505 ได้รับมอบให้เป็นผู้ประกอบพิธีไหว้ครู
พ.ศ. 2506 ได้รับถ่ายทอดท่ารำองค์พระพิราพจากครูรงภักดี
พ.ศ. 2507 ทำพิธีครอบโขนละครในพิธีไหว้ครูประจำปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ปรมินทรมหาภูมิพลอุลยเดชฯ รัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระ
เทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีและสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัย
ลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงเข้าร่วมครอบในพิธีไหว้ครูดังกล่าวด้วย
และตั้งแต่ปี
พ.ศ. 2508 เป็นต้นมา ครูอาคมได้รับเชิญเป็นประธานไหว้ครูของสถาบันการศึกษา
ต่างๆ ทั้งของราชการและเอกชน รวมทั้งท่านได้พยายามถ่ายทอดวิชาความรู้และ
ประสบการณ์ต่างๆ ของท่านให้แก่เยาวชนรุ่นหลังได้รับสืบทอดต่อไป ซึ่งนับว่าครูอาคม
ได้ปฏิบัติภารกิจด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างครบถ้วน

บรรณานุกรม ๕

อาคม สายาคม. (2525).รายงานนิพนธ์ของ นายอาคม สายาคม.[ออนไลน์].เข้าถึง
เมื่อ 23 กรกฎาคม 2565.เข้าถึงได้จาก :
https://www.finearts.go.th/songkhlalibraryk/view/16997-รวมงานนิพนธ์ของนาย
อาคม--สาราคม