KSSM Sejarah Tingkatan 4 Bab 1

KSSM SEJARAH
TINGKATAN 4

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN
JPN SABAH untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

SEJARAH TINGKATAN 4

BAB 1:
WARISAN NEGARA
BANGSA

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

Latar Belakang Negara Bangsa
Sebelum Kedatangan Barat

vCiri-ciri Negara Bangsa Kerajaan
Alam Melayu

WARISAN Ciri-Ciri Negara Bangsa
NEGARA Kesultanan Melayu Melaka
BANGSA
v Kerajaan
v Rakyat
v Kedaulatan
vWilayah Pengaruh
v Undang-undang
vLambang Kebesaran

Keunggulan Sistem Pentadbiran
dan Undang-undang

vSistem Pentadbiran
v Undang-undang

Peranan Pemerintah dan Rakyat

vPeranan Sultan
vPeranan Pembesar
vPeranan Rakyat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
JPN SABAH JPN SABAH

1.1 LATAR BELAKANG
NEGARA BANGSA

SEBELUM KEDATANGAN

BARAT

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
Ø Memerihalkan latar belakang negara bangsa

sebelum kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.1 LATAR BELAKANG NEGARA BANGSA SEBELUM KEDATANGAN BARAT

KERAJAAN CHAMPA KESULTANAN JOHOR-RIAU
Abad Kedua
Abad Keenam
Belas

Abad Pertama Abad Ketujuh Abad Kelima
Belas

KERAJAAN FUNAN KERAJAAN SRIVIJAYA KESULTANAN MELAYU MELAKA

KERAJAAN
ALAM MELAYU

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN SABAH

1.1.1 CIRI-CIRI NEGARA BANGSA KERAJAAN ALAM MELAYU (KAM)

RAKYAT

Ø Penduduk di dalam sesebuah wilayah
Ø Setia kepada raja
Ø Tidak menderhaka
Ø Contohnya rakyat Srivijaya setia dengan menjalani

upacara meminum air sumpah “Telaga Batu”

4

RAJA WILAYAH PENGARUH

Ø Tonggak utama kerajaan 1 3CIRI-CIRI Ø Kawasan yang rakyatnya menerima dan
Ø Pembesar kukuhkan kedudukan raja NEGARA memperakui pemerintahan seseorang
Ø Raja ditaati dan dianggap suci BANGSA
Ø Contoh Raja Champa dikaitkan dengan KAM raja
Ø Contohnya wilayah pengaruh Funan dari
Dewa Siva
Sungai Mekong, Teluk Cam Ranh,

selatan Myanmar dan Segenting Kra

2

UNDANG-UNDANG

Ø Menjamin kesejahteraan
Ø Terpakai di seluruh wilayah pengaruh
Ø Panduan pentadbiran
Ø Contoh kerajaan Majapahit mengamalkan

undang-undang Kutara Manawa

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 6
JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.5)
CAKNA MINDA

Kesetiaan kepada raja dan
negara penting untuk
mewujudkan negara yang aman
dan masyarakat yang harmoni.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Warisan negara bangsa
Kerajaan Alam Melayu
merupakan khazanah bangsa
Malaysia yang tidak ternilai
dan patut dipelihara.
Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sebagai warganegara
Malaysia, bagaimanakah
anda menzahirkan diri
sebagai “Bangsa Malaysia”
yang tulen?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN SABAH

1.2 CIRI-CIRI NEGARA
BANGSA KESULTANAN
MELAYU MELAKA

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
Ø Menerangkan ciri negara bangsa sebelum

kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.2.1 CIRI-CIRI NEGARA BANGSA KESULTANAN MELAYU MELAKA (KMM)

KERAJAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG

• Raja pemerintah tertinggi • Lambang kekuasaan • Dua bentuk: Hukum
• Sistem Pembesar Empat tertinggi Sultan Kanun Melaka dan

Lipatan • Kedaulatan Melaka Undang-Undang Laut

• Pentadbiran tersusun diperakui oleh Melaka
• Gelaran raja digantikan kerajaan luar • mengukuhkan kerajaan,

dengan sultan selepas • Diiktiraf oleh Dinasti melindungi rakyat dan
kedatangan Islam Ming menjadikan KMM kerajaan

yang unggul

RAKYAT WILAYAH LAMBANG
PENGARUH KEBESARAN
• Taat setia kepada Sultan
• Patuh undang-undang • Kawasan yang • Identiti kerajaan,
diperintah raja, diterima keistimewaan Sultan
• Rakyat Melaka: Orang Melayu dan Orang Laut dan diperakui oleh rakyat
• Golongan diperintah: rakyat merdeka dan hamba Melaka dan simbol
• Diperoleh melalui kedaulatan sultan
• Sultan jamin kesejahteraan rakyat, rakyat akui penaklukan, naungan • Contohnya adat istiadat,
kekuasaan sultan penggunaan warna, nobat,
dan perkahwinan regalia dan cap mohor

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 11

JPN SABAH

1.2.2 WILAYAH TAKLUKAN, WILAYAH NAUNGAN DAN PEROLEHAN WILAYAH

WILAYAH NAUNGAN WILAYAH TAKLUKAN

Wilayah yang menerima ketuanan KMM sama ada Wilayah yang diperolehi melalui peperangan seperti
melalui perkahwinan atau persahabatan seperti Pahang, Kuala Linggi, Kelantan, Rokan, Inderagiri dan
Lingga, Patani dan Kedah Kampar

KESIMPULANNYA PEROLEHAN WILAYAH MELALUI
PERKAHWINAN

Contoh Kerajaan Majapahit menghadiahkan Siantan kepada
Sultan Mansur Shah kerana mengahwini Puteri Majapahit

Ciri-Ciri Negara Bukti asas negara
Bangsa KMM bangsa telah

menjadikannya terbentuk sebelum
sebuah kerajaan
kedatangan Barat
Gemilang dan panduan

masa kini

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.6)
CAKNA MINDA

Generasi muda masa kini perlu
bangga terhadap warisan negara
bangsa yang diwariskan.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 13

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sistem Pemerintahan
Malaysia pada masa kini
adalah warisan dari KMM.
Jelaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 14

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Kegemilangan sesuatu
kerajaan bergantung kepada
kecekapan sistem
pemerintahannya.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 15

JPN SABAH

1.3 KEUNGGULAN SISTEM
PENTADBIRAN DAN
UNDANG-UNDANG

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
Ø Menjelaskan keunggulan sistem pentadbiran dan

undang-undang sebelum kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.3.1 SISTEM PENTADBIRAN KMM

SULTAN

ketua pemerintahan,
peperangan, hubungan
diplomatik dan agama

BENDAHARA

ketua pentadbir, ketua
angkatan tentera, penasihat

dan pemangku sultan

PENGHULU TEMENGGUNG LAKSAMANA
BENDAHARI
menjaga keselamatan panglima angkatan
menguruskan kota Melaka laut Melaka
perbendaharaan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 17

JPN SABAH

1.3.2 SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN(KMM)

PEMBESAR BEREMPAT SULTAN Pentadbiran
Pusat
Bendahara, Penghulu Bendahari, ketua pemerintahan, peperangan,
Temenggung dan Laksamana hubungan diplomatik dan agama Pentadbiran
Peringkat
PEMBESAR BERENAM BELAS PEMBESAR BERLAPAN Jajahan

Pembesar yang bergelar Raja Syahbandar dan pembesar yang
bergelar Seri

PEMBESAR TIGA PULUH DUA

Pembesar peringkat rendah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 18

JPN SABAH

1.3.3 KEUNGGULAN SISTEM PENTADBIRAN KMM

MAKSUD KEUNGGULAN Sistem Pentadbiran Pentadbiran Pusat Peringkat jajahan
vKesempurnaan dan keistimewaan KMM
Pelaksana: Pembesar Pelaksana: Pembesar Lain
yang dimiliki oleh sesebuah Sistem Pembesar Empat Berempat • Pembesar: uruskan
kerajaan Lipatan • Hubungan, persefahaman
vKeunggulan KMM terbukti melalui dan permuafakatan dua hala pentadbiran di daerah dan
pentadbiran dan undang- undang • Sultan ketua pemerintahan, sultan dengan pembesar kampung
yang tersusun peperangan, hubungan mewujudkan proses • Pembesar dilantik oleh
diplomatik dan agama pentadbiran sempurna sultan dan Pembesar
PEMBESAR BEREMPAT • Ia juga bertujuan elakkan Berempat
vBendahara, Temenggung, • Pembesar Berempat tindakan sewenang- • Peranan pembesar:
memerintah wilayah, sungai sewenang pemerintah/ ü menjaga keamanan
Penghulu Bendahari dan atau pulau yang dikenali pembesar.
Laksamana kawasan pegangan • Sumber pendapatan: kawasan pentadbiran
perdagangan, cukai dan ufti ü dibenarkan mengutip
PEMBESAR LAIN • Mempunyai dua peringkat wilayah taklukan serta
iaitu pentadbiran pusat dan naungan cukai
vSyahbandar, Bentara, Orang Kaya, peringkat jajahan
hulubalang dan penghulu. BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 19

JPN SABAH

1.3.4 UNDANG-UNDANG KMM BERASASKAN SYARIAH DAN HUKUM ADAT

Hukum Kanun Melaka Undang-Undang
Laut Melaka
• Mempunyai 44 fasal
• Jenayah: Fasal 5.1, membunuh tanpa • Mempunyai 25 fasal
• Peranan Nakhoda (berkuasa penuh
pengetahuan raja atau pembesar
akan dikenakan hukuman bunuh ibarat raja dalam pelayaran):
(hukuman setimpal) Fasal 13.1, nakhoda perlu diberi
• Peranan sultan dan pembesar: keutamaan untuk berniaga selama 4
Fasal 1, menjelaskan tugas sultan hari
dan Pembesar Berempat • Pelayaran (jelaskan peranan pegawai
• Kekeluargaan: Fasal 26, pernikahan lain): Fasal 9, Malim harus arif
perlu empat saksi tetapi memadai dua tentang ilmu pelayaran jika lalai akan
saksi jika tidak cukup dihukum bunuh.
• Ekonomi: Fasal 30, pengharaman • Jenayah: Fasal 5: berkelakuan jahat
riba dalam urusniaga (Peniaga perlu dan membunuh di atas kapal akan
akil baligh, siuman dan melafazkan dihukum mati
niat jual beli) • Percukaian: Fasal 6.3, nakhoda
tentukan jumlah cukai iaitu 1/10 dari
hasil jika penumpang turun awal
sebelum sampai janjinya

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 20

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.7)
CAKNA MINDA

Kepemimpinan yang cekap
dan dinamik penting untuk
kemakmuran negara.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 21

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Banding bezakan tugas
Perdana Menteri pada hari
ini dengan tugas Bendahara
Melaka pada masa dahulu.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 22

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sejauhmanakah
undang-undang mampu
mewujudkan kehidupan yang
aman dan harmoni?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 23

JPN SABAH

1.4 PERANAN PEMERINTAH
DAN RAKYAT

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
Ø Menghuraikan hubung kait peranan rakyat dan

pemerintah dalam pemerintahan sebelum
kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.4.1 HUBUNGAN PEMERINTAH DAN RAKYAT

SALING KAIT RAKYAT HUBUNGAN TIMBAL BALIK
DAN PEMBESAR
kukuhkan pemerintahan KMM
Rakyat bernaung di bawah dan membawa kegemilangan
sultan dan pembesar saling
berkait antara satu sama lain

KONSEP WAADAT FUNGSI SALING KAIT WAADAT

Hubung kait pemerintah menggerakkan jentera Perjanjian antara Demang Lebar
dan rakyat kerajaan dan sistem Daun (golongan diperintah)

pemerintahan dengan Sang Sapurba (golongan
pemerintah)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 25

JPN SABAH

1.4.2 PERANAN PEMERINTAH DAN RAKYAT GOLONGAN YANG DIPERINTAH

• Sultan, Pembesar, Kerabat raja, Ulama • Rakyat - peniaga, petani, tukang dan nelayan
• Peranan Sultan: Menjaga keselamatan rakyat • Hamba terdiri daripada hamba raja, hamba

negeri, wujudkan perpaduan rakyat, berhutang dan hamba biasa
bertanggungjawab terhadap kemakmuran dan • Peranan rakyat: setia kepada pemerintah, patuh
kestabilan kerajaan serta memperkenalkan
undang-undang arahan pemerintah, tidak menderhaka kerana
• Peranan Pembesar: memelihara keamanan dan takut ditimpa tulah, menjadi tentera, menghadiri
kebajikan rakyat di kawasan pegangan, menjadi majlis umum seperti gotong-royong, pengayuh
perantara sultan dengan rakyat, mengutip hasil atau pendayung kapal dan menyumbang tenaga
melalui sistem serah dan membekalkan tenaga kerja melalui sistem kerah seperti membina
tentera melalui sistem kerah istana atau jalan

GOLONGAN PEMERINTAH

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 26

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.8)
CAKNA MINDA

Mematuhi undang-undang
Untuk penting demi
kesejahteraan negara.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 27

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Konsep waadat wujud dalam
sistem pemerintahan
demokrasi Malaysia
sehingga ke hari ini. Buktikan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 28

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sebagai warganegara yang
patriotik, cadangkan langkah
untuk memperkukuhkan
pembinaan negara dan
bangsa.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 29

JPN SABAH

LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 1

~Usah difikir Letihnya Usaha, Tetapi
Fikirlah Manisnya Kejayaan~

#USAHATANGGAKEJAYAAN
#SELAMATMAJUJAYA

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)

Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

1. Antara berikut, yang 2. Apakah 3. Rakyat Kesultanan 4. Kerajaan manakah
manakah ciri-ciri negara undang-undang yang Melayu Melaka terdiri yang mewariskan
bangsa kerajaan Alam
diamalkan oleh daripada ciri – ciri negara bangsa
Melayu Majapahit? kepada Kesultanan
I. Pedagang Asing Melayu Melaka?
I. Raja A. Undang-undang II. Orang Melayu
II. Rakyat Majapahit III. Orang Laut A. Kerajaan Srivijaya
III. Pembesar IV. Orang Jawa B. Kerajaan Majapahit
IV. Pengaruh asing B. Hukum Kanun C. Kerajaan Johor-Riau
Majapahit A. I dan II D. Kerajaan Kedah Tua
A. I dan II B. I dan IV
B. I dan IV C. Inskripsi Telaga C. II dan III
C. II dan III Batu D. III dan IV
D. III dan IV
D. Kutara Manawa

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 31
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA
JPN SABAH

SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)

Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

5. Kesultanan Melayu 6. Sultan merupakan 7. Amalan berikut 8. Dalam Undang-Undang
Melaka mempunyai kuasa tertinggi yang berkaitan dengan Laut Melaka, siapakah
kemudahan sistem kesetiaan rakyat yang menentukan kadar
menerajui sistem terhadap pemerintah cukai yang dikenakan
kewangan yang pentadbiran kesultanan dalam Kesultanan terhadap penumpang?
sistematik untuk urusan melayu melaka. Siapakah
yang membantu sultan Melayu Melaka A. Malim
perdagangan dalam pentabdiran pusat? B. Syahbandar
Menghadiri majlis umum C. Laksamana
Apakah tanggungjawab A. Pembesar Berempat seperti gotong-royong, D. Nakhoda
syahbandar dalam B. Pembesar Berlapan pengayuh atau pendayung
C. Pembesar Jajahan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 32
pentadbiran Kesultanan D. Pembesar Wilayah kapal
Melayu Melaka? JPN SABAH
Apakah nilai yang
A. Mengutip cukai dapat ditonjolkan
B. Ketua turus rentera oleh rakyat dalam
C. Panglima tentera laut amalan tersebut?
D. Menguruskan
A. Pengorbanan
perbendaharaan B. Kesetiaan
C. Keberanian
D. Toleransi

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA

SOALAN STRUKTUR

Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

a) Senaraikan dua kerajaan Alam Melayu
yang masyhur pada ketika itu. (2m)
…………………………………………….
…………………………………………….

1. Kemunculan dan kemasyhuran b) Jelaskan maksud wilayah pengaruh
Kerajaan Alam Melayu membuktikan dalam Kerajaan Alam Melayu. (2m)

asas negara bangsa telah bermula …………………………………………….
sebelum kedatangan Barat …………………………………………….

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 c) Senaraikan 2 ciri-ciri negara bangsa
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA Kerajaan Alam Melayu. (2m)
…………………………………………….
…………………………………………….

d) ) Pada pendapat anda, mengapa undang-undang digubal
dan dilaksanakan oleh Kerajaan Alam Melayu. (4m)
………………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 33

JPN SABAH

SOALAN STRUKTUR

Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

a) Siapakah pembesar yang berperanan dalam
melaksanakan Hukum Kanun Melaka. (2m)
…………………………………………………..
…………………………………………………..

2. Kesultanan Melayu Melaka mempunyai b) Jelaskan tugas pembesar yang dinyatakan
dua undang-undang berasaskan syariah di (a) dalam melaksanakan peranannya. (2m)
…………………………………………………….
serta hukum adat iaitu Hukum Kanun …………………………………………………….
Melaka dan Undang-Undang Laut
c) Terangkan tentang undang-undang jenayah yang
Melaka terdapat dalam Hukum Kanun Melaka. (2m)
………………………………………………………..
………………………………………………………..

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 d) ) Perlaksanaan Hukum Kanun Melaka menjamin kemakmuran 34
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA Kesultanan Melayu Melaka. Buktikan (4m)

………………………………………………………………………
……………………………………………………BA…HAG…IAN…PEM…BA…NGU…NAN…KURIKULUM

JPN SABAH

Terima Kasih

Unit Sejarah
Bahagian Pembangunan Kurikulumdengan kerjasama JPN Sabah
dan Unit Sejarah MRSM Pengkalan Chepa

Unit Sejarah

+603-8884 2000

[email protected]

http://bpk.moe.gov.my/

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN BPK Peneraju Pendidikan Negara
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula