YMCA_tot hier

keuzemenu’s

Geheel naar eigen smaak kan een
compleet programma voor tieners
samengesteld worden met activiteiten en
spelen die te maken hebben met grenzen.

www.ymcajeugdwerk.nl

Keuze menu: Tot hier!
tieners

Voorgerechten: Hoofdgerechten:
• de wind waait voor • samenwerken en vertrouwen
• de slang ontvelt • fysiek grenzen aangeven
• waar ligt de grens? • de nieuwe buurman
• stoplicht spel
(bron : Energizer) • briefkaarten discussie
• geheime plaats • YMCA spelkoffers

(bron : Energizer)
• ja/nee
• ehhhh
• bijbelteksten

als inleiding/introductie
van het thema grenzen

Nagerechten:
• diverse evaluatie

werkvormen

2 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Toelichting bij het Keuze menu: Tot hier!

Voor je ligt het keuze menu: Tot hier! Een menu dat verschillende ingrediënten biedt om met een groep
tieners aan de slag te gaan rondom het thema Grenzen.
We bieden:
• voorgerechten, die als opwarmertje dienen
• hoofdgerechten, die de kern van de activiteit vormt
• nagerechten, waarmee je de activiteit kunt afsluiten
Vanuit het YMCA recept Sterk Jeugdwerk, hebben we een variatie in werkvormen bedacht om zo aan jou,
als begeleider,en de tieners een keuze te laten. Welke ingrediënten vormen voor jullie het beste menu?
Je hebt de vrijheid om zelf te kiezen, dat maakt de maaltijd des te lekker!

YMCA is grenzeloos aanwezig in heel Europa

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 3

Voorgerechten

De wind waait voor
Materialen: bijlage 1
Tijdsduur: 10 minuten

Omdat het thema grenzen is, maken we bij dit spel gebruik van verschillende normen en waarden.
Zo krijgen de tieners de kans om van elkaar te zien waar de verschillende normen en waarden voor
ieder liggen en waar hun grenzen liggen daarin.

Verdeel evenveel stoelen als deelnemers in de ruimte. Iedere deelnemer zit op een stoel. De begeleider staat
zo dat hij overzicht heeft op de hele groep, maar hij staat niet in de groep.
De begeleider benoemt elke keer een kenmerk dat wel of niet iets met de tieners te maken heeft. Als het
kenmerk wel iets met de tiener te maken heeft, gaat deze tiener staan en zoekt een andere lege stoel.
Per kenmerk staan er waarschijnlijk meerdere tieners op, dus ontstaan er meerdere lege stoelen, waaruit ze
kunnen kiezen om te gaan zitten. Spannender wordt het als er één stoel te weinig in de kring is, waardoor er
telkens 1 tiener zonder stoel overblijft. Dan wordt het belangrijk om snel te zijn bij het bemachtigen van een
lege stoel!

Voorbeeld: ’’De wind waait voor, voor iedereen die respect heeft voor zijn ouders’’

De slang ontvelt
Materialen: -
Tijdsduur: 10 minuten

De groep deelnemers gaat achter elkaar staan in spreidstand, de kleinste vooraan, de grootste achteraan.
Vervolgens steekt iedereen de rechterhand tussen de eigen benen door naar achteren en de linkerhand
steek je naar voren uit om de rechterhand van je voorganger te pakken. Als dit gebeurd is gaat de achterste
van de rij liggen, handen vast blijven houden, en de rij schuifelt rustig achterwaarts over die persoon heen.
Automatisch gaat nummer 2 liggen en de groep gaat door totdat iedereen ligt.

Waar ligt de grens?
Materialen: actuele krantenartikelen, of 1 uit de bijlage.
Tijdsduur: 10 minuten

Als leidinggevende zoek je een recent krantenartikel en hier ga je met de jongeren over praten. Het gaat
hier dan voornamelijk over je eigen persoonlijke grenzen en je normen en waarden. Met de tieners ga je in
gesprek over waar bij hun zelf de grens ligt en of ze vinden dat ze grenzen goed kunnen aan geven.

Geheime plaats
Materialen: kranten
Tijdsduur: 10 minuten

De groep wordt verdeeld in groepjes van 5 personen, 1 van deze 5 bedenkt een plaats in de clubruimte, zon-
der dat de anderen dit weten. Hierna krijgt elke groep een blad uit een krant, deze houden ze met z’n allen
vast. Nu moet de persoon die de plek in gedachten heeft, zonder te praten, de groep hierheen leiden. Blijf 5
seconden op deze plek ( let op!: niet praten en geen gebaren maken! ) Probeer de krant met je groep heel te
houden. Voor deze opdracht hebben ze 5 minuten. Is de groep op de juiste plek, dan leg je het krantenblad
op de grond en observeer je hoe de andere groepen het doen.

4 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Ja/Nee
Materialen: -
Tijdsduur: 10 minuten

De tieners staan in tweetallen. Ze voeren een 1 minuut gesprek bestaande uit 2 zinnen. De ene persoon zegt
”Ja” de ander antwoord: “Nee”. Begin gewoon rustig en verander daarna van toon, volume, lichaamshou-
ding, de afstand tussen de twee. De persoon die begint met “Ja”, is degene die op het hoogste huisnummer
woont. Na 1 minuut worden de ja/nee rollen omgedraaid en geeft de spelleider twee andere zinnen:

• ik wil ik wil niet
• ik ga je blijft
• help me dat kan ik niet
• de melk kookt over pak jij de pan van het fornuis
• de telefoon gaat neem jij maar op

Ehhhh
Materialen: lucifers/kleine stokjes
Tijdsduur: 10 minuten

De tieners staan in een kring, iedereen krijgt 5 lucifers. Ze mogen de volgende 3 woorden niet gebruiken:
ja/nee en ehhh. Doen ze dat wel, dan geven ze een lucifer aan de persoon met wie ze in gesprek zijn. Zoek
na het overhandigen van de lucifer een andere partner om mee te praten. Wie 10 lucifers heeft verzameld
gaat zitten. Wie helemaal geen lucifers meer heeft, gaat ook zitten.

Als variatie kun je als spelleider ook onderwerpen aangeven waarover de tieners moeten praten:
bijvoorbeeld:
• Alle grenzen van Nederland moeten dicht!
• Jongens gaan vaak de grens over!
• Meisjes lokken bepaald gedrag uit!

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 5

Grenzen en Bijbelse teksten:

Hieronder vind je een aantal Bijbelteksten die gaan over het thema
Grenzen. Deze teksten kunnen als inleiding gebruikt worden bij
het werken over dit thema.

Bijbeltekst 1

Matteüs 18:21-35: Van ganser harte vergeven

Vragen Bijbeltekst 1:
- Wanneer zeg jij: “Nu is het genoeg!” ?

Welke grenzen stel jij aan jouw bereidheid om te vergeven?
Waarom?
- Wat betekent ‘van harte vergeven’ (v. 35)?

Bijbeltekst 2: Genesis 2: vanaf vers 16
Toen God Adam en Eva schiep, stuurde Hij hen niet meteen de hele wereld in. Hij plaatste hen in het
Paradijs, in de hof van Eden: een omheinde plaats waarbinnen ze de veiligheid van Gods liefde mochten
ervaren. Binnen Gods grenzen beleefden ze vrijheid en ruimte. In afhankelijkheid van God konden ze zich
veilig ontplooien. Ze bewerkten en bewaarden de hof voor God. Van alle bomen in de hof mochten ze vrij
eten. Maar er was één beperking: ze mochten niet eten van de boom van de kennis van goed en kwaad.
God wist dat ze dat niet aankonden: een mens weet n.l. niet alles. Hij overziet niet altijd de consequenties
van zijn daden. Wat is eigenlijk goed en wat is fout? Waar ligt de grens tussen die twee? Wij noemen soms
iets goed, terwijl het op de lange duur kwaad voor ons blijkt te zijn.

Gesprekspunten n.a.v. deze Bijbeltekst:
Materialen: 2 vellen, met een vrolijke- en sip kijkende smiley erop. Onderstaande vragen kun je aan de
tieners stellen en bij beide smileys mogen ze iets tekenen/opschrijven.
- God zag dat het zeer goed was. Wat zie jij als je naar Gods schepping kijkt?
- Kijk eens naar wat er goed is in de schepping, je eigen leven, in je gezin , je familie of

vriendenkring, in je gemeente, in je buurt of woonplaats, op je werk.

Bijbelteksten over landsgrenzen:
God heeft alles zijn plaats gegeven. Daarom hebben wij ook in Deut.32:8 gelezen dat God de grenzen voor
alle volken bepaald heeft. (ook in Hand.17:26) Hij heeft hun een bepaald woongebied gegeven.
Elk volk heeft zijn eigenheid en draagt iets van Gods veelkleurigheid. En daar moet ruimte voor zijn.
Discussievorm: maak A4tjes met daarop stellingen waarbij de tieners kunnen kiezen uit mee eens/oneens.
Hang deze 2 borden op in het lokaal en laat ze rennen naar datgene waar zij voor kiezen.

• elk volk heeft recht op zijn eigen land
• grenzen van landen moeten gerespecteerd worden
• grenzen zijn door mensen bedacht,de wereld is van iedereen
• zonder landsgrenzen zou de wereld er een stuk beter uitzien

6 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Hoofdgerechten

Samenwerking en vertrouwen

N.B.: Let op veiligheid! Als de sfeer te lacherig, baldadig of pesterig is kan er gauw iets misgaan. In bijlage 3
staan ook voorbeelden van fysieke oefeningen die je met de groep kunt doen.

• Deken
Alle tieners staan op een deken. De deken moet omgedraaid worden zonder dat er iemand de grond
raakt met zijn/haar voeten.

• Polsen vasthouden
De tieners vormen tweetallen en gaan tegenover elkaar staan. Ze pakken elkaars polsen vast en gaan
iets achterover leunen. De bedoeling is om elkaar in evenwicht te houden (ze moeten elkaar dus
helpen!). Als dit goed gaat leunen de tieners steeds verder achterover en proberen naar voor en
naar achter te leunen.

• Met de ruggen tegen elkaar gaan zitten en overeind komen
De tieners vormen tweetallen en gaan gearmd met hun ruggen tegen elkaar aan staan.
Nu proberen ze samen te gaan zitten. Als dit lukt proberen ze ook weer samen op te staan.

• Vallende plank
De tieners gaan in een kring staan, deze kring moet dicht gemaakt worden zodat er zo min mogelijk
ruimte ontstaat tussen de tieners. 1 persoon gaat in het midden staan en laat zich als een plank
achterover vallen. Door de kring wordt hij opgevangen en zachtjes naar een ander gedeelte van de
kring geslingerd. De persoon in het midden moet zich als een plank blijven bewegen. Voeten dicht
bij elkaar en helemaal recht blijven.

• Vallende plank 1 op 1
Hetzelfde als bij vallend blad is gedaan maar dan 1 op 1. Iemand is de plank en laat zich achterover
vallen. Hij wordt opgevangen door de ander. Als dit goed gaat kun je de ruimte steeds groter laten
worden waardoor er steeds meer ruimte komt om te vallen.

Ten slotte worden de spelen geëvalueerd. Dit kan bijvoorbeeld door de onderstaande vragen te stellen:
• Vond je het eng om je zomaar te laten vallen?
• Kon je, je groepsgenoten vertrouwen in de oefeningen?
• Ben je iets over jezelf te weten gekomen? Wat dan?

Praat door over de vragen uit bijlage 2. Hierbij moet de leiding opletten dat iedereen het woord krijgt zodat
iedereen het gevoel heeft dat er naar hem/haar geluisterd wordt. Ook houdt de leiding de regie. Hij/zij geeft
aan wanneer iemand zijn/haar mening kan geven. Het is de bedoeling dat de leiding doorvraagt op de ant-
woorden van de tieners zodat deze zoveel mogelijk worden aangezet tot nadenken.

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 7

Fysiek grenzen aangeven
We beginnen met een activiteit waar de jongeren hun grenzen gaan aangeven.

Tiener A loopt in de ene rij loopt op zijn partner B in de andere rij af en stopt op het moment dat hij voelt: dit
is de grens. Hij vraagt zijn partner of dit klopt, of hij eerder had moeten stoppen of verder had kunnen door-
lopen. Indien zo, dan doet hij dat en gaat weer na: hoe voelt dit bij jou en bij mij.

Leiding: Vraagt: Hoe wist je die grens nu? Wat voelde je en waar? De grens voelt men meestel door een lichte
samentrekking van spieren in de onderbuik of spanning in de borst en keel. Daarna worden rollen omge-
draaid en loopt B richting A.

A loopt weer richting B, maar nu geeft B aan wanneer de grens wordt bereikt. Hij/zij zegt duidelijk en rustig
“stop” en kijkt de ander daarbij aan. Je gaat weer uitwisselen of deze grenzen kloppen. Daarna gaat B rich-
ting A. Op dezelfde manier. Als ze beide zijn geweest, gaat ieder een plaatsje naar links.

In bijlage 2 staan uitdagende stellingen die je met je groep kunt bespreken.

Workshop idee:
Je kunt een plaatselijke sportman uitnodigen om een zelfverdediging les te komen geven aan de tieners.
Ook is er de mogelijkheid om een workshopleider in te huren

De Nieuwe Buurman
Tieners en leiding laten oefenen met contact maken. Aansluiten bij de
ander versus de eigen lijn volgen.

Carrouselvorm. Leg uit: stel je voor, het is een mooie zomerse dag,
acht uur ’s ochtends, als jij naar school gaat. Als je met je fiets wilt
weggaan, zie je dat de oprit geblokkeerd wordt door een auto; mis-
schien zou je er net langs kunnen, maar het risico op krassen is
groot. Die auto is van de nieuwe buurman, die je in zijn voortuin ziet
zitten met een krantje en een kopje koffie. Hij woont hier sinds een
week, je hebt elkaar wel gezien en naar elkaar geknikt, maar je hebt
elkaar nog niet gesproken. Vraag hem om zijn auto even aan de
kant te zetten. Let wel: je hebt geen tijd om uitgebreid kennis te
maken, want je hebt dadelijk een afspraak. Alle tieners komen ach-
ter elkaar kort (zo’n 30 seconden) aan de beurt.
Iemand van de leiding zit met een krant op een stoel.
De tieners komen één voor één binnen. De buurman is vriendelijk
neutraal. Hij is zeker bereid zijn auto aan de kant te zetten.
Hij probeert wel even een praatje te maken.
Hij reageert op wat er op hem afkomt en spiegelt het gedrag van de tiener.

• De buurman kan nadrukkelijker proberen een praatje te maken. Hij kan zeggen dat de ander er
makkelijk door kan met zijn auto. Sommige buurmannen gaan zelfs zo ver door dat ze vertikken
om de auto weg te halen, zodat de tieners moeten overgaan tot het stellen van grenzen.

bron: acteursburo Kapok

8 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

YMCA wil een plek bieden waar jongeren
zich thuis voelen en zich kunnen ontwik-
kelen. Ze kunnen lachen, hun talenten
ontdekken en leren samenwerken tijdens
activiteiten die passen bij hun leeftijd,
grenzen en interesses. Zo wil de YMCA
bijdragen aan een samenleving waarin
ruimte en aandacht is voor iedereen.

Stoplicht spel:
Hoe werkt het stoplichtspel? In dit spel zijn een aantal casussen over grenssituaties die tieners in hun omge-
ving tegen kunnen komen uitgewerkt. In deze casussen komen grenzen en dilemma’s van tieners, hun ou-
ders en de maatschappij aan de orde.

De gespreksleider heeft zowel een inhoudelijk rol in het aansturen van de discussie als de rol van spelleider
uit. Het is handig het spel te doen met twee begeleiders: een inhoudelijk gespreksleider een spelleider voor
de organisatorische dingen. Alle tieners krijgen drie kaartjes:
GROEN : mee eens / ja / zeker wel ORANJE : discussie / twijfel ROOD : oneens / nee / absoluut niet

Hieronder vind je een aantal casussen:

• Ik ben 14 jaar en beslis zelf welke school en studierichting ik kies!
• Ik kan best een weekend alleen thuisblijven, ook al ben ik nog geen 18!
• Als 16 jarige kun je best verkering hebben met een 20 jarige.
• Dreigementen van ouders bij grensoverschrijdend gedrag helpen.
• Prima dat ik pas alcohol mag gebruiken vanaf mijn 18e
• Het is te gek voor woorden dat ik zelf geen sigaretten mag kopen!
• Ik durf mezelf te zijn in elke situatie.

Nadat er een stelling is voorgelezen mogen de tieners een kaartje omhoog houden.
Je kunt direct bespreken wat je ziet gebeuren, wat zegt het wanneer bijna iedereen rood omhoog houdt?
Durven de tieners echt hun eigen mening te laten zien/vertellen?
Laat vooral de tieners reageren en probeer te voorkomen dat jij als leiding vertelt hoe het “eigenlijk” hoort.
bron: arbo catalogus

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 9

Briefkaartendiscussie
- Lege briefkaarten.
- Brievenbus (schoenendoos met briefopening).
- Stiften/pennen.

- Aan de tieners wordt gevraagd kort per briefkaart een of meer situaties op te schrijven die met
dilemma's rondom grenzen in de omgang met elkaar (vrienden, familie, ouders,
burgers) te maken hebben. Situaties (in het 'grijze gebied') waarbij men zich afvraagt:
waar ligt de grens?
De situatie moet echt zijn gebeurd en bij voorkeur niet te lang geleden. Het gaat bij voorkeur niet om
een grove grensoverschrijding, maar een dilemma rondom omgang, bejegening en grenzen aan die
omgang.

- Per situatie geven de deelnemers de situatie een pakkende titel (aan voorkant kaartje).
- De kaartjes worden in een 'brievenbus' gedaan.

- De tieners pakken om de beurt een kaartje uit de bus. Het kaartje wordt voorgelezen en de groep
probeert ter plekke situaties uit de eigen praktijk te bedenken om het probleem te illustreren.

- Daarna wordt hen gevraagd een mogelijke oplossing of alternatief voor dit probleem te bedenken.

bron: werkvormen rond grens overschrijdend gedrag

Spelkoffers te leen bij YMCA:
Onderstaande spelkoffers, die passen bij het thema Grenzen, zijn tegen een kleine vergoeding te huur bij
YMCA Jeugdwerk. In de spelkoffer zit alles wat je nodig hebt om het spel te spelen.

Waar sta jij....
Van geloof tot verkering en van roken tot homohuwelijken. Met deze koffer kun je met een groep discussië-
ren over de meest gaande onderwerpen. Onderwerpen die onder meer aanbod komen zijn: ethiek en op-
voeding, beloftes nakomen of diefstal. Het doel is om je mening geven en om jongeren te laten nadenken
over wat ze nou echt vinden.
Aantal spelers: 6 per spelset. In de koffer zitten 5 spelsets, in totaal kunnen er dus 30 spelers aan de slag!

Spiegeltje, spiegeltje...
In onze maatschappij draait veel om het uiterlijk. Mensen kunnen wel zeggen: het gaat om wat er binnen in
je zit, hoe je eruit ziet is niet belangrijk, maar in de praktijk gaat het vaak heel anders. In films en reclames
ligt de nadruk op het uiterlijk. Overal om je heen zie je hoe slank en sportief je moet zijn en hoe je gekleed
moet gaan. Er wordt veel nagedacht en gepiekerd over uiterlijk. Misschien lig je er zelfs wakker van. Het is
niet makkelijk om over je lijf te praten, maar het kan wel leuk zijn om er met groepsgenoten over te praten
én te lachen! Dit spel laat je dingen uitbeelden of tekenen en verschillende soorten vragen beantwoorden.
Bijvoorbeeld: “Je hebt één vrijkaartje voor de plastisch chirurg, wat laat je veranderen?” Kom je een op-
drachtkaartje tegen, dan moet je iets aan je uiterlijk veranderen met behulp van de spullen uit de koffer. Ge-
durende het spel moet je met je nieuwe uiterlijk rond blijven lopen... Wie als eerste alle spiegelstukjes heeft
verdiend die heeft gewonnen!

Aantal spelers: 5-30

10 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Grenshandelspel
Het grenshandelspel is een (avond)spel voor 8-15 jarigen.
In een grensgebied ergens tussen Italië en Zwitserland wordt nog
heel veel gesmokkeld. Er hebben zich dan ook heel veel handela-
ren gevestigd, die de smokkelwaar graag kopen. Uiteraard wordt
dit alleen ‘s nachts gedaan, stel je voor dat de douane het in de
gaten krijgt! Bij dit grote bosspel zijn smokkelen en maken van
geluiden belangrijke spelelementen. Er kunnen ongeveer 40
kinderen meedoen maar bij meer of minder deelnemers is het
spel ook makkelijk aan te passen.
Zorg dat iedereen een zaklamp meeneemt!

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 11

Nagerechten

Evaluerende werkvormen
Evalueren met sneeuwballen
Deze werkvorm is erg leuk om als afsluiter te doen. De tieners schrijven op een A4’tje wat ze vandaag ge-
leerd hebben. Ze maken hiervan een prop. Als de leiding het zegt mogen ze deze door de ruimte gooien.
Dan pakt elke tiener een sneeuwbal,vouwt deze open en schrijft bij datgene wat er al op staat een opmer-
king. Er worden weer ballen van gemaakt en opnieuw rond gegooid. Dan pakt elke tiener weer een sneeuw-
bal, vouwt deze open en schrijft een tip op bij de 2 dingen die er staan. Er worden weer ballen van gemaakt
en deze worden nogmaals rond gegooid. Tot slot kan elke sneeuwbal voorgelezen worden.

Geef me de vijf
Laat de deelnemers hun eigen hand overtrekken, vraag ze om bij iedere vinger een
evaluatie te noteren op de volgende wijze:
• Duim: vertel waar wat je goed vond
• Wijsvinger: vertel waarvan jij vond dat de trainers de aandacht op richten
• Middelvinger: zeg waar je lak aan hebt / wat je niet leuk vond
• Ringvinger: vertel waar je waarde aan hecht/ wat de trainers erin moeten houden
• Pink: vertel een klein puntje (positief of negatief )

Lucifer
Je krijgt, op het moment dat je aan de beurt bent, een lucifer. Zolang je deze brandend in je handen kan
houden, mag je zeggen wat je van de activiteit/training vond. Dit is een snelle manier van evalueren waarbij
je niet blijft hangen in lange discussies.
Pas op voor brandgevaar!

12 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Rondschrijfmethode
Zonder gesproken woorden: iedereen krijgt een blad en schrijft daar enkele zinnen op.

• Ik vond dat de activiteit…
• Ik vond dat de groep...
• Ik voelde mijzelf vandaag…
• Ik hoop dat we de volgende keer...

Iedereen geeft zijn of haar blad aan zijn of haar rechterbuurman of -vrouw, die deze zinnen leest en eventu-
eel voorziet van commentaar, vragen, etc. Opnieuw gaan de bladen door naar rechts en zo verder tot ze
terug bij de oorspronkelijke schrijver zijn.

Emotiebus
Er rijdt (loopt) een bus door de zaal. Deze stopt bij een halte en laat een passagier binnen. De passagier kijkt
bv. blij, dan moeten ook de chauffeur en de andere passagiers blij kijken. De bus rijdt weer weg en stopt bij
een volgende halte. Nu kijkt de nieuwe passagier bv. boos - meteen kijkt de hele bus boos.

Nadat er zo'n tien passagiers ingestapt zijn, gaan de passagiers er weer uit (in dezelfde of omgekeerde volg-
orde). De passagiers stappen uit met dezelfde emotie als waar ze mee zijn ingestapt, natuurlijk kijkt de hele
bus dan ook zo.

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 13

Bijlage 1: De wind waait voor….

1. De wind waait voor, voor iedereen die altijd eerlijk is.
2. De wind waait voor, voor iedereen die ieder mens als gelijken ziet.
3. De wind waait voor, voor iedereen die respect toont voor anderen.
4. De wind waait voor, voor iedereen die gehoorzaam is aan zijn ouder.
5. De wind waait voor, voor iedereen die geld wil verdienen voor zijn gezin.
6. De wind waait voor, voor iedereen die eerbied heeft voor de schepping.
7. De wind waait voor, voor iedereen die trouw is. (aan zijn partner, zijn ouders, aan zichzelf )
8. De wind waait voor, voor iedereen die zichzelf kan beheersen bij woede.
9. De wind waait voor, voor iedereen die graag samen werkt.
10. De wind waait voor, voor iedereen die betrouwbaar is.
11. De wind waait voor, voor iedereen die verantwoordelijkheid kan nemen voor zijn eigen daden.
12. De wind waait voor, voor iedereen die vrede wil.
13. De wind waait voor, voor iedereen die respect heeft voor andermans eigendommen.
14. De wind waait voor, voor iedereen die respect heef voor waar een ander in gelooft.
15. De wind waait voor, voor iedereen die wijsheid (slim zijn) belangrijk vind.
16. De wind waait voor, voor iedereen die discipline heeft.
17. De wind waait voor, voor iedereen die gezond leeft.
18. De wind waait voor, voor iedereen die vergevingsgezind is.
19. De wind waait voor, voor iedereen die graag spullen deelt met anderen.
20. De wind waait voor, voor iedereen die zich in het openbaar fatsoenlijk opstelt.
21. De wind waait voor, voor iedereen die zichzelf waardeert.
22. De wind waait voor, voor iedereen die vrijheid van godsdienst en levensovertuiging respecteert.
23. De wind waait voor, voor iedereen die zijn eigen mening durft te uiten.
24. De wind waait voor, voor iedereen die het niet fijn vind om een ander te kwetsen.
25. De wind waait voor, voor iedereen die straks een opleiding wil gaan volgen

om later een goede baan te krijgen.
26. De wind waait voor, voor iedereen die van gezelligheid houdt.
27. De wind waait voor, voor iedereen die zichzelf mooi vind.
28. De wind waait voor, voor iedereen die graag vrienden wil hebben.
29. De wind waait voor, voor iedereen die zonder vrienden kan leven.
30. De wind waait voor, voor iedereen die zijn familie belangrijk vind.

Dit zijn een aantal voorbeelden die je kunt stellen. Natuurlijk mag je als begeleider ook vragen
stellen die hier niet tussen staan en waarvan je denkt dat ze wel een meerwaarde hebben op
het thema.

14 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Bijlage 2
Na de lichamelijke oefeningen wordt verder gegaan met de stellingen/vragen. De tieners worden de onder-
staande stellingen voorgelegd en hierover wordt gediscussieerd. De leiding moet opletten dat iedereen het
woord krijgt zodat iedereen het gevoel heeft dat er naar hem/haar geluisterd wordt. Ook houdt de leiding
de regie. Hij/zij geeft aan wanneer iemand zijn/haar mening kan geven. Het is de bedoeling dat de leiding
doorvraagt op de antwoorden van de tieners zodat deze zoveel mogelijk worden aangezet tot nadenken.
Stellingen/vragen

1. Je bent op weg naar huis en ziet dat iemand in elkaar wordt geslagen, haal je dan hulp?
2. Je bent wat aan het drinken met een paar vrienden/vriendinnen en één van je vrienden biedt je een

trekje van zijn sigaret aan. Je wilt dit niet want je vindt roken vies, doe je dit dan?
3. Iemand komt heel dichtbij je staan terwijl je dit niet wilt, zeg je hier dan wat van?
4. Drink je wel eens meer dan je zou willen?
5. Als je iets gedaan hebt waar je spijt van hebt, zeg je dat dan?
6. Durf je nee te zeggen als iemand je wilt zoenen of je aanraakt wanneer je dat niet wilt?
7. Als iemand jou iets in vertrouwen vertelt, vertel jij dit dan door aan je beste vriend/vriendin?
8. Beoordeel je mensen alleen op hun uiterlijk?
9. Accepteer je mensen met een andere culturele achtergrond in je vriendengroep?

Accepteer je mensen met een ander geloof of geen geloof in je vriendengroep?

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 15

Bijlage 3

Eskimo-kinderen
De groep maakt tweetallen. Elk tweetal pakt elkaar bij beide polsen vast. Op een teken van de leiding voe-
ren de tieners bepaalde bewegingen uit terwijl ze elkaar blijven vasthouden. Bijvoorbeeld beiden op de
rechterknie gaan zitten. De leiding noemt steeds nieuwe bewegingen die de tieners dan uitvoeren. De
naam van het spel komt van het idee dat twee eskimo-kinderen die elkaar tijdens het spelen vastpakken,
aan elkaar vastvriezen.

Ellebogen naar de grond
In tweetallen, ruggen tegen elkaar zitten en armen inhaken. Op commando drukken beide of hun linker
elleboog of hun re. elleboog naar de grond. Met schreeuw.
Variatie: A roept JA, B roept NEE, nadien moeten ze kunnen zeggen met welke kreet ze zich het sterkst
voelden.

Snel verplaatsen op de grond
A ligt op de grond op de rechterzij. B probeert om A heen te lopen en de schouder van A aan te tikken. A
moet proberen dit te voorkomen door zo snel mogelijk van de ene zij op de andere zij te draaien. Ook om je
as draaien mag. Variatie: A probeert B van zich af te houden door met haar been ertussen te komen, trappen
naar stootkussens.

Oefenen van een grondbevrijding
De ene helft van de groep ligt op de grond, de andere helft loopt er rustig doorheen. Als de leiding ‘ja!’
schreeuwt gaan degenen die lopen op iemand zitten die op de grond ligt en pakken daarbij de polsen vast.
Zij moet zich bevrijden d.m.v. een grondtechniek (het is niet verplicht om mee te doen, de verdediger mag
ook tussentijds stoppen met de oefening, de aanvaller moet het hoofd goed op de borst houden,
enzovoorts).

Stoten oefenreeks:

Opstelling:

De tieners gaan in de zelfverdediginghouding (Een stukje door je knieën. Linker en rechterhand krom. De
rechterhand richting je kin. Je linkerhand een stuk daarvoor) verspreid in de zaal staan met het gezicht naar
de leidinggevende. Vanuit deze houding wordt gestoten, eerst met de linkervuist. Daarbij op het volgende
letten: Vechtvuist tonen (positie duim achter vingers langs, vingers maximaal gekromd), rechte polslijn
(de eerste twee knokkels stoten). Stoten is een uitgaande beweging, dus wordt ondersteund door een
uitademing. Je blaast je vuist weg.

Eerst langzaam links en rechts afwisselen waarbij de leidinggevende correcties aanbrengt. Daarna met meer
snelheid en ook proberen dieper door de knieën te gaan waardoor je nog meer kracht uit je handen kan
halen. Links is een korte, felle stoot die wordt gestuurd en gedragen door het bekken, maar toch minder
massieve kracht heet. Rechts daarentegen heeft een langere afstand af te leggen, wordt makkelijker gepa-
reerd en is dus om die reden riskanter, maar doordat het lichaamsgewicht de stoot langer ondersteunt, is
deze zwaarder.

16 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

1. Op aangeven van de leidinggevende vijf keer links en vijf keer rechts:
“Voel het grote verschil tussen beide stoten qua snelheid en zwaarte.”

2. Vier links en de vijfde een links-rechtscombinatie

Zelfverdediginghouding: Een stukje door je knieën. Linker en rechterhand krom.
De rechterhand richting je kin. Je linkerhand een stuk daarvoor.

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 17

Aantekeningen:

...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................

18 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier!

Colofon
Samenstelling en uitgever: YMCA jeugdwerk
Vormgeving: Gerrits en Leffers Dedemsvaart.
Drukkerij: Gerrits en Leffers Dedemsvaart.
Uitgave 2017
Website: www.ymcajeugdwerk.nl

YMCA JEUGDWERK - Tot hier! - 19

20 - YMCA JEUGDWERK - Tot hier