แนวทางการจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. ๒๕๖๒

แแผผนนผผังังแแสสดดงงแแหหลลง งททรรัพัพแยยแลานาะกวกสรทรง่ิ ธาแงรกวราดมรจลชดั อาทมตำิ

ตามพระราชบญั ญัตกิ ารผังเมอื ง พ.ศ. ๒๕๖๒

สำนกั ผงั เมอื งรวม
กรมโยธาธิการและผังเมือง

กระทรวงมหาดไทย



1

คำนำ

ตามมาตรา 22 (3) แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 กำหนดให้ผังเมืองรวม
ประกอบด้วย แผนผังที่จัดทำขึ้นเป็นฉบับเดียวหรือหลายฉบับ โดยใช้มาตราส่วนตามความเหมาะสม
ที่มีความละเอียดเพียงพอให้ประชาชนเข้าถึงได้โดยสะดวกและสามารถเข้าใจได้ง่าย สามารถเชื่อมโยงกับแผนที่
ดิจิทัลที่เป็นมาตรฐานสากลตามเทคโนโลยีที่ทันสมัย โดยกำหนดแผนผังไว้หลายฉบับ รวมทั้งแผนผัง
แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม ซึง่ เปน็ แผนผังทีก่ ำหนดให้จัดทำข้นึ ใหม่

สำนักผงั เมืองรวม ในฐานะหน่วยงานรับผิดชอบภารกิจงานวางและจัดทำผังเมืองรวมเมอื ง และผังเมืองรวม
ชุมชน จึงได้กำหนดแนวทางจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยมีวัตถุประสงค์
เพื่อเป็นการกำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มอี ยู่ในพืน้ ที่วางและจัดทำผังเมืองรวม เพื่อใช้
เป็นกรอบในการอนุรักษ์ รักษา และการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม รวมทั้งการพัฒนา
พื้นที่ในด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน การคมนาคมและขนส่ง การให้บริการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ และ
บริการสาธารณะให้มีความเหมาะสมและสอดคล้องกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ เพื่อให้
หนว่ ยงานท่เี กย่ี วข้องได้นำไปใช้ประโยชน์ในการวางและจัดทำผงั เมืองรวมเมือง และผงั เมืองรวมชุมชนตอ่ ไป

สำนกั ผังเมืองรวม
กรมโยธาธิการและผังเมือง

มนี าคม 2563

1

สารบัญ

เรื่อง หน้า

คำนำ 1
2
สารบัญ 2
3
แนวทางการจดั ทำแผนผงั แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.................................... 3
1. หลักการและเหตุผล……………………………………………………………………………………………………… 4
2. วตั ถุประสงค์............................................................................................................................. . 6
3. แนวทางการจดั ทำแผนผังแสดงแหลง่ ทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม................................
4. รูปแบบการเขยี นข้อกำหนด....................................................................................................... 7
5. รูปแบบการเขียนรายการประกอบแผนผงั .................................................................................
6. มาตรฐานการกำหนดสญั ลักษณ์.................................................................................................

ตัวอย่าง การจัดทำแผนผัง ข้อกำหนด และรายการประกอบ แผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ
และสงิ่ แวดล้อม.............................................................................................................................

ภาคผนวก 12
13
ภาคผนวก ก : ขอ้ พจิ ารณาเพ่มิ เติมเก่ียวกับการจดั ทำแผนผงั แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ 16
และสง่ิ แวดล้อมในการวางและจัดทำผังเมอื งรวมเมือง / ชมุ ชน............................

ภาคผนวก ข : ตวั อย่างแหลง่ อา้ งอิงข้อมูลในการจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ
และส่งิ แวดล้อม.....................................................................................................

1

แนวทางการจดั ทำ
แผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม

สำนักผังเมืองรวม กรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

แนวทางการจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม

1. หลกั การและเหตผุ ล

ตามมาตรา 22 แหง่ พระราชบัญญตั ิการผังเมอื ง พ.ศ. 2562 กำหนดให้ผังเมืองรวม ประกอบด้วย
1.1 วตั ถุประสงคใ์ นการวางและจดั ทำผังเมืองรวม
1.2 แผนที่แสดงเขตของผังเมืองรวมโดยแสดงข้อมูลภูมิประเทศ ระดับชั้นความสูง และพิกัด
ภมู ิศาสตร์
1.3 แผนผังที่ทำขึ้นเป็นฉบับเดียวหรือหลายฉบับ โดยใช้มาตราส่วนตามความเหมาะสมที่มี
ความละเอียดเพียงพอให้ประชาชนเข้าถึงได้โดยสะดวกและสามารถเข้าใจได้ง่าย สามารถเชื่อมโยงกับแผนท่ี
ดิจิทลั ทเี่ ป็นมาตรฐานสากลตามเทคโนโลยีที่ทนั สมยั โดยมีสาระสำคญั ดังตอ่ ไปน้ี

(ก) แผนผงั กำหนดการใช้ประโยชน์ทด่ี นิ ตามที่ได้จำแนกประเภท
(ข) แผนผงั แสดงทโี่ ลง่
(ค) แผนผังแสดงโครงการการคมนาคมและขนส่ง โดยแสดงการเชื่อมต่อโครงข่ายการ

คมนาคมและการขนสง่ ไวด้ ้วย
(ง) แผนผงั แสดงโครงการกจิ การสาธารณปู โภค สาธารณูปการ และบริการสาธารณะ
(จ) แผนผังแสดงแหล่งทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม
(ฉ) แผนผังแสดงผงั นำ้
(ช) แผนผังอื่นๆ ท่ีจำเป็น
ในกรณีที่ผังเมืองรวมไม่มีสาระสำคัญประการใดตาม (ก) (ข) (ค) (ง) (จ) หรือ (ฉ) จะต้อง
ได้รับความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการผังเมืองหรือคณะกรรมการผงั เมืองจังหวัด แลว้ แต่กรณี โดยมเี หตุผลอัน
สมควร และให้ระบเุ หตผุ ลดงั กล่าวไว้ในผงั เมอื งรวมน้นั ด้วย
1.4 รายการประกอบแผนผงั
1.5 ขอ้ กำหนดการใชป้ ระโยชนท์ ่ดี นิ ท่จี ะให้ปฏบิ ตั ิหรอื ไม่ใหป้ ฏบิ ัติ
1.6 นโยบาย มาตรการ และวธิ ีดำเนินการเพ่อื ปฏิบัตใิ ห้เป็นไปตามวัตถปุ ระสงคข์ องผงั เมืองรวม
เพื่อให้การวางและจัดทำผังเมืองรวมเมือง/ชุมชน มีองค์ประกอบครบถ้วน ตามมาตรา 22
แห่งพระราชบัญญัติการผงั เมือง พ.ศ. 2562 สำนักผังเมืองรวมในฐานะหน่วยงานทีร่ ับผิดชอบภารกิจงานวาง
และจัดทำผงั เมืองรวมเมือง/ชุมชน รว่ มกับหน่วยงานทเ่ี กย่ี วข้อง ไดป้ ระชมุ หารือเพอื่ กำหนดแนวทางการจัดทำ
แผนผังแสดงแหล่งทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ซ่งึ เปน็ แผนผงั ทกี่ ำหนดให้จดั ทำขนึ้ ใหม่

2. วัตถปุ ระสงค์
เพอื่ เป็นการกำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ที่มอี ยู่ในพ้ืนท่ีวางและจัดทำผังเมืองรวม

เพื่อใช้เป็นกรอบในการอนุรักษ์ รักษา และการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งการ
พัฒนาพื้นที่ในด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน การคมนาคมและขนส่ง การให้บริการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ
และบรกิ ารสาธารณะใหม้ คี วามเหมาะสม และสอดคล้องกบั ทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดล้อมในพื้นที่

-2-

3. แนวทางการจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดล้อม
3.1 การจัดทำแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ให้จัดทำบนแผนท่ีแสดง

เขตท้องทที่ ีจ่ ะวางและจดั ทำผงั เมอื งรวม
3.2 กำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มีความสำคัญในพื้นที่วางและจัดทำ

ผังเมืองรวม ได้แก่ ทรัพยากรน้ำ ทรัพยากรป่าไม้ ทรัพยากรแร่ และทรัพยากรดิน โดยใช้สัญลักษณ์สี
และลายเส้นแสดงแหล่งทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมแต่ละประเภท

3.3 การกำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในแผนผัง ต้องมีที่มาและหลักฐาน
ท่ีสามารถใช้อ้างอิงได้

3.4 การกำหนดขอบเขตแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ต้องสามารถบรรยายขอบเขตได้
(รายการประกอบแผนผงั ฯ)

3.5 การกำหนดสัญลักษณ์แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ นอกเหนือจาก
มาตรฐานที่กรมโยธาธิการและผังเมืองได้กำหนดไว้ ให้ใช้มาตรฐานสากล หรือกรมโยธาธิการและผังเมือง
เป็นผู้กำหนดเพิ่มเติมในภายหลัง

3.6 การจัดทำข้อกำหนดต้องมีความสอดคล้องและไม่ขัดแย้งกับแผนผังอื่น ที่ได้มีการวาง
และจัดทำในผังเมืองรวม นน้ั ๆ

3.7 การจัดทำแผนผงั อ่นื ๆ ใหค้ ำนงึ ถงึ แผนผงั แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อมด้วย

4. รูปแบบการเขียนข้อกำหนด

ส่วนท่ี ...
แผนผังแสดงแหลง่ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม

ข้อ .. แผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมพร้อมด้วยข้อกำหนด ได้จัดทำขึ้น
เพือ่ เป็นการกำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ท่มี อี ยูใ่ นพื้นที่วางและจัดทำผังเมืองรวม เพ่ือใช้เป็น
กรอบในการอนุรักษ์ รกั ษา และการบรหิ ารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมท้ังการพัฒนาพื้นที่
ในด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน การคมนาคมและขนส่ง การให้บริการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ และบริการ
สาธารณะให้มีความเหมาะสม และสอดคลอ้ งกับทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อมในพน้ื ท่ี

ข้อ .. การใช้ประโยชน์ที่ดินตามแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ท้ายข้อกำหนดน้ี ให้เป็นไปดงั ต่อไปน้ี

(1) ที่ดินบริเวณหมายเลข 1.1 ถงึ หมายเลข 1... ใหเ้ ปน็ แหล่งทรัพยากรน้ำ
(2) ทดี่ นิ บรเิ วณหมายเลข 2.1 ถงึ หมายเลข 2… ให้เป็นแหลง่ ทรพั ยากรปา่ ไม้
(3) ทด่ี นิ บรเิ วณหมายเลข 3.1 ถงึ หมายเลข 3… ให้เปน็ แหลง่ ทรัพยากรแรธ่ าตุ
(4) ท่ดี ินบริเวณหมายเลข 4.1 ถึงหมายเลข 4… ใหเ้ ป็นแหล่งทรัพยากรดนิ
...
...
...

-3-

ข้อ .. แหล่งทรพั ยากรนำ้ ใหใ้ ชป้ ระโยชน์เพ่ือ................................................. หรือเพื่อวัตถปุ ระสงค์
อน่ื ตามแผนผังแสดงการใช้ประโยชน์ทีด่ นิ ในอนาคตในบรเิ วณนัน้

ข้อ .. แหล่งทรัพยากรป่าไม้ ให้ใช้ประโยชน์เพื่อ................................................. หรือเพ่ือ
วัตถปุ ระสงค์อืน่ ตามแผนผงั แสดงการใช้ประโยชนท์ ด่ี นิ ในอนาคตในบรเิ วณนน้ั

ข้อ .. แหล่งทรัพยากรแร่ธาตุ ให้ให้ใช้ประโยชน์เพื่อ................................................. หรื อเพื่อ
วตั ถปุ ระสงค์อนื่ ตามแผนผงั แสดงการใชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ ในอนาคตในบริเวณนน้ั

ข้อ .. แหล่งทรัพยากรดิน ให้ให้ใช้ประโยชน์เพื่อ................................................. หรือเพ่ือ
วัตถุประสงค์อนื่ ตามแผนผังแสดงการใช้ประโยชนท์ ่ีดนิ ในอนาคตในบรเิ วณน้ัน

...
...
...

5. รูปแบบการเขยี นรายการประกอบแผนผัง

รายการประกอบแผนผงั แสดงแหลง่ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

แหลง่ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม บริเวณหมายเลข 1 ถึงหมายเลข 4 มีรายการดังต่อไปนี้

1. แหลง่ ทรพั ยากรน้ำ บรเิ วณหมายเลข 1.1 ถึงหมายเลข 1… มรี ายการดังต่อไปน้ี
1.1 แมน่ ้ำ คลอง ห้วย ร่อง
1.1 – 1 แม่น้ำ ...
1.1 – 2 แมน่ ้ำ ...
1.1 – 3 คลอง ...
1.1 – 4 คลอง ...
1.1 – 5 รอ่ ง ...
1.2 เขอื่ น อา่ งเก็บน้ำ ทะเลสาบ หนอง บึง
1.2 – 1 เขอื่ น ...
1.2 – 2 อ่างเก็บน้ำ ...
1.2 – 3 ทะเลสาบ ...
1.2 – 4 หนอง ...
1.2 – 5 หนอง ...
1.2 – 6 บึง ...
1.2 – 7 บึง ...

2. แหล่งทรัพยากรป่าไม้ บรเิ วณหมายเลข 2.1 ถึงหมายเลข 2… มีรายการดงั ตอ่ ไปน้ี
2.1 ปา่ สงวนแหง่ ชาติ อุทยานแห่งชาติ วนอทุ ยาน เขตรกั ษาพันธส์ุ ัตว์ปา่
2.1 – 1 ปา่ สงวนแหง่ ชาติ ...
2.1 – 2 ปา่ สงวนแห่งชาติ ...
2.1 – 3 เขตรกั ษาพันธส์ุ ตั ว์ป่า ...

-4-

2.2 ปา่ ไมถ้ าวรตามมติคณะรัฐมนตรี ป่าชายเลนตามมตคิ ณะรัฐมนตรี
2.2 – 1 ป่าไม้ถาวรตามมติคณะรฐั มนตรี ...
2.2 – 2 ปา่ ไม้ถาวรตามมติคณะรัฐมนตรี ...
2.2 – 3 ปา่ ชายเลนตามมตคิ ณะรัฐมนตรี

2.3 พืน้ ท่ชี ุม่ นำ้ พน้ื ท่ีป่าพรุ
2.3 – 1 พน้ื ทีช่ มุ่ น้ำ ...
2.3 – 2 พนื้ ท่ชี ่มุ น้ำ ...

3. แหล่งทรัพยากรแร่ธาตุ บริเวณหมายเลข 3.1 ถึงหมายเลข 3… มรี ายการดังต่อไปนี้
3.1 แหล่งแร่ดีบุก ตามแผนที่แสดงทรัพยากรแร่จังหวัด... กรมทรัพยากรธรณี กระทรวง

ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม 2550
3.2 แหล่งแร่พลวง ตามแผนที่แสดงทรัพยากรแร่จังหวัด... กรมทรัพยากรธรณี กระทรวง

ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม 2550
4. แหล่งทรัพยากรดนิ บรเิ วณหมายเลข 4.1 ถึงหมายเลข 4… มีรายการดงั ต่อไปน้ี
4.1 ดินที่มีคุณค่าเหมาะแก่การปลูกทุเรียน ตามประกาศกรมทรัพย์สินทางปัญญา การข้ึน

ทะเบยี นสิง่ บ่งชที้ างภูมศิ าสตร์ ...
4.2 ดินที่มีคุณค่าเหมาะแก่การปลูกข้าวหอมมะลิ ตามประกาศกรมทรัพย์สินทางปัญญา

การข้ึนทะเบียนส่งิ บ่งชท้ี างภมู ิศาสตร์ ...
4.3 ดินท่ีมคี ณุ ค่าเหมาะแก่การปลกู ข้าวสังข์หยด
ดา้ นเหนือ จด...
ด้านตะวนั ออก จด...
ดา้ นใต้ จด...
ดา้ นตะวันตก จด...

-5-

6. มาตรฐานการกำหนดสญั ลกั ษณ์

หมายเหตุ รูปแบบสญั ลักษณ์ (Hatch Patern Palette) เบอรส์ ีปากกา (Color) และระดับความหนา
ใหใ้ ชก้ ับโปรแกรม Auto CAD

-6-

1

ตวั อย่าง
การจดั ทำแผนผัง ขอ้ กำหนด และรายการประกอบ
แผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม

- ตวั อยา่ ง –

แผนผังแสดงแหลง่ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม

หมายเหตุ : แหล่งทรพั ยากรและส่ิงแวดลอ้ มบางประเภทในตวั อยา่ งแผนผังฯ ฉบับนี้ ไดก้ ำหนดขึ้นเพ่ือเปน็ ตวั อยา่ งในการจดั ทำแผนผังแสดงแหลง่ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ มเทา่ น้นั
-8-

ส่วนท่ี ...
แผนผงั แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม

ข้อ 20 แผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมพร้อมด้วยข้อกำหนด ได้จัดทำข้ึน
เพ่ือเป็นการกำหนดแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ท่ีมีอยู่ในพ้ืนท่ีวางและจัดทำผังเมืองรวม เพ่ือใช้เป็น
กรอบในการอนุรักษ์ รักษา และการบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม รวมทั้งการพัฒนาพ้ืนที่
ในด้านการใช้ประโยชน์ท่ีดิน การคมนาคมและขนส่ง การให้บริการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ และบริการ
สาธารณะใหม้ ีความเหมาะสม และสอดคลอ้ งกับทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มในพ้นื ที่

ข้อ 21 การใช้ประโยชน์ที่ดินตามแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวด ล้อม
ทา้ ยข้อกำหนดนี้ ใหเ้ ป็นไปดังตอ่ ไปนี้

(1) ทด่ี นิ บรเิ วณหมายเลข 1.1 ถึงหมายเลข 1.2 ให้เปน็ แหล่งทรพั ยากรนำ้
(2) ท่ีดินบริเวณหมายเลข 2.1 ถึงหมายเลข 2.3 ให้เปน็ แหล่งทรัพยากรปา่ ไม้
(3) ทด่ี นิ บรเิ วณหมายเลข 3.1 ถึงหมายเลข 3.3 ใหเ้ ป็นแหลง่ ทรัพยากรแร่ธาตุ
(4) ท่ีดนิ บรเิ วณหมายเลข 4 ให้เป็นแหล่งทรัพยากรดิน
ข้อ 22 แหล่งทรัพยากรน้ำ ให้ใช้ประโยชน์เพื่อการอนุรักษ์และรักษาทรัพยากรน้ำ หรือเพื่อ
วัตถปุ ระสงค์อ่นื ตามแผนผังแสดงการใช้ประโยชน์ท่ดี ินในอนาคตในบริเวณนนั้
ข้อ 23 แหล่งทรัพยากรป่าไม้ ให้ใช้ประโยชน์เพ่ือการอนุรักษ์และรักษาทรัพยากรป่าไม้ หรือเพ่ือ
วัตถปุ ระสงค์อ่ืนตามแผนผงั แสดงการใชป้ ระโยชนท์ ่ดี ินในอนาคตในบริเวณนน้ั
ขอ้ 24 แหลง่ ทรพั ยากรแรธ่ าตุ ให้ใชป้ ระโยชน์เพ่ือการอนุรกั ษ์และรักษาทรัพยากรแร่ธาตุ หรือเพ่ือ
วตั ถปุ ระสงค์อน่ื ตามแผนผงั แสดงการใชป้ ระโยชนท์ ี่ดนิ ในอนาคตในบรเิ วณนั้น
ข้อ 25 แหล่งทรัพยากรดิน ให้ใช้ประโยชน์เพื่อการอนุรักษ์และรักษาทรัพยากรดินท่ีมีคุณค่า หรือ
เพื่อวัตถุประสงค์อ่นื ตามแผนผังแสดงการใช้ประโยชน์ท่ีดนิ ในอนาคตในบรเิ วณนน้ั

รายการประกอบแผนผังแสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม

แหลง่ ทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม บริเวณหมายเลข 1 ถึงหมายเลข 4 มรี ายการดังต่อไปนี้

1. แหลง่ ทรพั ยากรนำ้ บริเวณหมายเลข 1.1 ถึงหมายเลข 1.3 มรี ายการดงั ตอ่ ไปน้ี

1.1 คลอง หว้ ย ร่อง
1.1 – 1 คลองกยุ
1.1 – 2 คลองบ่อนอก
1.1 – 3 คลองชายธง
1.1 – 4 คลองโก
1.1 – 5 คลองบงึ
1.1 – 6 คลองบางนางรม
1.1 – 7 คลองวาฬ
1.1 – 8 คลองหวา้ โทน

-9-

1.1 – 9 หว้ ยคอกชา้ ง
1.1 – 10 หว้ ยบ่อนอก
1.1 – 11 ห้วยเขด็ กา
1.1 – 12 ห้วยบา้ นยุบพรกิ
1.1 – 13 หว้ ยน้ำโจน
1.1 – 14 ห้วยโปร่งแดง
1.1 – 15 หว้ ยหนองเสือ
1.1 – 16 ห้วยหนองเกตุ
1.1 – 17 หว้ ยตาปี
1.1 – 18 หว้ ยน้ำโจน
1.1 – 19 หว้ ยทราย
1.1 – 20 ร่องมะกา
1.1 – 21 รอ่ งอฐิ
1.2 อา่ งเกบ็ น้ำ มรี ายการดังตอ่ ไปน้ี
1.2 – 1 อ่างเกบ็ น้ำอ่างหิน
1.2 – 2 อ่างเกบ็ น้ำเข่ือนคลองบงึ
2. แหลง่ ทรพั ยากรปา่ ไม้ บรเิ วณหมายเลข 2.1 ถึงหมายเลข 2.3 มรี ายการดงั ตอ่ ไปนี้
2.1 ป่าสงวนแหง่ ชาติ
2.1 – 1 ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ากยุ บรุ ี
2.1 – 2 ปา่ สงวนแห่งชาติ ป่าทงุ่ กระตา่ ยขัง
2.1 – 3 ปา่ สงวนแหง่ ชาติ ป่าท่งุ มะเม่า
2.1 – 4 ปา่ สงวนแหง่ ชาติ ปา่ เขาตาม่องล่าย
2.1 – 5 ป่าสงวนแหง่ ชาติ ป่าคลองวาฬ
2.2 ปา่ ไม้ถาวรตามมติคณะรฐั มนตรี ปา่ ชายเลนตามมติคณะรฐั มนตรี
2.2 – 1 ปา่ ไมถ้ าวรตามมตคิ ณะรัฐมนตรี ปา่ หนิ เหลก็ ไฟ – ปา่ กุยบรุ ี
2.2 – 2 ปา่ ไมถ้ าวรตามมติคณะรฐั มนตรี ป่าทุ่งกระต่ายขัง
2.2 – 3 ปา่ ไม้ถาวรตามมตคิ ณะรัฐมนตรี ปา่ ทุ่งมะเม่า
2.2 – 4 ป่าไม้ถาวรตามมตคิ ณะรัฐมนตรี ปา่ ตาม่องล่าย
2.2 – 5 ปา่ ไม้ถาวรตามมตคิ ณะรัฐมนตรี ป่าคลองวาฬ
2.2 – 6 ป่าชายเลนตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2543 และ
17 ตุลาคม 2543
2.3 พน้ื ทีช่ ุม่ นำ้
2.3 – 1 พน้ื ทชี่ มุ่ น้ำ ...
2.3 – 2 พ้นื ท่ชี ุ่มน้ำ ...
3. แหลง่ ทรัพยากรแรธ่ าตุ บริเวณหมายเลข 3.1 ถงึ หมายเลข 3.3 มรี ายการดงั ต่อไปน้ี
3.1 แหลง่ แร่เซอร์คอน ตามแผนท่ีแสดงทรัพยากรแรจ่ ังหวัดประจวบครี ีขนั ธ์ กรมทรัพยากรธรณี
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม 2550

- 10 -

3.2 แหล่งแร่หินปูน หินปูนโดโลไมต์ และโดโลไมต์ ตามแผนท่ีแสดงทรัพยากรแร่ จังหวัด
ประจวบครี ขี นั ธ์ กรมทรพั ยากรธรณี กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดล้อม 2550

3.3 แหล่งแร่หินแกรนิตชนิดหินประดับ ตามแผนท่ีแสดงทรัพยากรแร่ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
กรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม 2550

4. แหล่งทรัพยากรดิน บริเวณหมายเลข 4 ดินที่คุณค่าเหมาะกับการเพาะปลูกมะพร้าว ตามประกาศ
กรมทรัพย์สินทางปัญญา การข้ึนทะเบียนสิ่งบ่งช้ีทางภูมิศาสตร์ มะพร้าวทับสะแก ทะเบียนเลขท่ี
สช 63100135 ในเขตอำเภอทับสะแก อำเภอบางสะพาน อำเภอบางสะพานน้อย และอำเภอเมือง
ประจวบครี ขี ันธ์ เฉพาะตำบลเกาะหลัก ตำบลคลองวาฬ และตำบลหว้ ยทราย ของจงั หวดั ประจวบครี ีขันธ์

- 11 -

1

ภาคผนวก

สำนักผังเมืองรวม กรมโยธาธิการและผงั เมือง

ภาคผนวก ก : ข้อพจิ ารณาเพม่ิ เติมเกย่ี วกับการจัดทำแผนผงั แสดง
แหลง่ ทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม
ในการวางและจดั ทำผังเมอื งรวมเมือง / ชมุ ชน

- 13 -

ภาคผนวก ก
ข้อพิจารณาเพิ่มเติม

เกย่ี วกบั การจดั ทำแผนผงั แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม
ในการวางและจดั ทำผงั เมืองรวมเมือง / ชมุ ชน

ประเทศสหรัฐอเมริกา มีกฎหมายพื้นฐานเก่ียวกับการสงวนรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
บังคบั ใช้เปน็ การทว่ั ไปกบั บุคคล เอกชน มลรฐั รฐั บาลทอ้ งถิ่น และรัฐบาลกลาง ได้แก่ กฎหมายว่าด้วยอากาศ
สะอาด (The Clean Air Act) กฎหมายว่าด้วยสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ (The Endangered Species Act) และ
กฎหมายว่าด้วยความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม ( The Comprehensive Environment Response,
Compensation and Liability Act)

1. บทบาทสำคญั ของแผนผงั ทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อมในผงั เมืองรวม
1.1 ปกป้องและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น ทั้งนี้ เพื่อให้ท้องถิ่นมีบริการขั้นพื้นฐาน

สมบูรณ์ เช่น ให้บรกิ ารนำ้ ในเขตเทศบาลอย่างทั่วถึง จดั การหรือรับมือกับภยั ธรรมชาติที่อาจเกดิ จากดนิ ถล่ม ไฟป่า
เป็นต้น

1.2 อนุรกั ษแ์ ละรกั ษาทรพั ยากรในทอ้ งถิน่ ให้เกิดความสวยงาม นา่ มอง และน่าเขา้ มาใช้ประโยชน์
1.3 ประชากรมคี ุณภาพชีวิตท่ีดีขึ้น ห่างไกลจากโรคทางเดินอากาศและทางเดนิ หายใจ เนื่องจากการ
ลดมลภาวะและการปกป้องทรพั ยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะประชากรในกลุ่มวัยเด็กและวยั ชราทมี่ ีความเส่ียงต่อ
โรคหืดหอบได้ง่าย

2. ประเภทของทรัพยากรและการกำหนดบรเิ วณ
2.1 ทรพั ยากรอากาศ
ความรนุ แรงของก๊าซเรือนกระจกส่งผลให้เกิดการเปล่ยี นแปลงสภาพภูมิอากาศโลก ชมุ ชนหลาย

แห่งจึงจำเปน็ ต้องลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก
2.2 ทรพั ยากรน้ำ
การกำหนดบริเวณของแหล่งน้ำผิวดิน เช่น แม่น้ำ ลำคลอง ห้วย สระ อ่างเก็บน้ำ การกำหนด

บรเิ วณของแหลง่ น้ำใต้ดิน (เช่น นำ้ บาดาล)
2.3 ทรัพยากรดิน
การกำหนดพื้นที่ที่ได้รับการปนเปื้อนด้วยสารเคมีหรือเสี่ยงอันตราย เช่น พื้นที่ที่ได้รับสาร

ปนเปื้อนจากปม้ั นำ้ มัน ปรอท ตะก่วั โรงงานอุตสาหกรรม และโรงไฟฟ้า เป็นตน้
2.4 พืน้ ท่ีอนรุ ักษ์
เป็นพื้นที่ที่มีลักษณะพิเศษต่อระบบนิเวศ ช่วยป้องกันสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติและ

ความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชน โดยอาจกำหนดพื้นที่บริเวณขนาดเล็ก หรือขนาดใหญ่ หรือกำหนด
รูปแบบแตกต่างกัน เช่น พื้นที่ชุ่มน้ำ ที่ราบน้ำท่วมถึง และชายหาด ที่มีความสำคัญต่อการคุ้มครองทรัพยากร
และระบบนเิ วศ และอาจเปน็ พน้ื ท่ที ่ีไม่เหมาะสำหรับการพฒั นาเมือง

- 14 -

2.5 ทรพั ยากรปา่ ไม้
เป็นทรัพยากรที่สำคัญ ในบริเวณรอบนอกของชุมชนเมืองหลายแห่ง เป็นที่ตั้งของพื้นที่ป่าไม้

ซง่ึ ใหป้ ระโยชน์หรือใหบ้ รกิ ารตามวตั ถุประสงค์ที่หลากหลาย

2.6 ทรัพยากรเปดิ โล่ง สวนสาธารณะ และนันทนาการ
เป็นพ้ืนทีเ่ ปิดโล่งท่ัวไปตามสภาพธรรมชาติ เช่น พ้นื ที่ช่มุ นำ้ พืน้ ที่ใกลแ้ หลง่ นำ้ แกม้ ลิง ป่าชุมชน

และพื้นทเี่ ปดิ โลง่ ทีถ่ กู สร้างข้ึน เพ่อื ใหเ้ กิดความสอดคลอ้ งกับกิจกรรมของชุมชน ในการเพม่ิ คณุ ภาพชีวิต
โดยหลายชุมชนได้กำหนดให้พื้นที่อุทยานเป็น Greenbelt และ Greenways เพื่อให้มีพื้นท่ี

นนั ทนาการและปกป้องทรัพยากรและสงิ่ แวดล้อม รวมทัง้ ช่วยควบคุมรูปแบบการพัฒนาการใช้ประโยชน์ท่ีดิน
ของเมืองไมใ่ ห้ขยายตวั ออกไปอย่างไรท้ ิศทาง ( Urban Sprawl)1

นอกจากนี้ ยังมีการจัดทำข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเพื่อการอนุรักษ์ คุ้มครอง ในประเทศไทย
โดยสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม (สผ.) ได้จัดทำร่างข้อเสนอแนะเชงิ นโยบาย
เพือ่ การอนุรกั ษ์ คุม้ ครอง และใชป้ ระโยชน์ถน่ิ อาศัยของชนิดพนั ธ์ุพืชและสตั วใ์ กล้สูญพันธุ์ในพ้นื ท่ีภาคการผลิต
อาทิ

จังหวัดสมุทรสงคราม มีทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมท่ีอาจนำมาพิจารณาในแผนผังแสดง
แหล่งทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมได้ คือ นกชายเลนปากซ้อน ซึ่งเป็นนกที่อพยพหนหี นาวมาพกั อาศัย
ในแถบประเทศที่อบอนุ่ มพี ื้นทีด่ ำเนนิ การบริเวณนาเกลอื โคกขาม

จังหวัดบุรีรัมย์ มีทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่อาจนำมาพิจารณาในแผนผังแสดงแหล่ง
ทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้ คอื นกกระเรียนพันธ์ุไทย ซึ่งเปน็ สตั วท์ ี่เคยสญู พันธุ์ในธรรมชาติไปจาก
ประเทศไทย แต่ปัจจุบันมีการเพาะขยายพันธุ์และปล่อยกลับคืนสู่ธรรมชาติ มีพื้นที่ดำเนินการบริเวณนาข้าว
โดยรอบพ้ืนทเี่ ขตหา้ มลา่ สตั ว์ปา่ อา่ งเกบ็ นำ้ หว้ ยจรเข้มาก

จังหวัดระนอง และจังหวัดพงั งา มีทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมท่ีอาจนำมาพิจารณาในแผนผงั
แสดงแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้ คือ พลับพลึงธาร ซึ่งเป็นพืชน้ำเฉพาะถิ่น สามารถพบได้
เฉพาะตอนล่างของจังหวัดระนอง ปัจจุบันใกล้สูญพันธุ์ และมีพื้นที่ดำเนินการบริเวณอำเภอสุขสำราญ
ตามประกาศจังหวัดระนอง เรื่อง กำหนดเขตพื้นที่และข้อปฏิบัติตามาตรการอนุรักษ์พลับพลึงธารจังหวัด
ระนอง ลงวันที่ 16 กนั ยายน 25622

1 Jordan Yin, Urban Planning for Dummies : John Wiley & Sons Canada, Ltd., 2012, p.149-162
2 สำนกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม (สผ.), รา่ งข้อเสนอนโยบายเพอ่ื การอนุรักษ์ คุ้มครอง
และใช้ประโยชนถ์ ิน่ อาศัยของชนดิ พนั ธ์พุ ชื และสัตว์ทีใ่ กลส้ ูญพนั ธใ์ุ นพน้ื ทภี่ าคการผลิต. 2563, หน้า 41-48

- 15 -

ภาคผนวก ข : ตวั อยา่ งแหล่งอ้างอิงขอ้ มูลในการจัดทำ
แผนผังแสดงแหลง่ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม

- 17 -

- 18 -

- 19 -

- 20 -

- 21 -

- 22 -

- 23 -

- 24 -

- 25 -

- 26 -

ที่ปรกึ ษา

นายชยพล ธติ ศิ ักดิ์
อธิบดกี รมโยธาธิการและผงั เมอื ง

นายอนวชั สุวรรณเดช
รองอธบิ ดกี รมโยธาธิการและผงั เมือง

คณะผจู้ ัดทำ

ว่าทร่ี ้อยเอก ธรี พงศ์ ครธุ ดลิ กานันท์
ผ้อู ำนวยการสำนักผงั เมอื งรวม

นางสาวธดิ ารตั น์ พินจิ ถิรวงศ์
นักผังเมอื งชำนาญการพเิ ศษ

นางสาวรตั น์สุพร ไชยรตั น์
นักผังเมืองปฏบิ ตั กิ าร

นายชาตรี สงิ ห์โต
นายช่างโยธาอาวโุ ส

นายธนวัฒน์ ใจแสน
พนักงานวิศวกรโยธา

นายพชร มาอินทร์
ปฏบิ ตั งิ านดา้ นวางผงั เมอื ง

สำนกั ผังเมืองรวม
กรมกโรยะธทารธวกิ งามรแหลาดะผไทังเยมือง
Comprehensive Planning Bureau
Department of PubliMc iWniostrrkys oafndIntTeorwionr & Country Planning