หน่วยที่ 8 วิชาการควบคุมและตรวจสอบภายใน

หน่วยท่ี 8
การจดั ทาคู่มือและการรายงานผล

การตรวจสอบภายใน

หน่วยที่ 8 การจดั ทาคู่มือและการรายงานผลการตรวจสอบภายใน
สาระการเรียนรู้ (Chapter Objective)

8.1 การกาหนดวตั ถุประสงคใ์ นการตรวจสอบ
8.2 การจดั ทาแนวการตรวจสอบเบ้ืองตน้
8.3 การจดั ทากระดาษทาการ
8.4 ลกั ษณะของการรายงานการตรวจสอบท่ีดี
8.5 ประเภทของรายงานการตรวจสอบ
8.6 องคป์ ระกอบของรายงานการตรวจสอบ
8.7 รายงานการตรวจสอบ

ผลการเรียนรู้ท่ีคาดหวงั (Learning Objective)
1. สามารถจดั ทาแนวการตรวจสอบได้
2. สามารถจดั ทากระดาษทาการตรวจสอบได้
3. สามารถเขียนรายงานการตรวจสอบได้

8.1 การกาหนดวตั ถุประสงค์ในการตรวจสอบ

การกาหนดวตั ถุประสงคใ์ นการตรวจสอบภายในจะ
กาหนดข้ึนตามลกั ษณะการตรวจสอบภายใน เช่น การสอบ
ทาน การระบุ และการประเมิน ในการกาหนดวตั ถุประสงค์
จะเป็นการใหค้ ามน่ั ที่เป็นลายลกั ษณ์อกั ษร เพื่อย้าเตือนให้
ผตู้ รวจสอบภายในและทีมงานตรวจสอบตอ้ งทาใหบ้ รรลุใน
สิ่งท่ีไดใ้ หค้ ามน่ั ไว้

8.2 การจดั ทาแนวการตรวจสอบเบื้องต้น

แนวการตรวจสอบอาจเขียนไดใ้ นหลายรูปแบบ โดยทวั่ ไป
เน้ือหาในแนวการตรวจสอบจะประกอบด้วย ชื่อผู้รับการ
ตรวจสอบหรือกิจกรรมที่รับการตรวจ วนั ท่ีทาการตรวจสอบ
คาท่ีระบุว่าเป็ นแนวการตรวจสอบ และการอนุมตั ิของผูบ้ ริหาร
ของหน่วยงานตรวจสอบภายใน รวมท้งั วนั ท่ีอนุมตั ิ

ตวั อยา่ งแนวการตรวจสอบ

บริษทั ภกั ดี จากดั
การตรวจสอบฝ่ ายบญั ชีและการเงิน
แนวการตรวจสอบเงินสดและเงินสดยอ่ ย

อนุมตั ิโดย.....................................วนั ที่.................................

ข้นั ตอนและวธิ ีการตรวจสอบ ช่ือผู้ตรวจสอบ วนั ที่ตรวจ อ้างถงึ หมายเหตุ
ทีไ่ ด้รับ สอบเสร็จ กระดาษ
มอบหมาย ทาการเลขท่ี

1. การเตรียมการตรวจสอบ

วตั ถุประสงค์ : เพื่อประเมินประสิทธิภาพ
ของการควบคุมภายในเกย่ี วกบั การเกบ็
รักษาเงนิ สดและเงนิ สดย่อย

ข้นั ตอนและวธิ ีการตรวจสอบ ช่ือผทู้ตไ่ี รดว้รจับสอบ วนั ทตี่ รวจ อ้างถงึ หมายเหตุ
สอบเสร็จ กระดาษ
วธิ ีการตรวจสอบ : มอบหมาย ทาการเลขที่
1) ขอคู่มือการปฏบิ ัตงิ านเพ่ือศึกษาข้นั ตอนใน
การปฏบิ ัตเิ กย่ี วกบั การเกบ็ รักษาเงนิ สดและเงนิ
สดย่อย
2) สอบทานระบบการควบคุมภายในเกยี่ วกบั
การเกบ็ รักษาเงนิ สดและเงนิ สดย่อยท่ีกาหนด
ขนึ้
3) สอบถามเจ้าหน้าทเ่ี กบ็ รักษาเงนิ สดและเงนิ
สดย่อย หวั หน้าฝ่ ายบัญชีและการเงนิ ว่าได้มี
การปฏิบัตติ ามคู่มือหรือไม่
4) สอบทานเอกสารว่าได้ทาตามคู่มือการ
ปฏบิ ตั งิ านหรือไม่
5) วาดผงั ทางเดนิ เอกสารเกย่ี วกบั การเกบ็ รักษา
เงนิ สดและเงนิ สดย่อย

ข้นั ตอนและวธิ ีการตรวจสอบ ชื่อผู้ตรวจสอบ วนั ทตี่ รวจ อ้างถงึ หมายเหตุ
สอบเสร็จ กระดาษ
2. การสารวจเบื้องต้น ทไี่ ด้รับ ทาการเลขท่ี
วตั ถุประสงค์ : ต้องการระบุถงึ ประเดน็ ท่มี ีความ
เสี่ยงท่ีสาคญั ในปัจจุบนั มอบหมาย
วธิ ีการตรวจสอบ :
1) ประชุมเพ่ือเปิ ดงานตรวจสอบ
2) ไปเยยี่ มชมฝ่ ายบญั ชีและการเงนิ เพ่ือดู
สภาพแวดล้อม และบรรยากาศในการทางาน
3) ขอแฟ้มเอกสารเกยี่ วกบั เงนิ สดและเงนิ สดย่อย
4) จดั ทางบกระทบยอด
5) ทาการตรวจสอบเชิงวเิ คราะห์
6) ขอดูเอกสารเกย่ี วกบั เงนิ สดและเงนิ สดย่อยท่ี
ได้รับอนุมตั แิ ล้วว่าถูกต้องตามคู่มือการปฏบิ ัตงิ าน
หรือไม่

8.3 กระดาษทาการตรวจสอบ
กระดาษทาการ หมายถึง เอกสารท่ีผตู้ รวจสอบจดั ทา

ข้ึน เพอ่ื บนั ทึกขอ้ มูลหรือหลกั ฐานต่าง ๆ ที่ผตู้ รวจสอบเกบ็ รวบรวม
หรือจดั ทาในระหวา่ งการตรวจสอบ ซ่ึงประกอบดว้ ยขอ้ มูลหรือ
หลกั ฐานต่าง ๆ ท่ีใชใ้ นการตรวจสอบ วธิ ีการตรวจสอบ ขอบเขตในการ
ตรวจสอบ การวิเคราะห์การประเมินผลการตรวจสอบ และหาขอ้ สรุป

ตวั อยา่ งแบบฟอร์มกระดาษทาการ

บริษทั ......................................................จากดั

หน่วยงานท่ีตรวจสอบ........................................................ รหสั กระดาษทาการ..............................

โครงการ/เรื่องท่ีตรวจสอบ................................................. เพียงวนั ท่ี..............................................

วตั ถปุ ระสงคข์ องการตรวจสอบ

1.................................................................................................................................

2.................................................................................................................................

ขอบเขตของการตรวจสอบ

1..................................................................................................................................

2..................................................................................................................................

ผลการตรวจสอบ

1.................................................................................................................................

2.................................................................................................................................

3.................................................................................................................................

เครื่องหมายท่ีใชใ้ นการตรวจสอบ

1.................................................................................................................................

2.................................................................................................................................

สรุป 1. ขอ้ สงั เกต.................................................................................................

2. ขอ้ เสนอแนะ...........................................................................................

ผตู้ รวจสอบ................................................. ผสู้ อบทาน.......................................................

วนั ท่ีตรวจสอบ............................................ วนั ท่ีสอบทาน..................................................

ตวั ยา่ งกระดาษทาการ จานวน ต้นทุน/ รวม ราคาขาย/ รวมราคา สินค้า
ชื่อโครงการ
(หลงั ) หลงั ต้นทุน หลงั ขาย คงเหลือ
3.บ้านนวลนภา-นนทบุรี
15 1.6 C 24 * 3.2 P 48 * 24 *

4. บ้านนวลนภา-บางเขน 15 1.9 C 22.8 * 3.8 P 45.6 * 22.8 *

รวม 57 100.8 * 3.5 P 198.6 * 100.8 *

แหล่งท่ีมาของขอ้ มูล 1. ทะเบียนคุมราคาขาย
2. ทะเบียนคุมตน้ ทุนขาย
3. รายงานจากฝ่ ายขาย
4. รายงานฝ่ ายตน้ ทุน

เคร่ืองหมายท่ีใชใ้ นการตรวจสอบ

C = ตรวจสอบกบั ตน้ ทุนขาย
P = ตรวจสอบกบั ราคาขาย

* = ทดสอบการคานวณ
สรุป 1. การบนั ทึกขอ้ มูลในการขายไดม้ ีการจดั ทาใหเ้ ป็นปัจจุบนั

2. การคานวณสินคา้ คงเหลือไดป้ ฏิบตั ิโดยถูกตอ้ ง

ผตู้ รวจสอบ นายมานะ ผสู้ อบทาน นายมานพ
วนั ท่ีตรวจสอบ 15 มกราคม 25+2 วนั ที่สอบทาน 25 มกราคม 25+2

ตวั อยา่ งกระดาษทาการสรุป เร่ืองที่ตรวจพบ

เร่ืองท่ีตรวจ : ตรวจสอบฝ่ ายสินเช่ือธนาคาร ทีม 3

เลขท่ีกระดาษทาการ B -2

จดั ทาโดย นายสมชาย วนั ท่ี 12 มกราคม 25+2

สอบทานโดย นายสมพล วนั ท่ี 17 มกราคม 25+2

ขอ้ เทจ็ จริง : ตรวจสอบผลการรออนุมตั ิวงเงินของลูกคา้ จานวน 30 ราย วงเงินรวม 300 ลา้ นบาท
ระหวา่ งเดือน พฤศจิกายน - ธนั วาคม 25+1 พบวา่ มีการอนุมตั ิเพียง 10 ราย วงเงิน 100 ลา้ นบาท

หลกั เกณฑ์ : นโยบายของธนาคารใหพ้ ิจารณาอนุมตั ิวงเงิน 100 ลา้ นบาท ต่อเดือน

ผลกระทบ : ทาใหธ้ นาคารสูญเสียโอกาสที่จะปล่อยสินเชื่อ ซ่ึงเป็นท่ีมาของรายไดจ้ ากดอกเบ้ีย
และค่าธรรมเนียม

สาเหตุ : บุคลากรไม่เพยี งพอหรือไม่มีความเชี่ยวชาญในการวเิ คราะห์สินเช่ือ
ขอ้ เสนอแนะ : 1. ควรจดั ใหม้ ีการอบรมเพอ่ื ฝึกทกั ษะใหก้ บั พนกั งานเพ่อื ใหม้ ีความเชี่ยวชาญใน
การวเิ คราะห์สินเชื่อ

2. พฒั นาระบบฐานขอ้ มูลธนาคารในการช่วยวเิ คราะห์สินเชื่อ
3. สรรหาบุคลากรที่มีความเช่ียวชาญ

8.4 ลกั ษณะของการรายงานการตรวจสอบท่ีดี

ลกั ษณะของรายงานการตรวจสอบที่ดีมีดงั ต่อไปน้ี
1. ความชดั เจน หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งอ่านแลว้ เขา้ ใจง่าย โดยหลีกเลี่ยงคาศพั ทท์ าง
เทคนิคท่ีเขา้ ใจยาก
2. ความเที่ยงธรรม หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งใหข้ อ้ มูลท่ีตรงไปตรงมา เขียนโดย
ปราศจากอคติ
3. ส้นั และกระชบั หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งใชเ้ วลาในการอ่านไม่นาน และอ่านแลว้
สามารถทาความเขา้ ใจไดเ้ ลย
4. ความถูกตอ้ งสมบูรณ์ หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งสะทอ้ นผลตามความเป็นจริง และ
มีรายละเอียดท่ีจาเป็นครบถว้ น
5. สร้างสรรค์ หมายถึง เน้ือหาของรายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งนาเสนอสาระที่เป็นประโยชน์
และช่วยใหบ้ รรลุวตั ถุประสงคข์ ององคก์ ร
6. ความเป็นปัจจุบนั หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจะตอ้ งใหข้ อ้ เทจ็ จริงที่ล่าสุดใกลเ้ คียงกบั
วนั ท่ีใชใ้ นการตดั สินใจ
7. ความทนั เวลา หมายถึง รายงานผลการตรวจสอบจดั ทาข้ึนอยา่ งรวดเร็วเพื่อใหผ้ บู้ ริหารตดั สินใจทนั
วนั เวลา

8.5 ประเภทของรายงานการตรวจสอบ
รายงานการตรวจสอบแบ่งออกได้ 3 ประเภท คือ
1. รายงานระหว่างกาล เป็ นรายงานที่จดั ทาข้ึนทนั ทีเม่ือตรวจพบปัญหาหรือ

การทุจริตที่เกิดข้ึน เพอ่ื ใหอ้ งคก์ รทาการแกไ้ ขโดยเร่งด่วน ซ่ึงถา้ หากไม่แกไ้ ขในทนั ที
อาจทาให้องคก์ รเกิดความเสียหายได้ เช่น รายงานการยกั ยอกเงินสดไปใชส้ ่วนตวั
รายงานสินคา้ หายจากคลังสินคา้ เป็ นจานวนมากโดยไม่มีรายการการเบิกสินคา้
เป็ นตน้

2. รายงานสรุป เป็นรายงานท่ีจดั ทาเพื่อเสนอต่อผบู้ ริหารระดบั สูง โดยเน้ือหา
ในรายงานจะสรุปถึงประเดน็ ที่สาคญั ในภาพรวมที่ผบู้ ริหารควรทราบ

3. รายงานการตรวจสอบข้นั สุดทา้ ย เป็นรายงานที่ตอ้ งจดั ทาทุกคร้ังหลงั จาก
มีการประชุมสรุปผลงาน

8.6 องค์ประกอบของรายงานการตรวจสอบ

1. วตั ถุประสงคข์ องการตรวจสอบ หมายถึง ประโยคที่แสดงถึงวา่ ทาไมถึงตอ้ งตรวจสอบ มีจุดมุ่งหมาย
อะไร เช่น เพ่อื ใหแ้ น่ใจวา่ มีการปฏิบตั ิตามระบบการควบคุมภายในที่ไดก้ าหนดไว้ เป็นตน้

2. ขอบเขตของการตรวจสอบ หมายถึง เรื่องที่ตรวจสอบตลอดจนระยะเวลาที่ตรวจสอบวา่ สิ้นสุด
เมื่อไหร่ เช่น ตรวจสอบลูกหน้ีคงเหลือ ณ 31 ธนั วาคม 25+1 เป็นตน้

3. ผลการตรวจสอบ ประกอบดว้ ย
1) เรื่องที่ตรวจพบและขอ้ เสนอแนะ
2) แนวทางและแผนการแกไ้ ข
3) ขอ้ สรุปหรือความเห็น

4. ขอ้ มูลพ้ืนฐาน หมายถึง การอธิบายขอ้ มูลของหน่วยงานที่ตรวจสอบวา่ ทาหนา้ ที่เกี่ยวกบั อะไร ขอ้ มูลท่ี
จาเป็นท่ีควรรู้มีอะไรบา้ ง เช่น ถา้ ตรวจสอบฝ่ายการผลิตกต็ อ้ งทราบขอ้ มูลเก่ียวกบั กระบวนการผลิตในแต่ละข้นั ตอน
วา่ มีอะไรบา้ ง เป็นตน้

5. ความเห็นของผรู้ ับการตรวจสอบ หมายถึง ความเห็นท่ีผรู้ ับการตรวจสอบแสดงออกมาอาจเป็น
ความเห็นท่ีเหมือนกนั หรือต่างจากความเห็นของผตู้ รวจสอบ ซ่ึงควรระบุไวใ้ นรายงานการตรวจสอบดว้ ย

6. การชมเชยผลการดาเนินงานและการปฏิบตั ิงานท่ีดีของผรู้ ับการตรวจสอบ ในกรณีที่มีการปรับปรุงใน
สิ่งที่เคยเสนอแนะในคร้ังก่อนใหด้ ีข้ึน ผตู้ รวจสอบกค็ วรจะกล่าวชมเชยในสิ่งท่ีไดป้ รับปรุงในงวดก่อนไวใ้ นรายงาน
ดว้ ย เพ่ือเป็นกาลงั ใจใหก้ บั ผรู้ ับการตรวจสอบไดป้ รับปรุงใหด้ ีข้ึนเร่ือย ๆ ต่อไป

8.7 รายงานการตรวจสอบภายใน

ตวั อยา่ ง : รายงานการตรวจสอบภายใน

เรียน กรรมการผจู้ ดั การฝ่ ายบญั ชีและการเงิน

จาก สานกั งานตรวจสอบภายใน

เรื่อง การยนื ยนั การสังเกตการณ์ตรวจนบั สินทรัพยถ์ าวร

.............................................. วนั ท่ี

พร้อมจดหมายน้ีไดแ้ นบรายงานการตรวจสอบเกี่ยวกบั การยนื ยนั การสังเกตการณ์ตรวจนบั

แกไ้ ขแลว้ โดยสสินานทกัรงัพายนถ์ ตารววรจขสอองสบาภขาายตใ่านงกๆาหรนวมดจ2ะ2ตสิดาตขาามซผ่ึงลพภบายขใอ้นบวกนั พทร่ี.่.อ..ง..ร..ว..ม....6...ป...ร..ะ..ก..า..ร...แ..ล..แะลไดะปจ้ ะรเะสสนาอนรงาายนงใาหนฝ้ต่ าิดยตทา่ีเมกผี่ยลวใขหอ้ ท้งเ่าพนื่อ
ทท่ีเรกา่ียบวอขีกอ้ คงรท้ังุกหทน่า่ึงนกจาึงรขตอรแวสจสดองคบวคารม้ังขนอ้ี สบาคนุณกั มงาาในนตโรอวกจาสสอนบ้ีดภว้ ายยในไดร้ ับความอนุเคราะห์เป็นอยา่ งดีจากผจู้ ดั การสาขา และผปู้ ฏิบตั ิงาน

ขอแสดงความนบั ถือ

(………………………. )

ผอู้ านวยการสานกั งานตรวจสอบภายใน

สาเนาเรียน - ประธานกรรมการบริษทั

- คณะกรรมการตรวจสอบภายใน

- ผจู้ ดั การสาขา.................................

กิจกรรมเสนอแนะ
ใหน้ กั ศึกษาอธิบายเก่ียวกบั ขอ้ ดี และขอ้ เสีย

ของการจดั ทาแนวการตรวจสอบ กระดาษทาการ
ตรวจสอบ และการรายงานผลการตรวจสอบ พร้อม
ขอ้ เสนอแนะ

ใบงาน 8 การจดั ทาคูม่ ือและการรายงานผลการตรวจสอบภายใน

กิจกรรมการเรียนรู้
1. ใหน้ กั ศึกษาแบ่งกลุ่ม ๆ ละ 5-7 คน นาบริษทั ที่จดั ต้งั ในหน่วยท่ี 4
2. จดั ทาแนวการตรวจสอบ
3. จดั ทากระดาษทาการตรวจสอบ และกระดาษทาการสรุปมา 2-3 เรื่อง
4. เขียนรายงานการตรวจสอบ
5. นาเสนอผลงานอยา่ งส้นั ๆ
4. ใหน้ กั ศึกษากลุ่มอ่ืน ๆ ประเมินผลตามแบบการประเมิน

ตอนที่ 2 จงทาเครื่องหมาย (X) ลงหนา้ ขอ้ ท่ีถูกตอ้ ง

1. การกาหนดวตั ถุประสงคใ์ นการตรวจสอบภายในนิยมข้ึนตน้ ดว้ ยคาต่อไปน้ี ยกเวน้
ก. สอบทาน
ข. ตรวจสอบ
ค. ระบุ
ง. ประเมินผล

2. ขอ้ ใดต่อไปน้ีท่ี ไม่มี ในแนวการตรวจสอบ
ก. ชื่อผตู้ รวจสอบ
ข. วนั ท่ีเร่ิมตรวจสอบ
ค. กระดาษทาการอา้ งอิง
ง. ข้นั ตอนการตรวจสอบ

3. เน้ือหาของรายงานผลการตรวจสอบที่จะตอ้ งนาเสนอสาระที่เป็นประโยชน์
หมายถึงขอ้ ใด

ก. ความชดั เจน
ข. ความกระชบั
ค. ความถูกตอ้ ง
ง. สร้างสรรค์
4. เป็นรายงานท่ีตอ้ งจดั ทาทุกคร้ังหลงั จากมีการประชุมสรุปงาน หมายถึงขอ้ ใด
ก. รายงานระหวา่ งกาล
ข. รายงานสรุป
ค. รายงานการตรวจสอบข้นั ตน้
ง. รายงานการตรวจสอบข้นั สุดทา้ ย

5. เป็นเอกสารท่ีจดั ทาข้ึนเพือ่ บนั ทึกขอ้ มูลตา่ ง ๆ ที่เกบ็ รวบรวมและจดั ทาใน
ระหวา่ งตรวจสอบ หมายถึงขอ้ ใดมากที่สุด

ก. แนวการตรวจสอบ
ข. กระดาษทาการ
ค. รายงานการตรวจสอบ
ง. ถูกทุกขอ้
6. สิ่งท่ีสาคญั ท่ีสุดท่ีตอ้ งระบุในแนวการตรวจสอบคืออะไร
ก. ข้นั ตอนและวธิ ีการตรวจสอบ
ข. ตวั อยา่ งที่ใชใ้ นการตรวจสอบ
ค. บุคลากรท่ีตรวจสอบ
ง. อุปกรณ์ที่ใชใ้ นการตรวจสอบ

7. ผลการตรวจสอบจะประกอบดว้ ยเรื่องต่อไปน้ี ยกเวน้
ก. เรื่องที่ตรวจพบและขอ้ เสนอแนะ
ข. แนวทางและแผนการแกไ้ ข
ค. ขอ้ สรุปหรือความเห็น
ง. ผกู้ ระทาผิดและบทลงโทษ

8. รายงานการตรวจสอบจะตอ้ งใชเ้ วลาอ่านไม่นาน หมายถึงขอ้ ใด
ก. ความชดั เจน
ข. ความกระชบั
ค. ความถูกตอ้ ง
ง. ความทนั เวลา

9. ขอ้ ใด ไม่ จาเป็นตอ้ งมีในแบบฟอร์มกระดาษทาการ

ก. วตั ถุประสงค์
ข. เคร่ืองหมายท่ีใชใ้ นการตรวจสอบ
ค. ภารกิจ
ง. ขอบเขตการตรวจสอบ
10. ขอ้ ใด ไม่ใช่ ลกั ษณะของการรายงานการตรวจสอบท่ีดี
ก. ความชดั เจน
ข. ส้ันและกระชบั
ค. ความเป็นปัจจุบนั
ง. ความละเอียด

ตอนท่ี 3 จงตอบคาถามต่อไปน้ีใหไ้ ดใ้ จความท่ีสมบูรณ์
1. กระดาษทาการ หมายถึงอะไร
2. รายงานระหวา่ งกาล หมายถึงอะไร
3. ผลการตรวจสอบ ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง
4. ขอ้ มูลพ้นื ฐาน หมายถึงอะไร
5. แนวการตรวจสอบควรประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง