รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ U2T for BCG (ตำบลเขื่องคำ)

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

รราายยงานฉบับสมบบููรรณณ์์



โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานราก
หลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG

(U2T for BCG)

ตำบลเขื่องคำ อำเภอเมือง จังหวัดยโสธร

ริมท่าเยี่ยม



"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คำนำ



โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ
BCG (U2T for BCG) ตำบลเขื่องคำ อำเภอเมือง จังหวัดยโสธร ดำเนิน
โครงการเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจชุมชน ภายใต้การพัฒนาผลิตภัณฑ์ ตาม
กรอบแนวคิดเศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว
(Bio-Circular-Green Economy: BCG Economy) โดยเป็นความร่วมมือ
ระหว่างมหาวิทยาลัย ได้แก่ คณะการจัดการการท่องเที่ยว สถาบันบัณฑิต
พัฒนบริหารศาสตร์ และภาคประชาชนผ่านวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ใน
การพัฒนาต่อยอดองค์ความรู้ และสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อขับเคลื่อน
ชุมชนทั้งในด้านเศรษฐกิจและสังคม โดยมหาวิทยาลัยเป็นหน่วยส่งเสริม
องค์ความรู้ในการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์และบริการในพื้นที่ โดยการนำ องค์
ความรู้ เทคโนโลยี และนวัตกรรมใหม่ โดยการมีการสร้างเครือข่ายร่วมกับ




ภาคจากหน่วยงานภาครัฐได้แก่ องค์ก
ารบริหารส่วนตำบลเขื่องคำพาณิชย์
จังหวัดยโสธธ และสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดยโสธร เพื่อร่วมกันขับ
เคลื่อนการพัฒนาต่อยอดชุมชนให้บรรลุวัตถุประสงค์ของกระทรวงการ
อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

คณะทำงาน U2T for BCG ตำบลเขื่องคำ




ก

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

สารบัญ

คำนำ ................................................................................................................ก
สารบัญ ............................................................................................................ข
บริบทพื้นที่ ......................................................................................................1

สภาพพื้นที่ ..................................................................................................1
ภูมิหลังบ้านท่าเยี่ยม..................................................................................2
บ้านท่าเยี่ยมในวันนี้...................................................................................3
ความพร้อมในด้านต่างๆ ของพื้นที่ในการร่วมโครงการ..................6
สภาพปัญหาในพื้นที่..................................................................................7
ความต้องการของพื้นที่............................................................................7
ความจำเป็นเร่งด่วน..................................................................................7
เป้าหมายโครงการสำหรับพื้นที่...................................................................8
การพัฒนาการตลาดและการจัด
จำหน่าย............................................8
การพัฒนาบุคลากร.......................
............................................................8
การสร้างรายได้ให้ชุมชน.........................................................................8
วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม.........................................................................9
แบรนด์ ริมท่าเยี่ยม.....................................................................................10
ประเภทผลิตภัณฑ์........................................................................................10
รายะละเอียด ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม..................................................11
ทำไมต้องเป็น “ปลาส้ม Bite”..............................................................11
รายละเอียดสินค้า “ปลาส้ม Bite”......................................................12
รายละเอียด ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม........................................13
ทำไมต้องเป็น “ปลาส้มคั่วสมุนไพร”.................................................13
รายละเอียดสินค้า “ปลาส้มคั่วสมุนไพร”..........................................14
ขั้นตอนการพัฒนาของผลิตภัณฑ์............................................................16
นวัตกรรมที่ประยุกต์ใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์..................................17

ข

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

สารบบััญญ((ต่อ)

กิจกรรมที่ดำเนินการ...................................................................................18
จัดทำแผนการตลาด................................................................................18
ปรับปรุงสื่อออนไลน์ชุมชน....................................................................18
พัฒนารสชาติและคุณภาพผลิตภัณฑ์.................................................18
จำหน่ายผลิตภัณฑ์แบบออฟไลน์และออนไลน์..................................19
ความก้าวหน้าผลิตภัณฑ์........................................................................19

แผนการตลาดปลาส้ม Bite.......................................................................21
บทสรุปผู้บริหาร.......................................................................................21
ความเป็นมาของธุรกิจ............................................................................22
รายละเอียดผลิตภัณฑ์............................................................................22
วิเคราะห์ SWOT “ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม”.....................................22
วิเคราะห์คู่แข่งในตลาด...........................................................................24




ส่วนผสมทางการตลาด 4P............
.......................................................24
กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย................................................................................24
เครื่องมือสื่อสารทางการตลาด............................................................25
แผนการดำเนินงาน.................................................................................25
แผนการเงิน..............................................................................................26
แผนการตลาดปลาส้มคั่วสมุนไพร...........................................................28
บทสรุปผู้บริหาร.......................................................................................28
ความเป็นมาของธุรกิจ...........................................................................29
รายละเอียดผลิตภัณฑ์............................................................................29
วิเคราะห์ SWOT “ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม”........................30
วิเคราะห์คู่แข่งในตลาด...........................................................................31
ส่วนผสมทางการตลาด 4P....................................................................31
กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย................................................................................31
เครื่องมือสื่อสารทางการตลาด............................................................32

ค

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

สารบบััญญ((ต่อ)

แผนการดำเนินงาน.................................................................................32
แผนการเงิน..............................................................................................33
ผลผลิตและผลลัพธ์ของโครงการ............................................................35
ผลผลิตและผลลัพธ์เชิงปริมาณ...........................................................35
ผลผลิตและผลลัพธ์เชิงคุณภาพ..........................................................35
การเปลี่ยนแปลงของพื้นที่....................................................................35
ความสอดคล้องกับแนวคิดเศรษฐกิจ BCG...........................................36
ความสอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs).................37
เป้าหมายที่ 8 การจ้างงานที่มีคุณค่า
และการเติบโตทางเศรษฐกิจ.................................................................37
เป้าหมายที่ 12 สร้างหลักประกันให้มี
แบบแผนการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน.........................................38
เป้าหมายที่ 13 การรับมือกับการ


เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ..............................................................39
ความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง..................................................40
ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน.....................................................41
ด้านการบริการและการตลาด...............................................................41
ด้านเทคโนโลยี..........................................................................................41
ด้านงบประมาณ.......................................................................................41
แนวทางการแก้ปัญหา................................................................................42
ด้านการบริการและการตลาด...............................................................42
ด้านเทคโนโลยี..........................................................................................42
ด้านงบประมาณ.......................................................................................42
ข้อเสนอแนะ...................................................................................................43
ทีม U2T ตำบลเขื่องคำ...............................................................................44
ภาคผนวก......................................................................................................46

ง

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

สารบบััญญ((ต่อ)

ภาพผลิตภัณฑ์ปลาส้ม Bite..................................................................46
ภาพผลิตภัณฑ์ปลาส้มคั่วสมุนไพร......................................................47
ภาพบรรยากาศการลงพื้นที่และสร้างเครือข่าย..............................48
ร่วมแสดงผลงานและต้อนรับ นายเอนก เหล่าธรรมทัศน์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์
วิจัยและนวัตกรรม ณ วิทยาลัยชุมชนจังหวัดยโสธร......................57
ปลาส้ม Bite เป็นตัวแทนจังหวัดยโสธร
ร่วมประกวด Hackathon ในระดับภูมิภาค......................................62
ภาพบรรยากาศกิจกรรมสัปดาห์ ETC WEEK...................................63
ภาพร้านริมท่าเยี่ยม วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม...........................66
บรรยากาศการอบรมออนไลน์
ผ่านเว็บไซต์ BCG-Learning................................................................70




ภาพบรรยากาศการถอดบทเรียน
โครงการ U2T.............................75
ขอขอบพระคุณผู้สนับสนุนโครงการ.......................................................79

ง

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

บบรริิบบททพพืื้้นนททีี่่

สภาพพื้นที่

ตำบลเขื่องคำตั้งอยู่ในพื้นที่อำเภอเมือง มีแหล่งน้ำขนาดใหญ่ ได้แก่ แม่น้ำชี
ลำทวน และลำน้ำกว้าง ประชาชนในพื้นที่จึงมีอาชีพประมงพื้นบ้านเป็นหนึ่งในอาชีพ
หลักและมีภูมิปัญญาในการถนอมปลา เช่น การทำปลาส้ม ปลาส้มเป็นอาหารพื้น
บ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ เนื่องจากมีรสชาติกลม กล่อมอร่อย
ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะมีรสชาติอมเปรี้ยว เมื่อนำไปทอด
หรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม นัว ออกมาอย่างชัดเจน ปลาส้ม
เป็นภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมีปลาให้
จับมากมาย

1

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ภูมิหลังบ้านท่าเยี่ยม

บ้านท่าเยี่ยมนั้นมีประวัติย้อนหลังไปเมื่อปี 2472 เมื่อมีกลุ่มชาวบ้านที่
อาศัยอยู่ที่คุ้มบ้านใต้ ในอำเภอยะโสธรได้ชักชวนกันออกมาถากถางพื้นที่ใหม่
บริเวณริมน้ำกว้างฝั่ งตรงข้ามเยื้องสวนสาธารณะพญาแถนในปัจจุบัน ลำน้ำ
กว้างเป็นเส้นทางสัญจรไปบ้านกว้าง ซึ่งเป็นที่ตั้งของวัดพระเจ้าใหญ่ ซึ่งเป็น
พระประจำ 4 มุมเมืองของเมืองยศสุนทร กลุ่มชาวบ้านกลุ่มแรกที่มาถากถางที่
ทำกินประกอบด้วย นายมุข วงษางาม นายปาน วิเศษแก้ว นายหนุน แสนวงษ์
นายเพ็ง แสนวงษ์ นายหมั่น กองนิกร และ นางเซียง (แมงหมี่) ทั้งหมดได้พาย
เรือข้ามลำน้ำกว้างมาทำไร่ฝ้ายและนาข้าว สร้างบ้านอยู่ริมฝั่ งน้ำบริเวณที่เรียก
ว่า โนนกกค้อ (เนินต้นค้อ) บริเวณนั้นยังมีต้นกระโดนเกิดมากมาย แล้วมีการตั้ง
ชื่อหมู่บ้านว่า บ้านโนนค้อ หรือ บ้านน้อย

ในเวลาต่อมาได้มีการสร้างศาลาไว้บริเวณริมน้ำและบุกเบิกเป็นท่าน้ำ
ชาวบ้านจึงเรียกติดปากว่า ท่าศาลา นายปานได้บริจาคที่ดินส่วนที่ตนเอง
ถากถางให้เป็นท่าน้ำอีกแห่ง จึงเรียกกันว่า ท่าพ่อใหญ่ปาน ซึ่งเป็น 2 ท่าน้ำที่
คึกคักเป็นแหล่งแลกเปลี่ยนสินค้าประจำหมู่บ้าน และที่ท่าศาลาก็มีพระสงฆ์
ฉายาพระสมุห์นิลมาจำวัดเพื่อให้ ชาวบ้านได้ปฏิบัติกิจของพุทธศากนิกชน
โดยการนำของนายหมุนและนายมุข ที่ได้ปรึกษาหารือกับเพื่อนบ้านให้นิมนต์
พระสงฆ์ฉายาพระสมุห์นิลมาจำวัดที่บริเวณศาลานี้

เมื่อคราวที่นายอำเภอยะโสธรมาเยี่ยมประชาชนในบริเวณบ้านโนนค้อนี้
ไม่ปรากฏปีแน่ชัดว่าเป็นนายอำเภอคนไหนได้มีการเปลี่ยนชื่อบ้านโนนค้อเป็น
“บ้านท่าเยี่ยม” และปัจจุบันพื้นที่โนนกกค้อเป็นพื้นที่สาธารณะ กำลังจะมีพัฒนา
ให้จุดอนุสรณ์รำลึกถึงการตั้งหมู่บ้านต่อไป

2

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

บบ้้าานท่าเยี่ยมในวันนนนีี้้

บ้านท่าเยี่ยม ตำบลเขื่องคำ เป็นหมู่บ้านเก่าแก่ที่ยังคงสภาพการเป็น
หมู่บ้านชนบทอยู่ แม้จะตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองเพียง 3 กิโลเมตร โดยมีทิวทัศน์
ริมฝั่ งน้ำกว้างที่สวยงาม ในช่วงแรกมีการร่วมตัวกันเพื่อทำท่องเที่ยวโดยชุมชน
ตามแนวคิด ท่องเที่ยววิถีไทย วิถีชุมชน โดยนำประเพณีโดดเด่นของจังหวัด
ยโสธร คือ บุญบั้งไฟ มาประยุกต์เพื่อเป็นกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์
(Creative Tourism) และสามารถรับนักท่องเที่ยวได้ตลอดทั้งปี นอกจากนั้น
ชุมชนยังนำอาหารขึ้นชื่อของยโสธร ลาบยโส มาปรับปรุงการนำเสนอให้
สวยงามแต่คงความเรียบง่ายแบบบ้านนอกและวิถีท้องถิ่นไว้ เพื่อให้นักท่อง
เที่ยวที่แวะมาเยือนได้ลิ้มลองรสชาติอาหารขึ้นชื่อของยโสธร ไม่ให้เสียเที่ยวกับ
การมาเยือนดินแดนแห่งลาบ และเพื่อส่งเสริมให้เกิดรายได้แก่ชุมชนมากยิ่งขึ้น
โดยการคิดค้นกิจกรรมด้านการท่องเที่ยวและผลิตภัณฑ์ต่างๆ เป็นของฝากเพื่อ
สร้างอัตลักษณ์และเอกลักษณ์ให้แก่ชุมชน สินค้าของบ้านท่าเยี่ยมมีตั้งแต่
ปลาส้ม ปลาร้า ปลาร้าสมุนไพร ไส้กรอกอีสาน หมูแดดเดียว ตะกร้าสาน
กระบวย ผ้าทอมือ เป็นต้น อีกกิจกรรมเด่นของบ้านท่าเยี่ยม คือ วงโปงลาง
ซึ่งเป็นดนตรีพื้นบ้านที่มีเสน่ห์ของอีสานและในปัจจุบันหาชมการแสดงสดโดย
ชาวบ้านได้ยาก ชมรมฯ ฟื้นฟูวงโปงลางเพื่อบรรเลงขับกล่อมนักท่องเที่ยว และ
ได้รับการตอบรับที่ดีเสมอมา โดยนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ชื่นชมและตื่นตากับการ
ได้ฟ้งการบรรเลงโปงลางแบบใกล้ชิด นอกจากนั้นการฟื้นฟูวงโปงลางกลับมา
ได้ยังเป็นการอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาด้านเสียงดนตรีให้ลูกหลานได้เรียนรู้
และสืบทอดต่อไป

3

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

4

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

5

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ความพร้อมในด้านต่างๆ
ของพื้นที่ในการร่วมโครงการ

1. ด้านทรัพยากร : พื้นที่ใกล้แหล่งน้ำมีปลาหลายสายพันธุ์
อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพืช ผัก สมุนไพร

2. ด้านบุคลากร : มีการรวมกลุ่มกันของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน
บ้านท่าเยี่ยม อยู่แล้วทำให้ง่ายต่อการรวมกลุ่มเพื่อต่อยอดผลิตภัณฑ์

3. ด้านภูมิปัญญา : การทำปลาส้ม อาหารขึ้นชื่อของจังหวัดยโสธร

6

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

สภาพปัญหาในพื้นที่

1. ประชาชนในพื้นที่มีอาชีพทำปลาส้ม แต่ประสบปัญหาการขาย
ปลาส้มแบบทั้งตัวราคาต่ำ ไม่ตอบโจทย์ให้ลูกค้า ทอดยาก ก้างเยอะ กลิ่น
แรง เก็บลำบาก

2. ประชาชนยังขาดความรู้ในการต่อยอดผลิตภัณฑ์ของชุมชน
3. ประชาชนยังขาดความรู้ด้านการตลาดออนไลน์
4. ประชาชนยังขาดประสบการณ์และทักษะด้านบัญชี

ความต้องการของพื้นที่

1. การแปรรูปปลาส้มเพื่อตอบโจทย์ลูกค้าในด้านความสะดวก
2. อบรมให้ความรู้เกี่ยวกับการขายการตลาดออนไลน์
3. งบประมาณสนับสนุนด้านอุปกรณ์และบุคลากร

คคววาามมจจำำเเปป็็นนเเรร่่งงดด่่ววนน

1. พัฒนาการตลาดเพื่อให้ผลิตภัณฑ์เป็นที่รู้จักของผู้บริโภค
2. อุปกรณ์การผลิตเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของผลิคภัณฑ์มากขึ้น
รวมถึงทำให้สามารถรักษามาตรฐานคุณสินค้าให้คงที่

7

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

เเปป้้าาหหมมาายยโโคครรงงกกาารร
สสำำหหรรัับบพพืื้้นนททีี่่

การพัฒนาการตลาดและการจัดจำหน่าย

ปัญหาเร่งด่วนของตำบลเขื่องคำ คือ การทำการตลาด เพื่อให้เกิดการรับรู้
ผลิตภัณฑ์ ดังนั้นในการคัดเลือกบุคลากรร่วมโครงการ ในกลุ่มนิสิต จึงเน้นคัดเลือก
ผู้สมัครที่มีประสบการณ์และความรู้ในเรื่องการตลาดออนไลน์เพื่อนำผลิตภัณฑ์ของ
ชุมชนออกสู่ตลาด ในขณะเดียวกันก็ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงให้แก่ชุมชนในการนำสินค้า
ออกจำหน่ายทางออนไลน์

การพัฒนาบุคลากร

ชุมชนยังขาดความรู้ในด้านการจำหน่ายสินค้าออลไลน์ ดังนั้นทีมนิสิตทำหน้าที่
เป็นพี่เลี้ยงให้แก่ชุมชนในการนำสินค้าออกจำหน่ายในตลาดออนไลน์ รวมถึงการ
แนะนำวิธีการใช้งานแพลตฟอร์มออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊ก แพลตฟอร์มจำหน่ายสินค้า
shopee และ Tik Tok

การสร้างรายได้ให้
ชุมชน

โครงการมีเป้าหมายต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนเพื่อตอบโจทย์กลุ่มลูกค้าที่นิยม
การทานปลาส้ม แต่ก็ต้องการความสะดวก ดังนั้นด้วยทรัพยากรในพื้นที่และ
ภูมิปัญญาของชุมชน จึงได้ต่อยอดปลาส้มเดิมๆ เป็นปลาส้มที่ทานได้สะดวก เก็บได้
ง่าย ตอบโจทย์ให้ลูกค้า โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนเพิ่มมากขึ้นไม่
น้อยกว่างร้อยละ 10 จากรายได้เดิมที่ทำได้

8

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ววิิสสาาหหกกิิจจชชุุมมชชนนบบ้้าานนทท่่าาเเยยีี่่ยยมม

ปัจจุบันชุมชนได้รวมกลุ่มก่อตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม โดยมีวัตถ
ประสงค์ 1) เพื่อสร้างรายและสร้างอาชีพเสริมให้แก่สมาชิกในชุมชนอย่างยั่งยืน
2) เพื่อสืบสานและอนุรักษ์ภูมิปัญหาท้องถิ่นของชุมชน และ 3) เพื่อเป็นแหล่งท่อง
เที่ยวและเรียนรู้วิถีชีวิตท้องถิ่น

วิสาหกิจชุมชนดำเนินกิจการและกิจกรรมแบ่งเป็น 9 กลุ่ม โดยแต่ละ
กิจการ/กิจกรรม จะมีหัวหน้าทีมเป็นผู้รับผิดชอบดูแลการดำเนินงานของกิจการ/
กิจกรรม กิจการและกิจกรรมในปีแรก 9 กลุ่ม ประกอบด้วย

1. กิจกรรมกลุ่มบริการท่องเที่ยว มีเป้าหมายเพื่อให้บริการท่องเที่ยวใน
ชุมชนและพื้นที่ใกล้เคียง เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว นักศึกษาดูงาน และบุคคลทั่วไป
ให้เดินทางมาท่องเที่ยวในชุมชน เพื่อกระตุ้นให้เกิดการจับจ่ายซื้อสินค้าในชุมชน

2. กิจกรรมกลุ่มอาหารพื้นบ้าน มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์ แปรรูป และส่ง
เสริมประชาสัมพันธ์อาหารพื้นบ้านสู่ตลาด

3. กิจกรรมกลุ่มดนตรีพื้นเมือง มีเป้าหมายเพื่อฟื้นฟู อนุรักษ์ สืบสาน และ
ส่งเสริมประชาสัมพันธ์ดนตรีพื้นเมือง

4. กิจกรรมกลุ่มไก่ชนไทย มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์และส่งเสริม
ประชาสัมพันธ์ไก่ชนไทยสู่นักท่องเที่ยว

5. กิจกรรมกลุ่มบั้งไฟโบราณ มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์และส่งเสริม
ประชาสัมพันธ์บั้งไฟเพื่อการท่องเที่ยว

6. กิจกรรมกลุ่มผลิตภัณฑ์จักสาน มีเป้าหมายเพื่อผลิตงานจักรสาน
คุณภาพสูง

7. กิจกรรมกลุ่มผ้าพื้นเมือง มีเป้าหมายเพื่อฟื้นฟูงานทอผ้า ออกแบบลาย
ประจำหมู่บ้าน และผลิตงานผ้าทอคุณภาพสูง

8. กิจกรรมกลุ่มสมุนไพรและภูมิปัญญาด้านสุขภาพ มีเป้าหมายเพื่อส่ง
เสริมการใช้สมุนไพรและภูมิปัญญาด้านสุขภาพเพื่อการท่องเที่ยว

9. กิจกรรมกลุ่มโฮมสเตย์ มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการให้บริการโฮมสเตย์
ที่ได้มาตรฐานเพื่อรองรับนักท่องเที่ยว หรือผู้ที่มีความสนใจในการศึกษาเรียนรู้วิถี
ชีวติของชาวบ้านท่าเยี่ยม

9

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

แบรนด์ ริมท่าเยี่ยม

วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ได้ออกแบบตราสัญลักษณ์สินค้า “ริมท่าเยี่ยม” เพื่อใช้ใน
การสื่อสารด้านตลาด ริมท่าเยี่ยม บอกเล่าให้ทราบว่า ชุมชนอยู่นี้อยู่ติดริมน้ำ มีทรัพยากร
ทางน้ำที่อุดมสมบูรณ์ และมีความเรียบง่ายสงบที่อยากเชิญชวนนักท่องเที่ยวมาเยือน โดย
ตราสัญลักษณ์สินค้ามี 2 สี คือสีฟ้า-เขียว และสีส้ม-ดำ

ปปรระะเเภภททผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

10

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

รราายยะะลละะเเออีียยดด
ปปลลาาสส้้มม BBiittee รริิมมทท่่าาเเยยีี่่ยยมม

ปลาส้ม เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ
เนื่องจากมีรสชาติกลม กล่อมอร่อย ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะ
มีรสชาติอมเปรี้ยว เมื่อนำไปทอดหรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม
นัว ออกมาอย่างชัดเจน ปลาส้มเป็นภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่
ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมีปลาให้จับมากมาย บ้านท่าเยี่ยม ตำบลเขื่องคำ ตั้งอยู่ริมน้ำ
กว้าง และเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำชี เป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์มีปลาให้ชาวบ้านจับ
มากมาย ชาวบ้านจึงมีภูมิปัญญาในการทำปลาส้มกันแทบทุกครัวเรือน

ททำำไไมมตต้้อองงเเปป็็นน ““ปปลลาาสส้้มม BBiittee””

แม้ปลาส้มจะเป็นเมนูอาหารยอดนิยมอีกหนึ่งเมนู แต่การรับประทานปลาส้ม
นั้นกลับไม่ค่อยสะดวกนัก เนื่องจากในท้องตลาดส่วนใหญ่จะขายปลาส้มตัวที่ยังไม่
ทอด หรือ หากทอดแล้วก็นิยมขายเป็นตัวหรือชิ้นใหญ่ การรับประทานปลาส้มจึง
จำเป็นต้องมีการจัดใส่จาน วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมร่วมกับสถาบันบัณฑิต
พัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภายใต้โครงการ U2T มองเห็นช่องว่างในนำเสนอ
ความสะดวกสบายให้กับลูกค้า ด้วยการพัฒนายกระดับปลาส้มให้สามารถรับประทาน
ได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ เก็บดูแลง่าย และรสชาติอร่อยเหมือนเดิม

สรุปปัญหาที่ลูกค้าพบ (Pain Point) ในการรับประทานปลาส้ม
1. ปลาส้มทอดยาก อยู่หอพักทอดไม่ได้
2. ปลาส้มทั้งตัวทานยาก เก็บยาก
3. ปลาส้มก้างเยอะ

ปลาส้ม Bite ตอบโจทย์ให้แก่ลูกค้า ดังนี้
1. ปลาส้ม Bite ใช้เนื้อปลาล้วนไม่มีก้าง ชิ้นพอดีคำ พร้อมรับประทาน
2. เป็นของรองท้องที่หยิบง่าย
3. เป็นของทานเล่นได้
4. ไม่ต้องยุ่งยากแกะก้างเอง
5. สะดวก พกพาได้
6. ทานง่าย ไม่เลอะมือ

11

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

รราายยลละะเเออีียยดดสสิินนคค้้าา ““ปปลลาาสส้้มม BBiittee””

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ ทอดและหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ
ไม่มีก้าง ทานสะดวก ไม่เลอะมือ ทานเปล่าๆ เป็นของว่าง ของทานเล่น หรือ ทาน
กับข้าวเหนียว ข้าวสวยร้อนๆ ปลาส้ม Bite สามารถเก็บได้ในอุณหภูมิห้อง เป็นเวลา
3 วัน หากเก็บในอุณหภูมิ 3-5 องศา หรือในตู้เย็นเก็บได้ประมาณ 1 เดือน ปลาส้ม
Bite ใช้ปลาจากท้องถิ่น ผ่านกรรมวิธีทำปลาส้มสูตรดั้งเดิมยโสธร
ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม บรรจุขนาด 250 กรัม

วัตถุดิบในการทำปลาส้ม 1 กิโลกรัม
1. เนื้อปลาหรือตัวปลา
2. กระเทียมสับ 1 กิโลกรัม
3. ข้าวเหนียวนึ่ง 1 กิโลกรัม
4. น้ำซาวข้าว 0.5 ลิตร (อาจไม่ใช้ก็ได้)
5. เกลือ 300 กรัม (ประมาณ 1 กำมือ)
6. น้ำตาล 5-10 ช้อน
7. น้ำมันพืชสำหรับทอดปลาส้ม

12

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

รราายยะะลละะเเออีียยดด
ปปลลาาสส้้มมคคัั่่ววสสมมุุนนไไพพรร รริิมมทท่่าาเเยยีี่่ยยมม

ปลาส้ม เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ
เนื่องจากมีรสชาติกลม กล่อมอร่อย ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะ
มีรสชาติอมเปรี้ยว เมื่อนำไปทอดหรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม
นัว ออกมาอย่างชัดเจน ปลาส้มเป็นภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่
ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมีปลาให้จับมากมาย บ้านท่าเยี่ยม ตำบลเขื่องคำ ตั้งอยู่ริมน้ำ
กว้าง และเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำชี เป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์มีปลาให้ชาวบ้านจับ
มากมาย ชาวบ้านจึงมีภูมิปัญญาในการทำปลาส้มกันแทบทุกครัวเรือน

ททำำไไมมตต้้อองงเเปป็็นน ““ปปลลาาสส้้มมคคัั่่ววสสมมุุนนไไพพรร””

วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีการผลิต ปลาส้ม Bite และในกระบวนการผลิต
จะมีการคัดชิ้นปลาส้มที่ไม่ได้ขนาดออก ดังนั้นเพื่อเป็นการตอบรับนโยบาย BCG โดย
เฉพาะเรื่อง Zero Waste และไม่เป็นการสร้างผลกระทบเรื่องมลภาวะต่อชุมชน
วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมร่วมกับสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภาย
ใต้โครงการ U2T จึงได้มีการพัฒนาต่อยอดนำชิ้นปลาส้มที่ทอดแล้วแต่ไม่ได้ขนาดมา
เพิ่มมูลค่าด้วยการเติมสมุนไพรที่มีคุณค่าทางอาหาร ได้เป็นสินค้าใหม่ คือ “ปลาส้ม
คั่วสมุนไพร” เสนอเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับลูกค้าที่ชื่นชอบปลาส้มให้สามารถรับ
ประทานได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ เก็บดูแลง่าย รสชาติอร่อยเหมือนเดิม และได้
คุณค่าทางอาหารเพิ่มจากสมุนไพร สามารถนำมาโรยบนข้าวหรือกินกับผักสดก็ให้
รสชาติที่ดี

สรุปปัญหาที่ลูกค้าพบ (Pain Point) ในการรับประทานปลาส้ม
1. ปลาส้มทอดไม่ดีต่อสุขภาพ
2. ปลาส้มทอดยาก ติดกระทะ อยู่หอพักทอดไม่ได้
3. ปลาส้มทั้งตัวรับประทานยาก แกะยาก ทานไม่หมดเก็บลำบาก
4. ปลาส้มก้างเยอะ แกะก้างไม่เป็น

13

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ตอบโจทย์ให้แก่ลูกค้า ดังนี้
1. ปลาส้มคั่วสมุนไพร ใช้เนื้อปลาล้วน ไม่มีก้าง พร้อมรับประทาน
2. เพิ่มคุณค่าทางอาหารด้วยสมุนไพรไทย
3. เป็นของรองท้องที่หยิบง่าย
4. เป็นของทานเล่นได้
5. ไม่ต้องยุ่งยากแกะก้างเอง
6. สะดวก พกพาได้
7. ทานง่าย ไม่เลอะมือ

รราายยลละะเเออีียยดดสสิินนคค้้าา
““ปปลลาาสส้้มมคคัั่่ววสสมมุุนนไไพพรร””

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ ไร้ก้าง ที่ทอดกรอบ หอมอร่อย ผสม
กับสมุนไพรที่ปลูกในท้องถิ่น ได้เป็นปลาส้มที่เพิ่มคุณค่าทางอาหาร ทานสะดวก ไม่
เลอะมือ จะทานเปล่าๆ เป็นของว่าง ของทานเล่น หรือ ทานกับข้าวเหนียว ข้าวสวย
ร้อนๆ ปลาส้มสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม สามารถเก็บได้ในอุณหภูมิห้อง เป็นเวลา 3 วัน
หากเก็บในอุณหภูมิ 3-5 องศา หรือในตู้เย็นเก็บได้ประมาณ 1 เดือน ปลาส้มคั่ว
สมุนไพรใช้ปลาจากท้องถิ่น ผ่านกรรมวิธีทำปลาส้มสูตรดั้งเดิมยโสธร
ปลาส้มคั่วสมุนไพร บรรจุในขวดแก้ว สะอาด สะดวก ขนาด 100 กรัม

14

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

วัตถุดิบในการทำปลาส้มคั่วสมุนไพร

1. เนื้อปลาส้มทอด 20 กรัม
2. ข่าซอย 2 ช้อนโต๊ะ
3. ตะไคร้ซอย 1/3 ถ้วย
4. ใบมะกรูด 1/3 ถ้วย
5. หอมเจียว 1/4 ถ้วย
6. กระเทียมเจียว 1/4 ถ้วย
7. พริกแห้งทอด 1/4 ถ้วย
8. น้ำมันพืช 2 ช้อนโต๊ะ

15

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ขขัั้้นนตตออนนกกาารรพพััฒฒนนาา
ขขอองงผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

1. การสร้างสรรค์ความคิดผลิตภัณฑ์ใหม่ : ทีมได้มีการสำรวจสินค้าของ
วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมเพื่อหาสินค้าที่สมาชิกผลิตอยู่แล้วเพื่อพิจารณาสินค้าที่จะ
นำมาต่อยอดและเพิ่มมูลค่า

2. การกลั่นกรองความคิดผลิตภัณฑ์ใหม่ : พิจารณาเลือกผลิตภัณฑ์ที่สมาชิก
มีความเข้มแข็ง และมีความต้องการของตลาด โดยพิจารณาจากยอดขายของวิสาหกิจ
ชุมชน

3. การพัฒนาและทดสอบแนวความคิดผลิตภัณฑ์ใหม่ : เมื่อได้ผลิตภัณฑ์
แล้ว ทดลองผลิต ชิม และปรับรสชาติอาหาร พร้อมทั้งเก็บแบบสำรวจผู้บริโภคเบื้อง
ต้น โดยในขั้นแรกนั้นทดลองชิมกันเอง แล้วให้กลุ่มนิสิต U2T ชิม จนได้รสชาติที่พอใจ
แล้ว จึงนำให้ลูกค้าในร้านอาหารชุมชนและเพื่อนฝูงลองรับประทานเพื่อรับฟังความคิด
เห็น

4. การพัฒนากลยุทธ์การตลาด : พัฒนาส่วนผสมทางการตลาดเพื่อตอบ
โจทย์กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย การกำหนดราคาขาย และจุดคุ้มทุนรวมทั้งแผนการผลิต
สินค้าและแผนการดำเนินงานต่างๆ รวมทั้งระยะเวลาในการผลิต

5. การวิเคราะห์ธุรกิจ : ออกแบบรูปแบบในการลงทุนที่ความเสี่ยงต่ำ โดย
การให้สมาชิกวิสาหกิจเป็นผู้ลงทุนและนำมาจำหน่ายภาพใต้แบรนด์สินค้าของวิสาหกิจ
ชุมชน โดยที่ทีมบริหารวิสาหกิจชุมชนทำการศึกษาตลาด กลุ่มเป้าหมาย และความ
ต้องการ การศึกษาถึงอุปสงค์ ต้นทุน และกำไร โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อประมาณการ
สร้างกำไรระยะยาวในการเสนอขายผลิตภัณฑ์

6. การพัฒนาทางกายภาพของผลิตภัณฑ์ : การออกแบบต้นแบบผลิตภัณฑ์
การตั้งซื่อตราสินค้าคือ ริมท่าเยี่ยม และการออกแบบชื่อสินค้า คือ ปลาส้ม Bite มีการ
พัฒนาสติกเกอร์เพื่อแปะลงบนบรรจุภัณฑ์ที่เป็นกระดาษ ที่ดูทันสมัย สะอาด

7. การทดสอบตลาด : เริ่มทดสอบตลาด โดยมีแผนในการทดสอบตลาดแบบ
ออนไลน์และออพไลน์ ช่องทาง Online ได้แก่ กลุ่มเฟซบุ๊กเพจของกินที่เที่ยวยโสธร
กลุ่มเฟซบุ๊กยโสธร ของกินอร่อย บอกต่อ ไลน์กลุ่ม Yaso Market เพจวิสาหกิจชุมชน
บ้านท่าเยี่ยม และ Tik Tok ช่องทาง Offline ได้แก่ ร้านริมท่าเยี่ยม ร้านแม่อ้อมลาบ
เป็ด ร้านค้าของจังหวัด ร้านของฝากในจังหวัด

8. การนำสินค้าออกสู่ตลาด : การนำผลิตภัณฑ์ใหม่ออกสู่ตลาด การสร้าง
การรับรู้เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายรู้จักสินค้าใหม่ให้มากที่สุด

16

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

นวัตกรรมที่ประยุกต์ใช้ใน
การพัฒนาผลิตภัณฑ์

1. นวัตกรรมผลิตภัณฑ์ หรือ Product Innovation
ปลาส้ม เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ

เนื่องจากมีรสชาติกลม กล่อมอร่อย ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะ
มีรสชาติอมเปรี้ยว เมื่อนำไปทอดหรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม
นัว ออกมาอย่างชัดเจน ปลาส้มเป็นภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่
ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมีปลาให้จับมากมาย บ้านท่าเยี่ยม ตำบลเขื่องคำ ตั้งอยู่ริมน้ำ
กว้าง และเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำชี เป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์มีปลาให้ชาวบ้านจับ
มากมาย ชาวบ้านจึงมีภูมิปัญญาในการทำปลาส้มกันแทบทุกครัวเรือน แต่การเตรียม
ปลาส้มให้พร้อมรับประทานเป็นกระบวนการที่ยุ่งยาก เนื่องจากการทอดปลาส้มนั้น
ต้องมีความชำนาญและปลาส้มในท้องตลาดส่วนใหญ่นิยมใช้ปลาตะเพียนซึ่งเป็นปลา
ที่มีก้างเยอะมาก ทำให้กลุ่มผู้บริโภคบางกลุ่ม เช่น วัยเรียน วัยทำงาน เลือกที่จะไม่รับ
ประทานส้ม ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมจึงถูกพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่เพื่อตอบโจทย์ให้
แก่ลูกค้ากลุ่มนี้

2. นวัตกรรมด้านการตลาด
ปลาส้ม Bite ต้องการเข้าถึงกลุ่มลูกค้าใหม่วัยเรียน วัยทำงาน จึงต้องมีการ

ออกแบบกิจกรรมทางการตลาดเพื่อสร้างการรับรู้ให้ลูกค้า เพื่อเสนอทางเลือกใหม่ใน
การรับประทานปลาส้ม โดยการใช้สื่อออนไลน์เพื่อให้สามารถเข้าถึงลูกค้ากลุ่มที่วาง
เป้าหมายไว้ ในขณะเดียวกันก็ใช้การตลาดแบบดั้งเดิม คือ การวางจำหน่ายสินค้าหน้า
ร้านแบบไม่ออนไลน์ เพื่อเพิ่มโอกาสในการขายกับกลุ่มค้าทั่วไป รวมถึงกลุ่มนักท่อง
เที่ยวที่ต้องการของฝากจากยโสธร

3. นวัตกรรม Profit Model
ปลาส้ม Bite แปรรูปปลาส้มธรรมดาให้มีความสะดวกสบายในการรับ

ประทาน และเพิ่มมูลค่าสามารถจำหน่ายได้ราคาสูงขึ้น เพื่อให้มีรายได้เพิ่มขึ้น และ
ทำให้มีกำไรมากขึ้น

17

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

กกิิจจกกรรรรมมททีี่่ดดำำเเนนิินนกกาารร

จจััดดททำำแแผผนนกกาารรตตลลาาดด

ทีมทำงานได้จัดทำแผนการตลาดสำหรับผลิตภัณฑ์ทั้ง 2 รายการ เพื่อเตรียม
ความพร้อมในการออกวางจำหน่าย โดยมีการเลือกกลุ่มเป้าหมาย แผนการผลิต ช่อง
ทางจัดจำหน่าย และเครื่องมือสื่อสารทางการตลาด

ปปรรัับบปปรรุุงงสสืื่่ออออออนนไไลลนน์์ชชุุมมชชนน

ชุมชนมีสื่อออนไลน์ได้แก่ เฟซบุ๊ก ทีมได้อัพเดตสื่อออนไลน์ของชุมชนให้ทัน
สมัย และมีการสื่อสารที่ถี่ขึ้น นอกจากนั้นทีมทำงานได้สร้างบัญชี Tik Tok และ เปิด
ร้านค้าบนแพลตฟอร์ม shopee ให้แก่ชุมชน

พพััฒฒนนาารรสสชชาาตติิแแลละะคคุุณณภภาาพพผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

เพื่อให้คุณภาพผลิตภัณฑ์และรสชาติตรงตามต้องการของผู้บริโภค ทีมจึงได้
ทำการทดลองตลาดด้วยการ

1. ทีม U2T ทดลองชิม และปรับปรุงรสชาติ
2. ทดลองให้ลูกค้าของร้านอาหารท้องถิ่นชิมผลิตภัณฑ์ รับฟังความคิดเห็น
และปรับปรุงรสชาติ โดยกระบวนการนี้ทำซ้ำ 2 ครั้ง
3. กำหนดขนาดชิ้นปลาและเวลาในการทอด เพื่อรักษาคุณภาพและมาตรฐาน
ของผลิตภัณฑ์ให้คงที่
4. ทดลองนำเครื่องสลัดน้ำผักสลัดน้ำมันออกจากปลาส้มทอด เพื่อลด
ปริมาณน้ำมันในเนื้อปลา

18

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

จจำำหหนน่่าายยผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์
แแบบบบออออฟฟไไลลนน์์แแลละะออออนนไไลลนน์์

ทีมได้เป็นพี่เลี้ยงชุมชนในการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ออนไลน์บนแพลตฟอร์ม
Shopee และ Tik Tok รวมถึงการโพสต์จำหน่ายสินค้าผ่านทางเพจวิสาหกิจชุมชนบ้าน
ท่าเยี่ยม และไลน์กลุ่ม Yaso Market ซึ่งเป็นแหล่งรวมคนรักยโสธรด้วย
ช่องทางจำหน่ายแบบออฟไลน์ ได้แก่ ร้านริมท่าเยี่ยม และร้านแม่อ้อมลาบเป็ด ซึ่งเป็น
ร้านอาหารท้องถิ่นในชุมชน

คคววาามมกก้้าาววหหนน้้าาผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

1. ความก้าวหน้าด้านบรรจุภัณฑ์

-ได้บรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสม พร้อมกำหนดขนาดและราคา
-เพิ่มรายละเอียดวันที่ผลิตและวันหมดอายุบนบรรจุภัณฑ์
-โดยภาพรวมมีความพร้อมบรรจุสินค้าออกสู่ตลาด

19

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

2. ความก้าวหน้าด้านการพัฒนารสชาติ

-ปลาส้ม Bite กลิ่นหอม รสชาติกลมกล่อม ไม่หืนน้ำมัน
-ปลาส้มคั่วสมุนไพรมีรสชาติที่ลงตัว อุดมด้วยสมุนไพร
-โดยผลสำรวจจากผู้บริโภคจริง

20

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

แแผผนนกกาารรตตลลาาดดปปลลาาสส้้มม BBiittee

บจทัดสทำรุแปผผนู้กบารริตหลาารด

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม เป็นปลาส้มแปรรูปชิ้นพอดีคำ ไม่มีก้าง ที่ต้องการ
ตอบโจทย์เรื่องความสะดวกให้แก่กลุ่มผู้บริโภคที่ชื่นชอบปลาส้มให้สามารถรับประทาน
ได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ และเก็บดูแลง่าย โดยมีกลุ่มเป้าหมายหลัก คือ กลุ่มที่มี
lifestyle เร่งรีบ เน้นความสะดวก และมองหาปลาส้มที่รับประทานได้ง่าย ได้แก่ กลุ่ม
นักเรียน นักศึกษา หรือประชาชน ไม่จำกัดอายุหรือเพศที่ชื่นชอบปลาส้ม และกลุ่มเป้า
หมายรองได้แก่นักท่องเที่ยวที่ต้องการของฝากจากยโสธร

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมเน้นการจำหน่ายทั้งทาง online และ offline เพื่อ
เพิ่มโอกาสในการจำหน่ายและเพื่อเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายและสื่อสารสร้างการรับรู้ผ่าน
ช่องทางต่างๆ ได้แก่ การแชร์ content ทางไลน์กลุ่ม Yaso Market เพจบ้านท่าเยี่ยม
แอพพลิเคชั่น Tik Tok โดยทำการประชาสัมพันธ์ด้วยเนื้อหาที่เหมาะสมกับกลุ่มเป้า
หมายหลัก

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมมีกำลังการผลิตได้วันสูงถึงวันละ 50 กิโลกรัม โดย
เน้นควบคุมคุณภาพของปลาและวัตถุดิบอื่นๆ ที่ผลิตในท้องถิ่น ทำการผลิตทุกวันใน
ช่วงเช้าและจัดส่งในรอบบ่ายสำหรับลูกค้าที่สั่งทางออนไลน์ พร้อมบริการออนไลน์โดย
มีสมาชิกคอยตอบคำถามลูกค้าอย่างรวดเร็ว ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมบรรจุ 250 กรัม

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ประมาณการรายได้รวมในเวลา 1 เดือน ในช่วง
ทดลองขายอยู่ที่ 5,000 บาท เมื่อคุณภาพสินค้าคงที่และการจัดส่งเป็นระบบแล้ว จะ
ทำการนำสินค้าออกสู่ตลาดอย่างเข้มเข้มและตั้งเป้าหมายการจำหน่ายที่เดือนละ
37,800.00บาท เฉลี่ยจำหน่ายเดือนละ 200 ถุง

21

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คคววาามมเเปป็็นนมมาาขขอองงธธุุรรกกิิจจ

วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ต. เขื่องคำ อ. เมือง จ. ยโสธร ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2563 เกิดจาก
การรวมตัวกันของชาวบ้านเพื่อสร้างรายและสร้างอาชีพเสริมให้แก่สมาชิกในชุมชนอย่างยั่งยืน
สืบสานและอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน และเป็นแหล่งท่องเที่ยวและเรียนรู้วิถีชีวิตท้องถิ่น

โดยมีการตั้งกลุ่มภายในวิสาหกิจชุมชนตามความชำนาญและความสนใจของสมาชิกแบ่ง
เป็น 9 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มบริการท่องเที่ยว กลุ่มดนตรีพื้นเมือง กลุ่มไก่ชนไทย กลุ่มบั้งไฟโบราณ
กลุ่มผลิตภัณฑ์จักสาน กลุ่มผ้าพื้นเมือง กลุ่มสมุนไพรและภูมิปัญญาด้านสุขภาพ กลุ่มโฮมสเตย์
และกลุ่มอาหารพื้นบ้าน ซึ่งกลุ่มอาหารพื้นบ้านเป็นกลุ่มที่มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์ แปรรูป และส่ง
เสริมประชาสัมพันธ์อาหารพื้นบ้านสู่ตลาด โดยมีสินค้าหลัก เช่น ปลาส้ม ไส้กรอกอีสาน ปลาร้า
สมุนไพร เป็นต้น สินค้าของวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมจะถูกจำหน่ายภายใต้แบรนด์สินค้า
“ริมท่าเยี่ยม”

รราายยลละะเเออีียยดดผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

ปลาส้ม เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ เนื่องจากมี

รสชาติกลม กล่อมอร่อย ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะมีรสชาติอม

เปรี้ยว เมื่อนำไปทอดหรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม นัว ออกมาอย่าง

ชัดเจน ปลาส้มเป็นภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมี

ปลาให้จับมากมาย บ้านท่าเยี่ยม ตำบลเขื่องคำ ตั้งอยู่ริมน้ำกว้าง และเป็นลำน้ำสาขาของ

แม่น้ำชี เป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์มีปลาให้ชาวบ้านจับมากมาย ชาวบ้านจึงมีภูมิปัญญาใน

การทำปลาส้มกันแทบทุกครัวเรือน

ปลาส้มจะเป็นเมนูอาหารยอดนิยมอีกหนึ่งเมนู แต่การรับประทานปลาส้มนั้นกลับไม่

ค่อยสะดวกนัก เนื่องจากในท้องตลาดส่วนใหญ่จะขายปลาส้มตัวที่ยังไม่ทอด หรือ หากทอด

แล้วก็นิยมขายเป็นตัวหรือชิ้นใหญ่ การรับประทานปลาส้มจึงจำเป็นต้องมีการจัดใส่จาน

ปลาส้มส่วนใหญ่ทำมาจากปลาตะเพียนซึ่งมีก้างเยอะ รับประทานยาก วิสาหกิจชุมชนบ้าน

ท่าเยี่ยมร่วมกับสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภายใต้โครงการ U2T มอง

เห็นช่องว่างในนำเสนอความสะดวกสบายให้กับลูกค้า ด้วยการพัฒนายกระดับปลาส้มให้

สามารถรับประทานได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ เก็บดูแลง่าย และรสชาติอร่อยเหมือนเดิม

จึงเกิดแนวคิดในการแปรรูปปลาส้มให้เป็น “ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม”

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ ทอดและหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ ไม่มีก้าง

ทานสะดวก ไม่เลอะมือ จะทานเปล่าๆ เป็นของว่าง ของทานเล่น หรือ ทานกับข้าวเหนียว

ข้าวสวยร้อนๆ ปลาส้ม Bite สามารถเก็บได้ในอุณหภูมิห้อง เป็นเวลา 3 วัน หากเก็บใน

อุณหภูมิ 3-5 องศา หรือในตู้เย็นเก็บได้ประมาณ 1 เดือน ปลาส้ม Bite ใช้ปลาจากท้องถิ่น

ผ่านกรรมวิธีทำปลาส้มสูตรดั้งเดิมยโสธร

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม บรรจุขนาด 250 กรัม 22

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ววิิเเคครราาะะหห์์ SSWWOOTT
““ปปลลาาสส้้มม BBiittee รริิมมทท่่าาเเยยีี่่ยยมม””

จุดแข็ง จุดอ่อน

1. ชิ้นพอดีคำ รับประทานง่าย ไม่เลอะมือ 1. อายุการเก็บ ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมใน
2. ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม เป็นแบรนด์สินค้า อุณหภูมิห้องไม่นาน เนื่องจากไม่มีการใช้
ของวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีสมาชิกที่มี สารกันบูด ทำให้มีความเสี่ยงที่รสชาติ
ความชำนาญในการทำปลาส้มรสชาติแบบยโสธร ปลาส้ม Bite จะเปลี่ยนไป ในกรณีส่งขาย
3. ปลาส้มพร้อมทานยังมีจำหน่ายในท้องตลาด ทั่วประเทศ
ไม่มาก 2. สมาชิกวิสาหกิจชุมชนไม่มีความชำนาญ
4. มีช่องทางจัดจำหน่ายในท้องถิ่น เช่น ในการขายสินค้าออนไลน์
ร้านแม่อ้อมลาบเป็ด 3. แบรนด์ ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม เป็น
5. มีช่องทางจัดจำหน่ายทางออนไลน์ เช่น แบรนด์ใหม่ ยังไม่เป็นที่รู้จักในท้องตลาด
เพจของวิสาหกิจ ไลน์กลุ่ม Yaso Market ต้องทำการตลาดอีกมาก
6. ได้รับการสนับสนุนจาก สถาบันบัณฑิต 4. สมาชิกวิสาหกิจชุมชนไม่มีความชำนาญ
พัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภายใต้ ในการทำการตลาด
โครงการ U2T 5. ลูกค้าบางส่วนไม่ทานของทอด ต้องมี
การยกระดับปลาส้ม Bite เป็นแบบอบ

โอกาส

อุปสรรค

1. วิถีชีวิตแบบคนเมือง เน้นความสะดวก 1. เศรษฐกิจหลังสถานการณ์โควิด อาจทำให้ผู้
รวดเร็ว ทำให้ลูกค้ามีความต้องการอาหาร บริโภคลังเลในการซื้อ
ที่พร้อมทาน เก็บรักษาง่าย 2. ราคาปลามีความผันผวน
2. ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม มีบรรจุภัณฑ์ที่
สะดวกต่อการขนส่ง ทำให้สามารถส่งขาย
ไปได้ทั่วประเทศ
3. สามารถยกระดับใช้ปลาที่เลี้ยงแบบ
อินทรีย์

23

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ววิิเเคครราาะะหห์์คคูู่่แแขข่่งงใในนตตลลาาดด

คู่แข่งทางตรง คู่แข่งทางอ้อม

ปลาส้มทอด ปลาส้มไร้ก้าง ปลาส้มสายเดี่ยว ปลาสลิดพอดีคำ ลูกชิ้นปลาส้ม ปลาร้า
ทอด และอาหารพร้อมรับประทานอื่นๆ

สส่่ววนนผผสสมมททาางงกกาารรตตลลาาดด 44PP

วิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ (Product) ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ชิ้นพอดีคำ ไร้ก้าง
ทอดเสร็จ พร้อมรับประทาน สะดวกไม่เลอะมือ แตกต่างจากปลาส้มที่จำหน่ายในท้อง
ตลาดแบบทั้งตัว

วิเคราะห์ช่องทางการจำหน่าย (Place) เน้นการจำหน่ายทั้งทาง online และ
offline เพื่อเพิ่มโอกาสในการจำหน่ายและเพื่อเข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย

วิเคราะห์ราคา (Price) ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม จำหน่ายราคาตามขนาด 250g
วิเคราะห์การสื่อสาร (Promotion) การสื่อสารเพื่อสร้างการรับรู้แบรนด์ผ่าน
ช่องทางต่างๆ ได้แก่ การแชร์ content ทางไลน์กลุ่ม Yaso Market เพจบ้านท่าเยี่ยม
แอพพลิเคชัน Tik Tok

กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย

กลุ่มลูกค้าเป้าหมายของปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม คือ มี 3 กลุ่ม โดยแบ่งกลุ่มตาม
พฤติกรรม ได้แก่

1. กลุ่มที่มี lifestyle ที่เร่งรีบ เน้นความสะดวก และมองหาปลาส้มที่รับประทาน
ได้ง่าย ได้แก่ กลุ่มนักเรียน นักศึกษา หรือประชาชน ไม่จำกัดอายุหรือเพศ

2. กลุ่มนักท่องเที่ยว ที่เดินทางท่องเที่ยวในจังหวัดยโสธร และต้องการของฝาก
จากยโสธร

3. กลุ่มประชาชน ที่ต้องการของฝากจากยโสธร หรือของท้องถิ่นยโสธรที่สามารถ
มอบให้แก่กันในโอกาสต่างๆ โดยกลุ่มลูกค้าหลัก ได้แก่ กลุ่มนักเรียน นักศึกษา
กลุ่มลูกค้ารอง ได้แก่ ประชาชนทั่วไป และ กลุ่มนักท่องเที่ยว

24

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

เเคครรืื่่อองงมมืืออสสืื่่ออสสาารรททาางงกกาารรตตลลาาดด

ทีมได้ทำการพัฒนาแบนเนอร์ ปลาส้ม Bite เพื่อใช้สำหรับการสื่อสารทางการตลาด
สำหรับแพลตฟอร์มต่างๆ ดังแสดงด้านล่าง

แบนเนอร์ปลาส้ม Bite สำหรับสื่อบนแพลตฟอร์มเฟซบุ๊ก Tik Tok ร้านออนไลน์
shopee และ ไลน์กลุ่ม

แผนการดำเนินงาน

1. แผนการผลิต ทีมผลิตปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมมีกำลังสามารถผลิตปลาส้ม
Bite ได้วันละ 40-50 กิโลกรัม แต่เพื่อรักษาคุณภาพและรสชาติของปลาส้ม Bite ริมท่า
เยี่ยมในช่วงเริ่มต้นจำหน่ายทีมผลิตจะทอดปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมวันละ 1-2 กิโลกรัม
เพื่อวางจำหน่ายในร้าน และเมื่อได้รับคำสั่งซื้อทางออนไลน์ทีมผลิตจะทำการทอดใน
ช่วงเช้า รอให้เย็น บรรจุกล่อง และนำไปส่งให้ลูกค้าในรอบบ่าย

2. แผนการควบคุมคุณภาพ คุณภาพปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ขึ้นอยู่กับ
คุณภาพของปลาส้ม และการทอด ทีมผลิตคัดสรรเนื้อปลาสด ใช้เกลือและกระเทียมจาก
แหล่งผลิตในท้องถิ่นเพื่อรักษารสชาติของปลาส้มให้สม่ำเสมอ และจะไม่เก็บปลาส้ม
Bite ริมท่าเยี่ยมนานมีระบุวัดผลิตและวันหมดอายุอย่างชัดเจน

3. แผนการควบคุมวัตถุดิบ ปลาส้ม ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในการแปรรูปเป็น
ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ใช้ปลา เกลือและกระเทียมในท้องถิ่น สามารถควบคุมแหล่ง
จัดหาได้สะดวก และปลาส้มสามารถเก็บรักษาได้นานหลายเดือน ทีมผลิตจะตุนเนื้อ
ปลาส้มไว้ในปริมาณที่เหมาะสมสำหรับการแปรรูปเป็นปลาส้ม Bite ตามแผนการผลิต

25

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

4. แผนการจัดส่ง สำหรับการจำหน่ายออนไลน์ จะทำการจัดส่งปลาส้ม Bite ริม
ท่าเยี่ยมในวันถัดไป โดยผลิตในช่วงเช้าและจัดส่งในรอบบ่าย

5. แผนการควบคุมคลังสินค้า วิสาหกิจมีพื้นที่สำหรับเก็บปลาส้มและปลาส้ม
Bite ริมท่าเยี่ยม เพียงพอ

6. แผนการบริการลูกค้า มีสมาชิกที่รับผิดชอบการตรวจสอบช่องทางสื่อสาร
ออนไลน์และตอบคำถามลูกค้าอย่างรวดเร็ว

7. แผนการบริหารสมาชิก วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีแผนการบริหารสมาชิก
ใน 2 ระดับ คือ

1. สมาชิกที่เป็นทีมผลิตจะได้รับผลตอบแทนตรงจากการจำหน่ายสินค้าใน
สัดส่วนร้อยละ 10 และได้รับเงินปันผลจากกำไรรวมตอนสิ้นปี

2. สมาชิกที่ไม่ได้อยู่ในทีมผลิต จะได้รับเงินปันผลจากกำไรรวมตอนสิ้นปี

แแผผนนกกาารรเเงงิินน

1. เงินลงทุน

ปลาส้ม 1 กิโลกรัม 150 บาท

บรรจุภัณฑ์ 3 บาท/ 1ถุง

พลังงานในการทอด 2 หน่วย = 8 บาท

เครื่องปรุงรส 10 บาท/ 1ถุง

ต้นทุนสุทธิปลาส้ม Bite 1 กิโลกรัมประมาณ 180 บาท

2. ประมาณการรายได้

ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ประมาณการรายได้รวมในเวลา 1 เดือน ในช่วงทดลองขายอยู่ที่

5,000 บาท เมื่อคุณภาพสินค้าคงที่และการจัดส่งเป็นระบบแล้ว จะทำการนำสินค้าออกสู่ตลาดอย่าง

เข้มเข้มและตั้งเป้าหมายการจำหน่ายที่เดือนละ 37,800.00 บาท โดยมีเป้าหมายการจำหน่ายเมื่อา

นำสินค้าออกสู่ตลาดดังนี้

26

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

3. สถานะทางการเงิน
เนื่องจากสถานการณ์โควิด ทำให้การจำหน่ายสินค้าแบรนด์ริมท่าเยี่ยมลดลง แต่

กลุ่มยังไม่ประสบปัญหาขาดทุน เนื่องจากมีการวางแผนการผลิตที่ไม่ต้องใช้เงินทุนแบบจม
ผลิตในปริมาณน้อย เมื่อสินค้าใกล้หมดจึงผลิตเพิ่ม และวิสาหกิจมีร้านอาหารชุมชนสมาชิก
ลุ่มในการวางจำหน่ายสินค้า

4. ระยะเวลาคืนทุน
ต้นทุนในการผลิตปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมให้เพียงพอสอดคล้องกับประมาณ

การรายได้ ต้องมีเงินลงทุน 22,000 บาท ระยะเวลาในการคืนทุน 2 เดือน
5. จุดคุ้มทุน
จุดคุ้มทุน = ต้นทุนทั้งหมด / ราคาขาย

ขนาด 250 g = 22,000.00 / 189
= 117 หน่วย

6. ผลกระทบทางเศรษฐกิจ

7. ผลกระทบทางสังคม

27

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

แผนการตลาด

ปลาส้มคั่วสมุนไพร

บทสรุปผู้บริหาร

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ ไร้ก้าง ที่ทอดกรอบ
หอมอร่อย ผสมกับสมุนไพรที่ปลูกในท้องถิ่น ตอบโจทย์เรื่องความสะดวกให้แก่กลุ่มผู้
บริโภคที่ชื่นชอบปลาส้มและใส่ใจสุขภาพ ทานได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ เก็บดูแลง่าย
และมีเพิ่มคุณค่าทางอาหารด้วยสมุนไพรไทย กลุ่มเป้าหมาย คือ กลุ่มผู้ที่มีใส่ใจ
สุขภาพ โดยกลุ่มเป้าหมายหลัก ได้แก่ ประชาชนที่ใส่ใจสุขภาพ และกลุ่มเป้าหมายรอง
ได้แก่ นักท่องเที่ยวที่ต้องการของฝากจากยโสธร

ปลาส้มคั่วสมุนไพร เน้นการจำหน่ายทั้งทาง online และ offline เพื่อเพิ่ม
โอกาสในการจำหน่ายและเพื่อเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายและสื่อสารสร้างการรับรู้ผ่านช่อง
ทางต่างๆ ได้แก่ การแชร์ content ทางไลน์กลุ่ม Yaso Market ซึ่งเป็นกลุ่มรวมคน
รักสินค้ายโสธร เพจบ้านท่าเยี่ยม และแพลตฟอร์ม Tik Tok สำหรับ offline เน้นการ
จำหน่ายที่ร้านอาหารในชุมชนและร้านค้าชุมชน

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยมมีกำลังการผลิตได้วันละ ประมาณ 10
กิโลกรัม โดยเน้นควบคุมคุณภาพของปลาและวัตถุดิบอื่นๆ ที่ผลิตในท้องถิ่น ทำการ
ผลิตทุกวันในช่วงเช้าและจัดส่งในรอบบ่ายสำหรับลูกค้าที่สั่งทางออนไลน์ พร้อม
บริการออนไลน์โดยมีสมาชิกคอยตอบคำถามลูกค้าอย่างรวดเร็ว ประมาณการรายได้
ในเวลา 1 เดือน อยู่ที่ 25,800.00บาท เงินลงทุน 13,000.00 บาท ระยะเวลาในการ
คืนทุน 2 เดือน รวมระยะเวลาโครงการ 3 เดือน โดยเริ่มจำหน่ายสินค้าได้ในเดือนที่ 2
จะมีรายได้อยู่ที่ 51,600.00 บาท โดยต้องจำหน่ายให้ได้เฉลี่ยเดือนละ 200 กระปุก

28

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คคววาามมเเปป็็นนมมาาขขอองงธธุุรรกกิิจจ

วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ต. เขื่องคำ อ. เมือง จ. ยโสธร ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2563 เกิดจาก
การรวมตัวกันของชาวบ้านเพื่อสร้างรายและสร้างอาชีพเสริมให้แก่สมาชิกในชุมชนอย่างยั่งยืน
สืบสานและอนุรักษ์ภูมิปัญหาท้องถิ่นของชุมชน และเป็นแหล่งท่องเที่ยวและเรียนรู้วิถีชีวิตท้องถิ่น
โดยมีการตั้งกลุ่มภายในวิสาหกิจชุมชนตามความชำนาญและความสนใจของสมาชิกแบ่งเป็น
9 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มบริการท่องเที่ยว กลุ่มดนตรีพื้นเมือง กลุ่มไก่ชนไทย กลุ่มบั้งไฟโบราณ กลุ่ม
ผลิตภัณฑ์จักสาน กลุ่มผ้าพื้นเมือง กลุ่มสมุนไพรและภูมิปัญญาด้านสุขภาพ กลุ่มโฮมสเตย์ และ
กลุ่มอาหารพื้นบ้าน ซึ่งกลุ่มอาหารพื้นบ้านเป็นกลุ่มที่มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์ แปรรูป และส่งเสริม
ประชาสัมพันธ์อาหารพื้นบ้านสู่ตลาด โดยมีสินค้าหลัก เช่น ปลาส้ม ไส้กรอกอีสาน ปลาร้าสมุนไพร
เป็นต้น สินค้าของวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมจะถูกจำหน่ายภายใต้แบรนด์สินค้า “ริมท่าเยี่ยม”

รราายยลละะเเออีียยดดผผลลิิตตภภััณณฑฑ์์

ปลาส้ม เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคทั่วประเทศ เนื่องจากมีรสชาติ
กลม กล่อมอร่อย ปลาส้มใช้ปลาเป็นวัตถุดิบหลักเมื่อหมักได้ที่แล้วจะมีรสชาติอมเปรี้ยว เมื่อนำไป
ทอดหรือปิ้งจะดึงความกลมกล่อมของรสชาติเปรี้ยว เค็ม นัว ออกมาอย่างชัดเจน ปลาส้มเป็น
ภูมิปัญญาในการถนอมอาหารของชุมชนที่ตั้งอยู่ริมน้ำซึ่งในฤดูปลาจะมีปลาให้จับมากมาย บ้านท่า
เยี่ยม ตำบลเขื่องคำ ตั้งอยู่ริมน้ำกว้าง และเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำชี เป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์มี
ปลาให้ชาวบ้านจับมากมาย ชาวบ้านจึงมีภูมิปัญญาในการทำปลาส้มกันแทบทุกครัวเรือน

วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีการผลิต ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม และในกระบวนการผลิต
จะมีการคัดชิ้นปลาส้มที่ไม่ได้ขนาดออก ดังนั้นเพื่อเป็นการตอบรับนโยบาย BCG โดยเฉพาะเรื่อง
Zero Waste และไม่เป็นการสร้างผลกระทบเรื่องมลภาวะต่อชุมชน วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม
ร่วมกับสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภายใต้โครงการ U2T จึงได้มีการพัฒนาต่อย
อดนำชิ้นปลาส้มที่ทอดแล้วแต่ไม่ได้ขนาดมาเพิ่มมูลค่าด้วยการเติมสมุนไพรที่มีคุณค่าทางอาหาร
ได้เป็นสินค้าใหม่ คือ“ปลาส้มคั่วสมุนไพร” เสนอเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับลูกค้าที่ชื่นชอบ
ปลาส้มให้สามารถรับประทานได้ง่าย สะดวก ไม่เลอะมือ เก็บดูแลง่าย รสชาติอร่อยเหมือนเดิม
และได้คุณค่าทางอาหารเพิ่มจากสมุนไพร สามารถนำมาโรยบนข้าวหรือกินกับผักสดก็ให้รสชาติที่
ดี

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ ไร้ก้าง ที่ทอดกรอบ หอมอร่อย ผสมกับสมุนไพร
ที่ปลูกในท้องถิ่น ได้เป็นปลาส้มที่เพิ่มคุณค่าทางอาหาร ทานสะดวก ไม่เลอะมือ จะทานเปล่าๆ เป็น
ของว่าง ของทานเล่น หรือ ทานกับข้าวเหนียว ข้าวสวยร้อนๆ ปลาส้มสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม
สามารถเก็บได้ในอุณหภูมิห้อง เป็นเวลา 3 วัน หากเก็บในอุณหภูมิ 3-5 องศา หรือในตู้เย็นเก็บได้
ประมาณ 1 เดือน ปลาส้มคั่วสมุนไพรใช้ปลาจากท้องถิ่น ผ่านกรรมวิธีทำปลาส้มสูตรดั้งเดิมยโสธร
ปลาส้มคั่วสมุนไพร บรรจุในขวดแก้ว สะอาด สะดวก ขนาด 100 กรัม

29

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

วิเคราะห์ SWOT
“ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม”

จุดแข็ง จุดอ่อน

1. วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีสมาชิกที่มีความ 1. วัตถุดิบในการทำปลาส้มคั่วสมุนไพร
ชำนาญในการทำปลาส้มรสชาติแบบยโสธร ขึ้นอยู่กับปริมาณการผลิตปลาส้ม Bite
2. ปลาที่เป็นวัตถุดิบมีเพียงพอในท้องถิ่น ลดการ 2. ไม่ใช้สารกันบูดทำให้อายุการเก็บ
สร้างรอยเท้าคาร์บอนจากการขนส่งวัตถุดิบ ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยมใน
3. เพิ่มคุณค่าทางอาหาร ด้วยหลากหลาย อุณหภูมิห้องไม่นาน สมุนไพรทอดกรอบ
สมุนไพร จะนิ่มไม่กรอบ
4. เกลือ ซึ่งเป็นหนึ่งส่วนประกอบของปลาส้ม 3. สมาชิกวิสาหกิจชุมชนไม่มีความ
ผลิตได้ในท้องถิ่นและเป็นเกลือที่ผลิตจากรรมวิธี ชำนาญในการขายสินค้าออนไลน์
โบราณ 4. แบรนด์ ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่า
5. ปลาส้มคั่วสมุนไพรพร้อมทานยังมีจำหน่ายใน เยี่ยม เป็นแบรนด์ใหม่ ยังไม่เป็นที่รู้จักใน
ท้องตลาดไม่มากนัก ท้องตลาด ต้องทำการตลาดอีกมาก
6. มีช่องทางจัดจำหน่ายในท้องถิ่น เช่น ร้านแม่ 5. สมาชิกวิสาหกิจชุมชนไม่มีความ
อ้อมลาบเป็ด ร้านริมท่าเยี่ยม ชำนาญในการทำการตลาด
7. มีช่องทางจัดจำหน่ายทางออนไลน์ เช่น เพจ 6. ผู้บริโภคบางส่วนไม่ทานของทอด
ของวิสาหกิจ ไลน์กลุ่ม Yaso Market ต้องมีการยกระดับปลาส้มคั่วสมุนไพร
8. ได้รับการสนับสนุนจาก สถาบันบัณฑิต เป็นเนื้อปลาส้มอบ
พัฒนบริหารศาสตร์ หรือ นิด้า ภายใต้โครงการ
U2T

โอกาส อุปสรรค

1. กระแสการรักสุขภาพมากขึ้น 1. ผู้บริโภคมีกำลังซื้อลดลงและ
2. วิถีชีวิตแบบคนเมือง เน้นความสะดวก ตัดสินใจซื้อยากขึ้น เนื่องจาก
รวดเร็ว สถานการณ์โควิด
2. ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม มีบรรจุ 2. ราคาปลามีความผันผวน
ภัณฑ์ที่สะดวกต่อการขนส่ง ทำให้สามารถ
ส่งขายไปได้ทั่วประเทศ
3. สามารถยกระดับใช้ปลาที่เลี้ยงแบบ
อินทรีย์

30

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

วิเคราะห์คู่แข่งในตตลลาาดด

คู่แข่งทางตรง คู่แข่งทางอ้อม

ปลาส้มทอดสมุนไพร ปลาส้มทอด ปลาส้มไร้ก้าง ปลาส้มสาย
เดี่ยว ปลาสลิดพอดีคำ ลูกชิ้นปลาส้ม
ปลาร้าทอด และอาหารพร้อมรับประทา
นอื่นๆ

สส่่ววนนผผสสมมททาางงกกาารรตตลลาาดด 44PP

วิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ (Product) ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม ใช้เนื้อปลาส้มล้วน ๆ
ไร้ก้าง ที่ทอดกรอบ หอมอร่อย ผสมกับสมุนไพรที่ปลูกในท้องถิ่น ได้เป็นปลาส้มที่เพิ่มคุณค่า
ทางอาหาร เพื่อคนรักสุขภาพ ทานสะดวก ไม่เลอะมือ

วิเคราะห์ช่องทางการจำหน่าย (Place) เน้นการจำหน่ายทั้งทาง online และ offline
เพื่อเพิ่มโอกาสในการจำหน่ายและเพื่อเข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย

วิเคราะห์ราคา (Price) ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม จำหน่ายราคา 129 บาท
บรรจุ 100g

วิเคราะห์การสื่อสาร (Promotion) การสื่อสารเน้นการสร้างการรับรู้ผ่านช่องทาง
ต่างๆ ได้แก่ การแชร์ content ทางไลน์กลุ่ม Yaso Market ซึ่งเป็นกลุ่มรวมคนรักสินค้า
ยโสธร เพจบ้านท่าเยี่ยม และแพลตฟอร์ม Tik Tok สำหรับ offline เน้นการจำหน่ายที่ร้าน
อาหารในชุมชนและร้านค้าชุมชน

กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย

กลุ่มลูกค้าเป้าหมายของปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม คือ มี 3 กลุ่ม โดยแบ่ง

กลุ่มตามพฤติกรรม ได้แก่

1. กลุ่มที่มี lifestyle ที่เร่งรีบ เน้นความสะดวก และมองหาปลาส้มที่รับ

ประทานได้ง่าย ได้แก่ กลุ่มนักเรียน นักศึกษา หรือประชาชน ไม่จำกัดอายุหรือเพศ

2. กลุ่มนักท่องเที่ยว ที่เดินทางท่องเที่ยวในจังหวัดยโสธร และต้องการของ

ฝากจากยโสธร

3. กลุ่มประชาชน ที่ต้องการของฝากจากยโสธร หรือของท้องถิ่นยโสธรที่

สามารถมอบให้แก่กันในโอกาสต่างๆ โดยกลุ่มลูกค้าหลัก คือ กลุ่มประชาชนที่รัก

สุขภาพ กลุ่มลูกค้ารอง คือ กลุ่มนักท่องเที่ยว 31

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

เเคครรืื่่อองงมมืืออสสืื่่ออสสาารรททาางงกกาารรตตลลาาดด

ทีมได้ทำการพัฒนาแบนเนอร์ ปลาส้มคั่วสมุนไพร เพื่อใช้สำหรับการสื่อสารทางการ
ตลาดสำหรับแพลตฟอร์มต่างๆ ดังแสดงด้านล่าง

แบนเนอร์ปลาส้มคั่วสมุนไพร สำหรับสื่อบนแพลตฟอร์มเฟซบุ๊ก Tik Tok ร้าน
ออนไลน์ shopee และ ไลน์กลุ่ม

แผนการดำเนินงาน

1. แผนการผลิต ทีมผลิตปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยมมีกำลังสามารถผลิตปลาส้มคั่ว
สมุนไพรได้วันละ ประมาณ 10 กิโลกรัม แต่เนื่องจากเนื้อปลาส้มที่ใช้ในการผลิตเป็นปลาส้มที่
ไม่ได้ขนาดจากการผลิตปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ดังนั้นจำนวนสินค้าที่ผลิตได้อาจจะไม่คงที่
การผลิตจะขึ้นอยู่กับการผลิต ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมในช่วงเริ่มต้นจำหน่ายทีมผลิตจะทอด
ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยมวันละ 1-2 กิโลกรัม ทำให้สามารถผลิตปลาส้มคั่วสมุนไพรได้
ประมาณวันละ 4-5 กระปุก

2. แผนการควบคุมคุณภาพ คุณภาพปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม ขึ้นอยู่กับ
คุณภาพของปลาส้ม การทอดปลาส้ม และการทอดสมุนไพร ทีมผลิตคัดสรรเนื้อปลาสด ใช้
เกลือ กระเทียม และสมุนไพรจากแหล่งผลิตในท้องถิ่นเพื่อรักษารสชาติของปลาส้มให้
สม่ำเสมอ และจะไม่เก็บปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยมนานมีระบุวัดผลิตและวันหมดอายุ
อย่างชัดเจน

3. แผนการควบคุมวัตถุดิบ ปลาส้ม ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในการแปรรูปเป็นปลาส้มคั่ว
สมุนไพร ริมท่าเยี่ยม ใช้ปลา เกลือ กระเทียม และสมุนไพรในท้องถิ่น สามารถควบคุมแหล่ง
จัดหาได้สะดวก และปลาส้มสามารถเก็บรักษาได้นานหลายเดือน ทีมผลิตจะตุนเนื้อปลาส้มไว้
ในปริมาณที่เหมาะสมสำหรับการแปรรูปเป็นปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม ตามแผนการ

ผลิต 32

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

4. แผนการจัดส่ง สำหรับการจำหน่ายออนไลน์ จะทำการจัดส่งปลาส้มคั่ว
สมุนไพร ริมท่าเยี่ยมในวันถัดไป โดยผลิตในช่วงเช้าและจัดส่งในรอบบ่าย

5. แผนการควบคุมคลังสินค้า วิสาหกิจมีพื้นที่สำหรับเก็บปลาส้มและปลาส้มคั่ว
สมุนไพร ริมท่าเยี่ยม เพียงพอ

6. แผนการบริการลูกค้า มีสมาชิกที่รับผิดชอบการตรวจสอบช่องทางสื่อสาร
ออนไลน์และตอบคำถามลูกค้าอย่างรวดเร็ว

7. แผนการบริหารสมาชิก วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีแผนการบริหารสมาชิก
ใน 2 ระดับ คือ

1. สมาชิกที่เป็นทีมผลิตจะได้รับผลตอบแทนตรงจากการจำหน่ายสินค้าใน
สัดส่วนร้อยละ 10 และได้รับเงินปันผลจากกำไรรวมตอนสิ้นปี

2. สมาชิกที่ไม่ได้อยู่ในทีมผลิต จะได้รับเงินปันผลจากกำไรรวมตอนสิ้นปี

แแผผนนกกาารรเเงงิินน

1. เงินลงทุน

ในการคำนวณต้นทุนนี้ คำนวณโดยใช้ต้นทุนปลาส้มแบบไม่ได้คัดขนาด

ปลาส้ม 1 กิโลกรัม 150 บาท

บรรจุภัณฑ์ 10 บาท/ 1 กระปุก

พลังงานในการทอด 2 หน่วย = 8 บาท

เครื่องปรุงรสและสมุนไพร 20 บาท/ 1 กระปุก

ต้นทุนสุทธิปลาส้ม Bite 1 กิโลกรัมประมาณ 201 บาท

2. ประมาณการรายได้

ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม บรรจุขนาด 100 กรัม ประมาณการรายได้ในเวลา 1

เดือน อยู่ที่ 26,700.00 บาท รวมระยะเวลาโครงการ 3 เดือน ในเดือนที่ 2 หลังเริ่มจำหน่าย

ประมาณการรายได้อยู่ที่ 53,400.00 บาท โดยต้องจำหน่ายให้ได้เฉลี่ยวันละ 10 หน่วย

33

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

3. สถานะทางการเงิน
เนื่องจากสถานการณ์โควิด ทำให้การจำหน่ายสินค้าแบรนด์ริมท่าเยี่ยมลดลง แต่

กลุ่มยังไม่ประสบปัญหาขาดทุน เนื่องจากมีการวางแผนการผลิตที่ไม่ต้องใช้เงินทุนแบบจม
ผลิตในปริมาณน้อย เมื่อสินค้าใกล้หมดจึงผลิตเพิ่ม และวิสาหกิจมีร้านอาหารชุมชนสมาชิก
ลุ่มในการวางจำหน่ายสินค้า

4. ระยะเวลาคืนทุน
ต้นทุนในการผลิตปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยมให้เพียงพอสอดคล้องกับ

ประมาณการรายได้ ต้องมีเงินลงทุน 13,000.00 บาท ระยะเวลาในการคืนทุน 2 เดือน
5. จุดคุ้มทุน
จุดคุ้มทุน = ต้นทุนทั้งหมด / ราคาขาย

ขนาด 100 g = 13,000.00 / 129
= 101 หน่วย

6. ผลกระทบทางเศรษฐกิจ

7. ผลกระทบทางสังคม

34

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ผผลลผผลลิตและผลลัพธ์
ขขอองงโโคครงการ

ผลผลิตและผลลัพธ์ของโครงการเป็นไปตามเป้าหมายที่เห็นได้ชัดเจนทั้งในผลลัพธ์

เชิงคุณภาพจัแดลทะปำรแิมผาณนการตลาด

ผผลลผผลลิิตตแแลละะผผลลลลััพพธธ์์เเชชิิงงปปรริิมมาาณณ

1. เกิดการอนุรักษ์และต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่น
2. อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และมีการพัฒนาอย่างยั่งยืน
3. สร้างความรู้ สร้างงาน สร้างอาชีพ และสร้างรายได้ให้ชุมชน
4. เพิ่มมูลค่าผลผลิต/ผลิตภัณฑ์/บริการและการใช้ผลผลิต
5. ทางการเกษตรให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ผลผลิตและผลลัพธ์เชิงคุณภาพ

1. ได้ผลิตภัณฑ์ใหม่ 2 รายการ
2. ส่งมอบสลากสินค้าให้แก่ชุมชนรวมทั้งสองผลิตภัณฑ์ รวม 400 ชิ้น
3. การเพิ่มยอดขายของผลิตภัณฑ์ในชุมชนไม่ต่ำกว่า 10% ตาม
วัตถุประสงค์ของโครงการ U2T for BCG

การเปลี่ยนแปลงของพื้นที่

โครงการ U2T for BCG ได้สร้างให้เกิดการเปลี่ยนแปลในพื้นที่ในด้านต่างๆ ดังนี้
1. เกิดการต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ยกระดับผลิตภัณฑ์เข้าถึงกลุ่มลูกค้า

กว้างมากขึ้น
2. เกิดรายได้ให้ชุมชน เกิดการจ้างงานในท้องถิ่น
3. ชุมชนได้ความรู้และทักษะใหม่ในการจำหน่ายสินค้าออนไลน์

35

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คคววาามมสสออดดคคลล้้อองงกกัับบแแนนววคคิิดด
เเศศรรษษฐฐกกิิจจ BBCCGG

1. Bioeconomy ปลาส้ม Bite และ ปลาส้มคั่วสมุนไพร เป็นการแปรรูป

ปลาส้มจาจกัปดลทาำส้มแทัผ้งนตัวกเปา็นรปตลลาสา้มดชิ้น ทำให้สามารถปรับไปใช้ปลาหลากหลาย

ชนิดไม่จำเป็นต้องใช้ปลาตะเพียนเหมือนท้องตลาดทั่วไป ทำให้เกิดความยืดหยุ่นใน
การจัดหาปลาดิบและชนิดของปลาจากแหล่งธรรมชาติที่มีมากตามฤดูกาล ลดการ
ใช้ปลาเลี้ยงที่มีการใช้อาหารเร่งโต และได้ปลาราคาถูกเนื่องจากมีมากตามฤดูกาล

2. Circular Economy ซึ่งมีหลักการคือการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์
สูงสุด ด้วยการใช้ซ้ำ ใช้วน และลดการสร้างขยะ และ ขยะอาหาร ในการทำปลาส้ม
Bite และปลาส้มคั่วสมุนไพร ภาชนะที่ใช้ในกระบวนการผลิตเป็นภาชนะที่ใช้ซ้ำได้
ทุกชนิด การแปรรูปปลาส้มเป็นปลาส้ม Bite ได้วัตถุดิบทำปลาส้มคั่วสมุนไพร
เป็นการลดขยะอาหาร และ ทานไม่หมดเก็บได้ง่าย

3. Green Economy ปลาส้ม Bite และปลาส้มคั่วสมุนไพรใช้ปลาจาก
ธรรมชาติ บรรจุภัณฑ์เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม วัตถุดิบในการผลิตปลาส้ม Bite ทั้ง
ปลา เกลือ ข้าว กระเทียม เป็นวัตถุดิบจากท้องถิ่นทำให้ลดการใช้พลังงานจากการ
ขนส่ง

36

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คคววาามมสสออดดคคลล้้อองงกกัับบเเปป้้าาหหมมาายย
กกาารรพพััฒฒนนาาททีี่่ยยัั่่งงยยืืนน ((SSDDGGss))

การดำเนินโครงการ U2T ดนพ BCG ในพื้นที่ตำบลเขื่องคำนั้น สอดคล้องกับ

เป้าหมายกจัาดรพทัฒำนแาผที่นยั่งกยืานรหตรืลอ าSดDGs ขององก์การสหประชาชาติซึ่งเป็นเครื่อง

มือในการขับเคลื่อนการพัฒนาทั่วโลกและประเทศไทยซึ่งเป็นสมาชิกองค์การ
สหประชาชาติได้ร่วมลงนามรับรองวาระการพัฒนาที่ยั่งยืน ค.ศ. 2030 เพื่อสร้าง
โลกที่ดี และยกระดับคุณภาพชีวิตของทุกคนให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีการบรรลุ
การพัฒนาทางสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้าง
หลัง ตามเป้าหมาย 3 ประการ คือ การเติบโตทางเศรษฐกิจ (economic growth)
ความครอบคลุมทางสังคม (social inclusion) และการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
(environmental protection)

เป้าหมายที่ 8 การจ้างงานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ

ปลาส้ม Bite และปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม เป็นผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม
อาหารพื้นถิ่น วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ซึ่งเป็นการรวมกลุ่มกันของชาวบ้านเพื่อ
ร่วมกันสร้างอาชีพเสริมเพื่อหารายได้เพิ่มและเพื่อสร้างธุรกิจที่จะสามารถสร้างราย
ได้แบบระยะยาวในอนาคตเพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมรับมือกับเข้าสู่วัยชรา
อย่างมีคุณภาพและยังเป็นแหล่งงานสำหรับประชาชนทั่วไปในหมู่บ้านที่สามารถมา
รับจ้างกลุ่มในการเป็นแรงงานผลิตปลาส้ม Bite โดยไม่ต้องไปหางานที่ไกลบ้าน
สามารถมีรายได้และได้อยู่กับครอบครัว เป็นการส่งเสริมให้ประชาชนทำงานในพื้น
ถิ่นลดปัญหาแรงงานทะลักเข้าสู่เมืองใหญ่ สอดคล้องกับเป้าหมายที่ 8 ที่มี
เป้าประสงค์การจ้างงานที่มีคุณค่าและงานที่ดีสำหรับทุกคน ส่งเสริมการเติบโตทาง
เศรษฐกิจที่ต่อเนื่อง ครอบคลุมและยั่งยืน และยังสอดคล้องโดยตรงกับเป้าหมาย
ย่อย (8.2) ในการการส่งเสริมผู้ประกอบการและวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดเล็ก
และนอกจากนั้นยังสอดคล้องกับเป้าหมายย่อย (8.4) การส่งเสริมการท่องเที่ยว
อย่างยั่งยืน เพราะวิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมมีบริการด้านการท่องเที่ยวโดยชุมชน
ปลาส้ม Bite จึงเป็นสินค้าของฝากเมื่อมีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามาท่องเที่ยวใน
หมู่บ้าน

37

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

เป้าหมายที่ 12 สร้างหลักประกันให้มีแบบแผนการผลิต
และการบริโภคที่ยั่งยืน

กระบวนการผลิตปลาส้ม Bite มีการประยุกต์แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน
ซึ่งมีหลักการคือการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด ด้วยการใช้ซ้ำ ใช้วนและลด
การสร้างขยะ ภาชนะที่ใช้ในกระบวนการผลิตเป็นภาชนะที่ใช้ซ้ำได้ทุกชนิด และปลาส้ม
Bite เป็นผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปที่ช่วยลดขยะอาหาร หรือ food waste
ด้วยเนื่องจากปลาส้ม Bite นั้นเก็บรักษาได้ง่าย ทานไม่หมดก็เก็บใส่ตู้เย็นเพื่อรับ
ประทานต่อได้ เทียบกับปลาส้มทั้งตัวหากทานไม่หมดโอกาสที่ถูกทิ้งเป็นขยะอาหารนั้น
สูงมาก นอกจากนี้ในกระบวนการผลิตปลาส้ม Bite นั้นมีชิ้นปลาส้มที่ขนาดเล็ก
ไม่ได้บรรจุจำหน่ายได้ จึงมีการพัฒนาต่อยอดให้เป็น ปลาส้มคั่วสมุนไพร ริมท่าเยี่ยม
ที่ใช้เนื้อปลาส้มที่ไม่ได้ขนาดจากการแปรรูปปลาส้ม Bite มาต่อยอด เป็นการตอบรับ
นโยบาย BCG โดยเฉพาะเรื่อง Zero Waste และไม่เป็นการสร้างผลกระทบเรื่อง
มลภาวะต่อชุมชน กินเนื้อปลาได้เยอะขึ้น ลดการทิ้งเนื้อปลาส่วนต่างๆโดยเปล่า
ประโยชน์ ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายที่ 12 ที่มีเป้าประสงค์ที่ครอบคลุมประเด็น
การจัดการและการใช้ทรัพยากรธรรมธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน และ
สอดคล้องโดยตรงกับเป้าหมาย่อย (12.2) การลดของเสียที่เป็นอาหาร (food waste)
เป้าหมายย่อย (12.4) ลดของเสียโดยกระบวนการ reuse และ recycle เป้าหมายย
ย่อย (12.8) เน้นให้มีการสนับสนุนขีดความสามารถทางเทคโนโลยีของประเทศกำลัง
พัฒนาให้นำไปสู่รูปแบบการผลิตและบริโภคที่ยั่งยืนยิ่งขึ้นของผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น
เป้าหมายย่อย และ (12.a) พัฒนาเครื่องมือในการประเมินผลกระทบของการพัฒนาที่
ยั่งยืน ต่อการท่องเที่ยวที่นำมาสู่การจ้างงานและส่งเสริมวัฒนธรรมและผลิตภัณฑ์
ท้องถิ่น

38

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

เป้าหมายที่ 13 การรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ภาวะโลกร้อน เป็นผลกระทบที่เกิดจากการทำลายสิ่งแวดล้อมดังนั้นการดำเนิน
ชีวิตและการทำธุรกิจจึงจำเป็นที่จะต้องให้ความสำคัญกับการรักษาสิ่งแวดล้อม ลด
การใช้พลังงาน ซึ่งเป็นวิถีสำคัญที่จะช่วยบรรเทาปัญหา ปลาส้ม Bite ริมท่าเยี่ยม ใช้
ปลาจากที่โตในธรรมชาติซึ่งเป็นการเติบโตแบบอินทรีย์ที่ไม่มีการใช้อาหารสัตว์ที่มี
กระบวนการผลิตแบบอุตสาหกรรมที่ต้องใช้พลังงานสูง นอกจากนั้นวัตถุดิบในการ
ผลิตปลาส้ม Bite ทั้งปลา เกลือ ข้าว กระเทียม เป็นวัตถุดิบจากท้องถิ่นทำให้ลดการใช้
พลังงานจากการขนส่ง ปลาส้ม Bite ใช้บรรจุภัณฑ์เป็นซองกระดาษคราฟต์ซึ่ง
สามารถย่อยสลายได้แทนการใช้ถุงพลาสติกที่ต้องใช้เวลานานในการย่อยสลาย
วิสาหกิจชุมชนบ้านท่าเยี่ยมตระหนักถึงผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อมและมีวิสัยทัศน์
ในการผลิตสินค้าที่ลดการใช้พลังงาน ขณะนี้มีการศึกษาเตาชีวมวลเพื่อเป็นทางเลือก
ในกระบวนการทอดปลาส้ม Bite เตาชีวมวลลดการใช้พลังงานจากฟอสซิล และเตาชีว
มวลนี้ยังสามารถผลิตถ่านชีวภาพที่สามารถนำไปใช้ในการกักเก็บคาร์บอนลงดินและ
ปรับปรุงดินด้วย

39

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

คคววาามมรร่่ววมมมมืืออจจาากกหหนน่่ววยยงงาานน
ททีี่่เเกกีี่่ยยววขข้้อองง

ความสำเร็จของโครงการเกิดขึ้นโดยความร่วมมือจากหลายหน่วยงานที่

เกี่ยวข้อง จทัั้งดภทาคำกแาผรศนึกกษารภตาคลปารดะชาชน และ ภาครัฐ หน่วยงานที่มีส่วนในความ

ร่วมมือ มีดังนี้

40

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ปปััญญหหาาแแลละะออุุปปสสรรรรคค
ใในนกกาารรดดำำเเนนิินนงงาานน

ด้านการบริการและการตลาด

ชุมชนยังไม่มีความชำนาญในการจำหน่ายสินค้าออนไลน์ อีกทั้งยังชุมชนยัง
ขาดทักษะการบริการลูกค้าในตลาดออนไลน์ด้วย ซึ่งทำให้เสียโอกาสในการเข้าถึง
ลูกค้าในวงกว้าง

ด้านเทคโนโลยี

ในการผลิตปลาส้ม Bite นั้นมีการผ่านกระบวนการทอดปลาส้ม ซึ่งทำให้มี
น้ำมันตกค้างในชิ้นเนื้อปลา ที่กลุ่มผู้บริโภคบางส่วนไม่นิยมรับประทาน อีกทั้ง
น้ำมันที่ตกค้างจะทำให้เกิดกลิ่นหืนเมื่อเก็บปลาส้มทอดไว้ระยะหนึ่งทำให้อายุของ
ผลิตภัณฑ์นั้นสั้นลง ชุมชุยังขาดเทคโนโลยีเพื่อปรับปรุงคุณภาพผลิตภัณฑ์ เช่น
เครื่องสลัดน้ำมัน และ อุปกรณ์บรรจุภัณฑ์ที่ทันสมัยเพื่อให้ถูกสุขอนามัยยิ่งขั้น

ด้านงบประมาณ

วิสาหกิขชุมชนบ้านท่าเยี่ยม ซึ่งเป็นหน่วยผลิตปลาส้ม Bite และ ปลาส้มคั่ว
สมุนไพรมีเงินลงทุนจากการะดมหุ้นจากสมาชิก ซึ่งปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน 20 ครัว
เรือน และระดมทุนได้จำหนวนหนึ่ง เพียงพอต่อการผลิตสินค้าด้วยเครื่องมือพื้น
ฐาน แต่ไม่เพียงพอสำหรับการการจัดหาอุปกรณ์เพื่อเพิ่มกำลังการผลิต และการ
ปรับปรุงคุณภาพผลิตภัณฑ์

41

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

แนวทางการแก้ปัญหา

ด้านการบริการและการตลาด

ทีมได้มอบหมายให้กลุ่มลูกจ้างที่เป็นนิสิต ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงให้แก่ชุมชนใน
การจำหน่ายสินค้าออนไลน์ แต่วิธีการนี้เป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในระยะสั้น
เพียงเท่านั้น เมื่อสิ้นสุดโครงการชุมชนต้องทำการจำหน่ายสินค้าออนไลน์เอง ซึ่งจะ
เป็นปัญหาต่อไปเนื่องจากชุมชนยังขาดทักษะทั้งการจำหน่ายและการบริการลูกค้า
ในตลาดออนไลน์

ด้านเทคโนโลยี

ทีมได้ค้นหาเครื่องมือที่ใกล้เคียงเครื่องสลัดน้ำมันที่ราคาถูกมาใช้ทดแทน
ในเบื้องต้น โดยการใช้เครื่องสลัดน้ำออกจากผัก ซึ่งได้ผลในระดับหนึ่ง แต่ยังมี
ปัญหาคือ สามารถสลัดน้ำมันได้ในปริมารที่น้อยในแต่ละรอบ

ด้านงบประมาณ

ทีมได้พยายามที่หาแหล่งทุนทั้งจากทางภาครัฐและภาคเอกชน ที่มีงบ
ประมาณในการสนับสนุนการผลิตและยกระดับสินค้าเพื่อหางบประมาณสำหรับ
การจัดหาอุปกรณ์เพื่อเพิ่มกำลังการผลิต และการปรับปรุงคุณภาพผลิตภัณฑ์ ขณะ
นี้ยังไม่ประสบความสำเร็จ

42

"โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG"

ขข้้ออเเสสนนออแแนนะะ

1. ควรมีการสนับสนุนการทำงานการต่อยอดผลิตภัณฑ์ในชุมชน
อย่างต่อเนื่อง

2. ควรจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการสำหรับชุมชนการขายออนไลน์
โดยผู้เชี่ยวชาญและมีความชำนาญในการอบรมให้แก่ผู้เริ่มต้น

3. ควรมีสื่อกลางทำหน้าที่ประสานระหว่างภาครัฐ/เอกชนที่
สนับสนุนด้านงบประมาณเพื่อการเพิ่มคุณภาพผลิตภัณฑ์ชุมชน กับชุมชน
ที่มีความต้องการการสนับสนุน

43