บัญชียาสมุนไพร จังหวัดแพร่

บญั ชียาสมุนไพร
จังหวัดแพร่

จดั ทาโดย : กล่มุ งานการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
สานักงานสาธารณสขุ จงั หวดั แพร่

ยาสมุนไพรจังหวัดแพร่

จงั หวดั แพร่ มโี รงงานผลิตยาสมุนไพร
ทั้งหมด 2 แห่ง คอื
1. โรงพยาบาลสมเด็จพระยพุ ราชเดน่ ชยั
2. โรงพยาบาลสอง

ยาสมุนไพรจงั หวัดแพร่
แบง่ ออกเป็น 10 กลุ่มโรค ไดแ้ ก่
1. กลมุ่ อาการกลา้ มเน้อื และกระดกู (10 รายการ)
2. กลมุ่ อาการระบบทางเดินอาหาร (6 รายการ)
3. กลุ่มอาการสูตศิ าสตร์ – นรเี วชวิทยา (7 รายการ)
4. กลุ่มอาการระบบผวิ หนงั (8 รายการ)
5. กลุ่มอาการระบบทางเดนิ หายใจ (5 รายการ)
6. กลุม่ อาการระบบทางเดินปสั สาวะ (2 รายการ)
7. กลมุ่ อาการระบบไหลเวียนโลหติ (3 รายการ)
8. กลมุ่ อาการลดไข้ แก้รอ้ นใน (7 รายการ)
9. กลมุ่ อาการลดความอยากบุหร่ี (1 รายการ)
10. ตารบั ยาท่มี ีกญั ชาปรุงผสม (6 รายการ)
รวมทง้ั สิ้น 55 รายการ

CHAPTER 01

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธใี ช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พึงประสงค์

ยาเถาวัลยเ์ ปรยี ง บรรเทาอาการปวด ครงั้ ละ 2 แคปซลู ห้ามใชใ้ นหญงิ - ควรระวังผู้ปว่ ยโรค ปวดท้อง ท้องผูก
แผลเป่อื ยเพปติก ปัสสาวะบ่อย
แคปซลู (ED) กล้ามเน้อื ลดการอักเสบ วนั ละ 3 เวลา ต้งั ครรภ์ เน่อื งจากออกฤทธ์คิ ลา้ ย คอแห้ง ใจสนั่
ยากลุ่ม NSAIDs
ของกล้ามเนื้อ หลังอาหารทันที

ยาสหัศธารา ขับลมในเส้น แก้ลมกอง ครั้งละ 3 แคปซลู หา้ มใชใ้ นหญงิ - ควรระวงั ในผู้ปว่ ย รอ้ นทอ้ ง แสบท้อง
แคปซลู (ED)
หยาบ วันละ 3 เวลา ตัง้ ครรภ์ และ ความดนั โลหติ สงู คลื่นไส้ คอแห้ง

กอ่ นอาหาร ผูท้ ี่มไี ข้ โรคหัวใจ ผู้ป่วยโรคแผล ผ่ืนคนั

เปื่อยเพปติก และกรด

ไหลย้อน เนอ่ื งจาก

ตารับยารสร้อน

ยาผสมเถา บรรเทาอาการปวดเมอื่ ย ครัง้ ละ 3 แคปซูล - --
เอ็นออ่ นแคปซูล วนั ละ 3 เวลา
(NED) หลงั อาหาร

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตือน อาการไมพ่ งึ ประสงค์
- -
ยาวาโยหก บรรเทาอาการปวดเมื่อย ครั้งละ 3 แคปซลู -
แคปซูล (NED) ตามขอ้ ต่อ วันละ 3 เวลา - ยาระบายอ่อนๆ -
กอ่ นอาหาร
- -
ยาตม้ คลาย บรรเทาอาการปวดเม่อื ย ต้มดม่ื 4 เวลา -
กล้ามเน้อื บรรเทาอาการปวดเม่ือย กอ่ นอาหารและ - -
(NED) ก่อนนอน

ยาหม่องไพล ทาและถเู บาๆ -
(ED) บรเิ วณทีม่ ีอาการ
วนั ละ 2-3 ครง้ั

นา้ มนั ไพล บรรเทาอาการบวม ทาและถเู บาๆ -
(ED) ฟกชา้ เคลด็ ขดั ยอก บริเวณท่ีมีอาการ
วนั ละ 2-3 ครั้ง

ยา สรรพคุณ ขนาดและวธิ ีใช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตือน อาการไมพ่ งึ ประสงค์
-
ยาพอกสูตรร้อน บรรเทาอาการปวด พอกบริเวณท่มี ี - ควรระวงั ในผปู้ ว่ ยท่ี แสบ ร้อน บรเิ วณ
(NED) คลายกล้ามเนื้อ อาการปวด เปน็ - แพย้ า ทพ่ี อก
เวลา 4-6 ช่ัวโมง
- หา้ มประคบ
ยาพอกสตู รเยน็ บรรเทาอาการปวด บวม พอกบริเวณทม่ี ี บรเิ วณท่มี ีบาดแผล - ควรระวงั ในผ้ปู ่วยที่ แสบ ร้อน บรเิ วณ
(NED) แดง ร้อน บริเวณขอ้ อาการปวด เปน็ - หา้ มประคบเมอ่ื แพ้ยา ทพ่ี อก
เกดิ การอักเสบ
ตา่ งๆ เวลา 4-6 ช่วั โมง เฉยี บพลนั

ลูกประคบ ประคบเพ่อื ลดอาการปวด ประคบวันละ 1-2 หลังจากประคบ -
สมุนไพร (ED) และช่วยคลายกลา้ มเน้อื คร้ัง สมนุ ไพรเสร็จแล้ว
เอ็น และขอ้ กระตนุ้ หรอื ใหมๆ่ ไม่ควรอาบน้า
เพม่ิ การไหลเวียนของ ทันที
โลหติ

02

CHAPTER

ยา สรรพคุณ ขนาดและวธิ ีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตอื น อาการไม่พึงประสงค์
ยาขมนิ้ ชัน
แคปซลู (ED) บรรเทาอาการแน่น คร้งั ละ 2 แคปซลู หา้ มใช้ในผูท้ ี่ - ควรระวงั การใช้ในผู้ปว่ ยโรคน่ิว ผิวหนังอักเสบจาก
จุกเสียด ท้องอืด วันละ 4 เวลา ทอ่ นา้ ดอี ุดตัน ในถุงนา้ ดี การแพ้
ยาธาตุอบเชย ทอ้ งเฟ้อ หลงั อาหารและ - ควรระวังการใชใ้ นหญงิ
(ED) กอ่ นนอน ต้งั ครรภ์

ยาผสม บรรเทาอาการ ครัง้ ละ 15–30 - - ควรระวงั การใชย้ าอยา่ ง -
เพชรสังฆาต ทอ้ งอดื ทอ้ งเฟอ้ มลิ ลิลติ ร ตอ่ เนอื่ งโดยเฉพาะอยา่ งย่งิ ใน
แคปซูล (ED) วันละ 3 ครง้ั ผู้ป่วยท่มี คี วามผิดปกตขิ องตบั ไต
หลังอาหาร เนื่องจากอาจเกดิ การสะสมของ
การบูรและเกิดพิษได้

บรรเทาอาการ ครั้งละ 2 แคปซลู - - ควรระวงั ในหญิงตั้งครรภแ์ ละ ท้องเสยี
ริดสีดวงทวารหนัก วันละ 4 เวลา ใหน้ มบุตร
หลงั อาหารและ
ก่อนนอน

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธใี ช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ งึ ประสงค์
ยาระบายมะขาม บรรเทาอาการ
แขก (ED) ทอ้ งผกู ครงั้ ละ 2 แคปซูล - ผปู้ ่วยที่มี - ควรระวงั การใชใ้ นหญิง ปวดมวนทอ้ ง
ยาชมุ เห็ดเทศ บรรเทาอาการ
แคปซลู (ED) ทอ้ งผกู ก่อนนอน ภาวะทางเดิน ตงั้ ครรภแ์ ละใหน้ มบตุ ร ผืน่ คัน

ยาเบญจกูล บรรเทาอาการ คร้งั ละ 2 แคปซูล อาหารอดุ ตนั - ไมค่ วรใชต้ ิดตอ่ กันเปน็ ปวดมวนท้อง
(ED) ท้องอืด ทอ้ งเฟ้อ
กอ่ นนอน เวลานาน เนื่องจากการบีบตวั

- การรับประทานยาขนาดสงู อาจ ของลาไสใ้ หญ่
ทาใหเ้ กิดไตอักเสบ

คร้ังละ 2 แคปซูล หา้ มใช่ใน - ไมค่ วรใชย้ านใี้ นฤดูรอ้ น -
วนั ละ 3 เวลา หญิงตัง้ ครรภ์ เนื่องจากอาจทาให้ไฟธาตุกาเริบ
หลงั อาหาร ผู้ที่มไี ข้ และ - ไม่ควรรบั ประทานติดต่อกัน
เดก็ เล็ก นานเกนิ 7 วัน

03 CHAPTER

ยา สรรพคณุ ขนาดและวธิ ีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พึง
ยาประสะไพล ประสงค์
แคปซลู (ED) - บรรเทาอาการปวด
ประจาเดอื น ครงั้ ละ 2 แคปซูล - ห้ามใชใ้ นหญงิ ตกเลือด ไมค่ วรใช้ -
ยาไฟห้ากอง - ขบั นา้ คาวปลาในหญงิ
แคปซลู (ED) หลังคลอด วันละ 3 เวลา หลังคลอด หญิง ติดต่อกัน

ขบั นา้ คาวปลาในเรอื นไฟ หลงั อาหาร ตั้งครรภ์ และผูท้ ่มี ไี ข้ นานเกนิ
ช่วยใหม้ ดลูกเข้าอูเ่ รว็ 03- หา้ มใช้ในหญงิ ท่ีมรี ะดู
-
มากกว่าปกติ
ครงั้ ละ 2 แคปซลู - หา้ มใช้ในหญิงตกเลือด -
วนั ละ 3 เวลา หลงั คลอด หญิง

ก่อนอาหาร ตง้ั ครรภ์ และผูท้ ่มี ไี ข้

- หา้ มใช้ในผ้ทู ี่ผา่ คลอด

เนือ่ งจากทาใหแ้ ผลหายชา้

ยา สรรพคุณ ขนาดและวธิ ใี ช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ งึ
- ประสงค์
ยาวา่ นชกั มดลูก - บรรเทาอาการปวด ครั้งละ 2 แคปซลู -
(NED) ทอ้ งประจาเดอื น วนั ละ 3 เวลา -
ช่วยขับน้านม เพิ่มน้านม หลงั อาหาร
ยาน้านมราชสีห์ 03- -
(NED) กระตุน้ ใหม้ ีน้านมหลงั ชงนา้ รอ้ น 1 ซอง -
คลอดบตุ ร ต่อน้า 1 แกว้ ดืม่ --
ยาต้มนมนาง วันละ
(NED) 2-3 คร้งั

ตม้ ดมื่ แทนน้า -

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธใี ช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พึง
- ประสงค์
ยาอบสมนุ ไพร
(NED) - เพมิ่ การไหลเวียนของ อบนาน 5 นาที หยดุ พัก - - ไมค่ วรอบสุมนไพร -
เลือด แกว่ ิงเวยี นศรี ษะ 5 นาที ทาซ้า 3-4 ครง้ั นานเกินท่ีกาหนด
ยาอาบสมนุ ไพร บรรเทาอาการปวดเม่ือย
(NED) ตามร่างกาย ขบั เหง่อื 03- -

รกั ษาอาการอกั เสบ ต้มสมนุ ไพร 1 ถุง กับ
เพิม่ การไหลเวียนของ น้าอาบ 1 ถัง
เลอื ด ชาระลา้ งคราบ
ไคลและกล่มิ นา้ คาวปลา
หลงั คลอดบตุ ร

CHAPTER 04

ยา สรรพคุณ ขนาดและวธิ ีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ ึงประสงค์
- - -
ยาหม่อง บรรเทาอาการอักเสบ ทาและถเู บาๆ
เสลดพังพอน ปวด บวม จากแมลงกัด บริเวณท่มี ีอาการ - - -
(ED) ตอ่ ย วนั ละ 2-3 ครัง้
ยาหม่องขมิน้ ชนั - - -
(NED) บรรเทาอาการปวดเมื่อย ทาและถูเบาๆ
แพ้อักเสบจากแมลงสัตว์ บรเิ วณที่มีอาการ
ยาทงิ เจอร์ กดั ต่อย วันละ 2-3 ครั้ง
เสลดพังพอน
(ED) บรรเทาอาการเรมิ และ ทาและถเู บาๆ
งูสวดั บริเวณท่มี ีอาการ
วนั ละ 5 ครั้ง

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธใี ช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พงึ ประสงค์
- - -
ยาทาโรคสะเกด็ บรรเทาอาการโรคผิวหนงั ทาและถเู บาๆ
เงนิ ชนิดขีผ้ ้ึง อักเสบเรอื้ รงั โรคสะเกด็ บริเวณท่ีมอี าการ - - -
(NED) เงิน วันละ 3 ครงั้
- - -
ยาทาโรคสะเก็ด บรรเทาอาการโรคผวิ หนงั ทาและถูเบาๆ
เงนิ ชนิดน้า อกั เสบเรื้อรงั โรคสะเก็ด บริเวณทม่ี ีอาการ
(NED) เงิน วนั ละ 3 ครง้ั

สบู่สตั ตะมณี บรรเทาอาการคัน ใช้ทาความสะอาด
(NED) อักเสบผวิ หนังในผู้ป่วย ผิวกายเปน็ ประจา
โรคผวิ หนงั โรคเรอ้ื น ทุกวัน
กวาง โรคสะเก็ดเงิน

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ งึ ประสงค์
ฉดี ไล่ยุงและแมลง - - -
สเปรยไ์ ล่ยงุ ฉีดพน่ บรเิ วณผวิ หนัง
(NED) สมานแผลเร้ือรงั แผลกดทับ เพอ่ื ป้องกนั ยงุ - - -
แผลเบาหวาน
ก๊อซขมน้ิ ชนั ทาและถูเบาๆ บริเวณทีม่ ี
(NED) อาการ วันละ 3 คร้งั

05

CHAPTER

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธใี ช้ ข้อห้ามใช้ คาเตอื น อาการไม่พึงประสงค์
ยาฟา้ ทะลายโจร บรรเทาอาการ เบ่อื อาหาร มวนท้อง คลน่ื ไส้
(ED) เจ็บคอ อาการ คร้งั ละ 2-4 - หา้ มใช้ในผู้ทม่ี อี าการแพ้ - การใชย้ ารว่ มกับยากันเลือด อาเจยี น วงิ เวยี นศีรษะ ใจส่นั
ของโรคหวดั แคปซลู ยาฟา้ ทะลายโจร เป็นล่มิ และยาต้านการจบั ตวั อ่อนเพลีย เมื่อหยุดยาอาการก็
ยาปราบชมพูทวีป วันละ 4 เวลา - ห้ามใชใ้ นหญงิ ตั้งครรภ์ ของเกลด็ เลือด เพราะอาจ จะหายไป
แคปซลู (ED) บรรเทาอาการ หลงั อาหารและ และให้นมบตุ ร เสริมฤทธก์ิ ัน
หวัดในระยะแรก ก่อนนอน - หากใช้ยาขนาดสงู หรือ แสบร้อนยอดอก
และอาการ ตดิ ตอ่ กันนานเกินทีแ่ นะนา
เนอ่ื งจากการแพ้ คร้งั ละ 2-3 - หา้ มใชเ้ ม่ือพบ อาจทาใหแ้ ขน ขา ชาหรืออ่อน
อากาศ แคปซลู ภาวะแทรกซ้อนจาก แรง และผลขา้ งเคียงอนื่ ๆ
วนั ละ 4 เวลา ภาวการณแ์ พอ้ ากาศ เช่น
กอ่ นอาหารและ ไซนัสอักเสบ - ควรระวงั การใชใ้ นผูป้ ่วยโรค
ก่อนนอน - หา้ มใช้ในหญงิ ต้ังครรภ์ ความดันโลหติ สูง โรคหัวใจ

ผทู้ มี่ ไี ข้ และเด็ก

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตือน อาการไม่พงึ
ประสงค์
ยาแก้ไอมะขามปอ้ ม บรรเทาอาการไอ จิบเมื่อมีอาการ -- -
(ED) ขบั เสมหะ ระคายคอ หรอื ไอ
ทุก 4 ช่ัวโมง - ห้ามใช้ในผทู้ ่มี ีอาการ - แสบร้อนยอดอก
ยาอมฟา้ ทะลายโจร บรรเทาอาการไอ แพ้ยาฟ้าทะลายโจร
(ED) เจบ็ คอ ทาใหช้ ุม่ คอ ใชอ้ มครง้ั ละ 1-2 - หา้ มใชใ้ นหญิงตงั้ ครรภ์ -
คร้งั เมือ่ มีอาการ และให้นมบุตร
ยาดมสมุนไพร (NED) บรรเทาอาการหวัด ระคายคอ หรือไอ --
คดั จมูก แก้ลม
วงิ เวียนศรี ษะ สดู ดมเม่ือมอี าการ
วงิ เวียน

06 CHAPTER

ยา สรรพคณุ ขนาดและวธิ ีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตือน อาการไม่พงึ
ประสงค์
ยาหญ้า ขับปัสสาวะ แก้
หนวดแมว ขัดเบา คร้ังละ 3 แคปซลู - หา้ มใชใ้ นผูป้ ว่ ยที่มี - ควรระวังการใชใ้ นผูป้ ว่ ยที่ -
แคปซลู (ED)
ยาชงหญา้ บรรเทาอาการ วันละ 3 เวลา การทางานของหวั ใจหรอื 03ต้องจากัดปรมิ าณ
หนวดแมว ขดั เบา
(ED) ขับปัสสาวะ ก่อนอาหาร ไตบกพรอ่ ง โพแทสเซยี ม
ขับนิ่วขนาดเล็ก - ควรระวังการใช้รว่ มกบั ยา
ชงน้ารอ้ น 1 ซอง ลดนา้ ตาลในเลอื ด ชนดิ -
ต่อนา้ 1 แก้ว ด่ืม
วันละ 2-3 ครงั้ รบั ประทาน หรือรว่ มกับการ

ฉีดอินซูลิน

CHAPTER 07

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธใี ช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พงึ
ยาเบญจกลู ประสงค์
แคปซลู (ED)
บารงุ ธาตุ แก้ธาตุใหป้ กติ คร้งั ละ 2 แคปซูล ห้ามใชใ้ นหญิงต้ังครรภ์ -ไม่ควรใชย้ านใ้ี นฤดู -
ยาหอมเทพจติ ร วันละ 3 เวลา ผู้มีไข้ และเดก็ เลก็ ร้อน เน่อื งจากอาจ
(ED) หลังอาหาร ทาให้ไฟธาตุกาเริบ
- ไมค่ วรรับประทาน
ตดิ ตอ่ กันนานเกนิ 7
วัน

แก้ใจหวิว วงิ เวียน คร้งั ละ 4 ชอ้ นชา - ควรระวังการใชย้ ากนั - -

คล่นื ไส้ ตาพรา่ จะเปน็ ลม ละลายน้าต้มสุก เลอื ดเป็นลิม่ และยาต้าน

ใจส่นั และบารงุ ดวงจิต เมอ่ื มีอาการ ทุก การจบั ตัวของเกล็ดเลือด

ให้ชมุ่ ชืน่ 3-4 ชั่วโมง - ควรระวงั การใช้ใน

ไม่ควรเกินวนั ละ 3 ผปู้ ว่ ยทีแ่ พล้ ะอองเกสร

ครง้ั ดอกไม้

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตือน อาการไม่พึง
ประสงค์
ยาหอมนวโกศ
(ED) แก้ลมวงิ เวยี น คลื่นเหยี น ครัง้ ละ 4 ชอ้ นชา ห้ามใชใ้ นหญงิ ตง้ั ครรภ์ -ไมค่ วรใชย้ านใ้ี นฤดู -
อาเจียน แก้ลมปลายไข้ ละลายน้าต้มสกุ ผ้มู ไี ข้ และเด็กเล็ก ร้อน เน่อื งจากอาจ
เมอื่ มีอาการทุก ทาให้ไฟธาตุกาเริบ
3-4 ชั่วโมง - ไมค่ วรรับประทาน
ไมค่ วรเกินวนั ละ 3 ติดตอ่ กนั นานเกิน 7
ครั้ง วนั

08

CHAPTER

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธีใช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตือน อาการไม่พงึ
ยาฟ้าทะลายโจร บรรเทาอาการเจบ็ คอ คร้งั ละ 2-4 แคปซูล ประสงค์
(ED) อาการของโรคหวดั วันละ 4 เวลา หลัง - หา้ มใชใ้ นผทู้ ี่มอี าการ - การใช้ยารว่ มกับยากันเลือด
อาหารและก่อนนอน เบอื่ อาหาร มวน
ยามะระข้นี ก แก้ไข้ ร้อนใน เจรญิ แพย้ าฟ้าทะลายโจร เป็นลิ่ม และยาต้านการจบั ตัว ท้อง คลนื่ ไส้
แคปซลู (ED) อาหาร ครง้ั ละ 2 แคปซลู อาเจยี น
วันละ 3 เวลา - หา้ มใชใ้ นหญงิ ตง้ั ครรภ์ ของเกล็ดเลือด เพราะอาจ วิงเวยี นศรี ษะ
กอ่ นอาหาร ใจสน่ั
และให้นมบตุ ร เสรมิ ฤทธิ์กนั ออ่ นเพลยี เมอื่
หยดุ ยาอาการก็
- หากใช้ยาขนาดสูงหรอื จะหายไป

ติดตอ่ กันนานเกินที่แนะนา คลน่ื ไส้ วงิ เวียน
ชาปลายมอื
อาจทาใหแ้ ขน ขา ชาหรอื อ่อน ปลายเทา้

แรง และผลข้างเคยี งอนื่ ๆ

- หา้ มใชใ้ นเดก็ หรือ ไม่แนะนาให้ใชใ้ นผปู้ ว่ ยทส่ี งสยั
หญงิ ใหน้ มบตุ ร ว่าเป็นไข้เลอื ดออก อาจบดบัง
อาการของโรค

ยา สรรพคณุ ขนาดและวธิ ีใช้ ขอ้ ห้ามใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ งึ ประสงค์
ยาบวั บกแคปซูล แก้ไข้ แกร้ อ้ นใน
(ED) ช้าใน ครัง้ ละ 3 แคปซูล - ห้ามใชใ้ นผู้ป่วยทแี่ พ้ - หลีกเล่ียงการใช้ ง่วงนอน คลนื่ ไส้
วนั ละ 3 เวลา สมุนไพรวงศ์ Apiaceae
ยาหญา้ ปกั กง่ิ แคปซลู แกไ้ ข้ ร้อนใน ก่อนอาหาร ตดิ ต่อกันเป็นเวลานาน อาเจียน ปัสสาวะ
(ED) แกน้ า้ เหลืองเสยี
- ไม่แนะนาให้ใช้ในผ้ปู ่วยท่ี บอ่ ย
ยารางจดื แคปซูล ถอนพิษไข้ แก้
(ED) รอ้ นใน คร้ังละ 3 แคปซลู - ห้ามใชใ้ นเดก็ หรือ สงสยั วา่ เป็นไขเ้ ลอื ดออก -
วนั ละ 3 เวลา หญงิ ใหน้ มบตุ ร อาจบดบังอาการของโรค
กอ่ นอาหาร

คร้งั ละ 3 แคปซูล - ควรระวงั ในผ้ปู ว่ ยท่ตี อ้ งใช้ -
วนั ละ 3 เวลา ยาอืน่ อย่างตอ่ เนือ่ ง เพราะ
ก่อนอาหาร ยารางจดื อาจเรง่ การขบั ยา
เหลา่ นั้นออกจากร่างกาย

ยา สรรพคณุ ขนาดและวธิ ใี ช้ ข้อห้ามใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ ึงประสงค์
ยาชงรางจืด (ED) ถอนพิษไข้ แก้
รอ้ นใน ชงน้าร้อน 1 ซอง - ควรระวงั ในผ้ปู ่วยทีต่ ้องใช้ -
ยากลีเซอรีน ต่อน้า 1 แกว้ - ยาอื่นอย่างตอ่ เนื่อง เพราะ
เสลดพงั พอน (ED) บรรเทาอาการ ดืม่ 3 เวลา ยารางจดื อาจเรง่ การขบั ยา
รอ้ นใน แผลใน ก่อนอาหาร เหล่าน้ันออกจากร่างกาย
ปาก เรมิ ท่ปี าก
ทาและถเู บาๆ --
บรเิ วณทีม่ อี าการ
วันละ 5 คร้งั

09 CHAPTER

ยา สรรพคณุ ขนาดและวิธใี ช้ ขอ้ หา้ มใช้ คาเตือน อาการไม่พงึ

ยาชงหญ้า ลดความอยาก ชงน้าร้อน 1 ซอง - 03- ควรระวังการใชใ้ นผปู้ ว่ ย ประสงค์
ดอกขาว บหุ รี่ ตอ่ นา้ 1 แก้ว ดืม่
(ED) วนั ละ 2-3 คร้ัง โรคหัวใจ และไต เนอ่ื งจากยา ปากแหง้
หญา้ ดอกขาวมีโพแทสเซยี มสูง คอแห้ง

CHAPTER 10

ยา สรรพคุณ ขนาดและวธิ ีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พึง
ประสงค์
ตารับยาศขุ ชว่ ยใหน้ อนหลับ ครง้ั ละ 0.5-2 กรัม - ห้ามใชใ้ นหญงิ ตั้งครรภ์ -ควรระวังการใช้ยาอย่างตอ่ เนือ่ ง
ไสยาศน์ เจรญิ อาหาร วนั ละ 1-2 คร้งั หญงิ ใหน้ มบุตร ผูท้ ี่มีไข้ โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในผปู้ ว่ ยท่ีมคี วาม -
(ED) อาการนอนไม่ กอ่ นอาหาร และผูท้ ่มี อี ายุต่ากว่า 18 ปี ผดิ ปกตขิ องตับ ไต เน่ืองจากอาจ
หลับ - หา้ มใช้ร่วมกับยาทีม่ ฤี ทธิ์ เกิดการสะสมของการบูร และเกดิ
กดระบบประสาท พษิ ได้
สว่ นกลาง เช่น ยานอน - ควรระวังการใช้ในผ้ปู ่วยโรคความ
หลบั และยาต้านการชกั ดนั โลหติ สูง โรคหัวใจ โรคแผล
รวมท้ังแอลกอฮอล์ หรอื เป่ือยเพปติก และโรคกรดไหลย้อน
สงิ่ ที่มี แอลกอฮอล์ผสมอยู่ เน่ืองจากเปน็ ตารับยารสร้อน

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไมพ่ ึง
ประสงค์
ตารับยาทัพยาธคิ ุณ แกจ้ ุกเสียด ท้อง คร้งั ละ 2-4 กรัม - หา้ มใชใ้ นหญิงตง้ั ครรภ์ - ควรระวังการใชย้ านใ้ี น
(NED) แข็งเปน็ เถาดาน วันละ 2 คร้ัง หญงิ ใหน้ มบุตร ผทู้ ีม่ ีไข้ ผู้สงู อายุ -
อาการอัมพฤกษ์ กอ่ นอาหาร และผ้ทู มี่ อี ายุต่ากว่า 18 ปี
เสยี งแหบแหง้ ลด เช้าและเยน็
อาการมอื ชาเทา้ ชาใน
ผปู้ ่วยโรคเบาหวาน

ตารับยาทาลาย บรรเทาอาการเกร็ง คร้ังละ 4 แคปซูล - ห้ามใช้ในหญิงต้งั ครรภ์ - ควรระวังการใชย้ านใ้ี นผู้ป่วย -
พระสุเมรุ (ED) กลา้ มเนอื้ แขนขา สูงอายุ
ออ่ นแรงในผู้ป่วย วันละ 2 ครั้ง หญงิ ให้นมบตุ ร ผู้ท่ีมไี ข้ - ควรระวงั การใช้ยาอยา่ ง
อมั พฤกษ์ อัมพาต ต่อเนอื่ ง โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ใน
ก่อนอาหาร และผทู้ ี่มีอายตุ า่ กวา่ 18 ปี ผู้ป่วยทมี่ คี วามผิดปกติของตบั
ไต เน่อื งจากอาจเกดิ การสะสม
เชา้ และเยน็ ของการบูรและเกิดพษิ ได้

ยา สรรพคุณ ขนาดและวิธีใช้ ข้อห้ามใช้ คาเตอื น อาการไม่พงึ
ประสงค์
ตารบั ยาแกส้ ณั ฑฆาต บรรเทาอาการ ครัง้ ละ 4 แคปซลู - หา้ มใชใ้ นหญิงตั้งครรภ์ - ควรระวงั การใชย้ าน้ีใน -
(NED) ทอ้ งผกู เปน็ วันละ 2 ครั้ง หญิงให้นมบตุ ร ผทู้ ี่มไี ข้ ผสู้ งู อายุ
พรรดกึ อาการปวด ก่อนอาหาร และผูท้ ม่ี อี ายตุ า่ กว่า 18 ปี -
ตารบั ยาไฟอาวธุ เม่ือยท่ัวรา่ งกาย เช้าและเยน็ - ควรระวงั การใชใ้ นผู้ป่วยโรค
(NED) - หา้ มใชใ้ นหญิงตั้งครรภ์ ความดนั โลหติ สูง โรคหัวใจ
แก้ลมจุกเสียด ปวด ครั้งละ 2 กรมั หญงิ ใหน้ มบตุ ร ผทู้ ี่มไี ข้ โรคแผลเปื่อยเพปตกิ และโรค
มวนท้อง ออ่ นเพลยี วันละ 2 ครัง้ และผ้ทู ีม่ ีอายตุ า่ กว่า 18 ปี กรดไหลย้อน เนื่องจากเป็น
ไมม่ แี รง กอ่ นอาหาร ตารับยารสรอ้ น
เช้าและเย็น

ยา สรรพคณุ ขนาดและวธิ ีใช้ ข้อหา้ มใช้ คาเตอื น อาการไม่พงึ
ประสงค์
น้ามันกญั ชา อ.เดชา ช่วยใหน้ อนหลบั ครง้ั ละ 3 หยด - ห้ามใช้กัญชาทีม่ ปี รมิ าณ - ไม่ควรใช้กญั ชาทม่ี ีปรมิ าณสาร
(NED) เจรญิ อาหาร ให้หยดเมอื่ มอี าการ สารออกฤทธ์ิ THC ใน ออกฤทธ์ิ THC เด่น ในบุคคล อาจทาใหห้ ัว
บรรเทาอาการปวด ผูป้ ่วยโรคหัวใจและหลอด ทอี่ ายตุ า่ กว่า 25 ปี ยกเว้นใน ใจเตน้ เร็ว
ศีรษะข้างเดยี ว เลือดข้นั รุนแรง หรือไม่ กรณที ีแ่ พทยพ์ ิจารณาแล้ววา่ ใจสัน่
อาการส่นั จากกลุ่ม สามารถคมุ อาการได้ เชน่ ผู้ปว่ ยได้รับประโยชน์มากกว่า ความดนั
โรคประสาท ยังมีอาการกาเริบบอ่ ยๆ ของ เสย่ี ง โลหติ สงู
การปวดเคน้ หน้าอก - ควรใช้กญั ชาด้วยความ มนึ ศีรษะ
หวั ใจเตน้ ผดิ ปกติ ความดนั ระมดั ระวังในผู้ปว่ ยทไี่ ดร้ ับการ คลน่ื ไส้
ตก เน่ืองจากอาจเพมิ่ ความ รักษาร่วมกับยากลอ่ มประสาท อาเจียน
เสยี่ งหัวใจขาดเลอื ด รวมถงึ หรือยาทอี่ อกฤทธท์ิ างจิตอ่ืนๆ กระวน
หา้ มใชใ้ นผูท้ ม่ี ปี จั จัยเสย่ี งของ เน่ืองจากเสรมิ ฤทธก์ิ ดประสาท กระวาย ซึม
โรคหลอดเลือดหัวใจ ส่วนกลาง หรอื เพม่ิ ผลกระทบ
- หา้ มใชใ้ นสตรมี คี รรภ์ ทางจติ ประสาท
สตรที ีใ่ ห้นมบุตร

หากมขี อ้ สงสัย สอบถามเพิ่มเติมได้ท่ี
กล่มุ งานการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก

สานกั งานสาธารณสขุ จงั หวัดแพร่
โทร 054-511145 ตอ่ 103