ชุดความรู้ปลาร้า

คำนำ

หนังสือชุดควำมรู้เร่ืองตะลุยถิ่นอีสำน เมนูปลำร้ำ เล่มนี้จัดท่ำข้ึนเพ่ือเผยแพร่
องคค์ วำมรเู้ กี่ยวกับปลำร้ำ กำรทำปลำร้ำ กำรทำปลำร้ำบอง กำรทำปลำร้ำทอดกรอบ
สมุนไพรและกำรทำปลำร้ำน้ำปรุงสุก ตำมวิถีชีวิตของชำวชุมชนโนนหนำมแดง
เทศบำลตำบลตลำดแค ตำบลธำรปรำสำท อำเภอโนนสูง จังหวดั นครรำชสีมำ รวมทัง้
กำรแปรรูปปลำร้ำสู่กำรกลำยเป็นผลิตภัณฑ์ปลำร้ำ เพ่ือถนอมอำหำรให้เก็บไว้ได้นำน
ยิ่งข้ึน รวมท้ังเป็นกำรอนุรักษ์ภูมิปัญญำด้ำนอำหำรอีสำนของกลุ่มผลิตภัณฑ์ชุมชน
และมีเนื้อหำเกี่ยวกับจุดเริ่มต้นควำมเป็นมำของปลำร้ำ กระบวนกำรทำปลำร้ำ
คุณประโยชน์ของปลำรำ้

ทั้งน้ีทำงคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่ำงย่ิงว่ำหนังสือชุดควำมรู้เล่มนี้จะเป็น
ประโยชน์ไม่มำกก็น้อยให้แก่บุคคลรุ่นหลังและผู้ที่สนใจท่ัวไปที่อยำกจะศึกษำและ
ร่วมกันอนุรักษ์ภูมิปัญญำด้ำนอำหำรจำกปลำร้ำ หำกมีเน้ือหำผิดพลำดประกำรใด
ทำงคณะผู้จดั ทำขออภัยและน้อมรับไว้ ณ โอกำสน้ี

คณะผู้จดั ทำ
30 มีนำคม 2565

สารบัญ หน้า

เรอื่ ง 1
3
คำนำ
สำรบัญ 5
กวำ่ จะมำเป็นปลำรำ้ ชุมชนโนนหนำมแดง
ปลำรำ้ กับวถิ ชี วี ิต 9
กระบวนกำรทำปลำร้ำ 12
14
ปลำร้ำ
เมนจู ำกปลำร้ำ 16
17
ปลำร้ำบอง 18
ปลำร้ำทอดกรอบสมนุ ไพร
ปลำร้ำน้ำปรุงสุก
ประโยชน์
ปลำร้ำ
ปลำรำ้ บอง
กำรส่งเสริมผลติ ภณั ฑ์และกำรสร้ำงมูลค่ำเพิม่
รำยกำรอำ้ งอิง
ภำพกจิ กรรม

1

กวา่ จะมาเปน็ ปลาร้า

ชุมชนโนนหนามแดง

โดยปกติชาวชุมชนโนนหนามแดงส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ
ด้านเกษตร ทานาปลูกข้าว ทาไร่ ทาสวน แต่ชุมชนได้มีการ
อนุรักษส์ ง่ เสริมภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่นทไ่ี ดส้ ืบทอดมาจากบรรพบุรุษ
จึงได้มีการชกั ชวนรวมกลุ่มกันในญาติพี่น้องและเพื่อนบ้านใกล้
เรือนเคียง ในการร่วมกนั สรา้ งผลิตภณั ฑ์ชุมชน กจิ กรรมการทา
ปลาร้า ปลาร้าแปรรูป เพ่ือสร้างอาชพี และสร้างรายได้เสริมใน
ยามว่างให้แก่คนในชุมชน ปลาร้าท่ีน่ี มีความพิเศษ คือ การ
ปรุงสูตรเฉพาะที่มีความหอมและรสชาติอร่อยใช้เวลาในการ
หมัก 4-6 เดือน โดยมีตัวช้ีวัดจากกลุ่มชาวบ้านท่ีมาซ้ือไป
รับประทานและยังมีมาจากชุมชนอ่ืนที่รู้จักแบบปากต่อปาก
ท่ีมาช้อื ไปขายต่อ จนนาไปสู่กระบวนการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับ
ปลาร้า โดยการสร้างบรรจภุ ณั ฑใ์ ห้กับปลาร้า และเพ่ิมคุณภาพ
ในส่วนของขัน้ ตอนและกระบวนการทาทีใ่ สใ่ จตงั้ แตแ่ รกเริม่
(วนดิ า นเรธรณ์ และคณะ, 2564)

2

กวา่ จะมาเปน็ ปลาร้า

ชมุ ชนโนนหนามแดง

หากพูดถงึ ปลาร้าของชุมชนุ โนนหนามแดง ได้มีลงพื้นที่เก็บ
ข้อมูลในชุมชนโนนหนามแดง และได้รับการถ่ายทอดความรู้
เก่ียวกับกระบวนการทาปลาร้า ตั้งแต่กระบวนการแรกไปสู่
กระบวนการสุดท้ายจากกลุ่มผลิตภัณฑ์ชุมชน และได้ทราบ
จุดเรม่ิ ตน้ ในการทาปลาร้า จากการหมักปลาร้า ทาปลาร้ากินเอง
ในครอบครัว สู่การหารายได้ เพื่อสร้างอาชีพและสร้างรายได้
เสริมในยามว่างให้เกิดประโยชน์แก่คนในชุมชน นอกจากน้ีปลา
ร้าท่ีซ้ือไปแล้วไม่ต้องปรุงเพิ่มเพราะรสชาติกลมกล่อม มีความ
เข้มข้น ไม่ใส่สารกันเสีย ขายรวมท้ังน้าและเนื้อปลาร้า ท่ีสาคัญ
ใช้ปลานานานพันธ์ุที่หามาได้เองจากแม่น้าลาห้วย คลอง จาก
ธรรมชาติ ปลาร้าท่ีชุมชนนาไปแปรรูปผลิตภัณฑ์และเป็น
เมนูอาหารได้หลายอย่าง เช่น ปลาร้าน้าปรุงสุก ปลาร้าทอด
ปลาร้าบอง หลนปลารา้ ปลาร้าทอดกรอบสมุนไพร เป็นตน้
(วนดิ า นเรธรณ์ และคณะ, 2564)

3

ชุดความรู้

ตะลุยถ่ินอีสาน เมนูปลารา้

ป ล า ร้ า กั บ วิ ถี ชี วิ ต

ปลาร้าหรือที่คนอีสานรียกกันว่าปลาแดกนั้น ถือเป็น
หน่ึงในอาหารหลักและเคร่ืองปรุงท่ีสาคัญในวัฒนธรรม
ด้านอาหารของคนภาคอีสาน วิธีชีวิตของชาวอีสานทุก
ครอบครัวจะหมักปลาร้าไว้กินเอง โดยจะหมักปลาร้าไว้
มากหรือน้อยนั้น ขึ้นอยู่กับช่วงฤดูกาลที่ฝนตกชุกและ
ความอุดมสมบูรณ์ของปลา ปลาร้าของชาวอีสานมีการ
หมักหลักๆ คือ นาปลาน้าจืดขนาดเล็ก เช่น ปลากระดี่
ปลาขาว ปลาหมอ และปลาขนาดเลก็ ชนดิ อนื่ ๆ นามาหมัก
กับข้าวค่ัวและเกลือ แล้วบรรจุใสไหหมักทิ้งไว้ตาม
ระยะเวลาท่ีเหมาะสม แล้วนามารับประทานได้ทั้งสุกดิบ
นาไปปรุงรสหรือประกอบอาหารเพ่ือทาเป็นเมนูยิ่งเพ่ิม
รสชาติให้อร่อยยิ่งข้ึน (ประกอบ ค่ายสงคราม, การ
สัมภาษณส์ ว่ นบคุ คล, สงิ หาคม 2564)

4

กระบวนการทา

ปลาร้า

5

ป ล า ร้ า

ชมุ ชนโนนหนามแดง

วัตถุดิบ อปุ กรณ์

1. ปลำตัวเล็ก 1. มีด + เขียง
2. เกลอื ทะเล 2. หม้อ + กะละมัง
3. ข้ำวค่วั 3. ตะกรำ้ ตะแกรง กระดง้
4. น้ำสะอำด 4. ไหดนิ เผำ
5. โหลพลำสตกิ
6. ถงั พลำสติก

6

ขั้ น ต อ น ก า ร ทา
ป ล า ร้ า

1. ชาวชมุ ชนโนนหนามแดง จะเรม่ิ หาปลาจากแหลง่ นา้ ลาคลอง
ดว้ ยวิธีการหว่านแห ดกั มอง หลงั จากท่หี าปลามาได้ ก็แกะเอา
ตวั ปลาท่ตี ิดอยอู่ อกจากแหหรอื มองดว้ ยความระมดั ระวงั แลว้ ใส่
ภาชนะไว้

2. นาปลาไปล้างทาความสะอาดดว้ ยน้าสะอาด และทาการขดู เกลด็ ปลา
หวั ปลาจะตดั ออกหรือไมต่ ัดออกกไ็ ดเ้ มื่อขดู เกลด็ ปลาเสร็จ นาปลา
ไปล้างด้วยน้าสะอาดอกี คร้งั จากน้ันนาปลาใสต่ ะกรา้ หรือกระดง้ และ
ตากทิ้งไว้ประมาณ 1-2 ชั่วโมงในอุณหภมู ปิ กติหรอื แดดออ่ นๆ

7

ขั้ น ต อ น ก า ร ทา
ป ล า ร้ า

3. เมื่อตากปลาได้ทแี่ ล้ว นาปลามาหมกั เกลอื คลกุ เคลา้ ใหท้ วั่ และทิง้ ไว้
1 คนื หลังจากทีผ่ า่ นการหมกั เกลอื ไว้แลว้ ใหน้ าขา้ วค่วั มาเทใส่และ
คลกุ เคล้าให้เข้ากนั กับตัวปลาจนทั่ว จากน้ันนาปลาไปหมกั ใสไ่ หหรอื
โหลพลาสตกิ ใหเ้ ตม็ พอดี ปดิ ปากไหหรอื โหลดว้ ยถงุ พลาสตกิ และ
ผ้าขาวบางที่สะอาดปดิ ใหแ้ นน่ สนทิ ประมาน 2-3 ชัน้ และหมกั ทง้ิ ไว้
ประมาณ 4-6 เดือน เก็บในทีท่ ่มี แี ดดอ่อนๆ สอ่ งถึง

4. เมือ่ หมักครบ 4-6 เดือนกจ็ ะไดป้ ลารา้ รสชาตกิ ลมกล่อม กลนิ่ หอม
สามารถนาไปประกอบอาหารได้ เช่น ส้มตา ปรงุ ใส่แกงนานาชนิด
และนาไปแปรรปู เพอื่ ขายสรา้ งรายได้ สรา้ งอาชพี ให้กับชุมชน

8

เมนจู ากปลารา้

9

ป ล า ร้ า บ อ ง

ชุมชนโนนหนามแดง

วัตถดุ บิ อุปกรณ์

1. ปลำรำ้ 1. เขียง + มดี อีโต้
2. หัวข่ำ ตะไคร้ ใบมะกรดู 2. กระทะ + ตะหลิว
3. หอมแดง กระเทยี ม 3. ครก + สำก
4. มะขำมเปียก 4. เตำอังโล่
5. พรกิ แดง 5. ฟนื
6. เครือ่ งปรงุ รส

10

ข้ั น ต อ น ก า ร ทา
ป ล า ร้ า บ อ ง

1. ขัน้ ตอนแรกนา ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด หอมแดง กระเทียม
มาห่ันเปน็ ชน้ิ เลก็ ๆ ให้พอเหมาะ

2. หลงั จากท่ีห่นั เรยี บร้อยแลว้ เตรยี มตงั้ กระทะดว้ ยไฟกลาง
แล้วนาสมุนไพรท่ีหน่ั ไว้ ใส่กระทะและคว่ั ไปมาให้สกุ พอหอม

3. จากนน้ั นาเครื่องสมุนไพรทค่ี ่ัวเสร็จแลว้ นาใส่ครกแล้วตา
ไปเรอ่ื ยๆ จนเครอื่ งสมนุ ไพรละเอยี ด

11

ข้ั น ต อ น ก า ร ทา
ป ล า ร้ า บ อ ง

4. นาปลาร้าทเี่ ตรยี มไว้มาสบั ดว้ ยมดี อโี ต้ สับไปสับมาเรอ่ื ยๆ
จนไดเ้ นอื้ ปลาร้าทีล่ ะเอยี ดพอดี

5. จากน้นั นาเครอื่ งสมุนไพรทต่ี าไว้ มาผัดรวมกบั ปลาร้าทส่ี บั ไว้
ดว้ ยไฟกลาง ปรุงด้วยนา้ ตาลผงปรงุ รส เคร่ืองปรุงรส จากนนั้
ผดั ไปมาเรอ่ื ยๆ จนสกุ ได้ท่ี

6. เมื่อสกุ ไดท้ ีแ่ ลว้ นาไปจัดใสถ่ ว้ ยให้สวยงามปลาร้าบองรอ้ นๆ
แซ่บๆ รบั ประทานกับข้าวเปลา่ รอ้ นๆหรือขา้ วเหนียวร้อนๆ
และผกั เคร่ืองเคยี งอรอ่ ยยง่ิ ขนึ้

12

ปลารา้ ทอดกรอบสมนุ ไพร

ชุมชนโนนหนามแดง

วตั ถดุ ิบ อุปกรณ์

1. ปลำรำ้ หรือปลำรำ้ ปลำนลิ 1. เขยี ง
2. ขำ่ ตะไคร้ ใบมะกรูด 2. มีด
3. หอมแดง 3. กระทะ
4. พริกแหง้ 4. ตะหลวิ
5. หอมเจียว 5.. ครก
6. แปง้ ทอดกรอบ 6. สำก
7. นำ้ มันพชื

13

ขน้ั ตอนการทา
ปลาร้าทอดกรอบสมนุ ไพร

1. จดั เตรียมปลาร้าหรือปลารา้ ปลานลิ ไว้สาหรบั ทอดกรอบ จากน้นั นาข่า
ตะไคร้ ใบมะกรดู หอมแดงห่ันใหเ้ ป็นช้นิ ๆ พอเหมาะตามใจชอบและ
นาตะไครไ้ ปตาใหแ้ หลกและละเอยี ดเปน็ เส้นฝอยๆ

2. หลงั จากห่ันเครือ่ งสมนุ ไพรเรียบรอ้ ยแล้ว นาไปทอดดว้ ยไฟอ่อนแต่พอ
สกุ เพ่ือใหไ้ ด้กล่นิ หอมของเครือ่ งสมนุ ไพร

3. หลังจากทีท่ อดสมนุ ไพรเสร็จตอ่ ไปกน็ าปลาร้าท่เี ตรยี มไว้มาทอดใหส้ ุก
และกรอบด้วยไฟกลาง

4. นาปลารา้ ทีท่ อดกรอบมาจดั ใส่จานและจัดตกแต่งด้วยเครอ่ื งสมนุ ไพร
โรยหอมเจียวกจ็ ะได้ปลาร้าทอดกรอบสมนุ ไพร

14

ปลารา้ น้าปรงุ สกุ
ชมุ ชนโนนหนามแดง

วตั ถดุ ิบ อปุ กรณ์

1. ปลำร้ำ(ปลำขนำดเล็ก) 1 กก. 1. หมอ้
2. ถังพลำสติก
2. นำ้ ปลำร้ำ 2 กก. 3. กะละมงั
4. ตะแกรง
3. น้ำเปลำ่ 1.5 กก. 5. กระชอน
6. ตระกร้ำ
4. กะปิ 1 กระปุกเล็ก 7. มดี
8. เขียง
5. น้ำกระเทียมดอง 1.5 ขวด 9. กระทะ
10. ตะหลิว
6. นำ้ ตำลปีป๊ 200 กรมั 11. เตำอังโล่
12. ฟืน
7. ใบเตย 4 ใบ

8. ใบหมอ่ น+กง่ิ หม่อน 1 กำมอื

9. ผกั กระถนิ 1 กำมือ

10. ใบไชยำ 1 กำมือ

15

ขัน้ ตอนการทา
ปลาร้านา้ ปรงุ สกุ

1. นาใบเตย ใบหมอ่ น กงิ่ หม่อน กระถนิ ลา้ งทาความสะอาด จากนนั้ ตดั กงิ่
หม่อนและใบเตยใหม้ คี วามยาว 10 ซม. นาใบเตยวางใสใ่ นหม้อใตส้ ดุ
ตามดว้ ยใบหมอ่ น กง่ิ หมอ่ น กระถนิ

2. นากระทะตงั้ ไฟ นาใบเตย ใบหมอ่ น กิ่งหมอ่ น กระถนิ ปลา นา้ ปลาและ
นา้ เปล่าใสล่ งในกระทะ นากระเทียมดองละลายกบั กะปิและน้าตาลปิป๊
เทใสก่ ระทะ ปลอ่ ยใหเ้ ดอื ดและเคย้ี วเปน็ ระยะใหต้ วั ปลาสุกเปอื่ ยไดท้ ี่
จากนัน้ ยกกระทะลงและทง้ิ ไวใ้ หเ้ ย็น

3. กรองเอาแต่นา้ ปลาร้า จากนั้นบรรจุใส่บรรจภุ ณั ฑ์ สามารถเกบ็ ไวไ้ ดน้ าน
ถงึ 6 เดือน มคี วามหอมสมนุ ไพร อร่อยกลมกลอ่ ม รสชาติแซบ่ นวั

16

ประโยชนข์ องปลารา้

เม่ือเอ่ยถึงปลาร้าเชื่อว่าคนส่วนใหญ่จะนึกถึงรสชาติที่แซ่บของปลาร้า
แต่ทราบไหมว่า นอกจากรสชาติอันแสนอร่อยของปลาร้าแล้วปลาร้ายัง
เต็มไปด้วยประโยชน์ในทางโภชนาการท่ีมีต่อร่างกาย ปลาร้ามีประโยชน์
ดังน้ี (Aunties, 2562)

โอเมก้า 3 แคลเซียม
ชว่ ยลดคอเลสเตอรอลเลอื ด การหมกั ปลาร้านยิ มหมักทัง้ กา้ ง
ชว่ ยลดการอดุ ตนั ของไขมนั ในเสน้ เลอื ด ทาให้ปลาร้าเตม็ ไปดว้ ยแคลเซียม

กรดไขมัน วิตามินเอ
ในปลารา้ มีกรดไขมนั ดีทีจ่ าเป็นตอ่ ร่างกาย ช่วยเพิม่ ปะสทิ ธภิ าพในการมองเหน็
บารงุ หลอดเลอื ดหวั ใจไมอ่ ดุ ตนั หลอดเลอื ด เพมิ่ ภูมิค้มุ กนั ช่วยเสรมิ สรา้ งกระดกู

วิตามนิ บี1 วิตามินบ2ี
ช่วยปอ้ งกนั โรคโลหิตจาง โรคเหนบ็ ชา เพ่ิมประสิทธิภาพในการมองเหน็
ชว่ ยบารุงประสาท กล้ามเน้อื ช่วยให้หัวใจ ชว่ ยบรรเทาอาการออ่ นล้าทางสายตา
ช่วยลดความเจบ็ ปวดจากไมเกรน
ทางานปกติ

17

ประโยชนข์ องปลาร้าบอง

สมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบของแจ่วบอง ล้วนแต่มีประโยชน์ต่อ
ร่ำงกำย เช่น ข่ำเป็นยำขับลมในลำไส้ แก้บิด ท้องอืด โรคหืด ขับ
เสมหะ และโรคหลอดลมอักเสบ

ตะไคร้ ช่วยบรรเทำอำกำรปวดตำมเอว ช่วยย่อยอำหำร มี
วติ ำมนิ เอ บี1 บี2 แคลเซยี ม เสน้ ใยอำหำร ฟอสฟอรัส และธำตุเหล็ก

ใบมะกรูด ช่วยขับลม แก้จุกเสียด แก้ลมวิงเวียน น้ำมะกรูดแก้
เลอื ดออกตำมไรฟัน และมเี บตำ้ แคโรทีน วติ ำมนิ ซี

เกรด็ ความรู้

รู้หรือไม่? ปลาร้าเป็นแหล่งวิตามินเคท่ียอดเยย่ี ม เช่นเดียวกับ
ถวั่ เน่า เต้าหู้ย้ขี องบ้านเราหรอื “นัตโตะ” ถว่ั เนา่ ญ่ปี ุ่นโดยวติ ามินเค
น้นั ช่วยท้ังหยุดเลือดและช่วยนาพาแคลเซยี มเข้ากระดกู ไดด้ ี และยัง
มีสารอาหารอ่ืน ๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอีกมายมาย แต่ข้อควร
ระวังในการรับประทานปลาร้าก็มี เพ่ือดูแลสุขภาพของเรา
เอง ดังนั้น ควรทาให้ปลาร้าสุกก่อนบริโภคทุกคร้ัง จะมีความ
ปลอดภัยสงู ข้ึนและไม่ทาให้เกดิ การสญู เสยี คณุ ค่าทางอาหารมากนัก

18

การส่งเสริมผลิตภณั ฑ์

และการสร้างมลู ค่าเพ่ิม

ปลาร้าของกลุ่มผลติ ภณั ฑ์ชมุ ชนเทศบาลตาบลตลาดแค
ได้สร้างอาชีพและสร้างรายได้เสริมให้กับคนในชุมชน ท้ังนี้
เพื่อให้เกิดการส่งเสริมผลิตภัณฑ์และสร้างมูลค่าเพิ่ม ส่ิงท่ี
ต้องการพัฒนาผลิตภัณฑ์ คือ ปลาร้าท่ีนี่ยังไม่มีชื่อผลิตภัณฑ์
ขาดการพัฒนาผลิตภัณฑ์ และยังไม่ได้รับการรับรองจาก อย.
ขาดการพัฒนาแปรรูปผลิตภัณฑ์ ขาดช่องทางการจัดจาหน่าย
ในและต่างประเทศ และขาดการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผ่าน
สอื่ อินเทอร์เน็ต (วนิดา นเรธรณ์ และคณะ, 2564)

กลุ่มผลิตภณั ฑป์ ลารา้ ได้ผลิตตราสินค้าด้วยวิธีการใช้ตราป๊ัม
และทาป้ายแท็กสินค้าประกอบการบรรจุสินค้า ในบรรจุภัณฑ์
ต้นแบบท่ีได้คัดเลือกและพัฒนาไว้ ได้แก่ ไหดินเผาด่านเกวียน
บรรจุภัณฑ์แก้วพลาสติก และบรรจภุ ัณฑ์ถงุ รอ้ น และได้ชอ่ งทาง
การจัดหน่ายและการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ คือ Facebook
Fanpage “ผลติ ภณั ฑช์ มุ ชนตลาดแค”

ขอขอบคุณ
สำนกั งำนคณะกรรมกำรวิจยั แหง่ ชำติ (วช.)
ศูนยป์ ระสำนงำนวิจยั เพือ่ ท้องถน่ิ มหำวิทยำลยั รำชภฏั นครรำชสีมำ
คณะมนษุ ยศำสตร์และสังคมศำสตร์ มหำวทิ ยำลัยรำชภฏั นครรำชสมี ำ
สำนกั งำนเทศบำลตำบลตลำดแค ตำบลธำรปรำสำท อำเภอโนนสงู จังหวดั นครรำชสีมำ

ขอขอบคณุ
ทีมนักวจิ ัยวิชำกำรและนกั วิจยั ชุมชน (CBR)

ทมี ผลิตภณั ฑเ์ ทศบำลตำบลตลำดแค
ทไี่ ด้ลงพื้นทีเ่ พ่อื วจิ ัยเกบ็ ขอ้ มูลและส่งมอบขอ้ มลู
เพือ่ เผยแพร่สือ่ สำรสนเทศใหส้ ำเร็จลลุ ว่ งดว้ ยดี

ขอขอบคณุ
นำยประกอบ ค่ำยสงครำม
และกลมุ่ ผลติ ภณั ฑช์ มุ ชนโนนหนำมแดง
เทศบำลตำบลตลำดแค อำเภอโนนสูง จังหวดั นครรำชสีมำ
ที่ได้ถ่ำยทอดเร่อื งรำวและกระบวนกำรทำปลำร้ำและ
กำรแปรรปู ผลิตภัณฑป์ ลำร้ำ เพือ่ เผยแพรใ่ หแ้ กค่ นรุ่นหลังตอ่ ไป

อำจำรยท์ ี่ปรกึ ษำ
ผูช้ ว่ ยศำสตรำจำรยว์ นดิ ำ นเรธรณ์
ผชู้ ่วยศำสตรำจำรย์ศศิธร หวังคำ้ กลำง
สำขำวิชำสำรสนเทศศำสตร์และบรรณำรกั ษศำสตร์
มหำวทิ ยำลัยรำชภฏั นครรำชสมี ำ

ฝ่ำยดำเนินกำรผลติ
นำงสำวปทิตตำ ก่ิงธิญำวงศ์ (ออกแบบ, เรยี บเรยี งเน้ือหำ)
นำงสำวปยิ ะพร สร้องสงู เนนิ (ภำพประกอบ, E-book)

นกั ศึกษำชน้ั ปที ่ี 3
สำขำวชิ ำสำรสนเทศศำสตร์และบรรณำรักษศำสตร์

มหำวิทยำลัยรำชภัฏนครรำชสีมำ

รำยกำรอ้ำงอิง

ประโยชน์ปลาร้า (ออนไลน์). (2565). สืบค้นจาก
https://auntiesrecipe.bentoweb.com/th/blog/10193/blog-10193
[30 มีนาคม 2565]

ประกอบ คา่ ยสงคราม. (15 สิงหาคม 2564). สัมภาษณ.์ เทศบาลตาบลตลาดแค.
วนิดา นเรธรณ์ และคณะ. (2564). การพัฒนาคณุ ภาพและมาตรฐานผลติ ภัณฑ์ชมุ ชนเพื่อเพ่มิ

มูลคา่ ทางเศรษฐกิจ เทศบาลตาบลตลาดแค อาเภอโนนสงู จังหวดั นครราชสมี า.
กรุงเทพฯ: สานกั งานคณะกรรมการวจิ ัยแห่งชาติ.

ภาพกิจกรรม

ภาพการลงพ้นื ที่และการทาปลารา้

ภาพการพฒั นาบรรจุภณั ฑ์

ภาพการสง่ เสรมิ การขาย

ชอ่ งทางการขายผา่ นทางออนไลนข์ องกลมุ่ ผลิตภัณฑเ์ ทศบาลตาบลตลาดแค

เพจผลิตภณั ฑ์ชมุ ชนตลำดแค