The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

ใบความรู้ที่ 6 วิชาวิทยาศาสตร์ พว31001

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Supatra Palasun, 2020-06-19 00:33:58

ใบความรู้ที่ 6 วิชาวิทยาศาสตร์ พว31001

ใบความรู้ที่ 6 วิชาวิทยาศาสตร์ พว31001

279

บทททท่ี ี่ 614
อาชพี ชางไฟฟา

ประเภทของไฟฟา มอี ะไรบาง

ประเภทของไฟฟา มี 2 แบบ ดังน้ี
1. ไฟฟาสถติ ซงึ่ เกดิ จากการเสียดสีของวัตถุ 2 ชนดิ มาถกู ัน เชน แทงอาํ พนั กบั ผา ขนสัตว
2. ไฟฟากระแส เกิดจากอิเล็กตรอนจากแหลงกําเนิดไหลผานตัวนําไปยังท่ีตองการใช
ไฟฟา มี 2 แบบ ดงั น้ี

1. ไฟฟากระแสตรง (Direct Current : DC) มีทิศทางการไหล และขนาดคงท่ี เชน
แบตเตอร่ี

2. ไฟฟากระแสสลับ (Alternating Current : AC) มีทิศทางการไหลของ
กระแสสลับไปสลับมา และขนาดเปลีย่ นแปลงตลอดเวลา ใชภายในบาน เชน โทรทัศน

คลิปที่ 1 ไฟฟา สถิต
วตั ถุประสงค เพือ่ ใหผ ูเรยี นสามารถอธบิ ายการเกิดไฟฟาสถิตไดอยา งถูกตอง
คลปิ ที่ 2 ไฟฟา กระแส
วตั ถุประสงค เพอื่ ใหผูเรยี นสามารถอธิบายการเกิดไฟฟา กระแสไดอ ยา งถกู ตอง

วสั ดุอปุ กรณเ ครือ่ งมอื ชางไฟฟา มีอะไรบา ง

วสั ดุอุปกรณเ คร่อื งมือชา งไฟฟา มีดงั นี้
1. ไขควง มี 2 แบบ คอื ไขควงปากแบน และไขควงแบบฟล ลิป หรอื ปากส่ีแฉก
2. มดี ใชในการปอกสาย ตัด ฉนวนสายไฟฟา
3. คีม ใชใ นการบีบ ตัด มว นสายไฟฟา มีหลายแบบ คือ คีมตัด(ปากนกแกว) คีมปาก
จิ้งจก คีมปากแบน คีมปากกลม และคีมปอกสายไฟฟา

280 2

4. สวา น ใชเจาะยดึ สกรู ยึดอุปกรณไฟฟา มีสวาน 3 แบบ คอื สวา นขอ เสือ สวาน
เฟอง และสวา นไฟฟา

5. คอน ใชตอกตะปู เพอ่ื ยดึ เขม็ ขัดรัดสาย

วัสดอุ ุปกรณท ีใ่ ชในวงจรไฟฟา มีอะไรบา ง

วสั ดอุ ปุ กรณทใี่ ชในวงจรไฟฟา มดี งั นี้
1. สายไฟ เปนตัวนําไฟฟา ไดแก สายไฟแรงสูงทําดวยอะลูมิเนียม สายไฟท่ัวไป
(สายไฟในบาน)ทาํ ดวยโลหะทองแดง สายทนความรอนมีเปลือกเปนฉนวนทนความรอน สายคู
ใชเ ดินในอาคาร สายเดี่ยวใชเ ดนิ ในทอ รอ ยสาย
2. ฟวส เปนอุปกรณตัดวงจรไฟฟาอัตโนมัติ ไมใหกระแสไฟฟาไหลผานมากเกินไป
เชน ฟว สเสน ฟว สแ ผน ฟวสก ระเบือ้ ง ฟวสหลอด
3. สวิตช เปนอุปกรณตัดหรือตอวงจรไฟฟา มี 2 ประเภท คือ สวิตชทางเดียว สวิตช
สองทาง
4. สะพานไฟ เปนอุปกรณตัดหรือตอวงจรไฟฟา จากมาตรไฟฟาเขาสูวงจรไฟฟา
ภายในบาน
5. สตารตเตอร เปน อุปกรณต ดั หรอื ตอวงจรอุนไสหลอดไฟนีออน
6. บัลลาสต เปนอุปกรณเพ่ิมความตางศักยไฟฟา มี 2 ประเภท คือ บัลลาสต
แมเหล็กไฟฟา บัลลาสตอ ิเลก็ ทรอนิกส
7. มิเตอรไฟฟา เปน อปุ กรณว ัดกระแสไฟฟาในเสน ลวด มหี ลายประเภท ดังนี้

แกลแวนอมเิ ตอร (Galvanometer) เครือ่ งมอื วัดกระแสตรง
แอมมิเตอร (Ammeter) เครอ่ื งมือวัดกระแสไฟฟา
โวลทม เิ ตอร (Voltmeter) เครือ่ งมือวัดความตา งศักยไฟฟา ระหวา ง 2 จดุ

281 3

มัลตมิ เิ ตอร (Multimeter) เครื่องมือวดั กระแสไฟฟา และความตา งศกั ยไฟฟา

การตอ วงจรไฟฟา มีอะไรบาง
การตอ วงจรไฟฟา เปน เสนทางเคล่ือนที่ของประจุไฟฟา จากแหลงกาํ เนดิ พลังงานไฟฟา
เชอ่ื มตอเสน ลวดตวั นําไปยังอปุ กรณไฟฟา เชน สวิตช หลอดไฟฟา เปนตน
การตอวงจรไฟฟา มี 3 แบบ ดังนี้
1. แบบอนกุ รม เปน วงจรทมี่ อี ุปกรณไฟฟา เชือ่ มตอ กบั แหลง กําเนิดไฟฟา จากอุปกรณ
หนง่ึ ไปยงั อปุ กรณอ ่นื ๆโดยตรง มรี ปู แบบเปนวงจรเดียว ขอเสียคือ ถาอุปกรณใดเสียก็จะทําให
กระแสไฟฟา หยุดไหล อปุ กรณอ่นื ๆจะไมส ามารถทํางานได

ภาพ การตอวงจรไฟฟา แบบอนุกรม
ลักษณะสาํ คัญของการตอแบบอนุกรม คอื
1. หาคาความตานทานไดโดยรวมกนั
2. กระแสไฟฟา ไหลผา นตวั ตานทานแตละตวั เทา กบั กระแสไฟฟา ในวงจร
3. ความตางศักยไฟฟาระหวางปลายทั้งสองของตัวตานทานจะเทากับผลบวกของ
ความตางศกั ยไฟฟา ระหวา งปลายทัง้ สองของตวั ตานทานแตละตวั

282

4

2. แบบขนาน เปนวงจรไฟฟาที่แยกอุปกรณแตละชนิดเช่ือมตอกันกับแหลงกําเนิด
ไฟฟา ขอ ดคี อื ถาอปุ กรณใ ดเสีย อุปกรณอ ่นื กย็ ังมีกระแสไฟฟาไหลผานได

ภาพ การตอวงจรไฟฟา แบบขนาน
ลักษณะสาํ คัญของการตอแบบขนาน คอื
1. ความตานทานรวมของวงจรมีคานอย และนอยกวาความตานทาน ตัวท่ีนอยที่สุดที่
นาํ มาตอขนานกัน
2. ปรมิ าณกระแสไฟฟารวมของวงจรมีคาเทากบั ผลบวกของกระแสไฟฟาของวงจรยอย
3. ความตา งศกั ยระหวา งปลายท้งั สองของตัวตา นทานแตละตวั มีคาเทากนั
3. แบบผสม เปนวงจรเปนวงจรท่ีนําเอาวิธีการตอแบบอนุกรม และวิธีการตอแบบ
ขนานมารวมใหเ ปนวงจรเดยี วกนั ซึ่งสามารถแบงตามลักษณะของการตอได 2 ลักษณะดงั น้ี
3.1 วงจรผสมแบบอนุกรม-ขนาน เปนการนําเครื่องใชไฟฟาหรือโหลดไปตอกันอยาง
อนกุ รมกอ น แลวจึงนาํ ไปตอกันแบบขนานอีกครง้ั หนึ่ง
3.2 วงจรผสมแบบขนาน-อนุกรม เปนการนําเครื่องใชไฟฟาหรือโหลดไปตอกันอยาง
ขนานกอน แลว จงึ นาํ ไปตอ กันแบบอนุกรมอีกครงั้ หนึง่

283

5

ภาพ การตอ วงจรไฟฟา แบบผสม
คุณสมบัติท่ีสําคัญของวงจรผสม เปนการนําเอาคุณสมบัติของวงจรอนุกรม และ
คุณสมบัติของวงจรขนานมารวมกัน ซ่ึงหมายความวาถาตําแหนงที่มีการตอแบบอนุกรม
ก็เอาคุณสมบัติ ของวงจรการตออนุกรมมาพิจารณา ตําแหนงใดท่ีมีการตอแบบขนาน
ก็เอาคณุ สมบตั ิของวงจรการตอ ขนานมาพิจารณาไปทีละข้ันตอน

วงจรไฟฟา ภายในครัวเรอื นจะเปนการตอแบบขนาน และเครื่องใชไฟฟาแตละชนิดรับ
แรงดันไฟฟาขนาดเดียวกัน หากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดหน่ึงเกิดขัดของเนื่องจากสาเหตุใดก็ตาม
เครอ่ื งใชไฟฟา ชนดิ อน่ื กย็ งั คงใชงานไดต ามปกติ

ภาพการตอ วงจรไฟฟา ภายในบาน
สําหรับประเทศไทย ไฟฟาที่ใชในครัวเรือนเปนไฟฟากระแสสลับท่ีมีความตาง
ศกั ยไ ฟฟา 220 โวลต (V) (ความตางศักยไฟฟา คือ พลังงานไฟฟาท่ีตางกันระหวางจุด 2 จุด)
ความถี่ 50 เฮริ ตซ (Hz) โดยใชส ายไฟ 3 เสน คือ
1) สายไฟ หรือ สาย L (Line) เปนสายที่มีกระแสไฟไหลผานไปยังเครื่องใชไฟฟา มี
ความตางศักยไ ฟฟา 220 โวลต

284 6

2) สายนิวทรัล หรือ สาย N (Neutral) เปนสวนหน่ึงของวงจร มีหนาท่ีทําให
กระแสไฟฟาไหลครบวงจร มคี วามตางศกั ยไฟฟา 0 โวลต

3) สายดิน หรือเรียกวา สาย G (Ground) เปนสายเสนท่ีไมมีกระแสไฟฟา ทําหนาท่ี
รับกระแสไฟฟาที่รั่วมาจากเครื่องใชไฟฟา เพื่อปองกันกระแสไฟฟาลัดวงจร และปองกัน
อนั ตรายแกบ ุคคล อปุ กรณไฟฟาและเครอ่ื งใชไ ฟฟา

กระแสไฟฟาจะสงผานมิเตอรไฟฟามายังแผงควบคุมไฟฟา ซ่ึงแผงควบคุมไฟฟา
ทําหนาทีจ่ ายกระแสไฟฟาไปยงั อุปกรณเคร่ืองใชไฟฟา

แผงควบคุมไฟฟาประกอบดวยอุปกรณตัดตอนหลัก หรือเรียกวา เบรกเกอร ซ่ึงมี 1
ตอครัวเรือน และอุปกรณตัดตอนยอยหลายตัวไดขึ้นอยูกับจํานวนเคร่ืองใชไฟฟาที่ใชใน
ครัวเรือน นอกจากน้ียังมีจุดตอสายดินท่ีจะตอไปยังเตารับหรือปลั๊กตัวเมียทุกจุดในครัวเรือน
เพอื่ ตอเขา เครื่องใชไฟฟา

285 7

ภาพ การออกแบบการตดิ ต้ังอุปกรณไฟฟาภายในบาน

กฎของโอหม คืออะไร
กฎของโอหม กลา ววา กระแสไฟฟาที่ไหลในวงจรจะแปรผันตรงกับแรงดันไฟฟา และ
แปรผกผนั กับความตา นทานไฟฟา เขียนสมการ Current(I) = Voltage(V) / Resistance(R)

286 8

การเดินสายไฟฟามีกแี่ บบอะไรบาง

การเดินสายไฟฟา มี 2 แบบ คือ แบบเดินบนผนัง และแบบฝง ในผนงั
1. เดินสายไฟบนผนงั

การเดินสายไฟแบบน้ีจะมองเห็นสายไฟ อาจทําใหดูไมเรียบรอย ไมสวยงาม หาก
ชวงเดินสายไฟไมเรียบตรง ย่ิงเสริมใหดูไมเรียบรอยตกแตงหองใหดูสวยงามยาก มีขอดีท่ี
คาใชจา ยถูกกวาแบบฝง ในผนงั สามารถตรวจสอบและซอมแซมไดงา ย

2. เดินสายไฟฝงในผนัง
การเดินแบบฝงในผนังเปนการเดินสายไฟโดยรอยสายผานทอสายไฟซึ่งฝงในผนัง

อาคาร ทําใหดเู รียบรอยและตกแตงหองไดงายเพราะมองไมเห็นสายไฟจากภายนอก การเดิน
ทอรอยสายตองทําควบคูไปพรอมการกอ-ฉาบ ไมควรประหยัดหรือปลอยใหมีการลักไก
โดยการเดินสายไฟแบบฝงในผนังโดยไมรอยใสทอรอยสายไฟ เพราะหากเกิดไฟร่ัวอาจเกิด
อุบัติเหตุกับผูอาศัยเม่ือไปสัมผัสกําแพง การติดต้ังมีคาใชจายสูงกวาแบบเดินสายบนผนัง
การตดิ ตัง้ มีความยุงยากและซับซอน การเปลี่ยนแปลงและซอมแซมภายหลังจากที่ไดติดต้ังไป
แลว ทาํ ไดย ากและเสียคา ใชจายมากกวาแบบแรก

การใชเคร่อื งใชไฟฟา อยา งงาย ปฏบิ ตั อิ ยางไรบาง

การใชเ คร่อื งใชไ ฟฟา อยา งงาย ควรปฏิบตั ิ ดังน้ี
ไฟฟา แสงสวาง ตดิ ตั้งหลอดไฟฟา เทาที่จําเปน ใชหลอดไฟฟา ทใ่ี หแสงสวา งมากแตกิน
ไฟนอย
พดั ลม เลือกขนาดและแบบใหเ หมาะสม
เคร่อื งรบั โทรทศั น เลอื กขนาดและแบบใหเ หมาะสมกบั ครอบครัวและพ้ืนท่ี ถอดปล๊ัก
เครอื่ งทุกคร้งั

287

9

เตารดี ไฟฟา ปรับระดบั ความรอนใหเหมาะสมกบั ชนิดเสอ้ื ผา
หมอ ชงกาแฟ ใสน้าํ ปรมิ าณพอควร ปดสวติ ชเ ม่ือนาํ้ เดอื ด
หมอ หุงขา วไฟฟา เลอื กขนาดทเี่ หมาะสมกบั ครอบครวั
ตเู ยน็ เลอื กขนาดท่เี หมาะสมกบั ครอบครัว วางใหหางจากแหลงความรอน อาหารที่
รอนไมค วรเขา ตูเยน็ ทันที
เคร่ืองปรับอากาศ หองท่ีใชเคร่ืองปรับอากาศเพดานควรมีฉนวนกันความรอน ปรับ
อุณหภมู ใิ หเหมาะสมในแตล ะฤดกู าล บํารงุ รกั ษาและทําความสะอาดอุปกรณใหอยูในสภาพดีอยู
เสมอ
เครอ่ื งซักผา ควรซกั แตละครั้งใหป รมิ าณเสื้อผา พอเหมาะกับขนาดเครอ่ื ง ควรศึกษา
คมู อื การใชเ คร่อื งกอ นใชงาน

อาชีพชางไฟฟา ควรปฏบิ ตั ิงานอยา งไร ใหมคี วามปลอดภยั และไมเกิดอบุ ตั เิ หตุ

เพอ่ื ใหมคี วามปลอดภยั และไมเกิดอบุ ตั เิ หตจุ ากอาชีพชา งไฟฟา ควรปฏิบัติงาน ดังน้ี
- กอ นปฏิบตั งิ านกบั อปุ กรณไฟฟา ใหตรวจวัดอุปกรณน นั้ มไี ฟฟาหรอื ไม
- การทาํ งานกับอปุ กรณไ ฟฟาขณะปดสวิตชแ ลว ตองตอสายอุปกรณลงดิน
- การจับอุปกรณท ม่ี ไี ฟฟา ตอ งอาศัยเคร่อื งมอื อุปกรณ และวิธีท่ถี กู ตอ ง
- คีม ไขควง ตองเปน ชนดิ ท่มี ฉี นวนหมุ 2 ชน้ั อยางดี
- ขณะทํางาน ตอ งไมมสี ว นรางกายหรอื เครื่องมือสัมผัสอปุ กรณท ่ีมีกระแสไฟ
ขอ ควรระวงั ในการทาํ งานเกีย่ วกบั ไฟฟา ทว่ั ไป ดงั น้ี
- เมื่อพบกลอ งสวิตชช ํารดุ ควรรีบซอ มแซมทนั ที
- รักษาความสะอาดพ้ืนบริเวณติดตัง้ สวทิ ช
- ตรวจภายในตคู วบคมุ ไฟฟา ไมใหมีเศษผงโลหะนําไฟฟา อยู
- กอ นเปลี่ยนฟว ส ตองสับสวิตชใ หว งจรไฟฟาเปดกอ น
- สวติ ชแตล ะอัน ควรมีปายบอกรายละเอยี ด

288

10

- ตอ งสบั สวติ ชใ หวงจรเปด เมอื่ ตอ งการซอมแซมเคร่ืองจักร
- อยา ปด-เปด สวิตชขณะมอื เปย กนาํ้
- อปุ กรณไ ฟฟาชาํ รุด อยาฝนใช
ขอทไ่ี มค วรกระทาํ ในการปฏบิ ตั งิ านเก่ยี วกบั ไฟฟา ดังน้ี
- ไมถ อดปล๊ักไฟ ดวยการดงึ สายไฟ
- ไมควรใชเครอื่ งมอื หรอื ปล๊ักไฟ ที่ชาํ รุด
- ไมค วรตอพว งไฟเกินกาํ ลัง
- ไมค วรตอปลั๊กผดิ ประเภท
- ไมควรซอมแซมอุปกรณไฟฟาดว ยตนเอง หากไมมคี วามรอู ยางแทจ ริง
ความปลอดภัยเกย่ี วกบั ตัวผปู ฏบิ ัตงิ าน ดังน้ี
- การแตง กาย ใชเส้ือผาที่อยูในสภาพเรียบรอย ไมฉีกขาด เพราะอาจทําใหเขาไปติด
เครอ่ื งจกั รได
- ไมค วรไวผ มยาว ไมควรใสเ ครื่องประดับ เชน สรอยคอ นาฬกิ า แหวน
- ใสร องเทาหุม สนเพ่ือปองกันโลหะ
- ควรสวมหมวกปองกันศีรษะขณะปฏิบตั ิงาน

การบริหารจดั การและการบรกิ ารทด่ี ี คอื อะไร

การบริหารจัดการและการบริการท่ีดี หมายถึง ความตั้งใจและความพยายามในการ
ใหบ รกิ าร มีระดับปฏิบตั ิดังนี้

ระดับท่ี 1 สามารถใหบริการ ดวยความเต็มใจ เชน มิตรภาพที่ดี ขอมูลที่ถูกตอง
แจงข้นั ตอนงานใหผ ูรบั บริการประสานงานอยางตอ เน่ืองและรวดเรว็ กบั ผูรับบริการ

ระดับที่ 2 ชวยแกปญหา เชน แกไขปญหาท่ีเกิดขึ้น ไมบายเบ่ียง นําขอขัดของไป
พฒั นาการใหบริการใหดีขึน้

289 11

ระดับท่ี 3 ใหบริการเกินความคาดหวัง ใหเวลาและชวยแกปญหากับผูรับบริการเปน
พิเศษ

ระดับท่ี 4 เขา ใจและใหบรกิ ารทต่ี รงตามความตองการท่ีแทจรงิ ทําความเขาใจเพื่อ
ใหบรกิ ารตรงความตอ งการท่ีแทจริง

ระดบั ท่ี 5 ใหบ ริการทเี่ ปนประโยชนอ ยางแทจริง คํานึงประโยชนของผูรับบริการใน
ระยะยาว

โครงงานวิทยาศาสตรสอู าชีพ คืออะไร

โครงงานวิทยาศาสตรส อู าชีพ คือ อาชีพจําเปนมากในยุคปจจุบัน และตองปฏิบัติงาน
ดวยความรูความชํานาญ ยังสามารถสรางสรรคผลงานไดมากมาย อาทิเชน ประดิษฐโคมไฟ
ตกแตงในครวั เรอื น เคร่อื งเตือนภัยนา้ํ ทวม เปน ตน

คาํ ศพั ทท างไฟฟา ทคี่ วรรูมี อะไรบา ง

คาํ ศพั ททางไฟฟา ท่คี วรรู ดังน้ี
ไฟฟา (electricity) : การเคลื่อนทขี่ องอิเล็กตรอนผานตวั นําไฟฟา
ตวั นําไฟฟา (conductor) : สสารท่ียอมใหกระแสไฟฟา ไหลผาน

290 12

ฉนวนไฟฟา (insulator) : วตั ถทุ ่ีมีคุณสมบัติตานทานการไหลของกระแสไฟฟา
กาํ ลังไฟฟา (electric power) : อัตราการผลิตหรือใชพลังงานไฟฟาในหนงึ่ หนวยเวลา
วัตต (watt) : พลังงานไฟฟาที่อุปกรณแตละตัวในการทํางาน เชน หลอดไฟ 100
วัตต กิโลวัตต- ชั่วโมง (kilowatt-hour) : หนว ยวดั พลังงานไฟฟาในเวลา 1 ชั่วโมง ตามบานจะ
วัดคามี หนว ยเปน กโิ ลวตั ต-ช่วั โมง หรอื ยูนิต (unit)
ไฟฟากระแสสลับ (alternating current) : ระบบไฟฟาที่อิเล็กตรอนว่ิงมีทิศทาง
สลบั ไปมาตลอดเวลา สัญญลกั ษณ AC
ไฟฟากระแสตรง (direct current) : ระบบไฟฟาท่ีอิเล็กตรอนวิ่งมีทิศทางเดียว
ตลอดเวลา สัญญลกั ษณ DC
แอมแปร (ampare) : หนว ยวดั อตั ราการไหลของไฟฟา สญั ญลกั ษณ A หรอื amp
เฮิรทซ (hertz) : หนวยวัดความถี่เปนรอบตอวินาที ระบบไฟฟาบานมีความถี่ 50
เฮรต ซ สัญญลกั ษณ Hz
โอหม (ohm) : หนวยความตานทานไฟฟา สญั ลักษณ โอเมกา (Ω)
โวลต (volt) : หนวยวัดแรงดันไฟฟา สัญลักษณ V เชน พัดลมไฟฟา AC 220V
มัลติมิเตอร (multimeter) : เครอ่ื งมอื วัดแรงดนั ไฟฟา วดั กระแสไฟฟา และวดั ความ
ตา นทาน ในเครือ่ งเดียวกัน
เซอรก ติ เบรกเกอร (circuit breaker) : อปุ กรณจาํ กดั กระแสไฟฟาสงู สุดในวงจร
ฟว ส (fuse) : อุปกรณจ ํากัดกระแสไฟฟาสูงสุดในวงจร (เมื่อกระแสเกินคาจํากัดฟวส
จะรอ นละลายขาดจากกนั )


Click to View FlipBook Version