เอกสารเผยแพร่แนวทางการจัดการกากของเสียที่ดี 3Rs&KAIZEN 2565

คํานํา

ภาคอุตสาหกรรมเปนกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ
การดำเนินธรุ กิจภาคอุตสาหกรรมกอใหเ กิดกากอตุ สาหกรรมข้ึน โดยในแตล ะปพบการขออนญุ าต
นำกากอุตสาหกรรมออกนอกบริเวณโรงงานเพ่ือนำไปจัดการในรูปแบบตาง ๆ ท้ังการฝงกลบ
การเผากำจัด การเผารวมในเตาเผาปูนซีเมนต และการนำไปใชป ระโยชนใ หม จากขอมูลทีผ่ านมา
สดั สว นการนำกากอตุ สาหกรรมไปใชป ระโยชนม แี นวโนม เพม่ิ ขนึ้ แตย งั คงมกี ากอตุ สาหกรรมบางสว น
ถูกนำไปกำจัดโดยการฝงกลบหรือไมไดถูกนำกลับไปใชประโยชนอยางเหมาะสม กรมโรงงาน
อุตสาหกรรม จึงดำเนินโครงการสงเสริมการใชประโยชนกากอุตสาหกรรมเพ่ือลดปริมาณ
กากอตุ สาหกรรมทตี่ อ งฝง กลบมาอยา งตอ เนอื่ งตงั้ แตป  พ.ศ. 2552 - 2563 โดยศกึ ษาการใชป ระโยชน
กากอุตสาหกรรมในรูปแบบตาง ๆ เชน การนำกากตะกอนจากระบบบำบดั นำ้ เสยี มาทำเปน เชื้อเพลงิ
อัดแทง การนำเศษวตั ถุดิบจากโรงงานอาหารมาผลติ เปนปุย เปนตน

ในปงบประมาณ พ.ศ. 2564 - ปจจุบัน ไดจัดทำโครงการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการ
กากอตุ สาหกรรม โดยการนำกากอตุ สาหกรรมทเี่ กดิ ขน้ึ จากการประกอบกจิ การโรงงานไปใชป ระโยชน
ตามหลกั 3Rs และมกี ารนำหลกั การ KAIZEN เขา มาเพม่ิ ศกั ยภาพการใชป ระโยชนข องเสยี เพมิ่ เตมิ
ในการลดคา ใชจ า ยในการบำบดั /กำจดั เพม่ิ มลู คา ของเสยี เพอื่ ใหส อดคลอ งกบั หลกั การเศรษฐกจิ
หมนุ เวยี น (Circular Economy) ซง่ึ นำไปสกู ารใชป ระโยชนข องเสยี ไดท ง้ั หมด (Zero Waste to
Landfill) ซึง่ สอดคลอ งกบั นโยบายของกระทรวงอุตสาหกรรม ท่ีสนับสนุนใหเกดิ การดำเนินธรุ กิจ
ทเี่ ปนมิตรกบั สิ่งแวดลอม และเกดิ การพฒั นาอตุ สาหกรรมอยา งยัง่ ยืน

เอกสารเผยแพรแ นวทางการจดั การกากของเสียที่ดี จึงเปน คูม อื ทมี่ งุ เนนการสง เสรมิ การประยกุ ต
ใชห ลกั การ 3Rs และ KAIZEN ในการจัดการของเสียของภาคอตุ สาหกรรมท่ไี ดเขา รวมโครงการ
เพือ่ ใหเ กิดการจดั การของเสยี อยา งยัง่ ยืนและเกดิ ประโยชนสงู สุดตอ ไป

กองบรหิ ารจดั การกากอตุ สาหกรรม
กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

2

สารบญั หนา
1
แนวทางการจดั การกากของเสยี ตามหลัก 3Rs 2
แนวทางการจัดการกากของเสียตามหลกั KAIZEN 3
BCG Economy 4
การขบั เคลอื่ น Bio Economy 5
การขับเคลอื่ น Circular Economy 6
การขบั เคลื่อน Green Economy 7
ขอบเขตชนิดกากของเสยี ท่ีทำการประเมนิ 8
หลกั การจัดการกากของเสียที่ดีตามหลกั เกณฑข องโครงการ 10
การพิจารณารางวัลการจดั การกากของเสยี ท่ีดี 17
สรปุ ผลรวมโรงงานประจำป พ.ศ. 2565 105
สรุปผลการประเมนิ ผลสำเรจ็

แนวทางการจัดการของเสยี
ตามหลกั 3Rs

Reduce ลดการใช

การควบคมุ ปรมิ าณทรัพยากรหรือวัตถดุ บิ ใหพอดีกบั การใชง านเพอ่ื ลดปริมาณของเสยี ที่จะเกิดขึน้
ตวั อยา ง การใชถ งุ ผา แทนถงุ พลาสตกิ การใชผ า เชด็ มอื แทนกระดาษทชิ ชู การใชเ อกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส
เพือ่ ลดการใชกระดาษ การหลกี เล่ียงการใชว ัสดสุ ิ้นเปลืองแบบใชค รั้งเดยี วทง้ิ

Reuse การใชซ้ำ

การใชทรัพยากรทมี่ อี ยูใ หค ุม คาทีส่ ุด โดยบางอยา งอาจจะนำมาใชซ้ำไดหลาย ๆ ครั้ง
ตวั อยา ง การใชเ ปน วตั ถดุ บิ ทดแทน การนำวสั ดทุ ไี่ มใ ชแ ลว กลบั เขา สกู ระบวนการผลติ ใหม (Re-process)
ภายในโรงงานอุตสาหกรรม การสงกลับผูขายเพ่ือนำกลับไปบรรจุใหมหรือใชซ้ำ การสงถังบรรจุคืน
แกโ รงงานผูผลติ เพอื่ นำกลบั ไปบรรจใุ หม

Recycle การนำกลับมาใชใหม

การคัดแยกกากของเสียแตละประเภท ที่สามารถนำกลับมาใชประโยชนใหมได โดยผานกระบวน
การผลติ ของแตล ะประเภทได
ตัวอยาง การใชเปนเชื้อเพลิงทดแทน การนำของเสียท่ีมีคาความรอนเหมาะสมไปเปนเชื้อเพลิง
ทดแทนในเตาเผาปนู ซเี มนต การเผาเพอื่ เอาพลงั งาน เชน การนำเอากะลา เสน ใยปาลม เศษไมพ าเลท
ของเสียท่ีไมป นเปอ นของเสียอนั ตรายไปเปนเช้อื เพลงิ

ในสวนของของเสียท่ีไมสามารถนำไปใชประโยชนใด ๆ ไดอีกจะนำไปบำบัด (Treatment) หรือ
ของเสียท่มี คี ุณสมบัตเิ หมาะสมใชเ ปน พลังงานทดแทนหรือเผาเปนเชอ้ื เพลิงกส็ ามารถดำเนนิ การได
และสดุ ทา ยจึงพจิ ารณาสง ของเสียไปฝง กลบ (Disposal) อยา งถูกตองตามระเบียบวธิ ีฝง กลบ

1



































































แผนงาน
ลดการเกิดเศษเหลก็ จากการปั๊มข้นึ รูป

ของเสียท่ที ําแผนงาน

เศษเหลก็ ท่เี กิดจากการปม ขนึ้ รปู (ของเสยี ไมอ นั ตราย)

คาํ อธบิ ายลกั ษณะแผนงาน

การออกแบบและจดั วางชิน้ งานในขั้นตอนการปมขน้ึ รูป
เพือ่ ลดปรมิ าณการเกดิ เศษเหลก็

ผลลพั ธข์ องแผนงาน

• ลดการเกดิ เศษเหลก็ 43.36 ตัน/ป
• ผลประหยดั 1,868,891 บาท/ป
• IRR = 1,591%, DPB = 0.12 ป

3Rs Award Zero Waste Achievement Award 3Rs+ Award

ดานผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร
(ระดบั เหรยี ญทอง)

35