BUKU PROGRAM ICOGES 2024

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 51 18. THE ROLE OF RELIGIOUS LEADERS AND RELIGIOUS ORGANIZATIONS IN DISASTER MANAGEMENT AND PREVENTION OF DISEASES: A CASE STUDY OF COVID-19 IN THE CITY OF SEMARANG Aprillia Findayani, Pradika Adi Wijayanto, Khoirul Anwar, No Va Na Risky Handayani, Wahyu Fauziyah & Muhammad Naufal Fajri A Universitas Negeri Semarang Religious leaders have an important role in disaster education, including in dealing with the COVID-19 pandemic. This case study aims to illustrate the role of religious leaders in disaster education, with a focus on handling COVID-19 in Semarang City. This research uses a participatory observation method which allows researchers to gain an in-depth understanding of the role of religious leaders in disaster education. The researcher also conducted interviews with religious leaders who were involved in education about the COVID-19 disaster in Semarang City. In handling COVID-19, religious leaders in Semarang City act as agents of change in disseminating accurate and reliable information about the virus, symptoms, transmission, and preventive measures to the congregation and the general public. Through lectures, religious teachings, and social media, religious leaders can provide a clear understanding of the importance of maintaining cleanliness, using masks, maintaining distance, and washing hands regularly. Apart from that, religious leaders can also help form awareness and discipline in implementing the COVID-19 health protocol. By using their influence and authority, religious leaders can invite their congregations and the general public to comply with government rules and recommendations regarding handling COVID-19. They can remind and remind about the importance of looking after the health of themselves and others. Furthermore, religious leaders can also provide social and spiritual support to those affected by the COVID-19 pandemic. They can provide material assistance such as basic necessities and basic necessities to people in need. In addition, through group prayer and other spiritual activities, religious leaders can provide emotional and mental health support to congregants and people who feel anxious or stressed due to the

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 52 pandemic. Collaboration between religious leaders, government and health institutions is also important in education about the COVID-19 disaster. Religious leaders can work together with the government in disseminating information, organizing vaccination activities, and coordinating joint response efforts. This collaboration can strengthen disaster education and handling of COVID-19 in Semarang City. With the active and coordinated role of religious leaders, it is hoped that education on the COVID-19 disaster in Semarang City can be more effective and the community can avoid the spread of the virus. 19. PERTUMBUHAN PENDUDUK DAN AKSES AIR MINUM RUMAH TANGGA DI KAWASAN INDUSTRI KABUPATEN SEMARANG  Puji Hardati, Dewi Liesnoor Setyowati & Satya Budi Nugraha Universitas Negeri Semarang Jumlah penduduk semakin banyak dan distribusi keruangannya tidak seimbang. Separuh lebih jumlah penduduk dunia berada di  Benua Asia, pada tahun 2018 mencapai 4,5 milyar, dan pada tahun 2023 bertambah menjadi 4,75 milyar.  Negara dengan jumlah penduduk terbanyak adalah Indonesia, iaitu mencapai 273 juta pada tahun 2020.  Sebagian besar penduduk memilih bertempat tinggal di lokasi yang dekat dengan tempat bekerja. Bagaimana pertumbuhan penduduk dan kebutuhan air minum rumah tangga di kawasan industri. Penelitian ini menganalisis persebaran keruangan pertumbuhan penduduk, dan kebutuhan air minum rumah tangga. Penelitian di laksanakan di desa di pinggiran kota. Populasi penelitian rumah tangga dan diambil sampel secara proporsional random sampling.  Variable pertumbuhan penduduk dan kebutuhan air minum. Analisis data menggunakan deskriptif, disajikan dalam bentuk table, grafik, dan gambar. Hasil penelitian menunjukkan bahwa pertumbuhan penduduk di kawasan industri termasuk sedang-tinggi. Sebagian besar rumah tangga memiliki akses air minum termasuk mudah, dan didominasi dengan air minum isi ulang, air kemasan, dan air menjadi barang komoditas

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 53 20. FLOOD RISK INDEX ASSESSMENT ON KELANTAN FLOODPLAIN AREA See Too Kay Leng, Mokhtar Jaafar, Frankie Marcus Ata & Mohd Ekhwan Toriman Universiti Kebangsaan Malaysia Flood disasters are common in Malaysia and can have a significant impact on communities. The severity of flood risks is attributed to various factors, including different risk zones, non-structural, and structural considerations. Therefore, this study aimed to calculate the Flood Hazards Index (FHI) to determine the potential flooded areas. Additionally, the objective was to calculate the Flood Vulnerability Index (FVI) using both structural and nonstructural measurements. The study also aimed to determine the Flood Risk Index (FRI) for each village in the Kelantan floodplain area. The results indicated that all villages in the floodplain had the potential for flood occurrences, with variations in flood depth influenced by geographical characteristics such as topography and development. The highest total potential flooded area was found in Kg. Chabang Tiga Cherong, covering 0.198795 km2 . Furthermore, the study revealed that Kg. Chabang Tiga Cherong had the highest Flood Hazard Index at 18.36, Flood Vulnerability Index at 0.63, and Flood Risk Index at 11.57, indicating its status as a high-risk area. This study holds significance for decisionmakers and future research efforts aiming to develop systematic guidelines or decisions to mitigate flood risks in the Kelantan floodplain.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 54 21. MAPPING FOREST TENURIAL FOR OPTIMAZING FOREST RESOURCE IN INDONESIA Eva Banowati, Juhadi, Suhadi, Ayu Wulansari Pramita, Lina Adi Wijayanti, Yuria Sari,  Muhammad Fauzan Ramadhan & Moch Faizal Rachmadi Universitas Negeri Semarang Production forest management in Indonesia requires community participation. Many  programs have been implemented since before the independence and then, underwent  adjustments in line with population dynamics. The forest management paradigm not only  produces wood but also maintains the continuity of forest functions. Thus, can be called Communitybased Forest Management (in Indonesian called Pengelolaan Sumber Daya Hutan berbasis Masyarakat – PHBM). The objective of this paper was to map forest tenurials and determine the advantages of  forest resources that can be optimized. Optimization can be done by implementing the green economic development paradigm to improve forest functions by around 1.8 million Ha/year.  This research was conducted in the Muria Forest Area - Central Java Province. Data was  obtained from observations, areal mapping, and interpretation of Landsat 8 OLI (Operational Land Imager) imagery. The analysis was done by using descriptive, SWOT, and GIS analysis. On a national scale, the various successes of the program are very encouraging, also at the research location. However, some problems remain, such as conflicts between communities carrying out agricultural activities in forest areas. This conflict should be resolved to help  communities that live around forests to slowly become more prosperous, and their awareness of forest preservation is improving. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 55 22. COMMUNITY-BASED MANAGEMENT OF SPRINGS IN THE SUKOLILO KARST LANDSCAPE AREA TO FULFIL CLEAN WATER NEEDS Dewi Liesnoor Setyowati, Puji Hardati, Tri Marhaeni Pudji Astuti, Ervando Tommy Al- Hanif & Jamhur Universitas Negeri Semarang Demographic developments in line with economic dynamics encourage environmental degradation. This incident occurred in KBAK Sukolilo, this area has developed into a cultivation area, even though it has been designated as a geological cultural heritage since 2014 by the Ministry of Energy and Mineral Resources. Water availability in areas dominated by carbonate rocks covering an area of 112.20 km2 is decreasing along with changes in land use and global climate change. The main problem in the Purwodadi area is that every year there is always a drought. A total of 97 villages in 14 sub-districts in Grobogan are experiencing a clean water crisis.  It is at this time that community mutual cooperation becomes hope amid challenges. The research objectives are: 1) to map the distribution of land use and potential spring sources in KBAK Sukolilo; 2) to analyze spring management to meet water needs. The research object is the springs located in KBAK Sukolilo, Grobogan District, covering six sub-districts. The research method was carried out by collecting data on the potential and quality of springs at KBAK Sukolilo and conducting  interviews. Likert scale analysis techniques, the Analytical Hierarchy Process (AHP), and geospatial information analysis. The research results revealed the dynamics of land use changes, the distribution of potential springs, and the optimization of spring management in karst areas.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 56 23. IN-CAR-ABANDONED CHILDREN BODY TEMPERATURE DETECTION BASED ON THERMAL IMAGING USING DEEP LEARNING APPROACHES Muhammad Mohamad Gzazali & Masayu Hj Norman Universiti Teknologi Mara The expression “unattended children in the car” refers to children left unsupervised in  a vehicle. There exist additional elements that may potentially contribute to this situation, such  as the caregiver engaged in a brief task, miscalculating the necessary period, or completely forgetting the child’s presence. It is crucial to recognize that the act of leaving a child  unattended within a vehicle could result in serious dangers to their overall wellbeing and physical safety. Even for a short time, leaving a child unsupervised in a car can cause heatstroke and hyperthermia due to the quick temperature rise. To address this problem, an in-car  abandoned children detection model will be improved by considering the body heat of the  children. Hence, the proposed model will apply deep learning approach to look at differences in temperature, body heat signals, and how thermal energy is distributed in vehicles. Python is employed to acquire and manage temperature data, while machine learning, along with thermal and body heat sensors, refines the child detection system, outperforming conventional methods.  The proposed study aids authorities, particularly the Ministry of Transportation, in risk mitigation. The successful implementation of this concept could reduce child abandonment and  promote safer kid transportation.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 57 24. DEVELOPMENT OF URBAN GROWTH MODEL USING GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEM IN MALAYSIA: A REVIEW Eryanna Agie Patrick & Mohd Amirul Mahamud Universiti Sains Malaysia Urbanisation is one of the major problems faced by various countries from time to time. The  process by which rural regions turn into cities and people move from rural to urban areas is  known as urbanisation. Urban land use development is influenced by a variety of elements,  including physical, socioeconomic, and environmental issues. Indeed, urbanisation benefits many stakeholders by enhancing the social, economic, and infrastructure aspects. But as more buildings are constructed and people’s safety is risked, it has a negative impact on the physical, social, and cultural landscape. Hence, spatial models for urban growth tend to be used as planning to limit strategies to control land use actions such as GIS, remote sensing, CA Markov, ABM, LUT and others. GIS and CA-Markov are among the models widely used by past  researchers to simulate land use change. Malaysia also tend to use urban growth model as an effort for planning to create a sustainable city in the future. Therefore, this study was conducted to access and review the use of GIS in developing urban growth model in Malaysia context. The result show that GIS and CA-Markov can be applied as a startegic plan for urban development policy.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 58 25. EVALUATION OF SPATIAL DISTRIBUTION OF SUSTAINABILITY INITIATIVES IN UNIVERSITI SAINS MALAYSIA USING GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEM Mohd Shaflik Rozali& Mohd Amirul Mahamud Universiti Sains Malaysia University is one of the major educational institutions that can contribute to sustainability. Many kinds of research have been initiated, especially in  assessing the practices of sustainability initiatives in universities.  Sustainability initiatives should integrate in the entire university system in order  to achieve sustainable societies. However, this commitment is difficult to  succeed without proper digital monitoring and measuring. Thus, the study aims  to evaluate the spatial distribution of sustainability initiatives in Universiti Sains Malaysia using ArcGIS spatial analysis. The analysis shows that SDG6, SDG7  and SDG11 were distributed equally in the campus while SDG1, SDG2 and  SDG3 were distributed in clusters. Moreover, most of the sustainability  initiatives are concentrated in the less accessible area for university  communities. Overall, this study provides valuable insights into the spatial  distribution of sustainability initiatives in Universiti Sains Malaysia, which can  be used to create additional sustainability initiatives in Universiti Sains  Malaysia. As the university moves towards “Smart University”, utilizing technologies to access and evaluate the progress toward the sustainable  development goals could greatly aid the university. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 59 26. DEMOGRAPHIC FACTORS AFFECT WASTE SEPARATION AT THE SOURCE LEVEL AMONG RESIDENTIAL COLLEGE STUDENTS OF UNIVERSITY OF MALAYSIA SABAH Abdul Hair Beddu Asis, Mohammad Tahir Mapa, Ahmad Norazhar Mohd Yatim, Hairul Masrini Muhamad, Hadzariah Ismail & Kamsia Budin Universiti Malaysia Sabah Solid waste management in Malaysia is a very critical issue given that the amount of waste produced is high, especially in economic zones, industrial zones, and educational and administrative zones. Therefore, measures to reduce the amount of waste are very necessary for the well-being of the environment and public health. Among the steps taken is through the separation of waste among the community in Malaysia. In general, Malaysia has not yet introduced a law on the implementation of household waste segregation. However, Kota Kinabalu City Hall (DBKK) has introduced a method of collecting household waste by putting the waste in plastic. The effectiveness of this method cannot be statistically determined. Therefore, this study aims to find out the waste segregation behaviour of college students in the residential college of the main campus of Universiti Malaysia Sabah. A questionnaire-based survey was conducted in 3 residential colleges of Universiti Malaysia Sabah involving Tun Mustapha Residential College, Tun Fuad Residential College, and Tun Ahmad Rafae Residential College. A total of 2524 questionnaires were completed by students. The results of the study found that 9.1% of UMS residential college students always do waste separation, 70.9% of students who sometimes do waste separation and the remaining 19.8% are students who have never been involved in waste separation. Among the conditions that encourage students to get involved in waste segregation is due to the presence of garbage bins that are clearly labelled according to the type of waste (57.6%) followed by the type of waste that is clean and easy to handle (16.8%). The demographic factors result also show that female students (5.74%), science

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 60 majors (53.8%), undergraduate’s students (78.25%) and 1st year students (39.78%) are more likely to participate in waste segregation practices. Students have also benefited from the generation of recycled materials (5.57%) with sales exceeding RM300. Management strategies to improve waste segregation behaviours by college students were also discussed and some suggestions for improvement were made. 27. IMPAK PEMBINAAN VILLA TERHADAP PERUBAHAN PINGGIR PANTAI DI PANTAI KUALA TERENGGANU Siti Natrah Abdul Kamal, Haryati Shafii, Azlina Md Yassin & Haidaliza Masram Universiti Tun Hussein Onn Malaysia Pembinaan villa di pinggir pantai bertujuan menyediakan penginapan kepada pelancong merupakan aktiviti pembinaan yang boleh menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi setempat dan juga boleh memberi kesan fizikal kepada pinggir pantai. Pembinaan villa di tepi pantai memberi impak kepada perubahan pantai seperti hakisan pantai dan pemendapan pantai. Objektif kajian ini adalah untuk mengkaji kesan pembinaan villa terhadap perubahan pantai di Kuala Terengganu dan mencadangkan langkah-langkah untuk mengurangkan kesan pembinaan villa pada perubahan pinggir pantai di pantai Kuala Terengganu. Kajian ini memfokuskan kepada wakil penduduk dan penduduk Kampung Bari Besar dan Kampung Telaga Papan sebagai responden kajian. Kajian ini menggunakan kaedah kuantitatif dan kualitatif. Kaedah kuantitatif  adalah dengan mengedarkan borang soal selidik secara dalam talian dan bersemuka kepada  569 responden di Kampung Bari Besar dan Kampung Telaga papan. Walau bagaimanapun, hanya 400 set borang soal selidik yang memberi maklum balas oleh responden dengan pulangan sebanyak 70% daripada persampelan kajian. Seterusnya, data yang diperolehi dianalisis dengan menggunakan Microsoft Excel

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 61 dan dipersembahkan dalam bentuk jadual. Manakala kaedah kualitatif pula adalah dengan menemubual wakil penduduk Kampung Bari Besar dan wakil penduduk Kampung Telaga papan. Dapatan kajian dianalisis menggunakan kaedah analisis tematik. Hasil kajian mendapati bahawa pembinaan villa di tepi pantai menyebabkan perubahan pantai dan hakisan. Langkah dalam mengurangkan kesan pembinaan terhadap perubahan pinggir pantai adalah melalui benteng pemecah ombak, penambakan laut, guni pasir dan lapis lindung batu. Diharapkan kajian ini dapat membantu pihak-pihak yang terlibat dalam sektor pembinaan untuk mengambil kira impak pembinaan di pinggir pantai dan langkah-langkah dalam mengurangkan kesan pembinaan villa terhadap perubahan pinggir pantai yang menyumbang kepada peningkatan isu hakisan yang berlaku di pesisiran pantai dan hakisan yang berlaku di pinggir pantai Kuala Terengganu dapat ditangani secara terkawal.   28. PENGURUSAN SISA PEPEJAL DI KAWASAN PETEMPATAN BANDAR DAN LUAR BANDAR: KAJIAN KES DI SRI AMAN, SARAWAK Nur Fatin Fasihah Farhanah Arip, Mohammad Tahir Mapa, Cerween Mattias, Debbie Juneve Grace Yusuf & Azween Awang @ Awang Daim Universiti Malaysia Sabah Pengurusan sisa pepejal merupakan satu keperluan dalam usaha untuk melindungi alam sekitar bagi menjamin kelestarian serta meningkatkan kualiti hidup masyarakat. Isu pembuangan sisa pepejal kini dipandang serius apabila jumlah penghasilan sisa tidak menunjukkan sebarang petanda untuk berkurang, sebaliknya meningkat sepanjang tahun. Dalam pada itu, sisa jenis isi rumah tidak terkecuali apabila menjadi penyumbang utama kepada penjanaan sisa. Oleh itu, mekanisme berkesan dan usaha yang berterusan diperlukan sebagai tindakan

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 62 pengurangan dan pembasmian sisa pepejal. Kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti pengetahuan, sikap dan amalan penduduk mengenai pengurusan sisa pepejal di Sri Aman, Sarawak dengan merujuk kepada kawasan petempatan bandar dan luar bandar iaitu Taman Gamang dan Kampung Pulau Seduku. Pendekatan kualitatif dan kuantitatif telah digunakan dalam kajian ini dengan menggunakan kaedah borang soal selidik, temu bual dan pemerhatian untuk menjawab persoalan kajian. Sejumlah 200 orang responden dipilih secara rawak di dua lokasi kajian. Kebanyakkan mereka yang dipilih adalah dalam kalangan ketua isi rumah sebagai sampel kajian. Hasil daripada kajian ini mendapati, pengetahuan masyarakat terhadap pengasingan barangan yang boleh dikitar semula secara keseluruhannya adalah tinggi di kedua-dua petempatan. Walau bagaimanapun, pendedahan terhadap program dan kesampaian pengetahuan tentang pengurusan sisa pepejal seperti amalan kitar semula daripada pihak Majlis Daerah masih rendah. Sehubungan dengan itu, penglibatan semua pihak terhadap amalan kitar semula perlu dipertingkatkan. Hal ini demikian kerana, walaupun pengetahuan dan amalan pengurusan sisa lestari dalam kalangan komuniti adalah tinggi namun kejayaan sesuatu program kitar semula dan pengurusan sisa pepejal akan sukar dicapai jika tiada penglibatan daripada semua pihak secara bersepadu. 29. SITUASI SOSIAL DAN EKONOMI PENGUTIP SISA (SCAVENGERS) DI TAPAK PELUPUSAN MAJLIS DAERAH SANDAKAN Mohammad Haffizi Adam Sahido, Mohammad Tahir Mapa, Beatrice Rameh Anak  Libu, Falmon Kain & Elnynionamagdalena Josini Universiti Malaysia Sabah Sisa pepejal merupakan satu isu global yang dihadapi oleh semua negara termasuklah  Malaysia. Peningkatan sisa pepejal berlaku ekoran pertambahan bilangan penduduk. Ekoran dari

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 63 itu pertambahan sisa pepejal juga berlaku terutamanya di kawasan penduduk padat  seperti bandar mahupun bandaraya. Longgokan sisa pepejal terutamanya di tapak pelupusan  sampah tidak dapat dielakkan. Namun begitu kawasan tapak pelupusan telah menjadi lubuk  peluang pekerjaan kepada mereka yang tidak mampu bersaing di pasaran pekerjaan.  Golongan ini atau dikenali sebagai ”scavengers” dalam banyak penulisan akademik  mempunyai peranan yang tidak kurang pentingnya dalam mengasing dan mengurus sisa  boleh kitar yang terdapat di tapak pelupusan. Aktiviti pemungutan sisa boleh kitar yang  dilakukan oleh golongan ini adalah telah menjadi sumber rezeki untuk meneruskan kehidupan  seharian. Matlamat kajian ini adalah untuk mengenalpasti situasi sosial dan ekonomi golongan  scavengers di tapak pelupusan sampah Majlis Daerah Sandakan yang terletak bersebelahan  Kg Melayu. Dalam kajian ini pendekatan temu bual mendalam (In-depth Interview) digunakan  untuk mendapatkan data bagi menjawab matlamat kajian. Seramai 30 orang responden dipilih  dalam kajian ini untuk menjadi informan. Dapatan awal kajian menunjukkan kebanyakan scavengers di tapak pelupusan ini adalah golongan pendatang tanpa izin (PTI). Kebanyakan  mereka bekerja secara berkumpulan sama ada mempunyai pertalian keluarga atau dibentuk secara spontan. Hasil pemerhatian juga menunjukkan keadaan tempat kerja mereka adalah  sangat terdedah kepada unsur cuaca panas dan hujan dan keadaan ini boleh memberi kesan  kepada kesihatan. selain dari itu isu keselamatan juga tidak dititik beratkan semasa bekerja  dengan mereka tidak menggunakan alat perlindungan keselamatan seperti sarung tangan,  kasut khas dan juga penutup hidung dan mulut. Dari sudut ekonomi semua barang yang  dikumpulkan akan dijual kepada pembeli yang datang secara berkala ke kawasan tapak. Hasil  kajian ini menunjukkan beberapa perkara penting iaitu, keterlibatan golongan scavengers  dalam pengumpulan barang boleh kitar perlu dipertimbangkan dalam perancangan majlis  daerah meningkatkan kadar kitar semula. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 64 30. PENGURUSAN SISA PEPEJAL PENDUDUK KAMPUNG ATAS AIR DI SANDAKAN Cerrwen Mattias,  Nur Huda Maisarah Ali Napiah, Nur Fatin Fasihah Farhanah Arip, & Shirleyliya Anak Richard Buli Universiti Malaysia Sabah Masalah pembuangan sisa pepejal secara sembarangan telah menjadi tradisi dalam kalangan masyarakat.  Pertambahan populasi di kawasan bandar menyebabkan masalah ini semakin teruk.  Ini menyebabkan pengurusan sisa pepejal menjadi satu beban yang harus ditanggung oleh pihak berkuasa tempatan (PBT).  Oleh itu, penglibatan masyarakat terutamanya di kawasan luar perkadaran PBT dalam pengurusan sisa pepejal merupakan langkah yang penting bagi mengatasi isu tersebut. Kajian ini dilakukan untuk mengenalpasti pengetahuan, sikap dan amalan penduduk kampung atas air terhadap pengurusan sisa pepejal di kawasan pentadbiran Majlis Daerah Sandakan (MPS).  Kaedah soal selidik, temu bual, dan pemerhatian digunakan dalam kajian untuk menjawap persoalan kajian. Seramai 198 orang responden berjaya di temui. Hasil kajian menunjukkan bahawa penduduk kampung di Kampung Tinusa II dan Kampung Bokara mempunyai pengetahuan yang baik terhadap pengurusan sisa pepejal.   Walau bagaimanapun, pengetahuan yang baik tersebut tidak diterjemahkan dalam amalan pengurusan sisa seharian. Ini dapat diperhatikan apabila sikap masyarakat masih lagi “malas” untuk membuang sisa pepejal ke tong sampah yang disediakan oleh Majlis Perbandaran Sandakan (MPS). Ekoran dari tindakan tersebut banyak sampah terapung dan memberikan  pemandangan kurang menarik di keduadua kampung tersebut.  Kemudahan tong sampah yang jauh daripada rumah menjadi alasan penduduk kampung untuk membuang sampah mereka persekitaran rumah.  Dapatan juga menunjukkan  kemudahan yang disediakan sememangnya tidak cukup menampung jumlah sisa yang dihasilkan oleh penduduk. Oleh itu kajian ini berharap pihak PBT dapat memberikan tumpuan yang lebih kepada kawasan petempatan seperti ini

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 65 kerana masalah pembuangan sisa ke kawasan perairan boleh memberi kesan kepada kualiti perairan marin dan juga kepada petempatan berhampiran. 31. PENGURUSAN E-SISA DI BANDARAYA KOTA KINABALU: PENELITIAN PENGLIBATAN PEMEGANG TARUH MENGGUNAKAN PENDEKATAN EKOLOGI Mohammad Tahir Mapa, Abdul Hair Beddu Asis, Fionna George, Diana Peters & Sitty Syafa Bakri Universiti Malaysia Sabah Pada ketika ini dan juga pada masa akan datang e-sisa atau sisa elektrik dan elektronik  telah dan akan terus menjadi sisa  pepejal yang paling banyak di hasilkan di seluruh dunia. Laporan menunjukan hanya peratusan kecil e-sisa yang dihasilkan di kumpul dan dikitar semula  secara rasmi (17%). Kerisauan mengenai sisa ini adalah kerana kandungan bahan toksik seperti plumbum dan merkuri yang terdapat dalam kebanyakan peralatan elektrik dan elektronik menjadi sangat berbahaya jika  dilepaskan ke alam sekitar. Untuk memastikan e-sisa diurus dengan baik, keterlibatan pemegang taruh adalah sangat kritikal. Setiap satu pemegang taruh berperanan penting dalam menentukan keberkesanan program kitar semula e-sisa. Kertas kerja ini bertujuan  mengenalpasti peranan dan isu yang dihadapi oleh pemegang taruh dalam kegiatan kitar semula e-sisa di bandaraya Kota Kinabalu. Data dikumpul dengan menggunakan borang panduan temubual. Pihak berkepentingan yang dimasukkan dalam kajian ini adalah wakil penduduk, agensi kerajaan, NGO, dan pihak swasta. Hasil temubual akan di kelaskan kepada dua tema besar itu peranan dan isu yang dihadapi bagi setiap pemegang taruh. Analisis kemudiannya diletakkan dalam kerangka konsep ekologi untuk mengenalpasti saling hubungan antara semua pemegang taruh yang terlibat dalam isu kitar semula e-sisa. Hasil atau kemajuan program kitar semula, tidak hanya bergantung kepada agensi pelaksana tetapi

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 66 keterlibatan semua pemegang taruh adalah sangat penting. Walaubagaimanapun banyak isu yang menjadi hambatan kepada keterlibatan tersebut antaranya ialah peraturan yang tidak jelas (pihak swasta, agensi kerajaan), ketersediaan prasarana (penduduk) dan ketekalan program (NGO). Oleh itu setiap satu hasil penelitian ini perlu diatasi kerana ini memberi kesan kepada kemajuan program kitar semula e-sisa. 32. TINJAUAN AWAL PENGARUH FENOMENA RURBAN TERHADAP PEMBANGUNAN DESA DI MUKIM TELOK PANGLIMA GARANG Mohd Zaki Bahrudin, Jalaluddin Abdul Malek & Mohd Yusof Hussain Universiti Kebangsaan Malaysia Perkembangan bandar dan proses urbanisasi telah menyebabkan had pembangunan bandar melepasi sempadan ditetapkan. Tren pembangunan yang mula beralih keluar dari bandar menyebabkan kawasan pinggiran bandar dan desa berdekatan mengalami tekanan pembangunan. Kajian ini bertujuan untuk mengupas fenomena RURBAN yang melanda kawasan desa di Mukim Telok Panglima Garang, Kuala Langat. Data sekunder dan data primer dianalisis bagi melihat kesan fenomena RURBAN terhadap desa. RURBAN merupakan situasi di mana sebuah kawasan desa telah mengalami proses membandarkan luar bandar secara berperingkat. Kawasan desa telah dilengkapi dengan kemudahan seperti di bandar bagi menyokong keperluan penduduk. Malah akibat proses urbanisasi ini jarak bukan lagi penghalang disebabkan sistem perhubungan dan pengangkutan telah memudahkan urusan harian. Melalui pemerhatian dan kajian lapangan, situasi semasa menunjukkan tren perubahan guna tanah pertanian kepada guna tanah perumahan semakin rancak dibangunkan bagi memenuhi keperluan perumahan dalam pasaran. Faktor

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 67 seperti pembangunan kawasan perindustrian, harga hartanah yang mahal di bandar dan jaringan jalanraya yang lengkap telah merancakkan lagi pembinaan kawasan taman-taman perumahan yang dibangunkan secara pembangunan poket. Akibat daripada itu kemudahan asas telah menjadi terhad kerana pertambahan jumlah penduduk yang semakin meningkat. Bagi mengimbangi proses urbanisasi dan kemajuan desa satu pelan pembaharuan dan garis panduan perlu diwujudkan supaya desa tidak lenyap dan identitnya terus terpelihara.  33. CABARAN USAHAWAN KIOSK 1 BORNEO HYPERMALL SEMASA PANDEMIK COVID-19 Chentia Subi, Lindah Roziani Jamru, Mohamad Nazril Sharil & Jessie Padisan Universiti Malaysia Sabah Pandemik COVID-19 telah memberi kesan negatif terhadap pertumbuhan ekonomi Malaysia. Sektor Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) merupakan salah satu sektor yang paling terjejas kesan perintah kawalan pergerakan (PKP) yang telah dilaksanakan. Situasi pandemik COVID-19 menyebabkan terdapat banyak masalah yang dihadapi oleh peniaga kiosk dan ramai yang terpaksa menghentikan perniagaan. Oleh itu, kajian ini dijalankan untuk mengkaji cabaran yang dihadapi oleh usahawan kiosk di 1 Borneo Hypermall semasa pandemik COVID-19. Kajian ini menggunakan kaedah kuantitatif dan pemerhatian untuk mengukuhkan dapatan kajian. Hasil kajian menunjukkan cabaran yang dihadapi pengusaha kiosk di 1 Borneo Hypermall semasa pandemik COVID-19 berlaku adalah wujud persaingan pemasaran di antara pengusaha yang lain (skor min = 4.38), waktu perniagaan yang ditetapkan oleh kerajaan kepada pengusaha kiosk adalah terhad (skor min = 4.00) dan pengusaha kurang pengetahuan cara untuk mempromosi jualan di media sosial (skor min = 3.90). Bagi menangani cabaran yang dihadapi

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 68 oleh pengusaha kiosk ini, pihak kerajaan perlu menjalankan program ilmu keusahawanan bagi memantapkan lagi kemahiran pengurusan, kewangan dan pemasaran para usahawan untuk menghadapi cabaran pandemik COVID-19. 34. PEMETAAN AGAMA: PENDEKATAN GEOSPATIAL DALAM PENGANALISISAN KONFIGURASI RUMAH IBADAT DAERAH KOTA BELUD, SABAH Mustapa Abd Talip, Isrraq Ramli & Mohammad Lutfi Khairulnizam Universiti Malaysia Sabah Artikel ini membicarakan perkembangan agama di Sabah dari sudut pandang pemetaan agama menerusi pendekatan kajian geospatial. Konsep pemetaan agama telah banyak dilakukan oleh sarjana-sarjana antarabangsa yang menggunakan pendekatan geospatial yang melangkaui perspektif di mana perkembangan tersebut mampu digambarkan menerusi pendigitasian pemetaan berujukan geografi (georeferenced) dengan mengenalpasti ketepatan data dan maklumat lokasi, taburan, pola, skala serta pengkelasannya. Didahului dengan gambaran situasi di beberapa negara lain yang telah menggambarkan bahawa pemetaan agama sudah memainkan peranan penting dalam penyaluran data dan maklumat perkembangan agama tersebut. Sehubungan itu, kajian tentang isu ini di negeri Sabah tidak menjadi suatu yang jangkal melainkan kurangnya sarjana yang meneliti dengan menghubungkaitkan secara langsung dengan pendekatan pemetaan geospatial. Dalam hal ini, tiga isu kajian geospatial terhadap perkembangan agama yang memfokus kepada rumah ibadat di Sabah dikenalapasti sebagai kajian rintis bagi daerah Kota Belud, iaitu (i) mengenalpasti lokasi rumah ibadat serta aliran yang dianuti mengikut sempadan pentadbiran dewan undangan negeri dalam daerah tersebut; (ii) memetakan konfigurasi perkembangan agama berdasarkan laporan banci bagi kawasan kajian yang diteliti; (iii) menganalisis

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 69 tren dan pemetaan pengkelasan perkembangan agama berdasarkan pembinaan rumah ibadat bagi daerah Kota Belud, Sabah.  Ketiga-tiga objektif tersebut menjadi indikator penting dalam proses pembangunan data dan maklumat digital yang menjadi sumber rujukan dan pemetaan yang signifikan terhadap perkembangan sesuatu agama bagi sesuatu daerah pada masa hadapan. 35. PEMODELAN GEOSPATIAL DALAM PENGANALISISAN KEMUDAHTERANCAMAN PEMILIKAN TANAH PERSEKITARAN SUNGAI-SUNGAI UTAMA DI DAERAH KOTA BELUD, SABAH Mustapa Abd Talip& Rodeano Roslee Universiti Malaysia Sabah Kejadian gempa bumi disusuli dengan geobencana aliran puing pada tahun 2015 serta banjir besar yang berlaku pada Oktober 2017 merupakan tragedi terburuk dalam sejarah daerah Kota Belud. Geobencana tersebut merupakan banjir besar yang melanda 24 buah kampung dan melibatkan 704 keluarga dengan bilangan mangsa seramai 2,132 orang. Geobencana ini tidak hanya menyebabkan banjir lumpur, malah mengakibatkan hubungan jalan raya terputus, kemusnahan dengan melenyapkan sempadan pemilikan tanah komuniti. Fenomena ini memperlihatkan suatu persoalan penting tentang isu dan data kemudahterancaman terhadap pemilikan tanah yang menjadi fokus utama dalam penganalisisan artikel ini. Untuk itu, artikel ini menggariskan tiga (3) objektif iaitu mengenalpasti perubahan morfologi sungai-sungai utama kesan daripada geobencana tersebut kemudahterancaman pemilikan tanah; memetakan persekitaran fizikal dan klasifikasi pemilikan tanah dan klasifikasi keupayaan tanah; menganalisis serta mengkelaskan skala kemudahterancaman pemilikan tanah mengikut peringkat (hulu, tengah dan hilir) sungai-sungai

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 70 utama iaitu Sg. Kedamaian (hulu dan tengah), Sg. Penataran (hulu dan tengah), Sg. Surob dan Sg. Wariu (tengah) serta Sg. Gurong-Gurong (hilir) di lembangan saliran daerah Kota Belud. Artikel ini juga menggunakan pemodelan geospatial sebagai pendekatan untuk memeta, mengukur dan menganalisis serta mengkelaskan maklumat kemudahterancaman pemilikan tanah di kawasan kajian. Pengintegrasian Sistem Maklumat Geogarfi (GIS) dengan pemodelan multikriteria geospatial seperti pemprosesan ModelBuilderTM, Digital Elevation Model (DEM) dan Analytical Hierarcy Process (AHP) digunakan sebagai kaedah untuk menghasilkan dapatan kajian serta menghasilkan pemetaan geospatial dalam pengkelasan konfigurasi, skala dan titik panas kemudahterancaman pemilikan tanah mengikut persempadanan pentadbiran peringkat mukim dan Dewan Undangan Negeri (DUN) bagi daerah Kota Belud Sabah.  36. PEMBANGUNAN DAN PENGAPLIKASIAN PAPAN PERMAINAN GEOGRAFI DI DAERAH MUALLIM Nurazila Atika Mohd Razali & Sumayyah Aimi Mohd Najib Universiti Pendidikan Sultan Idris Pendidikan Geografi semakin membimbangkan apabila mata pelajaran Geografi menjadi mata pelajaran elektif. Keadaan ini mengakibatkan pelajar kurang berminat dan beranggapan mata pelajaran ini tidak penting. Pendidikan Geografi menjadi menjadi kurang minat adalah disebabkan hasil kandungan pembelajaran yang luas ditambah pula kekurangan bahan pembelajaran dan prasarana yang lengkap seperti bahan bantu mengajar yang interaktif dan bersifat insani diperlukan supaya pembelajaran lebih bermakna. Langkah inovasi perlu dihasilkan bagi menjamin keberkesanan sistem pengajaran dan pembelajaran dalam institusi pendidikan. Justeru, pembangunan permainan Geografi berasaskan papan permainan dibangunkan sebagai satu alternatif kepada permasalahan ini. Selain itu, ia

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 71 bertujuan untuk memberi pendidikan berkaitan bidang ilmu Geografi kepada para pelajar terutamanya pelajar tingkatan 1 hingga 3. Metodologi yang digunakan dalam kajian ini adalah kualitatif iaitu melalui pemerhatian, temu bual dan analisis data. Pembangunan papan permainan ini menggunakan kedah “Gamified System Development Process” (Gilbert, 2016). Pembangunan papan permainan ini terdiri daripada dua fasa utama iaitu (1) bina matlamat dan (2) reka bentuk interaktif. Kajian rintis menunjukkan bahawa pelajar menunjukkan minat yang mendalam dalam Geobox. Geobox terdiri daripada mekanisma utama iaitu mata (points), aras (level), cabaran (challenges), papan permainan (board game) dan hadiah (gifts and charity). Pembangunan dan pengeluaran prototaip papan permainan “Geobox” yang merangkumi topik entiti Malaysia dalam buku teks Geografi tingkatan 1 hingga 3 iaitu topik saliran dan badan air, bentuk muka bumi, flora dan fauna, pengangkutan, manusia dan pengenalan Malaysia. 37. KAJIAN SYSTEMATIC LITERATURE REVIEW (SLR) TENTANG PENGGUNAAN GAMIFIKASI DIGITAL SEBAGAI BAHAN PENGAJARAN DALAM PENDIDIKAN ALAM SEKITAR Nor Zaitul Shahira Zakaria& Hanifah Mahat Universiti Pendidikan Sultan Idris Revolusi pendidikan 4.0 telah membawa perubahan besar dalam landskap pendidikan global dengan memberi penekanan kepada penggunaan teknologi dan perubahan strategi pengajaran yang lebih cekap  dan selari dengan modenisasi teknologi dunia. Dalam konteks ini, gamifikasi timbul sebagai alat yang  bernilai dalam mencipta pengalaman pembelajaran yang lebih menarik dan berkesan. Oleh itu, kajian ini bertujuan untuk melihat tema kajian dan perbincangan mengenai isu penggunaan gamifikasi sebagai bahan pengajaran dalam pendidikan alam sekitar. Kajian tinjauan literatur ini dijalankan dengan menggunakan  artikel

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 72 dari tahun 2019 hingga 2023 dari tiga pangkalan data iaitu Researchgate, Scopus, dan Science  Direct. Artikel-artikel ini telah dikumpulkan dan kemudian dikaji untuk memastikan artikel yang dipilih  memenuhi fokus kajian. Sejumlah 19 daripada 82 artikel telah dipilih untuk dibincangkan dalam kajian ini. Secara keseluruhannya, kajian menunjukkan bahawa empat tema dapat dikelaskan berkenaan dengan tema kajian terdahulu mengenai isu gamifikasi dalam pendidikan alam sekitar. Tema-tema tersebut ialah 1) integrasi digital dalam pendidikan, 2) gamifikasi digital sebagai strategi pengajaran, 3) reka bentuk  gamifikasi digital dalam proses pengajaran, dan 4) keperluan gamifikasi digital dalam proses pengajaran.  Oleh itu, terdapat keperluan untuk kajian yang menyeluruh seperti kajian pembangunan model pengajaran  berbantukan gamifikasi sebagai panduan dan rujukan mendalam bagi guru-guru, terutama dalam proses  pengajaran dan pembelajaran. Dengan itu, intipati keseluruhan kajian ini akan memberikan gambaran umum yang komprehensif tentang peranan gamifikasi dalam membawa pendidikan ke arah yang lebih relevan dan layak, terutama dalam era pendidikan alam sekitar.  38. STRATEGI KOMUNITI PETANI DALAM MENGUKUHKAN SEMULA PEREKONOMIAN PASCA PANDEMIK, DI DAERAH RANAU, SABAH Colonius Atang, Bervelia Derby Joannes, Jurry Foo, Jalihah Md Shah, Kee Sabariah Kee Yusof & Harifah Mohd. Noor Universiti Malaysia Sabah Pandemik Covid-19 yang melanda pada tahun 2019 merupakan tamparan hebat kepada pelbagai sektor ekonomi, tidak terkecuali juga kepada perekonomian sektor pertanian. Akibat pandemik yang menghentam operasi ekonomi, banyak aktiviti perekonomian berasaskan pertanian menjadi terencat malah ada yang gulung tikar kerana tidak mampu bertahan dengan

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 73 ketidaktentuan keadaan ekonomi semasa pandemik. Kesan ini lebih dirasai oleh sektor berskala sederhana dan kecil-kecilan, memandangkan operasi ekonomi yang bermodal rendah. Oleh itu, penelitian ini bertujuan untuk meninjau strategi komuniti terlibat dalam sektor pertanian di daerah Ranau untuk bangkit semula selepas berakhirnya pandemik. Terdapat pelbagai batasan dan kesukaran yang dihadapi pengusaha dalam memperkukuhkan semula perekonomian sektor pertanian adalah disebabkan ketidakpastian langkah pemulihan ekonomi memandangkan pandemik melanda secara tidak dijangka dan merebak dengan cepat. Penelitian ini menggunakan metod kualitatif serta disokong data kuantitatif melalui soal selidik. Seramai 50 orang responden dipilih secara purposive dan snowball sampling di daerah Ranau iaitu mereka yang terlibat secara khusus dalam sektor berasaskan pertanian sama ada sebagai petani atau peniaga produk pertanian. Kajian jelas mendapati pendapatan komuniti mengalami kemerosotan selepas pandemik. Namun, mereka masih mampu bertahan dengan mengaplikasikan pelbagai strategi seperti mula menggunakan kaedah digital dalam memasarkan hasil pertanian, menginovasikan hasil pertanian untuk mempelbagaikan produk makanan, mengoptimumkan penggunaan orang tengah sebagai medium pemasaran agar hasil pertanian dapat dibawa keluar ke bandar mahupun pekan terdekat serta untuk meminimumkan kos pengeluaran. Namun batasan pendidikan, motivasi dan ketersediaan diri dalam kalangan responden membataskan kompetensi untuk bangkit semula. Walaupun begitu dari sudut positif selepas pandemik komuniti yang dikaji lebih sedar tentang kepentingan jaringan sosial membantu mereka untuk memulihkan semula aktiviti perekonomian yang terjejas. Buktinya terdapat responden mula terlibat dengan persatuan, justeru beranggapan akses mereka terhadap sokongan dan bantuan yang diberikan oleh pihak berwajib menjadi lebih mudah melalui persatuan. Penelitian ini merumuskan terdapat kesungguhan komuniti untuk bangkit semula dengan mengaplikasi strategi releven mendokong usaha mengeluarkan mereka dari kemelut kerencatan perekonomian pasca pandemik. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 74 39. TINJAUAN TERHADAP BANDAR SANDAKAN KE ARAH BANDAR MESRA UMUR DAN KOMUNITI Colonius Atang, Dexter Agong, Alyas Anwar, Amier Wafi Mohd Rafizan, Bibiana Anak Bakar & Evaldo Adna Universiti Malaysia Sabah Kajian ini memfokuskan kepada kesediaan bandar Sandakan sebagai bandar mesra umur dan komuniti. Kepentingan konsep bandar mesra usia ini adalah ekoran daripada  dua transformasi sosial terbesar yang paling ketara pada abad ini iaitu penduduk menua yang semakin ramai di bandar dan proses urbanisasi semakin pesat. Bandar mesra usia menggalakkan masyarakat yang lebih saksama, mapan serta memainkan peranan penting dalam membantu penduduk menjalani kehidupan yang lebih sihat dan sejahtera yang merangkumi semua peringkat umur dan keupayaan penduduknya. Artikel ini membincangkan tentang tinjauan terhadap bandar Sandakan ke arah bandar mesra usia dengan meninjau sama ada kemudahan infrastruktur sosial dan perkhidmatan sosial yang terdapat di bandar Sandakan boleh diakses, selamat dan selesa bagi komuniti dari perlbagai peringkat usia. Selain itu, kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti persepsi komuniti bandar terhadap kemudahan awam yang terdapat di bandar Sandakan. Hasil kajian ini dapat dijadikan panduan tentang ketersediaan bandar Sandakan untuk dikategorikan sebagai bandar mesra usia. Metodologi kajian ini melibatkan kaedah kualitatif dengan menemuduga menggunakan borang soal selidik seramai 100 orang pengunjung di bandar Sandakan, analisis kualitatif secara deskriptif dengan mendapatkan bacaan min bagi setiap item digunakan untuk membincangkan hasil data yang diperolehi. Kajian mendapati bahawa bandar Sandakan masih belum dapat dikategorikan sebagai bandar mesra  usia kerana terdapat beberapa item masih belum mencapai sepenuhnya indikator bandar mesra usia. Namun begitu, bandar Sandakan adalah sangat berpotensi untuk diwartakan sebagai bandar mesra usia memandangkan kebanyakan item yang diuji menggunakan analisis min menunjukan pada tahap

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 75 yang sederhana tinggi. Oleh itu penglibatan pelbagai pihak terutamanya orang awam dan pihak berkuasa tempatan (PBT) hendaklah perlu ada dalam merealisasikan bandar  Sandakan menjadi lebih mesra usia seperti bandar Georgetown di Pulau Pinang.  Dapatan kajian ini diharapkan dapat memberi manfaat kepada PBT iaitu Majlis Perbandaran Sandakan (MPS) ke arah persediaan menjadikan bandar Sandakan sebagai salah satu bandar yang dapat dikategorikan sebagai bandar mesra usia di negeri Sabah dan seterusnya menjadi panduan kepada bandarbandar lain di negeri ini.  40. ASSESSMENT OF ERA5-LAND FOR SWAT-BASED DROUGHT SIMULATIONS IN THE KELANTAN RIVER BASIN, MALAYSIA Hongrong Du & Mou Leong Tan Universiti Sains Malaysia The fifth generation of the European Reanalysis Land Component (ERA5-Land), with its fine spatial and temporal resolution and extensive temporal coverage, possesses a significantly higher capacity to replicate precipitation events compared to numerous other products. Nevertheless, how ERA5 precipitation performs has not been well evaluated in hydro-climatic investigations in tropical areas. The goal of this study is to investigate how well ERA5-Land can simulate streamflow and drought in Malaysia’s Kelantan River Basin using the SWAT+ model and drought index. First, the initial data set from ERA5-Land is used as input data for simulations of monthly streamflow. The NSE value is 0.38, and the R2 value is 0.49. The performance of ERA5-Land has improved after bias correction with observation data. The NSE value is 0.72 and the R2 value is 0.77, showing “good” SWAT+ modeling performance. Furthermore, the Standardized Precipitation Index (SPI) and the Standardized Streamflow Index (SSI) are estimated on 1-month, 3-month, 6-month, and 12-month timescales. the SPI-1 recorded most of the drought events compare to others

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 76 timescale. The SSI-1 is better at detecting droughts than any other time scale  of  SSI. The utilization of ERA5-Land data as prospective open source data for SWAT+ simulations is advised in this study.  41. KOMIK SEBAGAI MODUL PEMBELAJARAN GEOGRAFI Edlyn Angie Silamat & Hanifah Mahat Universiti Pendidikan Sultan Idris Kajian ini bertujuan untuk membangunkan komik sebagai modul pembelajaran bagi topik Pembentukan dan Kelestarian Sungai Geografi Tingkatan 4. Dua pendekatan digunakan iaitu kuantitatif yang melibatkan analisis dokumen dan pendekatan kualitatif iaitu soal selidik. Dua dokumen utama yang dianalisis adalah buku teks dan DSKP geografi. Manakala soal selidik adalah mendapatkan kesahan pakar dan maklum balas terhadap kebolehgunaan komik. Sampel kajian terdiri daripada tiga orang pensyarah dan dua orang guru yang dipilih sebagai pakar kesahan kandungan. Manakala lima orang guru Tingkatan 4 telah dipilih bagi menguji kebolehgunaan komik ini. Analisis menggunakan Indeks Kesahan Kandungan (IKK) bagi menilai kesahan kandungan manakala analisis deskriptif (min, sisihan piawaian) digunakan bagi menguji kebolehgunaan komik. Dapatan kajian menunjukkan analisis keseluruhan bagi IKK daripada lima orang pakar adalah 0.91 iaitu berada di tahap yang tinggi bagi kesahan kandungan. Kesahan kandungan terdiri daripada kandungan modul (IKK= 0.93), Reka bentuk pengajaran (IKK= 0.91) dan keperluan teknikal (IKK=0.88). Bagi analisis kebolehgunaan komik daripada lima orang guru adalah tinggi (M=4.93, SP=2.57). Kesemua sub kebolehgunaan komik berada pada tahap tinggi iaitu sub konstruk keberkesanan komik (M=5.00, SP= 2.19), kecekapan komik (M= 4.89, SP=2.21) dan kepuasan komik (M=4.90, SP=2.21). Kesimpulannya, kajian ini menunjukkan kebolehgunaan komik yang dihasilkan ini adalah pada tahap tinggi dan mampu digunakan sebagai bahan

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 77 bantu mengajar semasa proses pengajaran dan pembelajaran Geografi. Implikasi kajian komik yang dihasilkan ini membolehkan guru geografi mempelbagaikan pembinaan komik dalam topiktopik yang lain mengikut DSKP Geografi.  42. CABARAN MEMILIKI INSURAN BANJIR DI PANTAI BARAT SABAH, MALAYSIA Adi Jafar, Lindah Roziani Jamru, Ubong Imang, Faerozh Madli, Zulayti Zakaria & Nordin Sakke Universiti Malaysia Sabah Salah satu strategi adaptasi yang dapat mengurangkan risiko kerugian akibat banjir adalah dengan melanggan perkhidmatan insuran bencana alam (banjir). Malangnya, penyertaan masyarakat untuk melanggan insuran bencana alam di kebanyakan negara membangun yang rentan terhadap banjir masih tergolong rendah, termasuklah di Malaysia. Rentetan daripada itu kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti tahap bahaya banjir dan meneliti cabaran pemilikan insuran banjir di Pantai Barat Sabah, Malaysia. Dalam kajian ini dua daerah hot spot banjir di Pantai Barat Sabah iaitu Daerah Kota Kinabalu dan Kota Belud dijadikan lokasi kajian. Kajian ini menggunakan pendekatan tinjauan keratan rentas untuk mendapatkan data di lapangan. Oleh itu, seramai 232 orang responden yang terdiri daripada penduduk di dua buah daerah tersebut telah dijadikan sampel. Data mentah yang telah dikutip dianalisis secara deskriptif (min, sisihan piawai, peratus & frekuensi) menggunakan perisian SPSS (Versi 26). Hasil kajian mendapati beberapa peratus responden menghadapi bahaya banjir pada peringkat tinggi daripada aspek kedalaman (41.1%), kekerapan (10.2%) dan tempoh masa (16.4%). Selain itu, kajian ini turut mendapati bahawa literasi masyarakat yang rendah tentang insuran banjir, rendahnya aksessibiliti terhadap firma insuran banjir dan batasan kewangan merupakan bentuk cabaran utama untuk memiliki insuran banjir di Pantai Barat

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 78 Sabah. Hasil kajian ini penting sebagai maklumat tambahan untuk membantu merangka strategi yang lebih berkesan bagi meningkatkan pemilikan perlindungan insuran banjir di Sabah khususnya dan di Malaysia umumnya. 43. CABARAN MENJADIKAN BANDAR SANDAKAN SEBAGAI BANDAR MESRA USIA: SATU TINJAUAN AWAL Alyas Anwar, Colonius Atang, Mohammad Suhaidie Mohamad Ali, Muhammad Nazrul Ikhram, Nurul Padila Ariffin & Siti Hilmin Alhabib Universiti Malaysia Sabah Membangunkan bandar mesra usia telah menjadi bahagian penting dalam pembangunan dan perancangan sesuatu bandar bertujuan untuk meningkatkan kualiti hidup komuniti bagi semua peringkat umur. Kepentingan persekitaran fizikal yang mesra usia bukan sahaja tertumpu kepada kemajuan kebolehcapaian dalam infrastruktur sosial, malahan keselamatan, keselesaan dan keindahan bandar itu sendiri juga menjadi satu indikator kepada pembentukan bandar mesra usia. Namun begitu, tidak mudah untuk menjadikan sesebuah bandar menjadi bandar mesra usia kerana terdapat beberapa aspek yang menjadi penghalang ke arah pembangunan tersebut antaranya seperti kemudahan insfastuktur fizikal bandar sedia ada yang tidak mesra usia. Oleh itu, kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengenal pasti cabaran menjadikan bandar Sandakan sebagai bandar mesra usia, meninjau persepsi komuniti bandar Sandakan terhadap kesesuaian kemudahan infrastruktur kepada semua golongan serta menganalisis keperluan bandar Sandakan dijadikan sebagai bandar mesra usia. Metodologi kajian ini ialah kaedah kualitatif iaitu berdasarkan pemerhatian di sekitar bandar Sandakan dan temu bual terhadap seramai 20 orang  pengunjung di bandar Sandakan, beberapa elemen dijadikan fokus utama sebagai cabaran untuk menjadikan bandar Sandakan sebagai bandar mesra usia antaranya

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 79 ialah ruang awam dan bangunan, aspek pengangkutan dan perhubungan, penyertaan sivik dan pekerjaan serta keselesaan kepada penggunaan kemudahan infrastuktur fizikal sedia ada di bandar Sandakan. Di samping itu, kebolehcapaian serta ketersediaan infrastruktur sosial dan kemudahan awam yang mesra usia menjadi faktor utama dalam menjadikan bandar Sandakan ini sebagai bandar mesra usia dan seterusnya mempengaruhi kehidupan seharian komuniti di bandar ini. Oleh hal yang demikian, beberapa elemen dikenalpasti untuk diberikan perhatian dalam usaha menjadikan bandar Sandakan sebagai bandar mesra usia. Oleh itu, semua pihak yang terlibat dalam meningkatkan pembangunan bandar Sandakan ke arah bandar mesra usia diharapkan dapat membuat persediaan serta panduan strategik untuk menambah baik Bandar Sandakan agar menjadi bandar ke arah bandar mesra usia pada masa hadapan. 44. IMPLIKASI PEMBANGUNAN PELANCONGAN TERHADAP SOSIOEKONOMI PENDUDUK DI PULAU MABUL, SEMPORNA, SABAH Mohamad Pirdaus Yusoh, Mohd Jirey Kumalah, Normah Abdul Latip, Rosazman Hussin & Norita Jubit Universiti Malaysia Sabah Pulau Mabul sememangnya terkenal dengan keindahan alam dan menjadi tumpuan pelancong dari serata dunia. Oleh itu, kajian ini mengkaji implikasi pembangunan pelancongan terhadap sosioekonomi penduduk di Pulau Mabul, Sabah. Melalui pendekatan kuantitatif, data dikumpulkan dari pelbagai kumpulan etnik, yang menunjukkan pandangan yang berbeza mengenai pelbagai pengaruh pelancongan. Dapatan daripada 200 orang responden menunjukkan skor min yang tinggi untuk manfaat ekonomi daripada aktiviti pelancongan ini iaitu, pelancongan berpotensi mencipta peluang pekerjaan (min=4.40), meningkatkan taraf hidup (min=4.40), dan mendorong semangat keusahawanan (min=4.43). Dari aspek sosial pula, responden

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 80 turut bersetuju bahawa pelancongan membantu memperluas rangkaian sosial (min=4.28) dan memperkaya kehidupan komuniti (min=4.24). Walau bagaimanapun, terdapat kebimbangan mengenai tingkah laku pelancong (min=1.94) dan kesesakan di pulau (min=1.69) yang muncul sebagai cabaran. Dapatan kajian ini menunjukkan pembangunan pelancongan di Pulau Mabul memberikan implikasi yang positif kepada penduduk tempatan khususnya dalam aspek ekonomi. Dalam menjamin pelancongan yang lestari, penglibatan penduduk tempatan perlu dipergiat bagi memperoleh manfaat menang-menang antara pelancong, pengusaha pelancongan dan penduduk tempatan.   45. KOMUNITI LUAR BANDAR DALAM SEKTOR PERTANIAN BERSKALA KECIL: ADAPTASI DAN PENGALAMAN MENGHARUNGI PANDEMIK COVID-19 Ubong Imang, Roben Well, Adi Jafar, Lindah Roziani Jamru & Kee.Y.Sabariah Kee Mohd Yussof Universiti Malaysia Sabah Pandemik COVID-19 telah menggangu kesejahteraan ekonomi dan sosial masyarakat secara global dari pelbagai aspek, termasuklah komuniti luar bandar yang terlibat dalam sektor pertanian berskala kecil. Kajian ini bertujuan untuk menilai bagaimana komuniti luar bandar dalam sektor pertanian berskala kecil menyesuaikan diri dan mengharungi cabaran yang timbul akibat pandemik COVID-19, di samping mengenalpasti pengajaran yang boleh dipelajari daripadanya untuk diberikan perhatian dalam perancangan pembangunan luar bandar dan sektor pertanian masa hadapan. Data dikumpul melalui borang soal selidik yang diedarkan kepada 72 ketua isirumah yang terlibat secara langsung dalam sektor pertanian kecil di dua buah kampung yang terletak di kawasan luar bandar Sabah. Hasil dapatan kajian mendapati, responden berdepan dengan situasi sukar seperti akses kepada pasaran adalah

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 81 terhad, hasil pertanian tidak dapat dipasarkan, berlaku lebihan dan pembaziran hasil pertanian, gangguan dalam rantaian bekalan makanan dan tanaman terbiar. Sungguhpun begitu, kajian ini juga mendapati responden menggunakan pelbagai strategi untuk mengurangkan kesan pandemik COVID-19 seperti mengurangkan pergerakan ke kebun dengan bermalam di kebun, memproses lebihan hasil pertanian, mengamalkan pertukaran hasil pertanian dengan jiran tetangga, menerokai potensi saluran pemasaran alternatif, meneroka kawasan pertanian baru dan memulihkan kawasan pertanian yang lama ditinggalkan. Selari dengan dapatan kajian, adalah penting untuk pihak kerajaan berganding bahu dengan komuniti luar bandar dan pihak swasta mengujudkan sistem rangkaian pengagihan dan pemasaran hasil pertanian secara sistematik di kawasan luar bandar, memberi penekanan kepada usaha pengukuhan kesampaian komuniti luar bandar kepada infrastruktur asas, meningkatkan liputan teknologi digital, mengujudkan pusat aktiviti pemprosesan hasil pertanian di kawasan luar bandar, mengalakkan diversifikasi ekonomi pertanian, memperkukuhkan sistem sokongan sosial dan pembangunan sumber manusia. Usaha ini penting dalam usaha meningkatkan daya tahan komuniti luar bandar sekiranya berdepan dengan pandemik seperti COVID-19 pada masa hadapan.  46. IDENTIFYING INTERNET CONTENT RISK FOR CHILDREN IN SABAH USING GIS Oliver Valentine Eboy, Adi Jafar, Haryati Abd Karim, T rixie Marjorie Tangit, Lindah Rozaini Jamru, Ramlah Daud & Eko Prayitno Universiti Malaysia Sabah Safety risks to children because of internet and social media use are increasing, with exposure to sexual content seen as the greatest risk. UNICEF studies show that risks vary by country and

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 82 depend on a few factors, such as children’s resilience, parental guidance, and support, as well as digital skills (such as the ability to manage privacy settings). In Malaysia, statistical reports from government departments revealed that, sexual intercourse between unmarried young couples, being rude to parents, cyberbullying, skipping schools, smoking, drug abuse and others are becoming norms in the society. The fast development of ICT was blamed for exposing negative influence on the society. Therefore, this study developed an internet risk content model for children by integrating survey, statistics, and GIS. The study will be based on 4Cs model of online risk that can influence the children’s resillience regarding online safety which consist of content risk, contact risk, conduct risk, and contract risk. Early findings shows that the internet content risk among children can relate to geography location as most of the risk located in the same area such as Sipitang and Kudat district. This can help the authorities to focus on that area to spread awareness regarding internet usage among children. 47. IMPACTS OF STRATOSPHERIC AEROSOL INTERVENTION ON FUTURE EXTREME PRECIPITATION IN SOUTHEAST ASIA Feng Zeqian Universiti Sains Malaysia Climate change has led to frequent extreme weather events worldwide. Southeast Asia, as one of the regions with the richest rainfall, faces an even more severe threat of extreme precipitation. Stratospheric aerosol intervention (SAI), as a potential mitigation strategy, can reduce global temperature by injecting aerosols into the atmosphere to reflect solar radiation, which may in turn affect precipitation patterns. In addition to considering the global warming scenario, this study also investigated the impact of SAI on extreme precipitation events in Southeast Asia based on the SAI simulation (G6 sulfur) of

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 83 the Geoengineering Model Intercomparison Project (GeoMIP) using the UK Earth System Model (UKESM1). The simulated SAI deployment is compared with simulations of future climate under two different emission scenarios (SSP5-8.5 and SSP2-4.5) and a reduction in the solar constant (G6 solar) to understand the impacts of SAI on extreme precipitation events. The results show that under future global warming scenarios, precipitation and extreme precipitation events in various regions of Southeast Asia are expected to increase by 2100 compared with today. Both the G6 Sulfur and G6 Solar experiments reduce the probability of extreme precipitation events. There is great uncertainty about the impacts of SAI on future extreme precipitation in Southeast Asia, and further research is needed to clarify its potential risks and benefits. 48. KESAN TAHAP KEBERDIKARIAN (SELF-SUFFICIENCY) YANG  RENDAH TERHADAP BEKALAN MAKANAN PENDUDUK  BERPENDAPATAN RENDAH MENDEPANI PASCA PANDEMIK  COVID-19: KAJIAN KES KAMPUNG TOPOKON, TUARAN Sheron Malanting & Colonius Atang Universiti Malaysia Sabah Makanan merupakan sumber asas yang penting untuk kelangsungan hidup manusia, selain  membekalkan zat untuk pertumbuhan tubuh, makanan juga adalah sumber utama tenaga manusia agar dapat menjalankan aktiviti harian dengan baik. Tidak dinafikan akses masyarakat masa kini kepada bekalan sumber makanan adalah lebih mudah, dimana masyarakat boleh membeli sumber makanan  yang diinginkan dengan adanya kuasa beli. Penularan pandemik Covid-19 menjadi faktor yang  signifikan dari segi ancaman kepada keterjaminan bekalan sumber makanan penduduk pada pasca  pandemik Covid-19. Selepas era penularan wabak penyakit Covid-19, kebergantungan sepenuhnya kepada bekalan sumber makanan

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 84 import sememangnya tidak dapat menampung keperluan bekalan  makanan penduduk, rentetan daripada ini berlaku kenaikan harga barangan makanan secara mendadak menjelang pasca pandemik Covid-19. Hal ini memberi kesan langsung khususnya kepada golongan  penduduk yang berpendapatan rendah, sekiranya tahap keberdikarian (self-sufficiency) rendah  terhadap bekalan makanan ini berterusan, maka secara langsung ia akan membawa kepada pelbagai  masalah seperti gangguan kepada sekuriti makanan penduduk, isi rumah putus bekalan makanan  kerana kuasa beli terbatas, serta gangguan kepada kesihatan individu. Oleh itu kajian ini bertujuan mengkaji impak tahap keberdikarian (self-sufficiency) yang rendah terhadap bekalan sumber makanan  penduduk berpendapatan rendah mendepani pasca pandemik Covid-19 khusus kepada penduduk luar  bandar di Kampung Topokon, Tuaran. Metodologi kajian ini melibatkan kaedah kuantitatif sebagai  data utama dengan menggunakan kaedah soal selidik kepada 97 orang responden daripada penduduk  Kampung Topokon, Tuaran, di samping itu kaedah kualitatif melalui temu bual juga digunakan  sebagai data sokongan kajian ini. Diharapkan daripada penemuan kajian tentang kesan tahap  kerberdikarian (self-sufficiency) rendah terhadap bekalan sumber makanan penduduk berpendapatan rendah ini dapat dijadikan panduan atau landasan kepada kajian di masa hadapan, khususnya dalam  merancang langkah pengurusan bekalan sumber makanan yang efisien dan pemerkasaan langkah pertanian makanan untuk menjamin kesejahteraan hidup rakyat mendepani pasca pandemik. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 85 49. BANDAR SELAMAT: PERKEMBANGAN, ISU DAN CABARAN PELAKSANAAN DI SABAH Nor-Ina Kanyo & Ahmad Tarmizi Abdul Rahman Institut Kajian Orang Asal Borneo (BorIIS) & Fakulti Pengajian Islam Universiti Malaysia Sabah Konsep Bandar Selamat (BS) merupakan antara program yang diperkenalkan dan dilaksanakan pihak kerajaan dengan kerjasama PDRM sebagai inisiatif dalam pencegahan jenayah di bandar ke arah mewujudkan suasana bandar yang selamat, mapan dan berdaya huni kepada masyarakat bandar di seluruh negara. Semenjak pengenalan pelaksanaan BS di seluruh negara, kadar jenayah negara telah berupaya dicegah dan dibendung, namun demikian tidak dinafikan wujud faktor-faktor lain dalam mempengaruhi kepada pengurangan kadar pelakuan jenayah negara bagi beberapa tempoh kebelakangan ini samada dari segi faktor rungan dan faktor bukan ruangan. Bagi konteks di Sabah, konsep BS telah diimplementasikan di beberapa buah bandar yang juga sebagai kawasan hotspot jenayah di Sabah iaitu Daerah Kota Kinabalu, Sandakan dan Tawau. Bagi mencapai matlamat dan objektif BS, Pelbagai langkah, pendekatan dan program dalam BS telah giat dilaksanakan bagi membendung pelakuan jenayah, namun demikian, berdasarkan penelitian penyelidikan ke atas pelaksanaan BS di Sabah, masih terdapat kekangan dan masalah yang wujud dalam pelaksanaanya di Sabah. Justeru itu, kertas kerja ini cuba mengupas dan mengetenghkan pelaksanaan BS di Sabah dengan lebih mendalam dari aspek perkembangan pengenalan BS, isu-isu dan cabaran dalam pelaksanaan BS di Sabah.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 86 50. CLIMATE CHANGE IMPACT ON PRECIPITATION AND TEMPERATURE CHANGES IN THE MUDA RIVER BASIN, MALAYSIA Mou Leong Tan, Juneng Liew, Chun Kiat Chang, Nurfashareena Muhammad & Yi Lin Tew Universiti Sains Malaysia Climate change is expected to intensify floods and droughts in tropical regions. Solar radiation management (SRM), also known as solar geoengineering, is proposed to mitigate global warming by reflecting sunlight to rapidly cool the Earth using some stratospheric aerosol intervention techniques. However, the impacts of SRM on regional climate changes remains unclear. Therefore, this study aims to evaluate the impact of SRM on precipitation and temperature in the Muda River Basin, Malaysia. Four climate experiments, namely SSP245, SSP585, G6Solar and G6sulfur, as simulated under the U.K. Earth System Model (UKESM1-0-LL) developed by the Met Office Hadley Centre were used to project the climate extremes for three future periods of 2025-2044, 2045-2064 and 2065-2084 against the baseline period of 1985-2004. Linear scaling approach was used to bias correct the UKESM1-0-LL model with observed climate data. The results show that annual precipitation, maximum and minimum temperatures of the MRB under the four climate experiments are projected to change by -2.25% to 2.29%, 1.52 oC to 1.69 oC and 1.72 oC to 1.86 oC for the 2025-2044 period, 1.43% to 11.85%, 2.22 oC to 3.26 oC and 2.34 oC to 3.44 oC for the 2045 and 2064 period and -9.11% to 2.24%, 3.03 oC to 5.16 oC and 3.04 oC to 5.14 oC for the 2065-2085 period, respectively. The G6solar and G6sulfur experiments can effectively reduce maximum temperature of 5.16 oC under high-forcing SSP585 experiment to medium-forcing SSP245 of 3.03 oC and 3.05 oC, respectively. In addition, the G6solar and G6sulfur experiments can also reduce the number of heavy (R10mm), very heavy (R20mm) and violent (R50mm) precipitation days as compared to the SSP585

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 87 experiment. The study provides a new insight on how SRM could affect local climate system, but more comprehensive studies such as hydro-climatic modelling should be conducted in the future.  51. FACTORS INflUENCING THE ROLES OF ENVIRONMENTAL NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS (ENGOS) ON ENVIRONMENTAL BARGAINING IN YUNNAN, CHINA Yijuan Jiao, Mou Leong Tan & Fei Zhang Universiti Sains Malaysia & Huizhou University Environmental pollution has become a serious problem in China due to the development of industrialisation and urbanisation since the reform and opening up policy. Nowadays, ENGOs act as a third party for environmental protection through various awareness-raising and negotiation activities. The localised bargaining processes are important for asserting public environmental demands and improving environmental quality. This study aims to analyse the role of ENGOs in environmental bargaining (EB) and the influencing factors by combining EB theories. A structural equation model of ENGOs’ participation in EB was constructed to compare the role of ENGOs in bargaining the “Kunming PX incident” and the “Nujiang incident” in Yunnan, China. The results show that complex powers and interests play a crucial role in EB. Relationship network, media and human resources are among the most important factors influencing the role of ENGOs, among all other factors such as funding, openness, knowledge, scale and experience. The strength of an ENGO’s relationship network is crucial to solving environmental problems. This study also suggests that for ENGOs to be effective in EB, they should be placed in the right context in the negotiation process. Effective public participation platforms and processes need to be established for effective EB.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 88 52. TAGALIT: TEACHING AND AND LEARNING MODULE FOR BIOSPHERE \MANAGEMENT Jurry Foo @ Jurry F. Michael, Harifah Mohd. Noor, Dg Nur Fairuzzimah Ag Samara @ Abd Latip, Favlyne Marvina Anak Stanley Nang, Camelia Martin, Boniface @ Doni Jiran & Asnah Ariffin Universiti Malaysia Sabah ‘TagaLit’ is an acronym for the Tagal Literacy Program Module. The 2030 Sustainable  Development Goals (SDGs) and environmental management challenges, including managing the environment and energy for human well-being, as well as the effects of climate change made this concept relevant today. This module is innovative by using the results of a decade of academic research on the Tagal system, teaching and learning experiences and community service that began in 2010 and is still ongoing, as the basis for the environmental literacy module. The main goal of creating this module is to form an environmentally literate society that is able to manage the environment and its resources efficiently. The Tagal system is a river ecosystem management method introduced by the Sabah Fisheries Department for river ecosystem management and practiced by its partners, which is the community. TagaLit is a service business brand with great potential. Its potential as a service product is determined by the need for sustainable current  environmental management and community demand for the service. 

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 89 53. TAHAP KESELAMATAN PENGGUNAAN MOTOSIKAL DALAM KALANGAN PELAJAR DI SEBUAH SEKOLAH MENENGAH DI TANJONG MALIM, PERAK Mazdi Marzuki, Nur Afifah Abd Aziz, Nur Safiyah Ramli, Luqmanul Hakim Azli, Muhammad Farid, Danial Ja’afar & Ahmad Nazmi Halidi Universiti Pendidikan Sultan Idris Motosikal merupakan salah satu mod pengangkutan yang digunakan oleh pelajar untuk perjalanan sekolah di Malaysia. Penggunaan kenderaan ini mempunyai kelebihan yang tersendiri namun begitu penggunaan kenderaan ini juga terkait dengan aspek keselamatan pelajar. Kajian ini menggunakan pendekatan kuantitatif dengan reka bentuk tinjauan. Kajian dilakukan di sebuah sekolah menengah di Tanjong Malim melibatkan 76 orang pelajar yang menggunakan motosikal dengan menggunakan borang kaji selidik sebagai instrument kajian. Data dianalisis menggunakan statistik deskriptif iaitu kekerapan, peratus, min dan sisihan piawai. Dapatan kajian menunjukkan pelajar yang menggunakan motosikal mematuhi piawai standard motosikal yang ditetapkan oleh Jabatan Pengangkutan Jalan. Dapatan juga menunjukkan pelajar yang menggunakan motosikal menunjukkan hubungan yang positif dengan tingkah laku dan tahap kepatuhan kepada undang-undang jalan raya. Di akhir artikel beberapa cadangan untuk memperkasakan keselamatan pelajar yang menggunakan motosikal untuk perjalanan sekolah turut dikemukakan. 54. KUALITI PERKHIDMATAN BAS SEKOLAH KEPADA PELAJAR DI BANDARAYA ALOR SETAR, KEDAH DARUL AMAN Siti Aimuni Abu Hassan & Mazdi Marzuki Universiti Pendidikan Sultan Idris Bas sekolah merupakan salah satu perkhidmatan pengangkutan yang digunakan oleh pelajar sekolah untuk pergi dan balik dari

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 90 sekolah. Perkhidmatan pengangkutan bas sekolah merupakan elemen utama dalam menyokong akses pendidikan yang berkesan dan selamat kepada pelajar. Walau bagaimanapun, terdapat kebimbangan mengenai kualiti perkhidmatan bas sekolah. Kajian ini bermatlamat untuk menilai kualiti perkhidmatan bas sekolah antara dua buah sekolah menengah di negeri Kedah mengikut aspek kualiti pengangkutan awam dan mencadangkan langkah-langkah yang boleh diambil oleh pihak yang bertanggungjawab untuk meningkatkan kualiti penyediaan perkhidmatan bas sekolah di negeri Kedah. Kajian ini menggunakan pendekatan kuantitatif dengan reka bentuk tinjauan yang menggunakan instrumen borang soal selidik pelajar yang menggunakan perkhidmatan bas sekolah dan temu bual bersama pengusaha bas sekolah. Kajian ini dilaksanakan di dua buah sekolah menengah yang melibatkan dua daerah iaitu Sekolah Menengah Kebangsaan Tengku Laksamana di daerah Alor Setar dan Sekolah Menengah Kebangsaan Tanjung Pauh di daerah Jitra. Dapatan dan analisis menggunakan perisian SPSS untuk soal selidik. Cadangan dari responden dikemukakan untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan bas sekolah di negeri Kedah. 55. THE IMPACT OF ACCESSIBILITY AND NUISANCE ON NEIGHBOURHOOD SATISFACTION NEAR SUNGAI BULOHKAJANG (SBK) MRT LINE Mohd Faris Dziauddin, Mohmadisa Hashim, Zafirah Al Sadat Zyed & Hanifah Mahat Universiti Pendidikan Sultan Idris & Universiti Malaya The presence of urban rail transit can impact residents both positively and negatively, especially those who live very close to this infrastructure. Positive MRT externalities such as improved accessibility from home to work and other desirable destinations may be highly valued by residents, while negative externalities such as noise and visual obstruction can be perceived as highly

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 91 undesirable and, in extreme cases, lead residents to move. Hence, this study aims to determine neighbourhood satisfaction among residents living near the SBK MRT Line. In this study, multivariate regression analysis was used as an analytical tool to model the satisfaction of residents living near the SBK MRT Line. The dependent variable is perceived neighbourhood satisfaction. Individuals were surveyed on five propositions related to neighbourhood and housing satisfaction. The results suggest that the perceived neighbourhood satisfaction of residents living near the SBK MRT line is mixed. As expected, the perceived effect of improved accessibility appears to have a statistically significant influence on neighbourhood satisfaction. Factors such as satisfaction with the short walk to the nearest MRT station and improved accessibility to work by MRT have a direct effect on neighbourhood satisfaction. In addition, seven factors or variables were used to estimate the impact of MRT line nuisance on neighbourhood satisfaction. The results suggest that two factors related to perceived noise play an important role in determining neighbourhood satisfaction. More specifically, the MRT noise that can be heard at home and concern about the health effects of noise are statistically significant; both negatively influence neighbourhood satisfaction. Interestingly, however, factors related to interest in the MRT or attitudes towards riding it to work and other destinations have no statistical effect on neighbourhood satisfaction, except a perceived positive relationship between the presence of an MRT line and higher property prices. In addition, two factors used to indicate environmental characteristics – satisfaction with crime levels and satisfaction with green space – appear to have a strong positive effect on neighbourhood satisfaction. Finally, two factors used to describe respondents’ demographic characteristics, married and homeowner, appear to be important factors explaining neighbourhood satisfaction. From a policy perspective, the findings from this study provide insights into the accessibility gains and other residential characteristics – such as neighbourhood aesthetics and location assets – that could compensate for or at least mitigate perceived nuisances related to MRT proximity. It

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 92 also provides insights into groups of people and types of areas that may require a tailored approach or additional attention because of greater MRT nuisance perceptions. 56. KEBERKESANAN KAEDAH BUTTON SYSTEM DALAM MENINGKATKAN TAHAP MOTIVASI DAN PRESTASI AKADEMIK PELAJAR SEKOLAH BERASRAMA PENUH INTEGRASI GOPENG, PERAK Muhammad ‘Aizat Shahzan Universiti Pendidikan Sultan Idris Kajian ini bertujuan untuk menilai sejauh manakah keberkesanan kaedah Button System dalam meningkatkan tahap motivasi dan prestasi akademik pelajar Sekolah Berasrama Penuh Integrasi (SBPI) Gopeng, Perak. Pendekatan kuantitatif dengan reka bentuk kajian kes serta soal selidik telah digunakan dalam kajian ini. Sampel kajian terdiri daripada 51 orang guru dan 300 orang pelajar iaitu dimana sampel dalam kalangan guru merupakan jumlah keseluruhan populasi guru dan pelajar pula dipilih melalui persampelan kuota. Analisis deskriptif (min, peratus) dan analisis inferensi (ujian korelasi Pearson) digunakan untuk menjawab setiap persoalan kajian. Dapatan kajian menunjukkan bahawa tanggapan guru dan pelajar terhadap pelaksanaan kaedah Button System di sekolah berada pada tahap yang tinggi iaitu masing-masing mencatatkan (M=3.66) dan (M=3.87). Selain itu, hasil ujian korelasi Pearson iaitu hubungan antara tahap pengetahuan guru terhadap kaedah Button System dengan tanggapan guru terhadap pelaksanaan kaedah Button System adalah signifikan iaitu kuat dengan nilai r (51) = 0.746, p = 0.0 dan hubungan antara tahap pengetahuan pelajar terhadap kaedah Button System dengan tanggapan pelajar terhadap pelaksanaan kaedah Button System juga signifikan iaitu pada tahap yang sederhana dengan nilai r (300) = 0.541, p = 0.0. Dapatan kajian juga menunjukkan kaedah Button System berjaya meningkatkan

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 93 prestasi akademik pelajar berdasarkan peningkatan jumlah pelajar yang berjaya memperolehi button hijau bagi dua jenis peperiksaan yang berbeza iaitu Peperiksaan Pertengahan Tahun (PPT) dan Ujian Selaras 2 serta Peperiksaan Percubaan Sijil Peperiksaan Malaysia bagi pelajar tingkatan 5. Kesimpulannya, kajian ini menunjukkan guru dan pelajar SBPI Gopeng mempunyai tahap pengetahuan dan tanggapan yang baik terhadap pelaksanaan kaedah Button System di sekolah kerana mampu meningkatkan tahap motivasi dan prestasi akademik pelajar. Implikasi kajian ini boleh digunakan oleh pihak tertentu seperti pihak sekolah lain dan Kementerian Pendidikan Malaysia sebagai rujukan mereka dalam meneraju kurikulum sekolah di Malaysia kearah yang lebih mampan pada masa hadapan. 57. DELI TOBACCO COMPANY PLANTATION AND RAILROAD NETWORK GROWTH IN NORTH SUMATRA Wasino & Endah Sri Hartatik Universitas Negeri Semarang & Diponegoro University The train is an important mode of transportation in the modern age. In Indonesia, the presence of transportation networks is closely related to the development of western private companies (Dutch) that developed its investment, including in the North Sumatra region. This article aims to conduct a geographical historical analysis of economic relations between the development of East Sumatra tobacco companies and the growth of the railroad network in North Sumatra (formerly East Sumatra). The method used is a historical research method with economic geographic analysis. The results showed that there was a linkage between tobacco plantation companies and cities traversed, especially in the city of Medan and surrounding areas. The railroad network is a binder of plantation center, Medan City, and Belawan Harbor. All production processes to distribution are controlled by Deli (Deli Matschappij) companies

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 94 controlled from Amsterdam, the Netherlands. As a result of the distribution linkage gave birth to economic growth in East Sumatra which was reflected in the development of plantation exports to Europe and imports of consumptive needs for the people of East Sumatra from Europe. The development of the plantation industry also attracts population mobility from outside the region, especially from Java, India and China. The migrant population occupies residential areas concentrated in Medan City. The conclusion can be drawn that there is a linkage between the growth of the production center, the development of the transportation network, and the population in the Koata Medan and surrounding areas. 58. PERUBAHAN GARISAN PINGGIR LAUT DAN KESANNYA TERHADAP MORFOLOGI Nor Shahida Azali Universiti Pendidikan Sultan Idris Pinggir laut iaitu zon pertemuan di antara daratan dan lautan merupakan kawasan yang sangat dinamik. Pembentukannya adalah terhasil daripada proses tindak balas secara semula jadi di antara komponen sistem fizikal yang terdapat di kawasan tersebut yang seterusnya mendatangkan perubahan terhadap morfologi pinggir laut. Selain itu, aktiviti manusia juga turut menyumbang kepada perubahan yang berlaku, seterusnya telah mendatangkan kesan kepada morfologi pinggir laut. Salah satu kawasan yang teruk terjejas adalah zon pinggir laut di Pantai Timur Semenanjung Malaysia iaitu Negeri Kelantan. Sehubungan dengan itu, kajian ini dilaksanakan bagi mengkaji perubahan garisan pinggir laut dari tahun 1955 hingga 2019 dan kesannya kepada morfologi pinggir laut kawasan kajian. Kajian ini menggunakan metodologi DSAS, kadar regresi linear (LLR), dan kadar titik akhir (EPR) yang digunakan untuk mengukur perubahan garis pantai bagi menganalisis peta topografi tahun

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 95 1955, 1974 dan 1991 serta imej satelit SPOT-5 J dan Landsat-5. Kajian ini menunjukkan berlakunya tiga tahap perubahan garisan pinggir laut iaitu degradasi, agradasi dan juga dinamik. Manakala kesannya terhadap morfologi pinggir laut adalah terhasilnya bentuk muka bumi yang baru serta turut berlaku kemusnahan terhadap bentuk muka bumi sedia ada. 59. ESD-SDGS IN TEACHING AMONG GEOGRAPHY TEACHERS Mohd Zaki Said & Mohammad Zohir Ahmad @ Shaari Universiti Sains Malaysia & Universiti Pendidikan Sultan Idris Education for Sustainable Development (ESD) is an important agenda in schools towards the Sustainable Development Goals (SDGs) and to achieve UNESCO’s 2030 Agenda. Both conceptual frameworks, ESD-SDGs are implemented in pedagogic activities and are crucial to the achievement of the SDGs. The purpose of this study is to measure ESD-SDG concept in teaching among Geography teachers. A quantitative study was conducted using a questionnaire involving 252 samples from 350 Geography teachers in Penang. The findings show that the “activelearning” (M=3.95, SD=0.809) approach was Highly implemented in teaching by Geography teachers compared to “real-world learning approach” (M=3.40, SD=1.065) and “critical-problem solving learning approach” (M=3.53, SD=1.011) in Moderate High implemented in teaching. Geography teachers implemented the active-learning approach in teaching by “Emphasizes on sustainable living”, “Cultivate a sense of appreciation for all living things and nature” and “Promoting the value of peace, unity, and mutual respect”. As a result of the study indicated that the pedagogical for sustainable development approach toward the implementation ESD-SDGs conceptual frameworks is not enough to implement students-centered strategies in the teaching approach as a global requirement in educating and promoting students about sustainable development (SD) in line with SDG4.7.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 96 60. ASSESSING KNOWLEDGE OF URBAN HEAT ISLAND IN HIGH SCHOOL STUDENTS: COMPARATIVE STUDY OF RURAL AND URBAN STUDENTS IN THE SOLORAYA, CENTRAL JAVA, INDONESIA Siti Azizah Susilawati1, Mohd Hairy Ibrahim2 , Nor Kalsum binti Mohd Isa3 , Muhammad Musiyam1 1 Universitas Muhammadiyah Surakarta 2 Universitas Pendidikan Sultan Idris The current Urban Heat Island phenomenon has been observed in several major cities worldwide, including several in Indonesia. Students in schools must understand Urban Heat Island knowledge for them to cope. This study examines the differences in Urban Heat Island knowledge between students from urban and rural schools in Soloraya, Central Java, Indonesia. A sample of schools was chosen with random sampling based on geographic location, particularly urban and rural regions. The instrument used to measure Urban Heat Island knowledge is the Urban Heat Island knowledge instrument derived from cognitive tests of students as a consequence of learning activities deriving from Susilawati’s development of the Urban Heat Island E-module. This quantitative study uses a comparative analysis technique using the independent sample t-test. The Urban Heat Island E-Module assesses students’ Urban Heat Island knowledge before they have learned. Students in the Soloraya area have an average Urban Heat Island knowledge score of 67.9. The findings revealed that the independent t-test results for all rural schools were Sig. (2-tailed) >0.05, indicating that H0 is accepted and Ha is rejected, implying no significant difference exists between urban and rural students’ knowledge of UHI.

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 97 Patron Profesor Dato’ Dr. Md Amin bin Md Taff Vice-Chancellor Universiti Pendidikan Sultan Idris Advisor Assoc. Prof. Ts. Dr. Nor Kalsum binti Mohd Isa Dean Faculty of Human Sciences Universiti Pendidikan Sultan Idris General Chair Assoc. Prof. Dr. Zullyadini bin A. Rahaman General Co-Chair 1 Assoc. Prof. Gs. Dr. Nasir bin Nayan General Co-Chair 2 Dr. Sumayyah Aimi binti Mohd Najib Secretary 1 Dr. Mohmadisa bin Hashim Secretary 2 Mr. Sharil bin Mat Esa ORGANISING COMMITTE 2nd ICOGES 2024

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 98 Tresurer 1 Assoc. Prof. Dr. Fauziah binti Che Leh Tresurer 2 Mrs. Hilawatil binti Mohamad Ehsan Paperwork/Proceeding & Journal Committee Assoc. Prof. Dr. Hanifah binti Mahat (Chair) Assoc. Prof. Gs. Dr. Nasir bin Nayan Assoc. Prof. Dr. Zullyadini bin A. Rahaman Assoc. Prof. Dr. Fauziah binti Che Leh Assoc. Prof. Dr. Mazdi bin Marzuki Language & Content Editing Committee Assoc. Prof. Dr. Mohd Faris bin Dziauddin (Chair) Assoc. Prof. Dr. Mazdi bin Marzuki Assoc. Prof. Dr. Zullyadini bin A. Rahaman Dr. Zuriatunfadzliah binti Sahdan Dr. Mohammad Zohir bin Ahmad @ Shaari International Relations & Transport Committee Assoc. Prof. Gs, Dr. Nasir Nayan (Chair) Mr. Sh. Faismuin bin Sh. Yusof Abstract & Program Books Committee Assoc. Prof. Dr. Hanifah binti Mahat (Chair) Assoc. Prof. Dr Yazid bin Saleh Mr. Sharil bin Mat Esa Registration & Exhibition Committee Dr. Mohmadisa bin Hashim (Chair) Assoc. Prof. Dr. Kamarul bin Ismail Mrs. Noriah binti Mohamad Mrs. Amilia binti Abdul Halil

2nd International Conference on Geography, Environment and Sustainability 2024 ICoGES2024 99 Protocol & Reception Committee Dr. Zuriatunfadzliah binti Sahdan (Chair) Assoc. Prof. Ts. Dr. Nor Kalsum binti Mohd Isa Assoc. Prof. Dr. Mohd Hairy Ibrahim Dr. Sumayyah Aimi binti Mohd Najib Dr. Nor Shahida binti Azali Mr. Muhd Aidil Khusairi bin Noor Azsli Equipment & Technical Committee Mr. Adzhar Mat Disa (Chair) Mr. Sh. Faismuin bin Sh. Yusof Mr. Mohd Ridhwan bin Rashid Mr. Abdul Aziz bin Ibrahim Sponsorship, Media & Publicity Committee Dr. Sumayyah Aimi binti Mohd Najib (Chair) Assoc. Prof. Ts. Dr. Nor Kalsum binti Mohd Isa Assoc. Prof. Dr. Mohd Hairy bin Ibrahim Website, Poster & e-Certificate Committee Assoc. Prof. Dr. Kamarul bin Ismail (Chair) Assoc. Prof. Dr. Zullyadini bin A. Rahaman Assoc. Prof. Gs. Dr. Nasir bin Nayan Mr. Mohd Ridhwan bin Rashid Accommodation, Place Reservation and Security Committee Mr. Sh. Faismuin bin Sh. Yusof (Chair) Mr. Adzhar bin Mat Disa Mr. Mohd Ridhwan bin Rashid Food & Beverage Committee Assoc. Prof. Dr. Fauziah binti Che Leh (Chair) Mrs. Rozimah binti Hamdan Mrs. Hilawatil binti Mohamad Ehsan Mr. Abdul Aziz bin Ibrahim Special Task Committee Dr. Mohammad Zohir Ahmad @ Shaari (Chair)