เอกสาร IS บทที่ 1

หนา้ 1

บทท่ี 1 : การต้ังประเด็นปัญหา

การใช้คําถามเป็นเทคนิคสาํ คัญในการเสาะแสวงหาความรู้ท่ีมีประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดการเรียนรู้ท่ีพัฒนาทักษะการ
คิด การตีความ การไตร่ตรอง การถ่ายทอดความคิด สามารถนําไปสู่การเปล่ียนแปลงและปรับปรุงการจัดกระบวนการเรียนรู้ได้
เป็นอย่างดี การถามเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้ ช่วยให้นักเรียนสร้างความรู้ ความเข้าใจ และพัฒนาความคิดใหม่ ๆ
กระบวนการถามจะช่วยขยายทักษะการคิด ทาํ ความเข้าใจให้กระจ่าง ก่อให้เกิดการทบทวน การเช่ือมโยงระหว่างความคิด
ต่าง ๆ ส่งเสริมความอยากรู้อยากเห็นและเกิดความท้าทาย

ระดับของการต้ังคาํ ถาม

การตั้งคาํ ถามมี 2 ระดับ คือ คาํ ถามระดับพ้ืนฐาน และคาํ ถามระดับสูง ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
1. คาํ ถามระดับพ้ืนฐาน เป็นการถามความรู้ ความจาํ เป็นคาํ ถามท่ีใช้ความคิดท่ัวไป หรือความคิดระดับตํา่ ใช้
พื้นฐานความรู้เดิมหรือสิ่งที่ประจักษ์ในการตอบ เนื่องจากเป็นคําถามที่ฝึกให้เกิดความคล่องตัวในการตอบ คําถามในระดับนี้
เป็นกรประเมินความพร้อมของนักเรียนก่อนเรียน วินิจฉัยจุดอ่อน จุดแข็ง และสรุปเนื้อหาที่เรียนไปแล้ว คําถามระดับพื้นฐาน
ได้แก่
1.1 คาํ ถามให้สังเกต เป็นคาํ ถามท่ีให้นักเรียนคิดตอบจากการสังเกต เป็นคําถามที่ต้องการให้นักเรียนใช้ประสาท
สัมผัสท้ังห้าในการสิบค้นหาคําตอบ คือ ใช้ตาดู มือสัมผัส จมูกดมกลิ่น ล้ินชิมรส และหูฟังเสียง ตัวอย่างคาํ ถาม เช่น
< เม่ือนักเรียนอ่านบทประพันธ์น้ีแล้วรู้สึกอย่างไร
< แม่การะเกตในเร่ืองบุพเพสันนิวาสน้ีมีบุคลิกภาพอย่างไร
< นักเรียนโรงเรียนวัฒโนทัยพายัพร้องเพลงชาติและเพลงโรงเรียน เป็นอย่างไร
< พื้นผิวของโต๊ะในห้องเรียนเป็นอย่างไร
1.2 คาํ ถามทบทวนความจํา เป็นคาํ ถามที่ใช้ทบทวนความรู้เดิมของนักเรียน เพื่อใช้เชื่อมโยงไปสู่ความรู้ใหม่ก่อนเริ่ม
บทเรียน ตัวอย่างคาํ ถาม เช่น
< ดาวเคราะห์ดวงใดที่มีขนาดใหญ่ท่ีสุด
< ใครเป็นผู้แต่งเรื่องอิเหนา
< เม่ือเกิดอาการแพ้ยาควรโทรศัพท์ไปที่เบอร์ใด
1.3 คําถามท่ีให้บอกความหมายหรือคาํ จัดความ เป็นการถามความเข้าใจ โดยการให้บอกความหมายของข้อมูล
ต่าง ๆ ตัวอย่างคาํ ถาม เช่น
< คาํ ว่าสิทธิมนุษยชนหมายความว่าอย่างไร
< ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาคืออะไร
< สถิติ (Statistics) หมายความว่าอย่างไร
1.4 คําถามบ่งชี้หรือระบุ เป็นคําถามท่ีให้ผู้เรียนบ่งช้ีหรือระบุคําตอบจากคาํ ถามให้ถูกต้อง ตัวอย่างคาํ ถามเช่น
< คาํ ใดต่อไปนี้เป็นคําควบกลา้ํ ไม่แท้
< ระบุชื่อสัตว์ท่ีไม่มีกระดูกสันหลัง
< ประเทศใดบ้างที่เป็นสมาชิก APEC
2. คําถามระดับสูง เป็นการถามให้คิดค้น หมายถึง คาํ ตอบท่ีนักเรียนตอบต้องใช้ความคิดซับซ้อน เป็นการส่งเสริม
ความคิดสร้างสรรค์และกระตุ้นให้นักเรียนสามารถใช้สมองทั้งซีกซ้ายและซีกขวาในการคิดหาคําตอบ โดยอาจใช้ความรู้หรือ
ประสบการณ์เดิมมาเป็นพื้นฐานในการคิดและตอบคําถาม ตัวอย่างคาํ ถามระดับสูง ได้แก่

เอกสารประกอบการเรียนวิชาการศกึ ษาคน้ คว้ามดว้ ยตนเอง l ครผู ูส้ อน นางสาววัลยา ไชยพรม

หนา้ 2

2.1 คาํ ถามให้อธิบาย เป็นการถามโดยให้นักเรียนตีความหมาย ขยายความ โดยการให้อธิบายแนวคิดของข้อมูล
ต่าง ๆ ตัวอย่างคําถาม เช่น

< นักเรียนควรมบี ทบาทหนา้ ทีใ่ นโรงเรยี นอยา่ งไร
< ชาวพทุ ธทดี่ ีควรปฏิบตั ติ นอยา่ งไร
< นกั เรยี นจะปฏบิ ัติตนอย่างไรจึงทําให้รา่ งกายแข็งแรง
2.2 คาํ ถามใหเ้ ปรยี บเทียบ เป็นการต้งั คาํ ถามให้นักเรียนสามารถจําแนกความเหมือน ความแตกต่างของข้อมูลได้
ตวั อย่างคาํ ถาม เชน่
< จงเปรียบเทียบวิถีชีวิตของคนไทยในภูมิภาคต่าง ๆ ของประเทศไทย
< DNA กบั RNA แตกตา่ งกนั หรือไม่ อย่างไร
< สังคมเมืองกบั สงั คมชนบทเหมือนและต่างกันอย่างไร
2.3 คาํ ถามให้วเิ คราะห์ เปน็ คาํ ถามให้นักเรียนวเิ คราะห์ แยกแยะปญั หา จดั หมวดหมู่ วิจารณแ์ นวคิด หรือบอก
ความสัมพันธ์และเกตผุ ล ตวั อย่างคําถามเชน่
< อะไรเปน็ สาเหตุทีท่ ําให้เกิดภาวะโรคร้อน
< วฒั นธรรมแยง่ ออกเป็นกปี่ ระเภท อะไรบา้ ง
< สาเหตุใดท่ที ําใหน้ างวันทองถกู ประหารชีวิต
< การตดิ ยาเสพติดของเยาวชนเกดิ จากสาเหตใุ ด
2.4 คําถามใหย้ กตวั อย่าง เป็นการถามให้นักเรียนใชค้ วามสามารถในการคิด นํามายกตวั อยา่ ง ตงั อยา่ งคําถามเช่น
< ร่างกายขับของเสียออกจากส่วนใดบ้าง
< ยกตวั อย่างการเคล่ือนทแ่ี บบโปรเจกไตล์
< หนิ อคั นีสามารถนาํ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้อยา่ งไรบา้ ง
2.5 คําถามใหส้ รุป เปน็ การใช้คําถามเมอ่ื จบบาเรยี น เพือ่ ให้ทราบวา่ นกั เรยี นได้รบั ความรหู้ รือมคี วามกา้ วหน้าในการ
เรียนมากน้อยเพียงใด และเปน็ การช่วยเน้นยํา้ ความรู้ได้เรียนแล้ว ทําใหส้ ามารถจดจาํ เน้ือหาไดด้ ียิง่ ขึ้น ตัวอย่างคําถามเช่น
< จงสรุปเหตุผลที่ทําให้พระเจ้าตากสินทรงย้ายเมืองหลวง
< เม่ือนักเรียนอ่านบทความเร่ืองน้ีแล้วนักเรียนได้ข้อคิดอะไรบ้าง
< จงสรุปแนวทางในการอนุรักษ์ทรัพยากรนา้ํ เพื่อให้เกิดคุณค่าสูงสุด
< จงสรุปขั้นตอนการทาํ ผ้าบาติค
2.6 คาํ ถามเพ่ือให้ประเมินและเลือกทางเลือก เป็นการใช้คาํ ถามที่ให้นักเรียนเปรียบเทียบหรือใช้วิจารณญาณใน
การตัดสินใจเลือกทางเลือกท่ีหลากหลาย ตัวอย่างคําถามเช่น
< การว่ายน้าํ กับการว่ิงเหยาะ อย่างไหนเป็นการออกกําลังกายท่ีดีกว่ากัน
< ระหว่างชามุกกับนมอย่างไหนมีประโยชน์มากกว่ากัน เพราะเหตุใด
< ไก่ทอดกับสลัดไก่ นักเรียนจะเลือกรับประทานอาหารชนิดใด เพราะเหตุใด
2.7 คําถามให้ประยุกต์ เป็นการถามให้นักเรียนใช้พื้นฐานความรู้เดิมที่มีอยู่มาประยุกต์ใช้ในสถานการณ์ใหม่หรือ
ในชีวิตประจําวัน ตัวอย่างคาํ ถามเช่น
< นักเรียนมีวิธีการประหยัดพลังงานอย่างไรบ้าง
< เม่ือนักเรียนเห็นเพื่อนในห้องขาแพลง นักเรียนจะทําการปฐมพยาบาลอย่างไร
< นักเรียนจะทาํ การส่งข้อความผ่านทางอีเมล์ได้อย่างไร
2.8 คาํ ถามให้สร้างหรือคิดค้นส่ิงใหม่ ๆ หรือผลิตผลใหม่ ๆ เป็นลักษณะการถามให้ผู้เรียนคิดสร้างสรรค์ผลงาน
ใหม่ ๆ ท่ีไม่ซา้ํ กับผู้อ่ืนหรือที่มีอยู่แล้ว ตัวอย่างคาํ ถามเช่น

เอกสารประกอบการเรียนวชิ าการศกึ ษาคน้ ควา้ มด้วยตนเอง l ครผู สู้ อน นางสาววลั ยา ไชยพรม

หนา้ 3

< กระดาษหนังสือพิมพ์ท่ีไม่ใช้แล้ว สามารถนําไปประดิษฐ์ของเล่นอะไรได้บ้าง
< กล่องหรือลังไม้เก่า ๆ สามารถดัดแปลงกลับไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างไร
< เสื้อผ้าที่ไม่ใช้แล้ว นักเรียนจะนาํ ไปดัดแปลงเป็นส่ิงใดเพ่ือให้เกิดประโยชน์
< นักเรียนจะนาํ กระดาษที่ใช้เพียงหน้าเดียวมาประดิษฐ์เป็นสิ่งใดบ้าง
การตั้งคําถามระดับสูงจะทําให้นักเรียนเกิดทักษะการคิดระดับสูง และเป็นคนมีเหตุผล นักเรียนไม่เพียงแต่จดจํา
ความรู้ ข้อเท็จจริงได้อย่างเดียวแต่สามารถนําความรู้ไปใช้ในการแก้ปัญหา วิเคราะห์ และประเมินสิ่งที่ถามได้ นอกจากนี้ยัง
ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจสาระสําคัญของเรื่องราวที่เรียนได้อย่างถูกต้อง และกระตุ้นให้ผู้เรียนค้นหาข้อมูลมาตอบคําถามด้วย
ตนเอง
การตอบคําถามระดับสูง ต้องให้เวลานักเรียนในการคิดหาคําตอบเป็นเวลามากกว่าการตอบคําถามระดับพื้นฐาน
เพราะนักเรียนต้องใช้เวลาในการคิดวิเคราะห์อย่างลึกซึ้งและมีวิจารณญาณในการตอบคาํ ถาม ความผิดพลาดอย่างหน่ึงของการ
ตั้งคําถามคือ การถามแล้วต้องการคาํ ตอบในทันทีโดยไม่ให้เสลานักเรียนในการคิดหาคาํ ตอบ

แบบฝึกหัดท้ายกิจกรรม

คําชี้แจง ให้นักเรียนตอบคาํ ถามต่อไปน้ี
1. เทคนิคสําคัญในการเสาะแสวงหาความรู้ที่มีประสิทธิภาพ เป็นกลวิธีการสอนท่ีก่อให้เกิดการเรียนรู้ท่ีพัฒนาทักษะ
การคิด การตีความ การไตร่ตรอง การถ่ายทอดความคิด คือ
2. จากที่กล่าวว่า “การต้ังปัญหานั้นสาํ คัญกว่าการแก้ปัญหา” นักเรียนเห็นด้วยกับคาํ กล่าวข้างต้นหรือไม่เพราะเหตุใด
3. ระดับของการต้ังคาํ ถามมีกี่ระดับ อะไรบ้าง
4. คาํ ถามระดับพื้นฐาน หมายถึง
5. คาํ ถามระกับพ้ืนฐาน ได้แก่
6. คําถามระดับสูง เป็นการถามให้คิดค้น หมายถึง
7. จงยกตัวอย่างคําถามระดับสูง ได้แก่
8. นักเรียนคิดว่าการต้ังประเด็นปัญหา หรือประเด็นคาํ ถามมีความสําคัญอย่างไร จงอธิบายพร้อมยกตัวอย่าง

เอกสารประกอบการเรยี นวิชาการศกึ ษาค้นควา้ มดว้ ยตนเอง l ครูผู้สอน นางสาววัลยา ไชยพรม