แรงไฟฟ้าและพลังงานไฟฟ้า

2. ผลของแรงไฟฟ้ำที่เกิดขึ้น

เม่อื นาวตั ถุ 2 ชนดิ มาขัดถกู ัน จะทาใหป้ ระจุไฟฟา้ เกดิ การแลกเปล่ยี นกนั วัตถจุ งึ ไมเ่ ป็นกลางทางไฟฟ้า
หากนาวตั ถุทไี่ มเ่ ป็นกลางทางไฟฟา้ มาเขา้ ใกลว้ ตั ถทุ ่ีมีน้าหนกั เบา จะเกดิ การเหนย่ี วนาไฟฟา้
จึงสามารถดงึ ดูดวัตถุท่ีมนี ้าหนกั เบาได้ เช่น

ใชผ้ ำ้ แหง้ ขัดถูไม้บรรทดั พลำสติกหลำย ๆ ครงั้ จะทำใหเ้ กิดแรงไฟฟ้ำข้นึ

หำกนำวตั ถุ 2 ชน้ิ ท่ไี ม่เปน็ กลำงทำงไฟฟำ้ มำเขำ้ ใกลก้ นั จะทำใหเ้ กดิ แรงระหวำ่ งประจุไฟฟ้ำขนึ้ ดงั น้ี

กำรขัดถูวัตถชุ นิดเดยี วกนั ด้วยสง่ิ เดยี วกนั กำรขัดถวู ัตถชุ นดิ เดียวกนั ด้วยสิ่งท่ีตำ่ งกนั

จะทาให้เกดิ ประจุไฟฟา้ ชนดิ เดียวกนั ซง่ึ จะมแี รง จะทาใหเ้ กิดประจุไฟฟ้าตา่ งชนิดกนั ซ่งึ จะมีแรง
ระหว่างประจุไฟฟา้ เมอ่ื นาวตั ถมุ าเขา้ ใกลก้ ัน ระหวา่ งประจไุ ฟฟา้ เมอ่ื นาวัตถุมาเขา้ ใกล้กัน

จะเกดิ แรงผลัก จะเกิดแรงดงึ ดดู

ถูลูกโปง่ ทั้ง 2 ใบ ดว้ ยผ้าแหง้ ถูดว้ ยมือแหง้ ถดู ้วยผา้ แหง้





นกั เรียนคดิ ว่ำ

หำกเรำใชม้ อื ลบู หลังของแมวที่แห้งหลำย ๆ ครง้ั จะเกดิ ผลอยำ่ งไร เพรำะอะไร

“เมอ่ื เรำใช้มอื ลบู หลังของแมวทแี่ ห้งหลำย ๆ ครั้ง จะทำให้ขนของแมว
ตั้งชูขนึ้ หรอื มีขนของแมวติดมือหลำยเส้น” เพรำะมีแรงไฟฟ้ำเกดิ ข้ึน





“ทอมสั เอดสิ ัน”
พอ่ มดนกั ประดิษฐผ์ เู้ ปล่ียน
โลกดว้ ยส่ิงประดิษฐน์ บั พนั





“วงจรไฟฟ้า” คือ ทางเดินของกระแสไฟฟ้าต้งั แต่จุดเร่ิมตน้ หรือ ABK-SCI

แหล่งกาเหนิดไฟฟ้า ไปตามลวดตวั นาหรือสายไฟฟ้าจนไดห้ มุนกลบั มายงั
จุดเริ่มตน้ ใหม่มีลกั ษณะเป็นห่วงปิ ด วงจรไฟฟ้าอยา่ งง่ายประกอบดว้ ย
เซลลไ์ ฟฟ้าหรือแหล่งกาเนิดไฟฟ้า หลอดไฟ ลวดตวั นาหรือสายไฟฟ้า
วงจรไฟฟ้าอยา่ งง่ายมีดงั น้ีคือ วงจรปิ ด วงจรเปิ ด วงจรลดั

By:KruT☺N วงจรเปิ ด วงจรลดั





นักเรยี นคดิ วำ่

กำรตอ่ วงจรไฟฟำ้ ของเครื่องใชไ้ ฟฟ้ำที่ใชภ้ ำยในบ้ำน เปน็ กำรตอ่ วงจรไฟฟำ้ แบบใด เพรำะอะไร

“เปน็ แบบไหนนะ” “เรำมำช่วยกนั หำคำตอบ
กนั เถอะ”



1.1 กำรต่อวงจรไฟฟำ้ อย่ำงงำ่ ย
วงจรไฟฟำ้ อยำ่ งง่ำยประกอบด้วย 3 สว่ นสำคัญ ดังนี้

1 แหลง่ กำเนิดไฟฟ้ำ 2 สำยไฟฟ้ำหรือตวั นำไฟฟ้ำ 3 อุปกรณ์ไฟฟำ้ หรอื เครอื่ งใชไ้ ฟฟำ้

ทาหน้าทใ่ี หพ้ ลงั งานไฟฟา้ ทาหนา้ ท่เี ชื่อมต่อระหวา่ ง ทาหนา้ ท่ีเปลี่ยนพลังงานไฟฟา้
แหล่งกาเนดิ ไฟฟ้ากับอปุ กรณไ์ ฟฟ้า ไปเปน็ พลงั งานรปู แบบตา่ ง ๆ

หรอื เคร่อื งใช้ไฟฟา้ เข้าดว้ ยกัน







1. กำรตอ่ วงจรไฟฟ้ำ

1.1 กำรตอ่ วงจรไฟฟ้ำอย่ำงงำ่ ย

วงจรไฟฟ้ำ เปน็ เสน้ ทางที่กระแสไฟฟา้ ไหลมาจากแหล่งกาเนดิ ไฟฟา้ ผา่ นตัวนาไฟฟ้าและอุปกรณไ์ ฟฟ้า
แลว้ ไหลกลับสูแ่ หล่งกาเนิดไฟฟา้ เดิมได้ครบวงจร

การตอ่ วงจรไฟฟา้ อยา่ งงา่ ย รปู ภาพการตอ่ วงจรไฟฟ้าอย่างงา่ ย

1.1 กำรต่อวงจรไฟฟ้ำอยำ่ งงำ่ ย

เมือ่ ตอ่ วงจรไฟฟ้าจะมกี ระแสไฟฟ้าไหลผา่ นในวงจร โดยมีสวติ ซท์ าหนา้ ทีค่ วบคมุ กระแสไฟฟ้า

หากต่อวงจรไฟฟ้าครบวงจรและเคร่ืองใช้ไฟฟ้า หากต่อวงจรไฟฟ้าไม่ครบวงจร โดยปลดสายไฟฟ้า
สามารถทางานได้จะเรยี กวา่ วงจรปิด เส้นใดเส้นหน่งึ ออกหรือยกสวิตช์ขนึ้ และเคร่ืองใช้
ไฟฟา้ ไมส่ ามารถทางานได้จะเรยี กว่า วงจรเปิด

1.1 กำรตอ่ วงจรไฟฟ้ำอย่ำงง่ำย

การตอ่ วงจรไฟฟ้าอย่างงา่ ย แลว้ ทาให้หลอดไฟฟ้าสวา่ งทาไดห้ ลายวธิ ี เช่น

นาปลายดา้ นลา่ งสว่ นที่เป็นโลหะ ต่อปลายด้านหน่งึ ของสายไฟฟ้าแตล่ ะ

1 ของหลอดไฟฟ้าแตะทข่ี ัว้ บวก (+) 1 เสน้ เข้ากบั ข้วั บวก (+) และขั้วลบ (-)

ของถ่านไฟฉาย ของถา่ นไฟฉาย

2 นาสายไฟฟ้าต่อเขา้ กับดา้ นข้าง 2 นาปลายสายไฟฟ้าทเ่ี หลอื เส้นหนึ่งตอ่
บรเิ วณทเ่ี ป็นโลหะของหลอดไฟฟา้ เข้ากบั ปลายด้านล่างของหลอดไฟฟ้า

3 นาปลายสายไฟฟา้ ทเี่ หลอื ต่อเข้า 3 นาปลายของสายไฟฟา้ อกี เสน้ ตอ่ เข้า
กบั ขัว้ ลบ (-) ของถ่านไฟฉาย กับบริเวณโลหะของหลอดไฟฟา้

ส่วนกำรต่อวงจรไฟฟำ้ ภำยในบำ้ น ทำไดโ้ ดยนำเตำ้ เสียบของเครอื่ งใชไ้ ฟฟ้ำต่ำง ๆ ต่อเข้ำกบั เตำ้ รบั เคร่อื งใช้ไฟฟำ้ จึงทำงำนได้













1.1 กำรต่อวงจรไฟฟ้ำอย่ำงง่ำย

การเขียนแผนภาพวงจรไฟฟ้าแทนการวาดรูป ทาไดโ้ ดยใช้สญั ลักษณแ์ สดงส่วนประกอบของวงจรไฟฟ้า และลักษณะ
การต่อของแต่ละสว่ นประกอบในวงจรน้ัน ดงั น้ี

เซลลไ์ ฟฟ้ำ สำยไฟฟำ้ หลอดไฟฟ้ำ มอเตอร์ไฟฟำ้ ออดไฟฟ้ำ สวิตช์ไฟฟำ้

สญั ลักษ สัญลกั ษ สัญลกั ษ สัญลกั ษ สญั ลกั ษ สญั ลกั ษณ์
1 เณซล์ ล์ ณ์ ณ์ ณ์ ณ์ ปดิ

หลำยเซลล์ หรอื M สัญลักษณ์
เปิด

1.1 กำรตอ่ วงจรไฟฟ้ำอยำ่ งงำ่ ย 3 4
ตวั อยา่ งการเขยี นแผนภาพวงจรไฟฟ้าอยา่ งงา่ ย

12













1.2 กำรต่อเซลลไ์ ฟฟ้ำแบบอนกุ รม กำรต่อเซลล์ไฟฟ้ำแบบอนุกรม คือ การนาเซลล์ไฟฟ้า
หลาย ๆ เซลล์ มาเรียงต่อกันเพียงแถวเดียว ทาให้
เซลล์ไฟฟำ้ คอื แหลง่ กาเนดิ กระแสไฟฟ้าหรอื กระแสไฟฟ้าเดินไปทิศทางเดียว โดยให้ข้ัวบวกของ
แหล่งจ่ายกระแสฟ้าแบบหนึ่งท่ีใช้ปฏิกริ ยิ าเคมี เซลล์ไฟฟ้าเซลล์หนึ่งต่อกับข้ัวลบของอีกเซลล์หนึ่ง
ทาใหเ้ กิดกระแสไฟฟ้าได้ เรียงกนั ไปเร่ือย ๆ ทาใหม้ พี ลงั งานไฟฟ้าในวงจรมากขึ้น

1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์

เซลลไ์ ฟฟ้ำ 3 เซลล์ = 1.5 + 1.5 + 1.5 = 4.5 โวลต์

1.2 กำรตอ่ เซลล์ไฟฟ้ำแบบอนกุ รม

การตอ่ เซลล์ไฟฟา้ หลายเซลลจ์ ะทาใหม้ ีพลงั งานไฟฟ้าในวงจรมากกวา่ การตอ่ เซลลไ์ ฟฟ้าเพยี งเซลล์เดียว เชน่
1 เมือ่ ใชถ้ ่ำนไฟฉำย 1 ก้อน ต่อเขำ้ กบั หลอดไฟฟ้ำ

ปรำกฏวำ่ หลอดไฟฟ้ำสว่ำงเลก็ นอ้ ย
1.5 โวลต์

เซลล์ไฟฟ้ำ 1 เซลล์ = 1.5 โวลต์

1.2 กำรตอ่ เซลลไ์ ฟฟำ้ แบบอนกุ รม เม่ือใช้ถ่ำนไฟฉำย 2 ก้อน ตอ่ เข้ำกับหลอดไฟฟำ้
2 ปรำกฏวำ่ หลอดไฟฟ้ำสวำ่ งเพมิ่ ข้นึ

1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์

เซลลไ์ ฟฟำ้ 2 เซลล์ = 1.5 + 1.5 โวลต์ = 3 โวลต์

1.2 กำรตอ่ เซลลไ์ ฟฟำ้ แบบอนกุ รม เม่ือใช้ถำ่ นไฟฉำย 3 ก้อน ตอ่ เข้ำกบั หลอดไฟฟำ้
3 ปรำกฏวำ่ หลอดไฟฟำ้ สว่ำงเพิ่มข้นึ อีก

1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์

เซลล์ไฟฟำ้ 3 เซลล์ = 1.5 + 1.5 + 1.5 โวลต์ = 4.5 โวลต์

1.2 กำรตอ่ เซลลไ์ ฟฟำ้ แบบอนุกรม เม่อื ใช้ถำ่ นไฟฉำย 4 กอ้ น ตอ่ เข้ำกับหลอดไฟฟ้ำ
4 ปรำกฏว่ำหลอดไฟฟ้ำสวำ่ งมำกท่ีสุด

1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์ 1.5 โวลต์

เซลลไ์ ฟฟำ้ 4 เซลล์ = 1.5 + 1.5 + 1.5 +1.5 โวลต์ = 6 โวลต์

1.2 กำรต่อเซลลไ์ ฟฟำ้ แบบอนุกรม

เซลลไ์ ฟฟา้ ทพี่ บได้ท่ัวไปมหี ลายแบบ เชน่

เซลล์ไฟฟ้ำแบบกระดุมนิยมใช้ในนำฬิกำขอ้ มอื เซลลไ์ ฟฟ้ำแบบก้อนมักใชใ้ นรโี มตคอนโทรลตำ่ ง ๆ
วิทยุ ถำ่ นไฟฉำย

1.2 กำรต่อเซลลไ์ ฟฟ้ำแบบอนกุ รม
ในเซลลไ์ ฟฟ้าทกุ แบบจะมีขวั้ ไฟฟ้า 2 ขว้ั คือ

ขั้วบวก (+) ข้ัวลบ (-)

เม่ือตอ่ วงจรไฟฟา้ ครบ วงจรกระแสไฟฟ้าจากแหล่งกาเนดิ
ไฟฟ้าจะเคล่อื นทจ่ี ากขั้วบวกผา่ นอปุ กรณ์ไฟฟา้ กลบั เขา้ สู่
ข้ัวลบในทศิ ทางเดยี ว

การเคลื่อนท่ขี องกระแสไฟฟา้

1.2 กำรตอ่ เซลลไ์ ฟฟ้ำแบบอนกุ รม
ถำ่ นไฟฉำย 1 ก้อน = เซลลไ์ ฟฟำ้ 1 เซลล์

เซลล์ไฟฟ้ำหลาย ๆ เซลล์ ท่ีตอ่ เข้ากนั เรยี กว่า แบตเตอร่ี ซ่งึ มหี ลายชนิด เช่น

แบตเตอรีก่ ลอ้ งถำ่ ยภำพ แบตเตอร่รี ถยนต์ แบตเตอร่โี ทรศัพทม์ อื ถอื

1.2 กำรต่อเซลล์ไฟฟำ้ แบบอนกุ รม

เราสามารถนาความร้เู กย่ี วกับการต่อเซลล์ไฟฟา้ แบบอนกุ รมไปประยุกตใ์ ชใ้ นชีวิตประจาวันได้ เน่อื งจากมีอุปกรณ์
ไฟฟา้ หรอื เครอื่ งใชไ้ ฟฟ้าต่าง ๆ ท่ีตอ้ งใช้เซลล์ไฟฟา้ หลายเซลล์ตอ่ เข้าดว้ ยกนั จึงจะทางานได้ เช่น

1 ไฟฉำย 2 รถของเลน่ 3 รีโมตเคร่ืองปรับอำกำศ