คุ่มือการปฏิบัติงานตรวจสอบ

ค่มู ือการปฏบิ ัตงิ าน : การตรวจสอบภายใน

ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566

จัดทำโดย
นางปยิ ะธดิ า เปาะทอง
นักวชิ าการตรวจสอบภายปฏิบตั ิการ
หนว่ ยตรวจสอบภายใน
องค์การบรหิ ารส่วนตำบลละแม

คำนำ

การตรวจสอบภายในเป็นเครื่องมอื ที่สำคัญของฝา่ ยบริหาร ในการประเมินผลสมั ฤทธิข์ องการ
ดำเนินการและระบบการควบคุมภายในองค์กร ทั้งนี้ปัจจัยสำคัญท่ีจะทำให้งานการตรวจสอบภายในประสบ
คว ามส ำเร็จ คือ ผู้ บ ริห าร ส าม าร ถน ำผ ล ผ ลิ ต ข องงาน ต ร ว จ ส อ บ ภ าย ใน ไป ใช้ ใน การบ ริห าร งาน ได้ อย่ างมี
ประสิทธิภาพ ช่วยให้เกิดมูลค่าเพ่ิมและความสำคัญแก่องค์กร ฉะน้ันเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดดังกล่าว
ผู้รบั ผดิ ชอบการปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน ควรมคี วามเข้าใจถึงภาพรวมเกี่ยวกับการตรวจสอบภายในความรู้
ในองคก์ ร ความรู้ในหลกั การและวธิ ีการตรวจสอบรวมทงั้ ตอ้ งปฏิบัติงานให้เปน็ ไปตามมาตรฐานการตรวจสอบ
ท่ยี อมรับโดยทั่วไปในการจัดทำคู่มือการตรวจสอบภายใน ผู้จัดทำได้รวบรวมเน้ือหาสาระจากหนังสอื ตำราทาง
วิชาการและเอกสารเก่ียวกับการตรวจสอบภายในเพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับความหมาย ความสำคัญลักษณะงาน
ตรวจสอบภายใน กระบวนการและขน้ั ตอนในการปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน เทคนิคที่ใช้ในการตรวจสอบให้
ผู้ตรวจสอบภายในสามารถนำหลักการปฏบิ ัตงิ านไปใช้ในการตรวจสอบได้อย่างมีประสทิ ธิภาพและประสิทธผิ ล
เพื่อส่งเสริมให้ระบบการตรวจสอบภายในขององค์การบริหารส่วนตำบลละแม เข้มแข็งเป็นไปตามมาตรฐาน
การตรวจสอบต่อไป

นางปิยะธิดา เปาะทอง
ผ้จู ดั ทำ/รวบรวม

สารบญั 1
1
บทท่ี ๑ บทนำ การตรวจสอบภายใน 2
- ความเป็นมาและแนวคดิ 3
- วัตถุประสงค์และขอบเขตการตรวจสอบภายใน 4
- ประเภทของการตรวจสอบและความเป็นอิสระ
- มาตรฐานและจริยธรรม 5
- ประโยชน์ที่คาดว่าจะไดร้ ับ 6
7-8
บทท่ี ๒ กระบวนการปฏบิ ตั งิ านการตรวจสอบภายใน 9
- การวางแผนตรวจสอบ
- การปฏบิ ัติงานตรวจสอบ 10-11
- การจัดทำรายงานและติดตามผล
- แผนผงั กระบวนการปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบภายใน 12-14

บทท่ี ๓ เทคนิคการตรวจสอบ 15
16
บทที่ ๔ การตรวจสอบภายในขององค์การบริหารส่วนตำบลละแม 17-20

บทสรุป
บรรณานกุ รม
ภาคผนวก

หน้า | 1

บทที่ ๑

บทนำ
การตรวจสอบภายในองค์การบรหิ ารส่วนตำบลละแม

การตรวจสอบภายใน หมายถึง กิจกรรมการให้หลักประกันอย่างเที่ยงธรรมและการให้
คำปรึกษาอย่างมีอิสระ ซึ่งจัดให้มีขึ้นเพื่อเพิ่มคุณค่าและปรับปรุงการปฏิบัติงานขององค์กรให้ดีข้ึน การ
ตรวจสอบภายในช่วยให้องค์กรบรรลุดังเป้าหมายท่ีวางไว้ ด้วยการประเมินและปรับปรุงประสิทธิภาพของ
กระบวนการบรหิ ารความเส่ยี งการควบคมุ และการกำกับดแู ลอย่างเปน็ ระบบและเป็นระเบยี บ

ลักษณะงานตรวจสอบภายใน คือ งานการให้บรกิ ารข้อมูลแก่ฝ่ายบริหารและหลักประกันของ
องค์กรในด้านการประเมินประสิทธิภาพและประสทิ ธิผลของระบบงานการควบคุมภายในท่ีเหมาะสมทั้งในด้าน
การเงนิ การบัญชี และด้านการบริหารงานอย่างมีระบบ เพ่ือให้การปฏิบัติงานบรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมาย
ขององค์กรรวมทั้งการเป็นผู้ให้คำปรึกษากับฝ่ายบริหารในการปรับปรุงประสิทธิภาพการท างานเพื่อเพ่ิม
ประสิทธิผล ดูแลการใชท้ รพั ยากรอย่างประหยดั ค้มุ ค่า

ความเปน็ มาของการตรวจสอบภายในส่วนทอ้ งถนิ่

การตรวจสอบภายในของส่วนท้องถ่ินเร่ิมกำหนดในระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการ
ตรวจสอบภายในขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.๒๕๔๕ จนถึงระเบียบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินว่า
ดว้ ยการปฏบิ ัติหน้าทีข่ องผู้ตรวจสอบภายใน พ.ศ. ๒๕๔๖ และระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าดว้ ยการตรวจสอบ
ภายในของส่วนราชการ พ.ศ. ๒๕๕๑ ถือปฏิบัติจนถึงปัจจุบัน โดยมีคณะกรรมการตรวจสอบและประเมินผล
ภาคราชการทำหนา้ ที่กำหนดนโยบายและแนวทางในการตรวจสอบและประเมนิ ผลทมี่ อี ยู่

แนวคิด การตรวจสอบภายในมีความจำเป็นสำหรับการบริหารองค์กรในปัจจุบัน โดยถือ
เป็นเคร่ืองมือของผู้บริหารในการประเมินผลการดำเนินงาน และระบบการควบคุมภายใน ดังน้ันผู้ตรวจสอบ
ภายในจึงมีความเข้าใจถึงภาพรวมของการตรวจสอบภายใน ความรู้ในหลักการและวิธีการตรวจสอบโดยการ
ปฏิบัติงานเป็นไป ตามมาตรฐานการตรวจสอบที่ยอมรับท้ังจากหลักการสากลและตามท่ีกำหนดโดยหน่วยงาน
กลางท่ีเกี่ยวข้องของท้องถ่ินโดยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถเลือกใช้เทคนิคแนวทางการตรวจสอบท่ีเหมาะสมกับ
ภารกจิ และสภาพแวดล้อมองคก์ ร

วตั ถุประสงค์และขอบเขตของการตรวจสอบภายใน

วัตถุประสงค์ของการตรวจสอบภายใน คือ การปฏิบัติงานโดยอสิ ระ ปราศจากการแทรกแซงในการทำ
หน้าท่ีตรวจสอบและประเมินผลการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ภายในองค์กร ด้วยการปฏิบัติงานเก่ียวกับการ
วิเคราะห์ประเมิน ให้คำปรกึ ษา ให้ข้อมูลและขอ้ เสนอแนะเพอ่ื สนับสนุนผู้ปฏิบัติงานขององค์กรสามารถปฏิบัติ
หน้าท่ีและดำเนินงานไปตามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับท่ีเก่ียวข้องอย่างมีประสิทธิภาพ ผลการดำเนินงานจะ
อยู่ในรูปของรายงานการตรวจสอบเสนอผู้บริหาร รวมท้ังสนับสนุนให้มีการควบคุมภายในที่มีประสิทธิภาพ
ภายใต้คา่ ใช้จา่ ยทเี่ หมาะสม

ขอบเขตของการตรวจสอบภายในประกอบด้วย

๑. การสอบทานความเช่ือถือได้ ทางด้านความถูกต้องสมบูรณ์ การสารสนเทศของข้อมูลทางด้าน
การเงนิ การบญั ชี และการดำเนนิ งาน

คมู่ ือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 2

๒. สอบทานเพอื่ ใหเ้ กิดความมั่นใจว่าระบบทีใ่ ช้เปน็ ไปตามนโยบาย แผนและวธิ กี ารปฏบิ ัติงานที่องค์กร
กำหนด

๓. สอบทานวิธีการปอ้ งกนั ดูแลทรพั ยส์ นิ ว่าเหมาะสมและความมอี ยู่จรงิ ของทรัพยส์ นิ

๔. ประเมนิ การใชท้ รัพยากรและงบประมาณอย่างประหยัดและมปี ระสทิ ธิภาพ

๕. การสอบทานการปฏิบัติงาน ในความรับผิดชอบของเจ้าหน้าท่ีแต่ละระดับวา่ ได้ผลตามวัตถปุ ระสงค์
และเป้าหมายแผนงานขององค์กร

๖. การสอบทานและประเมินผลความเหมาะสมและความเพยี งพอของระบบการควบคุมภายในองค์กร

ประเภทของการตรวจสอบ

ลักษณะของการดำเนินงานขององค์การบริหารส่วนตำบลละแม มีหน่วยงานทั้งสำนักปลัด
อบต. กองคลัง กองช่าง ปฏิบัติงานลักษณะเดียวกันท่ีมีวิธีการปฏิบัติงานไม่เหมือนกัน เพ่ือให้ม่ันใจว่างาน
ตรวจสอบภายในครอบคลุมถึงกิจกรรมต่าง ๆ ในองค์กร เพื่อให้ทราบถึงจุดอ่อน จุดแข็งของการบริหารงาน
ระบบการควบคุมภายใน ความถูกต้องเช่ือถือได้ของขอ้ มูลทางการเงนิ การบัญชี การดูแลการใช้ทรัพยากร การ
ปฏิบัติตามกฎระเบียบ คำสง่ั การประเมินประสิทธิภาพ ประสิทธผิ ล ความประหยัด ความคุ้มค่าในการจัดการ
บริหาร เพ่ือรวบรวมเสนอผู้บริหาร เพื่อพิจารณาปรับปรุงแก้ไข สามารถแยกประเภทของการตรวจสอบ ๖
ประเภท

๑. การตรวจสอบดา้ นการเงนิ (Financial Auditing)

๒. การตรวจสอบด้านการดำเนนิ งาน (Performance Auditing)

๓. การตรวจสอบการบริหาร (Management Auditing)

๔. การตรวจสอบการปฏิบตั ติ ามขอ้ กำหนด (Compliance Auditing)

๕. การตรวจสอบระบบงานสารสนเทศ (Information Auditing)

๖. การตรวจสอบพเิ ศษ (Special Auditing)

ความรับผิดชอบและอำนาจหน้าทขี่ องผตู้ รวจสอบภายใน

งานตรวจสอบภายในเป็นลกั ษณะงานสนบั สนนุ มีการปฏบิ ัติหน้าท่ใี นการตรวจสอบ จงึ ไมส่ มควรมี
อำนาจในการสั่งการหรือบริหารในหนว่ ยงานท่ตี รวจสอบมีความเป็นอสิ ระ ดังนน้ั ควรมีสถานภาพในองค์กรของ
ผ้ตู รวจสอบภายในและได้รับการสนบั สนุนจากผบู้ รหิ าร ไมค่ วรเข้าไปมสี ว่ นได้เสยี กับหน่วยงานทจ่ี ะต้องเขา้ ไป
ประเมนิ ผล

ความเปน็ อสิ ระ (Independence)

การปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบภายในต้องกระทำด้วยความมีเหตุผลและมีอิสระโดยไม่ตกอยู่
ภายใต้อิทธิพลของหน่วยงานใดหน่วยงานหน่ึงหรือตัวบุคคล การให้ข้อเสนอแนะในรายงานผลการตรวจสอบ
เป็นไปด้วยความถูกต้องและตรงไปตรงมามากท่ีสุด สะท้อนภาพที่พบเห็นต่อผู้บริหารให้มากที่สุด ความเป็น
อิสระข้ึนอยู่กับพื้นฐานสิทธิการเข้าถึงอย่างเพียงพอ มีเสรีภาพในการสอบถาม โดยปราศจากอุปสรรค การ
ขดั ขวางและการแทรกแซงของบุคคลใดบุคคลหน่ึงไม่วา่ ทางตรงหรือทางอ้อม การจำกดั อำนาจหน้าท่ีและความ
รบั ผิดชอบ

คูม่ ือการปฏิบัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 3

ผังโครงสร้างมาตรฐานการตรวจสอบภายใน เป็นดังน้ี

มาตรฐานการตรวจสอบภายใน

มาตรฐานดา้ นคณุ สมบตั ิ มาตรฐานดา้ นการปฏิบตั ิงาน

มาตรฐานดา้ นคุณสมบตั ิ ประกอบดว้ ย
๑. การกำหนดถึงวัตถุประสงค์ อำนาจหนา้ ท่ี ความรบั ผิดชอบของงานตรวจสอบ
๒. การกำหนดถงึ ความเปน็ อิสระ การปฏิบตั หิ นา้ ท่ีอย่างเท่ียงธรรม ซอ่ื สตั ย์สุจริต มีจรยิ ธรรม
๓. การปฏบิ ตั งิ านด้วยความเชย่ี วชาญและความระมัดระวังรอบคอบเยย่ี งผูป้ ระกอบวชิ าชีพ
๔. การสรา้ งหลักประกันและปรบั ปรงุ คุณภาพการปฏิบตั ิงานอย่างต่อเน่อื ง

มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ าน

๑. การบรหิ ารงานการตรวจสอบภายในโดยหวั หนา้ หนว่ ยตรวจสอบภายในให้เกิดประสทิ ธผิ ลมี
ประสทิ ธภิ าพ ปรับปรงุ และพัฒนาเพ่ือสรา้ งมูลค่าเพ่มิ แกอ่ งคก์ ร

๒. ลกั ษณะงานตรวจสอบภายใน เพอ่ื เพม่ิ คุณค่าและปรับปรุงการปฏบิ ตั ิงานขององค์กรให้เป็นไปตาม
เปา้ หมาย โดยมกี ารบรหิ ารความเสยี่ งโดยการควบคุมและการกำกบั ดูแล

๓. การวางแผนการตรวจสอบภายใน
๔. การปฏบิ ัติงานตรวจสอบ
๕. การรายงานผลการปฏบิ ัติงานครบถ้วนและทนั กาล
๖. การติดตามผลจากการรายงานผลส่กู ารปฏบิ ตั ิ
๗. การยอมรบั สภาพความเส่ยี ง

จริยธรรมของผตู้ รวจสอบภายใน

ในการปฏิบตั หิ นา้ ทใ่ี หเ้ ปน็ ไปอย่างมีประสิทธิภาพ ผตู้ รวจสอบภายในควรยดึ จริยธรรมไวเ้ ปน็
หลกั ปฏบิ ตั ดิ ังนี้

๑. มีจุดยืนทีม่ ัน่ คง ซ่ือสัตย์ ขยนั หม่ันเพยี ร มีความรับผิดชอบ
๒. การรกั ษาความลับในเรอื่ งทต่ี รวจสอบ
๓. ความเท่ียงธรรม ไม่เข้าไปมีส่วนเก่ยี วข้องในการปฏิบัติงาน
๔. ความสามารถในการปฏิบัติหน้าท่ี พฒั นาตนเองอย่างต่อเนื่อง

คู่มือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 4

ประโยชน์ทค่ี าดว่าจะได้รบั

หัวหน้าส่วนราชการได้ทราบถึงการปฏิบัติงาน ปัญหา อุปสรรคเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการ
พจิ ารณาตัดสินใจหน่วยงานปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิภาพ การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า เพื่อให้การปฏิบัติงาน
เป็นไปตามเป้าหมายอยา่ งมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล การปฏิบตั ิงาน เป็นไปตามกฎ ระเบียบ ขอ้ บังคับ มติ
คณะรัฐมนตรีและหนงั สือส่ังการ ใช้เป็นแนวทางในการแกไ้ ขปรับปรงุ การปฏิบัตงิ านใหถ้ กู ต้อง ลดขอ้ ผิดพลาด

คู่มือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 5

บทที่ ๒

กระบวนการปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน (Internal Audit Process)

การบวนการปฏิบัติงานตรวจสอบภายในเพื่อให้ผู้ตรวจสอบภายในสามารถปฏิบัติงานตรวจสอบด้วย
ความมน่ั ใจและมีคณุ ภาพ ประกอบดว้ ย

๑. การวางแผนการตรวจสอบ
๒. การปฏิบัติงานตรวจสอบ
๓. การจัดทำรายงานและติดตามผล

การวางแผนตรวจสอบ

การวางแผนไว้ล่วงหน้าก่อนลงมอื ปฏิบตั งิ าน โดยกำหนดวัตถปุ ระสงค์ หนว่ ยรบั ตรวจ เวลาบคุ ลากร
งบประมาณ ประกอบเนื้อหา ๓ เร่ือง

๑. ประเภทของการวางแผนตรวจสอบแบง่ เปน็ การวางแผนการตรวจสอบ (Audit Plan) และการวาง
แผนการปฏบิ ตั ิงาน (Engagement Plan)

แผนการตรวจสอบเป็นแผนงานที่หัวหน้าหน่วยตรวจสอบภายในจัดทำข้ึนล่วงหน้าเป็นเสมือนเข็มทิศ
ในการปฏบิ ตั ิงาน โดยแบง่ แยกเป็นแผนการตรวจสอบระยะยาวและแผนการตรวจสอบประจำปี

แผนการปฏบิ ัติงาน หมายถึง แผนการปฏบิ ัตงิ านทผ่ี ้ตู รวจสอบภายในที่ได้รับมอบหมายงานตาม
แผนการตรวจสอบ จัดทำไว้ล่วงหนา้ เพอื่ ให้การปฏิบัติงานตรวจสอบบรรลผุ ลสำเรจ็

๒. ขน้ั ตอนการวางแผนการตรวจสอบ
- สำรวจขอ้ มูลเบื้องต้น ทำความเข้าใจคุ้นเคยและระบบงานของหนว่ ยรับตรวจ
- ประเมนิ ผลระบบการควบคุมภายในของหน่วยรับตรวจตามระเบยี บคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดิน
วา่ ดว้ ยการกำหนดมาตรฐานการควบคุมภายใน พ.ศ. ๒๕๔๔
- ประเมินความเสยี่ ง โดยระบุปัจจัยเส่ียง วเิ คราะหค์ วามเสี่ยง จัดลำดับความเสย่ี ง
- การวางแผนการตรวจสอบนำความเสี่ยงมาพจิ ารณาเพื่อดำเนินการ
- การวางแผนการปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบภายในตามท่ีได้รบั มอบหมายใหค้ รอบคลมุ ประเด็นการ
ตรวจสอบ วัตถุประสงค์ ขอบเขตและแนวทางปฏิบัตงิ าน
๓. การเสนอแผนการตรวจสอบและการอนุมัติแผน

หวั หนา้ หนว่ ยงานตรวจสอบภายในเสนอแผนการตรวจสอบตอ่ ผบู้ รหิ ารสงู สดุ ของสว่ นราชการ
เพ่ืออนุมัติภายในเดือนกันยายนของทุกปี ควบคุมดูแลการปฏิบัติงานให้เป็นไปตามแผนท่ีกำหนด ถ้าพบ
ข้อขดั ขอ้ งควรทบทวนและปรบั ปรงุ แผนการตรวจสอบและเสนอให้ผู้บริหารพิจารณาอนมุ ตั ิ

แผนการปฏิบัติงาน ผู้ตรวจสอบภายในเสนอแผนการปฏิบัติงานให้หัวหน้าหน่วยตรวจสอบ
ภายในให้ความเห็นชอบก่อนทีจ่ ะดำเนินงานการตรวจสอบในข้นั ตอนต่อไป

คูม่ ือการปฏิบัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 6

การปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบ

กระบวนการตรวจสอบ สอบทาน รวบรวมหลักฐาน เพ่ือวิเคราะห์และประเมินผลการปฏิบัติงานว่า
เปน็ ไปตามนโยบายแผนงาน ระเบยี บปฏิบัติ กฎหมายที่เกีย่ วขอ้ ง ซงึ่ ประกอบ สาระสำคญั ๓ ข้นั ตอน

๑. กอ่ นเรม่ิ ปฏิบัตงิ านตรวจสอบ

หลังจากการทำแผนปฏิบัติงาน จัดทำตาราง การปฏิบัติงาน การตรวจสอบในรายละเอียดของงานแต่
ละงาน กำหนดวนั และระยะเวลาใชใ้ นการตรวจสอบ โดยมีขน้ั ตอน ดงั น้ี

๑.๑ แจ้งหน่วยรับตรวจ หัวหน้าผู้ตรวจสอบภายในติดต่อผู้บริหารหน่วยรับตรวจและผู้ปฏิบัติงานให้
ทราบถงึ วตั ถปุ ระสงค์ ขอบเขต และระยะเวลาในการตรวจสอบ

๑.๒ คัดเลือกทีมตรวจสอบให้เหมาะสมกับความรู้ความสามารถของผู้ตรวจสอบภายในตามงานหรือ
กิจกรรมทตี่ รวจสอบ

๑.๓ บรรยายสรุปรายละเอียดของงานอย่างย่อให้ทีมงานตรวจสอบ รายละเอียดการตรวจสอบ
กระดาษทำการ งบประมาณ และคา่ ใช้จา่ ยในการตรวจสอบ

๑.๔ หัวหน้าทีมตรวจสอบทำหน้าท่ีสร้างสัมพันธ์กับผู้บริหารของหน่วยตรวจสอบ ประชุมเปิดและปิด
งานตรวจสอบ แก้ไขปญั หาระหว่างตรวจสอบ จัดทำตารางการปฏิบัติงาน แก้ไขปรบั ปรงุ แนวทางการตรวจสอบ
ให้สอดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ มทีเ่ ปลย่ี นแปลง

๑.๕ การเตรียมการเบื้องต้น สอบทานรายงานตรวจสอบหน่วยรับตรวจในการตรวจสอบคร้ังก่อน
ศกึ ษาแผนการดำเนินงานของหนว่ ยงาน โครงการ ปัญหา และรายละเอยี ดขอ้ มูลท่ีจำเป็นใช้ในการตรวจสอบ

๒. ระหวา่ งการปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบ

เร่ิมปฏิบัติงานด้วยการประชุมเปิดการตรวจสอบระหว่างทีมงานและหน่วยรับตรวจ โดยแจ้ง
วัตถุประสงค์และขอบเขตของการตรวจสอบ กำหนดมอบหมายงานตรวจสอบให้ทีมงานตรวจสอบตามความ
ถนัดความรคู้ วามสามารถ คดั เลอื กวิธีการตรวจและเทคนิคการตรวจสอบใหเ้ หมาะสมมีขั้นตอน ดงั น้ี

๒.๑ รวบรวมข้อมลู และหลกั ฐานการตรวจสอบ

๒.๒ เข้าสงั เกตการณป์ ฏบิ ตั ิงาน เพือ่ หาขอ้ สรปุ การปฏิบัตงิ านว่ามปี ระสทิ ธิภาพเพียงใด

๒.๓ ทำการตรวจสอบ สอบทาน ทดสอบรายการ รวมถึงการสอบทานประสิทธิผลของการ

ควบคมุ ภายใน

๒.๔ ทดสอบการปฏบิ ัตงิ านตามระบบทวี่ างไว้

๒.๕ ตรวจสอบเชงิ วิเคราะห์

ทีมตรวจสอบควรกำกับดูแลการปฏิบัติงานให้เป็นไปตามวิธีปฏิบัติงานตรวจสอบ เวลาให้
เป็นไปตามตารางการปฏิบัติงาน ตามแนวทางปฏิบัติงานในแผนปฏิบัติงาน ซ่ึงสามารถแก้ไขให้เป็นไปตาม
สถานการณ์ได้โดยสมเหตุสมผล และถ้ามีความจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงขอบเขตของการตรวจสอบ ต้องได้รับ
การอนุมตั ิจากหัวหน้าผู้ตรวจสอบภายใน

ประชุมปิดการตรวจสอบ เป็นขั้นตอนสรปุ ผลสิ่งที่ตรวจพบ ทำความเข้าใจและช้ีแจงประเด็น
ทีส่ งสยั แลกเปล่ียนความคดิ เหน็ หาขอ้ ยุติ แจ้งกำหนดการออกรายงานของหนว่ ยรับตรวจ

คู่มอื การปฏิบัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 7

๓. การปฏิบัติเมื่อเสร็จส้ินการตรวจสอบ หัวหน้าทีมตรวจสอบควรสอบทานการปฏิบัติงานให้เสร็จ
สมบูรณ์ ตรวจทานกระดาษทำการ เอกสาร หลักฐานและสรุปข้อท่ีตรวจพบ ร่างรายงานผลการปฏิบัติงาน
ประเมนิ การปฏบิ ัตงิ าน

๓.๑ การรวบรวมหลกั ฐาน เอกสาร ข้อมูลและข้อเทจ็ จริงต่าง ๆ ที่รวบรวมระหวา่ งตรวจสอบ
คุณสมบัติของหลักฐานการตรวจสอบมีความเพียงพอ ความเชื่อถือได้ ความเกี่ยวข้อง และประโยชน์ที่จะ
นำไปใช้

๓.๒ การรวบรวมกระดาษทำการ กระดาษทำการ (Working Papers) เป็นเอกสารท่ีจดั ทำข้ึน
ในระหว่างการตรวจสอบเพ่ือบันทึกรายละเอยี ดการทำงาน วิธกี ารตรวจสอบ ขอบเขตการตรวจ ข้อมูลจากการ
วิเคราะห์และผลสรุปของการตรวจสอบประเภทของกระดาษทำการ กระดาษทำการจัดทำข้ึนเอง กระดาษทำ
การที่จัดทำโดยหน่วยรับตรวจ เช่น สำเนาเอกสาร แผนผังการปฏิบัติงาน กระดาษทำการที่ได้รับจาก
บุคคลภายนอก เชน่ หนังสอื ยืนยันยอดหน้ี หนงั สือร้องเรียน ผตู้ รวจสอบภายในควรสรุปผลการตรวจสอบ

๓.๓ การสรุปผลการตรวจสอบ เป็นวิธีการปฏิบัติงานตรวจสอบข้ันสุดท้ายก่อนจัดทำรายงาน
ผลการปฏิบตั ิงานตรวจสอบ รวบรวมข้อเท็จจรงิ และหลักฐานต่าง ๆ ที่ได้จากการตรวจสอบสรุปหาข้อตรวจพบ
ในด้านดีและปัญหาข้อบกพร่อง ส่ิงท่ีตรวจพบ (Audit Finding) ควรมีลักษณะมีความสำคัญควรค่าแก่การ
รายงาน มหี ลักฐานชัดเจนเชือ่ ถอื ได้ จากการวิเคราะห์อย่างเทยี่ งธรรม องค์ประกอบข้อตรวจพบประกอบดว้ ย

๓.๓.๑ สภาพที่เกิดจริง จากการประมวลผลจากการสงั เกตการณ์ สอบทาน สอบถามวิเคราะห์

๓.๓.๒ เกณฑ์การตรวจสอบ ใช้หลักเกณฑ์จากข้อกำหนดตามกฎหมาย มาตรฐาน แผนงาน

๓.๓.๓ ผลกระทบ โอกาสความเสยี่ งหรือผลเสียหายทีอ่ าจจะเกดิ ขน้ึ จากปัญหานนั้ สาเหตุ ข้อมูล

สาเหตทุ ่ีเกดิ ขนึ้

๓.๓.๔ ข้อเสนอแนะ เปน็ ข้อมูลทีผ่ ู้ตรวจสอบภายในอาจเสนอในลกั ษณะสรา้ งสรรค์

การจดั ทำรายงานและตดิ ตามผล

๑. การจดั ทำรายงาน เป็นการรายงานผลการปฏิบัติงานให้ผู้บริหารทราบถึงวัตถุประสงค์ ขอบเขตวิธี
ปฏิบัติงาน และผลการตรวจสอบ สรุปข้อบกพร่องที่ตรวจพบ ความเส่ียงการควบคุม เร่ืองอื่นที่ผู้บริหารควร
ทราบองค์ประกอบของรายงานผลการปฏิบัติงานมีองค์ประกอบ ถูกต้อง ชัดเจน กะทัดรัด ทันกาล สร้างสรรค์
จูงใจลักษณะการรายงานเป็นลายลักษณ์อกั ษร เม่ือปฏิบตั ิงานเสรจ็ รายงานด้วยวาจาอยา่ งไม่เป็นทางการใช้ใน
กรณีเร่งด่วน เพ่ือให้ทันต่อเหตุการณ์หรือการรายงานด้วยวาจาเป็นทางการมีรายงานโดยการเขียนประกอบ
ลักษณะของรายงานที่เปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษร ควรมสี าระสำคัญดังน้ี

๑.๑ บทคัดย่อ จัดทำบทคิดย่อเพื่อนำเสนอผู้บริหารอย่างสั้น ๆ กะทัดชัด ชัดเจน ได้ใจความ
ครอบคลุมเน้ือหาของรายงานทง้ั หมด

๑.๒ บทนำ คือส่วนแรกบอกให้ทราบว่าตรวจสอบเร่ืองอะไรของหน่วยงานใด การตรวจสอบ
เปน็ ไปตามแบบการตรวจหรอื ในกรณีพิเศษ

๑.๓ วัตถุประสงค์ เปา้ หมายการตรวจสอบ

๑.๔ ขอบเขต แสดงถึงระยะเวลาและปริมาณของงานท่ีได้ทำการตรวจสอบ

๑.๕ ส่ิงท่ตี รวจพบ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทตี่ รวจพบทง้ั ในดา้ นดแี ละทค่ี วรได้รับการแก้ไข วิธการแก้ไข

คู่มอื การปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 8

๑.๖ ข้อเสนอแนะ เน้นข้อเสนอแนะท่ีผู้ตรวจสอบภายในเสนอแนะต่อผู้บริหารเพื่อส่ังการ
แกไ้ ขปรบั ปรุงในลกั ษณะสรา้ งสรรค์ และสามารถนำไปปฏบิ ัติได้

๑.๗ ความเห็น เป็นความเห็นมิใช่ข้อเท็จจริง หรือยังไม่มีหลักฐานสนับสนุนเพียงพอ ควรระบุ

ใหช้ ัดเจน

๑.๘ เอกสารประกอบรายงาน

๒. การตดิ ตามผล (Follow up) ผตู้ รวจสอบภายในตอ้ งติดตามผลว่าผู้บรหิ ารไดส้ ั่งการหรือไม่
ประการใด เพ่ือให้ทราบวา่ ขอ้ ทตี่ รวจพบข้อบกพร่องไดร้ บั การแก้ไขอยา่ งเหมาะสม แนวทางการติดตามผล
หวั หน้าหนว่ ยตรวจสอบภายในควรพิจารณากำหนดวธิ กี ารและเวลาทเี่ หมาะสมในการติดตามผล ตาราง
กำหนดเวลาทใี่ ชต้ ิดตามตามรายงานปกี ่อนในปปี ัจจบุ ันควรมีการประเมนิ ประสทิ ธภิ าพ การติดตามผลและเวลา
ในการดำเนนิ งานของผู้ที่เกี่ยวขอ้ งต่อการสงั่ การและแก้ไขปรบั ปรงุ ข้อบกพร่อง อาจประเมินจากแผนงานหรือ
วิธกี ารแก้ไขปญั หาตา่ ง ๆ ในการปฏบิ ัตงิ าน

คมู่ อื การปฏบิ ัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 9

แผนผังกระบวนการปฏิบตั งิ านตรวจสอบภายใน

(Internal Audit Process)

การวางแผน การสำรวจขอ้ มลู เบ้ืองตน้

การประเมินผลระบบการควบคมุ ภายใน

การประเมนิ ความเสย่ี ง

การวางแผนการตรวจสอบภายใน
- แผนการตรวจสอบระยะยาว
- แผนการตรวจสอบประจำปี

การวางแผนการปฏบิ ตั ิงาน

----------------------------------------------------------------------------------------

การปฏิบตั ิงาน

ตรวจสอบ กอ่ นเริ่มปฏิบัติงานตรวจสอบ กระดาษทำการ

ระหวา่ งการปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบ

การปฏิบตั ิเมอื่ เสร็จสิ้นงานตรวจสอบ

- การรวบรวมหลกั ฐาน
- การรวบรวมกระดาษทำการ
- การสรุปผลการตรวจสอบ
----------------------------------------------------------------------------------------
การจดั ทำรายงานและตดิ ตาม
- การจัดทำรายงานผลการปฏิบตั งิ าน

- การจดั ทำรายงาน
- รูปแบบรายงาน

การสำรวจขอ้ มลู เบ้ืองตน้

คมู่ อื การปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 10

บทที่ ๓

เทคนิคการตรวจสอบ ( Audit Technique)

เทคนิคการตรวจสอบ หมายถึง วิธกี ารตรวจที่ผู้ตรวจสอบ ควรนำมาใช้ในการรวมรวม ข้อมูล
หลักฐานท่ีดีและเสยี ค่าใช้จ่ายน้อย เป็นที่ยอมรับของผู้ตรวจสอบภายใน เทคนิคที่ใช้ในการตรวจสอบโดยท่วั ไป
มีดงั นี้

๑. การสุ่มตัวอย่าง เป็นการเลือกข้อมูลเพียงบางส่วน เพ่ือใช้เป็นตัวแทนของข้อมูลมาตรวจสอบ
ปัจจบุ นั นิยมใช้ ๔ วธิ ี

๑.๑ Random Sampling โดยการเลือกตัวอยา่ งจำนวนหน่งึ จากขอ้ มลู ทงั้ หมด

๑.๒ Systematic Sampling การเลอื กตัวอยา่ งโดยกำหนดเป็นชว่ ง ทแี่ บง่ ระยะไว้เทา่ ๆ กนั
มคี ณุ สมบัติเหมือนกนั และมีการจดั เรียงลำดับของข้อมลู อย่างถูกต้องและครบถ้วน

๑.๓ วธิ ีแบ่งข้อมูลออกเปน็ กลุ่ม เลือกใช้กลุ่มท่ีเหมือนกันไว้ในกลมุ่ เดยี วกัน และเลอื กตัวอยา่ ง
ของแต่ละกลุ่มนั้นหรือเลือกตัวอย่างของข้อมูลที่มีคุณลักษณะคล้ายคลึงกัน แบ่งออกเป็นกลุ่มจำนวนเท่ากัน
การกำหนดจำนวนกลุ่มรายการขึน้ อยกู่ บั ลกั ษณะและปรมิ าณของขอ้ มูลท้งั หมด สุ่มเลือกท้ังกล่มุ มาเป็นตวั อยา่ ง
ในการสุม่ เลือกตวั อย่าง

๑.๔ Selective Sampling เป็นการเลอื กข้อมลู จากการตดั สินในของผูต้ รวจสอบจะพิจารณา
เลอื กกลุ่มใด

๒. การตรวจนับเป็นการพิสูจน์จำนวนและสภาพของสิ่งที่ตรวจนับว่ามีอยู่ครบถ้วนตามที่บันทึกไว้
หรือไม่ สภาพเป็นอย่างไร การเก็บรักษาเป็นอย่างไร เช่น การตรวจนับพัสดุ แต่การตรวจนับมิใช่เคร่ืองพิสูจน์
กรรมสทิ ธขิ์ องสินทรัพย์เสมอไป

๓. การยืนยันยอด เทคนคิ นี้สว่ นใหญ่ใช้กับการยืนยันยอดเงินฝากธนาคารหรือสินทรพั ยท์ ี่อยใู่ นการ

ครอบครองของบคุ คลอืน่ มขี ้อจำกดั อาจไมไ่ ด้รับความร่วมมือจากบุคคลภายนอก

๔. การตรวจสอบใบสำคัญ (Vouching) เอกสารตอ้ งเป็นเอกสารจรงิ การบันทกึ รายการครบถ้วนมกี าร

อนุมัติรายการครบถ้วน มีข้อจำกัดในการปลอมแปลงเอกสาร การตรวจเอกสารไม่สามารถแสดงถึงความมีอยู่
จริง

๕. การคำนวณ เปน็ เครอื่ งพิสูจนค์ วามถกู ตอ้ งของตัวเลข ซึ่งถือเปน็ หลกั ฐานทเี่ ชอ่ื ถือได้มากทีส่ ุด ควร

มีการทดสอบตัวเลขทุกครั้ง เพื่อให้แน่ใจว่าถูกต้อง มีข้อจำกัดพิสูจน์ได้เฉพาะผลลัพธ์ แต่ไม่สามารถพิสูจน์ที่มี
ของตวั เลข

๖. การตรวจสอบการผ่านรายการ (Posting) เป็นการตรวจสอบความถูกต้องและครบถ้วนของการ
ผ่านรายการจากสมุดบันทึกขั้นต้นไปยังสมุดบันทึกรายการข้ันปลาย ข้อจำกัดการผ่านรายการครบถ้วนไม่ได้
พิสจู น์ความถูกตอ้ งของรายการ

๗. การตรวจสอบบัญชีย่อยและทะเบยี น เปน็ การตรวจว่ายอดคงเหลือในบัญชีย่อยสัมพนั ธก์ ับบัญชีคุม
หรือไม่ ข้อจำกดั พสิ ูจน์ได้/แต่เพียงความถกู ต้อง ควรใช้รว่ มกบั เทคนิคการตรวจสอบอน่ื

คมู่ ือการปฏิบัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 11

๘. การตรวจทานรายการผดิ ปกติ เป็นการตรวจจากรายการทผ่ี ิดปกติ อาจพบข้อผิดพลาดท่สี ำคัญท้ังนี้
ต้องอาศัยความรู้ ความชำนาญ และประสบการณ์ของผู้ตรวจสอบ ข้อจำกัดรายการผิดปกติมิใช่หลักฐานแต่
เป็นเคร่อื งชใ้ี หท้ ราบถงึ ความจำเปน็ ต้องใชเ้ ทคนิคอืน่ มาประกอบ

๙. การตรวจสอบความสมั พันธ์ของข้อมูล เปน็ การตรวจสอบรายการทีเ่ กย่ี วข้องสัมพนั ธก์ นั ผู้ตรวจสอบ
จงึ ควรตรวจสอบรายการท่มี ีความสมั พนั ธก์ ันควบคูก่ นั

๑๐. การวเิ คราะหเ์ ปรยี บเทียบ เปน็ การศกึ ษาและเปรียบเทยี บความสัมพนั ธแ์ ละความเปลี่ยนแปลง
ของข้อมูลต่าง ๆ ว่าเป็นไปตามท่คี าดหมาย การวิเคราะหเ์ ปรียบเทียบระหว่างขอ้ มูลปีปัจจบุ ันและขอ้ มูลปีก่อน
หรอื เปรียบเทียบข้อมูลปัจจุบันกบั ข้อมลู ประมาณการ

๑๑. การสอบถาม อาจทำเป็นลายลักษณ์อักษรหรือด้วยวาจา โดยใช้แบบสอบถาม โดยใหต้ อบว่าใช่
หรือไม่ใช่ การสอบถามด้วยวาจาต้องอาศัยศิลปะอย่างมากในการท่ีจะสอบถามให้ได้ข้อเท็จจริง ข้อจำกัด
คำตอบเปน็ เพยี งหลักฐานประกอบการตรวจสอบ จะตอ้ งใชเ้ ทคนคิ อื่นประกอบ

๑๒. การสังเกตการณ์ เป็นการสังเกตให้เห็นด้วยตาในส่ิงท่ีต้องการทราบอย่างระมัดระวังใช้
วิจารณญาณพิจารณาส่ิงท่ีเหน็ และบนั ทกึ เหตุการณ์ต่าง ๆ ไว้ ถ้าจะให้ความเห็นเกีย่ วกับการตรวจสอบนัน้ เป็น
สว่ นรวมจะต้องหาหลกั ฐานอน่ื มายนื ยัน เพอื่ ให้หนว่ ยรบั ตรวจยอมรบั และแก้ไขตามขอ้ สงั เกตของผ้ตู รวจสอบ

๑๓. การตรวจทาน (Verification) เป็นการยืนยันความจริง ความถูกต้อง ความแม่นยำความ
สมเหตุสมผล หรือความเชอื่ ถอื ได้ โดยการหาหลักฐานยนื ยนั กบั ข้อเท็จจรงิ ทป่ี รากฏอยู่

๑๔. การสืบสวน เป็นเทคนิคที่ผตู้ รวจสอบไมส่ ามารถคน้ หาขอ้ เท็จจรงิ ซึง่ คาดว่าจะมีอยหู่ รอื ควรจะ
เป็นผู้ตรวจสอบจะต้องค้นหาข้อเท็จจริงเร่ิมจากผลไปหาเหตุทีละข้ันตอน สามารถอนุมานหรือให้ความเห็น
เพิม่ เติมลงไปในสว่ นท่ีขาดได้

๑๕. การประเมินผล เป็นการเปรียบเทียบมาตรฐานหรือหลักเกณฑ์ท่ีกำหนดไวก้ ับผลงานท่ีปฏิบัติจริง
ว่าเกิดผลต่างหรือไม่ หาสาเหตุเกิดจากวิธีการปฏิบัติงานหรือจากสาเหตุอ่ืน เม่ือทราบสาเหตุต้องวิเคราะห์ว่า
เป็นเหตุสุดวิสัยหรือไม่เพ่ือเสนอข้อคิดเห็นในการปรับปรุงแก้ไขผู้ตร วจสอบต้องตัดสินใจว่าข้อมูลท่ีน ำมาใช้
เพียงพอหรือไม่ ควรเพิ่มหรือลดประมาณการตรวจสอบเพียงใด เพ่ือนำมาใช้วิเคราะห์ประเมินผลได้ ทั้งนี้ควร
ประเมนิ ความเส่ียงท่ีจะเกดิ ขนึ้ จากการเพิม่ หรือลดปรมิ าณการทดสอบรายการเมื่อเทียบกบั ผลท่ไี ด้รบั

คู่มือการปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 12

บทที่ ๔

การตรวจสอบภายในขององค์การบริหารส่วนตำบลละแม

องค์การบริหารส่วนตำบลละแม เป็นหน่วยงานบริหารส่วนท้องถิ่น มีภารกิจท่ีเก่ียวกับการ
บริการสาธารณะบริการดา้ นการศึกษา และพัฒนาในตำบลละแม อำเภอท่าฉาง จังหวัดสุราษฎร์ธานี แบ่งส่วน
ราชการ ดงั น้ี

๑. สำนักปลัดอบต.
๒. กองคลัง
๓. กองชา่ ง
4. หนว่ ยตรวจสอบภายใน
การตรวจสอบภายใน มีหน่วยตรวจสอบภายในทำหน้าที่ในการตรวจสอบการดำเนินการภายในส่วน
ราชการและสนับสนุนการปฏิบตั ิงานขององค์การบริหารส่วนตำบลละแมรับผดิ ชอบงานขึ้นตรงต่อปลัดองคก์ าร
บริหารส่วนตำบลละแมโดยมีอำนาจหน้าท่ีดำเนินการเก่ียวกับการตรวจสอบด้านการบริหาร การเงนิ และบัญชี
ขององคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำบลละแม
ปฏบิ ัติงานร่วมกันหรือสนบั สนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอน่ื ที่เกี่ยวข้องหรือไดร้ บั มอบหมาย
ขั้นตอนการปฏิบตั ิงาน ๓ ขน้ั ตอน
๑. การวางแผนการตรวจสอบ
๒. การปฏิบัตงิ านตรวจสอบ
๓. การจดั ทำรายงานและติดตามผล
๑. การวางแผนการตรวจสอบ ในการวางแผนการตรวจสอบให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
ผ้ตู รวจสอบภายในดำเนินการ ดังน้ี
-สำรวจขอ้ มูลเบอ้ื งต้น เรียนรู้และทำความเข้าใจ ความคุน้ เคยในงานของหนว่ ยรบั ตรวจอย่าง
ละเอยี ด
-ประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายใน
-ประเมนิ ความเส่ยี งโดยระบปุ ัจจัยเสย่ี ง วิเคราะห์ความเสี่ยงสรุปในภาพรวมของส่วนราชการ
การจัดลำดบั ความเสี่ยงนำมาจัดเรียงคะแนนจากมากสดุ ไปหาน้อยสดุ
-วางแผนการตรวจสอบ เป็นการวางแผนการตรวจสอบระยะยาว 4 ปี นำลำดบั ความเสี่ยงมาพิจารณา
จัดช่วงความเสี่ยง กำหนดการเข้าตรวจในปีปัจจุบันหรือปีถัดไป ท่ีจะทำการตรวจสอบและกำหนดแผนการ
ตรวจสอบประจำปี กำหนดวตั ถุประสงค์ ขอบเขตผู้รับผิดชอบ กำหนดงบประมาณในการปฏบิ ัติงานตลอดทัง้ ปี
เม่ือดำเนินการประเมินความเสี่ยง นำมาจัดทำแผนการตรวจสอบระยะยาว และแผนการตรวจสอบประจำปี
เสร็จนำเสนอนายองค์การบริหารส่วนตำบลละแม เพื่อขออนุมัติแผนการตรวจสอบภายในเดือนกันยายนของ
ทุกปี

คมู่ ือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 13

แผนการตรวจสอบประจำปีท่ีได้รับอนุมัติ มาทำการประชุมทำความเข้าใจและมอบหมายให้
งานตรวจสอบภายในรับไปปฏิบัติการ ตระเตรียมความพร้อมในการตรวจสอบเป็นองค์ประกอบท่ีสำคัญของ
การวางแผนการตรวจสอบ ดังน้ัน หัวหน้าตรวจสอบจึงควรมีการตระเตรียมพร้อมจัดทำแผนการปฏิบัติในการ
ตรวจสอบทกุ หน่วยงานรับตรวจโดย

-กำหนดวัตถปุ ระสงค์และขอบเขตการตรวจสอบ
-มีการวางแผนท่ีเหมาะสม ทำความเข้าใจถึงโครงสร้างการจัดองค์กร วิธปี ฏิบัติงานของหน่วยรบั ตรวจ
กำหนดข้ันตอนและวิธีปฏิบัติงานตรวจสอบในแต่ละเร่ืองให้ชัดเจนและเพียงพอ ระบุวิธีคัดเลือกข้อมูลการ
วเิ คราะหก์ ารประเมินผล กำหนดเทคนคิ ใช้ในการตรวจสอบ
- กำหนดผู้รับผดิ ชอบในการตรวจสอบเรื่องใด ระยะเวลาการตรวจสอบ ตรวจสอบเม่ือใด
- สรุปผลการตรวจสอบเฉพาะประเด็นท่ีตรวจสอบ พร้อมระบุรหัสกระดาษทำการท่ีใช้อ้างอิง โดยลง
ลายมือชื่อผู้ทำการตรวจสอบแผนการปฏิบัติของแต่ละหน่วยรับตรวจ ต่อหัวหน้าตรวจสอบภายในก่อน
ดำเนินการปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ
๒. การปฏิบตั ิงานตรวจสอบ ก่อนเร่ิมปฏิบัติงานตรวจสอบ มขี ั้นตอนการปฏิบตั ิงาน ดังนี้

๑) การแจ้งผู้รับตรวจ หัวหน้าตรวจสอบภายในติดต่อผู้บริหารของหน่วยรับตรวจให้ทราบถึง
วตั ถุประสงค์ ขอบเขตและกำหนดวนั และเวลาท่ใี ชต้ รวจ

๒) คดั เลือกทีมงานทจ่ี ะทำการตรวจสอบ
๓) บรรยายสรุป เรื่อง วัตถปุ ระสงค์ และระยะเวลาในการตรวจสอบ
๔) จัดประชุมเปิดและปิดงานตรวจสอบ กำกับดูแล การตรวจสอบและแก้ไขปัญหาที่เกิดข้ึน
ระหว่างตรวจสอบ โดยต้องตระเตรียมสอบทานรายงานการปฏิบัติงานในการตรวจสอบงวดก่อนของการ
ตรวจสอบศึกษาแผนงานโครงการของหน่วยรับตรวจ รวมท้ังรายละเอียดข้อมูลอ้างอิงที่จำเป็นต้องใช้ในการ
ตรวจสอบระหวา่ งปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ
- หวั หน้างานตรวจสอบ มอบหมายงานใหผ้ ูต้ รวจสอบ
- คดั เลือกวธิ ีและเทคนิคในการตรวจสอบ
- กำกับดแู ลการปฏบิ ัติงานให้เป็นไปตามแผนการปฏบิ ัตงิ านและตารางการปฏบิ ตั งิ านท่ีกำหนดไว้
- นำแผนการปฏิบัติงานมาเป็นแนวทางในการปฏิบัติงาน การแก้ไขแผนการปฏิบัติงาน หัวหน้า
ตรวจสอบต้องประเมินความสมเหตสุ มผล
- ถา้ มีการเปล่ยี นแปลงของเขตการปฏิบัตงิ านให้ขออนุมัตหิ ัวหนา้ ตรวจสอบภายใน
- ประชุมปดิ งานตรวจสอบสรุปผลการตรวจสอบและเปล่ียนความคดิ เห็นต่อหนว่ ยรบั ตรวจ
หลังจากการปฏิบัติงานการตรวจสอบ หัวหน้าตรวจสอบควรต้องทำการบันทึกสภาพแวดล้อมวิธีการ
ปฏิบัติงานและความเส่ียง การควบคุมภายในของการปฏิบัติในหน่วยรับตรวจเพ่ือใช้เป็นข้อมูลในการวาง
แผนการตรวจสอบในปีถัดไปท่ีกลมุ่ ตรวจสอบภายในกำหนดไวเ้ ป็นกระดาษทำการ

คู่มือการปฏิบัติงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 14

๓. การจัดทำรายงานและติดตามผล หลังจากเสร็จสิน้ การตรวจสอบ หัวหน้าตรวจสอบ
รวบรวมหลกั ฐานการตรวจสอบทีไ่ ดจ้ ากการปฏิบัติงาน รวมท้ังกระดาษทำการขอ้ สรปุ มาจดั เกบ็ เปน็ หมวดหมู่
เพือ่ สะดวกในการสรปุ และเตรยี มประกอบรายงานผลการปฏิบัติงาน

ขนั้ ตอนการจัดทำรายงานผลการปฏบิ ัติงาน

๑) การจัดทำรายงานผลการปฏิบัติงาน ในกรณีที่ต้องทำการรายงานเร่งด่วนให้ทันเหตุการณ์
ให้รายงานด้วยวาจาต่อหัวหน้าตรวจสอบภายในรับทราบก่อนพิจารณาเสนอให้ผู้บริหารทราบทันทีที่ตรวจพบ
เพราะหากปล่อยให้ล่าช้าอาจจะมคี วามเสียหายมากขึ้น หรอื การรายงานเป็นวาจาพร้อมเสนอรายงานเป็นลาย
ลักษณ์อักษรและกรณีปกติรายงานเป็นลายลักษณ์อักษรเสนอหัวหน้าตรวจสอบภายในตรวจทานและสรุปผล
กอ่ นนำเสนอรายงานการปฏบิ ตั งิ านตอ่ ผูบ้ ริหาร

๒) การติดตามผล ขัน้ ตอนการติดตามผล

- เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในเสนอรายงานผลการปฏิบตั งิ านต่อผบู้ ริหารระดบั สงู แลว้ ตอ้ งติดตาม
ผลวา่ ผู้บริหารไดส้ ง่ั การหรอื ไมป่ ระการใด

- ติดตามผลทีห่ น่วยรบั ตรวจจะรายงานการแก้ไขการปฏิบัติงานตามข้อเสนอแนะการ
ปฏบิ ตั ิงาน

- ติดตามผลโดยกำหนดในแผนการตรวจสอบปถี ดั ไป ซงึ่ จะตรวจทานพร้อมกบั การตรวจสอบ

ในปถี ดั ไป

คู่มือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 15

บทสรปุ

คู่มือการตรวจสอบภายในนี้ มีเป้าหมายสำคัญหมายสำคัญเพื่อให้ผู้ตรวจสอบภายในหรือผู้ที่
ได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติหน้าที่ตรวจสอบภายใน มีความเข้าใจหลักการตรวจสอบและแนวทางในการ
ปฏิบัติงานตรวจสอบเพ่ือให้การปฏิบัติงานเป็นไปตามหลกั การด้วยความมั่นใจและมีคุณภาพ ช่วยเพิ่มมูลคา่ แก่
องค์กรผู้บริหารใช้ข้อมูลในการบริหารงาน เพื่อให้ก่อเกิดกระบวนการบริหารบ้านเมืองที่ดี ผลของการ
ดำเนินงานขององคก์ รบรรลคุ วามวัตถปุ ระสงค์และเป้าหมายอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ ประสิทธผิ ล การใช้ทรัพยากร
อย่างประหยดั และคุ้มคา่

กระบวนการปฏิบัติงานตรวจสอบภายในประกอบด้วยขั้นตอนหลายข้ันตอน ซ่ึงผู้ตรวจสอบ
ภายในสามารถเลือกใช้เทคนิคการตรวจสอบให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของหน่วยรับตรวจ เพ่ือให้การ
ตรวจสอบเป็นไปตามวัตถุประสงค์และแผนการตรวจสอบท่ีกำหนด สามารถรวบรวมหลักฐานอย่างเพียง
พอที่จะสนับสนุนข้อตรวจพบใช้ประกอบการวิเคราะห์และประเมินผลเพ่ือรายงานผลปฏิบัติงาน รวมถึงการ
ข้ันตอนการวางแผนการตรวจสอบชว่ ยให้การวางแผนคลอบคลุมหน่วยรับตรวจและกำหนดแผนปฏบิ ัติงานการ
สอบการใช้ความรู้ความเข้าใจในวิธีการตรวจสอบแบบต่าง ๆ อย่างดีและมีเทคนิคการนำเสนอ การเขียน
รายงาน การรายงานผล การปฏบิ ัติงานทงั้ การรายงานดว้ ยวาจาหรอื ลายลกั ษณ์อักษร เทคนิคการนำเสนอ การ
เขียนรายงาน การรว่ มงานเป็นทีมในการตรวจสอบเพ่ือแก้ไขปัญหาตรงประเด็นและสามารถเสนอแนะเพ่ือเป็น
ข้อมลู ให้ผู้บริหารประกอบการตดั สินใจเพอื่ ทำการแกไ้ ขปรับปรงุ

ปัจจัยสำคัญของความสำเร็จและประสิทธิผลของผู้ตรวจสอบภายใน วัดจากการยอมรับ
ขอ้ เสนอแนะในรายงานผลการปฏิบัติงาน ซ่ึงอาศยั ความร้คู วามสามารถ การนำเทคนิค การตรวจสอบประกอบ
กับทักษะของผู้ตรวจสอบภายใน การสร้างมนุษย์สัมพันธ์ การรวบรวมข้อมูล หลักฐาน ขอ้ เท็จจริง การนำเสนอ
อย่างถูกต้องเที่ยงธรรมเป็นอิสระ อนั จะก่อให้เกดิ มลู ค่าเพิม่ แก่องคก์ รได้อยา่ งแท้จริง

คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 16

บรรณานกุ รม

ระเบยี บคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินวา่ ด้วยการปฏิบตั หิ นา้ ท่ขี องผตู้ รวจสอบภายใน พ.ศ.๒๕๔๖
ระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าดว้ ยการปฏิบตั หิ นา้ ทข่ี องผูต้ รวจสอบภายในองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถ่นิ พ.ศ.
๒๕๔๕
ระเบียบกระทรวงการคลังวา่ ด้วยการตรวจสอบภายใน พ.ศ.๒๕๕๑
มาตรฐานการตรวจสอบภายใน และจรยิ ธรรมของผตู้ รวจสอบภายในของสว่ นราชการ กรมบญั ชกี ลาง
หนงั สอื คูม่ ือการตรวจสอบภายในสำหรับสว่ นราชการ กระดาษทำการ กรมบัญชกี ลาง
หนงั สอื แนวทางปฏิบัติประเมินความเสีย่ งเพื่อการวางแผนการตรวจสอบ กรมบัญชกี ลาง
หนังสือแนวทางปฏบิ ัติการวางแผนการตรวจสอบและแผนการปฏิบัติงาน กรมบัญชกี ลาง
หนังสือแนวทางปฏิบัติการประเมินความเส่ยี งเพ่ือการวางแผนการตรวจสอบ กรมบญั ชีกลาง
หนงั สือคู่มือการตรวจสอบบญั ชี Financial Audit Manual for Internal Auditors เจรญิ เจษฎาวัลย์
หนังสือแนวทางการตรวจสอบภายใน สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย

คู่มอื การปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 17

ภาคผนวก

คู่มอื การปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 18

ภาคผนวก ๑

หนว่ ยตรวจสอบภายใน องค์การบรหิ ารส่วนตำบลละแม

แผนการปฏบิ ัติงานตรวจสอบ เรอ่ื ง ....................................................

หนว่ ยรบั ตรวจ .........................................................
กิจกรรม/เร่ืองทต่ี รวจสอบ ..................................................
ข้อมลู ท่วั ไปของเรื่องทีจ่ ะตรวจสอบ

................................................................................................................................................... ..............
..................................................................................................................... ..........................................................
............................................................................................................................. ..................................................
.................................................................................................................................................... ..........................
วัตถุประสงค์ของการตรวจสอบ
๑. .................................................................................................................................................
๒. ............................................................................................................................. ....................
๓. ............................................................................................................................................................ .
ขอบเขตของงานตรวจสอบ
๑. ..................................................................................................................................................................
๒. ..................................................................................................................................................................
เทคนิคการตรวจสอบ
๑. ..................................................................................................................................................................
๒. ........................................................................................................................... .......................................
ระยะเวลาการตรวจสอบ.....................................................................................................................................
ชือ่ ผู้ตรวจสอบ............................................................................................................... .....................................
งบประมาณทใี่ ช้ในการตรวจสอบ.........................................................................................................................

(ลงชือ่ )..............................................ผู้เสนอแผนการตรวจสอบ
(.............................................)

ตำแหนง่ ..............................................

(ลงช่อื )..............................................ผูพ้ ิจารณาอนุมัติ
(.............................................)

ตำแหน่ง............................................

(ลงชอื่ )..............................................ผู้อนมุ ตั ิ
(.............................................)

ตำแหนง่ ..................................................

คมู่ ือการปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หน้า | 19

ภาคผนวก ๒

กระดาษทำการ

เรอ่ื ง........................................................................................................................................................

ประเดน็ ...................................................................................................................................................
วตั ถปุ ระสงค์

๑. ...........................................................................................................................................................

๒. ............................................................................................................................................................
หลักเกณฑ์
...............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

................................................................................................................... ..........................................................

ขอ้ เท็จจริง
............................................................................................................................. ..................................................
.............................................................................................................................................................................
......................................................................................................... ....................................................................
ผลกระทบ

............................................................................................................................. ..................................................
..............................................................................................................................................................................
.......................................................................................... .................................................... ...............................

คูม่ ือการปฏิบตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน

หนา้ | 20

ภาคผนวก ๓
รายงานผลการตรวจสอบภายใน
ประจำวนั ที่ ...........................................................
หนว่ ยรบั ตรวจ ................................................................
เรอ่ื งที่ตรวจ .................................................................
วัตถุประสงค์ของการตรวจสอบ
๑. ............................................................................................................................................................
๒. ............................................................................................................................................................
๓. .............................................................................................................................................. ..............
ขอบเขตการตรวจสอบ
……………………………………..............................................................................................................................
............................................................................................................................. ....................................
.................................................................................................................................................................
ผลการตรวจสอบ
............................................................................................................................. ..................................................
................................................................................. ..................................................................
............................................................................................................................. ....................................
ขอ้ เสนอแนะ
๑. .......................................................................................................................................... .................
๒. ...........................................................................................................................................................
๓. ...........................................................................................................................................................
การตดิ ตามผล
………………………………………………………….........................................................................................................
............................................................................................................................. ....................................
................................................................................................................................ .................................

ลงช่ือ............................................... ผ้ตู รวจสอบภายใน
(...............................................)

ตำแหน่ง..................................................

ค่มู อื การปฏบิ ตั ิงาน : การตรวจสอบภายใน