สรุปการเรียนรู้ ผ.บ.ก.35(2) ปี 2565_วสส.ยะลา

ผ.บ.ก. 35 1

รายงานสรุปุ ผลการเรียี นรู�

หลักั สููตรผู้�บ้ ริิหารการสาธารณสุุขระดัับกลาง (ผ.บ.ก.) รุ่่�นที่่� ๓๕(๒)
ประจำำ�ปีีงบประมาณ ๒๕๖๕

จัดั ทำำ�โดย ผู้�้เข้้าอบรมหลัักสููตรผู้บ้� ริิหารการสาธารณสุุขระดับั กลาง (ผ.บ.ก.) รุ่่น� ที่�่ ๓๕(๒)
วัันที่�่ ๑๘ สิิงหาคม ๒๕๖๕

ผ.บ.ก. 35 2

คำ�ำ นำำ�

รายงานนี้�้เป็็นส่่วนหนึ่่�งของการเข้้ารัับการอบรมหลัักสููตรผู้้�บริิหารการสาธารณสุุขระดัับกลาง
(ผ.บ.ก.) รุ่�นที่�่ ๓๕ (๒) ประจำปีีงบประมาณ ๒๕๖๕ จัดั โดย วิทิ ยาลััยการสาธารณสุขุ สิริ ินิ ธร จัังหวัดั
ยะลา คณะสาธารณสุุขศาสตร์์และสหเวชศาสตร์์ สถาบันั พระบรมราชชนก ร่ว่ มกับั วิิทยาลััยนัักบริิหาร
สาธารณสุุข กระทรวงสาธารณสุุข ซึ่�่งเป็็นหลัักสููตรเพื่�่อพััฒนาสมรรถนะที่�่พึึงประสงค์์สำหรัับผู้้�บริิหาร
การสาธารณสุุขระดัับกลาง ให้ส้ ามารถบริิหารจััดการ และบริหิ ารงานได้้อย่่างมืืออาชีีพ เป็็นแบบอย่่าง
ที่�่ดีีด้้านคุุณธรรม มีีจิิตสำนึึกในความรัับผิิดชอบต่่อบทบาทหน้้าที่่� และจรรยาบรรณวิิชาชีีพ เสริิมสร้้าง
ความสามัคั คีี และใช้ค้ วามสามารถในความหลากหลายของทีีมงานในการทำงานร่ว่ มกันั เป็น็ เครืือข่า่ ยการ
บริหิ ารงาน ในการร่ว่ มกันั ขับั เคลื่อ�่ นภารกิจิ ของกระทรวงสาธารณสุขุ และเป็น็ ผู้้�มีีสุขุ ภาพกาย สุขุ ภาพจิติ
ที่�ด่ ีีเหมาะสมกับั บทบาทหน้้าที่�ผ่ ู้้�บริหิ าร

ผู้เ้� ข้า้ รัับการอบรมอบรมหลัักสููตรผู้้บ� ริหิ ารการสาธารณสุขุ ระดัับกลาง (ผ.บ.ก.) รุ่�นที่่� ๓๕ (๒) ขอ
ขอบพระคุณุ ท่า่ นวิทิ ยากร และคณาจารย์/์ เจ้า้ หน้า้ ที่�่ วิทิ ยาลัยั การสาธารณสุขุ สิริ ินิ ธร จังั หวัดั ยะลาทุกุ ท่า่ น
ที่่�กรุุณาให้้ความรู้� ให้ค้ ำปรึึกษา และสนัับสนุนุ การเรีียนรู้�ตลอดหลัักสููตร ซึ่ง�่ จะทำให้บ้ รรลุวุ ัตั ถุุประสงค์์
ของการอบรม ฯ ในครั้�งนี้�้ทุุกประการ และหวัังว่่าเอกสารสรุุปการเรีียนรู้�ฉบัับนี้้�จะเป็็นประโยชน์์ในการ
ทบทวนความรู้้�สำหรัับผู้�้บริหิ ารการสาธารณสุุขระดัับกลางต่่อไป

คณะผู้้�จัดั ทำ�ำ
หลักั สููตรผู้�บ้ ริิหารการสาธารณสุุขระดัับกลาง (ผ.บ.ก.)

รุ่่�นที่�่ ๓๕ (๒) ประจำ�ำ ปีงี บประมาณ ๒๕๖๕
๑๘ สิิงหาคม ๒๕๖๕

ผ.บ.ก. 35 3

สารบััญ หน้้า

หััวข้้อ ๓
๔
คำ�ำ นำำ� ๖
สารบัญั ๗
สรุุปสาระสำำ�คัญั การเรียี นรู้้� ๘
ก.หมวดวิชิ าผู้้น� ำำ� ๑๓
๑. กระบวนการคิิดในการตััดสิินใจทางการบริหิ าร ๑๗
๒. การพััฒนาบุคุ ลิิกภาพ ๑๙
๓. จิิตวิิทยาการบริหิ ารและการสื่�่อสาร ๒๑
๔. ผู้น้� ำำ�การเปลี่่ย� นแปลงในยุุคศตวรรษที่�่ ๒๑ ๒๔
๕. ธรรมาภิิบาลสำำ�หรัับผู้บ�้ ริหิ าร ๒๖
๖. การบริิหารในสถานการณ์ว์ ิกิ ฤต ๒๗
ข.หมวดวิิชาการบริหิ าร ๒๘
๑. การพััฒนางานประจำำ�สู่่�งานวิจิ ััย ๓๒
๒. การบริหิ ารความเสี่�่ยงด้้านการเงิิน ด้้านการบริหิ ารพััสดุุ และการควบคุมุ ภายใน ๓๔
๓. การบริหิ ารงานแบบมุ่่�งผลสััมฤทธิ์์� ๓๖
๔. ทัักษะด้้านดิจิ ิทิ ัลั ของนัักบริิหารภาครัฐั ๓๘
๕. หลุมุ พรางทางการบริิหาร ๓๙
๖. การสร้้างเครืือข่่ายผู้บ้� ริหิ ารและการบริหิ ารงานแบบมีีส่่วนร่่วม ๔๐
ค.หมวดวิชิ ายุทุ ธศาสตร์์
๑.การบริหิ ารยุทุ ธศาสตร์ช์ าติิด้้านสาธารณสุุข ๔๑
๒.การบริหิ ารยุทุ ธศาสตร์์ชาติิด้้านสาธารณสุุข (CBL) ๔๕
๒.๑ แนวคิิด หลักั การ กระบวนการ CBL ๔๙
๒.๒ วางแผนและสร้้างเครื่�่องมืือเพื่�่อเก็็บข้้อมููล ๕๑
๒.๓ เครื่่�องมืือการบริิหารจััดการ
๓.การนำำ�เสนอและแลกเปลี่่ย� นเรีียนรู้้จ� าก CBL ๘๗
๙๐
กิจิ กรรมเสริมิ หลัักสููตร ๙๒
ก. กิจิ กรรมการพััฒนาจิติ ๙๔
ข. กิจิ กรรมศึึกษาองค์ก์ รที่�ม่ ีีสมรรถณะสููง
ค. กิิจกรรมเสริมิ ทัักษะทางการบริิหาร ๙๙
๑๐๐
ภาคผนวก ๑๐๒
ก. ตารางการอบรมหลัักสููตรผู้้�บริหิ ารการสาธารณสุุขระดับั กลาง รุ่่น� ที่่� ๓๕(๒)
ข. คำำ�สั่่�งแต่่งตั้้ง� ผู้เ�้ ข้้ารับั การอบรมเป็็นกรรมการกลุ่่�มเพื่�่อบริหิ ารจัดั การอบรม
หลักั สููตรผู้้�บริิหารการสาธารณสุุขระดับั กลางรุ่่�นที่่� ๓๕(๒)

ผ.บ.ก. 35 4

ทำ�ำ เนีียบรุ่่�น

ผ.บ.ก.รุ่่�นที่่� ๓๕(๒)

รวมภาพกิิจกรรม

หลัักสููตร ผ.บ.ก.รุ่่�นที่่� ๓๕(๒)

ผ.บ.ก. 35 5

สรุุปสาระสำำ�คัญั การเรียี นรู้้�

ก.หมวดวิชิ าผู้้น� ำำ�
ข.หมวดวิิชาการบริิหาร
ค.หมวดวิชิ ายุุทธศาสตร์์

ผ.บ.ก. 35 6

“ก.หมวดวิิชาผู้้�นำำ�

๑. กระบวนการคิิดในการตัดั สิินใจทางการบริหิ าร
๒. การพััฒนาบุุคลิิกภาพ
๓. จิิตวิิทยาการบริหิ ารและการสื่่�อสาร
๔. ผู้้น� ำำ�การเปลี่่�ยนแปลงในยุุคศตวรรษที่�่ ๒๑
๕. ธรรมาภิิบาลสำำ�หรัับผู้้บ� ริิหาร
๖. การบริหิ ารในสถานการณ์ว์ ิกิ ฤต

ผ.บ.ก. 35 7

๑. กระบวนการคิดิ การตัดั สิินใจทางการบริหิ าร

วิทิ ยากร อ.นิิรันั ดร์์ จินิ ดานาค

กระบวนการคิิดและการตััดสิินใจเป็็นสิ่�งที่่�สำคััญของผู้้�บริิหารที่่�จะนำองค์์กรไปสู่่�การดำเนิินงานต่่าง ๆ และเป็็นสิ่�งสำคััญที่่�มีีผลต่่อ
ความสำเร็จ็ หรืือความล้้มเหลวขององค์์กร โดยการตััดสิินใจเป็น็ กระบวนการคิิดในการแก้้ปัญั หาอย่่างหนึ่่ง� จากการรวบรวม วิเิ คราะห์แ์ ละ
ประมวลข้้อมููลและข้้อจำกััดในการเลืือกทางเลืือกที่�่เหมาะสม ผ่่านการพิิจารณาตรวจสอบและประเมิินว่่าเหมาะสมหรืือดีีที่่�สุุดในขณะนั้้�น
ผู้บ�้ ริิหารจึึงจำเป็น็ ต้้องมีีทัักษะกระบวนการคิิด และการตััดสิินใจที่�่มีีเหตุผุ ล มีีระบบ ซึ่ง่� การตัดั สิินใจที่่�ดีีก็็จะส่่งผลในการกำหนดทิศิ ทางของ
องค์์กร และยังั ทำให้้บุคุ ลากรในองค์์กรมีีความพึึงพอใจและกระตุ้�นให้้มีีการดำเนิินงานอย่่างมีีประสิทิ ธิิภาพ

ทั้้ง� นี้้� บุุคลากรในองค์ก์ รมักั มีภี าวะปัญั หา 2 ลัักษณะ ได้้แก่่ ภาวะหมดใจ (Brownout) และภาวะหมดไฟ (Burnout) ดังั นี้้�

ผ.บ.ก. 35 8

ปััจจุุบันั ได้้มีีการนำความก้้าวหน้้าทางวิทิ ยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี โดยใช้้ Artificial Intelligence (AI) หรือื “ปััญญาประดิิษฐ์”์ มา
ประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นการทำงานแทนทรัพั ยากรมนุุษย์์ เพื่่อ� เป็็นการขจัดั /ลดปัญั หาต่่าง ๆ เช่่น AI ผู้ป�้ ระกาศข่่าว ซิินหัวั ประเทศจีีน AI พนักั งาน
ต้้อนรัับของโรงแรมเฮนนะ ประเทศญี่�่ปุ่่�น รวมถึึง การเพิ่่�มช่่องทางดิิจิิทััลให้้ผู้้�รัับบริิการสามารถดำเนิินธุุรกรรมทางการเงิินได้้ด้้วยตนเอง
เป็น็ ต้้น ถึงึ แม้้ว่่า AI มีีความสามารถในการประมวลผลชุุดข้้อมููลขนาดใหญ่่ได้้อย่่างรวดเร็็วและถููกต้้องแม่่นยำ ซึ่่ง� สามารถคิิดวิิเคราะห์์ข้้อมููล
ต่่าง ๆ ได้้อย่่างดีี แต่่ทว่่า AI ยังั ไม่่สามารถตัดั สิินใจอะไรได้้เอง เป็น็ เพีียงการทำตามหน้้าที่�่ (ชุดุ โปรแกรมคำสั่�ง) เท่่านั้้�น ซึ่ง่� บางกรณีี ยัังคง
ต้้องอาศััยการตััดสินิ ใจของมนุษุ ย์์เป็็นสำคัญั เช่่น กรณีีกััปตันั ซััลลี่�่ผู้�ข้ ัับเครื่่�องบิินยููเอสแอร์เ์ วย์์ เที่�ย่ วบินิ ที่่� 1549 ตัดั สิินใจนำเครื่่อ� งลงจอด
บนน้้ำฉุุกเฉิินแบบไม่่เดิินเครื่่�องในแม่่น้้ำฮััดสััน หลัังจากการชนฝููงนกเป็็นเหตุุให้้เครื่่�องยนต์์เจ็็ตทั้้�งสองเครื่่�องหยุุดทำงาน ทำให้้ช่่วยลููกเรืือ
ทั้้ง� 155 ชีีวิิตได้้อย่่างปลอดภัยั เป็็นต้้น

สะท้้อนความคิดิ เห็น็

ในด้้านสาธารณสุขุ เริ่ม� มีกี ารนำหุ่่น� ยนต์์ หรือื AI เข้้ามาช่่วยในการผ่่าตัดั เนื่่อ� งจากมีีความแม่่นยำ และเสถีียรมากกว่่าฝีมี ือื ของมนุษุ ย์์
แต่่ในการผ่่าตััดที่�่มีีความเสี่ย่� งสููง เช่่น สมอง หรืือทรวงอก ยัังต้้องอาศัยั การตัดั สินิ ใจจากมนุษุ ย์ท์ ี่ม�่ ีีทักั ษะเฉพาะทาง และประสบการณ์ค์ วาม
รู้้�ที่่�มากพอ ดัังนี้้� ถึงึ แม้้ว่่าจะพยายามนำสิ่�งต่่าง ๆ มาชดเชย หรือื แบ่่งเบาภาระงานสักั เพีียงใด ท้้ายที่่ส� ุุด กระบวนการคิดิ และการตััดสินิ ใจ
ยังั คงเป็็นความรัับผิดิ ชอบที่่�สำคัญั และยิ่�งใหญ่่ของผู้�บ้ ริหิ ารที่ต่� ้้องสั่ง� สมองค์์ความรู้้� ทัักษะทางวิชิ าชีีพ ทัักษะทางสัังคม และประสบการณ์์
ต่่าง ๆ เพื่่�อประกอบการตััดสินิ ใจ

กิจิ กรรม ค้้นหาตััวเลข เรียี งจาก 1-60 โดยมีีกำ�ำ หนดเวลา ผู้้ใ� ดค้้นหาตัวั เลขได้้มากที่่ส� ุุด

เป้า้ หมาย

ผู้�้เล่่นเกมสามารถเรีียงลำดัับตััวเลข 1 – 60 ได้้ถููกต้้องในเวลาที่�่กำหนดโดยก่่อนหน้้านี้้� ตััวเลขดัังกล่่าวจะไม่่ได้้ถููกเรีียงไว้้ก่่อน
เมื่่�อถึงึ เวลาที่�่กำหนดหยุุดการค้้นหา ผู้้ใ� ดค้้นหาตััวเลขได้้มากที่่�สุุด

ผ.บ.ก. 35 9

ผลจากการเรีียนรู้้�

1. การสังั เกตรายละเอีียด แบ่่งออกเป็น็ ส่่วนเลขคู่� และเลขคี่�่
2. การให้้เหตุุผล กวาดสายตามองไว้้ก่่อนล่่วงหน้้า เมื่่อ� ถึงึ เลขกำหนด ใช้เ้ วลาได้้น้้อย
3. การตัดั สินิ ใจ อย่่างรวดเร็็ว เพื่่�อให้้งานสำเร็จ็
4. ความยินิ ดีีในความสำเร็็จที่�่ได้้รัับหลังั ทำกิิจกรรมเสร็็จ
จัดั เป็น็ ทักั ษะทางวิทิ ยาศาสตร์์อย่่างหนึ่่ง� ที่ผ่� ู้้�ร่่วมกิจิ กรรม เกิดิ การเรีียนรู้ด�้ ้้วยตนเอง โดยผ่่านแผ่่นเรีียงเลข 1-60 ในเวลาที่่�กำหนด
ซึ่ง่� มีีลัักษณะพิเิ ศษหลายอย่่างที่่�น่่าค้้นหา

ผ.บ.ก. 35 10

เกมวาดดอกไม้้ 5 กลีีบ

ผ.บ.ก. 35 สิ่่�งที่�ไ่ ด้้จากการเล่่นเกม

1. ช่่วยให้้มีีปฏิิสััมพันั ธ์ก์ ัับผู้�อ้ื่�นดีีขึ้้�น
2. ได้้เพิ่่ม� ทักั ษะในความกล้้าแสดงออก
3. ได้้ความสนุุกสนาน

11

เกมเลข 1 – 5

สิ่่�งที่�ไ่ ด้้จากการเล่่นเกม

1. ฝึกึ การใช้้ทัักษะความคิดิ และการแก้้ปััญหา
2. ลองผิดิ ลองถููกเพื่่�อเป็็นการเรีียนรู้�้และสั่�งสมประสบการณ์์ จากการเรีียนรู้้�ด้้วยตนเองและสภาพแวดล้้อม
3. ฝึึกการทำงานร่่วมกันั อย่่างเป็น็ ระบบ
4. ได้้แบ่่งหน้้าที่�่ความรัับผิิดชอบให้้กับั ทุุกคน

ผ.บ.ก. 35 12

๒. การพััฒนาบุคุ ลิิกภาพ

วิิทยากร ผศ.ดร.พรทิิพย์์ พิิมพ์์สุุรโสภณ

บุคุ ลิิกภาพเชิิงรุกุ มุ่�งสู่�ความสำเร็จ็ (Proactive Personality) คืือ บุคุ ลิกิ ภาพที่แ�่ สดงออกต่่อการกระทําํ ในเชิงิ รุุก ที่ม�่ ัักออก
ไปหาโอกาส มากกว่่าการนั่่�งรอโอกาสให้้มาถึึงตน ซึ่่�งจะตรงข้้ามกัับบุุคลิิกภาพเชิิงรัับ การเสริิมสร้้างบุุคลิิกภาพเชิิงรุุก จนเกิิดเป็็นความ
เคยชิิน อาจทําํ ให้้ ได้้พบกับั โอกาสที่่�นํําไปสู่่�ความสํําเร็็จได้้

อุปุ นิสิ ััยที่ก�่ ่่อให้้เกิดิ บุุคลิกิ ภาพเชิงิ รุุก (Proactive Personality) ทั้้�ง ๑๐ อย่่าง เพื่่�อให้้นํําไปพััฒนาต่่อไป
ดัังนี้้�

๑.เชื่อ� มั่่น� ในตนเอง (Self-confidence)
๒.มีีกรอบความคิิดแบบเติบิ โต (Growth mindset)
๓.กระตืือรือื ร้้น (Enthusiastic)
๔.มีแี รงจููงใจภายในตนเอง (Self-motivation)
๕.มีีความคิดิ ริิเริ่ม� (Initiative)
๖.มีีความฉลาดทางอารมณ์์ (Emotional intelligence)
๗.ปรับั ตัวั ต่่อการเปลี่ย�่ นแปลง (Adapting to change)
๘.แสวงหาโอกาสในการพัฒั นา (Seek opportunities to develop)
๙.มุ่่�งความสําํ เร็จ็ ในงาน (Work achievement)
๑๐.รับั ผิดิ ชอบในการกระทำของตนเอง (Accountability)

บุุคลิกิ ภาพหัวั หน้้า ๖ แบบที่ล�่ ููกน้้องไม่่ปลื้้�ม

๑.ไร้้หััวใจ ออกคำสั่ง� เป็็นหุ่่น� ยนต์์
๒.ขาดความรัับผิิดชอบ
๓.ขาดความสามารถ
๔.ไม่่ยุุติิธรรม มีีอคติิ
๕.ไม่่เคารพเวลา
๖.ไม่่มอบหมายงานอย่่างชััดเจน

บุคุ ลิิกภาพของลููกน้้อง ที่่�หัวั หน้้าไม่่ปลื้้�ม

- นกสองหัวั
- ขาเมาท์์ นินิ ทา
- ทััศนคติไิ ม่่ดีี
- ล้้ำเส้้น ข้้ามหัวั หน้้า
- ชอบอ้้าง
- เอาดีีเข้้าตััว ชั่ว� ให้้คนอื่น�
- อีีโก้้สููง
- ให้้งานแต่่มีีปััญหา

ผ.บ.ก. 35 13

๔ Keys of Success
๑. Appearance ลัักษณะคน หรืือบุคุ ลิกิ ภาพของคน ที่ส�่ ามารถมองเห็็นได้้ภายนอก การบอกลัักษณะของบุคุ คลที่่�ตามองเห็็น. เช่่น
ความสููง รููปร่่างหน้้าตา ลัักษณะสีีผิิว สีีผม การแต่่งกาย เป็น็ ต้้น
๒.Behavior พฤติิกรรม กิิริิยาอาการที่่�แสดงออกทุุกรููปแบบของสิ่�งมีีชีีวิิตเพื่่�อตอบสนองต่่อสิ่�งเร้้าที่�่เกิิดขึ้�นทั้้�งภายในและ สิ่�งเร้้า
ภายนอก เป็็นการแสดงออกที่�่สอดคล้้องกัับสถานการณ์์และสิ่�งแวดล้้อมในขณะนั้้�น สามารถ สัังเกตเห็็นได้้จากภายนอกโดยรููปแบบของ
พฤติิกรรมต่่างๆ นั้้น� เป็น็ ผลมาจากการทำงานร่่วมกัันของพัันธุุกรรมและสิ่ง� แวดล้้อม
๓.Communication เป็็นการสื่�อสารต่่าง ๆ ไม่่ว่่าจะเป็น็ การสื่�อสารข้้อมููล การสื่�อการกันั กัับคนในองค์์กร ให้้เกิิดความเข้้าใจตรง
กันั มีเี ป้า้ หมายงานในทางเดีียวกันั
๔.Design Thinking กระบวนการคิิดเชิงิ ออกแบบ คืือ กระบวนการคิดิ เพื่่อ� ให้้เกิิดการพััฒนาแนวคิิดและนวััตกรรมใหม่่ ๆ สำหรัับ
การแก้้ไขปัญั หาที่ต�่ รงจุุด ตามวิิถีีทางที่�ด่ ีีที่่�สุุดและเหมาะสมที่�่สุุด บนพื้้น� ฐานของการพิิจารณาตามความต้้องการของมนุษุ ย์์เป็็นหลักั เพื่่�อให้้
เกิดิ การสร้้างผลลัพั ธ์ท์ ี่�เ่ ป็น็ รููปธรรม ตอบโจทย์์การแก้้ปัญั หาอย่่างมีีประสิทิ ธิิภาพ

Fixed Mindset กัับ Growth Mindset

Mindset หมายถึงึ “กระบวนการคิดิ ของแต่่ละบุุคคลในการแสดงออกและทััศนคติิ ซึ่ง�่ มาจากความคิดิ ความรู้้�สึึก ความเชื่�อจาก
ประสบการณ์์ที่�ผ่ ่่านมา การเลี้ย� งดูู สัังคม ครอบครััว การศึึกษาเป็็นต้้น ซึ่ง�่ จะแตกต่่างกันั ไปในแต่่ละปัจั เจกบุคุ คล”ที่�่ “ฝัังลึึก” จนเป็น็ ตัวั
กำหนดพฤติิกรรม มุมุ มอง และทัศั นคติขิ องบุุคคลที่ม่� ีีต่อเรื่อ� งราวและสิ่ง� ต่่าง ๆ

“Fixed mindset” คืือ คือื กระบวนการทางความคิิดที่�เ่ ชื่�อว่่า ทักั ษะและความสามารถของแต่่ละคนมีีขีดจำกััด ไม่่สามารถพัฒั นา
ได้้อีีกต่่อไป ทำให้้คนที่ม�่ ีีความคิดิ ลัักษณะนี้้� ไม่่กล้้าที่จ�่ ะลองทำสิ่�งใหม่่ กลััวความผิดิ พลาด และเชื่อ� ว่่า มีีเพีียงพรสวรรค์์เท่่านั้้�น ที่่�จะช่่วย
ให้้งานประสบความสำเร็จ็

“Growth Mindset” คือื กระบวนการทางความคิิดที่เ่� ชื่�อว่่า ทัักษะและความสามารถ พัฒั นาได้้ด้้วยการเรีียนรู้้�จากข้้อผิิดพลาด
และความล้้มเหลวในอดีีต คนที่ม่� ีีความคิิดลัักษณะนี้้� มักั จะเปิิดใจเรีียนรู้้ส�ิ่ง� ใหม่่ กล้้าคิิดกล้้าทำ และมองความผิดิ พลาด เป็น็ โอกาสในการ
พััฒนาตนเอง

ลัักษณะของคนที่�่มีี growth mindset

- เชื่�อว่่าความสามารถของตัวั เองเป็น็ เรื่�องที่�ค่ าดเดาไม่่ได้้ เพราะสามารถพััฒนาไปได้้เสมอ
เพีียงแค่่ต้้องพยายาม
- ไม่่กลััวที่�จ่ ะถููกมองว่่าไม่่รู้้� ไม่่ฉลาด เพราะเปิดิ รัับการเรีียนรู้้�ใหม่่ๆอยู่�เสมอ
- ยอมรัับความผิิดพลาดของตนเองได้้ จึึงทำให้้กล้้าที่่จ� ะลองทำอะไรใหม่่ๆ
- กล้้าแสดงความคิดิ เห็็นของตัวั เองถึึงแม้้จะยัังไม่่ค่่อยมั่่�นใจก็็ตาม
- ไม่่ปกปิิดจุดุ อ่่อนของตััวเอง แต่่จะพยายามแก้้ไขและเอาชนะมัันให้้ได้้
- ไม่่ย่่อท้้อต่่อช่่วงเวลาที่�่ยากลำบาก
- โฟกัสั กับั กระบวนการมากกว่่าผลลัพั ธ์์ เพราะกระบวนการทำให้้พวกเขาได้้พััฒนาตนเอง

ลัักษณะของคนที่�ม่ ีี fixed mindset

- เชื่�อว่่าตััวเองเกิิดมามีีความสามารถแค่่ไหน คืือแค่่นั้้�น ไม่่สามารถพัฒั นาต่่อได้้
- กลััวว่่าคนอื่น� จะมองว่่าตัวั เองไม่่ฉลาด
- ไม่่กล้้าเสี่ย่� ง กลััวความผิิดพลาดจนไม่่กล้้าจะเริ่ม� ทำอะไรใหม่่ๆ
- คิดิ ว่่าตััวเองจะไม่่เก่่ง/ไม่่มีีความสามารถไปมากกว่่าที่เ�่ ป็น็ อยู่�
- ไม่่ชอบแสดงความคิิดเห็น็ ของตัวั เอง
- ไม่่เชื่�อในการพัฒั นาตััวเองด้้วยความอุตุ สาหะ และพยายาม

ผ.บ.ก. 35 14

บุุคลิิกภาพการพูู ด

Stance (ท่่าทาง ท่า่ ยืืน) การยืืนที่�ด่ ููเหมาะสมนั้้น� ควรเป็น็ ท่่ายืืนที่ท่� ำให้้เรารู้ส�้ ึึกผ่่อนคลาย สามารถพููดและเคลื่่อ� นไหวได้้อย่่างเป็็น
ธรรมชาติิ มีีชีีวิติ ชีีวา และจะต้้องทำให้้ผู้ช้� มนั้้น� เห็น็ เป็น็ ปกติธิ รรมชาติิ ไม่่เกิดิ ความรู้ส�้ ึึกสะดุดุ ตากับั ท่่ายืนื ของเรา โดยควรยืนื หลังั ตรง เท้้าทั้้ง�
สองควรห่่างกันั ประมาณ 1 คืืบ ให้้ปลายเท้้าอยู่�ล้้ำกััน ไม่่ควรให้้ปลายเท้้าอยู่�ตรงในแนวเดีียวกันั ในขณะยืนื นั้้�น ต้้องรู้้�สึึกว่่าไม่่เครีียด ขาด
ความเป็็นตััวของตััวเอง จนรู้ส้� ึึกว่่าพููดตะกุกุ ตะกััก แต่่ต้้องเกิิดความรู้�้สึึกผ่่อนคลาย มั่่�นใจที่่�จะพููด

Tone (โทนเสีียง) เลือื กใช้้คำพููดให้้เหมาะสม น้้ำเสีียง โทนเสีียง และจังั หวะการพููดให้้สอดคล้้อง เรีียกเสน่่ห์์ดึึงดููด ให้้ตััวเราน่่ามอง
น่่าคบหา

๑. โทนเสีียง สููง กลาง ต่่ำ
เสีียงสููง (Head Tone): ใช้้เพื่่อ� ดึึงดููดความสนใจ ทักั ทาย ตั้ง� คำถาม จริงิ อยููาที่เ�่ สีียงสููงจะสามารถดึึงดููดความสนใจได้้ แต่่หากใช้้
เสีียงสููงพููดตลอดเวลา ก็จ็ ะทำให้้เกิดิ ความน่่ารำคาญ จังั หวะ เร็็ว ช้า้
เสีียงกลาง (Mouth Tone): ใช้้เพื่่�อพููดคุยุ เล่่าเรื่�อง บรรยาย พููดถึึงเนื้้อ� หาทั่่�วๆไป
เสีียงต่่ำ (Chest Tone): ใช้้เน้้น ย้้ำ เรื่อ� งสำคัญั แสดงถึงึ พลังั อำนาจ
๒.จังั หวะการพููด ช้้า-เร็็ว มัักจะใช้้ควบคู่�กันั ไปกับั การใช้โ้ ทนเสีียง
Eye – Contact การสบตา Look – Lock –Talk ทำให้้เราดููมีเี สน่่ห์์และน่่าสนใจมากขึ้น� ใกล้้ชิดิ กัับคนฟังั มากขึ้น� ทำให้้เราสามารถ
เช็ค็ คนฟังั ได้้ด้้วยว่่าเค้้าฟังั เราอยู่�หรือื เปล่่าด้้วย
Pause การหยุดุ หยุุดให้้คนฟังั ได้้ลุ้้น� เราได้้มีีเวลาได้้คิดิ คำต่่อไป
Pace จังั หวะการพููด ยืืด-หด
Non –Word คำฟุ่่�มเฟือื ย คืือ การใช้้คำจำนวนมากแต่่ให้้ความหมายเท่่าเดิมิ หากตัดั คำเหล่่านี้้�ออกไปก็็ไม่่ทำให้้เสีียความหมายไป
เช่่น เอ่่อ อ่่า แบบว่่า นะครัับ นะคะ เป็็นต้้น
Positive Thinking การคิดิ เชิิงบวก วิธิ ีีฝึกึ เติมิ พลัังใจบวกๆ เพื่่�อเติิมให้้กับั ตััวเองได้้เป็น็ แล้้วก็ค็ ่่อยกระจายพลัังงานบวกๆเหล่่านั้้น�
ให้้คนรอบข้้าง
Life Style คืือ วิิถีีการดำเนิินชีีวิิตของบุุคคล โดยที่�่ลัักษณะของพฤติิกรรมต่่างๆ จะเป็็นตััวบ่่งบอกถึึงรููปแบบการดำเนิินชีีวิิตของ
แต่่ละแบบ แต่่ละคน
Charming มีเี สน่่ห์์ หรืือ ดึึงดููดใจ
Leadership ภาวะผู้้�นำ หมายถึึงความสามารถของบุุคคลในการนำพาผู้้�ติิดตามหรืือสมาชิิกในองค์์กร เพื่่�อให้้ประสบความสํําเร็็จ
ผู้น�้ ำที่�ด่ ีีต้้องมีีความสามารถในการตัดั สิินใจที่�่ดีี
Self – Concept คืือความนึึกคิิดที่�่มีีให้้กัับตััวคุุณเอง ค้้นหาตััวเองอย่่างมีีความสุุข ความรู้�้สึึก ครอบครััว วิิชาการ สัังคม ความ
สามารถ ร่่างกาย

เช็็กสไตล์์การทำำ�งานของเราจากแบบทดสอบ MBTI (Know Your Work Personality)

ลัักษณะแบบ I (Introvert) หรืือ E (Extrovert)

Introvert – ชอบคิิด รู้้�สึึก และอยู่�กัับตััวเอง สบายใจที่ไ่� ด้้อยู่�ตามลำพััง อาจชอบงานสัังคมหรือื ไม่่ชอบก็ไ็ ด้้ ชอบอยู่�กับั กลุ่ม� เพื่่อ� น
สนิทิ และชาร์์จพลัังเมื่่�อได้้อยู่�กับั ตนเอง

Extrovert – ชอบอยู่�ในสถานที่ท่� ี่ม�่ ีผี ู้�้คน ออกไปทางกล้้าแสดงออก พููดคุยุ ได้้กัับทุุกคน ออกงานพบปะสังั สรรค์์และชาร์ต์ พลัังเมื่่อ�
ได้้เจอหรือื สััมผััสผู้ค�้ น

ผ.บ.ก. 35 15

ลักั ษณะแบบ S (Sensing) หรืือ N (iNtuition)

Sensing – รับั รู้้ด� ้้วยประสาทสััมผััสทั้้�ง ๕ การที่ม่� ีีความคิดิ และ อยู่ก� ัับปััจจุุบัันและความเป็น็ จริงิ ไม่่ล่่องลอยไปในอุดุ มคติิ
iNtuition – ใช้้สััญชาตญาณ ใช้้ความรู้�้สึึก หรือื ข้้อมููลกลั่�นออกมาเป็น็ สิ่�งที่่ค� าดเดา หรือื มีีความคิิดสร้้างสรรค์์ จนอาจล่่องลอยใน
โลกจิติ นาการ

ลักั ษณะแบบ F (Feeling) หรืือ T (Thinking)

Feeling – ใช้้ความรู้้�สึึกในการตัดั สิินใจ เข้้าอกเข้้าใจความรู้้�สึึกคนอื่�น เน้้นความสมานฉันั ท์์
Thinking – ใช้้ตรรกะความคิิด เหตุุผลมาก่่อน จนบางครั้้�งอาจทำให้้ผู้อ�้ื่น� เสีียใจ

ลักั ษณะแบบ J (Judging) หรืือ P (Perceiving)

Judging – ทำอะไรมีกี ารวางแผน จััดระเบีียบความคิิด เดินิ ตามแผนที่ว่� างไว้้และ รวดเร็็วในการทำงาน มีีความคิดิ ตนเองชััดเจนไม่่
โอนอ่่อน

Perceiving – ไม่่ยึึดติดิ กัับแบบแผน ยืดื หยุ่น� ทางความคิดิ นี้้� ประนีีประนอม พร้้อมให้้โอกาสผู้้�อื่�น ไม่่ด่่วนตััดสินิ

Positive Personality บุุคลิกิ ลัักษณะเชิงิ บวก

Agreeable ยอมคน ไม่่ขวางโลก, Attractive มีเี สน่่ห์์ น่่าดึึงดููด, Benevolent ใจบุุญ มีเี มตตา, Calm สงบ ใจเย็็น, Capable มีี
ความสามารถ, Cheerful สดใสร่่าเริงิ , Conciliatory ประนีีประนอม, Courageous กล้้าหาญ, Creative มีีความคิิดสร้้างสรรค์,์ Decisive
เด็ด็ ขาด แน่่วแน่่, Disciplined มีีระเบีียบวินิ ััย, Earnest เอาจริงิ เอาจััง, Eloquent พููดจาดีี มีีวาทศิิลป์,์ Empathetic เห็น็ อกเห็น็ ใจผู้้�อื่�น,
Farsighted มองการณ์ไ์ กล, Flexible ยืดื หยุ่น� ตามสถานการณ์์ได้้, Gracious สุภุ าพ มีีมารยาท, Honorable น่่าเคารพนัับถืือ, Incisive
ฉลาดหลักั แหลม, Leisurely สบายๆ ไม่่รีีบร้้อน, Loyal ซื่อ� สััตย์์ จงรัักภักั ดีี, Magnanimous ใจกว้้าง เอื้�อเฟื้้อ� เผื่�อแผ่่, Optimistic มองโลก
ในแง่่ดีี, Painstaking มีีความพยายาม อุตุ สาหะ, Persuasive โน้้มน้้าวใจคนอื่น� ได้้, Reliable เชื่�อถือื /วางใจได้้, Scrupulous มีีศีลธรรม,
Sophisticated เต็็มไปด้้วยประสบการณ์์ และ Venturesome กล้้าเสี่�่ยง

ผ.บ.ก. 35 16

๓. จิติ วิิทยาการบริหิ ารและการสื่�่อสาร

วิิทยากร นพ.ธิติ ิพิ ัันธ์์ ธานีรี ัตั น์์

การสื่่อ� สารอย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพสำหรัับนัักบริหิ าร
การฟังั อย่่างตั้้ง� ใจ (Active listening)
คือื ทักั ษะที่ส�่ ำคัญั ของผู้น้� ำ ผู้น�้ ำที่ด�่ ีีต้้องเป็น็ นักั ฟังั ที่ด่� ีีด้้วย การเป็น็ ผู้ท�้ ี่พ่� ร้้อมจะรับั ฟังั เป็น็ หัวั ใจของการสื่อ� สารที่ด่� ีี คุณุ สมบัตั ิทิ ี่ส่� ำคัญั
ประการหนึ่่�งของผู้้�นำ คืือ ต้้องเป็็นผู้้�พร้้อมเปิิดใจรัับฟััง และมีีจิิตใจที่่�เปิิดกว้้างต่่อความเห็็นที่�่แตกต่่างจากผู้�้คนรอบข้้างรวมถึึงผู้้�ใต้้บัังคัับ
บัญั ชา โดยสร้้างบรรยากาศหรือื สภาพแวดล้้อมของการทำงานที่ร่� ู้้�สึึกปลอดภัยั (Psychological safety) และเปิดิ โอกาสให้้ผู้ใ�้ ต้้บังั คับั บัญั ชา
สามารถแสดงความคิดิ เห็็นที่�แ่ ตกต่่างได้้ สามารถตั้้ง� คำถามได้้

ทัักษะการฟังั อย่่างตั้้�งใจ ประกอบด้้วย

๑) การฟัังด้้วยใจ คือื การรู้�้จักั วััตถุุประสงค์ข์ องผู้้�พููด หรือื ความท้้ายทายของผู้พ�้ ููด ซึ่ง่� จะทำให้้ผู้ฟ�้ ังั เข้้าใจผู้้พ� ููดมากขึ้�น ในระหว่่างที่�่
ฟัังผู้�พ้ ููด ควรสัังเกต สีีหน้้า แววตา น้้ำเสีียง ท่่าทาง อดทนฟังั ให้้จบ ให้้เวลาผู้พ้� ููด ไม่่ด่่วนสรุปุ

๒) การฟังั ที่ต่� ้้องอยู่ก� ับั ปัจั จุบุ ััน มีีสติใิ นการฟััง ไม่่เอนเอีียงไปกัับความรู้�้สึึก คิดิ และติดิ ตามเรื่�องราวต่่างๆด้้วยมุมุ มองเชิงิ บวก
๓) การฟังั อย่่างเข้้าใจและใส่่ใจ Empathetic listening การใช้้คำพููดสะท้้อนให้้เห็น็ ว่่าผู้้ฟ� ังั เข้้าใจในความรู้ส้� ึึกของผู้้�พููด
๔) การตรวจสอบการฟััง Reflective listening เป็น็ การทบทวนความเข้้าใจให้้ตรงกััน

เทคนิคิ การฝึกึ เป็น็ ผู้้�ฟังั ที่ด่� ีี

๑) การหยุุดพููด
๒) ตั้ง� สติใิ ห้้ความสนใจเต็็มร้้อย
๓) พููดทวนตามความเข้้าใจ
๔) รอฟัังให้้จบแล้้วทวบทวนเพื่่อ� เช็ค็ ความถููกต้้อง
๕) การกระตุ้�นให้้พููด ใช้้คำถามปลายเปิิด
๖) การดึึงเข้้าประเด็็น
๗) สนัับสนุุนให้้ลงมือื ทำ
๘) การมีีมารยาทที่�ด่ ีีของผู้้ฟ� ััง ให้้เกีียรติผิ ู้พ�้ ููด

ผ.บ.ก. 35 17

ลักั ษณะของผู้้ฟ� ังั ที่ด่� ีี

๑) สบสายตาผู้พ�้ ููดด้้วยความมีไี มตรีี
๒) ไม่่ควรพููดสอดหรือื ขัดั จัังหวะผู้้พ� ููด
๓) การแสดงอาการเพื่่อ� ให้้ผู้�้พููดรู้ว�้ ่่าเรากำลังั ฟัังอยู่� เช่่น ผงกศีีรษะเป็น็ ระยะ
๔) ไม่่จบประโยคแทนผู้�้พููด
๕) พยายามฟัังความหมายของคำพููดและตีีความหมายของสิ่ง� ที่�่ไม่่ใช่่คำพููด เช่่น สีีหน้้า ท่่าทาง
๖) โน้้มกายไปข้้างหน้้าเล็ก็ น้้อยเพื่่อ� แสดงความหมายว่่าเราตั้ง� ใจฟัังอยู่�
๗) การแลกเปลี่ย่� น การสนทนาโต้้ตอบ การตั้ง� คำถาม การทบทวนประเด็็นระหว่่างการสนทนา

การแปลความ Decoding

เป็น็ กระบวนการแปลความหมายจากข่่าวสารที่ผ�่ ู้ร้� ับั สารได้้รับั เป็น็ การแปลงหรือื เรีียบเรีียงความที่ไ�่ ด้้ฟังั โดยคงความหมายเดิมิ เอาไว้้
แต่่เรีียงเรีียงด้้วยภาษาของเราเอง มุ่�งเน้้นที่่ค� วามหมาย การแปลความหรืือการถอดรหััส สามารถดึึงความหมายออกจาก คำพููด การกระทำ
ทััศนคติิ และอารมณ์์ การจดบัันทึึกหรืือการเขีียนบัันทึึกระหว่่างการสื่�อสารจะช่่วยในการคิิดวิเิ คราะห์แ์ ปลความได้้ดีียิ่่�งขึ้น�

ดังั นั้้น� การถอดรหัสั ขึ้้น� อยู่�กัับประสบการณ์์ การประเมินิ และภาษาที่่�สื่�อออกไป ขั้น� ตอนการแปลความ ประกอบด้้วย
๑) ได้้ยินิ
๒) มุ่่�งเน้้นสาระสำคััญ
๓) ทำความเข้้าใจ
๔) การตีีความ
๕) วิิเคราะห์์และประเมินิ
๖) การตอบสนอง
ปัจั จัยั แห่่งความสำเร็จ็ ของการแปลความ ๑) ทัักษะของการสื่อ� สาร ๒) ทัศั นคติ/ิ เจตคติิ ปัจั จัยั ที่จ�่ ะมีีผลต่่อการรัับ-ส่่งสาร คืือความ
สััมพันั ธ์ร์ ะหว่่างบุคุ ลากรในองค์ก์ ร ๓) ระดับั ความรู้�ค้ วามเข้้าใจ ๔) ระบบสังั คมและวััฒนะธรรม

ผ.บ.ก. 35 18

๔. ผู้้น� ำำ�การเปลี่่�ยนแปลงในยุคุ ศตวรรษที่�่ ๒๑

วิิทยากร นพ.ธิิติิพัันธ์์ ธานีีรััตน์์
ผู้้อ� ำำ�นวยการโรงพยาบาลจิิตเวชสงขลาราชนคริินทร์์

Growth Mindset หมายถึึง ความเชื่�อที่่�ว่่าคนเรานั้้�นสามารถเปลี่่�ยนแปลงได้้ตลอด ผ่่านการเรีียนรู้้� การพััฒนาตนเอง ความ
พยายามซึ่�่งคนเราสามารถเรีียนรู้�้ข้้อผิิดพลาดให้้เกิดิ การปรัับปรุงุ ให้้ดีีขึ้้�นได้้ รวมถึงึ ความท้้าทายต่่างๆ ที่�่จะทำให้้ได้้เรีียนรู้แ�้ ละเติิบโตขึ้้น� ซึ่�ง่
ต่่างจาก Fixed Mindset ที่เ่� ชื่�อว่่าความสามารถของคนนั้้น� มีจี ำกัดั เชื่�อว่่าดีีพอแล้้ว มีีความสามารถแค่่นี้้� คนเรามีีความสามารถนั้้น� ๆ ของ
ตนเองอยู่�แล้้วไม่่สามารถพััฒนาต่่อได้้ เช่่น ความฉลาด พรสวรรค์์ต่่างๆ

Fixed Mindset และ Growth Mindset มีลี ักั ษณะที่่�แตกต่่างกััน

เราทุุกคนล้้วนมีี Fixed Mindset และ Growth Mindset ผสมกััน แล้้วแต่่ว่่าสถานการณ์์แบบไหนจะเหมาะกัับวิิธีีคิิดแบบไหน
ซึ่�ง่ Fixed Mindset และ Growth Mindset มีีลัักษณะที่�่แตกต่่างกัันอยู่� อาทิิ เมื่่�อเจอสิ่ง� ที่่�ท้้าทายหรือื อุปุ สรรค คนที่่�มีี Fixed Mindset
จะหลีีกเลี่่�ยงที่่�จะเผชิญิ หน้้าและเลิิกอย่่างง่ายดาย ในขณะที่่�คนที่ม่� ีี Growth Mindset นั้้�นจะเผชิิญหน้้ากัับสิ่ง� ท้้าทายและปัญั หานั้้�นและเห็น็
ความล้้มเหลวเป็น็ บทเรีียนในการเรีียนรู้้�ต่่อไป เป็็นต้้น

Mindset (กรอบความคิิด)

กระบวนการทางความคิิด เป็็นความเชื่�อ ทีีมีีผลต่่อพฤติิกรรมทีีฝัังอยู่ใ� นตััวมนุษุ ย์์ แต่่ไม่่ได้้แสดงออกชััดเจน ทำให้้เกิดิ เป็น็ ทัศั นคติิ
และประสบการณ์ต์ ่่างๆ ในตัวั มนุุษย์์

ผ.บ.ก. 35 19

Mindset สํําคัญั อย่่างไร?

Mindset ติดิ ต่่อกันั ได้้ ดัังนั้้�น การเลืือกเพื่่�อนหรืือ การเอาตััวเองไปอยู่�ในสัังคมทีีดีีจึึงเป็็นเรื่อ� งสำคัญั

การฝึกึ พััฒนา Growth Mindset

- เปลี่่�ยนมุุมมองว่่าทุกุ คนสามารถเรีียนรู้�แ้ ละพัฒั นาให้้ดีีขึ้้�นได้้หากมีีความพยายามมากพอ มีีความอดทน
ไม่่ล้้มเลิกิ ง่ายๆ พยายามพััฒนาตััวเองอยู่�เสมอ
- ให้้ความสำคััญกับั การเรีียนรู้�ม้ ากกว่่าสนใจความล้้มเหลว กล้้าเสี่�ย่ งที่�จ่ ะทำสิ่ง� ท้้าทายใหม่่ๆ
- ตระหนัักว่่าทุุกคนต่่างก็็มีีทั้�ง Growth mindset และ Fixed mindset ปนกันั ขึ้�นอยู่ก� ัับมุมุ มองเรื่อ� งต่่างๆ
- เปิิดกว้้างต่่อคำติชิ ม ยอมรัับที่�่จะปรัับปรุงุ ตนเองหากคำวิจิ ารณ์น์ ั้้�นเป็น็ ข้้อเท็็จจริงิ และเป็็นประโยชน์์
- มีีสติหิ ากรู้ต�้ ัวั ว่่าเผลอใช้้ Fixed mindset โดยเฉพาะในสถานการณ์์ที่�่เป็น็ ปััญหาหรือื อุุปสรรคต่่างๆ
- นัักบริิหารต้้องมองปััญหาให้้เป็น็ อาหาร ในการเติิบโตทางความคิดิ นำอาหารมาเป็็นแหล่่งพลัังงานในการพััฒนาให้้เข็ม็ แข็ง็ ต่่อไป

ผ.บ.ก. 35 20

๕. ธรรมาภิบิ าลของผู้้�บริิหาร

วิิทยากร ดร.สุุรชาติิ ค้้าทางชล

รูปู แบบการนำ�ำ เสนอ การบรรยายร่่วมกับั การมีีส่่วนร่่วมในชั้้น� เรีียน

วััตถุปุ ระสงค์์
๑.หัวั ข้้อธรรมาภิบิ าลของผู้บ้� ริหิ าร มีีวััตถุปุ ระสงค์ใ์ ห้้ผู้�เ้ ข้้ารับั การอบรมรู้�แ้ ละเข้้าใจความหมายของหลัักธรรมาภิิบาล การบริิหารบน
พื้้�นฐานของหลัักธรรมาภิิบาล วิธิ ีีการเสริิมสร้้างธรรมาภิิบาลในการทำงานให้้ผู้้�ใต้้บัังคัับบััญชา
๒.หัวั ข้้อหลุมุ พรางทางการบริหิ ารเพื่่�อเสริมิ สร้้างความรู้้� ความเข้้าใจในวินิ ััยของข้้าราชการกฎระเบีียบต่่าง ๆ ข้้อผิดิ พลาดที่�่เกิดิ ขึ้�น
บ่่อยๆ และแนวทางการป้อ้ งกันั แก้้ไข
การนำความรู้�ไปประยุกุ ต์ใ์ ช้้
๑. สามารถนำหลักั นิติ ิธิ รรม คุณุ ธรรม ความโปร่่งใส ไปใช้้ในการบริิหารจััดการด้้านพััสดุุและการเงินิ
การคลังั การเจ้้าหน้้าที่่� เพื่่�อให้้บุุคลากรในหน่่วยงานและผู้้�เกี่�ย่ วข้้องมีีส่วนร่่วมและรัับผิิดชอบ
ตามหลัักธรรมาภิิบาล
๒. เป็น็ แบบอย่่างในการนำหลักั ธรรมาภิิบาลไปประยุุกต์์ใช้้เพื่่อ� ให้้เกิิดเป็็นวััฒนธรรมองค์ก์ รอย่่างยั่ง� ยืนื

สรุุปประเด็็นสำำ�คััญ

หัวั ข้้อธรรมาภิบิ าลทางการบริหิ ารของผู้บ�้ ริหิ ารการสาธารณสุขุ มุ่ง� อธิบิ ายความหมายและหลักั ของธรรมาภิบิ าลในภาครัฐั การบริหิ าร
บนพื้้น� ฐานของหลักั ธรรมาภิบิ าล การสร้้างธรรมาภิบิ าลในองค์ก์ รและผู้ใ้� ต้้บังั คับั บัญั ชา รวมถึงึ ข้้อกฎหมายที่เ�่ กี่ย�่ วข้้อง อาทิพิ รบ.กิจิ การบ้้าน
เมืืองที่�ด่ ีีฯ

ธรรมาภิิบาลสำหรัับผู้�้บริิหาร เป็็นการกำหนดวิิธีีปฏิิบััติิขององค์์กรหรืือวิินััยแห่่งองค์์กร โดยมีีหลัักสำคััญในการบริิหาร คืือ หลััก
นิิติิธรรม หลัักคุณุ ธรรม หลักั ความโปร่่งใส หลักั การมีีส่วนร่่วม หลักั ความรับั ผิดิ ชอบ และหลัักความคุ้้ม� ค่่า

ธรรมาภิบิ าล หมายถึึง การบริิหารกิจิ การบ้้านเมือื งและสัังคมที่ด่� ีี เป็น็ แนวทางสำคััญในการจัดั ระเบีียบให้้สัังคมรัฐั ภาคธุรุ กิจิ เอกชน
และภาคประชาชน ซึ่่ง� ครอบคลุุมถึงึ ฝ่่ายวิิชาการ ฝ่่ายปฏิิบัตั ิกิ าร ฝ่่ายราชการ และฝ่่ายธุุรกิิจ สามารถอยู่ร� ่่วมกัันอย่่างสงบสุขุ มีีความรู้้�รััก
สามััคคีีและร่่วมกัันเป็็นพลััง ก่่อให้้เกิิดการพััฒนาอย่่างยั่�งยืืน และเป็็นส่่วนเสริิมความเข้้มแข็็งหรืือสร้้างภููมิิคุ้�มกัันแก่่ประเทศ มีีเป้้าหมาย
:ความเป็น็ ธรรม ,ความถููกต้้อง,ความมีีประสิทิ ธิภิ าพ ประสิิทธิิผล

ปััญหาสำคััญที่�ท่ ำให้้ประเทศชาติิ คืือปัญั หาคอรััปชั่่น� ในต่่างประเทศ มีีกรณีีศึึกษามากมายอาทิิประเทศอิิตาลีี มีอี าชญากรรมมาก
ต้้องระมัดั ระวััง แตกต่่างกับั ญี่�ป่ ุ่่�น ที่ม่� ีีความปลอดภััยสููง โลกปััจจุุบันั เป็น็ หนึ่�ง่ เดีียวกััน หากเกิดิ ปััญหาที่ไ่� หนก็จ็ ะกระทบถึึงทุุกประเทศ อย่่าง
หลีีกเลี่ย่� งไม่่ได้้

หลักั ธรรมาภิบิ าลของระบบการบริหิ ารกิจิ การบ้้านเมือื งที่ด่� ีี เป็น็ คุณุ ธรรมและจริยิ ธรรม ต้้องมีีธรรมาภิบิ าลในการบริหิ ารซึ่ง่� ประกอบ
ด้้วย ๑๐ หลักั การดัังนี้้�

๑. หลัักการตอบสนอง (Responsiveness)
๒. หลักั ประสิทิ ธิผิ ล (Effectiveness)
๓. หลัักประสิิทธิิภาพ/คุ้ม� ค่่า (Efficiency/Value for money)
๔. หลัักความเสมอภาค (Equity)
๕. หลักั มุ่่�งเน้้นฉันั ทามติิ (Consensus Oriented)
๖. หลัักการตรวจสอบได้้/มีภี าระรัับผิดิ ชอบ (Accountability)

ผ.บ.ก. 35 21

๗. หลักั เปิิดเผย/โปร่่งใส (Transparency)
๘. หลัักการกระจายอำนาจ (Decentralization)
๙. หลัักการมีีส่วนร่่วม (Participation)
๑๐. หลักั นิติ ิิธรรม (Rule of Law)

Good Governance Framework (GG Framework) สามารถแบ่่งได้้ ๔ หลักั การสำำ�คัญั ดังั นี้้�

หลัักการที่�่ ๑ การบริหิ ารจัดั การภาครัฐั แนวใหม่่ (New Public Management) ประกอบด้้วย
๑. ประสิทิ ธิภิ าพ (Efficiency) หมาย ถึงึ ในการปฏิบิ ัตั ิริ าชการต้้องใช้้ทรัพั ยากรอย่่างประหยััด เกิิดผลิติ ภาพที่่ค�ุ้�มค่่าต่่อการลงทุุน
และบัังเกิิดประโยชน์ส์ ููงสุดุ ต่่อส่่วนรวม ทั้้�งนี้้� ต้้องมีกี ารลดขั้น� ตอนและระยะเวลาในการปฏิบิ ัตั ิงิ านเพื่่อ� อำนวยความสะดวก และลดภาระค่่า
ใช้้จ่าย ตลอดจนยกเลิกิ ภารกิจิ ที่�่ล้้าสมัยั และไม่่มีีความจำเป็น็
๒. ประสิิทธิิผล (Effectiveness) หมายถึึง ในการปฏิิบัตั ิิราชการต้้องมีีวิิสััยทัศั น์เ์ ชิงิ ยุุทธศาสตร์์ เพื่่�อตอบสนองความต้้องการของ
ประชาชนและผู้�้มีีส่วนได้้ส่่วนเสีียทุุกฝ่่าย ปฏิิบััติิหน้้าที่่�ตามพัันธกิิจให้้บรรลุุวััตถุุประสงค์์ขององค์์การ มีีการวางเป้้าหมายการปฏิิบััติิงานที่�่
ชัดั เจนและอยู่ใ� นระดับั ที่ต�่ อบสนองต่่อความคาด หวังั ของประชาชน สร้้างกระบวนการปฏิบิ ัตั ิงิ านอย่่างเป็น็ ระบบและมีีมาตรฐาน มีกี ารจัดั การ
ความเสี่ย�่ งและมุ่่�งเน้้นผลการปฏิบิ ัตั ิิงานเป็็นเลิิศ รวมถึงึ มีกี ารติิดตามประเมิินผลและพััฒนาปรัับปรุงุ การปฏิบิ ัตั ิงิ านให้้ดีีขึ้้�นอย่่างต่่อ เนื่่�อง
๓. การตอบสนอง (Responsiveness) หมาย ถึงึ ในการปฏิิบััติริ าชการต้้องสามารถให้้บริกิ ารได้้อย่่างมีีคุณุ ภาพ สามารถดำเนิิน
การแล้้วเสร็็จภายในระยะเวลาที่ก่� ำหนด สร้้างความเชื่อ� มั่น� ไว้้วาง ใจ รวมถึึงตอบสนองตามความคาดหวังั /ความต้้องการของประชาชนผู้�้รับั
บริิการ และผู้ม�้ ีีส่วนได้้ส่่วนเสีียที่ม่� ีีความหลากหลายและมีีความแตกต่่างกันั ได้้อย่่างเหมาะสม
หลัักการที่่� ๒ ค่่านิิยมประชาธิิปไตย (Democratic Value) ประกอบด้้วย
ภาระรับั ผิดิ ชอบ/สามารถตรวจสอบได้้ (Accountability) หมายถึงึ ในการปฏิบิ ััติริ าชการต้้องสามารถตอบคำถามและชี้แ� จงได้้เมื่่�อ
มีีข้อสงสัยั รวมทั้้ง� ต้้องมีกี ารจััดวางระบบการรายงานความก้้าวหน้้าและผลสัมั ฤทธิ์์�ตามเป้้า หมาย ที่�่กำหนดไว้้ต่่อสาธารณะเพื่่�อประโยชน์์
ในการตรวจสอบและการให้้คุุณให้้โทษ ตลอดจนมีกี ารจัดั เตรีียมระบบการแก้้ไขหรืือบรรเทาปััญหาและผลกระทบใด ๆ ที่�่อาจจะเกิิดขึ้น�
เปิิดเผย/โปร่่งใส (Transparency) หมายถึึง ในการปฏิิบัตั ิริ าชการต้้องปฏิิบััติิงานด้้วยความซื่่�อสัตั ย์ส์ ุจุ ริติ ตรงไปตรงมา รวมทั้้ง� ต้้อง
มีีการเปิิดเผยข้้อมููลข่่าวสารที่�จ่ ำเป็็นและเชื่�อถืือได้้ให้้ประชาชนได้้ รัับทราบอย่่างสม่่ำเสมอ ตลอดจนวางระบบให้้การเข้้าถึึงข้้อมููลข่่าวสาร
ดังั กล่่าวเป็็นไปโดยง่าย
หลัักนิติ ิธิ รรม (Rule of Law) หมายถึงึ ในการปฏิบิ ััติิราชการต้้องใช้อ้ ำนาจของกฎหมาย กฎระเบีียบ ข้้อบัังคัับในการปฏิบิ ัตั ิิงาน
อย่่างเคร่่งครัดั ด้้วยความเป็น็ ธรรม ไม่่เลืือกปฏิิบััติิ และคำนึึงถึึงสิิทธิิเสรีีภาพของประชาชนและผู้�้มีีส่วนได้้ส่่วนเสีียฝ่่ายต่่าง ๆ
ความเสมอภาค (Equity) หมาย ถึงึ ในการปฏิบิ ััติิราชการต้้องให้้บริกิ ารอย่่างเท่่าเทีียมกััน ไม่่มีีการแบ่่งแยกด้้านชายหญิิง ถิ่น� กำเนิิด
เชื้�อชาติิ ภาษา เพศ อายุุ สภาพทางกายหรืือสุขุ ภาพ สถานะของบุุคคล ฐานะทางเศรษฐกิิจและสังั คม ความเชื่อ� ทางศาสนา การศึึกษา
อบรม และอื่�น ๆ อีีกทั้้ง� ยัังต้้องคำนึึงถึึงโอกาสความเท่่าเทีียมกัันของการเข้้าถึงึ บริกิ ารสาธารณะของ กลุ่�มบุุคคลผู้้�ด้้อยโอกาสในสัังคมด้้วย
หลัักการที่�่ ๓ ประชารัฐั (Participatory State) ประกอบด้้วย
การมีีส่วนร่่วม/การพยายามแสวงหาฉันั ทามติิ (Participation/Consensus Oriented) หมายถึงึ ในการปฏิบิ ัตั ิิราชการต้้องรัับฟังั
ความคิดิ เห็น็ ของประชาชน รวมทั้้ง� เปิดิ ให้้ประชาชนมีีส่วนร่่วมในการรับั รู้้� เรีียนรู้้� ทำความเข้้าใจ ร่่วมแสดงทัศั นะ ร่่วมเสนอปัญั หา/ประเด็น็
ที่่�สำคััญที่�่เกี่่�ยวข้้องร่่วมคิิดแก้้ไขปััญหา ร่่วมในกระบวนการตััดสิินใจและการดำเนิินงานและร่่วมตรวจสอบผลการปฏิิบััติิงาน ทั้้�งนี้้� ต้้องมีี
ความพยายามในการแสวงหาฉัันทามติิหรืือข้้อตกลงร่่วมกัันระหว่่างกลุ่�มผู้้�มีี ส่่วนได้้ส่่วนเสีียที่่�เกี่่�ยวข้้อง โดยเฉพาะกลุ่�มที่�่ได้้รัับผลกระทบ
โดยตรงจะต้้องไม่่มีีข้อคััดค้้านที่�ห่ าข้้อยุตุ ิไิ ม่่ ได้้ในประเด็น็ ที่�่สำคัญั
การกระจายอำนาจ (Decentralization) หมาย ถึึง ในการปฏิิบัตั ิริ าชการควรมีีการมอบอำนาจและกระจายความรับั ผิิดชอบใน
การตัดั สิินใจและ การดำเนิินการให้้แก่่ผู้ป�้ ฏิบิ ัตั ิิงานในระดัับต่่าง ๆ ได้้อย่่างเหมาะสม รวมทั้้ง� มีกี ารโอนถ่่ายบทบาทและภารกิิจให้้แก่่องค์์กร
ปกครองส่่วนท้้องถิ่�นหรืือภาค ส่่วนอื่�น ๆ ในสัังคม

ผ.บ.ก. 35 22

ความรัับผิดิ ชอบทางการบริิหาร (Administrative Responsibility) ประกอบด้้วย
คุณุ ธรรม/จริยิ ธรรม (Morality/Ethics) หมาย ถึงึ ในการปฏิบิ ัตั ิริ าชการต้้องมีีจิติ สำนึึกความรับั ผิดิ ชอบในการปฏิบิ ัตั ิหิ น้้าที่ใ�่ ห้้เป็น็ ไป
อย่่างมีีศีลธรรม คุุณธรรม และตรงตามความคาดหวังั ของสัังคม รวมทั้้�งยึึดมั่�นในค่่านิยิ มหลัักของมาตรฐานจริยิ ธรรมสำหรับั ผู้้�ดำรงตำแหน่่ง
ทางการ เมือื งและเจ้้าหน้้าที่่ข� องรัฐั ประมวลจริยิ ธรรมข้้าราชการพลเรือื น และจรรยาบรรณวิิชาชีีพ ตลอดจน คุณุ ลัักษณะที่่พ� ึึงประสงค์ข์ อง
ระบบราชการไทย 8 ประการ ( I AM READY ) ได้้แก่่
I — Integrity ซื่อ� สััตย์์และกล้้ายืืนหยััดในสิ่ง� ที่่�ถููกต้้อง
A — Activeness ทำงานเชิิงรุกุ คิดิ เชิิงบวกและมีีจิิตบริกิ าร
M — Morality มีีศีลธรรม คุณุ ธรรมและจริิยธรรม
R — Responsiveness คำนึึงถึงึ ประโยชน์์สุขุ ของประชาชนเป็็นที่�่ตั้�ง
E — Efficiency มุ่่�งเน้้นประสิิทธิิภาพ
A — Accountability ตรวจสอบได้้
D — Democracy ยึึดมั่่น� ในหลัักประชาธิปิ ไตย
Y — Yield มุ่่�งผลสััมฤทธิ์์�
หััวข้้อหลุุมพรางทางการบริิหาร มุ่่�งเน้้นเสริิมสร้้างความรู้้� ความเข้้าใจในวินิ ัยั กฎระเบีียบต่่างๆ ข้้อผิิดพลาดที่�่มักั เกิิดบ่่อยๆ อันั เป็น็
หลุุมพราง ที่่�เกิิดจากอคติติ ่่างๆของนัักบริหิ าร และแนวทาง ป้อ้ งกันั ไม่่ให้้เกิดิ ข้้อผิดิ พลาดในการบริิหารองค์ก์ ร

สิ่่�งที่�ไ่ ด้้เรียี นรู้้�จากหัวั ข้้อหลุมุ พรางทางการบริิหาร

๑.เรีียนรู้�้ความรัับผิดิ ชอบทางกฎหมายของเจ้้าหน้้าที่่�ของรัฐั เช่่นทางอาญา วิินััย ทางละเมิิด
๒.ได้้รับั ทราบที่�่มาของข้้อร้้องเรีียน ข้้อกล่่าวหา รัับทราบประเด็็นเรื่อ� งร้้องเรีียนต่่างๆ รวมถึึงการตรวจสอบ สืบื สวนโดยสำนักั งาน
ตรวจเงินิ แผ่่นดิิน (สตง.) ไต่่สวนโดยคณะกรรมการปราบปรามทุจุ ริิตและประพฤติมิ ิิชอบ(ปปช.) คณะกรรมการปราบปรามทุจุ ริติ ในภาครััฐ
(ปปท.) และสืืบสวน สอบสวนทางวิินัยั
๓.ได้้ทราบถึึงมาตรการสำคััญ เร่่งด่่วนเชิิงรุกุ ในการป้้องกัันการทุจุ ริติ ของสำนักั งานปลััดกระทรวงสาธารณสุุข
๔.ได้้ทราบถึงึ โทษทางวินิ ััยของ ข้้าราชการ พกส. ลููกจ้้าง
๕.ได้้ทราบถึึงกฎหมาย ระเบีียบของทางราชการที่่�กำหนดให้้มีอี ำนาจ หน้้าที่่�
๖.ได้้ทราบปััญหา ข้้อผิิดพลาด ในด้้านการพััสดุเุ ช่่น การจััดซื้อ� จััดจ้้างตาม พระราชบัญั ญััติจิ ัดั ซื้อ� จััดจ้้าง พ.ศ.2560

ผ.บ.ก. 35 23

๖.การบริหิ ารในสถานการณ์ว์ ิิกฤต

วิิทยากร แพทย์ห์ ญิงิ คุุณหญิิงพรทิพิ ย์์ โรจนสุุนัันท์์

Classifying Crisis สถานการณ์ว์ ิกิ ฤติิ แบ่่งออกเป็น็ มีีดัังนี้้�

๑.Human-Initiated Crisis-Intentional, Unintentional สถานการณ์ท์ ี่เ่� กิิดขึ้น� จากฝีีมือื มนุุษย์ค์ นทำขึ้น� ?? เช่่น COVID-19
จากประเทศ USA. หรือื CHAINA (ตั้ง� ใจ/ไม่่ตั้้�งใจ) แต่่ทั้้�งสองมหาอำนาจก็็ไว้้ใจไม่่ได้้ทั้้�งคู่�

๒.Nature Initiated Crisis – Biological, Climate related, Geophysical เกิิดจากธรรมชาติหิ รือื เกิดิ จากฝีีมืือมนุุษย์์
๓.Technological – Initiated – failure, human error, More complex technology Technological (ซัับซ้้อน สับั สน
เช่่นมือื ถือื ยุ่�งยาก มากขึ้น� )
๔.Terrorist Attack (การโจมตีีของผู้้ก� ่่อการร้้าย)
๕.War (ภาวะสงคราม ที่�ต่ ้้องเตรีียมความพร้้อมทุกุ วิินาทีี)

ความหมายของภาวะวิิกฤต

๑.เป็็นสถานการณ์์ที่ค�่ วบคุมุ ยาก
๒.มีีเวลาจััดการในการทำงานค่่อนข้้างจำกัดั
๓.มีีอัันตรายต่่อผู้ค�้ นในสัังคม
๔.โครงสร้้างหลักั ของสังั คมเสีียหาย ต้้องการเตรีียมแก้้ไขแบบเร่่งด่่วน
๕.เป็น็ ภาวะฉุกุ เฉิิน (ต้้องเตรีียมความพร้้อมตลอดเวลา ไม่่มีใี ครคาดคิิด)
๖.ต้้องมีีการวางระบบเฉพาะเจาะจง (Specialization)

ในการบริิหารจััดการกัับภาวะวิกิ ฤตต่่าง ๆ มีี 3 สิ่่�งที่่�ต้้องบริหิ ารจัดั การดังั นี้้�

๑.Human resource บริหิ ารจัดั การคน ความสำเร็จ็ คือื “ความไว้้วางใจ และความเชื่อ� มั่่น� และมั่่น� ใจ
๒.Data บริิหารจัดั การข้้อมููลเพื่่อ� ไม่่ให้้สับั สนในข้้อมููลมีกี าร Clear data ป้้องกัันความซ้้ำซ้้อนยิ่ง� ในยุคุ Digital Transform สามารถ
บริหิ ารจัดั การได้้ง่่ายขึ้น� ลดขั้น� ตอนความยุ่่ง� ยากต่่างๆ การใช้เ้ ทตโนโลยีี เช่่น STEM : SCIENCE TECHNOLOGY ENGINEER MATHEMATIC
ของพระอาจารย์ท์ างภาคอิสิ าน
๓.Physical Facilities การจััดการเกี่่�ยวกับั วััสดุุคุุรุุภัณั ฑ์์ต่่าง ๆ ของใช้้ต่าง ๆ ระวังั การสููญหายการสัับเปลี่ย�่ น ยุทุ ธภััณฑ์์/ครุุภััณฑ์์
ต่่างๆ ซึ่่�งอาจสร้้างความเสีียหายให้้ทางราชการ
ในการบริิหารจัดั การสิ่�งต่่างๆ เช่่น กรณีีมีีผู้เ้� สีียชีีวิิตจำนวนมาก สิ่ง� ที่่ต� ้้องคำนึึงเพิ่่ม� เติิมคือื การจััดการบริิหารพื้้�นที่�่ สำหรับั ผู้้�เสีียชีีวิิต
ควรต้้องเป็น็ สถานที่่ป� ิิด เพื่่อ� ป้้องกัันบุุคคลอื่�นเข้้ามาทำรบกวนขั้น� ตอนการทำงาน ในการหาหลักั ฐาน หรือื ทำลายหลัักฐาน (ลักั ศพ) ต่่าง ๆ
ที่เ�่ กี่�่ยวข้้องกับั ผู้เ้� สีียชีีวิติ จะต้้องจััดการให้้ศพเน่่าช้้าที่ส่� ุดุ เพื่่อ� เป็็นการตรวจข้้อมููลส่่วนบุคุ คล การจัดั การเกี่ย�่ วกัับสื่�อ มีีความจำเป็็นมากเช่่น
กันั และจะต้้องมีีบุคุ คลที่ท่� ำหน้้าที่่�เป็็นโฆษกที่่ต� ้้องใช้้ศาสตร์แ์ ละศิิลป์์ เพื่่อ� คอยให้้ข้้อมููลคอยตอบคำถาม (Spokesperson) รวมถึึงการให้้
ข้้อมููล ข้้อเท็จ็ จริิงต่่างๆ ที่ไ�่ ม่่ทำให้้องค์ก์ รเกิดิ ความเสีียหาย

ผ.บ.ก. 35 24

ในสถานการณ์์วิกิ ฤตมีตี ้้องการผู้้น� ำ�ำ ตามหลัักการ 3 C คืือ

๑.Command หมายถึึง เป็น็ ผู้ส�้ั่�งการควรมีีความเด็ด็ ขาดรวดเร็ว็
๒.Control หมายถึงึ การควบคุมุ ปัจั จััยต่่างๆเพื่่�อไม่่ให้้งานเกิิดความเสีียหาย
๓.Co-ordinationหมายถึงึ การเข้้าไปประสานงาน ที่เ�่ กี่ย่� วเนื่่อ� งกััน

ลัักษณะของผู้้�นำ�ำ ที่�ด่ ีีคืือ

๑.Creativity หมายถึงึ ความคิดิ สร้้างสรรค์์
๒.Passion หมายถึึง มีีความศรััทธา ความตั้้�งใจเสมอ
๓.Opened mind หมายถึงึ ความเปิิดใจยอมรัับ
๔.Positive thinking หมายถึึง ความคิดิ บวก
๕.Persisting หมายถึึง มีีภููมิิ ยัังคงมีีอยู่�

ผู้้�บริิหารมีกี ารคิิดเชิิงระบบ

๑.Positive Thinking หมายถึงึ ความคิิดบวก มองจากสิ่ง� ไม่่ดีี
๒.Lateral Thinking หมายถึงึ การคิดิ รอบด้้าน
๓.Creative Thinking หมายถึงึ ความคิดิ ริเิ ริ่ม� สร้้างสรรค์์
๔.Holistic Thinking หมายถึึง ความคิิดแบบองค์์รวม
๕.Strategic Thinking หมายถึึง ความคิิดเชิิงยุุทธศาสตร์์ และบริิหารจัดั การอย่่างเป็็นระบบ

ในการทำ�ำ งานต้้องคำ�ำ นึึงถึึงหลัักธรรมาภิบิ าล (The Six Principles of Governance) คืือ อิสิ ระ เปิิดเผย
โปร่่งใส ตรวจสอบได้้ กล้้าทำ�ำ ในสิ่่�งที่่�ถูกู ต้้อง เป้้าหมายชัดั เจน มีีประสิิทธิผิ ล การทำ�ำ งานแม้้มีีอุปุ สรรคเราจะไม่่ย่่อท้้อ
ต่่ออุุปสรรค โดยยึดึ การใช้้พระราชดำำ�รัสั หลักั เศรษฐกิจิ พอเพีียงในหลวงรัชั กาลที่่� ๙ ทรงสอนให้้ใช้้ความอุุตสาหะ
ซึ่�ง่ ออกมาจากภายในของตนเอง

Inspirations พญ.คุุณหญิิงพรทิพิ ย์์ โรจนสุุนันั ท์์

๑.ช่่างสัังเกต ตั้�งประเด็น็
๒.การปรัับเปลี่�่ยนมุมุ มองของตนเอง รีีเฟรม
๓.มุ่่�งมั่่�น อย่่าหลงภาพหลวงตา
๔.ทุกุ วิกิ ฤติิ มีโี อกาสเสมอ
๕.ทำวัันนี้ใ้� ห้้ดีีที่�ส่ ุดุ และอย่า่ หลงตนเองว่า่ เหนืือใคร

ผ.บ.ก. 35 25

“ข.หมวดวิชิ าการบริหิ าร

๑. การพััฒนางานประจำำ�สู่่�งานวิจิ ััย
๒. การบริิหารความเสี่่�ยงด้้านการเงิิน
ด้้านการบริิหารพััสดุุ และการควบคุมุ ภายใน
๓. การบริหิ ารงานแบบมุ่่�งผลสััมฤทธิ์์�
๔. ทักั ษะด้้านดิิจิทิ ััลของนัักบริหิ ารภาครัฐั
๕. หลุมุ พรางทางการบริิหาร
๖. การสร้้างเครืือข่่ายผู้้บ� ริิหารและการบริหิ ารงาน
แบบมีีส่่วนร่่วม

ผ.บ.ก. 35 26

๑. การพััฒนางานประจำำ�สู่่�งานวิจิ ัยั

วิทิ ยากร อ.ดร.กิิตติิพร เนาว์์สุุวรรณ

CONCEPT OF STATISTICAL ANALYSIS

1.Types of statistics

1.1 Descriptive Statistics
Mean, Median, Mode, Range, Variance, Standard deviation, Standard scores
1.2 Inferential Statistics
Using data from a subset (sample) of a large group(population) to make inferences about the large group
based on random

2.Types of Measurement Scales:

- Nominal Scale: ถููกจัดั เป็น็ กลุ่�มๆ จัดั ลำดับั ก่่อนหลังั ไม่่ได้้ บอกระยะห่่างไม่่ได้้ คำนวณไม่่ได้้
- Ordinal Scale: ถููกจัดั เป็็นกลุ่�มๆ จัดั ลำดัับก่่อนหลัังได้้ บอกระยะห่่างไม่่ได้้ คำนวณไม่่ได้้
- Interval Scale: ถููกจัดั เป็็นกลุ่ม� ๆ จัดั ลำดัับก่่อนหลังั ได้้ บอกระยะห่่างได้้ คำนวณได้้
Non absolute zero
-Ratio Scale: ถููกจััดเป็น็ กลุ่�มๆ จััดลำดัับก่่อนหลัังได้้ บอกระยะห่่างได้้ คำนวณได้้
Absolute zero

3.Testing the relationship of variables

- Chi–square Test
- Pearson’s correlation

4.Assessment of Research Tools

4.1. ความตรงของเครื่่�องมืือ (Validity): Content validity, Construct validity, Criterion related validity
4.2 ความเที่่ย� งของเครื่่�องมืือ (Reliability): Internal consistency reliability, Stability, Equivalent reliability, Inter-rater
reliability

5.รููปแบบการเขีียนบทความวิจิ ััยเพื่่�อการตีพี ิิมพ์์ในวารสาร

- Quantitative Research
- Qualitative Research
- Experimental Research
- Research & Development (R&D)
- Mixed method
- Research & Development Innovation
- Action Research

ผ.บ.ก. 35 27

๒. การบริิหารความเสี่่�ยงด้้านการเงิิน ด้้านการบริหิ ารพััสดุุ และการควบคุมุ ภายใน

วิิทยากร อ.กฤตยา วัลั อาจ

ความเสี่ย� ง หมายถึงึ ความเป็น็ ไปได้้ของเหตุกุ ารณ์์ที่�อ่ าจจะเกิิดขึ้�นและเป็็นอุปุ สรรคต่่อการบรรลุวุ ััตถุุประสงค์์ของหน่่วยงาน
ตามระเบีียบคณะกรรมการตรวจเงินิ แผ่่นดินิ ว่่าด้้วยการกำหนดมาตรฐานการ ควบคุมุ ภายใน พ.ศ.๒๕๔๔ ได้้กำหนดให้้ส่่วนราชการ
ต้้องมีกี ารประเมินิ ความเสี่�่ยงและปรัับปรุุงระบบการ ควบคุุมภายใน และตามคำรับั รองการปฏิิบััติิงานของสถาบัันอนุุญาโตตุลุ าการประจำ
ปีงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๒ ในมิติ ิทิ ี่�่ ๔ มิิติิด้้านการกำกับั ดููแลกิิจการและการพััฒนาองค์์กร ตััวชี้�วััดที่่� ๔.๑ ระดับั การพััฒนาด้้านการกำกัับ
ดููแลกิิจการและการพััฒนาองค์ก์ าร ได้้กำหนดให้้การบริิหารความเสี่�ย่ งเป็็นส่่วนหนึ่่�งของเกณฑ์์วัดั ผลตััวชี้ว� ัดั

หลัักเกณฑ์์ การปฏิิบัตั ิิการบริหิ ารจัดั การความเสี่่�ยง

๑.จัดั ให้้มีกี ารบริหิ ารจัดั การความเสี่ย�่ ง โดยใช้้มาตรฐานกระทรวงการคลังั ถือื ปฏิบิ ัตั ิติ ามคู่่ม� ือื หรือื แนวทางปฏิบิ ัตั ิทิ ี่ก่� ระทรวงการคลังั
กำหนดและสามารถนำคู่�มือื หรือื แนวทางอื่น� มาประยุกุ ต์ใ์ ช้้กัับหน่่วยงานได้้

๒.จัดั ให้้มีผี ู้�ร้ ับั ผิิดชอบ ซึ่่ง� ต้้องประกอบด้้วยฝ่่ายบริิหาร และบุคุ ลากรที่ม�่ ีีความรู้้� ความเข้้าใจเกี่ย่� วกับั การจัดั ทายุทุ ธศาสตร์์และการ
บริหิ ารจััดการความเสี่�ย่ ง ทั้้ง� นี้้ไ� ม่่ควรเป็น็ ผู้้�ตรวจสอบภายใน

๓.ผู้ร�้ ัับผิิดชอบมีีหน้้าที่�่ ดังั นี้้�
- จััดทำแผนบริหิ ารจัดั การความเสี่่�ยง
- ติิดตามประเมิินผลการบริหิ ารจัดั การความเสี่่ย� ง
- จัดั ทำรายงานผลตามแผนการบริิหารจััดการความเสี่่ย� ง
- พิิจารณาทบทวนแผนบริหิ ารจััดการความเสี่ย่� ง
๔.หลักั เกณฑ์ป์ ฏิิบััติิการบริหิ ารจัดั การความเสี่�่ยงฯ จััดทำแผนบริหิ ารจัดั การความเสี่่ย� งเพื่่�อให้้บรรลุุวััตถุุประสงค์์
๕.การกำกัับดููแลฝ่่ายบริิหาร ผู้ร้� ัับผิดิ ชอบ และบุุคลากรที่เ�่ กี่่�ยวข้้องให้้มีกี ารบริิหารจััดการความเสี่�่ยงให้้เป็น็ ไปตามแผนการบริิหาร
จัดั การความเสี่่�ยงที่ก�่ ำหนด
๖.ติิดตามประเมิินผลอย่่างต่่อเนื่่อ� งในระหว่่างการปฏิิบััติงิ านหรืือติดิ ตามประเมิินผลเป็็นรายครั้้ง� หรืือใช้้ทั้�ง๒ วิิธีีร่่วมกััน กรณีีพบข้้อ
บกพร่่องที่ม่� ีีสาระสำคัญั ให้้รายงานทัันทีี
๗.จััดทำรายงานเสนอเพื่่�อพิิจารณาอย่่างน้้อยปีลี ะ ๑ ครั้้ง�
๘.สามารถกำหนดนโยบาย วิธิ ีีการ และระยะเวลาการรายงานการบริหิ ารจัดั การความเสี่ย�่ ง
๙.กรมบัญั ชีีกลางขอให้้หน่่วยงานของรัฐั จัดั ส่่งรายงานและรายงานผลการบริหิ ารจัดั การความเสี่ย่� ง หรือื ข้้อมููลอื่น� ๆ เพิ่่ม� เติมิ เกี่ย่� วกับั
กระบวนการบริิหารจััดการความเสี่�ย่ ง ให้้หน่่วยงานของรััฐดังั กล่่าวดำเนิินการตามรููปแบบ วิิธีีการ และระยะเวลาที่�ก่ รมบัญั ชีีกลางกำหนด
กรณีีไม่่สามารถปฏิิบััติิได้้ให้้ขอทำความตกลงกัับกระทรวงการคลััง

กรอบบริิหารจััดการความเสี่่�ยงประกอบด้้วย หลัักการ ๘ ประการ ดัังนี้้�

๑.การบริหิ ารจัดั การความเสี่่ย� งต้้องดาเนิินการแบบบููรณาการทั่่�วทั้้ง� องค์ก์ ร
๒.ความมุ่่ง� มั่่น� ของผู้้�กากัับดููแล หััวหน้้าหน่่วยงานของรัฐั และผู้้�บริิหารระดับั สููง
๓.การสร้้างและรักั ษาบุุคลากรและวัฒั นธรรมที่�่ดีีขององค์ก์ ร
๔.การมอบหมายหน้้าที่่�ความรัับผิิดชอบด้้านการบริหิ ารจััดการความเสี่ย�่ ง
๕.การตระหนัักถึงึ ผู้�ม้ ีีส่วนได้้เสีีย

ผ.บ.ก. 35 28

๖.การกำหนดยุทุ ธศาสตร์/์ กลยุทุ ธ์์ วััตถุุประสงค์์ และการตัดั สิินใจ
๗.การใช้้ข้ อมููลสารสนเทศ
๘.การพัฒั นาอย่่างต่่อเนื่่�อง

ประโยชน์ท์ ี่่�คาดหวัังว่่าจะได้้รับั จากการดำำ�เนินิ การบริหิ ารความเสี่่�ยง

๑.เป็น็ ส่่วนหนึ่ง่� ของหลักั การบริหิ ารกิจิ การบ้้านเมือื งที่ด�่ ีี ผู้บ�้ ริหิ ารทุกุ ระดับั ตระหนักั ถึงึ ความเสี่ย่� งหลักั ที่ส่� ำคัญั และสามารถทำหน้้าที่�่
ในการกำกับั ดููแลองค์์กรได้้อย่่างมีีประสิิทธิภิ าพและประสิิทธิิผลมากขึ้�น

๒.สร้้างฐานข้้อมููลที่่�มีีประโยชน์์ต่่อการบริิหารและการปฏิิบััติิงานในองค์์กร เป็็นแหล่่งข้้อมููลสำหรัับผู้�้บริิหารในการตััดสิินใจด้้าน
ต่่างๆ ซึ่่ง� รวมถึงึ การบริหิ ารความเสี่ย�่ ง ซึ่�ง่ ตั้ง� อยู่�บนสมมุตุ ิิฐานในการตอบสนองต่่อเป้้าหมายและภารกิิจหลัักขององค์์กรรวมถึงึ ระดัับความ
เสี่่�ยงที่่� ยอมรัับได้้

๓.ช่่วยสะท้้อนให้้เห็น็ ภาพรวมของความเสี่ย�่ งต่่างๆ ที่ส่� ำคัญั ได้้ทั้้ง� หมด ทำให้้บุคุ ลากรภายในองค์ก์ รมีีความเข้้าใจถึงึ เป้า้ หมายและภารกิจิ
หลักั ขององค์ก์ ร และตระหนักั ถึงึ ความเสี่ย่� งสำคัญั ที่ส�่ ่่งผลกระทบในเชิงิ ลบต่่อองค์ก์ รได้้อย่่างครบถ้้วน ซึ่ง�่ ครอบคลุมุ ความเสี่ย่� งธรรมาภิบิ าล

๔.เป็็นเครื่่�องมืือที่่�สำคััญในการบริิหารงาน ช่่วยให้้ผู้�้บริิหารสามารถมั่่�นใจได้้ว่่าความเสี่่�ยงได้้รัับการจััดการอย่่างเหมาะสมและทััน
เวลา รวมทั้้ง� เป็็นเครื่่อ� งมืือที่�่ สำคััญของผู้บ้� ริหิ ารในการบริหิ ารงานและการตัดั สิินใจในด้้านต่่างๆ เช่่น การวางแผนการกำหนดกลยุุทธ์ก์ าร
ติิดตามควบคุุมและวััดผลการปฏิิบััติิงาน ซึ่่�งส่่งผลให้้การดำเนิินงานของสถาบัันเป็็นไปตามเป้้าหมายที่�่กำหนด และสามารถปกป้้องผล
ประโยชน์์ รวมทั้้�งเพิ่่ม� มููลค่่าแก่่องค์์กร

๕.ช่่วยให้้การพััฒนาองค์์กรเป็็นไปในทิิศทางเดีียวกััน ทำให้้ รููปแบบการตััดสิินใจในระดัับการปฏิิบััติิงานขององค์์กรมีีการพััฒนา
ไปในทิศิ ทางเดีียวกันั เช่่น การตัดั สิินใจโดย ที่�ผ่ ู้้บ� ริิหารมีีความเข้้าใจในกลยุทุ ธ์์ วััตถุปุ ระสงค์์ขององค์ก์ ร และระดัับความเสี่่�ยงอย่่างชััดเจน

๖.ช่่วยให้้การพัฒั นาการบริหิ ารและจัดั สรรทรัพั ยากรเป็น็ ไปอย่่างมีีประสิทิ ธิภิ าพและ ประสิทิ ธิผิ ล การจัดั สรรทรัพั ยากรเป็น็ ไปอย่่าง
เหมาะสม โดยพิจิ ารณาถึงึ ระดับั ความเสี่ย�่ งในแต่่ละกิจิ กรรมและ การเลือื กใช้้มาตรการในการบริหิ ารความเสี่ย�่ ง เช่่น การใช้้ทรัพั ยากรสำหรับั
กิจิ กรรมที่ม่� ีีความเสี่่ย� งต่่างๆ และ กิจิ กรรมที่ม�่ ีีความเสี่�่ยงสููงย่่อมแตกต่่างกัันหรืือการเลือื กใช้้มาตรการแต่่ละประเภทย่่อมใช้้ทรัพั ยากรแตก
ต่่างกััน เป็น็ ต้้น

การบริิหารความเสี่่�ยงด้้านการเงิิน

ประเด็น็ ความเสี่�ยง
๑.ไม่่นำเงิินเก็็บรักั ษาไว้้ในตู้น้� ิริ ภัยั ของราชการ(ระเบีียบกระทรวงการคลััง พ.ศ.๒๕๖๒ ข้้อ ๘๕)
๒.กรรมการเก็บ็ รักั ษาเงินิ ไม่่ปฏิบิ ัตั ิหิ น้้าที่่�ตามคำสั่ง� /ระเบีียบ (ระเบีียบกระทรวงการคลังั พ.ศ.๒๕๖๒ ข้้อ ๘๖)
๓.เก็บ็ รัักษาเงิินไว้้เกินิ วงเงินิ ที่�ไ่ ด้้รัับอนุุญาต
๓.๑ รพช.เก็็บเงิินสดในมือื ๕๐๐,๐๐๐.๐๐ บาท เก็บ็ เงิินฝากธนาคารได้้ ๑,๐๐๐,๐๐๐.๐๐ บาท ที่เ�่ หลืือให้้นำฝากคลััง
๓.๒ รพ.สต.เก็บ็ เงินิ สดในมือื ๕,๐๐๐.๐๐ บาท เก็บ็ เงินิ ฝากธนาคารได้้ ๕๐๐,๐๐๐.๐๐ บาท ที่่�เหลืือให้้นำฝากคลััง
๔.เบิกิ จ่่ายเงิินงบประมาณ.ล่่าช้า้ /ข้้ามปีงี บประมาณ
๕.เงินิ งบประมาณเบิกิ มาไม่่ได้้จ่่าย/จ่่ายไม่่หมดไม่่นำส่่งคืนื คลังั ภายใน ๑๕ วันั ทำการนัับแต่่วันั รับั เงิินจากคลััง
๖.รายได้้แผ่่นดิินนำส่่งล่่าช้้าอย่่างน้้อยเดืือนละ ๑ ครั้้�งแต่่ถ้้าส่่วนราชการใดมีีเงินิ รายได้้แผ่่นดินิ เกิิน ๑๐,๐๐๐.๐๐ บาทให้้นำส่่งคลังั
ไม่่เกินิ ๓ วััน
๗.ไม่่ได้้จััดทำรายงานการใช้้ใบเสร็็จรัับเงิินประจำปีี หลังั สิ้�นปีีงบประมาณไม่่เกินิ ๓๑ ตุุลาคม ของปีงี บประมาณถััดไป
๘.เงินิ นอกงบประมาณไม่่ได้้นำฝากคลััง (อย่่างน้้อยต้้องนำฝากเดือื นละ ๑ ครั้้�ง)
๙.หลักั ฐานประกอบการเบิกิ จ่่ายไม่่ประทัับตรา “จ่่ายเงินิ แล้้ว”
๑๐.ไม่่มีีคำสั่ง� แต่่งตั้�งผู้�้ตรวจสอบการรัับเงิินประจำวััน
๑๑.ไม่่แต่่งตั้�งกรรมการเก็บ็ รัักษาเงิิน
๑๒.การแต่่งตั้�งผู้้ป� ฏิิบัตั ิหิ น้้าที่ก่� รรมการเก็บ็ รักั ษาเงิิน จะแต่่งตั้ง� ไว้้เป็็นการประจำก็็ได้้

ผ.บ.ก. 35 29

๑๓.การจ่่ายเงิินยืืมสััญญายืืมส่่วนใหญ่่ไม่่ระบุุวัันส่่งใช้้เงิินยืืม,ส่่งคืืนเงิินยืืมล่่าช้้า,ไม่่ออกใบรัับใบสำคััญเมื่่�อมีีการส่่งใช้้เงิินยืืม,ยืืมเงิิน
ในโครงการซื้�อวัสั ดุ,ุ ค่่าถ่่ายเอกสาร,ค่่าจ้้างเหมาบริกิ าร

*** กรณีียืมื เงิินอบรมโครงการการส่่งใช้เ้ งินิ ยืมื ภายใน ๓๐ วันั นัับจากวันั ที่่ร� ัับเงิิน
*** กรณีียืมื เงิินไปราชการ/อบรม ส่่งใช้้เงินิ ยืืมภายใน ๑๕ วันั นับั จากวันั ที่่�เดิินทางกลับั ถึงึ

การควบคุมุ ภายใน

“การควบคุุม” หมายถึึง การตรวจสอบการปฏิิบััติิงานว่่าเป็็นไปตามเป้้าหมายหรืือวััตถุุประสงค์์ที่่�กำหนดเอาไว้้หรืือไม่่ และการ
ปฏิบิ ััติงิ านนั้้น� มีีมาตรฐานในการทำงานหรือื ไม่่

กระบวนการปฏิิบััติงิ านที่ผ�่ ู้้ก� ำกัับดููแล หัวั หน้้าหน่่วยงานของรัฐั ฝ่่ายบริิหารและบุคุ ลากรของหน่่วยงานของรัฐั จัดั ให้้มีีขึ้�น เพื่่�อสร้้าง
ความมั่่�นใจอย่่างสมเหตุสุ มผลว่่า การดาเนิินงานของหน่่วยงานของรัฐั จะบรรลุุ

วัตั ถุปุ ระสงค์์ของการควบคุมุ ภายใน

๑.ด้้านการดำเนิินงาน (Operation) โดยมุ่่ง� หมายให้้การปฏิิบัตั ิงิ านเกิดิ ประสิิทธิิภาพ ประสิิทธิผิ ล และคุ้�มค่่า ด้้วยการกำกับั การใช้้
ทรััพยากรทุกุ ประเภทให้้เป็น็ ไปอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ บรรลุเุ ป้้าหมายที่ผ�่ ู้บ้� ริิหารกำหนดไว้้ และให้้ปลอดจากการกระทำทุจุ ริติ ของพนักั งาน
หรืือผู้้บ� ริิหารและหากมีีความเสีียหายเกิดิ ขึ้�นก็็ช่่วยให้้ทราบถึงึ ความเสีียหายนั้้�นได้้โดยเร็็วที่ส�่ ุุด

๒.ด้้านการรายงานทางการเงิิน(Financial Reporting)รายงานทางการเงิินหรืืองบการเงิินไม่่ว่่าจะเป็็นรายงานที่�่ใช้้ภายในหรืือ
ภายนอกองค์์กรต่่างต้้องมีีความเชื่�อถืือได้้และทัันเวลา มีีคุุณภาพเหมาะสมสำหรัับการนำไปใช้้เป็็นข้้อมููลประกอบการพิิจารณา ตััดสิินใจ
ทางธุุรกิจิ ของนักั บริหิ ารเจ้้าหนี้้� ผู้้ถ� ือื หุ้้น� และผู้ล�้ งทุนุ ทั่่ว� ไป

๓.ด้้านการปฏิิบัตั ิใิ ห้้เป็็นไปตาม กฎ ระเบีียบ และนโยบาย(Compliance with Application Laws and Regulations) การปฏิิบัตั ิิ
งานหรือื ดำเนิินธุุรกิิจให้้สอดคล้้อง หรืือเป็น็ ไปตามบทบัญั ญัตั ิิ ข้้อกำหนดของกฎหมาย นโยบาย ข้้อบังั คัับ ระเบีียบที่เ�่ กี่่�ยวข้้องกับั การปฏิบิ ััติิ
งานหรือื การดำเนินิ ธุรุ กิิจนั้้น� เพื่่อ� ป้้องกันั มิิให้้เกิิดผลเสีียหายใดๆ จากการละเว้้นการปฏิิบััติิให้้เป็็นไปตามกฎ ระเบีียบเหล่่านั้้�น

ลักั ษณะของการควบคุุม

๑.การควบคุมุ เชิงิ นามธรรม (Soft Control) มองไม่่เห็น็ จับั ต้้องไม่่ได้้ จิติ สานึึก คุณุ ธรรม จริยิ ธรรม ทักั ษะ/ความสามารถของบุคุ ลากร
๒.การควบคุมุ เชิิงรููปธรรม (Hard Control) เป็็นลายลัักษณ์อ์ ัักษร มองเห็น็ จับั ต้้องได้้ เช่่น กฎระเบีียบข้้อบังั คับั คู่ม� ืือปฏิบิ ัตั ิิงาน
ผัังโครงสร้้างหน่่วยงาน

หลัักในการควบคุมุ

๑.มีีความเหมาะสมกับั งาน
๒.มีีความสอดคล้้องกัับความต้้องการของงาน
๓.มีีความยืดื หยุ่�น
๔.บ่่งบอกข้้อบกพร่่องหรือื ปัญั หาอุุปสรรคที่�่เกิิดขึ้น� ได้้
๕.สามารถคาดการณ์ล์ ่่วงหน้้าได้้อย่่างถููกต้้อง

ประโยชน์ข์ องการควบคุุม

๑.ต่่อองค์์กร เป็็นเครื่่�องชี้�วััดความก้้าวหน้้าขององค์์กร ทำให้้องค์์กรมีีเกณฑ์์มาตรฐานในการปฏิิบััติิงานของบุุคลากร ทำให้้องค์์กร
เป็น็ ที่่ย� อมรัับ

๒.ต่่องาน ทำให้้รู้้�ว่่างานที่�่ทำเป็็นไปตามแผนงานหรืือโครงการหรืือนโยบายที่่�กำหนดเอาไว้้หรืือไม่่ ทำให้้รู้�้ความก้้าวหน้้าของงานที่�่
ทำ ทำให้้รู้�ว้ ่่าวิิธีีการที่่�ใช้ใ้ นการปฏิิบัตั ิิงานนั้้�น ๆ เป็น็ วิิธีีการที่ถ�่ ููกต้้องหรือื ไม่่ และทำให้้รู้ว�้ ่่างานที่ท่� ำมีีอุุปสรรคอะไร

๓.ต่่อบุุคคล เป็็นประโยชน์ต์ ่่อผู้�บ้ ริหิ ารเพื่่อ� ใช้้เป็็นเครื่่อ� งมือื ในการตรวจสอบการทำงานให้้เป็น็ ไปตามมาตรฐาน ส่่วนในด้้านผู้้�ปฏิิบัตั ิิ
การควบคุมุ ทำให้้ผู้�้ปฏิิบัตั ิติ ระหนัักถึงึ ความรู้�้ความสามารถของตนเอง

ผ.บ.ก. 35 30

การประเมิินระบบควบคุุมภายใน ที่�เ่ กี่่�ยวข้้องกัับกระทรวงสาธารณสุุข

การประเมินิ ผลการควบคุมุ ภายในระดับั หน่่วยงานของรัฐั ต้้องแต่่งตั้ง� คณะกรรมการชุดุ หนึ่ง่� มีหี น้้าที่ป�่ ระเมินิ และรายงานอย่่างน้้อย
ปีีละครั้้�งส่่งให้้กระทรวงเจ้้าสังั กัดั และผู้้ก� ำกับั ดููแลหน่่วยงานของรััฐ

การตอบแบบประเมิินในแต่่ละข้้อ ควรอยู่�บนพื้้�นฐานของการปฏิิบัตั ิิจริงิ

การประเมิินผลการควบคุมุ ภายใน

๑.การประเมินิ องค์ป์ ระกอบของการควบคุมุ ภายใน เป็น็ การประเมินิ เพื่่อ� ทราบว่่า หน่่วยงานของรัฐั ดำเนินิ การเป็น็ ไปตามมาตรฐาน
การควบคุมุ ภายใน ๕ องค์ป์ ระกอบ ๑๗ หลักั การ หรือื ไม่่มีอี งค์ป์ ระกอบ หรือื หลักั การใดที่ไ�่ ม่่สามารถดำเนินิ การได้้ตามมาตรฐานการควบคุมุ
ภายในของรััฐหรืือไม่่ กรณีีที่่�ไม่่สามารถดำเนิินการได้้ตามมาตรฐาน หน่่วยงานของรััฐต้้องปรัับปรุุงการดำเนิินงานให้้เป็็นไปตามมาตรฐาน
การควบคุมุ ภายในต่่อไป

๒.การประเมินิ ภารกิจิ เป็น็ การประเมินิ เพื่่อ� ทราบว่่า ภารกิจิ ของหน่่วยงานของรัฐั มีกี ารควบคุมุ เพื่่อ� ให้้การดำเนินิ งานบรรลุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์์
เป้า้ หมายหรือื ไม่่ โดยภารกิจิ ที่่�หน่่วยงานของรััฐต้้องทำการประเมิินผลการควบคุุมภายในประกอบด้้วยภารกิจิ ๓ ประเภท คืือ

๑.ภารกิิจตามกฎหมายที่่จ� ััดตั้�งหน่่วยงานของรัฐั
๒.ภารกิิจตามแผนการดำเนิินงานที่่ส� ำคััญของหน่่วยงานของรััฐ
๓.ภารกิจิ อื่น� ที่่ส� ำคััญของหน่่วยงานของรัฐั

เครื่่อ� งมืือที่ใ�่ ช้้ในการประเมิิน

เครื่่�องมือื การประเมิินองค์์ประกอบของการควบคุมุ ภายใน
๑.๑ แบบประเมินิ องค์์ประกอบของการควบคุุมภายใน
๑.๒ แบบรายงานการประเมินิ องค์ป์ ระกอบของการควบคุุมภายใน (แบบ ปค. ๔)

เครื่่อ� งมืือการประเมินิ ภารกิิจ

๒.๑ แบบประเมิินความเสี่ย�่ งภารกิิจเพื่่อ� การควบคุุมภายใน
๒.๒ บัญั ชีีหลัักเกณฑ์ก์ ารให้้คะแนนโอกาสที่จ�่ ะเกิิดความเสีียหาย (L) และความรุนุ แรงผลกระทบ (C)
๒.๓ แผนภููมิิเกณฑ์์การประเมินิ ความเสี่ย่� ง
๒.๔ แบบรายงานการประเมิินผลการควบคุุมภายใน (แบบ ปค. ๕)

ผ.บ.ก. 35 31

๓. การบริหิ ารจััดการแบบมุ่่�งผลสััมฤทธิ์์�

วิิทยากร รศ.ดร.จรััส อติิวิทิ ยาภรณ์์

Result Based Management คืือ การบริิหารเพื่่อ� ให้้ได้้ทรััพยากรมาอย่่างประหยััด (Economy) และใช้้ทรััพยากรที่่�ได้้มาอย่่างมีี
ประสิทิ ธิิภาพ (Efficiency) เพื่่�อให้้ได้้ผลงานที่่บ� รรลุเุ ป้้าหมาย (Effectiveness) ขององค์์กร เป็น็ วิิธีีบริิหารจัดั การสมัยั ใหม่่เพื่่�อให้้เกิิดการ
ปรัับเปลี่�ย่ นกระบวนทััศน์์และวิธิ ีีบริิหารงานให้้เปลี่่�ยนไปจากเดิิม โดยผล (Result) ที่�ไ่ ด้้ คือื ผลผลิิต (Output) เป็น็ สิ่ง� ที่่ร� ัับรู้้�ได้้หรืือจับั ต้้อง
ได้้ และผลลัพั ธ์์ (Outcome) เป็น็ สิ่ง� ที่เ�่ กิดิ ขึ้น� จากการนำผลผลิติ ไปใช้้ RBM จะสำเร็จ็ ได้้ด้้วยตัวั ผู้บ�้ ริหิ าร โดยคุณุ สมบัตั ิขิ องผู้บ้� ริหิ ารมือื อาชีีพ
คือื การมีีวิิสััยทัศั น์์ (Vision) ดููคนออก บอกคนได้้ และใช้้คนเป็็น คืือผู้บ้� ริหิ ารที่�ด่ ีีควรรัับรู้�้ถึึงความคิดิ และความรู้้�สึึกของผู้�้อื่�น สามารถโน้้ม
น้้าวให้้ผู้้�อื่�นปฏิิบััติิงานได้้โดยไม่่รู้้�สึึกว่่ากำลัังถููกสั่�ง และรู้�้ถึึงคุุณสมบััติิของลููกน้้องแต่่ละคนว่่ามีีคุุณสมบััติิ ความสามารถด้้านไหน อย่่างไร
สามารถแบ่่งงานได้้เหมาะสมกับั แต่่ละบุุคคล

ผู้้�บริิหารที่จ�่ ะประสบความสำำ�เร็จ็ มีอี งค์ป์ ระกอบสำำ�คัญั ๓ ส่่วน คืือ

๑.Cognitive ภูมู ิิรู้� หรืือฐานคิดิ ผู้�้บริหิ ารต้้องมีีสติิปััญญา มีีความคิิดสร้้างสรรค์์ รู้จ้� ักั คิดิ วิเิ คราะห์์ ประกอบด้้วยความคิิดทั้้ง� ๒ ส่่วน
เพื่่�อให้้สามารถแก้้ไขปััญหาได้้ทุกุ ระดัับ

A.Creative thinking ความคิดิ สร้้างสรรค์์ และพยายามทำให้้มีีสิ่ง� ใหม่่ๆ เกิดิ ขึ้น� ในองค์์กรเสมอ
B.Critical thinking การคิดิ วิเิ คราะห์์ มีีวิจิ ารณญาณ หากฟังั เรื่อ� งใดแล้้วยังั ไม่่รีีบตอบต้้องมีีวิจิ ารณญาณ คิดิ แบบมีเี หตุมุ ีีผลแล้้วจึึงตอบ
๒.ภููมิิธรรม Effective หรืือฐานใจ คือื คุุณธรรม จริิยธรรม เป็น็ ตััวควบคุุม ผู้�้บริิหารต้้องรู้ว�้ ่่าคนเราสามารถผิดิ พลาดกัันได้้ ให้้อภัยั
ได้้ ผู้�้บริิหารต้้องรู้�้เท่่าทัันและหลีีกเลี่่ย� งโอกาสที่ท�่ ำให้้เกิดิ ความผิิดพลาดได้้ โดยเรื่�องที่่ห� ้้ามผิดิ พลาด คือื การทุุจริติ (Corruption) และการ
ประพฤติิผิดิ ทางเพศ (Sexual Morality) ผู้้บ� ริหิ ารควรมีีหลัักสำคัญั 6 ประการ คือื
ก.หลัักนิิติธิ รรม Rule of law หมายถึึงความถููกต้้องเป็น็ ธรรม และการปฏิิบััติติ ามกฎ กติกิ าที่�ต่ กลงกัันไว้้อย่่างเคร่่งครััด
ข.หลักั คุุณธรรม Ethics หมายถึึงการยึึดมั่่น� ในความถููกต้้องดีีงาม พััฒนาตนเองไปพร้้อมๆ กััน เพื่่อ� ให้้มีีความซื่่อ� สััตย์์ จริงิ ใจ ขยััน
อดทน และมีีระเบีียบวิินััย ปฏิบิ ัตั ิิหน้้าที่่�ของตนเองได้้อย่่างครบถ้้วน ทำให้้เป็็นที่เ�่ ชื่�อถือื ของผู้้ใ� ต้้บัังคับั บัญั ชา
ค.หลัักความโปร่่งใส Transparency หมายถึึง การสร้้างความไว้้วางใจซึ่ง่� กัันและกััน โดยปรับั ปรุุงกลไกการทำงานขององค์์กรให้้มีี
ความโปร่่งใส
ง.หลักั การมีีส่วนร่่วม Participation หมายถึึง การเปิิดโอกาสให้้มีีส่วนร่่วมรับั รู้้� และเสนอความเห็็นในการตัดั สิินใจปััญหาต่่างๆ
จ.หลักั ความรัับผิิดชอบ Accountability หมายถึึง การตระหนัักในสิทิ ธิิ หน้้าที่่�รับั ผิิดชอบ ตลอดจนเคารพในความคิดิ เห็็นที่�แ่ ตกต่่าง
กล้้ายอมรับั ผลดีีและผลเสีียจากการกระทำของตนเอง
ฉ.หลักั ความคุ้้ม� ค่่า Utility หมายถึึง การบริหิ ารจัดั การและใช้้ทรััพยากรที่่ม� ีีจำกััด เพื่่อ� ให้้เกิิดประโยชน์ส์ ููงสุุดแก่่ส่่วนรวม
๓.ภูมู ิิฐาน Psychomotor หรืือฐานกาย เป็น็ บุคุ ลิกิ ภาพภายนอกที่่�แสดงให้้เห็็น ผู้้บ� ริิหารควรมีีบุคุ ลิิกภาพที่่ด� ีี มีีความน่่าเชื่อ� ถือื ทั้้ง�
ทรงผม การแต่่งกาย เครื่่�องประดับั ต่่างๆ ผู้้�บริิหารควรเป็น็ แบบอย่่างที่ด่� ีี เพราะผู้ป�้ ฏิบิ ััติิจะมองการกระทำมากกว่่าฟังั คำพููด

ผ.บ.ก. 35 32

การบรหิ ารแบบมงุ่ ผลสมั ฤทธ์ิ จะเนน้ ผลการปฏบิ ตั งิ านเปน็ หลกั โดยมีตวั ชี้วดั ความสำ�ำเรจ็ ของการปฏบิ ตั งิ านที่เปน็ รูปธรรม คอื Key
Performance Indicators ซึ่ง KPI ที่ดีต้องตรงประเดน็ เปน็ รูปธรรม มีความไว ผู้ใช้ยอมรบั บคุ ลากรทกุ คนที่เกย่ี วขอ้ งควรมีส่วนรว่ มในการคดิ

การบรหิ ารม่งุ ผลสมั ฤทธ์ิ มีความเชอื่ มโยงกับการบริหารงานเชงิ กลยุทธ์ โดยการที่องคก์ รนำ�ำวิสยั ทัศน์ พนั ธกจิ วตั ถุประสงค์ และ
แผนกลยทุ ธ์ (Strategic Plan) เป็นกรอบในการกำ�ำหนดปัจจยั หลักแห่งความสำ�ำเรจ็ Critical Success Factors (CSF) และใช้เครื่องมือ
ต่างๆ ในการวเิ คราะห์เพอื่ สรา้ งแผนกลวิธี (Tactical Plan) ที่มี KPI เปน็ ตวั ชี้วดั ผลการดำ�ำเนินงานหลัก

Objective and Key Results (OKR) คอื เคร่ืองมอื ในการตงั้ เป้าหมาย (Objective) ซึ่งต้องมีความชัดเจน เข้าใจงา่ ย มีความท้าทาย
และที่สำ�ำคญั คือต้องมีกรอบเวลาในการวัดผลที่แน่ชัด สามารถประเมินผลได้ การกำ�ำหนดการวดั ผลความสำ�ำเร็จ (Key Results) อาจเปน็
ตัวเลขหรือวัดผลเชงิ คุณภาพก็ได้ มักกำ�ำหนดการวัดผล 3-5 Key Results ต่อ 1 Objective

ผ.บ.ก. 35 33

๔. ทัักษะด้้านดิิจิิทััลของนัักบริหิ ารภาครััฐ

วิทิ ยากร อ.วิชิ าญ ชููรัตั น์์

๑.Digital transformation

เป็น็ กระบวนการของการใช้้เทคโนโลยีีดิจิ ิิทัลั ในการเปลี่ย่� นแปลงกระบวนการและบริกิ ารทางธุรุ กิจิ ทั้้�งแบบดั้ง� เดิมิ และที่ไ่� ม่่ใช่่ดิจิ ิิทััล
หรือื สร้้างกระบวนการใหม่่ เพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับตลาดที่เ�่ ปลี่่�ยนแปลงไปและความคาดหวัังของลููกค้้า Digital transformation จึึงเป็น็ เรื่�อง
เกี่ย�่ วกับั การพัฒั นาธุรุ กิจิ ของคุณุ โดยการทดลองกับั เทคโนโลยีีใหม่่และทบทวนแนวทางปัจั จุบุ ันั ของคุณุ เพื่่อ� แก้้ไขปัญั หาทั่่ว� ไป เนื่่อ� งจากเป็น็
วิวิ ััฒนาการ การเปลี่่�ยนแปลงไม่่จำเป็น็ ต้้องมีีจุดุ สิ้�นสุุดที่�ช่ ัดั เจน MIT Sloan Management Review ซึ่ง�่ เป็็นสื่�อสิ่�งพิิมพ์ท์ ี่่เ� น้้นว่่าการจัดั การ
เปลี่�่ยนแปลงในยุุคดิิจิิทััล กล่่าวว่่า “การเปลี่�่ยนผ่่านสู่�ดิิจิิทััลควรคำนึึงถึึงการปรัับตััวอย่่างต่่อเนื่่�องกัับสภาพแวดล้้อมที่�่เปลี่�่ยนแปลงตลอด
เวลา” เช่่น การโยกย้้ายข้้อมููลไปยัังบริกิ ารคลาวด์์ การใช้้ประโยชน์จ์ ากปัญั ญาประดิษิ ฐ์์ และอื่น� ๆ

๒.ประเทศไทย 4.0 Thailand 4.0

ในปัจั จุบุ ันั เป็น็ ที่่ย� อมรับั กัันแล้้วว่่า นวัตั กรรม (Innovation ) เป็็นปััจจัยั ที่ส่� ำคััญอัันดัับต้้นๆสำหรัับอััตราเติิบโตและการแข่่งขัันของ
เศรษฐกิิจไทย เพราะจากการเปลี่่ย� นแปลงของเศรษฐกิิจ สัังคม การเมือื งและเทคโนโลยีีที่่�เปลี่ย�่ นแปลงอย่่างรวดเร็็วในปัจั จุบุ ันั ทำให้้เกิิดทั้้�ง
โอกาสและความท้้าทายของประเทศไทย ทั้้�งภาครัฐั ภาคเอกชนในยุคุ ที่่�มีกี ารแข่่งขันั สููง จนเกิดิ นโยบาย Thailand 4.0 ที่ท�่ างรัฐั บาลได้้ใช้้
โอกาสดัังกล่่าวในการปรัับเปลี่่�ยนแนวทางในการพััฒนาประเทศจากประเทศที่่�แข่่งขัันด้้วยความได้้เปรีียบเชิิงความสมบููรณ์์ทางทรััพยากร
บุคุ คล ธรรมชาติิ ชีีวภาพและวัฒั นธรรม เพื่่�อไปสู่่�ประเทศที่แ�่ ข่่งขันั ด้้วยความได้้เปรีียบเชิงิ แข่่งขันั ที่ใ�่ นวัตั กรรมและความคิิดสร้้างสรรค์์เพื่่�อ
สร้้างมููลค่่าและคุุณค่่า (Value added and value creation)

โดยนโยบาย Thailand 4.0 นั้้�น โดยมุ่�งไปที่่ก� ารสร้้างความสามารถในการแข่่งขันั ของอุตุ สาหกรรมหลัักที่�ม่ ีีความสอดคล้้องกับั ความ
สามารถของประเทศไทยและความต้้องการของตลาดโลก โดยมีีกลไกประชารัฐั เป็็นกลไกขับั เคลื่่�อน จากนโยบายดัังกล่่าว ภาคเอกชนและ
ประชาชนต้้องปรัับตัวั เพื่่�อให้้สามารถแข่่งขันั ได้้อย่่างมีีประสิทิ ธิิภาพสููงสุดุ

ระบบราชการ 4.0

ระบบราชการ 4.0 ตามที่�่รััฐบาลได้้มีีนโยบายในการขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจด้้วยนวััตกรรมเพื่่�อพััฒนาประเทศไทยไปสู่่� ความมั่่�นคง
มั่่ง� คั่ง� และยั่ง� ยืนื หรืือที่�ร่ ู้�้จัักกัันว่่า ไทยแลนด์์ 4.0 หรือื ประเทศไทย 4.0 นั้้�น ระบบราชการ ก็็ต้้องมีีการปรัับเปลี่ย�่ นและปฏิริ ููปเพื่่อ� รองรับั
และส่่งเสริิมไทยแลนด์์ 4.0 ด้้วยเช่่นกันั

ปัจั จััยแห่่งความสำเร็็จของระบบราชการ 4.0 ระบบราชการไทยในบริบิ ทไทยแลนด์์ 4.0 เพื่่�อรองรัับนโยบาย ประเทศไทย 4.0 ภาค
รััฐ หรือื ระบบราชการจะต้้องทำงานโดยยึึดหลักั ธรรมาภิิบาลของการบริิหารกิจิ การบ้้านเมืืองที่�่ดีี เพื่่�อประโยชน์ส์ ุขุ ของประชาชน (Better
Governance, Happier Citizens) หมายความว่่า ระบบราชการต้้องปรับั เปลี่�่ยนแนวคิดิ และวิธิ ีีการทำงานใหม่่ เพื่่�อพลิกิ โฉม (transform)
ให้้สามารถเป็็นที่�เ่ ชื่อ� ถืือไว้้วางใจและเป็น็ พึ่�ง่ ของประชาชนได้้อย่่างแท้้จริิง (Credible and Trusted Government) ดัังนี้้�

๑.เปิดิ กว้้างและเชื่อ� มโยงกันั (Open & Connected Government) คือื การทำงานต้้องเปิิดเผยและโปร่่งใส เปิดิ กว้้างให้้กลไกหรือื
ภาคส่่วนอื่น� ๆ เข้้ามามีีส่วนร่่วม โอนถ่่ายภารกิิจที่ภ่� าครััฐไม่่ควรดำเนิินการเองไปให้้ภาคส่่วนอื่�นดำเนินิ การแทน จัดั โครงสร้้างการทำงาน
เป็็นแนวระนาบ มากกว่่าสายการบัังคัับบััญชาในแนวดิ่�ง และเชื่�อมโยงการทำงานราชการบริิหารส่่วนกลางส่่วนภููมิิภาค และส่่วนท้้องถิ่�น
ให้้มีีเอกภาพและสอดรับั ประสานกััน

ผ.บ.ก. 35 34

๒.ยึึดประชาชนเป็็นศููนย์์กลาง (Citizen-Centric Government) ทำงานโดยมองไปข้้างหน้้า (คิิดเสมอว่่าประชาชน จะได้้อะไร)
มุ่่ง� เน้้นแก้้ไขปััญหาให้้ประชาชน ให้้บริกิ ารเชิิงรุกุ ไม่่ต้้องรอให้้ประชาชนมาขอความช่่วยเหลืือ จััดบริกิ าร สาธารณะที่่�ตรงกัับความต้้องการ
ของประชาชน

๓.มีีขีดสมรรถนะสููงและทัันสมััย (Smart & High Performance Government) การทำงานต้้องมีีการวิิเคราะห์ค์ วามเสี่่�ยงเพื่่อ�
เตรีียมการล่่วงหน้้า นำองค์์ความรู้�ท้ ี่่�เป็น็ สหสาขาวิชิ ามาสร้้างนวัตั กรรมหรืือประยุุกต์์เพื่่อ� ตอบสนองการเปลี่่�ยนแปลงได้้ทัันเวลา ปรัับตัวั ให้้
เป็น็ สำนักั งานที่ท่� ัันสมัยั มีีขีดสมรรถนะสููง และทำให้้ข้้าราชการมีีความผููกพัันต่่อการปฏิบิ ัตั ิงิ าน

ทัักษะด้้านดิจิ ิทิ ััลของข้้าราชการและบุุคลากรภาครััฐ

คณะรััฐมนตรีี ในการประชุุมเมื่่�อวัันที่่� ๒๖ กัันยายน ๒๕๖๐ มีีมติิเห็็นชอบในหลัักการ แนวทางการพััฒนาทัักษะด้้านดิิจิิทััลของ
ข้้าราชการและบุคุ ลากรภาครัฐั เพื่่อ� การปรับั เปลี่่�ยนเป็็นรัฐั บาลดิิจิทิ ัลั ตามที่ส่� ำนัักงาน ก.พ. เสนอ โดยมีีวัตั ถุุประสงค์์เพื่่�อให้้ภาครัฐั มีีกำลััง
คนที่่ม� ีีทักั ษะด้้านดิจิ ิิทัลั ที่เ�่ หมาะสมที่จ�่ ะเป็็นกลไกขับั เคลื่่อ� นที่่ส� ำคัญั ในการปรัับเปลี่ย�่ นภาครััฐเป็็นรัฐั บาลดิจิ ิทิ ััล และเพื่่อ� ให้้ข้้าราชการและ
บุคุ ลากรภาครัฐั สามารถปรับั ตัวั ให้้เท่่าทันั กับั การเปลี่ย�่ นแปลงของเทคโนโลยีี มีีความพร้้อมที่จ่� ะปฏิบิ ัตั ิงิ านตามบทบาทและพฤติกิ รรมที่ค�่ าด
หวัังในบริิบทของการปรัับเปลี่ย่� นเป็็นรัฐั บาลดิิจิิทัลั และสามารถนำเทคโนโลยีีดิจิ ิิทัลั มาใช้ใ้ ห้้เกิิดประโยชน์์สููงสุดุ ได้้

ในการนี้้� ได้้มอบหมายให้้คณะกรรมการข้้าราชการพลเรืือน (ก.พ.) กำหนดทัักษะด้้านดิิจิิทััลของข้้าราชการและบุุคลากรภาครััฐที่่�
ประกอบด้้วย ความรู้�้ ความสามารถ ประสบการณ์์ และคุุณลัักษณะอื่�น และกำหนดให้้ข้้าราชการและบุุคลากรภาครััฐกลุ่�มใดควรได้้รัับ
การพััฒนาทัักษะด้้านดิิจิทิ ััลใด รวมทั้้�งได้้มอบหมายให้้สถาบัันคุุณวุุฒิวิ ิชิ าชีีพ (องค์์การมหาชน) ร่่วมกัับสำนักั งาน ก.พ. จัดั ทำรายละเอีียด
ทักั ษะด้้านดิจิ ิิทััลของข้้าราชการและบุุคลากรภาครัฐั ด้้วย

ทัักษะด้้านดิิจิิทััลมีีการจำแนกตามความพร้้อมและพััฒนาการของส่่วนราชการและหน่่วยงานของรััฐในการปรัับเปลี่�่ยนเป็็นองค์์กร
ดิจิ ิิทัลั ๓ ระยะ ได้้แก่่

๑.ระยะเริ่�มต้้น (Early Stage)
๒.ระยะกำลัังพัฒั นา (Developing Stage)
๓.ระยะสมบููรณ์์(Mature Stage)
บุุคลากรภาครััฐบุุคคลใดจะมีีทัักษะด้้านดิิจิิทััลกลุ่ �มใดให้้พิิจารณาจากบทบาทและพฤติิกรรมที่่�คาดหวัังในการปรัับเปลี่่�ยนเป็็น
รััฐบาลดิิจิทิ ััล ตามที่�่กำหนดในมติิคณะรััฐมนตรีีวันั ที่่� ๒๖ กัันยายน ๒๕๖๐ เรื่อ� ง(ร่่าง) แนวทางการพัฒั นาทักั ษะด้้านดิจิ ิทิ ัลั ของข้้าราชการ
และบุุคลากรภาครัฐั เพื่่�อปรับั เปลี่ย่� นเป็็นรััฐบาลดิจิ ิทิ ััล ประกอบกับั หน้้าที่�ค่ วามรัับผิดิ ชอบและลักั ษณะงานที่ป�่ ฏิิบััติขิ องบุุคคลและตามกลุ่ม�
ข้้าราชการและบุุคลากรภาครััฐ 6 กลุ่ม� ได้้แก่่
๑.ผู้้�บริิหารส่่วนราชการ (Executive)
๒.ผู้�อ้ ำนวยการกอง (Management)
๓.ผู้้�ทำงานด้้านนโยบายและวิิชาการ (Academic)
๔.ผู้้�ทำงานด้้านบริิการ (Service)
๕.ผู้้�ปฏิิบััติิงานด้้านเทคโนโลยีี (Technologist)
๖.ผู้�ป้ ฏิบิ ััติงิ านกลุ่�มอื่่�น (Others)
เป้า้ หมายของแนวทางการพััฒนาทัักษะด้้านดิจิ ิิทััลของข้้าราชการและบุุคลากรภาครัฐั
เพื่่�อให้้ข้้าราชการและส่่วนราชการมีีกรอบการดำเนิินงานเพื่่�อพััฒนาทัักษะด้้านดิิจิิทััล ที่่�จะส่่งเสริิมสนัับสนุุนการให้้เกิิดการนำ
เทคโนโลยีีดิิจิทิ ััลมาใช้ใ้ นการปฏิบิ ัตั ิิงานและในการพัฒั นางานภาครััฐ และสนับั สนุุน “การปรัับเปลี่�่ยนภาครััฐให้้เป็น็ รััฐบาลดิิจิิทัลั ”

ผ.บ.ก. 35 35

๕. หลุมุ พรางทางการบริิหาร

วิทิ ยากร ดร.สุุชาติิ ค้้าทางชล

ก่่อนที่�เ่ ราจะรู้�บ้ ริิบทอื่่�นๆ สิ่ง� แรกที่เ�่ ราต้้องรู้้� คือื รู้้จ� ักั ตัวั เอง ดังั นั้้�น หลุุมพรางทางการบริิหาร คืือ การที่�ไ่ ม่่รู้้�ว่่าตัวั เองไม่่รู้�อะไร

๘ หลุมุ พรางที่่�ผู้้�บริหิ ารต้้องพบ

หลุุมหลงตนเอง คิดิ ว่่าใหญ่่ เก่่งกว่่าใคร ไม่่มั่่น� ใจในคนอื่�น เมื่่�อมอบอำนาจหน้้าที่�่ให้้ผู้ใ�้ ต้้บัังคัับบัญั ชาตัดั สินิ ใจแล้้วก็็ไม่่ควรตััดสินิ ใจ
ซ้้ำซ้้อน

หลุุมชััยชนะ แพ้้ไม่่เป็น็ ประมาทไม่่ได้้ โหมงานไม่่รู้�เ้ วลา เครีียดกับั การทำการบ้้าน สร้้างผลงานมากเกิินไป แนะนำหลักั การบริิหาร
เวลา 80/20 ทำงานสำคัญั 20% กระจายงานรอง 80% เพื่่�อผลลัพั ธ์ท์ ี่�่ดีีกว่่า

หลุุมความคิิด หมดไฟ ไม่่ศรััทธาตััวเอง ท้้อถอยเมื่่�อเจอปััญหา คิิดถููกธรรมชาติิ คิิดบวกเกิิดแรงบัันดาลใจชาร์์ทไฟให้้ตััวเอง คิิด
สร้้างสรรค์ป์ รับั ปรุุงต่่อยอด คิดิ ต่่างพััฒนาไม่่เหมืือนใคร คิดิ นวััตกรรมยิ่่ง� ใหญ่่ไฉไลกว่่าเดิมิ ส่่งให้้ทำเป็็น...หลากหลาย คิิดฟุ้�งซ่่าน คือื หลุุม
พราง ความสำเร็จ็ เกิิดจากคิิดวิิเคราะห์์

หลุมุ ความกลัวั กลััวขัดั แย้้ง กลัวั ตำหนิิ กลััวถููกโจมตีี ไม่่กล้้าโต้้แย้้งทั้้ง� ที่่�เสีียเปรีียบ ไม่่กล้้าบอก จะเลืือกบอก ความกลัวั สกัดั ความ
ก้้าวหน้้าและความสุุขของเรา ความกลััวที่�ส่ กัดั กั้น� ความก้้าวหน้้าและความสุขุ ของเรา

๑. รู้ส�้ ึึกว่่าต้้องรองรับั แรงกดดันั รอบด้้าน
๒. มองการทำงานเป็็นความเครีียดไม่่ใช่่เรื่อ� งท้้าทาย
๓. ขาดความมั่่�นใจในตัวั เอง
๔. สับั สนในตนเองว่่าเรื่�องใดควรทำเองหรืือให้้ผู้�อ้ื่�นทำ
๕. รู้ส�้ ึึกว่่าไม่่ได้้รัับความร่่วมมืือ
๖. เกิดิ อาการท้้อถอยกัับการทำงาน
๗. ไม่่กล้้าตััดสิินใจเพราะกลััวความล้้มเหลว
หลุมุ ความเชื่่�อ ยึึดติิดรููปแบบที่เ�่ คยทำ คู่�มือื ขาดการศึึกษาแก่่นแท้้ แล้้วนำไปปฏิบิ ัตั ิิจริิง วางแผนงานเป็็นระบบ กำหนดเป้้าหมาย
ใส่่ใจการทำงานต่่อเนื่่อ� ง แต่่อย่่าหลงไปปฏิบิ ัตั ิโิ ดยขาดความรู้ม้� ีโี อกาสผิดิ พลาดได้้ง่่ายเป็น็ อันั ตรายอย่่างยิ่ง� จะวัดั ผลของความสำเร็จ็ อย่่างไร?
๑. ดููจากการบรรลุุเป้้าหมายที่ก�่ ำหนดไว้้แล้้ว (Goal Attainment Approach)
๒. ดููทั้้ง� ระบบ (System Approach)
๓. ดููทั้้ง� (input-process-output)
๔. ดููความพอใจของผู้�้มีีส่วนได้้ส่่วนเสีีย (Stakeholder Approach)
๕. ดููที่ค่� ่่านิิยมของคนในองค์ก์ าร (Competing Value Approach)
หลุมุ กิเิ ลสและค่่านิิยม ทุุจริิต นิยิ มผิิด เห็น็ ประโยชน์ส์ ่่วนตนแลกด้้วยเศษเงิินมากกว่่าธรรมาภิิบาล อาชีีพเสริมิ เป็น็ สิ่�งที่�่ดีีมาก คุณุ ค่่า
ของงานเสริิมอยู่ท� ี่ก�่ ารจัดั สรรเวลา ไม่่เบีียดบัังเวลาของงานประจำ โอกาสสำเร็็จอย่่างมีีศัักดิ์�ศรีีมีีอยู่�ไม่่ไกลเกิินฝััน
หลุมุ อารมณ์์ “อารมณ์ส์ ููง ปััญญาต่่ำ เหตุผุ ลต่่ำ อารมณ์ต์ ่่ำ ปัญั ญาสููง เหตุุผลสููง” พฤติกิ รรมบวก (Positive behavior) ได้้แก่่ การ
วิเิ คราะห์์ข้้อมููล ด้้วยความรอบคอบ ใจเย็็น ควบคุุมอารมณ์์ได้้ดีี นิ่่ง� วิิเคราะห์ด์ ้้วยเหตุแุ ละผล แก้้ไขปัญั หาได้้อย่่างเป็็นระบบ มีีความน่่าเชื่อ�
ถืือ และสามารถทำงานได้้อย่่างมีีประสิิทธิภิ าพ

ผ.บ.ก. 35 36

หลุุมการพััฒนาคน ยึึดความพึึงพอใจ ประเมิินผลจากกิจิ กรรม คนสามารถพััฒนาได้้เสมอ เป็็น มููลค่่าเพิ่่�ม
คนดีี รัับผิดิ ชอบตััวเอง ครอบครััว การงาน สังั คม
คนเก่่ง พัฒั นาตนให้้มากกว่่าเมื่่�อวาน สร้้างสรรค์์ ทำงานเสร็็จ
คนฉลาด ปรัับตัวั กัับผู้อ�้ื่น� /สังั คม/สถานการณ์์ต่่างๆได้้ ควบคุมุ อารมณ์ไ์ ด้้ แก้้ปััญหาด้้วยวิธิ ีีที่่�ละมุุน
ทุุกคนเก่่งและฉลาดเมื่่อ� มีีโอกาสที่่�เหมาะสม ทุกุ คนเก่่งและฉลาดแตกต่่างกัันตามศักั ยภาพและประสบการณ์์
ข้้อคิิดของการเป็น็ ผู้�บ้ ริิหาร ไม่่ติดิ หล่่มความเก่่ง ไม่่ติิดหล่่มความดีี ไม่่ติิดหล่่มความสำเร็จ็ ในอดีีต เรีียนรู้จ�้ ากอุบุ ัตั ิกิ ารณ์ท์ ี่เ่� กิดิ ขึ้น�
แล้้วหาคำตอบที่�่ดีีให้้กัับตััวเองให้้ได้้ เพราะในโลกแห่่งความเป็็นจริิงไม่่มีีทางที่�่เราจะสามารถทำทุุกสิ่�ง ทุุกอย่่างให้้สำเร็็จราบรื่�นไปได้้ทุุก
ครั้้�ง ทำงานอย่่างมีหี ลัักการ เปลี่ย�่ นจากสั่ง� การ เป็็น Inspire, Empower, Facilitate, Appreciate เปิิดโอกาสให้้สมาชิิกองค์ก์ รได้้เรีียนรู้้�
การเพิ่่ม� จุดุ แข็็งเพื่อ่� ทำลายจุดุ อ่อ่ น สื่�อสารดีีเครื่่�องมือื อัันทรงพลังั ในการทำงานร่่วมกััน โดย “อ่่าน ฟังั พููด เขีียน ต้้องเรีียนกัันไม่่รู้�้
จบ” มีีหลัักการ การมีีหลัักการเพื่่�อทำงานเป็็นวิิธีีการของผู้้�ที่่�เจริิญแล้้วโดย “หลัักยึึดที่่�เป็็นเหตุุเป็็นผล ยอมเสีียคนไม่่ยอมเสีียหลัักการ”
ทำงานไม่่พลาด การคิดิ วางแผนอย่่างชาญฉลาดป้อ้ งกันั ความผิดิ พลาดโดย “ครั้้ง� แรกและทุกุ ครั้้ง� ไม่่พลาด ถ้้าทำอย่่างฉลาดจะไม่่พลาดเลย”
การตะกายขึ้้น� จากหลุุม
๑. ถ่่ายโอนความกดดััน ความเครีียดไปให้้ผู้้�อื่น� แทน อย่่ารัับไว้้ทั้้�งหมด
๒. จัดั เวทีีให้้ลููกน้้องบ้้าง เพื่่อ� แสดงความเก่่ง กระตุ้น� ให้้คิดิ วิเิ คราะห์์ หาคำตอบ
๓. ยอมรับั สิ่ง� ที่ไ่� ม่่รู้�้ เข้้าใจใหม่่ว่่าการที่�ต่ ้้องเก่่งกว่่าลููกน้้องไม่่จริิงเสมอไป
๔. ไม่่เก่่งเกินิ หรืืออ่่อนด้้อยในเชิงิ รู้�้จริิงในสิ่�งที่่�ต้้องรู้้� บางเรื่อ� งต้้องยอมรับั ว่่าไม่่รู้้�
๕. อย่่าแคร์ส์ ายตาของคนอื่น� มาก ใช้้เวลาแต่่ละวัันให้้คุ้้�มค่่า มองประโยชน์์องค์ก์ าร
๖. ประเมิินตัวั เองว่่าอะไรควรหยุุด อะไรควรไป
๗. ให้้ความสำคัญั กัับสถานภาพตนเอง ภาคภููมิิใจในสิ่�งที่ท�่ ำ เมื่่�อเอาชนะได้้จะเห็น็ คุุณค่่า
๘. ทำให้้นายเห็็นผลงาน ยอมรัับเรา ทำให้้ลููกน้้องเต็็มใจทำ
๙. ตั้ง� คำถามว่่า งานนี้้�ให้้ประโยชน์์อะไรกัับเรา มีีคุุณค่่ากับั เราแค่่ไหน ถ้้าทำไปแล้้วจะได้้ผลดีีอะไร
๑๐. สนใจทางออกของปััญหามากกว่่าตัวั ของปัญั หา คิดิ เอาชนะปััญหา

ผ.บ.ก. 35 37

๖. การสร้้างเครืือข่่ายผู้้บ� ริหิ ารและการบริหิ ารงานแบบมีสี ่่วนร่่วม

วิทิ ยากร นพ.สมหมาย บุญุ เกลี้้ย� ง

เครือื ข่่าย สร้้างจากด้้านในภายใน สร้้างกันั ได้้ภายในองค์ก์ ร สร้้างเครือื ข่่ายโดย
การเปิดิ ใจตั้�งแต่่แรก สร้้างจากภายในองค์ก์ ร เครือื ข่่ายต้้องสร้้างจากตััวเรา ทำงานให้้มีี
ความสุขุ มอบความสุุขให้้ทุุกคน ไม่่คาดหวัังทงานก่่อนเพื่่�อแลกกัับงานที่�่มีีคุุณภาพ และ
ทำทุุกที่�่ให้้เหมืือนบ้้าน ความสุขุ ของคนเราไม่่เหมือื นกันั ความชอบความสนใจไม่่เหมืือน
กััน มิติ ิสิ ุขุ ภาพมีหี ลายมิิติิ ให้้ดููแลในหลายด้้าน อะไรยังั ไม่่ได้้ทำให้้รีีบทำ คิดิ ดีี ทำดีี สิงิ ดีีๆ
ก็จ็ ะเข้้าหาตัวั เราเอง ทำให้้ไม่่ตกต่่ำ มีีคนคอยช่่วยเหลืือ มีีเครืือข่่ายคอยสนัับสนุนุ สร้้าง
เครืือข่่ายจากตัวั เรา คิิดบวก

คนไข้้คืือ VIP เราต้้องมีีจิิตใจช่่วยเหลือื คนรอบข้้าง แล้้วเราจะได้้สิ่่ง� นั้้น� ตอบแทน
ให้้ทำงานกับั เพื่่อ� นร่่วมงาน อย่่างให้้คุณุ ค่่าความเป็น็ คน เคารพความอาวุโุ ส ยอมรับั ความ
นัับถืือในความเป็็นคนถึึงแม้้จะมีีตำแหน่่งงานที่�่ต่่ำกว่่าไม่่ลิิดรอนสิิทธิิและโอกาส ความ
ก้้าวหน้้าในการทำงานของผู้้�อื่ �น อย่่าทำให้้ผู้้�อื่ �นเสีียประโยชน์์ ทำงานกัับใครให้้น่่ารัักไว้้
ก่่อน ในใจขุ่น� มััวก็ใ็ ห้้เก็็บไว้้ เครืือข่่ายเป็็นสิ่�งสำคััญในการทำงาน และต้้องไม่่มีีอัตั ตา มีี
จิติ บริกิ าร ให้้บริิการทุุกคนอย่่างเท่่าเทีียมและมีกี ารจัดั บริิการให้้สอดคล้้องเหมาะสมกับั
บริิบท สื่�อสารกัับผู้้ใ� ด ต้้องเป็็นการเสี่ย่� งสารเชิิงบวก จััดสมดุลุ ในชีีวิติ ส่่วนตััว การทำงาน
ครอบครััว และสังั คมรอบข้้าง

ผ.บ.ก. 35 38

“ค.หมวดวิิชายุุทธศาสตร์์

๑.การบริิหารยุุทธศาสตร์ช์ าติิด้้านสาธารณสุุข

๒.การบริหิ ารยุทุ ธศาสตร์ช์ าติดิ ้้านสาธารณสุุข (CBL)
๒.๑ แนวคิิด หลัักการ กระบวนการ CBL
๒.๒ วางแผนและสร้้างเครื่่อ� งมืือเพื่�่อเก็บ็ ข้้อมููล
๒.๓ เครื่อ�่ งมืือการบริิหารจััดการ

๓.การนำ�ำ เสนอและแลกเปลี่่ย� นเรียี นรู้้จ� าก CBL

ผ.บ.ก. 35 39

๑. การบริหิ ารยุทุ ธศาสตร์ช์ าติิด้้านสาธารณสุุข

วิิทยากร ทพญ.ขวััญจิิต พงศ์์รััตนามาน

• แผนยุุทธศาสตร์ก์ ระทรวงสาธารณสุุข มีีความชััดเจน สอดคล้้องกัับยุทุ ธศาสตร์ช์ าติิ
• แผนยุุทธศาสตร์ก์ ระทรวงสาธารณสุขุ มีีการกำหนดเป้า้ หมาย วิิธีีการบรรลุเุ ป้า้ หมายชัดั เจน
• แผนยุทุ ธศาสตร์์กระทรวงสาธารณสุุข มีีการวางแผนงานโครงการ ที่่�เป็็นไปตามยุุทธศาสตร์์ และผ่่านการมีี
ส่ว่ นร่ว่ มจากเจ้า้ หน้้าที่�่
• แผนยุุทธศาสตร์ก์ ระทรวงสาธารณสุขุ มีีการสื่�อ่ สาร ถ่่ายทอดเป้า้ หมายองค์ก์ รทำได้ช้ ััดเจน
• แผนยุุทธศาสตร์์กระทรวงสาธารณสุขุ ประกอบด้ว้ ย ๑๖ แผนงาน ๔๘ โครงการ
• กระทรวงสาธารณสุุขยัังได้้กำหนดยุทุ ธศาสตร์์ ที่่จ� ะพัฒั นาความเป็็นเลิิศ ๔ ด้้าน คืือ
1. Prevention & Promotion Excellence (ส่่งเสริมิ สุขุ ภาพและความป้อ้ งกันั โรคเป็น็ เลิศิ )
2. Service Excellence (บริกิ ารเป็็นเลิศิ )
3. People Excellence (บุุคลากรเป็น็ เลิศิ )
4. Governance Excellence (บริหิ ารจัดั การเป็็นเลิิศ) วางแผนในระยะยาวในด้้านสาธารณสุุข

ผ.บ.ก. 35 40

๒.การบริหิ ารยุุทธศาสตร์ช์ าติดิ ้้านสาธารณสุุข (CBL)

วิิทยากร รศ.ดร.ปุุญญพััฒน์์ ไชยเมล์์

๒.๑ แนวคิิด หลักั การ กระบวนการ Community Based Learning (CBL

CBL คือื การจััดกิจิ กรรมเพื่่อ� ให้้เกิิดความรู้้� เกิดิ ความคิดิ สร้้างสรรค์์ โดยเน้้นกระบวนการลงมือื ปฏิิบัตั ิิ ด้้วยความกระตือื รืือร้้นในการ
ค้้นคว้้า โดยสามารถทำตามขั้้น� ตอนได้้ ดัังนี้้�

1. การกระตุ้�นความสนใจ โดยเฉพาะการหยิิบยกเอาเรื่�องที่อ�่ ยู่�ใกล้้ตัวั ผู้้เ� รีียนรู้�ม้ าเป็็นประเด็็นจะได้้ผลดีีที่�่สุุด
2. การตั้�งปััญหา ควรตั้ง� ปัญั หาที่อ�่ ยู่ใ� กล้้ตัวั ผู้เ้� รีียนรู้้� เพื่่อ� ความสะดวกในการค้้นคว้้าตามความสนใจ และนำไปใช้ไ้ ด้้จริงิ
3. แบ่่งกลุ่ม� ให้้ค้้นคว้้าตามเรื่�องที่�่สนใจ จากแหล่่งเรีียนรู้้ท� ี่�อ่ ยู่�ใกล้้ตัวั เช่่น หนังั สือื เว็บ็ ไซต์์ คลิิปวิิดีีโอ
4. ผู้้�นำกระบวนการต้้องเดิินให้้คำแนะนำเพื่่�อกระตุ้�นให้้เกิิดกระบวนการทำงานเป็็นกลุ่�ม โดยต้้อง พููดคุุย ให้้คำแนะนำ หรืือบาง
ประเด็็นต้้องสอนเพิ่่�มเติมิ
5. การนำเสนอผลงาน โดยให้้ผู้้�เรีียนรู้้แ� ต่่ละกลุ่�มออกมาสรุปุ ผลที่�่ได้้ เช่่น การอภิปิ ราย การโต้้วาทีี
โดยกระบวนการดังั กล่่าว อาจเรีียกได้้ว่่า “Teach Less, Learn More” ที่ก่� ล่่าวถึึงการเรีียนรู้้�โดยที่่�ผู้เ�้ รีียนไม่่เสีียเวลาท่่องจำ ได้้รับั
ความรู้�้มากกว่่าโดยที่เ�่ ราสอนครับั
เมื่่อ� มีีเวลาเรีียนรู้ม�้ ากขึ้�น ด้้วยความอิสิ ระ โดยไม่่มีกี ารบล็็อกความคิดิ ผู้เ�้ รีียนก็จ็ ะได้้รับั การพััฒนาความคิดิ โดยอัตั โนมัตั ิิ ไม่่เชื่�อลอง
ปรับั วิิธีีการสอนของท่่านดููครับั
Community Based Learning (CBL) คือื การจััดการเรีียนการสอนโดยใช้้ชุมุ ชนเป็็นฐานการเรีียนรู้้�เป็็นรููปแบบการจัดั การเรีียน
การสอนที่�เ่ น้้นให้้ผู้เ�้ รีียนได้้เรีียนรู้้�ในสถานการณ์์จริิงของชุมุ ชนส านักั วิชิ าศึึกษาทั่่ว� ไป มหาวิิทยาลัยั ขอนแก่่น
Community Based Learning (CBL) เป็น็ การจัดั การเรีียนการสอนที่่ช� ่่วยให้้ผู้�้เรีียนได้้เรีียนรู้้�ในการเชื่อ� มโยงความรู้�้จากทฤษฎีีกับั
ความเป็็นจริิงหรืือเรีียนรู้้�จากชุุมชนในการนาทฤษฎีีมาประยุุกต์์ใช้้ในสถานการณ์์จริิงหรืือการปฏิิบััติิงานในชุุมชนการเข้้าถึึงปััญหาการแก้้
ปัญั หาชุมุ ชน ในการให้้บริิการในศาสตร์ท์ ี่ผ�่ ู้้เ� รีียนได้้เรีียนรู้้�มากัับชุุมชน

เป้้าหมายของ CBL

-ให้้มีกี ารตื่�นตััวในกํํารเรีียนรู้้�
-ให้้ผู้้�เรีียนเป็็น active learner
-เกิดิ insight ในองค์์ความรู้�้

การจััดการเรีียนรู้้โ� ดยใช้้ชุุมชนเป็็นฐาน (Community-based Learning Management = CBLM)

1. ความสำคััญของผลงาน
สถานที่�่ เป็น็ สถานศึึกษา ซึ่ง�่ ตั้ ง� อยู่ใ� นเขตพื้้น� ที่อ�่ ำเภอเมือื งสงขลา จังั หวัดั สงขลา ในบริเิ วณใกล้้เคีียงมีแี หล่่งเรีียนรู้ม้� ากมาย เช่่น แหล่่ง
เรีียนรู้ท�้ ี่ม่� ีีความหลากหลายทางชีีวภาพ แหล่่งเรีียนรู้ท�้ างประวัตั ิศิ าสตร์์ แหล่่งเรีียนรู้ท�้ างภููมิปิ ัญั ญา แหล่่งเรีียนรู้ท�้ างประเพณีีและวัฒั นธรรม
แหล่่งเรีียนรู้้�ทางอาชีีพ โครงการพระราชดำริิ และ ปราชญ์์ท้้องถิ่�น เหล่่านี้้ล� ้้วนเกื้อ� หนุุนต่่อวิถิ ีีชีีวิติ ของคนอย่่างลงตัวั และสืบื เนื่่อ� งมาช้า้ นาน
ทำให้้ท้้องที่ข่� องอำเภอเมืืองสงขลาเป็น็ ดิินแดนที่น�่ ่่าอยู่� น่่าศึึกษาเป็น็ อย่่างยิ่�ง

ผ.บ.ก. 35 41

การจัดั การเรีียนรู้้โ� ดยใช้้ชุมุ ชนเป็น็ ฐาน (Community-based Learning Management = CBLM) เป็็นแนวคิดิ หนึ่่�งซึ่�่งประยุุกต์์มา
จาก แนวคิิดการจััดการศึึกษาฐานชุุมชน (Community-based Education Management = CBEM) คือื เป็น็ การศึึกษาที่่เ� อา “ชีีวิติ เป็็น
ตัวั ตั้�ง” แทนการเอา “วิิชาเป็น็ ตัวั ตั้�ง” โดยมีีจุดุ มุ่่ง� หมายให้้ผู้้�เรีียนได้้รัับทั้้ง� ความรู้�้ ทักั ษะ เจตคติิ และคุุณธรรมจริิยธรรม รููปแบบการศึึกษา
เป็็นการศึึกษาระบบเปิิด ที่�่บููรณาการทั้้�งการศึึกษา ในระบบ นอกระบบ และการศึึกษาตามอััธยาศััย ที่�่ทุุกคนมีีสิิทธิิ เพื่่�อที่�่จะให้้ความ
เห็น็ หรือื เข้้าไปมีีส่วนร่่วมในการจัดั การศึึกษา การจััดการศึึกษาฐานชุุมชน เป็็นการเพิ่่ม� ความสำคััญของเอกชน องค์ก์ รปกครองส่่วนท้้อง
ถิ่น� ชุุมชนท้้องถิ่�น สถาบัันศาสนาและสถาบันั สัังคมอื่่น� ๆ โดยเฉพาะสถาบันั ครอบครััว ต้้องหันั มาให้้ความสำคัญั กัับเยาวชนและบุุตรหลาน
โดยร่่วมกันั ปลููกฝังั คุณุ ธรรม จริยิ ธรรม มารยาท ประเพณีีและวัฒั นธรรมภายในครอบครััวและชุุมชน โดยรััฐและองค์์กรปกครองส่่วนท้้อง
ถิ่�น ให้้ความสำคััญกับั การเสริมิ สร้้างครอบครััวเข้้มแข็็ง เป็น็ ฐานรากของสัังคม

ได้้นำเอาแนวคิดิ การจัดั การศึึกษาฐานชุุมชนเพีียงบางส่่วนมาประยุุกต์ใ์ ช้ใ้ นการจัดั การเรีียนรู้ใ้� ห้้เหมาะสมสภาพแวดล้้อมและความ
เป็็นไปได้้ของโรงเรีียนแหลมราษฎร์บ์ ำรุงุ ชื่อ� ว่่า “การจััดการเรีียนรู้โ้� ดยใช้้ชุุมชนเป็น็ ฐาน” (Community-based Learning Management
= CBLM) เพราะเชื่�อว่่าสถานที่่�จะต้้องจััดการศึึกษาเพื่่�อชุุมชน ประชาชนจะต้้องเรีียนรู้้�และเข้้าใจกัับสิ่ง� ที่�่มีีอยู่�ในชุมุ ชน ทั้้ง� ความรู้้� ภููมิปิ ััญญา
และทรัพั ยากร เพื่่�อให้้สามารถดำรงอยู่� รัักษา พัฒั นา และประยุกุ ต์ใ์ ช้้ทรัพั ยากรที่่ม� ีีอยู่ใ� นชุุมชนอย่่างสมดุุล คุ้ม� ค่่า และมีีความความสุขุ โดย
ใช้้ชุุมชนเป็็นแหล่่งเรีียนรู้้� และทำกิจิ กรรมร่่วมกับั ชุุมชน

2. จุดุ ประสงค์์และเป้้าหมาย

2.1 เพื่่�อให้้ประชาชนเกิิดความรู้้� ความเข้้าใจ ในสภาพแวดล้้อม อาชีีพ วิถิ ีีชีีวิิต ประเพณีี วััฒนธรรม แหล่่งเรีียนรู้�้ ภููมิิปััญญา และ
ปราชญ์์ท้้องถิ่น� ที่�่มีอี ยู่ใ� นชุมุ ชนที่�่ตนเองอาศัยั

2.2 เพื่่�อพัฒั นาให้้ประชาชนมีีความรัักต่่อชุมุ ชนที่อ�่ าศััย และมีีความรัับผิดิ ชอบต่่อสังั คมมากขึ้น�
2.3 เพื่่อ� พััฒนาประชาชนให้้สามารถทำงาน และดำรงชีีวิติ อยู่ร� ่่วมกัับภาคส่่วนต่่างๆ ในสัังคมได้้

3. ขั้้�นตอนการดำำ�เนินิ งาน

3.1 ขั้�นตอนการดำเนิินการ
1) ประชุุมวางแผน มอบนโยบาย กำหนดกรอบแนวทางการดำเนิินงานและมอบหมายหน้้าที่่�
2) สำรวจสภาพชุมุ ชน สภาพแวดล้้อม อาชีีพ วิถิ ีีชีีวิติ ประเพณีี วััฒนธรรม แหล่่งเรีียนรู้้� ภููมิปิ ััญญา และปราชญ์์ท้้องถิ่�น ที่อ่� ยู่ใ� กล้้
กับั ชุมุ ชน
3) กำหนดแนวทางการจััดการเรีียนรู้้�ให้้เหมาะสมกัับศัักยภาพของชุุมชน และสภาพชุุมชน โดยใช้้ชุุมชนเป็็นแหล่่งเรีียนรู้�้และทำ
กิิจกรรมร่่วมกัับชุุมชน
4) วิเิ คราะห์ห์ ลัักสููตร มาตรฐานการเรีียนรู้แ�้ ละผลการเรีียนรู้�ท้ ี่�ค่ าดหวััง
5) จััดทำแผนบููรณาการการจััดการเรีียนรู้�้ ออกแบบหน่่วยการเรีียนรู้�แ้ ละกิจิ กรรมให้้เหมาะสมกับั สภาพชุมุ ชน และศักั ยภาพ
6) จัดั กิิจกรรมการเรีียนรู้้� โดยใช้้ชุุมชนเป็็นแหล่่งเรีียนรู้แ�้ ละทำกิจิ กรรมร่่วมกัับชุุมชน
7) ประเมินิ ผลการเรีียนรู้�้และพิจิ ารณาผลการเรีียนรู้้�
7.1) ไม่่ผ่่าน ดำเนินิ การแก้้ไขตามขั้้�นตอน ดัังนี้้�
- วิิเคราะห์์ปัญั หา
- วางแผนการแก้้ปัญั หาและพััฒนา
- จัดั กิิจกรรมการแก้้ปัญั หาและพััฒนา
- เก็บ็ รวบรวมข้้อมููล และวิิเคราะห์ข์ ้้อมููล
- สรุุปผลการแก้้ปัญั หาและการพัฒั นา
7.2) ผ่่าน ดำเนินิ การขั้น� ต่่อไป
8) สรุุปและรายงานผลการจัดั การเรีียนรู้้�

ผ.บ.ก. 35 42

3.2 การดำำ�เนิินงานตามกิจิ กรรม(ตามวงจร PDCA)

1) ขั้น� เตรีียมการ (Plan)
1.1) ประชุุม วางแผน มอบนโยบายเรื่�องการจัดั การเรีียนรู้�้โดยใช้้ชุมุ ชนเป็็นฐาน (Community-based Learning Management =
CBLM) กำหนดกรอบแนวทางการดำเนินิ งานโดยใช้้ความหลากหลายทางชีีวภาพของท้้องถิ่น� แหล่่งเรีียนรู้ท้� างประวััติิศาสตร์์ แหล่่งเรีียนรู้้�
ทางภููมิปิ ัญั ญา แหล่่งเรีียนรู้้ท� างประเพณีีและวััฒนธรรม แหล่่งเรีียนรู้้�ทางอาชีีพ โครงการพระราชดำริิ และปราชญ์์ท้้องถิ่�น มาใช้้บููรณาการ
ในการจัดั การเรีียนรู้้� และมอบหมายหน้้าที่�ใ่ ห้้กัับครููในการสำรวจชุมุ ชน และดำเนินิ การจััดกิิจกรรมการเรีียนรู้�้โดยใช้้ชุุมชนเป็น็ แหล่่งเรีียนรู้้�
และทำกิจิ กรรมร่่วมกับั ชุมุ ชน
1.2) ผู้�้รับั ผิดิ ชอบแต่่ละกลุ่ม� สาระการเรีียนรู้�้ สำรวจสภาพชุุมชน สภาพแวดล้้อม อาชีีพ วิถิ ีีชีีวิติ ประเพณีี วัฒั นธรรม แหล่่งเรีียนรู้�้
ภููมิิปัญั ญา และปราชญ์์ท้้องถิ่�น
1.3) นำผลการสำรวจชุมุ ชนมาประชุุม และกำหนดแนวทางการจััดการเรีียนรู้้�ให้้เหมาะสมกับั สภาพชุุมชน และศักั ยภาพของพื้้น� ที่่�/
ประชาชน

2) ขั้�นดำเนิินการ (Do)
2.1) แต่่ละกลุ่ม� สาระการเรีียนรู้�้ ดำเนินิ การวิเิ คราะห์ว์ ิเิ คราะห์ห์ ลักั สููตรสถานศึึกษา มาตรฐานการเรีียนรู้แ�้ ละผลการเรีียนรู้ท้� ี่ค่� าดหวังั
2.2) แต่่ละกลุ่�มสาระการเรีียนรู้้� จัดั ทำแผนบููรณาการการจัดั การเรีียนรู้�้ ออกแบบหน่่วยการเรีียนรู้้� กิจิ กรรมการเรีียนรู้้� วิิธีีการวััดผล
ประเมิินผล ให้้ให้้เหมาะสมกับั สภาพชุุมชน และศักั ยภาพของโรงเรีียน
2.3) จััดกิจิ กรรมการเรีียนรู้้� โดยใช้้ชุุมชนเป็น็ แหล่่งเรีียนรู้�้ และทำกิิจกรรมร่่วมกัับชุมุ ชน
3) ขั้�นตรวจสอบและประเมิินผลการพััฒนา (Check)
3.1) ประเมินิ ผลการเรีียนรู้้แ� ละพิจิ ารณาผลการเรีียนรู้้� ทั้้ง� ในด้้านของความรู้�้ ความเข้้าใจ ทัักษะการปฏิิบััติิ และทััศนคติกิ ารของผู้้�
เรีียน ทั้้�งรายบุคุ คลและภาพรวม
3.1.1) ไม่่ผ่่าน ดำเนินิ การแก้้ไขตามขั้้น� ตอน ดังั นี้้�
- วิิเคราะห์ป์ ััญหา
- วางแผนการแก้้ปัญั หาและพััฒนา
- จัดั กิจิ กรรมการแก้้ปัญั หาและพัฒั นา
- เก็บ็ รวบรวมข้้อมููล และวิเิ คราะห์์ข้้อมููล
- สรุุปผลการแก้้ปัญั หาและการพััฒนา
3.1.2) ผ่่าน ดำเนิินการขั้�นต่่อไป
4) ขั้�นสรุุปและรายงาน (Act)
ผู้้�รับั ผิดิ ชอบสรุปุ ผลการจัดั กิิจกรรมการเรีียนรู้�้ และรายงานผลการจััดการเรีียนรู้�้
3.3 ประสิทิ ธิิภาพของการดำเนินิ งาน
ดำเนินิ กิจิ กรรมตามรููปแบบ PDCA มีีแผนการจัดั การเรีียนรู้้� ดำเนินิ กิิจกรรมการจััดการเรีียนรู้�ต้ ามแผน ร่่วมกิิจกรรมตามแผนและ
มีีความรู้้� ความเข้้าใจ ทัักษะการปฏิบิ ัตั ิิ และทััศนคติิที่่ด� ีีต่่อชุุมชน
3.4 การใช้้ทรััพยากร
3.4.1 ใช้้แหล่่งเรีียนรู้�้ ปราชญ์ท์ ้้องถิ่�น และทรััพยากรจากชุุมชน
3.4.2 ใช้้วััสดุกุ ารเรีียนรู้�้ ชุุมชนร่่วมกันั

ผ.บ.ก. 35 43

4. ผลการดำำ�เนิินการ/ผลสััมฤทธิ์์/� ประโยชน์์ที่่�ได้้รับั

4.1 ผลที่เ�่ กิิดตามจุดุ ประสงค์์
1) เกิิดความรู้�้ ความเข้้าใจ ในสภาพแวดล้้อม อาชีีพ วิิถีีชีีวิิต ประเพณีีวััฒนธรรม แหล่่งเรีียนรู้�้ ภููมิิปััญญา และปราชญ์์ท้้องถิ่�น
ที่ม�่ ีีอยู่�ในชุุมชนที่ต�่ นเองอาศัยั อยู่�
2) มีีความรััก ความผููกพัันธ์ก์ ัับชุุมชนที่่�อาศััย และมีีความรับั ผิดิ ชอบต่่อสัังคมมากขึ้น�
3) นัักเรีียนสามารถทำงาน และดำรงชีีวิิตอยู่ร� ่่วมกัับภาคส่่วนต่่างๆ ในสังั คมได้้อย่่างมีีความสุุข
4.2 ผลสััมฤทธิ์์�ของงาน
1) มีีความรู้�้ ความเข้้าใจ มีีทัศั นคติิที่่�ดีีต่่อชุุมชน และดำรงชีีวิติ อยู่�ในชุมุ ชนได้้อย่่างมีีความสุุข มีีผลสัมั ฤทธิ์์ท� างการเรีียนสููงขึ้�น
2) มีีการพัฒั นาตนเอง ในการจััดการเรีียนรู้�้ มีีความรู้้� ความเข้้าใจเกี่ย�่ วกัับสภาพชุมุ ชน
3) มีีแผนการจัดั การเรีียนรู้้แ� บบบููรณาการ โดยใช้้ชุมุ ชนเป็น็ ฐานในการจััดกิิจกรรมการเรีียนรู้้�

4.3 ประโยชน์ท์ ี่่�ได้้รัับ
1) ได้้รับั ความไว้้วางใจ และความมั่่น� ใจจากชุมุ ชนในการจััดการเรีียนการสอน
2) ชุุมชนมีีความภาคภููมิิใจ ศรััทธาและช่่วยกันั พัฒั นาเพิ่่�มขึ้้น�

5. ปัจั จัยั ความสำำ�เร็็จ

5.1 มีนี โยบายที่�่ชัดั เจนในการจัดั การเรีียนรู้�้โดยใช้้ชุมุ ชนเป็็นฐาน
5.2 ผู้�้บริิหารให้้โอกาส ให้้การสนับั สนุุนด้้านงบประมาณในการดำเนิินการ และการติิดตามการดำเนินิ งาน
5.3 ชุมุ ชนให้้การสนัับสนุุนในการจััดการเรีียนรู้�้

6. บทเรียี นที่�ไ่ ด้้รัับ ปรับั คุุณภาพมุ่่�งพััฒนาต่่อไป

6.1 บทเรีียนที่�ไ่ ด้้รับั
1) กิิจกรรมการจััดการเรีียนรู้�้โดยใช้้ชุุมชนเป็็นฐาน ส่่วนหนึ่�่งเป็็นกิิจกรรมนอกห้้องเรีียนจะสร้้างแรงกระตุ้ �นทางการเรีียนรู้้�ให้้กัับผู้้�
เรีียนได้้มาก ผู้เ�้ รีียนเกิิดทัักษะการเรีียนรู้�้ที่ห่� ลากหลาย และมีีทััศนคติทิ ี่่�ดีีต่่อการเรีียนรู้้�และทััศนคติิที่ด�่ ีีต่่อชุมุ ชน
2) โรงเรีียนได้้รับั การยอมรัับจากชุุมชนมากยิ่�งขึ้�น
6.2 ปรัับคุุณภาพมุ่่�งพัฒั นาต่่อไป
การจััดการเรีียนรู้�้โดยใช้้ชุุมชนเป็็นฐาน มีีการพััฒนากิิจกรรมการเรีียนรู้�้แบบบููรณาการสู่�การเรีียนรู้้�ที่่�สมสมบููรณ์์ยิ่�งขึ้�น ซึ่่�งนำไปสู่่�
ความสำเร็็จของโรงเรีียนเศรษฐกิจิ พอเพีียง และโรงเรีียนมาตรฐานสากลต่่อไป
6.3 ข้้อพึึงควรระวััง
การทำงานโดยอาศัยั ชุมุ ชน พึึงควรระวังั เรื่อ� งความเข้้าใจและความมุ่่ง� หวังั ของชุมุ ชนที่ม�่ ีีต่อโรงเรีียน ซึ่ง่� บางครั้้ง� ความมุ่่ง� หวังั เหล่่านั้้น�
มีีข้อจำกัดั ในการดำเนินิ การ อาจทำให้้เกิดิ ความรู้�้สึึกที่ไ�่ ม่่ดีี โดยผู้�้บริิหารจะต้้องทำความเข้้าใจกับั บุคุ คลในชุมุ ชนให้้ชััดเจน

ผ.บ.ก. 35 44

๒.๒ การวางแผนและสร้้างเครื่�อ่ งมืือเพื่่�อเก็บ็ ข้้อมูลู

การวางแผน (Planning) เป็น็ กระบวนการวิิเคราะห์แ์ ละการตัดั สินิ ใจ ของผู้้�บริิหารที่่�จะกำหนดวิิธีีการไว้้ล่่วงหน้้าอย่่างเป็็นระบบ
เพื่่�อใช้้เป็็นแนวทางปฏิบิ ัตั ิใิ ห้้บรรลุุผลตามเป้้าหมายและวัตั ถุปุ ระสงค์ท์ ี่�ก่ ำหนดไว้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ

การวางแผนกลยุุทธ์์ เป็็นกระบวนการวางแผนระยะยาวถึึงอนาคต เพื่่�อวิิเคราะห์์จุุดอ่่อน จุุดแข็็ง โอกาส อุุปสรรค เพื่่�อกำหนด
วิสิ ัยั ทัศั น์์ พัันธกิิจ แผนงานที่่�จำเป็็นในการบริหิ ารนำไปสู่่�ประสิทิ ธิิภาพในการปฏิิบััติงิ าน

ความสำำ�คััญของการวางแผนยุุทธศาสตร์์

๑. มีีจุดุ มุ่่ง� หมายชัดั เจน ทุุกคนเข้้าใจและทำตามอย่่างเป็็นขั้น� ตอน
๒. ปรัับตััวการบริหิ ารให้้เข้้ากับั สถานการณ์์
๓. ทุกุ ฝ่่ายปฏิบิ ััติงิ านเชื่�อมโยงกันั อย่่างเหมาะสม
๔. สามารถวััดและประเมิินผลได้้อย่่างชัดั เจน

การวางแผนยุทุ ธศาสตร์์ ต้้องตอบคำำ�ถามหลักั ๓ ประการ

๑. องค์ก์ ารกำลัังก้้าวไปทางไหน Where are you going?
๒. สภาพแวดล้้อมเป็็นอย่่างไร What is the environment?
๓. องค์์การจะไปถึงึ จุุดหมายได้้อย่่างไร How do we get there?

การบริิหารยุุทธศาสตร์์ภาครัฐั คือื การบริหิ ารจััดการภาครัฐั เพื่่�อให้้องค์์กรพััฒนาแบบมีีทิศิ ทาง ประกอบด้้วย
๑. วิสิ ัยั ทััศน์์ (Vision) คือื องค์์การเราปรารถนาจะไปถึึงไหนในอนาคต
๒. ค่่านิิยมร่่วม (Shared Value) คืือพฤติิกรรมที่่�ผููกบุุคลากรในองค์์กรไว้้ด้้วยกััน และเป็็นแรงผลัักดัันให้้องค์์การก้้าวไปข้้างหน้้า
เพื่่อ� มุ่่�งสู่ว� ิิสัยั ทััศน์์ที่�ว่ างไว้้
๓. พันั ธกิิจ (Mission) คือื สิ่ง� ที่อ่� งค์์การทำพัันธกิิจเหล่่านี้้�จะเป็น็ สิ่�งที่่ท� ำให้้เราบรรลุุวิสิ ััยทััศน์์
๔. แผนยุทุ ธศาสตร์์ (Strategic Plan) คืือนโยบายและแผนการดำเนินิ งานที่่แ� สดงให้้เห็็นถึึงทิศิ ทางการดำเนินิ งานขององค์ก์ าร โดย
คาดหวังั ว่่าหากยุุทธศาสตร์์ประสบความสำเร็็จ องค์ก์ ารก็จ็ ะบรรลุุวิิสััยทัศั น์์
๕. แผนยุุทธวิิธีี (Tactical Plan) คืือแนวทางการดำเนิินงานเพื่่�อตอบสนองยุุทธศาสตร์์ โดยคาดหวัังว่่าหากยุุทธวิิธีีประสบความ
สำเร็็จ ยุุทธศาสตร์จ์ ะประสบความสำเร็จ็
๖. ตััวชี้ว� ัดั (Indicator) คือื เครื่่�องมือื ทางการบริิหารที่�่สำคัญั ที่จ่� ะช่่วยทำให้้ทราบว่่าการดำเนิินแผนปฏิบิ ััติกิ ารแผนยุุทธวิธิ ีี และแผน
ยุทุ ธศาสตร์ไ์ ด้้บรรลุเุ ป้้าหมายมากน้้อยแค่่ไหน
๗. แผนปฏิิบััติิการ (Operational Plan) โครงการ (Project) คือื แผนที่่ม� ีีการกำหนดระยะเวลาในการดำเนินิ งาน และงบประมาณ
กำหนดผู้้ร� ัับผิดิ ชอบ แผนปฏิิบัตั ิกิ ารถููกกำหนดขึ้น� เพื่่อ� สนองต่่อแผนยุทุ ธวิธิ ีีตามตัวั ชี้ว� ััด

ภาวะผู้�้นำเชิิงกลยุุทธ์์ (Strategic leadership) ผู้�้นำต้้องโน้้มน้้าวจููงใจ ให้้คนในองค์์การเต็็มใจ มุ่่�งมั่่�น ร่่วมมืือในการสร้้างความ
สำเร็จ็ ตามวิสิ ััยทัศั น์์และกลยุทุ ธ์์ที่�่กำหนดไว้้อย่่างเต็็มศัักยภาพโดยใช้้ทรัพั ยากรน้้อยที่�่สุดุ

ผ.บ.ก. 35 45

บทบาทผู้้�บริิหารในการวางแผนกลยุุทธ์์

ภาวะผู้้�นำำ�เชิิงกลยุุทธ์์ ดำ�ำ เนินิ การใน ๓ ขั้้น� ตอน ดัังนี้้�

๑) การวางแผน
๒) การนำแผนสู่�การปฏิบิ ััติิ
๓) การประเมิินผล

ผ.บ.ก. 35 46

กระบวนการวางแผนกลยุทุ ธ์์มีี ๕ ขั้้�นตอน

๑) การวิิเคราะห์์ปััจจััยภายนอก
๒) การวิเิ คราะห์ป์ ััจจััยภายใน
๓) การสัังเคราะห์์ปััจจััยภายนอกและปัจั จัยั ภายใน
๔) กำหนดวิสิ ััยทััศน์์ พัันธกิิจ
๕) เขีียนแผนกลยุทุ ธ์์ (แผนกลวิิธีี, แผนปฏิิบัตั ิกิ าร)

การสร้้างเครื่่�องมืือในการเก็บ็ รวบรมข้้อมููล

การสร้้างเครื่่�องมือื เพื่่�อเก็บ็ รวบรวมข้้อมููลข้้อมููลเพื่่�อจัดั ทำแผนยุทุ ธศาสตร์ข์ ององค์์กร ต้้องมีกี ระบวนการ ดังั นี้้�
๑.วิิเคราะห์์ว่่าองค์ก์ รมีีปัญั หาอะไรบ้้าง
๒.ออกแบบว่่าจะแก้้ปัญั หาเหล่่านั้้น� ได้้อย่่างไร
๓.มีกี ารรวบรวมข้้อมููลจากหน่่วยงานที่เ�่ กี่�่ยวข้้อง
๔.นำข้้อมููลมาวิเิ คราะห์์
๕.วางแผนยุุทธศาสตร์์

ในการวางแผนยุทุ ธศาสตร์จ์ ะต้้องตอบคำ�ำ ถามหลััก ๓ ประการ คืือ

องค์์กรกำลังั จะก้้าวไปทางไหน
สภาพแวดล้้อมที่�่เกี่่�ยวข้้องกับั องค์์กรเป็็นอย่่างไร ซึ่ง�่ ต้้องมีกี ารวิิเคราะห์ท์ ั้้�งจุดุ แข็็ง จุดุ อ่่อน โอกาส และอุุปสรรค
องค์์กรจะไปถึึงจุุดหมายได้อ้ ย่า่ งไร
ปััจจุุบัันเครื่่อ� งมืือในการเก็บ็ รวบรวมข้้อมููลมีีทั้ง� แบบ Digital และ Manual เช่่น แบบสอบถาม แบบสัมั ภาษณ์์ ซึ่่�งมีขี อบข่่ายเนื้้�อหา
สอดคล้้องกัับข้้อมููลที่�่ต้้องการเก็็บรวบรวม และมีีการตรวจสอบความเที่่�ยงตรงของเครื่่�องมืือเหล่่านั้้�น ไม่่ว่่าจะเป็็นความตรงตามเนื้้�อหา
ความตรงตามเกณฑ์์ หรืือความตรงตามโครงสร้้าง สำหรับั การเก็บ็ ข้้อมููลแบบ Digital เช่่น การสร้้างแบบสอบถามแบบออนไลน์์ ต้้องมีกี าร
ทดสอบคุุณภาพของเครื่่อ� งมืือ ทดลองใช้้ และตรวจสอบคำตอบ ก่่อนการเก็็บข้้อมููลต้้องมีกี ารแจ้้งผู้้ใ� ห้้ข้้อมููลหลัักทราบล่่วงหน้้า แล้้วจัดั ส่่ง
แบบเก็็บข้้อมููลไปทาง email, Line, Facebook เป็น็ ต้้น

ผ.บ.ก. 35 47

ในการนำเครื่�่องมืือไปใช้้ ประกอบด้้วย
ผู้�้เก็็บข้้อมููลต้้องมีีการเตรีียมตััว เช่่น ต้้องเข้้าใจวััตถุุประสงค์์ของการเก็็บข้้อมููล มีีการนััดเวลา สถานที่่�กัับผู้�้ให้้ข้้อมููล เตรีียมแบบ
สัมั ภาษณ์์ ซ้้อมการสััมภาษณ์์ เป็็นต้้น
การเริ่ม� ต้้น ได้้แก่่ แนะนำตนเอง และมีีการสร้้างความคุ้้�นเคยกัับผู้้�ให้้ข้้อมููล

การดำำ�เนินิ การสััมภาษณ์์

๓.๑ ผู้�้สัมั ภาษณ์ต์ ้้องสุุภาพทั้้�งการแต่่งกายและกิิริิยามารยาท
๓.๒ ใช้้ภาษาที่เ่� ข้้าใจง่าย
๓.๓ ใช้้คำถามที่ส่� ามารถตอบได้้ทัันทีี
๓.๔ สัมั ภาษณ์ท์ ีีละคำถาม
๓.๕ มีีพื้น� ความรู้�้ที่�่จะสัมั ภาษณ์์
๓.๖ สามารถอธิิบายคำถามให้้เข้้าใจได้้
๓.๗ จดบัันทึึกอย่่างรวดเร็ว็
๓.๘ ไม่่เร่่งรัดั คำตอบ
๓.๙ ไม่่ชี้้�แนะคำตอบ
๓.๑๐ ไม่่วิิพากษ์์ วิิจารณ์์
๓.๑๑ ขอบคุณุ ผู้้�ให้้สััมภาษณ์์
การเตรีียมตัวั ลงภาคสนาม ประกอบด้้วย ๔ ขั้น� ตอนต่่อไปนี้้�
๑.ขั้�นเลืือกสนาม หลัักการเลือื กสนาม พิจิ ารณาว่่ามีีปััญหาที่ต�่ ้้องการคำตอบหรือื ไม่่ ขนาดพอเหมาะ หากใหญ่่เกินิ ไปให้้แยกย่่อย
ให้้เล็ก็ ลง สาธารณููปโภค ที่�่พักั นักั วิิจัยั การใช้้เวลา และอุปุ กรณ์์ที่ช่� ่่วยรวบรวมข้้อมููล ซึ่�่งในการรวบรวมข้้อมููลต้้องมีกี ารศึึกษาประวััติชิ ุุมชน
เลือื กผู้ใ�้ ห้้ข้้อมููลสำคัญั พิจิ ารณาภาษาที่�่ใช้้ วััฒนธรรม ศาสนา รวมถึึงการแต่่งกาย
๒.ขั้น� แนะนำตัวั ต้้องมีกี ารฝึกึ บุคุ ลิกิ ให้้น่่าไว้้วางใจ แสดงบทบาทอย่่างเหมาะสม มีผี ู้ช้� ่่วย และมีเี อกสารจากต้้นสังั กัดั ส่่วนเนื้้อ� หาของ
การแนะนำตััวให้้บอกความจริิงว่่าเรามาทำอะไร บอกช่่วงเวลาของการเก็บ็ ข้้อมููล แจ้้งว่่าจะนำข้้อมููลไปทำอะไร ระบุุสาเหตุุที่�เ่ ลืือกสนามนี้้�
และแจ้้ง(ลประโยชน์ต์ ้้อสนามที่จ่� ะได้้รับั จากการวิจิ ััย
๓.ขั้�นสร้้างความสััมพัันธ์์ โดบการร่่วมกิิจกรรมอย่่างไม่่รัังเกีียจ วางตััวกลมกลืืนกัับชุุมชน รัับฟัังความเห็็น มีีเอกสารให้้อ่่านทั่่�วถึึง
สร้้างความสนิทิ กับั ผู้�ใ้ ห้้ข้้อมููล เพื่่�อแนะนำคนอื่�นต่่อไป
๔.ขั้�นเริ่ม� ทำงาน โดยการทำแผนที่่� การเลือื กตััวอย่่างที่่�จะให้้ข้้อมููล

หลัังจากเก็็บข้้อมููลเสร็็จสิ้�นแล้้วต้้องมีีการตรวจสอบข้้อมููล เพื่่�อทราบว่่าข้้อมููลเพีียงพอที่่�จะตอบปััญหาหรืือไม่่ ข้้อมููลที่�่แท้้จริิงเป็็น
อย่่างไร และข้้อมููลนั้้�นเชื่�อถืือได้้หรือื ไม่่ เช่่น การตรวจสอบสามเส้้า ซึ่ง�่ เป็น็ การตรวจสอบแหล่่งเวลา โดยใช้้ข้อมููลต่่างเวลากันั แหล่่งสถาน
ที่�่ โดยใช้้ข้อมููลจากสถานที่ต่� ่่างกััน และแหล่่งบุุคคล โดยเป็น็ ข้้อมููลจากบุคุ คลต่่างกันั ที่เ�่ กี่่�ยวข้้องกัับสถานการณ์์

ในการลงพื้้�นที่่�เพื่่อ� เก็บ็ รวบรมข้้อมููล สิ่ง� ที่่�ควรคำนึึงเพื่่�อให้้ได้้ข้้อมููลที่�ถ่ ููกต้้องเหมาะสม ได้้แก่่ อย่่าทำในสิ่�งที่�ไ่ ม่่มีีสิทิ ธิ์์� อย่่าคิิดในสิ่ง� ที่�่
ไม่่มีีค่า อย่่ารอในสิ่�งที่�ไ่ ม่่มีีมา และอย่่าไขว่่คว้้า ในสิ่�งที่�ไ่ ม่่มีีจริงิ

ผ.บ.ก. 35 48

๒.๓ เครื่อ่� งมืือการบริหิ ารจััดการ

การบริิหารยุุทธศาสตร์์ภาครัฐั คือื การบริิหารจัดั การภาครัฐั ที่ช�่ ่่วยให้้องค์ก์ ารภาครัฐั ตระหนัักถึึงความสามารถขององค์ก์ าร จุดุ แข็ง็
จุุดอ่่อนภายในองค์์การ โอกาสและอุุปสรรคขององค์์การที่่เ� ป็็นผลกระทบมาจากสภาพแวดล้้อมภายนอกองค์ก์ าร

แผนยุุทธศาสตร์ภ์ าครััฐ ประกอบไปด้้วย
๑. พัันธกิิจ (Vision) คืือองค์์การเราปรารถนาจะไปถึงึ ไหนในอนาคต
๒. ค่่านิยิ มร่่วม (Shared Value) คืือพฤติิกรรมที่�ผ่ ููกบุคุ ลากรในองค์ก์ ารไว้้ด้้วยกันั และเป็น็ แรงผลักั ดัันให้้องค์์กรก้้าวไปข้้างหน้้าเพื่่อ�
มุ่่�งสู่�วิสิ ัยั ทััศน์์ที่�่วางไว้้
๓. พัันธกิิจ (Mission) คือื สิ่�งที่อ�่ งค์์การทำ พันั ธกิจิ เหล่่านี้้�จะเป็็นสิิงที่ท่� ำให้้เราบรรลุวุ ิสิ ััยทััศน์์
๔. แผนยุทุ ธศาสตร์์ (Strategic Plan) คืือนโยบายหรืือแผนการดำเนิินงานที่่�แสดงให้้เห็น็ ถึึงทิิศทางการดำเนิินงานขององค์์การ โดย
คาดหวังั ว่่าหากยุุทธศาสตร์ป์ ระสบความสำเร็จ็ องค์ก์ รก็จ็ ะบรรลุุวิสิ ัยั ทััศน์์
๕. แผนยุุทธวิิธีี (Tactical Plan) คืือแนวทางการดำเนิินงานเพื่่�อตอบสนองยุุทธศาสตร์์ โดยคาดหวัังว่่าหากยุุทธวิิธีีประสบความ
สำเร็จ็ ยุทุ ธศาสตร์์จะประสบความสำเร็จ็
๖. ตัวั ชี้ว� ััด (Indicator) คือื เครื่่�องมืือทางการบริิหารที่่ส� ำคััญที่�จ่ ะช่่วยทำให้้ทราบว่่าการดำเนินิ แผนปฏิบิ ัตั ิิการแผนยุุทธวิธิ ีี และแผน
ยุทุ ธศาสตร์์ ได้้บรรลุุมากน้้อยแค่่ไหน
๗. แผนปฏิบิ ัตั ิกิ าร (Operation Plan) โครงการ (Project) คือื งานประเภทหนึ่ง�่ ที่ม�่ ีกี ำหนดระยะเวลาในการดำเนินิ งาน งบประมาณ
ผู้ร้� ัับผิิดชอบ ถููกกำหนดขึ้�นเพื่่�อสนองต่่อแผนยุทุ ธวิิธีีตามตััวชี้�วัดั

กระบวนการวางแผนกลยุทุ ธ์์

๑. วิิเคราะห์ป์ ัจั จัยั ภายนอก
๒. วิิเคราะห์์ปััจจัยั ภายใน
๓. การสังั เคราะห์์ปััจจัยั ภายนอกและปััจจัยั ภายใน
๔. กำหนดวิสิ ััยทัศั น์์ พันั ธกิิจ
๕. เขีียนแผนกลยุทุ ธ์์ แผนกลวิิธีี แผนปฏิิบััติกิ าร

SWOT เป็็นการวิิเคราะห์์องค์์กรโดยมีีส่วนร่่วมจากทุุกคน ปราศจากแรงกดดันั จากผู้้ท� ี่�เ่ กี่�ย่ วข้้อง เพื่่�อค้้นหาข้้อเท็จ็ จริิงสำหรับั ดำเนินิ
การไปข้้างหน้้าต่่อไป

การระดมที่ด่� ีี ทุุกคนควรมีีส่วนร่่วมแสดงความคิดิ เห็น็ สามารถแสดงความคิดิ อย่่างอิสิ ระ ความคิดิ อิสิ ระที่�เ่ ป็็นความจริิง
วิิสัยั ทััศน์์ (Vision) คือื ภาพอนาคตที่�ส่ ามารถทำได้้ในเวลาที่ก่� ำหนด
ลักั ษณะวิิสััยทัศั น์ท์ ี่ด่� ีี แสดงจุุดมุ่่ง� มั่่�นในระยะยาวที่�ค่ ่่อนข้้างแน่่นอน มีเี จตนารมณ์์ที่ช�่ ััดเจน จำได้้ง่่าย เพราะจะทำให้้บุคุ ลากรจำได้้
และนำไปใช้้ในทางปฏิบิ ััติิ จููงใจ ระดมความคิิด ระดมพลังั ใจ ปลุุกเร้้า สั้น� ง่าย ให้้พลััง

แผนกลยุทุ ธหรืือแผนยุทุ ธวิิธีี (Tactical plans)

- สนับั สนุุนต่่อการนำแผนกลยุุทธ์์ หรือื แผนยุทุ ธศาสตร์ใ์ ห้้บรรลุผุ ล
- มีีความเฉพาะเจาะจง และเป็็นรููปธรรม มากกว่่าแผนยุุทธศาสตร์์
- เป็็นแผนระยะกลาง ๑-๓ ปีี ผู้�้บริหิ ารระดับั กลางเป็น็ ผู้�้กำหนด โดยปรึึกษากับั ผู้บ�้ ริิหารระดับั ต้้น

ผ.บ.ก. 35 49

แผนเชิิงปฏิิบััติกิ าร (Operational plans)

- สนัับสนุุนต่่อการนำแผนกลวิธิ ีี หรือื แผนยุทุ ธวิธิ ีีมาปฏิิบัตั ิเิ ป็น็ รููปธรรม
- มีีความชัดั เจนในการทำกิิจกรรม
- เป็็นแผนระยะสั้น� กว่่า ๑ ปีี หรือื เป็น็ เดือื น เป็น็ สัปั ดาห์์ วััน
- ผู้้�บริิหารระดัับต้้นเป็น็ ผู้�ก้ ำหนด

การบริหิ ารมุ่�งผลสััมฤทธิ์์� (Results Based Management) คืือ วิิธีีการบริิหารที่�่มุ่่�งเน้้นผลการปฏิิบัตั ิงิ านเป็น็ หลััก
- โดยมีีการวัดั ผลการปฏิิบัตั ิงิ านด้้วยตัวั ชี้ว� ัดั อย่่างเป็็นรููปธรรม
- เพื่่อ� ให้้บรรลุวุ ัตั ถุุประสงค์ท์ ี่ต่�ั้ง� ไว้้
- ประเมิินผลความก้้าวหน้้าเป็น็ ระยะ ๆ แก้้ไขปััญหาได้้ทัันท่่วงทีี
- ควบคุุมทิศิ ทางตามแผนกลยุุทธ์์
การบริหิ ารมุ่�งผลสัมั ฤทธิ์์�มีีความเชื่�อมโยงโดยตรงกับั การบริิหารงานเชิงิ กลยุุทธ์์ องค์ก์ รใช้้วิิสััยทััศน์์ พันั ธกิิจ วัตั ุปุ ระสงค์์ และกลยุุทธ์์
ซึ่ง่� อยู่ใ� นแผนกลยุุทธ์์ขององค์ก์ รเป็็นกรอบในการกำหนดปัจั จัยั หลักั แห่่งความสำเร็จ็ (Critical Success Factors) และตััวชี้�วัดั ผลการดำเนินิ
งานหลััก (Key Performance Indicators) ของการบริิหารมุ่่�งผลสัมั ฤทธิ์์�

ผ.บ.ก. 35 50