IOT MANUAL BOOK UPDATED

Isi Kandungan Pembelajaran

No Tajuk Halaman
1.0 Pengenalan Internet Of Things (IoT) 2
2.0 Pengenalan ESP32 DEV KIT V1 & ESP8266 5
11
3.0 Cara Muat Turun (Download) & Install Aplikasi Arduino IDE 16
20
4.0 Langkah Tetapan ESP32 DEV KIT V1
23
5.0 pada
Aplikasi Arduino IDE ke ESP32 Board 26

6.0 Praktikal Projek 1: 37
Push Button dan LED Tanpa Internet of Things (IoT) 42

Praktikal Projek 2: 55
7.0 Menyalakan LED Dengan Internet of Things (IoT)

BLYNK App

Praktikal Projek 3:
8.0 Bacaan Suhu Menggunakan Sensor (LM35)

Tanpa Internet Of Things (IoT) BLYNK App

Praktikal Projek 4:
9.0 Bacaan Suhu Menggunakan Sensor (LM35)

Dengan Internet Of Things (IoT) BLYNK App

10.0 Praktikal Projek 5:
Servo Motor Dengan BLE (Bluetooth Low Energy) BLYNK App

1

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

1

Pengenalan
Internet of Things (IoT)

2

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

2

Pengenalan Internet of Things (IoT)

IoT (i-o-t) ialah singkatan kepada Internet of Things. Topik ini semakin popular
di zaman kepesatan teknologi sekarang. Sana-sini orang bercakap tentang IoT.

Ia adalah satu konsep di mana peralatan, mesin, sensor dan peranti
dihubungkan dengan internet dan berlaku pengumpulan dan perpindahan data
menerusi rangkaian.

Jika ia boleh dihubungkan dengan rangkaian internet atau menjadi
sebahagian daripada mesin yang berhubung dengan internet, dan ada pemindahan
data, ia dikategorikan sebagai IoT.

Ini termasuklah camera, lampu, pembancuh kopi, mesin basuh, pembaca nadi,
telefon, smartwatch dan pelbagai lagi.

Mari kita lihat beberapa contoh di mana konsep IoT digunakan:

Pintu rumah anda hanyalah sebuah pintu biasa tanpa IoT. Apabila dipasang
peranti untuk mengesan buka dan tutup pintu, dan peranti tersebut penghantar
notifikasi ke telefon anda apabila pintu dibuka atau ditutup.

Camera CCTV rumah mengesan pergerakan (motion detection) dan
menghantar gambar yang diambil kepada tuan rumah.

Kucing anda memakai rantai yang dipasang penjejak GPS, dan anda boleh
melihat lokasi kucing menggunakan aplikasi di telefon. Sistem yang lebih
canggih, notifikasi dihantar apabila kucing anda keluar daripada radius
kawasan yang ditetapkan.

3

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

3

Keluarga ESP

ESP Single Module

ESP32 Dev Kit V1 DOIT ESP8266

Sebelum versi ESP32 Dev Kit dan ESP8266 di keluarkan, ESP Single Module
seperti gambar diatas digunakan secara berasingan untuk kegunaan module WiFi
dan Bluetooth.

Penggunaan ESP 32 Dev Kit V1 board lebih lengkap kerana mempunyai WiFi dan
Bluetooth module (2 dalam 1) berbanding ESP 8266 yang hanya mempunyai WiFi
module sahaja

4

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

4

Pengenalan
ESP32 DEV KIT V1

&
ESP8266

5

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

5

Pengenalan ESP32 DEV KIT V1

ESP32 Dev Kit V1 atau disebut sebagai ESP32 DOIT mempunyai lebih banyak
GPIO dengan lebih banyak fungsi berbanding dengan ESP8266.

Antara kelebihan ESP32 ia dapat memilih kaki untuk mengunakan pin untuk UART,
I2C, atau SPI. Ia juga boleh digunakan untuk Real-time Operating System (RTOS).

Pengenalan ESP8266

ESP8266 atau disebut sebagai NODEMCU adalah peranti yang sangat mesra
pengguna dan kos rendah untuk menyediakan sambungan internet ke projek anda.

Modul ini dapat berfungsi baik sebagai Jalur Akses (boleh membuat hotspot) dan
sebagai stesen untuk menyambung ke Wi-Fi. Ia dapat memudahkan mengambilan
data dan memuat naiknya ke internet menjadikan Internet of Things.

6

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

6

Perbezaan ESP32 dan ESP8266

ESP32 lebih pantas dan mempunyai kelebihan dalam bilangan kaki untuk GPIOs
berbanding ESP8266.

Kelebihan ESP32 juga bukan terhad kepada sambungan Wi-Fi, ia juga mempunyai
Bluetooth terbina dalam ESP32.

Didalam Ebook ini, kami akan menggunakan ESP32 Dev Kit V1 dalam latihan
praktikal projek yang disediakan.

ESP32 ESP8266

CPU Xtensa Dual-Core 32-bit LX6 Xtensa Single-core 32-bit
Kelajuan WiFi
dengan 600 DMIPS L106

Kelajuan sehingga 150 Mbps Kelajuan sehingga 72 Mbps

GPIO 30 36 pin 30 pin

Bluetooth Ya Tiada

DAC Dua 8-bit DAC Saluran Tiada

ADC 12-Bit SAR 10-Bit SAR

ADC Saluran 8 Saluran 1 Saluran

SPI/I2C/I2S/UART 4/2/2/3 2/1/2/2

Sensor sentuh Ya (8-Saluran) Tiada

Sensor suhu Ya Tiada

Sensor Hall effect Ya Tiada

7

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

7

Spesifikasi ESP32 Dev Kit V1

Power Source
(Punca Kuasa dan juga upload firmware port bagi ESP32)

EN (Enable) Button
(Reset peranti ESP32)

8

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

8

Boot Button
(Bootloader mode dan butang boot bagi peranti ESP32)

9

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

9

Senarai barang dan pekakas penting yang perlu disediakan sebelum memulakan
latihan praktikal projek :

ESP32 MICRO USB-B
(Dalam tutorial ini menggunakan (Sebagai punca kuasa dan memuat

ESP32-DOIT) naik program untuk ESP32)

PC/LAPTOP INTERNET
(Menggunakan perisian Arduino IDE) (Digunakan sebagai medium
perantaraan antara peranti)

Smart Phone (Boleh didapati di Play Store atau App
(Sistem IOS atau Android) Store)

10

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

10

Cara Muat Turun (Download)
&

Install Aplikasi Arduino IDE

11

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

11

Cara Muat Turun (Download) & Install Aplikasi Arduino IDE

Langkah 1:
Pergi ke laman web Arduino : https://www.arduino.cc/en/main/software
Arduino IDE

Windows Installer for

Windows 7 and up

Just Download

12

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

12

Langkah 2 : Arduino IDE
seperti dibawah:

I Agree

Next

13

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

13

Install
installation

14

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

14

Close

Langkah 3 :

Arduino IDE Dekstop

Pastikan paparan aplikasi Arduino IDE seperti gambar dibawah.

15

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

15

Langkah Tetapan
ESP32 DEV KIT V1

16

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

16

Langkah Tetapan ESP32 DEV KIT V1

Buka Arduino IDE dan pergi ke File tab. Pilih Preferences.

Di Preferences, copy dan paste link ini:
https://dl.espressif.com/dl/package_esp32_index.json dan clik OK.

17

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

17

Pergi ke tab Tools dan pilih Board: dan tekan Board Manager .
Cari ESP32 dan clik Install .

18

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

18

Tunggu sehingga muat turun sehingga selesai.

Pergi ke tab Tools dan pilih Board :, cari dan pilih DOIT ESP32 DEVKIT
V1 .

Siap, ESP32 DOIT telah ditetapkan dan sedia untuk diprogram melalui perisian
Arduino IDE .

19

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

19

Coding Daripada
Aplikasi Arduino IDE

Ke
ESP32 Board

20

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

20

Upload

Pastikan wayar yang digunakan mempunyai fungsi Read/Write (R/W).

Tool Board yang betul

sebelum muat naik.

Compile penting untuk memastikan coding
tiada masalah
semak semula coding. Done Compiling Error

21

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

21

Upload untuk muat naik coding ke ESP32 Dev Kit.

Peringatan Penting:

Semasa proses upload berjalan, sila pastikan tekan dan tahan butang

BOOT menggunakan jari sehingga selesai muat

naik Done Uploading

Siap, program telah berjaya memuat naik ke ESP32.

22

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

22

Mendaftar Akaun Blynk 2.0

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

23

Mendaftar Akaun Blynk 2.0

❖ Layari website: https://blynk.cloud/dashboard/login
❖ Klik “Create new account”

❖ Tuliskan email anda dan click “I agree to …..”.
❖ Kemudian tekan ‘Sign Up’.

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

24

❖ Email confirmation akan dihantar ke akaun email anda.
❖ Periksa email anda dan tekan Create Password

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

25

❖ Tuliskan Password yang sesuai mengikut syarat yang tertera. Selepas itu tekan Next
❖ Tulis nama anda di ruang yang disediakan dan tekan Done

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

26

❖ Sekiranya Berjaya, front page akaun anda akan dipaparkan. Anda boleh tekan Skip
untuk keluar dari pada Blynk Tour

❖ Muka depan akaun Blynk anda akan dipaparkan. Tahniah, anda telah Berjaya
membuka akaun Blynk 2.0

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

27

Konfigurasi
Applikasi Blynk

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

28

Konfigurasi Applikasi Blynk

❖ Buka applikasi Arduino IDE di laptop
❖ Pilih Tools → Manage Libraries

❖ Window Library Manager akan terpapar.
❖ Taip ‘Blynk’ di ruang carian Library Manager. Pilik library Blynk dan Install

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

29

Praktikal Projek 1:

Push Button dan LED
Tanpa

Internet of Things (IoT)

Sila lihat Video PERCUMA Tutorial Projek ini di Youtube Channel Kami:
https://bit.ly/2J59DOu

23

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

30

Projek 1 : Push Button dan LED Tanpa Internet of Things (IoT)

Objektif :
Memahami asas komponen menggunakan LED dan ESP32 Dev Kit V1.

Komponen yang di perlukan :

ESP32 Dev Kit V1 LED Breadboard (2x) Jumper Wire
(1x) (1x) (1x) (Male to Female)

Push Button
(Male to Female)

Breadboard Circuit

24

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

31

Schematic Circuit

Coding

const int LED = 22; // Tetapkan LED pada Pin 22
const int PushButton = 21; // Tetapkan Push Button pada Pin 21

void setup()
{
pinMode(LED, OUTPUT); // Menyatakan Pin 22 sebagai Output
pinMode(PushButton, INPUT); // Menyatakan Pin 21 sebagai input
}

void loop()

{
int button_state = digitalRead(PushButton);
// Setkan bacaan bagi Push Button sebagai bacaan digital
if (button_state == HIGH)
{
digitalWrite(LED, HIGH);
// Jika bacaan untuk Push Button = 1, LED akan menyala
}
else
{
digitalWrite(LED, LOW);
// Jika bacaan untuk Push Button = 0, LED akan tidak menyala

}
}

25

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

32

Praktikal Projek 2:

Menyalakan LED
dengan

Internet of Things (IoT)
BLYNK Apps

Sila lihat Video PERCUMA Tutorial Projek ini di Youtube Channel Kami:
https://bit.ly/2J59DOu

26

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

33

Projek 2 : Push Button dan LED dengan Internet of Things (IoT)

Objektif : BLYNK
Memahami asas komponen menggunakan LED,

Komponen yang di perlukan :

ESP32 Dev Kit V1 LED Breadboard Jumper Wire
(1x) (1x) (1x) (1x) (Male to Female)

Smart Phone (1x)
(1x)

Breadboard Circuit

27

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

34

Schematic Circuit

Configurasi Aplikasi BLYNK

Di Arduino IDE aplikasi, untuk install libraries bagi Blynk, klik Tools tab
dan pilih Manage Libraries .

28

EBOOK INTERNET OF THING (IOT) CYBOX ELECTRONICS RESOURCES

35

Asas IoT - Project 2: Push
Button dan LED dengan
Internet of Things (IoT)
(…sambungan selepas

pemasangan litar)

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

36

Asas IoT - Project 2: Push Button dan LED dengan
Internet of Things (IoT) (…sambungan selepas
pemasangan litar)

❖ Buka applikasi Arduino IDE di Laptop anda
❖ Tulis kod di bawah dan Save menggunakan nama SuisLED
❖ Di dalam kod tersebut, isikan maklumat berikut mengikut maklumat Wifi anda

o char ssid[] = "Nama Wifi";
o char pass[] = "Passowrd Wifi";

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

37

❖ Layari website Blynk 2.0:https://blynk.cloud
❖ Login ke akaun Blynk anda. Jika anda masih belum mendaftar akaun Blynk, rujuk

seksyen “Mendaftar Akaun Blynk 2.0.
❖ Klik pada ikon “Templates”
❖ Seterusnya, klik pada “+ New Template”

❖ Isikan makluman dalam “Create a New Template”
o Name: MyPushButton
o Hawdware: ESP32
o Connection type: WiFi
o Description: Ini adalah template Push Button.

❖ Kemudian klik “Done”.

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

38

❖ Template yang baru anda buat akan dipaparkan.

❖ Seterusnya, kita akan menentukan bagaimana Template tersebut beroperasi.
❖ Pilih tab Datastreams → New Datastream → Virtual Pin

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

39

❖ Isikan borang Virtual Pin Datastream seperti di bawah. Ini akan menjadi tingkah laku
suis tersebut yang mempunyai nilai sama ada 1 (HIDUP) atau 0 (MATI)

o Name: PushButtonSwitch
o Alias: PushButtonSwitch
o Pin: V0
o Data Type: Integer
o Units: None
o Min: 0
o Max: 1
o Default Value: 0

❖ Kemudian Pilih Create

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

40

❖ Tab Datastreams anda akan menunjukkan Virtual Pin yang baru dibuat

❖ Seterusnya, kita akan memilih grafik untik Template tadi.
❖ Klik tab ‘Web Dashboard’

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

41

❖ Dalam Web Dashboard, terdapat Widget Box column. Pilih widget “Switch” dan
bawakannya ke dalam kawasan " Add new widget ". Widget “Switch” akan kelihatan
di kawan Dashboard

❖ Pergi ke widget “Switch” di Dashboard dan tekan butang tetapan seperti dibawah:

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

42

❖ Paparan tetapan “Switch” akan kelihatan. Isikan tetapan “Switch” seperti di berikut:
o Datastream: PushButtonSwitch(V0)
o On Value: 1
o Off Value: 0

❖ Klik butang Save.

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

43

❖ Kini Web Dashboard anda akan kelihatan seperti rajah di bawah. Template
MyPushButton sudah sedia untuk digunakan untuk peringkat seterusnya.

❖ Pilih Save untuk menyimpan templat anda.

❖ Untuk menggunakan template yang telah dibuat, kita perlu melampirkan template
pada suatu Device.

❖ Pilih “Search” → New Device → From Template → MyEsp32IoT

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

44

❖ Kemudian pilih “From Template”

❖ Window “New Device” akan dipaparkan. Isikan maklumat seperti berikut
o Template: MyPushButton
o Device Name: MyPushButtonDevice

❖ Klik “Create”

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

45

❖ Seterusnya paparan Template ID, Device Name, and Auth_token is displayed
❖ Pilih “Copy to Clipboard”

❖ Kemudian Paste kedalam kod Arduino anda

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

46

❖ Untuk memudahkan memantau apa yang belaku pada ESP32 anda, buka Window
Serial Monitor: Tools → Serial Monitor

❖ Serial Monitor window akan terpapar
❖ Pastikan nilai 115200 baud dipilih di ruang berikut
❖

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

47

❖ Compile dan Upload program ke peranti ESP32 anda.
❖ Setelah compile, tekan butang Reset pada peranti ESP32.
❖ Perhatikan output pada output Serial Monitor.

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

48

❖ Setelah berjaya upload ke ESP32, kitab oleh mengawal LED menggunakan Laptop.
❖ Kembali ke laman web Blynk anda.
❖ Jika peranti anda telah berjaya disambungkan ke Internet, anda seharusnya melihat

status peranti sebagai ‘Online’.
❖ Sekarang tekan PushButonSwitch pada Dashboard.
❖ Anda sepatutnya dapat melihat LED pada litar anda dihidupkan.
❖ LED akan dimatikan jika anda menekan suis sekali lagi.

© 2022 Asral Bin Bahari Jambek

49