คู่มืองานบริหารสถานศึกษา

คู่มอื การบริหารงานสถานศึกษา

คานา

หัวใจสาคญั ของการบรหิ ารสถานศกึ ษา ให้ดาเนนิ ไปอยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ สนองนโยบายของชาติ และบรรลุวัตถุประสงค์ ของหลกั สูตรน้ัน ต้องอาศัย
บุคลากรหลายฝ่ายด้วยกัน ทางโรงเรยี นจงึ กระจายอานาจ การบรหิ ารและมอบหมายงาน ใหบ้ ุคลากรไดร้ ่วมรับผดิ ชอบงานเปน็ การระดมสมองและพลงั ความ
สามคั คีใน การปฏิบตั งิ าน ตามโครงสรา้ งการบริหารงานสถานศึกษาที่องค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ กาหนด งานใน สถานศกึ ษาเป็น 6 งาน คือ

1. งานวิชาการ
2. งานบุคลกร
3. งานธุรการ การเงนิ และพสั ดุ
4. งานกจิ การนกั เรยี น
5. งานอาคารสถานท่ี
6. งานความสัมพันธช์ มุ ชน

เพือ่ ใหก้ ารบริหารงานในแต่ละฝ่ายมีความชัดเจน บุคลากรแต่ละฝา่ ยรู้บทบาทหน้าที่ตนเอง รบั ผิดชอบ ตลอดจนเปน็ ไปในทางเดียวกัน จดั ทาคู่มือ
ในการปฏบิ ัตงิ านข้ึนมาโดยการศึกษาและ รวบรวมขอ้ มลู และนามาปรบั ให้เหมาะสมกบั สภาพของสถานศกึ ษา

สารบญั หนา้
1
ขอบข่ายงานบริหารการศึกษา 2
แผนภูมกิ ารบรหิ ารงานโรงเรยี น 3
บทบาทหน้าที่ของผู้ดารงตาแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา 5
มาตรฐานวิชาชีพของผู้บริหาร (ครุ ุสภา) 6
การบริหารงานวชิ าการ 10
การบริหารงานกิจการนักเรยี น 11
การบริหารงานธรุ การ การเงิน และพัสดุ 13
การบริหารงานบุคคล 14
การบริหารงานอาคารสถานท่ี 15
การบรหิ ารงานความสมั พันธ์ชุมชน

การบรหิ ารงานสถานศกึ ษา

ขอบขา่ ยงานบรหิ ารการศึกษา

สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐานได้กาหนดหนา้ ทีข่ องผู้บรหิ ารสถานศกึ ษาไวด้ งั นี้
1. งานวิชาการ
2. งานบุคลากร
3. งานดา้ นงบประมาณ
4. งานบรหิ ารทั่วไป
4.1 งานกจิ การนกั เรยี น
4.2 งานความสัมพันธช์ มุ ชน
4.3 งานธุรการ
4.4 งานอาคารสถานที่

กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิน่ ได้กาหนดหน้าท่ีของผู้บรหิ ารสถานศึกษาไวด้ ังนี้
1. งานวิชาการ
2. งานบุคลกร
3. งานธรุ การ การเงิน และพสั ดุ
4. งานกจิ การนกั เรยี น
5. งานอาคารสถานท่ี
6. งานความสัมพนั ธ์ชมุ ชน
ตารางเปรียบเทียบขอบข่ายงานบรหิ ารการศกึ ษา

สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่นิ
1.งานวิชาการ 1.งานวิชาการ
2.งานบุคลากร 2.งานบคุ ลกร
3.งานด้านงบประมาณ
4.งานบริหารทวั่ ไป 3.งานธุรการ การเงิน และพัสดุ

4.1 งานกิจการนกั เรียน 4.งานกิจการนกั เรียน
4.2 งานความสัมพันธ์ชุมชน 5.งานอาคารสถานท่ี
4.3 งานธุรการ
4.4 งานอาคารสถานที่ 6.งานความสัมพันธ์ชุมชน



คมู่ ือการบริหารสถานศกึ ษา 3

บทบาทหนา้ ทข่ี องผดู้ ารงตาแหนง่ ผ้บู ริหารสถานศึกษา

สานกั งานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหง่ ชาติ ไดก้ าหนดบทบาทหน้าทข่ี องผดู้ ารงตาแหน่ง ผูบ้ รหิ ารสถานศกึ ษาไว้เปน็ ข้อใหญ่ 8 ข้อดงั น้ี
(อา้ งจากสานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหง่ ชาติ,คมู่ ือดาเนินการพฒั นาบคุ ลกร,2545)

1. การวเิ คราะหน์ โยบายและสังเคราะห์งาน
1) วเิ คราะห์นโยบายสู่การปฏบิ ัติงานในสถานศึกษา
2) กาหนดวิธีการและควบคุมการปฏิบตั งิ าน การสัง่ งาน การประสานงานและติดตาม ประเมินผลการปฏิบตั ิงานของ
หน่วยงานในสถานศกึ ษา

2. การบรหิ ารงานในสถานศึกษา
1) การบรหิ ารสถานศกึ ษาตามระเบยี บ ข้อบงั คบั คาสั่งของกรม กระทรวง รฐั มนตรที เ่ี กี่ยวข้อง และรัฐบาล
2) บริหารบคุ ลากรในสถานศึกษา

3. การกากับดูแลในสถานศกึ ษา
1) กากบั ดแู ลการจดั การศกึ ษาในสถานศกึ ษา
2) กากบั ดแู ลการจดั การเรียนการสอน ใหเ้ ป็นไปตามหลักสตู รและไดม้ าตรฐาน
3) กากบั ดแู ลนักเรียนให้ประพฤตปิ ฏิบตั ติ ามระเบยี บข้อบงั คับทก่ี าหนด
4) กากบั ดแู ลการจดั ทาแผนปฏิบัตกิ าร แผนกลยทุ ธ์ของสถานศกึ ษา
5) กากับดแู ลการบรหิ ารงบประมาณ และการใชท้ รัพยากรใหเ้ กิดประโยชน์สงู สุด รักษาผลประโยชน์ของทางราชการ

4. การเป็นผู้นา
1) เป็นผนู้ าในการพฒั นาสถานศกึ ษา
2) เป็นผ้นู าในการเสรมิ สรา้ งมนษุ ยสัมพนั ธ์ กบั บุคคลทงั้ ภายในและภายนอกสถานศกึ ษา
3) เป็นผนู้ าในการสร้างความสมั พันธก์ บั ชมุ ชนและสถานศกึ ษา

5. การสง่ เสรมิ และสนบั สนุน
1) ส่งเสรมิ สนบั สนนุ การจดั การศึกษา คน้ คว้า และวจิ ัย
2) สง่ เสรมิ สนบั สนุนการนาเทคโนโลยีและนวตั กรรมมาใช้ในการพัฒนาการเรียนการสอน

คมู่ อื การบริหารสถานศึกษา 4

3) ส่งเสรมิ สนับสนุนกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างและพัฒนาคุณธรรมคา่ นิยมและคุณลักษณะอันพงึ ประสงคข์ องสังคม
4) สง่ เสรมิ สนับสนนุ การจัดสวัสดกิ ารแกบ่ คุ ลากรในสถานศกึ ษา
5) ส่งเสรมิ สนับสนุนการพฒั นาบคุ ลากรในสถานศกึ ษา
6. การรายงานผลการปฏิบตั ิงานประจาปตี อ่ กรมตน้ สังกดั หนว่ ยงานท่เี ก่ียวข้อง และเปิดเผยต่อสาธารณชน
7. เสนอแนะขอ้ คิดเหน็ ในการปรับปรงุ พฒั นางาน ระเบยี บ และข้อปฏบิ ัติต่อกรมตน้ สงั กดั
8. ปฏบิ ตั งิ านอน่ื ตามทไ่ี ด้รบั มอบหมาย

คมู่ อื การบรหิ ารสถานศกึ ษา 5

มาตรฐานวิชาชพี ของผ้บู ริหาร (คุรสุ ภา)

มาตรฐานที่ 1 ปฏิบัติกิจกรรมทางวิชาการเก่ียวกับการพัฒนาวิชาชีพบริหาร
มาตรฐานท่ี 2 ตดั สินใจปฏิบัตกิ จิ กรรมต่างๆโดยคานึงถงึ ผลท่จี ะเกิดขึ้นกับการพฒั นา ของบุคลากร ผเู้ รียน ชุมชน
มาตรฐานที่ 3 มุ่งมั่นพัฒนาผรู้ ว่ มงานใหส้ ามารถปฏบิ ัตงิ านได้เต็มศักยภาพ มาตรฐานท่ี 4 พฒั นาแผนงาน
ขององค์กร ให้สามารถปฏิบัตไิ ด้เกิดผลจรงิ
มาตรฐานท่ี 5 พัฒนาและใช้นวัตกรรมการบริหารจนเกดิ ผลงานทม่ี ีคณุ ภาพสงู ขนึ้ เปน็ ลาดบั
มาตรฐานท่ี 6 ปฏบิ ตั งิ านขององคก์ รโดยเนน้ ผลถาวร
มาตรฐานท่ี 7 รายงานผลการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาได้อยา่ งเปน็ ระบบ
มาตรฐานที่ 8 ปฏบิ ตั ติ นเปน็ แบบอยา่ งทดี่ ี
มาตรฐานท่ี 9 ร่วมมือกบั ชุมชนและหน่วยงานอนื่ อยา่ งสรา้ วสรรค์
มาตรฐานที่ 10 แสวงหาและใชข้ ้อมูลข่าวสารในการพฒั นา
มาตรฐานที่ 11 เป็นผ้นู าและสรา้ งผ้นู า
มาตรฐานท่ี 12 สร้างโอกาสในการพฒั นาได้ทกุ สถานการณ์

คมู่ ือการบรหิ ารสถานศกึ ษา 6

การบริหารวชิ าการ

การบรหิ ารวชิ าการ เป็นการจัดกิจกรรมทุกสง่ิ ทกุ อย่างงที่เกี่ยวกับการปรบั ปรุงพัฒนาการเรียนการสอน เพ่ือให้เกิดการเรียนรู้ได้ผลดี และมี
ประสทิ ธิภาพให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้เรยี น

หลักการและกระบวนการบริหารงานวชิ าการ

1. จดั ทาแผนงานวชิ าการที่สอดคล้องกับวัตถุประสงคห์ รอื นโยบายหลกั
2. การบริหารงานวิชาการม่งุ ความรว่ มมือการทางาน
3. การมีเอกภาพในจุดมงุ่ หมาย จะทาให้การดาเนินการสอดคล้องสมั พนั ธ์และเป็นไปในทศิ ทาง เดยี วกัน
4. ควรกระจายอานาจไปให้ผู้ปฏิบัติ
5. สง่ เสริมให้ผู้รว่ มงานปรบั ปรุงตนเองดว้ ยวิชาการ
6. ความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ และการพัฒนางานดาเนินไปได้ด้วยดี
7. การมีวินยั ของบุคลากรทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั งานวิชาการจะสามารถทาใหง้ านดาเนินไปไดด้ ว้ ยดี
8. ผูบ้ ริหารควรใชเ้ ทคนคิ สง่ เสริมคนอนื่ มากกวา่ การสอนคนอนื่
9. บุคลากรทกุ คนตอ้ งการขวญั กาลงั ใจในการปฏบิ ตั งิ าน
10. ควรมคี ณะกรรมการประสานงานวิชาการ
11. ให้ครตู ง้ั วัตถุประสงค์และจดุ มุ่งหมายของการสอนทุกวชิ าที่รบั ผิดชอบ
12. การประสานงานความสามัคคี ความมมี นุษยสัมพันธ์ และความร่วมมือย่อมนามาซง่ึ ความสาเร็จ ของหน่วยงาน
13. การตดิ ตามประเมนิ ผล เป็นสิ่งจาเป็นในการบริหารงานวิชาการ
14. การบริหารงานเปน็ ทงั้ ศาสตร์และศลิ ป์ ดังนั้นการบรหิ ารวชิ าการจาเป็นต้องใช้ท้ังศาสตร์ ศิลป์ ทกั ษะ และเทคนิคในการบรหิ ารงาน

ขอบขา่ ยการบริหารงานวิชาการ

(ปริยาพร วงศ์อนตุ รโรจน์. 2535 : 17 – 19 : พิชยั เสงี่ยมจิตร. 2542 :9 – 55 : รุจิร์ ภู่สาระ และ
จันทรานี สงวนงาม.2545:58- 79)

คมู่ อื การบรหิ ารสถานศกึ ษา 7

1. หลักสูตรและการบริหารหลกั สูตร ประกอบดว้ ย
1.1 หลกั สตู รสาระการเรียนรู้ ของหลกั สตู รและการจดั ระบบ
สถานศึกษาต้องจัดทาสาระการเรยี นรใู้ ห้สอดคล้องกบั สภาพปญั หาของชมุ ชนและ

สงั คมและคานึงถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น สาระการเรียนรู้มี 8 กลุ่มสาระหลกั เพื่อเสริมสรา้ งการคิด การเรยี นรแู้ ละ การแก้ปัญหา ตลอดจนการเสริมสร้างความ
เป็นมนุษย์ ศกั ยภาพพ้ืนฐานในการคิด การทางาน และการพฒั นา ตนเอง

1.2 การพฒั นากระบวนการเรียนรู้
การพฒั นากระบวนการเรียนร้หู รือทเ่ี รียกว่า การปฏริ ปู การเรียนรู้ ครูต้องยดึ ผ้เู รยี นเปน็ สาคญั เปิดโอกาสให้ผู้เรยี นได้ฝกึ คิดวเิ คราะหแ์ ละศกึ ษา
คน้ ควา้ ดว้ ยตนเองฝึกใหผ้ ู้เรยี นมปี ระสบการณก์ ารเรียนรดู้ ว้ ย ตนเอง รจู้ ักวิธคี ดิ วิธีการดาเนินชวี ติ และมีทกั ษะในการเผชิญกับปัญหาต่างๆได้

1.3 ส่ือการเรยี นร้เู ป็นส่งิ จาเป็นชว่ ยใหค้ รูและผเู้ รียนปฏิบตั ิกจิ กรรมการเรยี นการสอนได้ สะดวกยิง่ ขนึ้ เช่น เอกสารหลักสตู ร
คู่มือครู บันทึกการสอน แหล่งเรยี นรู้ทุกรูปแบบ เทคโนโลยีตา่ งๆ

1.4 การวัดและการประเมนิ ผลการเรียนรู้ เป็นองค์ประกอบที่ช่วยตรวจสอบคณุ ภาพผู้เรียน ผูเ้ รียนมคี วามก้าวหนา้ ทงั้ ดา้ นความรู้
ทักษะกระบวนการ คณุ ธรรมค่านยิ มท่พี ึงประสงค์
การประเมิน แบง่ เปน็ 3 ระดบั คอื

- การประเมนิ ผลระดบั ชนั้ เรียนเปน็ หน้าท่ีของครูผสู้ อน
- การประเมนิ ผลระดับสถานศกึ ษา เป็นการตรวจสอบความกา้ วหน้ารายปีและชว่ ง
ช้ันของสถานศกึ ษา
- การประเมินผลระดบั ชาติ ผู้เรยี นทกุ คนตอ้ งเขา้ ประเมินผลระดบั ชาตใิ นชว่ งชนั้ ที่ 1
ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 3 และชว่ งช้นั ที่ 2 ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6

2. การวจิ ยั ในชนั้ เรยี น
ผลจากการประเมนิ ผู้เรยี น ทาใหค้ รทู ราบขอ้ บกพรอ่ งของผูเ้ รียนแต่ละคนและคดิ หาวธิ พี ฒั นาผู้เรียน วธิ ีแกผ้ เู้ รียนอย่างเป็นระบบ

ได้แกก่ ารนาเอาวิจัยมาใช้เพื่อแก้ปัญหา ที่เรยี กวา่ วิจัยในช้ันเรียน (Classroom Research)

3. การสอนซ่อมเสริม
เปน็ อีกวธิ ีหนง่ึ ในการแก้ข้อบกพร่อง และเสริมทักษะการเรียนรู้แก่ผ้เู รียนเมื่อครูพบว่า ความสามารถของผเู้ รยี นไมบ่ รรลุตามผลการ

เรียนรู้ที่คาดหวงั หรือสาหรับผู้เรียนทตี่ ้องการความช่วยเหลือกรณี พเิ ศษ วิธีสอนซ่อมเสริมมีหลายวธิ ี เช่น การสอนแบบตวั ตอ่ ตวั การสอนแบบกลุ่มย่อย
นักเรียนเกง่ สอน นักเรยี นอ่อน สอนโดยบทเรยี นสาเร็จรปู ใหท้ าแบบฝกึ หดั หรือเรียนด้วยตนเอง ฯลฯ

4. การจัดกจิ กรรมเสริมหลกั สูตร
การจัดกจิ กรรมเสรมิ หลักสูตร เป็นวธิ ีการช่วยพฒั นาคุณลักษณะและนิสัยใจคอของผู้เรียนให้ เปน็ คนดีมีความเสียสละมคี วามซอื่ สตั ย์

กตัญญู มีความเมตตากรณุ า รักใครก่ ลมเกลยี ว สมัครสมาน สามคั คมี ี วินยั มภี าวะของการเป็นผู้นาและผู้ตามที่ดี กจิ กรรมตา่ งๆ เชน่ กจิ กรรมส่งเสริม
ประชาธิปไตยกิจกรรม ห้องสมดุ ฯลฯ

5. การนเิ ทศภายในสถานศึกษา
เปน็ ความพยายามท่ีจะปรับปรุงส่งเสริมประสทิ ธิภาพการเรียนการสอน ภายในสถานศึกษา ใหด้ ขี ้นึ เป็นการเพมิ่ พลงั การ

ปฏิบตั งิ านของครู ทาใหค้ รูสอนไดต้ รงเป้าหมาย ทาใหค้ วามเคลื่อนไหวทาง วชิ าการของสถานศึกษาเปน็ ไปอยา่ งมีระบบและต่อเน่ือง ทาให้บุคลากรเห็น
ความสาคัญของงานวิชาการช่วย ใหส้ ถานศึกษาแก้ไขปัญหาท่ีเกดิ ขน้ึ

กิจกรรมการนเิ ทศ ดาเนนิ การไดห้ ลายอยา่ ง การนามาใชค้ วรคานงึ ถงึ สภาพปัญหา และความตอ้ งการ ของสถานศึกษา เช่น การประชุม อบรม
ปฐมนิเทศ การสงั เกตการณ์สอน การศึกษาเอกสารทางวิชาการ การ ให้คาปรึกษาเปน็ รายกลมุ่ รายบุคคล การสมั มนา ฯลฯ

6. การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา
พ.ร.บ. การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ได้กาหนดให้มีระบบการประกันคณุ ภาพการศกึ ษาเพื่อพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาทุก

ระดบั สถานศกึ ษาจึงต้องจัดให้มีการประกนั คุณภาพภายใน สถานศกึ ษา โดยให้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการบรหิ าร การศกึ ษา ท่ีตอ้ งดาเนนิ การอย่าง
ต่อเนื่องและ สถานศกึ ษาจาเปน็ ต้องรายงานประจาปีเสนอต่อหน่วยงานต้นสังกดั

ข้นั ตอนการบรหิ ารงานวิชาการ
1. ขน้ั กอ่ นดาเนนิ การ โดยมีงานตอ่ ไปน้ี
1.1 จัดทาแผนงานวิชาการ ใหส้ อดคล้องกับวัตถุประสงค์ของหลักสูตร
1.2 จดั สภาพงานวิชาการ และวิธีการทางาน
1.3 จัดครูเข้าสอน

1.4 จดั ทาโครงการสอน
1.5 จดั ทาปฏทิ นิ การปฏบิ ตั ิงาน
1.6 จัดตารางสอน
1.7 ปฐมนิเทศนกั เรียน
1.8 การลงทะเบียนการเรียน

2. ขั้นการดาเนนิ งาน
2.1 การดาเนนิ งานการสอนตามหลักสูตร
2.2 ดาเนนิ งานเก่ยี วกบั กิจกรรมเสริมหลักสูตร เช่น กิจกรรมสอนซ่อมเสริม โครงส่งเสริมเด็ก เรยี นดี กจิ กรรมศกึ ษาคน้ ควา้ ดว้ ย

ตนเอง การจัดชุมนมุ ตา่ งๆการแนะแนวการศกึ ษาอาชพี การใหบ้ ริการ ห้องสมุด ฯลฯ
2.3 งานเก่ียวกับการบรหิ าร ส่งเสริม และใหบ้ ริการเกยี่ วกับสือ่ การสอน จดั ใหม้ กี ารรวบรวม เอกสารการสอน คมู่ อื ครู รวมทัง้ การ

อานวยความสะดวกด้านอาคารสถานที่ ตู้เอกสารต่างๆ
3. ขน้ั สง่ เสริมและติดตามผล ด้านงานวิชาการ เพื่อให้ไดม้ าตรฐาน เชน่ ส่งเสริมใหค้ รูไดป้ รับปรุง

ตนเอง ด้านวิชาการ จดั ให้มีคณะกรรมการที่ปรึกษาด้านวิชาการ จดั ตง้ั คณะทางานวิชาการ สนับสนุนให้มีการ ปฏิบัตติ ามมาตรฐานวชิ าการ จัดบรรยากาศ
ทางวิชาการในสถานศกึ ษา ฯลฯ

4. การประเมินผล/ปรับปรงุ งานวชิ าการ ในการดาเนินงานวิชการสถานศกึ ษาต้องจดั ให้มีการ
ประเมนิ ผล ทงั้ กอ่ นดาเนินการ ขณะดาเนนิ การและเมื่อสิน้ สดุ การดาเนินการโดยคณะกรรมการเพื่อนาผลการดาเนินงานมาปรบั ปรุงตอ่ ไป

การบรหิ ารงานกจิ การนักเรยี น

งานกจิ การนักเรยี นเปน็ กจิ กรรมทโี่ รงเรยี นจัดขนึ้ นอกเหนือจากการเรยี นการสอนปกติ เพื่อพฒั นา นกั เรยี นทางดา้ นอารมณ์ สังคม
รา่ งกายและจิตใจ

ขอบขา่ ยงานกจิ การนักเรียน
1. ภารกจิ การบริหารกจิ การนกั เรยี นเกย่ี วกับการควบคมุ
1.1 การปฏบิ ัตกิ ารรับนักเรยี น จดั ทาคู่มือการรับสมัคร
1.2 การจัดทาทะเบยี นนักเรยี น
1.3 ระเบียบสะสมข้อมลู เกี่ยวกบั ตวั นักเรยี น
1.4 การรกั ษาระเบยี บวนิ ยั และควบคุมความประพฤติ
2. ภารกจิ การบริหารกจิ การนกั เรยี นเกีย่ วกับงานสวัสดิการ
2.1บริการแนะแนวมงี านท่สี าคญั คอื บริการสารวจนักเรียนเปน็ ราบุคคล บริการสารสนเทศด้านการศึกษาด้านอาชีพ ด้านสงั คม

บริการให้คาปรึกษา ชว่ ยเหลือบุคคลที่มีปัญหา บรกิ ารติดตามผล
2.2 บริการทางการเงิน ชว่ ยเหลือนักเรียนท่ีขาดแคลน
2.3 บรกิ ารสขุ ภาพอนามัย การจดั สิ่งแวดลอ้ มในโรงเรียน การสอนสุขศึกษาแบบผสมผสาน การตรวจสุขภาพอนามัย
2.4 การบรกิ ารอาหารในโรงเรียน
2.5 บริการด้านความปลอดภยั
2.6 บริการร้านค้าในโรงเรียน (สหกรณ์ในโรงเรยี น)

3. ภารกิจการบรหิ ารกจิ การนกั เรียนเกย่ี วกบั การจดั กจิ กรรมนักเรยี น
กิจกรรมการเรยี นการสอนจดั ขนึ้ เพือ่ อประกอบความเข้าใจในเนือ้ หาสาระของหลักสูตร เช่น กจิ กรรมสหกรณ์ กิจกรรมสง่ เสริม

ศลิ ปะและวัฒนธรรม กิจกรรมกีฬา กจิ กรรมนันทนาการ สภานกั เรยี น กจิ กรรมลกู เสือ-เนตรนารี ชมุ นมุ หรือชมรม กิจกรรมแสดงละครและดนตรี
4. ภารกิจการบรหิ ารกิจการนักเรยี นเกีย่ วกับการสอน
เปน็ ภารกิจบริการที่จัดข้ึนเป็นการบริการพิเศษ นอกเวลาเรียนตามปกติ กิจกรรมทีจ่ ัดไดแ้ ก่ กิจกรรมปฐมนิเทศ การสอนพิเศษ

การสอนเสริม

การบริหารงานธุรการ การเงนิ และพัสดุ

งานธุรการ การเงิน และพสั ดุจะมีลักษณะเกยี่ วเน่ืองสัมพนั ธ์กบั งานวิชาการ และยงั สัมพันธ์กับงาน อื่นๆ เพราะมีลักษณะท่ีเปน็ ฐานของการ
ปฏบิ ัตงิ านอื่น

การบรหิ ารงานธรุ การ
งานธรุ การเปน็ งานทเี่ กยี่ วกบั การบรหิ าร อานวยความสะดวกแกง่ านต่างๆรวมทั้งงานที่เกย่ี วกับระบบขอ้ มูลของงาน ระบบเอกสารที่เกี่ยวข้อง

หรืองานสารบรรณ การดแู ลความปลอดภัย ตดิ ตาม กากับ ดูแลงานให้เป็นไปตามแผน

ขอบข่ายงาน
1. พัฒนาระบบสารสนเทศ
2. งานสารบรรณ ระบบเอกสารท่เี ก่ยี วข้องการออกหนงั สือไปยงั หน่วยงานอนื่
3. งานทะเบยี น จดั ทาแบบฟอรม์ ต่างๆ จัดทาหลักฐานการรบั นกั เรียน การจาหน่าย จัดเก็บหลกั ฐานงานทะเบยี นนักเรยี นให้ถกู ตอ้ งและ

สะดวกแก่การนามาใช้
4. จดั ทาสถิติ สรปุ จานวนนกั เรียนเปน็ รายวนั และปลายปี
5. ดาเนินการตอบคาร้องขอของผปู้ กครอง ในการเข้าเรียน การย้ายโรงเรียน
6. งานอื่นๆ ที่ได้รับมอบหมาย

การบรหิ ารการเงิน
งานการเงนิ แบ่งเปน็ เงนิ งบประมาณ และเงินนอกงบประมาณ
เงนิ งบประมาณ เป็นเงนิ ท่ีได้รับจากรฐั ตามนโยบายและแผนพัฒนาการศึกษาของชาตแิ ละภารกจิ ของสถานศกึ ษา นอกจากน้ียังมีเงินทจ่ี ัดสรรโดย

อ้อม เช่น เงินกองทนุ กู้ยืมให้แก่ผู้เรียน กองทุนส่งเสริมครูและ บุคลากรทางการศกึ ษา
เงนิ นอกงบประมาณ หมายถึง เงินท่ีไม่ใช่เงินงบประมาณแผ่นดิน เชน่ เงนิ คา่ ธรรมเนียมการศกึ ษา เงนิ ผลประโยชนจ์ ากทรัพย์สินของสถานศึกษา

เงนิ บริจาค

การดาเนนิ งานการเงนิ และบญั ชี
1. จดั หาและจดั ทาเอกสารการเงนิ
2. จดั ทาบญั ชรี ายรบั รายจา่ ยของโรงเรียน
3. นาเงนิ สดเข้าบัญชีธนาคาร

4. จัดทาบัญชเี งินเดอื น (รายเดือน) ของบุคลากรในโรงเรียน
5. จ่ายเงนิ เดอื นบุคลากรในโรงเรียน
6. สง่ ภาษรี ายเดอื นของครู
7. ให้บรกิ ารการดาเนนิ งานเบกิ คา่ รกั ษาพยาบาล
8. ใหบ้ รกิ ารการดาเนนิ งานเบกิ เงนิ ช่วยเหลอื บตุ ร
9. ใหบ้ ริการการดาเนินงานเบกิ คา่ เลา่ เรียนบตุ ร

งานพัสดุ
งานพัสดุ คือ ทรพั ยส์ นิ ส่วนหนง่ึ ของสถานศกึ ษา
แนวทางการบริหารงานพัสดุ
1. วางแผนการจดั หาพัสดุโดยกาหนดความต้องการออกเป็นประเภทตา่ งๆงบประมาณทตี่ อ้ งใช้จากแผนงาน โครงการ กิจกรรม ของสถานศึกษา

กาหนดบุคคลผ้รู บั ผิดชอบ
2. จัดหาให้พสั ดุที่มีความเหมาะสมตรงความต้องการ ทันเวลาและเพยี งพอ
3. พัสดุทุกชน้ิ ท่ีส่งมอบต้องมีการตรวจรับตามระเบียบมีหลกั ฐานครบถ้วนด้วยความถูกต้องรวดเร็ว
4. จัดเก็บรกั ษาพสั ดุอย่างเป็นระบบเม่ือนาไปใชต้ อ้ งมกี ารบันทึกข้อมูลการใช้รวมทงั้ การบารงุ รักษาให้ อยู่ในสภาพท่ีดี รวมทง้ั ดูแลจัดหา

เพม่ิ เตมิ หรือจาหนา่ ย
5. การจาหนา่ ยพสั ดุ เมื่อหมดอายุหรือเสอื่ มสภาพตอ้ งดาเนนิ การตามระเบียบและขน้ั ตอน

คมู่ ือการบรหิ ารสถานศกึ ษา 13

การบริหารงานบคุ คล

การบรหิ ารงานบุคคลเป็นภารกจิ ในการใชศ้ ิลปะและกลยทุ ธด์ าเนนิ กิจกรรมท้ังปวงทเ่ี กยี่ วกับบคุ คล เพอื่ ให้ปัจจัยด้านบุคลากรขององค์การเป็น
ทรพั ยย์ ากรมนุษย์ที่มีประสิทธิภาพสงู สุด

ขอบขา่ ยงานการบรหิ ารงานบคุ คล
โรงเรยี นไดก้ าหนดขอบข่ายงานตามความเหมาะสมกบั สภาพอานาจและขอบเขตของโรงเรียนสังกดั องคก์ รปกครองทอ้ งถิ่น
1. การวเิ คราะหง์ านเปน็ กระบวนการศกึ ษาและรวบรวมข้อมูลเพื่อทราบปรมิ าณงาน ขอบเขต หน้าทแี ละความรบั ผิดชอบของงาน ความ

เก่ียวพันของงานท่ีเกย่ี วกับกจิ กรรมอน่ื ๆภายในองคก์ ร
2. การวางแผนและการพยากรณ์กาลงั คนเพ่อื บรรจุตาแหนง่ ทวี่ างหรอื ขาดไปในอนาคต
3. การสรรหา เป็นกระบวนการทีช่ กั จงู ใจและกระตนุ้ ใหผ้ ู้สมัครท่มี ศี กั ยภาพมาสมคั รงาน
4. การปฐมนิเทศและการบรรจุ
- การปฐมนเิ ทศ พนักงานใหม่เพ่ือช่วยให้พนักงานได้มีความร้คู วามเข้าใจทถี่ ูกต้องในระยะท่ี

เร่มิ ทางาน
- การบรรจพุ นักงาน เป็นการมอบหมายงานตลอดจนการเล่อื นขั้นเล่ือนตาแหนง่ การโยกยา้ ย

หรอื การลดตาแหนง่
5. การฝึกอบรมและการพัฒนาเพ่ือเปล่ียนแปลงพฤติกรรมและทัศนคติเพ่ือให้สามารถปฏิบัติงานได้ดี ขึ้น มีความกระฉบั กระเฉง มั่นใจในการทางาน

มีการปรับปรงุ การทางานทาให้เป็นพนกั งานท่ีมคี ณุ ภาพมคี วาม เขา้ ใจถงึ ความสัมพันธ์ของงานตา่ งๆลดความขัดแย้งในการทางาน
6. การประเมินการปฏบิ ัติงานวา่ สามารถปฏิบัตงิ านไดป้ ระสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด
7. การวางแผนและการพัฒนาอาชีพ เป็นการส่งเสริมความกา้ วหน้าของพนักงาน เป็นหลกั ประกัน ช่วยให้แตล่ ะคนมีแผนสาหรับอาชีพของตนใน

อนาคต การเล่ือนตาแหนง่ ระดบั สูงขน้ึ ไป
8. การบรหิ ารค่าตอบแทนเป็นสง่ิ จาเปน็ ตอ่ ชีวิตของพนกั งาน เปน็ เครื่องแสดงคุณคา่ ของบคุ คลในองคก์ าร บ่งบอกถงึ ความสาเรจ็ ในการปฏิบัตงิ าน

ของพนกั งาน
9. ความปลอดภัยและสุขภาพ เป็นการดูแลพนกั งานจากการบาดเจ็บ จากอันตราย และส่งเสริม สขุ ภาพด้านร่างกาย อารมณข์ องพนักงาน
10. การจงู ใจในการทางาน ขวัญและกาลงั ใจในการทางาน

คมู่ อื การบริหารสถานศกึ ษา 14

การบรหิ ารงานอาคารสถานท่ี

ขอบข่ายงานอาคารสถานที่
1. การวางแผนงานดา้ นอาคารสถานทแ่ี ละสง่ิ แวดล้อม
- ศกั ยภาพปัจจุบนั ดา้ นอาคารสถานท่ี
- ประสทิ ธภิ าพการใชอ้ าคารสถานที่
- แนวโน้มความต้องการในอนาคต
- ปญั หาท่ีเคนเกดิ ข้นึ
2. การควบคุมดแู ลและการบารงุ รกั ษาอาคารสถานที่และสง่ิ แวดลอ้ ม
- ควรมีข้อมูลเก่ียวกบั อาคารสถานทที่ ี่ต้องซ่อมแซมและบารุงรกั ษาให้อยใู่ นสภาพดี ใชก้ ารได้
- เสนองบประมาณ สว่ นอาคารทต่ี อ้ งการเพิม่ ควรระบุในแผนงานใหช้ ดั เจน
- จัดให้มเี ครอื่ งมอื เครอื่ งใชใ้ หพ้ อเพยี ง
- ใช้ประโยชน์จากอาคารให้เต็มศักยภาพ
- จัดสภาพแวดลอ้ มบรเิ วณโรงเรยี นและรอบอาคารให้ร่มรืน่ น่าอยู่ เอื้อต่อการจัดการเรยี นรู้
- ปรบั ปรุงพื้นที่บริเวณรอบอาคาร เช่น ทาท่ีนง่ั ใต้ต้นไม้ จัดสวนหย่อม

คมู่ ือการบรหิ ารสถานศกึ ษา

การบรหิ ารงานความสัมพนั ธช์ ุมชน

บทบาทและหนา้ ทขี่ องโรงเรียนตอ่ ชุมชน
1. ถ่ายทอดความรู้ ศิลปะ วิทยาการ ใหช้ ุมชน โรงเรยี นมหี นา้ ทอี่ บรมผู้เรียน สรา้ งบุคลิกภาพหรือคณุ สมบตั ิของผ้เู รยี นตามความต้องการ

ของชมุ ชน
2. เป็นแหล่งวทิ ยากรและวทิ ยาการ จัดประสบการณ์ใหค้ วามรดู้ า้ นสขุ ภาพอนามยั ความเปน็ อยทู่ ง้ั สว่ นตวั และชมุ ชนตลอดจนการบนั เทงิ

และการกีฬา
3. ส่งเสริมความเปน็ อันหนงึ่ อันเดยี วกนั ของชุมชน สร้างความสานึกในท้องถ่ิน สานกึ ในความเป็นชาติ
4. นาความเปล่ยี นแปลงมาสู่ชมุ ชน มสี ว่ นร่วมในการพัฒนาชุมชน
5. เปิดโอกาสให้ชุมชน (คณะกรรมการสถานศึกษา) เข้ามามีสว่ นร่วมในการจัดการศกึ ษา

แนวทางปฏิบัตงิ านสัมพันธช์ ุมชน
1. จัดทาจุลสาร แผ่นพบั ประชาสัมพันธ์โรงเรียนให้ชุมชนทราบ
2. เชิญกรรมการสถานศึกษาขน้ั พื้นฐานประชุมวางแผนรว่ มแสดงความคิดเหน็ ในการจัดการศึกษา
3. จดั ทาแบบสอบถามเกย่ี วกับการดาเนนิ งานของสถานศึกษาเพอื่ ทราบความต้องการและนาความคิดเหน็ มาพฒั นางานจดั การศึกษา
4. จดั ประชมุ ผูป้ กครองเพอ่ื ชแี้ จงนโยบายและร่วมแสดงความคิดเห็น
5. เขา้ รว่ มกิจกรรมงานประเพณีต่างๆที่ชุมชนจดั
6.ให้บรกิ ารสถานที่ อปุ กรณ์ของสถานศกึ ษา ตามความเหมาะสม
7. ดาเนินกจิ กรรมเยยี่ มบา้ นเพือ่ ตดิ ตามนกั เรียนและพบปะผ้ปู กครอง

คมู่ ือการบริหารสถานศกึ ษา