หน่วยที่3 ร่างกายมนุษย์
กิจกรรมการเรียนรู้เรื่อง ระบบอวัยวะในร่างกายของเรา ค าชี้แจง: ให้นักเรียนวาดภาพ และตอบค าถามแต่ละช้อให้ถูกต้อง แล้วตกแต่งให้สวยงาม ( 5 คะแนน) 1……………………. ท าหน้าที่.......... 2……………………. ท าหน้าที่.......... 3……………………. ท าหน้าที่.......... 4……………………. ท าหน้าที่.......... 5……………………. ท าหน้าที่.......... 6……………………. ท าหน้าที่.......... 7……………………. ท าหน้าที่.......... 8……………………. ท าหน้าที่..........
ระบบไหลเวียนเลือด
บทที่1 ระบบอวัยวะในร่างกายของเรา การจัดระบบในร่างกาย ร่างกายมนุษย์ประกอบขึ้นจากเซลล์ ซึ่งเป็นหน่วยที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต ร่างกายของมนุษย์ และสัตว์ประกอบ ขึ้นจากหน่วยที่มี ขนาดเล็กที่สุด คือ เซลล์ เซลล์ที่มีรูปร่างและ หน้าที่ เหมือนกันมา รวมกันเพื่อท า หน้าที่เฉพาะ เรียกว่า เนื้อเยื่อ เมื่อเนื้อเยื่อต่างๆ รวมตัวกัน จะ เรียกว่า อวัยวะ อวัยวะต่างๆ ท างานประสาน สัมพันธ์กันเป็น ระบบอวัยวะ เซลล์ เนื้อเยื่อ อวัยวะ ระบบร่างกาย
ระบบขนส่งมีถนนที่เชื่อมโยงไขว้กันไปมาลักษณะคล้ายกับการเชื่อมกันของหลอด เลือดในระบบหมุนเวียนเลือด ระบบขนส่งมีรถที่ขนส่งสินค้าอาหารไปยังบ้านเรือน ชุมชน และน าของเสีย และสิ่งปฏิกูลจากบ้านและชุมชนไปก าจัดทิ้ง ซึ่ง มีหน้าที่คล้ายกับเซลล์เม็ดเลือดใน ระบบหมุนเวียนเลือดที่ล าเลียงสารอาหาร แก๊สออกซิเจนไปยังเซลล์ต่าง ๆ และน าของ เสียและแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลล์ไปก าจัดออก
ระบบไหลเวียนเลือด ระบบหมุนเวียนเลือด ท าหน้าที่ ล าเลียงอาหาร แก๊สออกซิเจน ไปสู่เซลล์ต่างๆ น าแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ และของเสียต่างๆออกจากเซลล์ช่วยรักษาสมดุลของ ร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิของร่างกายต่อสู้และป้องกันสิ่งแปลกปลอม รวมทั้งเชื้อโรคที่เข้า สู่ร่างกายซึ่งประกอบด้วย หัวใจ หลอดเลือด และเลือด มี 2 ประเภท ดังนี้ 1. ระบบหมุนเวียนเลือดแบบวงจรปิด 2. ระบบหมุนเวียนเลือดแบบวงจรเปิด
1. ระบบหมุนเวียนเลือดแบบวงจรปิด (Close Circulatory System) ระบบเลือดที่ไหลเวียนอยู่ภายในหลอดเลือดและหัวใจตลอดเวลา โดยเลือดจะมีทิศทางการไหลออกจากหัวใจไปตามหลอดเลือดชนิดต่างๆ แล้ว ไหลกลับเข้าสู่หัวใจใหม่เช่นนี้เรื่อยไป พบในสัตว์จ าพวกหนอนตัวกลมมีปล้อง เช่น ไส้เดือนดิน ปลาหมึก ปลิงน้ าจืด และสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังทุกชนิด ไส้เดือนดิน ปลิงน้ าจืด
2. ระบบหมุนเวียนเลือดแบบวงจรเปิด (Open Circulatory System) ระบบเลือดที่ไหลออกจากหัวใจจะไม่อยู่ในหลอดเลือดตลอดเวลาเหมือน แบบวงจรปิด โดยจะมีเลือดไหลเข้าไปในช่องว่างล าตัว และที่ว่างระหว่างอวัยวะต่างๆ พบในสัตว์จ าพวก แมลง กุ้ง ปู และหอย แมลง กุ้ง
เลือด (blood) ร่างกายของมนุษย์ที่โตเต็มวัยมีเลือดอยู่ประมาณ 5-6 ลิตร คิดเป็นรอยละ 7-8 ของน้ าหนักตัว เลือด (blood) เป็นของเหลวสีแดง เมื่อสังเกตด้วยตาจะดูเหมือนว่าเป็นเนื้อ เดียวกันแต่ถ้าน าเลือดมาปั่นแยก ให้ตกตะกอน จะพบว่า เลือดจะแยกเป็นชั้นๆ โดยชั้นบนเป็นของเหลวใส ได้แก่ พลาสมา (plasma) มีอยู่ประมาณร้อยละ 55 ของเลือด ชั้นล่างประกอบด้วย เซลล์เม็ดเลือดแดง (red blood cell) เซลล์เม็ดเลือดขาว (white blood cell) และเกล็ดเลือด (platelet) อยู่รวมกันประมาณร้อยละ 45 ของเลือด พลาสมา (plasma) เซลล์เม็ดเลือด และเกล็ดเลือด
เลือดมีส่วนประกอบที่ส าคัญ 2 ส่วน คือ 1.ส่วนที่เป็นของเหลว คือ น้ าเลือด หรือ พลาสมา (plasma) : ประกอบด้วยน้ าและสารต่างๆ น้ าเลือดประกอบด้วยน้ า 91 เปอร์เซ็นต์ ท าหน้าที่ ล าเลียงอาหารที่ถูกดูดซึมจากล าไส้เล็กไปสู่ส่วนต่างๆ ทั่วร่างกาย ล าเลียงของเสียที่เป็นของเหลวจากเซลล์ เช่น ยูเรีย มาสู่ไต ซึ่งไตจะแยกสกัด เอายูเรีย ออกจากเลือดแล้วขับถ่ายออกมาในรูปของปัสสาวะ
2. ส่วนที่เป็นของแข็ง คือ เป็นส่วนที่ไม่ใช่ของเหลว มีอยู่ประมาณ 50 เปอร์เซ็นต์ของเลือดทั้งหมด 1.เซลล์เม็ดเลือดแดง มีรูปร่างกลมแบนตรงกลางบุ๋ม ไม่มีนิวเคลียส สร้างโดยไขกระดูก มีอายุประมาณ 100-120 วัน หลังจากนั้นจะถูกท าลายที่ตับและม้าม เซลล์เม็ดเลือดแดงเกิดใหม่จะมีนิวเคลียส แต่จะ สลายไปเมื่อโตเต็มที่ ในเซลล์เม็ดเลือดแดงมีสารโปรตีนที่เรียกว่า เฮโมโกลบิน ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีธาตุเหล็กเป็นองค์ประกอบ ท าหน้าที่ จับกับออกซิเจน เพื่อล าเลียงไปสู่เซลล์ทั่ว ร่างกาย
2. เซลล์เม็ดเลือดขาว สร้างโดยม้ามและไขกระดูก มีนิวเคลียส มีขนาดใหญ่กว่าเซลล์เม็ดเลือดแดง ท าหน้าที่ สร้างแอนติบอดี ท าลายเชื้อโรค และท าให้มีภูมิคุ้มกัน ท าลายสิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรีย
เกล็ดเลือด สร้างจากไขกระดูกและ ไหลเวียนในกระแสเลือด ไม่ใช่เซลล์ แต่เป็นชิ้นส่วนของเซลล์ ที่มีรูปร่างเป็นแผ่นเล็กๆ ปนอยู่ ในน้ าเลือด ไม่มีนิวเคลียส มีอายุประมาณ 10 วัน มีหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อ เกิดบาดแผล จะท าให้เกิดเส้นใย (fibrin) ปกคลุมบาดแผล ท าให้เลือดหยุดไหล การที่ร่างกายเกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ า จากสาเหตุใดก็ตาม จะท าให้มีเลือดออกได้ ง่าย เมื่อเกิดบาดแผลขึ้นเลือดจะหยุดไหลช้า ท าให้ร่างกายเสียเลือดมาก และอันตรายถึง ชีวิตได้ เซลล์เม็ด เลือดแดง เกล็ดเลือด เกล็ดเลือดมีส่วนช่วยในการแข็งตัว ของเลือดเมื่อเกิดบาดแผลเล็กๆ 3. เกล็ดเลือด
แบบฝึกหัดท้ายบทเรื่อง ระบบไหลเวียนเลือด ค าชี้แจง: จงระบุชื่อส่วนประกอบของเลือดในแต่ละหมายเลขในภาพ พร้อมทั้งอธิบายลักษณะ และหน้าที่ที่ส าคัญมาให้ถูกต้อง 1 2 3 4 หมายเลข ชื่อส่วน ประกอบของ เลือด ลักษณะและหน้าที่ ที่ส าคัญ 1 ………………… ลักษณะ………………. หน้าที่…………………. 2 ………………… ลักษณะ………………. หน้าที่…………………. 3 ………………… ลักษณะ………………. หน้าที่…………………. 4 ………………… ลักษณะ………………. หน้าที่…………………. ตอนที่1
ค าชี้แจง: ให้นักเรียนเปรียบเทียบลักษณะความเหมือนและความ แตกต่างของเซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด โดยใช้แผนภาพต่อไปนี้ เกล็ดเลือด เม็ดเลือดแดง เซลล์เม็ดเลือดขาว ความเหมือน **ความเหมือน** ให้นักเรียนลองนึกดูว่าเซลล์ เม็ดเลือดแดง ขาวและเกล็ด เลือด มีอะไรที่เหมือนกันบ้าง แล้วตอบมาในช่องนี้ บอกลักษณะ หน้าที่ ถูกสร้างที่ใด และ ถูกท าลายที่ใด บอกลักษณะ หน้าที่ ถูกสร้างที่ใด บอกลักษณะ หน้าที่ เกิดขึ้นที่ใด ไม่ต้องเขียน สามารถตอบ ลงไปได้เลย ไม่ต้องเขียน สามารถตอบ ลงไปได้เลย ไม่ต้องเขียน สามารถตอบ ลงไปได้เลย ตอนที่2