สัปดาห์ที่8 สมบัติของดิน

สมบตั ิของดนิ

ลักษณะและสมบตั ขิ องดนิ

ดนิ ในแต่ละบรเิ วณจะมลี กั ษณะและสมบัตแิ ตกตา่ งกนั ข้ึนอยู่กบั ปจั จยั ตา่ งๆ ดงั น้ี

 1. ภูมอิ ากาศ อุณหภมู ิและปรมิ าณฝน
มอี ิทธิพลต่ออตั ราการสลายตวั ของหนิ และแร่ท่แี ปรสภาพเป็นวัตถุตน้
กาเนิด ในเขตรอ้ น หนิ และแร่จะสลายตัวไดอ้ ย่างรวดเร็ว เน่อื งจากมีอณุ หภมู ิ
สงู และมีปรมิ าณฝนมาก

 2. ภูมปิ ระเทศ (แตกตา่ งกันในแตล่ ะบรเิ วณ)
ในบรเิ วณท่ีภมู ิประเทศมีความลาดชนั จะพบชน้ั ดนิ บางมาก เพราะน้า
ไหลสะดวกจึงเกดิ การชะลา้ งพังทลายของหนา้ ดนิ สว่ นในบรเิ วณทีร่ าบจะพบช้นั
ของดนิ หนา เพราะนา้ ไหลช้าจงึ มผี ลทา้ ให้เกดิ การชะลา้ งพงั ทลายของดินเกิดข้ึนได้
ยาก นอกจากน้บี รเิ วณท่เี ปน็ แอ่งหรอื ทลี่ ุ่มตา่ จะพบช้ันดินหนา เพราะน้าพดั พา
ตะกอนจากบริเวณสูงมาทบั ถมไว้

 3. วัตถตุ ้นกาเนดิ ดนิ
หนิ แต่ละชนดิ มีกระบวนการผุพังแตกตา่ งกัน สง่ ผลให้ดินมลี ักษณะและสมบัติ

ท่ีแตกต่างกนั

 4. เวลา
ดนิ ทีม่ ีอายุยาวนานจะมีชน้ั ดินทส่ี มบูรณ์กวา่ ดินทีอ่ ายุนอ้ ย ท้ังน้ี ข้ึนอยกู่ ับปัจจัย

ทางสภาพอากาศรว่ มดว้ ย

 5. ปัจจยั ทางชวี ภาพ

พืชและสตั วจ์ ะมอี ิทธิพลตอ่ การพฒั นาดินอย่างมาก เมือ่ พืชและสัตวต์ ายลงจะช่วยเพม่ิ
อินทรียวตั ถุในดิน บริเวณทม่ี คี วามช้ืนพชื จะเจริญเติบโตได้ดี สว่ นบรเิ วณท่แี หง้ แลง้ พชื

จะเจริญเตบิ โตได้ชา้ หรือหยุดการเจริญเตบิ โต

สมบตั ิของดิน แบง่ ออกเป็น 4 ปจั จัยไดแ้ ก่

 1. เนอ้ื ดนิ
เป็นสมบตั ิทางกายภาพของดินท่ีสามารถตรวจสอบได้จากการมองเห็นหรอื
สัมผัส เนอ้ื ดินประกอบไปดว้ ยอนุภาคของดินทม่ี ีขนาดแตกตา่ งกัน โดยแบง่ ออกเปน็
3 ขนาด ไดแ้ ก่
1. ขนาดเม็ดทราย มีขนาดอยู่ระหวา่ ง 0.075 มลิ ลเิ มตร ถึง 2 มลิ ลเิ มตร
2. ขนาดเมด็ ทรายแป้ง มขี นาดอยู่ระหวา่ ง 0.002 มลิ ลิเมตร ถึง 0.075 มิลลิเมตร
3. ขนาดดินเหนยี ว มขี นาดต่้ากวา่ 0.002 มลิ ลิเมตร

2. ความช้ืนของดิน
คอื น้าท่ผี สมอยใู่ นดินมีความส้าคญั ตอ่ พชื และสตั วท์ ี่อาศัยอยภู่ ายในดิน ซึง่ นา้ ยงั ชว่ ย
ละลายธาตอุ าหารทีอ่ ยใู่ นดินให้อยใู่ นรูปของสารละลาย เพือ่ ใหพ้ ชื ดดู ซมึ และนา้ ไป

ใช้ในการเจรญิ เติบโตได้

 3. สขี องดนิ
เป็นสมบัตเิ ฉพาะตวั ของดนิ ที่สามารถมองเหน็ ได้ด้วยตาเปลา่ ซึง่ สขี องดินมี
ความแตกตา่ งกันอยา่ งชดั เจนเนอื่ งจากวตั ถุตน้ กา้ เนดิ และแรธ่ าตุในดนิ
1. สีดา้ สีนา้ ตาลเข้มหรอื สีคลา้ คอื ดินท่มี ฮี ิวมัสอยมู่ าก ส่วนใหญ่มกั จะเปน็ ดินท่ี
มีความอดุ มสมบรู ณส์ ูง
2. ดินสเี หลอื งหรอื แดง คือ เปน็ ดนิ ท่ีมอี ัตราการผุพงั สลายตัวสงู มธี าตุเหลก็ เปน็
องค์ประกอบ
3. ดนิ สขี าวหรอื สีเทาออ่ น คือ ดินทมี่ ีความอุดมสมบรู ณ์ต้่า มีการระบายน้าดี
4. ดนิ สเี ทาปนน้าเงิน คือ ดินบริเวณนั้นอยใู่ นสภาวะทมี่ ีน้าขงั ตลอดมีการระบาย
น้าไมเ่ พยี งพอ

 4. ความเปน็ กรด-เบสของดิน
เป็นสมบัตขิ องดนิ อยา่ งหนึ่ง นิยมบอกคา่ ความเปน็ กรด-เบสของดนิ เป็นคา่ pH

โครงสรา้ งของดนิ

 โครงสร้างดนิ คอื รูปแบบของการยดึ และการเรียงตวั ของอนภุ าคเดยี่ วของดนิ
เป็ นเม็ดในหน้าตดั ดนิ แตล่ ะชนดิ จะแตกตา่ งกนั ซงึ่ แบง่ ออกเป็ น 5 ชนิด คือ

 1. แบบก้อนกลม

มีรูปรา่ งคลา้ ยทรงกลม เม็ดดนิ มขี นาดเลก็
ประมาณ 1-10 มิลลเิ มตร มกั พบในดนิ ช้ัน A
มรี ากพชื ปนอยู่มาก เนื้อดินมคี วามพรนุ มาก
ระบายนา้ และอากาศไดด้ ี

 2. แบบก้อนเหล่ียม

มรี ูปร่างคล้ายกล่อง เมด็ ดินมขี นาดประมาณ
1-5 เซนติเมตร มักพบในช้นั ดนิ B มกี าร
กระจายของรากพชื ปานกลาง น้าและอากาศ
ซึมผ่านได้

 3. แบบแผน่

กอ้ นดินแบนวางตวั ในแนวราบ และซ้อน
เหลือ่ มกันเปน็ ชั้น ขดั ขวางการชอนไชของ
รากพืช น้าและอากาศซมึ ผา่ นไดย้ าก
มกั เปน็ ดนิ ชน้ั A ที่ถกู บีบอดั จากการบดไถ
ของเครอ่ื งจกั รกล

 4. แบบแทง่ หัวเหล่ียม

มีผิวหนา้ แบนและเรยี บ เป็นแท่งหวั เหล่ียม
คล้ายปริซึม ส่วนบนของปลายแท่งมักมี
รปู ร่างแบน เม็ดดนิ มขี นาด 1-10
เซนตเิ มตร มกั พบในดินช้ัน B น้าและ
อากาศซึมได้ปานกลาง

 5. แบบแท่งหวั มน

สว่ นบนของปลายแท่งมีลกั ษณะกลมมน ปกคลุมดว้ ยเกลอื เม็ดดนิ มีขนาด 1-10
เซนติเมตร มักพบในดินชั้น B และเกดิ ในเขตแหง้ แลง้ มีการสะสมของโซเดยี มสงู

แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท เร่อื ง สมบัติของดนิ

1. จงบอกชื่อโครงสร้างดนิ ตามรูปแบบตอ่ ไปนี้ พรอ้ มทัง้ อธบิ ายลักษณะพอสงั เขป
1.1 1.2 1.3

เรยี กว่า............................ เรียกวา่ ............................ เรยี กวา่ ............................
มลี ักษณะ........................ มลี กั ษณะ........................ มลี ักษณะ........................
มกั พบที่........................... มกั พบท่ี........................... มักพบท่ี...........................

1.4 1.5

เรียกว่า............................ เรียกว่า............................
มีลกั ษณะ........................ มีลักษณะ........................
มกั พบท่ี........................... มกั พบที่...........................

แบบฝึกหัดท้ายบท เร่ือง สมบัติของดนิ

2. ดนิ ในแตล่ ะทอ้ งถิ่นมลี ักษณะและสมบัตเิ หมอื นกันหรอื ไม่ เพราะเหตใุ ด
3. ภูมอิ ากาศในแต่ละพนื้ ที่มีผลตอ่ กระบวนการเกดิ ดินอย่างไร
4. สมบตั ิของดิน แบง่ ออกเปน็ 4 ปจั จัยไดแ้ ก่อะไรบา้ ง
5. จงอธิบายลกั ษณะของสดี นิ ดงั ต่อไปนี้

5.1 สดี ้า สีน้าตาลเขม้ หรอื สคี ลา้ คือ.......................................................................
5.2 ดินสีเหลืองหรือแดง คอื ...................................................................................
5.3 ดนิ สีขาวหรือสเี ทาออ่ น คอื ..............................................................................
5.4 ดนิ สีเทาปนน้าเงิน คือ......................................................................................