ວັດຈະນະສຶກສາລາວ ປທ. ພົມມະຈັນ ກິດຕິພັນ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 1

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 2 ປຽຍປຽຄໂຈງ ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ ກທຈແກໂ໇ຈງ ຎ຋ ກາຘີເຓກ຅ບຌ ຏ ຆ໇ໆທງບາ຅າຌ ຎ຋ ຑບຌໄຆ ຌຌັ຋ະຖຄັຘີ ຏ ຆ໇ໆທງບາ຅າຌ ຎຉ ໝໆ ໃ ໝໆ ຘ ຖງິະທຄົ ຎຉ ຌາຄ ຑກັ ຈີ຃ າຓ ຄ຃ ຌ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 3 ຃າ ຌາ ເຑ ໆ ບເຎັຌກາຌຎັຍຎ ຄ຃ ຌຌະຑາຍ ແຖະ ຎະຘິຈ຋ິຑາຍຂບຄກາຌຘາ໇ຄ຃ ໃນຘ໇ ຄ, ແຌໃຘເຑີ ໆ ຓ ຘະຓຈັຊະຑາຍຂບຄ຃ ແຖະ ຑຈັ຋ະຌາບາຆຍີ຃ ໃນຈ໇ຂີ ໇ຌເ຋ ໆບຖະກາ໇ທຌັຌ໇, ກຓົ ຘາ໇ຄ຃ໄ ຈຑ໇ ຈັ຋ະຌາຎ ຓ໇ ແຍຍປຽຍ ປຽຄຌ ຂີ ໇ຌຓາ ເຑ ໆ ບປຍັໃຆດ໇ໆ ໃຌຘະຊາຍຌັ ຘາ໇ຄ຃ ໅ ໃຌ຋ົ ໆ ທຎະເ຋ຈ, ໂຈງໄຈຑ໇ ຈັ຋ະຌາຉາຓ຋ຈິ຋າຄກາຌຘາ໇ຄ຃ ແຍຍໃໝໆ ຋ີ ໆ ເຌັຌ໇ກາຌຎ ກບ ຈຓົ ກາຌ, ຃ ຌຖະ຋ າ ແຖະ ຅ຈິທງິ າຌຂບຄ ຃ທາຓເຎັຌ຃ ໃນແ໇ກໆຌກັ ປຽຌ຃ , ເປຈັໃນ໇ ເຂາົເ຅ົ ໇າຓ຋ີ ກັ ຘະທຆິ າບາຆຍີ ຃ ຋ີ ໆ ໜກັ ແໜຌ໇ , ເຂົ ໇າໃ຅ຑຈັ ຋ະຌາກາຌຂບຄໃຌກາຌ຃ົຌ໇ ນາ຃ທາຓໃຌຖາງທຆິ າ ຘະເຑາະ຋ີ ໆ ເເ຋ຈເໝາະກຍັຆັຌ໇຋ີ ໆຉຌົ ເບຄຘບຌ. ຎ ຓ໇ ແຍຍປຽຌເນ ັຓ໇ ຌີ ໇ໄຈຑ໇ ຈັ຋ະຌາຈທ໇ງກາຌຎະກບຍຘໆທຌ຅າກຘ ຌຑຈັ຋ະຌາ຃ ແຖະຏ ຍ໇ ຖນິ າຌກາຌ ຘຶກຘາ, ຅າກຌັກທິຆາກາຌຂບຄຘະຊາຍັຌຘາ໇ຄ຃ , ຃ະຌະຘຶກຘາຘາຈ, ຓະນາທິ຋ະໄຖແນໆ ຄຉໆ າຄ໅ ແຖະ ທ຋ິ ະງາໄຖ຃ ຋ ກແນໆຄ ຋ີ ໆ ກໆ ຽທຂບ໇ຄເຑ ໆ ບແຌໆ ໃຘໆ ເປຈັໃນຌ໇ ກັ ປຽຌ຃ ຋ີ ໆ ປຽຌ຅ຍົໄຎໄຈຌ໇ າໃຆ,໇ ຘະຓຈັຊະຑາຍຈ,ີຓີ ຃ທາຓປ ໇ແຖະ ຃ທາຓເຂົ ໇າໃ຅ໃຌຖາງທຆິາ຋ີ ໆຉຌົຘບຌດໆ າຄເຖກີ ເຆິ ໆ ຄ, ປ ຅໇ກັໜຌ ໃຆນ໇ ກັ ຘ ຈເຂົ ໇າໃຌກາຌຘບຌ. ຎ ຓ໇ ປຽຍປຽຄເນ ັຓ໇ ຌີ ໇ຎະກບຍຓີ6 ຍຈົ ຃: ຃າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາ,ນທົໜໆ ທງ຃ າຘຍັທຈັ ຅ະຌະ, ນທົ ໜໆ ທງ຃ າຘຍັ ທຈັ ຅ະຌະ,ທະຖ຃ີ ຄົຉທົ ,ທະຖ຃ີ ຄົຉທົ , ທະຖ຃ີ ຄົຉທົ ເຆິ ໆ ຄຎະກບຍຑາກ຋ຈິຘະຈີ຃ຽຄ຃ໆ ກຍັກາຌ ຎະຉຉິທົ຅ຄິໄຎຌາ . ນທັ ຄດໆ າຄງິ ໆ ຄທໆາ຃ - ບາ຅າຌ, ຌກັ ປຽຌ຃ ແຖະ ຑາກຘໆທຌບ ໆຌ໅ ນາກງຄັຑຍົ ເນຌັຍຌັນາໃຈໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆ ຍ ໆ ເໜາະ ຘຓົ , ຍ ໆ ຘບຈ຃ໆ ບຄ ແຖະ ຍ ໆ຋ຌັ ຘະຑາຍ, ກະຖ ຌາຎະກບຍ຃ າເນຌັ ຂບຄຉຌົ ເຑ ໆບຆໆ ທງຎັຍຎ ຄ ເປຈັໃນຎ໇ ໇ຓເນ ັຓ໇ ຌີ ຘຓົ ຍ ຌ ແຖະ ຓຎີະຘຈິ຋ຑິ າຍງິ ໆ ຄຂ ໇ຌໃຌບະຌາ຃ຈົ . ຋ີ ໆ : ທ຋ິ ະງາໄຖ຃ ຎາກເຆ, ທຌັ຋ີ1 ຉ ຖາ 2020 ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຉິຑິຌັ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 4 ຘາຖະຍາຌ ໜາ໇ ຍຈົ຋1ີ.....................................................................................................................................1 ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາ.................................................................................................1 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: ...........................................................................................................................1 ຃ທາຓຘ າຌກຶກໆ ຽທກຍັ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະ......................................................................1 ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະ຃ທາຓໝາງ.....................................................................................4 ທ຋ິ ກີ າຌ຃ົຌ໇ ຃ທາ໇..............................................................................................................5 ຃ າຘຍັ -ທຈັ຅ະຌະ-ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງຉ ໆກຍັຂະແໜຄກາຌຑາຘາຘາຈບ ໆຌ໅ ແຖະ ຍຌັຈາ ຃ທາຓເຎັຌ຅ຄີຂບຄຑາຘາຖາທ...........................................................................................6 ຍຈົ຋2ີ ..................................................................................................................................10 ນທົໜໆທງ຃າ ຘຍັທຈັ຅ະຌະ ....................................................................................................10 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: .........................................................................................................................10 ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທ, ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌບກັ ຂະນ ະ ແຖະ ຈາ໇ຌໄທງະກບຌ...................................10 ຃ າຘຍັຑາຘຖາທ..............................................................................................................10 ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌປ ຍ຃ າໃຌຑາຘາຖາທ.................................................................................12 ປ ຍ຃ າຑາຘາຖາທ ............................................................................................................13 ຋ຈັຘະຌະກໆ ຽທກຍັປ ຍ຃ າ ..............................................................................................14 ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌ........................................................................................................15 ຃ທາຓໝາງ, ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະຂບຄ຃ າຘຍັ ................................................................15 ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌຂບຄ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທ ...................................................................15 ຍຈົ຋3ີ ..................................................................................................................................19 ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌຎະກບຍຘາ໇ຄຂບຄ຃າ ຘຍັ ..................................................................................19 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: .........................................................................................................................19 ຋ຈັຘະຌະໜໆທງ຃ າຂບຄຂະແໜຄຑາຘາຘາຈ.......................................................................19 ນທົໜໆທງກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ ແຖະ ທ຋ິ ຘີາ໇ຄ຃ າຘຍັ .........................................................20 ນທົໜໆທງຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ .............................................................................................20 1.1 ຑະງາຄ..................................................................................................................24 1.2. ໜໆທງ຃ າ................................................................................................................25 ຃ າຘຍັ ............................................................................................................................26 ທະຖີ..............................................................................................................................30

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 5 ທະຖເີຘຖ:ີ......................................................................................................................32 ທະຖ຃ີຄົຉທົ :...................................................................................................................33 ຎະໂນງກ......................................................................................................................33 ຃ າຘຍັຎໆ ຽທ ....................................................................................................................35 ຃ າຘຍັຆ ໇ າ........................................................................................................................36 3.1 ຃ າຘຍັຆ າ໇ຑະງຌັຆະຌະ. ...........................................................................................36 3.2 ຃ າຘຍັຆ ໇ າຘະນ ະ......................................................................................................37 3.3 ຃ າຘຍັຆ ໇ າທຌັຌະງ ຈ................................................................................................38 ຘຄັເກຈກໆ ຽທກຍັນທົໜໆທງ຋ີ ໆຌຌາ ຓາຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ .........................................................39 4.1 ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແງກ຃ທາຓໝາງ................................................................................39 4.2 ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ໂປຓ຃ທາຓໝາງ................................................................................40 4.3 ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ງາ໇ງ຃ທາຓໝາງ................................................................................41 ຑາກ຋IVີ ...............................................................................................................................44 ຍຈົ຋4ີ ..................................................................................................................................44 ທະຖ຃ີຄົຉທົ ............................................................................................................................44 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: .........................................................................................................................44 ຃ທາຓໝາງຂບຄທະຖ຃ີຄົຉທົ ..............................................................................................44 ຃ ຌ຃ໆາທະຖີ........................................................................................................................44 ຃ ຌ຃ໆາທະຖ຃ີຄົຉທົ ..........................................................................................................44 ຃ ຌ຃ໆາ຋າຄຈາ໇ຌປ ຍກາຌ..................................................................................................45 ຅າ ແຌກທະຖ຃ີຄົຉທົ ...........................................................................................................48 ຎະກຈົກາຌນ າງ຃ທາຓໝາງ ແຖະ ງາ໇ງ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ........................................48 ຎະກຈົກາຌນ າງ຃ທາຓໝາງຘະແຈຄທຈັຊ .....................................................................48 ຎະກຈົກາຌນ າງ຃ທາຓໝາງນ ກັ ກາຌ ............................................................................50 ຍຈົ຋ີ5 .................................................................................................................................53 ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ..........................................................................................................53 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: .........................................................................................................................53 ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ......................................................................................................53 ຅າ ແຌກຍຌັຈາ຃ າຘຍັ຋ີ ໆບຄີໃຘໆກຈົໝາງ...............................................................................54 ກາຌຏຌັຎໆ ຽຌຑາຖະຍຈົຍາຈກາຌໃຆ຃໇ າຘຍັ ໃຌຍຈົຂຽຌ (ທ຋ິ ະງາຘາຈແນໆຄຍຈົ )..................55 ກາຌຏຌັຎໆ ຽຌ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ..............................................................................57

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 6 ທ຋ິ ຏີຌັຎໆ ຽຌ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ...............................................................................57 ຍຈົ຋6ີ ............................................................................................................................. 64 ຖະຍຍົທຈັ຅ະຌະ຃ທາຓໝາງ ............................................................................................ 64 ຅ ຈ ຎະຘຄົ: .................................................................................................................... 64 ຍຌັຈາ຋ົ ໆຄ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ................................................................................... 64 1 .1 ຃ທາຓໝາງຘະແຈຄ຃ທາຓໝາງ.......................................................................... 64 ຃ທາຓໝາງນ ກັ ກາຌ ..................................................................................................... 65 ຃ າຘຍັປໆທຓ຃ທາຓໝາງ ................................................................................................ 66 3.1 ຌງິາຓ຃ າຘຍັປໆທຓ຃ທາຓໝາງ............................................................................. 66 3.2 ຋າຈແ຋ຂ໇ ບຄຎະກຈົກາຌປໆທຓ຃ທາຓໝາງ.......................................................... 67 3.3 ກາຌ຅ຈັແຍໆຄ຃ າຘຍັປໆທຓ຃ທາຓໝາງ................................................................... 68 4 . ຃ າຘຍັຂຈັ຃ທາຓໝາງ ............................................................................................. 69 4.1 ຌງິາຓ຃ າຘຍັຂຈັ຃ທາຓໝາງ................................................................................ 69 5. ຃ າຘຍັປໆທຓ຃ທາຓໝາງ............................................................................................ 69 5.1 ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ........................................................................................ 69 5.2 ຋າຈແ຋ຎ໇ ະກຈົກາຌປໆທຓຘຽຄ..............................................................................71 ເບກະຘາຌບາ໇ຄບຄີ.......................................................................................................... 74

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 1 ຍຈົ຋1 ີ ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຘກ ຶ ຘາ ເທຖາຘບຌ 6 ຆົ ໆທໂຓຄ ຅ ຈ ຎະຘຄົ: - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັປຽຌປ ເ໇ຊຄິ຃ທາຓເຎັຌຓາ ຃າ ຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັປຽຌປ ເ໇ຊຄິ຃ທາຓໝາງ຃ທາຓຘາ ຃ຌັຂບຄ ຃າ ຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ຃ທາຓຘາ ຌກຶກໆຽທກຍັ຃າ ຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະ ຍຌັຈາ຃ າຘຍັໃຌຑາຘາ຋ີ ໆຍ ໆຓກີ າຌຎໆ ຽຌປ ຍ (single), ຘະເຑາະກ ໆແຓໆຌຑາຘາຖາທຓນີ າງຎະເຑຈນທົ ໜໆທງແຉກຉໆາຄກຌັກໆ ຽທກຍັໜາ໇຋ີ ໆ ໃຆດ໇ໆ ໃຌຑາຘາ. ຍຌັຈາໜໆທງຘຽຄແຓໆຌນທົໜໆທງບກັ ຂະນ ະໜຶ ໆ ຄຌບ໇ງຘ ຈ, ກະ ໂຉຓຌັ ເບຄຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງແຉໆຓຌັໃຆເ໇ຎັຌເຎ ບກ (ກາຍ) ຘຽຄໃນແ໇ກໆນທົໜໆທງ຃ າເກຈີຓ຃ີທາຓໝາງ.ໜໆທງ຃ າ ແຓໆຌນທົໜໆທງເຆິ ໆ ຄໄຈຎ໇ ະກບຍບບກຓາ຅າກໜໆທງຘຽຄ, ກະໂຉຓຌັ ເບຄ຅ະເກຈີຓ຃ີທາຓໝາງແຉໆງຄັຍ ໆ຋ຌັຌາ ໃຆເ໇ຎັຌຘ ໆ ໂຈງກຄົ,ເຆິ ໆ ຄເບີ ໇ຌທໆາໜໆທງ຃ າຌັຌ໇ ໃຆເ໇ຑ ໆບຎະກບຍເຂົ ໇າກຌັໃນກ໇ າງເຎັຌຎະໂນງກ. ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າ ຎະກບຍເຂົ ໇າກຌັ ຅ະກາງເຎັຌຍຌັຈານທົໜໆທງ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງໃນໆງກທໆາແຉໆຖະນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ຌາ ຓາຎະກບຍຌັຌ໇. ຍຌັຈານທົໜໆທງຌັຌ໇ຎະກບງເຂົ ໇າກຌັ຅ ໆ ຄກາງເຎັຌກໆ ຓ຃ າ ແຖະ ທະຖີ ຉາຓຌກັ ຑາຘາຘາຈ຅ະເບີ ໇ຌນທົໜໆທງ຋ີ ຘາຓຌີ ໇ແຓໆຌ ຃ າຘຍັ . ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ ເນ ົ ໆາຌີຓ໇ ຃ີ: ເປບ ຌ, ແ຃ຓ, ຋າຄ, ໃນໆງ, ຉາເທຌັ ,.... ຑທກຓຌັຎະກບຍເຂົ ໇າກຌັ ເຎັຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ໃນໆງກທໆາເຈຓີ ຃: ເປບ ຌແ຃ຓ຋າຄ, ແ຃ຓ຋າຄເປບ ຌໃນໆງ,... ຍຌັຈານທົໜໆທງ຋ີ ໆ ເກຈີໃໝໆຌີ ໇຅ະຍ ໆຓເີບຄ, ຍ ໆ຃ຄົຉທົ ແຖະ ຍ ໆ຅າ ກຈັ . ຑທກຓຌັຘາ໇ຄຂ ໇ຌຍຌົຑ ໇ຌຊາຌ ກາຌເ຃ ໆບຌໄນທໃຈໜຶ ໆ ຄ. ເຓຶ ໆບກາຌເ຃ບ ຌໄນທຘ ໆ ໃຈໜຶ ໆ ຄຆິ ໇ຌຘ ຈແຓໆຌຑທກຓຌັ຅ະຊກ “ ຘະນ າງ ” ກາງເຎັຌ ໜໆທງ຃ າແຉໆຖະໃຏຓຌັ຋ີ ໆຌບຌໃຌຘະໝບຄຂບຄແຉໆ ໆຖະ຃ຌົ ເປາົ. ຑທກຓຌັ຅ະຖ ຊາ໇຅ຌົຓກີ າຌເ຃ ໆບຌໄນທຘ ໆ ໃຌ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 2 ເ຋ ໆບໃໝໆ , ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າຘຍັ ເນ ົ ໆາຌັຌ໇຅ ໆ ຄ຅ະກຍັຓາຎະກບຍເຂົ ໇າກຌັໃນກ໇ າງເຎັຌຎະໂນງກ຃ າເທົ ໇ານາງຎະໂນງກ ຉໆາຄກຌັຉາຓ຃ທາຓຉບ໇ຄກາຌຂບຄ຃ຌົ ເປາົຉ ໆ໅ໄຎ. ຉທົດໆ າຄ: - ຋າຄແ຃ຓເປບ ຌ - ເປບ ຌແ຃ຓ຋າຄ - ເປບ ຌ຋າຄແ຃ຓ - ແ຃ຓ຋າຄເປບ ຌ - ທຈັແ຃ຓ຋ົ ໆຄຌາ - ຋ົ ໆຄຌາແ຃ຓທຈັ - ແ຃ຓ຋ົ ໆຄຌາທຈັ - ຌາ຋ົ ໆຄແ຃ຓທຈັ - ຉ ,໇ໂຆ,ຄາຓ,ນ າງ. - ຉໂ ໇ຆຄາຓນ າງ - ຄາຓນ າງຉ ໂ໇ຆ - ໂຆຉ ຄ໇າຓນ າງ - ຉໂ ໇ຆນ າງຄາຓ - ຉົຌ໇,ໄຓ,໇ຂາ໇ຄ,ເປບ ຌ. - ຉົຌ໇ ໄຓຂ໇າ໇ຄເປບ ຌ - ເປບ ຌຂາ໇ຄຉົຌ໇ ໄຓ໇ - ຂາ໇ຄເປບ ຌຉົຌ໇ ໄຓ໇

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 3 - ຂາ໇ຄຉົຌ໇ ໄຓເ໇ປບ ຌ ຍຌັຈານທົໜໆທງເຆິ ໆ ຄໄຈຎ໇ ະກບຍກຍັຍຌັຈາ຃ າຘຍັ , ຎະກຈົຉທົບບກໃຌຘ ໆຎະ຅າທຌັຑທກເປາົ຅ະເບີ ໇ຌທໆາ ກໆ ຓ຃ າ ແຖະ ຎະໂນງກຘະຌັຌ໇ ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທ຅ະຓ຅ີຈ ຑເິຘຈຈັ ໆຄຌີ ໇ : ກ) ຓປີ ຍກາຌບກັ ຂະນ ະ ແຖະ ຃ທາຓໝາງ. ຂ) ຓຖີກັ ຘະຌະເກຈີເບຄ, ຃ຄົຉທົ , ຅າ ກຈັ . ຃) ແຓໆຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆຓ຅ີຄິ, ຅ະແ຅ຄ໇ຂບຄຑາຘາ. ຓຌັແຓໆຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ໃນໆງຘ ຈດໆ ໃຌຖະຍຍົ ເ຃ົ ໇າຑາຘາເຈຓີ . ໃຌຖະຍຍົ ເ຃ົ ໇າຑາຘາຖາທເຈຓີ ຍ ໆຓນີ ທົ ໜໆທງໃຈ຋ີ ໆຓປີ ຍ຃ າຑບ໇ຓ຋ຄັ຃ທາຓໝາງໃຌເຓ ໆບແງກຉທົແຖທ໇ຓຌັ຅ະໃນງໆກທໆາ຃ າຘຍັ . ຄ) ຃ າຘຍັຓຌັແຓໆຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆຌບ໇ງຘ ຈໃຌຎະໂນງກ ແຖະ ຋ຄັແຓໆຌນທົໜໆທງໃນງໆຘ ຈເຑ ໆບຎະກບຍ ຘາ໇ຄເຎັຌຎະໂນງກ. ຍ ໆທໆານທົໜໆທງໃຈ໅ກ ໆຉາຓ຋ີ ໆ ໃນງໆຘ ຈ ດໆ ໃຌຖະຍຍົຂບຄຑາຘາຖາທ ແຖະ ຌບ໇ງຘ ຈເຑ ໆບ ຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌຎະໂນງກຖທ໇ຌແຉໆ ແຓໆຌ຃ າຘຍັ . ໃຌຑາຘາຘາຈຖາທ, ຃ຽຄ຃ໆ ກຍັ຃ າຘຍັງຄັຓກີ າຌເຉົ ໇າໂປຓ຃ າ ຘຍັ ( ນ ນ ທົໜໆທງເ຋ົ ໆາ຋ຽຓ຃ າຘຍັ ) ຑທກຓຌັຓຖີກັ ຘະຌະເກຈີຓເີບຄ, ຃ຄົຉທົ , ຅າ ກຈັ ແຖະ ຌບ໇ງຘ ຈເຑ ໆບ ຎະກບຍເຎັຌຎະໂນງກເຆັ ໆຌ: ນທົຆາ໇ຄນາຄໜ, ນທົຖາ໇ຌຖ ໆຌ຃ , ຉຖີທຈກທຈຑຽຄ, ໜຉ ກົຊຄັເຂົ ໇າຘາຌ, ກຌິຍ ໆ ໄຈ໇ ແນຌ໇ກະຈ ກນ ບ໇ຌແຂທຌ຃ ... ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ຋ີ ໆ ໂປຓກຌັຌີ ໇ ຓນີ າງ຋ຈັຘະຌະບາຈເບີ ໇ຌແຉກຉໆາຄກຌັແຉໆ ໃຌທຆິາ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຌີ ໇ຑທກປາົ຅ະເບີ ໇ຌທໆາ: “ ທະຖ຃ີຄົຉທົ ” ແຖະ ຑທກຓຌັກ ໆແຓໆຌຍຌັຈານທົໜໆທງທຈັ຅ະຌະ຋ີ ໆ ເ຋ົ ໆາ຋ຽຓກຍັ຃ າຘຍັ . ຅) ກາຌເຉົ ໇າໂປຓເບາຍຌັຈາ຃າຘຍັ ແຖະ ທະຖ຃ີຄົຉທົ ເຆິ ໆ ຄເຎັຌນທົໜໆທງຂບຄທຈັ຅ະຌະຑາຘາຌີ ໇ , ຅ະຓນີ າງ ເຄ ໆບຌໄຂເຉົ ໇າໂປຓ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ . ງບ໇ຌແຌທຌັຌ໇ຑທກຓຌັກ ໆ຅ະຓປີ ຍກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ ເຆັ ໆຌ: ບາຈ຅ະແຓໆຌກໆ ຓ຃ າ ( ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ກຍັ຃ າຘຍັ ), ບາຈ຅ະແຓໆຌຎະໂນງກ, ບາຈ຅ະ຃຃ າຘ ຑາຘຈິ, ບາຈ຅ະ຃຃ າ ໂຉຄໂຉງ,... ໃຌ຋ີ ໆຌີ ໇຃ າ຃ຈິເນຌັກໆ ຽທກຍັທຈັ຅ະຌະໄຈຌ໇າ ໃຆໃ໇ຌ຃ທາຓໝາງກທາ໇ຄ ເຆິ ໆ ຄແຓໆຌກາຌໂປຓເບາົຍຌັຈາ຃ າ ຘຍັ ແຖະ ນທົໜໆທງເ຋ົ ໆາ຋ຽຓ຃ າຘຍັຉໆາຄ໅, ດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ, ຑະງາຄ, ໜໆທງ຃ າ, ຃ າຘຍັ , ທະຖ຃ີຄົຉທົ ,

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 4 ຎະໂນງກຓບີຌັ຃າ໇ງ຃ກ ຌັ຋າຄຈາ໇ຌປ ຍກາຌ. ຘໆທຌຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງແຓໆຌແຉກຉໆາຄກຌັ ເຆັ ໆຌ : ຑະງາຄ຅ະຍ ໆຓີ ຃ທາຓໝາງ, ຘໆທຌທໆານທົໜໆ ທງບ ໆຌ໅ແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງ. ຃າ ຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະ຃ທາຓໝາງ 1. ຘິ ໆ ຄ຋ີ ໆ ເທົ ໇າຂາ໇ຄເ຋ຄີກໆ ຽທກຍັ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຓບີຌັ຃າ໇ງ຃ກ ຌັ . ຃ າຘຍັ຅ະຓປີ ຍແຍຍຘັຌ໇ກະ຋ຈັປຈັກທໆາ ທຈັ຅ະຌະ, ຘໆທຌທຈັ຅ະຌະ຅ະຓປີ ຍແຍຍໂ຃ຄຘາ໇ຄງາທ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະແຓໆຌກທຓເບາົ຋ຄັທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝ າງເຆິ ໆ ຄໝາງທໆາ: ທຈັ຅ະຌະ຅ະຖທຓຓ຋ີ ຄັນທົໜໆທງ຅ຈິຉະຘາຈ, ນທົໜໆ ທງທາຈຑາຍ, ນທົໜໆທງແທຈຖບ໇ຓ ຋ຄັ ຃ າຘຍັ ແຖະ ທຈັ຅ະຌະຖທ໇ຌແຉໆຍຌັ຅ເ ຌ ໇ບໃຌນ າງຎະເຑຈເຆັ ໆຌ:ເຌ ໇ບໃຌຎະນທຈັຘາຈ, ເ຃ ໆບຌໃນທ, ທຈັຊ , ຘະຑາຍແທຈຖບ໇ຓຘຄັ຃ຓົ , ທຈັ຋ະຌະ຋ າ,... ຋ຄັໝຈົຖທ໇ຌແຉໆ ແຓໆຌເຎົ ໇າໝາງໃຌກາຌຘກຶ ຘາຂບຄທຆິາທຈັ຅ະຌະ ຘກຶ ຘາ ນ ເຎົ ໇າໝາງຂບຄຂະແໜຄກາຌຑາຘາຘາຈ. ໃຌຍຌັຈາຂ ຃໇ ທາຓຑາຘາຂບຄ຃ າຘຍັ ເຆັ ໆຌ: ຍຌັຈາຂ ຃໇ ທາຓ ກໆ ຽທກຍັທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ... ເຆີ ໆ ຄໄຈຘ໇ ະແຈຄບບກ ແຖະ ຉົຌ໇ຉ ຓຌັແຓໆຌ຃ທາຓຘາຓາຈ຅ຈັຉັ ໇ຄຍຌັຈາຂ ຃໇ ທາຓ ໃນເ໇ຎັຌຎະໂນງກ. ເປາົປ ທ໇ໆາ : ຃ າຘຍັຓຘີບຄໜາ໇຋ີ ໆຑ ໇ຌຊາຌ຃: ໜາ໇຋ີ ໆຆີ ໇ຘະແຈຄ (ຘະແຈຄທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ, ຑາທະ...) ແຖະໜາ໇຋ີ ໆຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌຎະໂນງກ (ໃຆເ໇ຎັຌຘ ໆຑທົຑຌັ ).຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະຍ ໆ ແຓໆຌກາຌເຉົ ໇າໂປຓ຋ີ ໆ ຄໆາງຈາງ, ຎົຌເຎເຂົ ໇າກຌັ ຓຌັ຃ກ າຌ຅ຈັຉັ ໇ຄບຌັໜ ໆ ຄ ແຖະ ໄຈ຅໇ ຈັຉັ ໇ຄ ຋ີ ໆ ແໜຌ໇ ໜາ ແຖະ ຘຍັຘຌົແຉໆຆ ໇າຑຈັຓນີ າງ ນ ກັ ກາຌ. 2. ຏໆາຌ຃ທາຓເຂົ ໇າໃ຅ກໆ ຽທກຍັ຃ າຘຍັແຖະ ທຈັ຅ະຌະ, ຑທກເປາົບາຈກາ ຌຈົ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ, ຑທກເປາົບາຈ ກາ ຌຈົ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ-ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງຈັ ໆຄຌີ ໇ : ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ - ທ຋ິ ະງາ ຃ທາຓໝາງຂະແໜຄກາຌໜ ໆ ຄຂບຄຑາຘາເຆິ ໆ ຄ຃ົຌ໇຃ທາ໇຃ າຘຍັແຖະທຈັ຅ະຌະ ຂບຄຑາຘາດໆ ໃຌໜາ໇຋ີ ໆຆີ ໇ຘະແຈຄຂບຄຑທກຓຌັ . ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ - ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງດໆ ໃຌຂັຌ໇ຑ ໇ຌຊາຌຓໜີ າ໇ ຋ີ ໆ຃ົຌ໇຃ທາ໇ ຘາ໇ຄເຎັຌ຋ຈິຘະຈ,ີ ທາຄ຃ທາຓ຃ຈິເນຌັ ເຎັຌຂຄົເຂຈ,... ແຖະ ທາຄທ຋ິ ກີ າຌ ເຑ ໆບເຌັຌ໇ ໃຘໆກາຌຆີ ໇ຌາ ທຽກຄາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ-ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງຂບຄແຉໆຖະຑາຘາແຌໆຌບຌ. ບຌັໜ ໆ ຄຑທກເປາົບາຈ ຃ົຌ໇຃ທາ໇຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ - ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງກໆ ຽທກຍັຈາ໇ຌຎະນທຈັຘາຈນ ກ ໆບາຈ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຓຌັໃຌໄຖງະບຌັ ແຌໆຌບຌໃຈໜ ໆ ຄ. ໂຈງຏໆາຌເນຈກາຌຍາຄບຌັ (ຎະນທຈັຉທົບກັ ຘບຌ, ປ ຍແຍຍຉທົບກັ ຘບຌ, ຃ທາຓໝາງເ຃ົ ໇າ ຂບຄຑາຘາ...) ຉາຓກາຌເທຖາ຋ີ ໆຖໆທຄເຖງີຓາແຖທ໇.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 5 ທ຋ິ ກີາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ ຉ າຖາປຽຌຘະຍຍັຌີ ໇ຌບກ຅າກ຅ະຉບຍຘະໜບຄໃຌກາຌປຍັປ ຃໇ າຘຍັທຈັ຅ະຌະແຖທ໇, ຓຌັງຄັຓໜີ າ໇຋ີ ໆ ຎະກບຍທ຋ິ ກີ າຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຂະແໜຄທຆິາບຶ ໆຌຉ ໆຓບກີ . ທ຋ິ ກີ າຌຈັ ໆຄກໆາທຓຌັ຅ະຎະກຈົຉາຓ຃ທາຓເໜາະຘຓົ ຂບຄ ຎະກຈົບບກໃຌແຉໆຖະຑາກຂບຄຉ າຖາຌີ ໇ , ແຉໆຓຍີາຄເ຋ ໆບທ຋ິ ກີ າຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຓຌັບາຈ຅ະຎະກຈົຂຶ ໇ຌຆ ໇າກຌັຉາຓ ຃ທາຓເໝາະຘຓົ ຂບຄຎະກຈົກາຌຑາຘາ. ຆຶ ໆ ຄຑທກເປາົ຅ະຘຄັຖທຓຈັ ໆຄຉ ໆ ໄຎຌີ ໇ : ຑາຘາເຎັຌຖະຍຍົໜ ໆ ຄຓໜີ າ໇຋ີ ໆຉ ໆຘຄັ຃ຓົ ເຆັ ໆຌ: ໜາ໇຋ີ ໆ ເຎັຌບ ຎັກບຌຂບຄກາຌຘ ໆ ແຖະ ເຎັຌບ ຎະກບຌເຑ ໆບ ຈ າເຌຌີໃຆເ໇ຂົ ໇າໃຌ຅ຌິຉະຌາກາຌປ ຍຎະ຋ າ (ໃຌຈາ໇ຌຆີ ໇ຘະແຈຄ : ທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ, ຑາທະ...) ນ ຈ າ໇ຌ຃ທາຓ ໝາງ. ເຑ ໆບຎະຉຍິຈັໃນໄ໇ຈຉ໇າຓຘບຄໜາ໇຋ີ ໆຌັຌ໇, ຑາຘາ຅ະຉບ໇ຄໄຈຘ໇າ໇ຄຓາ຅າກທຈັຊ ຋າຈ຋ຄັຘບຄ຃: ທຈັຊ ຋າຈ຋ີ ໆ ເຎັຌປ ຍ,ເຎັຌຘຽຄ. (ຉທົຘຽຄໃຈຓາ຅າກຖະຍຍົ ເ຃ ໆບຄ຅ກັດໆ ໃຌຎາກ຃ຌົ ເຎັຌຍໆບຌເຎັຄບບກຓາ) ແຖະ ທຈັຊ ຋າຈ ໃຌຈາ໇ຌ຅ຈິຉະຘາຈ ນ ຈາ໇ຌ຅ຈິໃ຅ (຃ທາຓເຂົ ໇າໃ຅ຂບຄ຃ຌົ ເປາົຉ ໆກຍັໂຖກຑາງຌບກ). ຋ຄັໝຈົຉບ໇ຄໄຈຘ໇າ໇ຄຂ ໇ຌ ຉາຓປ ຍແຍຍ຅ຈັຉັ ໇ຄແຌໆຌບຌຆ ໆ ຄປ ຍ຅ຈັຉັ ໇ຄຂບຄຖະຍຍົຑາຘາແຓໆຌໂ຃ຄຎະກບຍຂບຄຓຌັ . ເຑ ໆບດາກ຃ົຌ໇຃ທ໇າຖະຍຍົຑາຘາ, ຉບ໇ຄກາ ໄຈໂ໇຃ຄຘາ໇ຄ ແຖະ ນ ກັ ກາຌເ຃ ໆບຶຌໄນທຂບຄຑທກຓຌັ . ຑທກ ເປາົ຃ທຌແງກຑາຘາ ແຖະ ຘຄັເກຈເຍິ ໆ ຄແຉໆຖະຈາ໇ຌກາຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຂບຄຑທກຓຌັ . ຍາຄຈາ໇ຌຑທກຓຌັ຅ະຓີ ກາຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ຋ີ ໆ ໃນໆງ ແຖະ ຘຍັຘຌົກທໆາ, ຓຍີາຄຈາ໇ຌບາຈ຅ະກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ຋ີ ໆຌບ໇ງແຖະຄໆາງຈາງ. ກາຌ ກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ຋ີ ໆ ໃນໆງ ແຖະຘຍັຘຌົຂບຄຑທກຓຌັແຓໆຌຖ າຈຍັຂບຄບກັ ຂະນ ະ-ໜໆທງຘຽຄ, ຖ າຈຍັຂັຌ໇ໜໆທງ຃ າ, ຖ າຈຍັຂັຌ໇຃ າ,ຘຍັທຈັ຅ະຌະ,ຖ າຈຍັຂັຌ໇ຎະໂນງກ;ຘໆທຌກາຌກຄົຂາ໇ຓ຋ີ ໆຌບ໇ງ ແຖະ ຄໆາງຈາງແຓໆຌຍຌັຈາຖະຍຍົ ຌບ໇ງ຋ີ ໆຌບຌໃຌແຉໆຖະຖ າຈຍັຂັຌ໇ຌັຌ໇. ຈາ໇ຌກາຌກຄົກຌັຂາ໇ຓ຋ີ ໆຌບ໇ງຘ ຈຌບຌໃຌຖ າຈຍັຂັຌ໇຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະແຓໆຌ ກຄົກຌັຂາ໇ຓຖະນທໆາຄ຃ າຘຍັຈທ໇ງກຌັ . ເຊຄິທໆາກາຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຖະນທໆາຄຖ າຈຍັຂັຌ໇຃ າຘຍັຆຶ ໆ ຄຌບ໇ງຘ ຈແຓໆຌ຃ າຘຍັແຉໆດໆ ຑາງໃຌກະໂຉຂບຄ ແຉໆຖະ຃ າຘຍັ ໃຏຓຌັຆ ໇າງຄັແງກບບກເຎັຌຍຌັຈາກຄົກຌັຂາ໇ຓ຋ີ ໆຌບ໇ຌຉ ໆຓບກີ຃ກ າຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຖະນທໆາຄປ ຍ ກາຌ຃ າ ແຖະ ປ ຍກາຌເຌ ໇ບໃຌ. ງບ໇ຌບຄີໃຘໆກາຌແງກບບກເຎັຌຈາ໇ຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຆຶ ໆ ຄຌບ໇ງຘ ຈແຓໆຌ຃ າຘຍັແຉໆງໆ ຑາງໃຌກະໂຉຂບຄແຉໆ ຖະ຃ າຘຍັ ໃຏຓຌັ ຆ ໇າງຄັແງກບບກເຎັຌຍຌັຈາໄຈກ໇ຄົກຌັຂາ໇ຓ຋ີ ໆຌບ໇ງຉ ໆຓບກີ຃ກ າຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຖະນທໆາຄປ ຍ ກາຌ຃ າ ແຖະ ປ ຍກາຌເຌ ໇ບໃຌ.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 6 ງບ໇ຌກາຌບຄີໃຘໆກາຌແງກບບກເຎັຌຈາ໇ຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຆຶ ໆ ຄ຃ຈິ຃ົຌ໇ໄຈເ໇ຊິ ໆ ຄກາຌຑທົຑຌັໃຌກະໂຉຂບຄຑາຘາ. ຓຍີາຄ຃ັ ໇ຄເຓ ໆບ຃ຈິ຃ົຌ໇ບບກໄຈເ໇ຊຄິກາຌຑທົຑຌັຌັຌ໇ແຓໆຌບຄີໃຘໆ ຍຌັຈາກາຌຑທົຑຌັຂບຄຓຌັ ເບຄ; ຑທກເປາ຅ ໆ ຄປ ໇ ດໆ າຄເຖກິ ເຆີ ໆ ຄເຊຄິ຃ ຌຖກັ ຘະຌະ, ຋ີ ໆຉັ ໇ຄ, ໜາ໇຋ີ ໆຂບຄຍຌັຈາຈາ໇ຌ຋ີ ໆກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັດໆ ໃຌຑາຘາ. ເທົ ໇າບກີດໆ າໜ ໆ ຄທໆາ ຑທກເປາົບາຈເຂົ ໇າໃ຅ຈຉີ ໆກຍັຍຌັຈາຖ າຖຍັຂັຌ໇,ຍຌັຈາຖະຍຍົຌບ໇ງດໆ ໃຌຖ າຈຍັຂັຌ໇, ຍຌັຈາຈາ໇ຌປ ຍກາຌ຃ າແຖະ ຍຌັຈາ໇ຌເຌ ໇ບໃຌຂບຄ຃ າຘຍັ ... ເຊຄິດໆ າຄໃຈກຉ າຓ, ຑາຘາແຖະຖ າຈຍັຂັຌ໇ເນຈກາຌຂບຄຑາຘາແຓໆຌຍຌັຈາ຅ຖ ຄັ຋ີ ໆ ເບກະຑາຍຂບຄຍຌັຈາຈາ໇ຌ ກຄົກຌັຂາ໇ຓ, ຌັຌ໇ແຓໆຌກາຌໂປຓກຌັ ເຂົ ໇າຂບຄຍຌັຈາກາຌຑທົຑຌັແຖະຍຌັຈາກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ . ຘະຌັຌ໇ຍ ໆ຃ທຌ຅ະ ຉຈັແງກຍຌັຈາຈາ໇ຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ຋ີ ໆໄຈແ໇ງກບບກຓາຌັຌ໇ແຉໆຉບ໇ຄເນຌັກາຌກະ຋ຍົ , ເນຌັກາຌຈຈັແກແ໇ຖະເນຌັ ກາຌຏຌັ ເບ ໆບງເຆິ ໆ ຄກຌັແຖະກຌັ . ກາຌຈຈັແກໃ໇ຌກາຌກະ຋ຍົແຖະກາຌຏຌັຎໆ ຽຌເບ ໆບງບຄີເຆິ ໆ ຄກຌັແຖະກຌັຌັຌ໇຋ຄັໝຈົແຓໆຌ຋ໆາເໜຄັຉຄີຂບຄ ຑາຘາ. ແຌໆຌບຌຑາຘາຉບ໇ຄຓນີ ກັ ກາຌ຃ທຍ຃ ຓ ຘະເຑາະ ງບ໇ຌແຌທຌັຌ໇ກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຑາຘາ຅ ໆ ຄ຃ກ ຌັກຍັຖະງຍົ ໜ ໆ ຄຓຌັຉບ໇ຄເຌັຌ໇ໜກັໃຘໆກາຌ຃ຈິ຃ົຌ໇ບບກຍຌັຈານ ກັ ກາຌ຃ທຍ຃ ຓກາຌເ຃ ໆບຌໃນທຂບຄຑທກຓຌັ . - ດໆ ໃຌຑາຘາງຄັຓຎີະເຑຈນ ກັ ກາຌຈັ ໆຄຖໆ ຓຌີ ໇ : ນ ກັ ກາຌຎະນທຈັ ( ຃ທາຓເຎັຌຓາ ) ຆຶ ໆ ຄ຃ທຓ຃ ຓກາຌຎໆ ຽຌແຎຄໃຌຎະນທຈັຘາຈຂບຄຑາຘາ. ນ ກັ ກາຌແຏໆ ກາ ເຌຈີ ຆຶ ໆ ຄ຃ທຓ຃ ຓກາຌຎະຈຈິບບກເຎັຌນທົໜໆທງໃໝໆ ໃນແ໇ກໆຑາຘາ. ນ ກັ ກາຌເ຃ ໆບຌໃນທ ນ ຎະຉຍິຈັໜາ໇ ຋ີ ໆ຃ທຓ຃ ຓກາຌເ຃ ໆບຌໄນທເຑ ໆບປຍັໃຆໜ໇ າ໇຋ີ ໆຂບຄຑາຘາ. ງຄັຓຈີາ໇ຌ຋ີ ໆກຄົກຌັຂາ໇ຓບກີ ຆ ໆ ຄຓ຃ີທາຓຘ າ຃ຌັ຋ີ ໆຘ ຈ ຌັຌ໇ແຓໆຌກາຌກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັຖນັ ທໆາຄຘາງຉັ ໇ຄ ແຖະ ຘາງ ຂທາຄ. ດໆ ໃຌຑາຘາຓຎີະກຈົກາຌຆ ໆ ຄຘາງຂທາຄແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງທ຋ິ ະງາ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ ແຉໆຘາງຉັ ໇ຄແຓໆຌຆ ໇າ ຑຈັຓປີ ຍກາຌ຃ າ຋ີ ໆ຃ກ ຌັ ແຉໆຘ ຈ຋າ໇ງຓຍີຌັຈານ ກັ ກາຌ຃ທຍ຃ ຓກາຌຏຌັຎໆ ຽຌເບ ໆບງງບຄີ຅າກຘາງຉັ ໇ຄໃຎຘໆ ຘາງ ຂທາຄ ຃າ ຘຍັ -ທຈັ຅ະຌະ-ທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງຉ ໆກຍັຂະແໜຄກາຌຑາຘາຘາຈບ ໆຌ໅ ແຖະ ຍຌັຈາ຃ທາຓ ເຎັຌ຅ຄີຂບຄຑາຘາຖາທ. 2.1 ຃ຈ ັ ໆຄ຋ີ ໆໄຈເ໇ທົ ໇າຓາ, ຃ າຘຍັຍຌັ຅ຎ ະຖຓິ າຌຂ ຃໇ ທາຓນ າງ຋ີ ໆຘ ຈ ແຖະ ຋ຄັແຓໆຌນທົໝໆທງຓ຅ີຄີ, ຅ະແ຅ຄ໇ຂບຄ ຑາຘາ. ຘະຌັຌ໇ ເຍິ ໆ ຄ຃ທ ໆາ຋ຄັໝຈົຍຌັຈາຂະແໜຄກາຌຂບຄຑາຘາຘາຈຖທ໇ຌແຉໆເປຈັທຽກຌາ ຃ າຘຍັ . ຓາເຊຄິ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 7 ຎັຈ຅ຍ ຌັຑາຘາຘາຈໄຈງ໇ບຓປຍັ ເບາົກາຌແງກແຍໆຄຍຌັຈາຂະແໜຄເຎັຌ: ບກັ ຂະນ ະ-ຉທົຘຽຄ, ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ ທ຋ິ ະງາ ໄທງະກບຌທ຋ິ ະງາ. ໃຌໄທງະກບຌທ຋ິ ະງາຆ ໇າງຄັໄຈແ໇ຍໆຄເຎັຌປ ຍກາຌ຃ າທ຋ິ ະງາ ແຖະ ໂ຃ຄຘາ໇ຄ. ກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຂະແໜຄກາຌໃຈໜ ໆ ຄຌັຌ໇ຉາຓກາຌແງກແຍໆຄ຋ີ ໆຓໃີຌຎັຈ຅ຍ ຌັ , ຃ທຌ຅ະຌາ ໃຆຏ໇ ຌົ ຄາຌ຋ີ ໆຓີ ຋ຄັໝຈົຌັຌ໇ ເຑ ໆບທຑິ າກເຎົ ໇າໝາງຂບຄຉຌົຉ ໆ ໄຎ, ບກີຈາ໇ຌໜ ໆ ຄ຃ທຌຌາ ເບາົຏຌົຘ າເຖຈັໃຌກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຂບຄຉຌົ ເງ ໆບຄແງຄ ແຖະ ກທຈກາ຃ຌ ເຊຄິກາຌຘະນ ຍໃຌຂະແໜຄກາຌບ ໆຌຌັຌ໇.ງບ໇ຌແຉໆຖະເນຈກາຌຂບຄຑາຘາແຓໆຌ ກາຌໂປຓ຅ ຖຄັເຎັຌໜ ໆ ຄຈຽທ,ຘະຌັຌ໇ຊາ໇ນາກທໆາກາຌຘະນ ຍດໆ ໃຌຂະແໜຄກາຌໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆ ໄຈຓ໇ າຌັຌ໇ ນາກຍ ໆ ເຎັຌເບກະ ຑາຍກຌັ ກາຌຘະນ ຍດໆ ໃຌຂະແໜຄກາຌບ ໆຌຌັຌ໇ກ ໆ ເຎັຌບຌັທໆາຓຘີ ິ ໆ ຄໃຈຘິ ໆ ຄໜ ໆ ຄ ” ຉຈິ຃ຈັ ” ໃຌກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ໃຌແຉໆ ຖະຂະແໜຄ. 2.2. ກາຌເຌັຌ໇ໜກັໃຘໆຖກັ ຘະຌະກາຌໂປຓເຂົ ໇າກຌັໃຌກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຑາຘາ, ໃຘໆຑາຖະຍຈົຍາຈຂບຄ຃ າຘຍັ ແຖະ ຂບຄ຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາງິ ໆ ຄ຅ະຓ຃ີທາຓໝາງຑເິຘຈເຂົ ໇າໃຌກາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຑາຘາຂບຄຉຌົ .ໃຌຑາຘາຖາທ, ຃ າຘຍັ ໃຌຊາຌະຓປີ ຍ຃ າຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄ ແຖະ ໃຌ຃ທາຓໝາງ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະຂບຄຉຌົຌັຌ໇, ຓຌັປຍັຏຈິຆບຍ຃ າເທົ ໇າຘໆທຌ ບ ໆຌ ປຍັຏຈິຆບຍເຆັ ໆຌ: ນທົໜໆ ທງຖ າຈຍັຂັຌ໇ຉ ໆາ (ໜໆທງ຃ າ) ແຖະ ຖ າຈຍັຂັຌ໇ຘ ຄ (ກໆ ຓ຃ າ,ຎະໂນງກ). ໃຌຑາຘາຖາທ, ຃ທາຓນ າກນ າງຘຘີຌັຘໆທຌນ າງກ ໆແຓໆຌຘຘີຌັຂບຄຍຌັຈາ຃ າຘຍັ . ງບ໇ຌແຌທຌັຌ໇, ຊາ໇ ນາກແຓໆຌຍຈົຍາຈຂບຄ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ - ຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາ, ເຎັຌຉົຌ໇ ແຓໆຌ຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາ ເຎັຌຘິ ໆ ຄຘ າ ຃ຌັ ແຖະ ຌຍັຓ ໇ຌຍັ ເຑີ ໆຓ຃ທາຓຘ າ຃ຌັດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ. ຑາຘາຖາທຎັຈ຅ຍ ຌັງຄັເຎັຌຍຌັນາດໆ າຄໜກັ ໜໆທຄຉ ໆຘຄັ຃ຓົ ໂຈງຘະເຑາະກ ໆແຓໆຌ຃ຌົຖາທ. ຍຌັນາຈັ ໆຄກໆາທ ຖທ໇ຌແຉໆຑທົຑຌັ ໂຈງກຄົກຍັທຽກຄາຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ-຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາ. ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ-຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາຑາຘາຖາທໄຈຓ໇ ຍີຈົ າຈເຎັຌຎາງແນ ຓ, ໃຌກາຌຎະຉຍິຈັຍຌັຈາ ໜາ໇຋ີ ໆ຋ີ ໆ ແ຃ຍເຂົ ໇າບກີ຃ກ າຌຘຈິຘບຌຑາຘາຖາທດໆ ໂປຄປຽຌຘາຓຌັ຅ະຉບ໇ຄໄຈເ໇ຐິກຐົຌຑາຘາ; ຏໆາຌກາຌເຐິກຉບ໇ຄ ປຍັຎະກຌັ຃ທາຓຘາຓາຈຘະແຈຄບບກໃຌຈາ໇ຌກາຌໃຆ຃໇ າຘຍັ , ຃ທາຓຘາຓາຈຘາ໇ຄ຅ຌິຉະຌາກາຌ, ທຽກຄາຌ ຘຈິຘບຌຑາຘາທຌັຌະ຃ະຈໃີນຘ໇ຓົ ກຍັທໆາຘຈິຘບຌທຌັຌະ຃ະຈດີໆ າຄແ຋຅໇ຄິ.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 8 ໄຎຑບ໇ຓ໅ກຍັຍຌັຈາຂະແໜຄກາຌບ ໆຌ໅ຌັຌ໇, ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະ-຃ທາຓໝາງທ຋ິ ະງາງຄັຎະກບຍ຃ທາຓ ປ ທ໇຋ິ ະງາຘາຈຈາ໇ຌຑາຘາ ແຖະ ທ຋ິ ກີ າຌ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຊກ ຉບ໇ຄໃນແ໇ກໆຑທກເປາົ, ຋ຄັຆໆທງຑທກເປາົແກທ໇ ຽກ຋ີ ໆ ເທົ ໇າຓາ ດໆ າຄຖະບຽຈຂບຄຂາ໇ຄເ຋ຄິຌັຌ໇ດໆ າຄຓຎີະຘຈິ຋ຏິຌົ . ເບກະຘາຌບາ໇ຄບຄີ: 1. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາຖາທ ຖະຍຍົ 11+3 +2. 2. ຎຶຓ໇ ໄທງາກບຌຖາທຂຽຌໂຈງ຋ໆາຌຑ ຓທີຄົທ຅ິຈິ. 3. ຈຕ ຅ຌັຑຓົ ຓະທຄົ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຎີ຋ີ3 ຑາກ ທຆາ ິ ຑາຘາຖາທ ຎີ2002. 4. ແຍຍປຽຌຑາຘາຖາທ ແຖະ ທຈັ຋ະຌະ຋ າ. 5. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຌ ກຓົ ຘະຍຍັຎັຍຎ ຄໃໜໆ ຑຘ 2549. 6. ເບກະຘາຌທຈັ຅ະຌະທ຋ະິ ງາຑາກຑາຘາຖາທ-ທຌັຌະ຃ະຈ.ີ ກຈິ຅ະກາ : ບະ຋ຍິາງ, ຘຌົ຋ະຌາ, ກຈິ຅ະກາ ກໆ ຓ, ຒັຄຍຌັງາງໃຌນບ໇ຄ, ເຐິກຎະຉຍິຈັ ບ ຎະກບຌ: ຍຈັ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທເຈຓີ , ກບຌຏະນງາຈັ ໇ຄເຈຓີ , ແຏຌທາຈ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຊກຶ ຉບ໇ຄ ແຖະ ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຏຈິ , ຍຈັ຃ າຘຍັຖາທ - ຍາຖ,ີຍຈັ຃ າທະຖ,ີ຃ າຎະຘຓົ ,ຍຈັ຃ າຑາຘາບ ໆຌ. ທ຋ິ ຈີາ ເຌຌີກຈິ຅ະກາ - ຃ ແຍໆຄກໆ ຓຌກັ ປຽຌ - ບໆາຌ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທ - ຃ົຌ໇຃ທາ໇຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌປ ຍ຃ າ - ຖກັ ຘະຌະປ ຍ຃ າ - ຃ ດາງ຃ າຊາຓແຌະຌາ ກາຌຉບຍ຃ າຊາຓ ຃າ ຊາຓ: 1.຃ທາຓເຎັຌຓາຂບຄທຆິາທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຖາທແຓໆຌຓ຃ີທາຓເຎັຌຓາແຌທໃຈ?. 2.຃ທາຓໝາງຂບຄທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຖາທຓ຃ີທາຓໝາງທໆາແຌທໃຈ?. 3.຃ທາຓຘ າ຃ຌັຂບຄທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຖາທຓ຃ີທາຓຘ າ຃ຌັແຌທໃຈ?.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 9 4.຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະທ຋ິ ະງາ຃ທາຓໝາງຉ ໆກຍັຂະແໜຄກາຌຑາຘາຈບ ໆຌ໅ແຖະຍຌັຈາ຃ທາຓເຎັຌ຅ຄິຂບຄຑາຘາ ຖາທແຓໆຌແຌທໃຈ?.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 10 ຍຈົ຋2 ີ ນທົໜໆທງ຃າ ຘຍັທຈັ຅ະຌະ ເທຖາຘບຌ 4 ຆົ ໆທໂຓຄ ຅ ຈ ຎະຘຄົ: - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິນທົໜທໆ ງ ຃ າຘຍັ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາ - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິ຃ທາຓໝາງ຃ທາຓຘ າ຃ຌັ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງາກບຌຂບຄ຃ າຘຍັຂບຄຑາຘາຖາທ ຃າ ຘຍັຑາຘາຖາທ, ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌບກັຂະນະ ແຖະ ຈາ໇ຌໄທງະກບຌ ຃າ ຘຍັຑາຘຖາທ ໃຌຑາກເຎີຈນທົ ເຖ ໆບຄ,ຑທກເປາົໄຈເ໇ທົ ໇າກໆ ຽທກຍັຖ າຈຍັຂັຌ໇ຂບຄ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະຖທຓນທົໜໆທງຓ຅ີຄິ ແຖະ ແ຅ຄ໇຅ະຓຘີບຄຈາ໇ຌ຃. ປ ຍ຃ າ ແຖະ ເຌ ໇ບໃຌຑທກຓຌັແຓໆຌນທົໜໆທງໃນງໆຘ ຈໃຌຖະຍຍົຑາຘາ ແຖະ ຌບ໇ງ ຘ ຈເຑ ໆບຶຎະກບຍເຎັຌຎະໂນງກຌັຌ໇ແຓໆຌຍຌັຈານທົໜໆທງ຋ີ ໆ ໃນຖ໇ ະຍຍົຑາຘາຎະຉຎິັຈໜາ໇຋ີ ໆ ເຎັຌຘ ໆ ແຖະ ປຍັໃຆ໇ ຅ຌິຉະຌາກາຌໂຈງຏໆາຌແຍຍທ຋ິ ຎີະກບຍຘາ໇ຄຂບຄຑທກຓຌັຌາ ກຌັຂບຄຍຌັຈານທົໜໆທງຌັຌ໇ຑທກເຂາົເບີ ໇ຌທໆາ ຘຍັ . ແຉໆເຑ ໆບ຃ທາຓກະ຅ໆາຄແ຅ຄ໇ກໆ ຽທກຍັ຃າຘຍັແຓໆຌນງຄັ,ໃຌຉໆາຖາຌີຑ໇ ທກເປາົ຅ຶ ໆ ຄຉບ໇ຄ຋ຈົຖບຄຌງິາຓຆົ ໆທ຃າທ ຈັ ໆຄຌີ ໇ : ຃ າຘຍັຂບຄຑາຘາຖາທແຓໆຌໜໆທງ຃ າໜຶ ໆ ຄ,຃ຄົຉທົ ,ຍ ໆ ຎໆ ຽຌແຎຄ,ຓ຅ີຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະກບຌ຋ີ ໆ ແຌໆຌບຌ,. ໃນງໆຘ ຈຂບຄຑາຘາຖາທ ແຖະຌບ໇ງຘ ຈເຑ ໆບຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌຎະໂນຍກ. ຃ າຘຍັຆຶ ໆ ຄໄຈຌ໇ງິາຓຓາຌັຌ໇ງຄັຓ຅ີຈ ຑເິຘຈຈັ ໆຄຌີ ໇ : ກ. ຍຌັຈາຑາກຘໆທຌດໆ ໃຌ຃າຘຍັ຋ີ ໆໄຈເ໇ທົ ໇າຓາຂາ໇ຄເ຋ຄິຌັຌ໇ (ຑາກຘໆທຌບກັ ຂະນ ະ,ຑາກຘໆທຌໄທງະກບຌ, ຑາກຘໆທຌຎະກບຍຘາ໇ຄ,ຑາກຘໆທຌ຃ທາຓໝາງ ).ຍ ໆ ເບກະຖາຈຌາ ກຌັແຉໆກາ ຌຈົ ເຆິ ໆ ຄກຌັ ແຖະກຌັ ,ໝາງ຃ທາຓທໆາ ຑທກຓຌັ ເຎັຌເບກະຑາຍຌາ ກຌັກາງເຎັຌກໆ ຓກບ໇ຌບຌັໜຶ ໆ ຄເບີ ໇ຌທໆາ຃ າຘຍັ .ຍ ໆທໆາຑາກຘໆທຌໃຈນາກແງກຈໆ ຽທບບກ ຓຌັກຍ ໆຘາຓາຈກາງເຎັຌ຃ າຘຍັໄຈຑ໇ເິຘຈກະໂຉຑາກຘໆທຌບກັ ຂະຖະບຌັຈຽທ ນ ນ າງ຃ າຘຍັ ,ໃຌເຓ ໆບຑາກຘໆທຌ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 11 ໃຈໜຶ ໆ ຄນາກຓກີ າຌຎໆ ຽຌແຎຄຑທກແຓໆຌຑທກເປາົຉບ໇ຄງບຓປຍັທໆາຑທກຓຌັແຓໆຌນ າງ຃ າຘຍັ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ ແຖະຉົຌ໇ຉ ແຓໆຌຑາກຘໆທຌບກັ ຂະນ ະງຄັ຃ຄົປກັ ຘາໄທ໇ ຂ. ຍຌັຈາຑາກຘໆທຌ຃ າຘຍັ - ຍ ໆຌຍັຑາກຘໆທຌບກັ ຂະນ ະ - ຑທກຓຌັຍ ໆບາຈ຅ະແຓໆຌຑາກຘໆທຌບຌັຘະເຑາະໃນ໇ ແຉໆຖະ຃ າຘຍັຌີ ໇ແຖທ໇ກບ າກຎະກຈົຉທົ ໃຌຍຌັຈາ຃ າຘຍັບ ໆຌບກີ . (ແຌກຌບຌບາຈ຅ະຓກີ າຌແຉກຉໆາຄກຌັ ເຖກັ ໜບ໇ງ) ຉທົດໆ າຄ: ຃າ ຘຍັ , ຖຈົຊຍີ ກ຅ ະຓນີ າງຑາກຘໆທຌ,ໄທງະກບຌ຃ທາຓໝາງປໆທຓກຌັກຍັຍຌັຈາ຃ າຘຍັບ ໆຌ຃: ຖຈົໄຑ, ຖຈົ຅ກັ , ຖຈົໂຈງຘາຌ...ແຖະຑາກຘໆທຌ຃ທາຓໝາງປໆທຓກຌັ຃: “ ຑານະຌະ ” ຉທົດໆ າຄເຑີ ໆຓ: ຃ າຘຍັ “ຌກົ ”ກ຅ ະຓນີ າງຑາກຘໆທຌ,ໄທງະກບຌ຃ທາຓໝາງປໆທຓກຌັກຍັຍຌັຈາ຃ າຘຍັບ ໆຌ຃: ຌກົ ແກທ໇, ຌກົ ເຂາົ, ຌກົ ງາຄ, ຌກົກຈົ ...ແຖະຑາກຘໆທຌ຃ທາຓໝາງປໆທຓກຌັ຃: “ ຘຈັຎີກຆະຌຈິໜຶ ໆ ຄ ” ເທົ ໇າບກີດໆ າຄໜຶ ໆ ຄ,ຍຌັຈາຑາກຘໆທຌຎະກບຍຘາ໇ຄ,ໄທງະກບຌ,຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັຓຖີກັ ຘະຌະປໆທ຋ຎະເຑຈນ ປໆທຓຆະຌຈິຈຽທກຌັໄຈ.໇ງບ໇ຌບາໃຘຖກັ ຘະຌະປໆທຓຎະເຑຈ ນ ປໆທຓຆະຌຈິຈັ ໆຄກໆາທເຓ ໆບຑທກເປາົຑຍົ ເນຌັປ ຍ ຃ າໃຈໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆ຃ກ ຌັຑທກເປາົ຅ິ ໆ ຄຓ຃ີທາຓາຘຓາຈຉຈັຘຌິໄຈທ໇ໆາຑທກຓຌັແຓໆຌ຃ າຘຍັນງຄັແຖະຌາ ໃຆຑ໇ ທກຓຌັແຍຍ ທ຋ິ ຎີະກບຍຘາ໇ຄແຌທໃຈ. ຉທົດໆ າຄ: ຊາ໇ຑທກເປາົຑຍົ ເນຌັປ ຍກາຌຂບຄ຃ າຘຍັ “ ເຂົ ໇າ ” ແຉໆງບ໇ຌບຄີບາໄຘໃຘໆຑາກຘໆທຌໄທງະກບຌ, ຃ທາຓໝາງ, ຎະກບຍຘາ໇ຄປໆທຓກຍັໜໆທງ຃ າ (ບບກ, ໄຎ, ຓາ, ງໆາຄ...) ຑທກເປາົ຅ະຉຈັຘຌິແຖະຌາ ໃຆຉ໇າຓ ແຍຍ຃ າກາ ຓະ,ບຄີໃຘໆຑາກຘໆທຌໄທງະກບຌ, ຃ທາຓໝາງ, ຎະກບຍຘາ໇ຄກຍັໜໆທງ຃ າ (ຌາ, ໄປໆ , ໜຽທ...)ຑທກ ເປາົ຅ະຉຈັຘຌິແຖະ ຌາ ໃຆຑ໇າຘາຉາຓແຍຍ຃ າຌາຓ ແຖະ ບຄີໃຘໆຑາກຘໆທຌໄທງະກບຌ, ຃ທາຓໝາງ, ຎະກບຍ ຘາ໇ຄປໆທຓກຍັ຃ າຘຍັ (ຍາຄ, ຃ຓົ , ໝາ...)ເຆິ ໆ ຄຑທກເປາົຉຈັຘຌິ ແຖະ ຌາ ໃຆຉ໇າຓແຍຍຂບຄ຃ າ຃ ຌຌາຓ ຉທົດໆ າຄເຑີ ໆຓ: ຃ າທໆາ : “ ກຍັ , ຃ຌົ , ຌ ໇າ, ເຘ ໇ບ, ຅ບກ...” ຓຌັ຅ະຓໜີ ໆທງ຃ າໜ ໆ ຄ, ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆ ຎໆ ຽຌແຎຄ. ເຓ ໆບຓາຎະກບຍຘາ໇ຄກຍັໜໆທງ຃ າ຅ະຓຈີ ັ ໆຄຌີ ໇ : - ກຍັ : (ໄຎ, ຓາ, ເຓ ໆບ...) - ຃ຌົ : (ຈ າ, ຉ ງ໇, ເຉງ໇,຅ໆບງ, ຂາທ, ເນ ບ ຄ...) - ຌ ໇າ : (ໃຆ,໇ໃ຅, ນທາຌ,...)

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 12 ຘະນ ຍໄຈທ໇ໆາ: ກາຌ຋ີ ໆ຅ະປຍັປ ທ໇ໆາ຃ າຘຍັໜ ໆ ຄ໅ຌັຌ໇ຓຌັຉບ໇ຄເ຃ ໆບຌໄນທເຉົ ໇າໂປຓຍຌັຈາຈາ໇ຌ (ກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄ, ໄທງະກບຌ, ຃ທາຓໝາງ) ຅າກບຌັຘະເຑາະໄຎນາກາຌຖທຓ ແຖະ ຅າກບຌັຖທຓໄຎນາບຌັຘະເຑາະ. ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌປ ຍ຃າ ໃຌຑາຘາຖາທ. ປ ຍ຃າຂບຄຑາຘຖາທເທົ ໇າຖທຓ຅ະ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄດໆ ໃຌ຋ ກ໅຋ີ ໆຉັ ໇ຄຂບຄກາຌຑທົຑຌັ , ແຖະງຄັຓໝີ າງເຈຓີ .ຖກັ ຘະຌະ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄເຎັຌເຄ ໆບຌໄຂຘະຈທກ຋ີ ໆຆໆທງໃນຑ໇ ທກເປາົປຄັປ ຍຑທກຓຌັແຓໆຌ຃ າຘຍັໃຈ ຅ະແ຅ຄ໇ຄໆາງຈາງ. ຊາ໇຋ຽຍໃຘໆກຍັຑາຘາຖຈັ ເຆງ, ກະໂຉຂບຄຓຌັ ເບຄເປາົ຅ະໄຈປ໇ ຽຌ຃ແ ຌທໃຈໃຌກາຌເຉົ ໇າໂປຓ ຃ າເຆັ ໆຌ: ເກງິກີ າ, ເກງິກີ ,ີ ເກງິກີ , ເກງິແີຄ. ຊາ໇ຘຓົ ຋ຽຍກຍັ຃ າຘຍັ ເກງິກີ າໃຘໆກຍັ຃ທາຓໝາງ ແຖະ ປ ຍ຃ າ ຑາຘາຖາທ຃ າທໆາຎ ຓ໇ , ຃ຌົຖາທໂຈງ຋ົ ໆທໄຎ຅ະຍ ໆຓ຃ີທາຓນງ ຄ໇ງາກ ແຖະ ຘຍັຘຌົຉ ໆກຍັກາຌຌາ ໃຆແ໇ຉໆກຄົກຌັຂາ໇ຄ ກຍັຑາຘາຖຈັ ເຆງແຓໆຌ຅ະໄຈຓ໇ ຃ີທາຓຘ າຌກຶ ເຆັ ໆຌ.ຏ ໃ໇ຆ,໇ ກາຌເທຖາ...຅ະຓກີ າຌຘຓົ ຋ຽຍກຌັ ຖກັ ຘະຌະ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄຑາຘາຖາທຓກີ າຌຑທົຑຌັຘະໜຈິແໜຌ໇ກຍັຖກັ ຘະຌະເບກະຖາຈຉ ໆກຍັ ຎະໂນງກ ແຖະຉ ໆກຍັ຃ າຘຍັ ໃຌຓະໂຌຑາຍຘ ຄຑ ຘຓົ ຃ທຌຘໆທຌ຃ າຘຍັຂບຄຑາຘາຖຈັ ເຆງໃຌເຓ ໆບຘຽຄຂ ໇ໄຎຑບຓ໇ ກຌັຌັຌ໇ຏ ເ໇ທົ ໇າຉບຄຓປີ ຍດໆ ຑາງໃຌຘະໝບຄໂຖຈທໆາ຅ະຓໜີ າ໇ຂບຄຏ ເ໇ທົ ໇າຆຶ ໆ ຄດໆ ໃຌເນຈກາຌຌັຌ໇ ນ ຅ະຓໜີ າ໇ຂບຄຏ ໇ ເທົ ໇າຆຶ ໆ ຄຑຽຄແຉໆເຎັຌກາຌ຃າຈກະເ຋ົ ໆາກຌັຌັຌ໇ເຆັ ໆຌເແບຈັຉາເກງິກີ າບາຈເທົ ໇າໄຈທ໇ໆາຑາຘາ຅ະດໆ ຖະຈຍັໃຈ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄ ກຌັກຉ າຓຑທກຓຌັ຅ະຓແີຉໆ “ ຃ າປໆທຓໂ຃ຄຘາ໇ຄ ” ຅ະຍ ໆຓ຃ີ າຘຍັ຋ີ ໆທໆາ “ ຃ າຘຍັຌບກ຅າກໂ຃ຄຘາ໇ຄ ” ຘໆທຌ ຑາຘາ຅ະແຉກຉໆາຄ,ຑທກເປາົຓ຃ີ າຘຍັທໆາ “ຎຶຓ໇ ” ຑບ໇ຓກຌັຌັຌ໇຃າທໆາ ຎ ຓ໇ ຅ະຍ ໆຓປີໆບຄປບງແຖະ຃ທາຓຘຄົໃຘ ຃ທາຓໝາງຎົຌດໆ ຌາ . ຓາປບຈຎັຈ຅ຍ ຌັ ,ໃຌຊາຌະ຋ີ ໆຑທກເປາົຍ ໆ຋ຌັຓ຋ີ ຈິຘະຈທີເີ຃າະກໆ ຽທກຍັຑາຘາຘາຈຑ ເຎັຌເບກະຘາງໃນ໇ ຑທກເປາົຘກຶ ຘາຘະຌັຌ໇ງຄັຓຖີາງຍຌັນາ຋ີ ໆກໆ ຽທກຍັປ ຍ຃ າຂບຄຑາຘາຖາທຆຶ ໆ ຄຓນີ າງ຋ຈັຘະຌະ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ . ໂຈງຘະເຑາະແຓໆຌ຋ຈັຘະຌະກໆ ຽທກຍັ຃ າຎໆ ຽທ (single)ທໆາ຃າຎໆ ຽທໃຌຑາຘາຖາທແຓໆຌປ ຍກາຌໜຶ ໆ ຄ໅ຆຶ ໆ ຄໃຆເ໇ຂົ ໇າ ໃຌກາຌຂຽຌໄຈ຋໇ ກ໅຋ີ ໆຉັ ໇ຄໃຌຎະໂນງກແຖະໃຆໃ໇ຌກາຌເທົ ໇າເຎັຌຘ ໆ ໄຈ຋໇ ກຘະຑາຍໂຈງປ ຍກາຌຌັຌ໇ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄ ແຖະຓ຃ີທາຓຓາງຈັ ໆຄເຈຓີ ຃ຈ ັ ໆຄ຋ີ ໆ ໄຈຆ໇ ແີ຅ຄຓາຂາ໇ຄເ຋ຄິຌັຌ໇.ແຉໆ ຌບກ຅າກຌັຌ໇ຑທກເປາົງຄັເນຌັດໆ ຍບໆຌທໆາຍຄັຓີ ຖາງນທົໜໆທງຆຶ ໆ ຄໃຌໄຖງະຏໆາຌຓາຑທກເປາົງຄັຍ ໆ຋ຌັກາ ຌຈົ ,ບະ຋ຍິາງຆີ ໇ແ຅ຄ ແຖະແກໄ໇ຂໃນຆ໇ຈັ ເ຅ຌໄຈ.໇ ຘະຌັຌ໇ຎ ຓ໇ ນທົຑທກເປາົ຅ະຑະງາງາຓທເີ຃າະກໆ ຽທກຍັຍຌັຈານທົໜໆທງຑາຘາຖາທ຋ີ ໆ ເ຃ງີໃຆດ໇ໆ ໃຌຎັຈ຅ຍ ຌັ .

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 13 ຉທົດໆ າຄເຑິ ໆຓ: ເປາົ຅ະເນຌັທໆາຑາຘາຖາທຑທກເປາົດໆ ໃຌຖະຈຍັ ໃຈ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັກ ໆຉາຓຑທກຓຌັ຅ະຓຑີຽຄແຉໆ “ ຃ າຘຍັປໆທຓໂ຃ຄຘາ໇ຄ ” ຅ະຍ ໆຓ຃ີ າຘຍັ຋ີ ໆຌບກໂ຃ຄຘາ໇ຄກຘໆທຌຑາຘາຖາທ຅ະແຉກຉໆາຄ, ຑທກເປາົຓ຃ີ າຘຍັທໆາ: ຍກິ , ຖຈົ , ຍຌ, ັ ຋ຈັ , ໃຍ, ຉົຌ໇, ຃ າ, ຎາ...ເຆິ ໆ ຄ຃ າຘຍັ ເນ ົ ໆາຌີ ໇຅ະຍ ຓປີໆບຄປບງ ແຖະ ຃ທາຓຘຄົໄຘ຃ທາຓໝາງບ ໆຌ ຎົຌຌາ ແຖະ ຅ະ຃ຄົຉທົຍ ໆຓກີ າຌຎໆ ຽຌແຎຄເຆັ ໆຌ: - ຍກິ : (ຍກິຈ າ,ຍກິຒາ໇,ຍກິແຈຄ,ຍກິຂຽທ...) - ຉ ໆຌ: (ຉກົໃ຅, ຘທາງ, ເຆົ ໇າ...) - ຆາຓ: (ຈ າ, ແຈຄ, ຒາ໇, ຂຽທ...) - ຎາ: (ຎາຌຌິ, ຎາໃຌ, ຎາຂາທ, ຎາແຂ,໇ຎາ຋, ຎາ຃ ໆ ...) ປ ຍ຃າ ຑາຘາຖາທ ປ ຍ຃າຂບຄຑາຘາຖາທເທົ ໇າຖທຓ຅ະ຃ຄົຉທົ ,ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄ ດໆ ໃຌ຋ ກ໅຋ີ ໆຉັ ໇ຄຂບຄກາຌຑທົຑຌັແຖະຍຄັຓ຃ີທາຓໝ າງເຈຓີ .ຖກັ ຘະຌະ຃ຄົຉທົຍ ຎໆ ຽຌແຎຄເຎັຌເຄ ໆບຌໄຂຘະຈທກ຋ີ ໆ ຆໆທງໃນຑ໇ ທກເປາົປຍັປ ຑ໇ ທກຓກັ ແຓໆຌ຃ າຘຍັດໆ າຄ ຅ະແ຅ຄ໇,ຄໆາງຈາງ ຊາ໇຋ຽຍໃຘໆກຍັຑາຘາຖຈັ ເຆງ,ກະໂຉ຃ຌົ ເຂາົເບຄກ຅ ະຉບ໇ຄປຽຌ຃ຌ ແຌທໃຈໃຌກາຌເຉົ ໇າໂປຓ ຃ າຘຍັ ເຆັ ໆຌ:ເກງິກີ າ,ເກງິກີ ,ີເກງິກີ , ເກງິແີຄ...ຊາ໇ຘຓົ ຋ຽຓ຃ າຘຍັກຍັ ເກງິກີ າໃຘໆກຍັ຃ທາຓໝາງ ແຖະປ ຍ຃ າຂບຄ ຑາຘາຖາທ຃ າທໆາຎ ຓ໇ , ຃ຌົຖາທໂຈງ຋ົ ໆທໄຎ຅ະຍ ຓ຃ີທາຓນງ ຄ໇ງາກ ແຖະຘຍັຘຌົຉ ກຍັກາຌຌາ ໃຆກ໇ຄົກຌັຂາ໇ຓ ໃຌ ຑາຘາຖຈັ ເຆງ ແຓໆຌ຅ະຉບ໇ຄໄຈຓ໇ ຃ີທາຓຘ າຌກຶ ເຆັ ໆຌ ຏ ໃ໇ຆ,໇ກາຌເທຖາ...຅ະຓກີ າຌຘຓົ ຋ຍົຌາ ກຌັ . ຖກັ ຘະຌະ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄຂບຄຑາຘາຖາທຓກີ າຌຑທົຑຌັຘະໜຈິແໜຌ໇ກຍັຖກັ ຘະຌະເບກະຖາຈຉ ກຍັ ຎະໂນງກ ແຖະ ຉ ກຍັຘຍັຓະໂຌຑາຍຘ ຄຑ ຘຓົ ຃ທຌ. ຘໆທຌຘ າຖຍັ຃ າຘຍັ ເກງິກີ າຂບຄຑາຘາຖຈັ ເຆງໃຌເຓ ໆບເທົ ໇າ ບບກຘຽຄຂ ໇ຌຑບ໇ຓກຌັຌັຌ໇ ຏ ເ໇ທົ ໇າ຅ະຉບ໇ຄຓປີ ຍຑາຍໃຌຘະໝບຄໂຖຈທໆາ຅ະຓໜີ າ໇ຂບຄຏ ເ໇ທົ ໇າຆຶ ໆ ຄດໆ ໃຌເນຈກຌາ ຌັຌ໇ ນ ຅ະຓໜີ າ໇຋ີ ໆຂບຄຏ ເ໇ທົ ໇າຆຶ ໆ ຄຑຽຄແຉໆເຎັຌກາຌ຃າຈກະເ຋ົ ໆາຌັຌ໇ເຆັ ໆຌ ແບຈັຉາເກງິກີ າ ບາຈເທົ ໇າໄຈທ໇ໆາຑາຘາ ຖາທ຅ະດໆ ໃຌຖະຈຍັ ໃຈ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັກຉ າຓແຉໆຑທກຓຌັ຅ະຓີ“຃ າຘຍັປໆທຓໂ຃ຄຘາ໇ຄ”຅ະຍ ໆຓ຃ີ າຘຍັທໆາ “ ຃ າ ຘຍັຌບກໂ຃ຄຘາ໇ຄ ”ຘໆທຌຑາຘາຖາທ຅ະແຉກຉໆາຄ,ຑທກເປາົຓ຃ີ າຘຍັທໆາ “ ຎ ຓ໇ ”ຑບ໇ຓກຌັຌັຌ໇຃ າຘຍັທໆາ “ ຎ ຓ໇ ” ຅ະຍ ໆຓປີໆບຄປບງ ແຖະ ຃ທາຓຘຄົໄຘ຃ທາຓໝາງຎົຌດໆ ຌາ . ຓາປບຈຎັຈ຅ຍ ຌັ , ໃຌຘະຊາຌ຋ີ ໆຑທກເປາົຍ ໆ຋ຌັຓ຋ີ ຈິຘະຈທີເີ຃າະກໆ ຽທກຍັຑາຘາຘາຈຑ ເຎັຌເບກະຘາຌໃນ໇ ຑທກເປາົຘກຶ ຘາ. ຘະຌັຌ໇ງຄັຓນີ າງ຋ີ ໆກໆ ຽທຑຌັກຍັປ ຍ຃ າຂບຄຑາຘາຖາທຆຶ ໆ ຄຓນີ າງ຋ຈັຘະຌະ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ ,

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 14 ໂຈງຘະເຑາະແຓໆຌ຋ຈັຘະຌະກໆ ຽທກຍັ຃ າຎໆ ຽທ (single) ທໆາ຃ າຎໆ ຽທໃຌຑາຘາຖາທແຓໆຌປ ຍກາຌ຃ າໜຶ ໆ ຄ໅ຆຶ ໆ ຄໃຆ໇ ເຂົ ໇າໃຌກາຌຂຽຌ຋ ກ໅຋ີ ໆຉັ ໇ຄໃຌຎໂນງກ ແຖະ ໃຆໃ໇ຌກາຌເທົ ໇າເຎັຌຘ ໆ ໄຈໃ໇ຌ຋ ກ໅ຘະຑາຍໂຈງປ ຍກາຌຌັຌ໇ຍ ໆ ຎໆ ຽຌແຎຄ ແຖະ ງຄັຓ຃ີທາຓໝາງຈຄັເຈຓີ ຃ໄ ຈຆ໇ ີ ໇ແ຅ຄຓາຂາ໇ຄເ຋ຄິຌັຌ໇. ແຉໆຌບກ຅າກຌັຌ໇ຑທກເປາົງຄັເນຌັຍຌັນາ ດໆ ຍໆບຌທໆາງຄັຓນີ ທົໜໆທງຆຶ ໆ ຄໄຖງະຏໆາຌຓາຑທກເປາົງຄັຍ ໆ຋ຌັກາ ຌຈົ ,ບະ຋ຍິາງຆີ ໇ແ຅ຄແຖະແກໄ໇ຂໃນ຅໇ຈັ ເ຅ຌໄຈ໇ .ຘະຌັຌ໇ ຎ ຓ໇ ນທົຌີຑ໇ ທກ຅ະງາງາຓທເີ຃າະກໆ ຽທກຍັຍຌັຈານທົໜໆທງຑາຘາຖາທ຋ີ ໆ ເ຃ງີໃຆດ໇ໆ ໃຌຎະ຅ຍ ຌັ ຋ຈັຘະຌະກໆຽທກຍັປ ຍ຃າ ກໆບຌບ ໆຌຑທກເປາົຉບ໇ຄເຂົ ໇າໃ຅ຘາງຑທົຑຌັຂບຄຘ ໆ ເບີ ໇ຌຍຌັຈາຘຌິຖະຘຍັໃຌຂະແໜຄຑາຘາຘາຈຖາທ,ຌຍັ຋ຄັ ຑາຘຖາທຓຖີກັ ຘະຌະ຃ແ ຌທໃຈ ແຖະ ເຂົ ໇າໃ຅ແຌທໃຈຉ ໆກຍັຑາຘາຖາທ.ຏໆາຌໆຓາຓນີ າງ຃ າເນຌັຆຶ ໆ ຄຘໆທຌໃນງໆເທົ ໇າ ທໆາຑາຘາຖາທຓາ຅າກຘບຄແນໆ ຄ຃: ຓາ຅າກ຃ າຖາທເຈຓີ ແຖະ ຓາ຅າກຑາຘາຍາຖີ- ຘຌັຘະກຈິດໆ ໃຌຌີຑ໇ ທກເປາົ ຉບ໇ຄ຅າ ແຌກຖະບຽຈຖະນທໆາຄ຃ າຖາທເຈຓີ ແຖະ ຃ າຍາຖີ- ຃ າຘຌັຘະກຈິ.ໃຌຉທົ຅ຄິຑາຘາຖາທກຓ າ຅າກ຃ຖ າທ ເຈຓີ ,ຘໆທຌທໆາຑາຘາຖາທຓາ຅າກ຃ າຍາຖີ- ຘຌັຘະກຈິຌັຌ໇ແຓໆຌຍ ໆຊກ ຉບ໇ຄ, ງບ໇ຌທໆາຑາຘາຌີ ໇ແຓໆຌຑທກເປາົດ ຓ ເບາົຓາໃຆ.໇ແຉໆງບ໇ຌຑາຘາຍາຖີ- ຘຌັຘະກຈິ ແຓໆຌຑທກເປາົໄຈດ໇ ຓຓານ າງ ແຖະ ຋າບຈິກໆບຌບ ໆຌໝຈົ ຘະຌັຌ໇ ຓຌັ຅ຶ ໆ ຄຓຍີຈົຍາຈໂຈຄຈັ ໆຉ ຑາຘາ຋ີ ໆ ເປາົດ ຓ໇ ເຂົ ໇າຓາໃຆບ໇ ໆຌ໅ຌັຌ໇. ຏໆາຌກາຌໃຆຍ໇ຌັຈາ຃ າຘຍັຍາຖີ- ຘຌັຘະກຈິ, ຑທກ ເປາົຍ ໆຓ຃ີທາຓປຍັປ ຓ໇ ຌັໂຈງກຄົ ຅ະຉບ໇ຄຓກີ າຌແຎບບກຓາເຎັຌຑາຘາຖາທ຅ຶ ໆ ຄ຅ະປ ຃໇ທາຓໝາງຂບຄຑທກຓຌັ . ບກີຎະກາຌໜຶ ໆ ຄ, ເຓ ໆບຑທກເປາົເຍິ ໆ ຄໂ຃ຄຘາ໇ຄຂບຄ຃າຘຍັຑາຘາຍາຖ-ີຘຌັຘະກຈິແຓໆຌຑທກຓຌັຓນີ າງນທົ ໜໆທງດໆ ຌາ ກຌັ ; ແຖະ ຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄແຉໆຖະນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ແຌໆຌບຌໃຌໂ຃ຄຘາ໇ຄຌັຌ໇ຆ ໇າຑຈັຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງ. ກຄົກຌັຂາ໇ຓ, ຊາ໇຋ຽຍກຍັ຃າຖາທເຈຓີ . ດໆ ໃຌໂ຃ຄຘາ໇ຄຂບຄ຃ າຘຍັຖາທເຈຓີ ຘໆທຌນ ທຄນ າງ຅ະຓນີ ທົໜໆທງ ຌຶ ໆ ຄນທົໜໆທງຈຽທ຋ຄັຓ຃ີທາຓໝາງ, ຊາ໇ຓນີ າງນທົໜໆທງນ ກ ໆ ຓ຃ າ ແຉໆນທົໜໆທງກ ໆຖທ໇ຌແຉໆຓ຃ີທາຓໝາງເ຋ົ ໆາ ຌັຌ໇

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 15 ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌ ຃ທາຓໝາງ, ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະຂບຄ຃າ ຘຍັ ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌແຓໆຌ຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄຂບຄຑທກຓຌັ . ຌັຌ໇ແຓໆຌ຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄກາຌ ຎະກຈົຂຶ ໇ຌໃຌເຓ ໆບໜໆທງ຃ າແຓໆຌ຃ າຘຍັ ນ ກາຌໂປຓກໆ ຓຂບຄໜໆທງ຃ າເຑ ໆບຎະກບຍເຎັຌຎະໂນງກ຃ າເທົ ໇າໃນ໇ ເຂົ ໇າໃ຅ໄຈ,໇ປຍັປບຄໄຈ຅໇າກຓະນາຆຌົ຋ີ ໆ ໃຆຑ໇າຘາຌັຌ໇. ຍຌັຈາໜໆທງ຃າຘຍັນາກຉໆາຄກຌັ຅ະຓ຅ີຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌແຉກຉໆາຄກຌັ ,ແຉໆນາກຖກັ ຘະຌະບຌັຖທຓ ກໆບຌໝໆຂ ບຄ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌຌັຌ໇ ຆ ໇າຑຈັແຓໆຌຖກັ ຘະຌະປໆທຓຎະເຑຈ. ຅ຑ ເິຘຈໄທງະກບຌ຋ີ ໆ ເ຃ງີຑຍົ ເນຌັ຅ະຍ ໆ ແຓໆຌບຌັຘະເຑາະຂບຄ຃ າຘຍັໜຶ ໆ ຄເຆິ ໆ ຄຓຌັ຅ະແຓໆຌບຌັຖທຓໃນແ໇ກໆກໆ ຓ຃ າຘຍັໜຶ ໆ ຄ. ໂຈງບຄີໃຘໆ ຖກັ ຘະຌະຎະເຑຈຂບຄ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌເຆິ ໆ ຄ຃ າຘຍັທຈັ຅ະຌະຂບຄຑາຘາໃຈໜຶ ໆ ຄ຅ຶ ໆ ຄຘາຓາຈແຍໆຄບບກເຎັຌ ຍຌັຈາຎະເຑຈ຃ າຘຍັ . ງບ໇ຌກາຌ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄ, ກະໂຉປ ຍກາຌຂບຄຑາຘາຖາທຍ ໆຓປີໆບຄປບງຆີ ໇ຍບກ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະ ກບຌໃຈ໅ດໆ ໃຌ຃ າຘຍັ . ເຓ ໆບເຎັຌແຌທຌັຌ໇, ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທເຊຄິ຅ະແຓໆຌ຃ າຘຍັຑະເຑຈໃຈເຆັ ໆຌ: ຃ າຌາຓ,຃ າກາ ຓະ.ຑທກຓຌັກ ໆ຅ະເຎັຌນທົໜໆ ທງ຋ີ ໆໜບ໇ງຘ ຈ຃: ໜໆບງ຃ າ...ຑທກຓຌັ຅ະແຉກຉໆາຄກຌັກຍັຑາຘາຉະກ ຌຖາແຉຄ ຆຶ ໆ ຄຑາຘາຌີ ໇ (ຖຈັ ເຆງ, ຐຕັ ໆຄ...)຅ະຓ຅ີຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະກບຌຍຌັ຅ດ ໆ ໃຌກະໂຉ຃ າຘຍັ ເບຄໂຖຈເຆັ ໆຌ: ຑທກເປາົ ຅ະໄຈປ໇ ໂ໇ຖຈທໆາຑທກຓຌັແຓໆຌ຃ າຘຍັຎະເຑຈໃຈ ຘໆທຌຑາຘາຖາທຓປີ ຍ຃ າ຃ກ ຌັບາຈ຅ະເຎັຌຘບຄນ ນ ຘາຓ ຎະເຑຈ຃ າຘຍັ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ . ເທົ ໇າບດີໆ າຄໜຶ ໆ ຄ,຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທຍ ໆຘະແຈຄບບກດໆ ຑາງໃຌກະໂຉ຃ າຘຍັ ແຖະຓຌັ ຘະແຈຄບບກຉົຌ໇ຉ ແຓໆຌດໆ ໃຌ຃ າຘຍັ . ຅ຈ ຑເິຘຈໄທງະກບຌຂບຄ຃າ ຘຍັຑາຘາຖາທ ຍ ໆ ເບກະຖາຈກຍັ຃ທາຓໝາງດໆ າຄຘຓົ ຍ ຌ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະກບຌຂບຄ຃າຘຍັແຓໆຌຘະແຈຄບບກໃຌ ຃ທາຓຘາຓາຈຎະກບຍຘາ໇ຄຎະໂນງກຆຶ ໆ ຄຓ຃ີທາຓໝາງໃຈໜຶ ໆ ຄຂບຄ຃ າຘຍັ ເ຋ົ ໆາຌັຌ໇.຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັຓຌັ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 16 ເຎັຌຑ ໇ຌຊາຌ຅ຑ ເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະກບຌ຅ຑ ເິຘຈໄທງະກບຌແຓໆຌປ ຍກາຌເຎັຌຉທົຉົຌ໇຃ທາຓໝາງໜຶ ໆ ຄຂບຄ຃ າ ຘຍັ . ງບ໇ຌແຌທຌັຌ໇ຍຌັຈາ຅ຈ ຑເິຘຈເ຃ງີແຓໆຌຍບຌບຄີຌບກຉທົ ເຑບ ກາ ຌຍົຌັຈາ຃ທາຓໝາງ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄກຌັ ຂບຄປ ຍ຃ າໜຶ ໆ ຄຂບຄຘຍັ . ຃ າຘຍັ : “ເຂົ ໇າ”ຓຘີາຓ຃ທາຓໝາງ຃: 1. ຃ທາຓໝາງຆີ ໇ ເຊຄິທຈັຊ . 2. ຃ທາຓໝາງຆີ ໇ ເຊຄິກາຌເ຃ ໆບຌໃນທ. 3. ຃ທາຓໝາງຆີ ໇ ເຊຄິຖກັ ຘະຌະ. ຃ າຘຍັ : “ ຃ າ ” ຆີ ໇ຍບກ 3 ຖກັ ຘະຌະຈັ ໆຄຌີ ໇ 1. ຆີ ໇ ເຊຄິທຈັຊ :຃ າແຓໆຌທຈັຊ ຆະຌຈິໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆຓຖີາ຃າແຑຄ,ໃຆເ໇ຎັຌເ຃ ໆບຄຎະຈຍັ 2. ຆີ ໇ ເຊຄິກາຌເ຃ ໆບຄໃນທ: ຖ ກ຃ າ 3. ຆີ ໇ ເຊຄິ຃ ຌຖກັ ຘະຌະ:຃ າເຎັຌເຘັຌ໇຋ີ ໆຓຘີເີນ ບ ຄ ຃ າຘຍັ “ ຃ຌົ ” ຆີ ໇ຍບກ 3 ຖກັ ຆະຌະຈັ ໆຄຌີ ໇ : 1. ຆີ ໇ຍບກເຊຄິທຈັຊ : ຃ຌົແຓໆຌທຈັຊ ຆະຌຈິໜຶ ໆ ຄ(ເຑາະໂຖຈຌີ ໇ແຓໆຌທຈັຊ ) 2. ຆີ ໇ຍບກກາຌເ຃ ໆບຌໃນທ: ຃ຌົ ເຂົ ໇າ, ຃ຌົ ເຂົ ໇າຎາຈ 3. ຆີ ໇ຍບກ຃ ຌຖກັ ຘະຌະ: ປ ຍປໆາຄຂບຄ຃ຌົຎະກບຍຓ.ີນ ,ຉາ,ຈຄັ,ຎາກ,ແຂຌ,ຂາ... ຃ າຘຍັ “ ຅ກົ ” ຆີ ໇ຍບກ 3 ຖກັ ຘະຌະຈັ ໆຄຌີ ໇ : 1. ຆີ ໇ຍບກທຈັຊ : ແຓໆຌທຈັຊ ຆະຌຈິໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆປຍັໃຆຂ໇ ຈຈຌິ. 2. ຆີ ໇ຍບກກາຌເ຃ ໆບຌໄນທ: ຅ກົ ຘະນ າກ, ຅ກົກຌັຆໆ ຽຄໂຆກ 3. ຆີ ໇ຍບກ຃ ຌຖກັ ຆະຌະ: ຅ກົ ເປຈັຈທ໇ງເນ ກັ ຎະກບຍຈທ໇ງໄຓໃ໇ຘໆເຎັຌຈາ໇ຓ ກ ໆແຓໆຌ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທຍະກບຌຌີ ໇ ເບຄ຋ີ ໆຆໆ ທງໃນຑ໇ ທກເປາົ຅າ ແຌກ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘຍັ ໄຈເ໇ຆິ ໆ ຄຑທກເປາົ ຘຄັເກຈເນຌັ຃ າຘຍັ ເຍິ ໆ ຄ຃ທ ໆາຑທກຓຌັ຃ກ ຌັ . ຉທົດໆ າຄ: - ຑ ໆ ແຓໆ ຓໆທຌງບ໇ຌຖ ກປຽຌກາ໇ທໜາ໇

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 17 - ຑ ໆ ແຓໆຓໆທຌຆ ໆຌງບ໇ຌຖ ກປຽຌກາ໇ທໜາ໇ ຋ຄັຘບຄຎະໂນງກຂາ໇ຄເ຋ຄິຌີ ໇ ,ໃຌຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງເຍິ ໆ ຄ຃ທ ໆາຑທກຓຌັ຃ກ ຌແຉໆຉໆາຄກາຌຘຄັເກຈເຍິ ໆ ຄກາຌເ຃ ໆບຌ ໃນທຂບຄຎະໂນງກເຆັ ໆຌທໆາຓກີ າຌຎໆ ຽຌຍໆບຌຉ າແໜໆຄຑາກຘໆທຌແບຓ໇ ບຶ ໆຌຂ ໆຌຉົຌ໇ເຆິ ໆ ຄຓ຃ີທາຓໝາງໃຌກາຌ ເ຃ ໆບຌໃນທ຅ະເນຌັທໆາ຃ າຘຍັ “ຓໆທຌ” ບາຈ຅ະດໆ ນ ຄັແຉໆກຄົກຌັຂາ໇ຓ຃າຘຍັ “ຓໆທຌຆ ໆຌ” ຆ ໇າຑຈັຍ ໆດໆ ໃໃຌຉາແໜໆຄ ຌັຌ໇ເຆັ ໆຌ: ຑທກເປາົເທົ ໇າ: ຍຈົ ເຑຄຌີຓ໇ ໆທຌ ແຉໆ຅ະຍ ໆ ເທົ ໇າ: ຍຈົ ເຑຄຌີຓ໇ ໆທຌຆ ໆຌ ງບ໇ຌຑທກເປາົ຅ຶ ໆ ຄເທົ ໇າທໆາ຃ າຘຍັ : “ ຓໆທຌ ” ຅ະຓ຃ີທາຓໝາງ຋ຄັຍົ ໆຄຍບກເຊຄິຑາທະ຅ຈິຉະຘາຈ ແຖະ ຍົ ໆຄຍບກ ເຊຄິ຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄປ ຍຑາຍທຈັຊ ນ ຑາຍເນຈກາຌເຆິ ໆ ຄບາຈເກຈີຂ ໇ຌ຃ທາຓປ ຘ໇ກຶຓໆທຌຉ ໆກຍັຏ ຒ໇ ັຄກຄົກຌັຂາ໇ຓກຍັ ຃ າຘຍັ “ ຓໆທຌຆ ໆ ” ຅ະຓ຃ີທາຓຍົ ໆຄຍບກເຊຄິຑາທະ຅ຈິຉະຘາຈເ຋ົ ໆາຌັຌ໇. ເບກະຘາຌບາ໇ຄບຄີ: 1. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາຖາທ ຖະຍຍົ 11+3 +2. 2. ຎຶຓ໇ ໄທງາກບຌຖາທຂຽຌໂຈງ຋ໆາຌຑ ຓທີຄົທ຅ິຈິ. 3. ຈຕ ຅ຌັຑຓົ ຓະທຄົ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຎີ຋ີ3 ຑາກ ທຆາ ິ ຑາຘາຖາທ ຎີ2002. 4. ແຍຍປຽຌຑາຘາຖາທ ແຖະ ທຈັ຋ະຌະ຋ າ. 5. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຌ ກຓົ ຘະຍຍັຎັຍຎ ຄໃໜໆ ຑຘ 2549. 6. ເບກະຘາຌທຈັ຅ະຌະທ຋ະິ ງາຑາກຑາຘາຖາທ-ທຌັຌະ຃ະຈ.ີ ກຈິ຅ະກາ : ບະ຋ຍິາງ, ຘຌົ຋ະຌາ, ກຈິ຅ະກາ ກໆ ຓ, ຒັຄຍຌັງາງໃຌນບ໇ຄ, ເຐິກຎະຉຍິຈັ ບ ຎະກບຌ: ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາ, ຍຈັ຃ າຘຍັຑາຘາຖທ,ຍຈັຎະໂນງກ, ແຏຌທາຈ຃ າຘຍັ , ເ຅ງ໇ແຏໆ ຌໃນງໆ, ເຐີຈ, ຍຈັ຃ າຘຍັຖາທ, ຃ າຎະຘຓົ , ທ຋ິ ຈີາ ເຌຌີກຈິ຅ະກາ - ຃ ແຍໆຄກໆ ຓຌກັ ປຽຌຉາຓ຃ທາຓເໝາະຘຓົ - ຃ ດາງ຃ າຊາຓແຌະຌາ ກາຌຉບຍ຃ າຊາຓ ຃າ ຊາຓ:

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 18 1.຃ າຘຍັຑາຘາຖາທແຓໆຌແຌທໃຈ? 2.຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌປ ຍ຃ າໃຌຑາຘາຖາທຓແີຌທໃຈ? 1.຃ທາຓໝາງ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງາກບຌຂບຄ຃ າຘຍັແຓໆຌແຌທໃຈ?

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 19 ຍຈົ຋3 ີ ຅ຈ ຑເ ິ ຘຈຈາ໇ຌຎະກບຍຘາ໇ຄຂບຄ຃ າຘຍັ ເທຖາຘບຌ 6 ຆົ ໆທໂຓຄ ຅ ຈ ຎະຘຄົ: - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິນທົໜທໆ ງ ຅ຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ຃ າຘຍັ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາ - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິ຃ າຘຍັຎະຘຓົ , ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແງກ຃ທາຓໝາງ, ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ໂປຓ຃ທາຓໝາງ , ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ງາ໇ງ຃ທາຓໝາງ຃ທາຓໝາງ ຈາ໇ຌໄທງາກບຌຂບຄ຃ າຘຍັຂບຄຑາຘາຖາທ ຋ຈັຘະຌະໜໆທງ຃າ ຂບຄຂະແໜຄຑາຘາຘາຈ ດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ ງບ໇ຌຍ ໆ຋ຌັຓກາຌ ີ ຅າ ແກຖະບຽຈກໆ ຽທກຍັຆ ໆ ເບີ ໇ຌຖທຓຂບຄນທົໜໆທງຉໆາຄ໅ ເຆິ ໆ ຄຌກັ ຃ົຌ໇ ຃ທາ໇ນ າງ຋ໆາຌເບີ ໇ຌທໆາ: ຘຍັ຋ະຘາຈ, ຘຍັທຆາ ິ ກາຌ, ຘຍັທ຋ະິ ງາຘາຈ, ຘຍັທຆາ ິ ຘະເຑາະ, … ໃຌຌີຑທກ ໇ ເປາົ ຅ະກາ ຌຈົໃຆທ໇ໆາ: ຘຌຶຖະຘຍັ . ຍຌັຈາຆ ໆ ເບີ ໇ຌຂບຄນທົໜໆທງຉໆາຄ໅຋ີ ໆຌບຌໃຌຘຌຶຖະຘຍັຌັຌ໇຅ະຓ຃ີ: ຑະງາຄ, ຃ າ, ຃ າຘຍັ , ທະຖ຃ີຄົຉທົ , ຎະໂນງກ ເຆຶ ໆ ຄ຅ຈັ ເຎັຌຖ າຈຍັຂົຌ໇ຈັ ໆຄຌີ ໇ : ຎະໂນງກ ທະຖ຃ີຄົຉທົ ຃ າຘຍົ ໜໆທງ຃ າ ຑະງາຄ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 20 ຈັ ໆຄ຋ີ ໆ ໄຈເ໇ທົ ໇າຓາແຖທ໇, ຑາຘາຖາທຓເີ຃ົ ໇າຓາ຅າກຘບຄແນໆ ຄ຃: ເ຃ົ ໇າຓາ຅າກຖາທເຈຓີ ແຖະ ເ຃ົ ໇າຓາ຅າກກາຌ ດ ຓຑາຘາບ ໆຌ. ເຓ ໆບຑທກເປາົຘຓົ ຋ຽຍຖກັ ຘະຌະ຃ າ຋ຄັຘບຄເ຃ົ ໇າຌັຌ໇ ຅ະເນຌັທໆາຑທກຓຌັແຉກຉໆາຄກຌັໃຌຈາ໇ຌ ກາຌກາ ຌຈົ . ຖກັ ຘະຌະປ ຍ຃ າ຋ີ ໆ ເຎັຌ຃ າຘຍັຂບຄ຃ າເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ຉ ໆາຘ ຈ຅ະຓປີ ຍ຃ າໜຶ ໆ ຄປ ຍ຃ າຈຽທ ຋ຄັຓ຃ທາຓ ີ ໝາງ຃ທາຓໝາງ຃ຍົຊທ໇ ຌ(ໝາງທໆາ ຃ຌົຖາທເຂົ ໇າໃ຅). ຉທົດໆ າຄ: ຈຌິ, ຌ ໇າ, ຖຓົ , ໄຒ... ຖກັ ຘະຌະປ ຍ຃ າ຋ີ ໆ ເຎັຌ຃ າຘຍັຂບຄ຃ າເ຃ົ ໇າ຋ີ ໆດ ຓ ຘໆທຌນ ທຄນ າງ຅ະຓຘບທ ີ ປ ຍ຃ າຂຶ ໇ຌໄຎ ຘໆທຌ຃ທາຓ ໝາງບາຈ຅ະເຂົ ໇າໃຆ ນ ຍ ໆ ເຂົ ໇າໃ຅; ແຌທໃຈກຉາຓ ຅າ ຉບ໇ຄຓກາຌ ີ ແຎບບກເຎັຌຑາຘາຖາທເຈຓີ ນ ເ ທົ ໇າ ທໆາ ຃ຌົຖາທ຅ະຍ ໆຌາ ໃຆເ໇ຎັຌຘ ໆຑທົຑຌັ ເຂິ ໆ ຄກຌັ ແຖະ ກຌັ . ຉທົດໆ າຄ: ຋ ຖະຌ, ີທາໂງ, ບກັ ຃... ີ ນທົໜໆທງກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ ແຖະ ທ຋ິ ຘີາ໇ຄ຃າ ຘຍັ ນທົໜໆທງຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ ກ. ບຄີໃຘໆກາຌຏະຖຈິບບກເຎັຌ຃ າຘຍັໃໝໆເຖ ໇ບງ໅ຑທກເປາົບາຈ຅ະຓຈີ ັ ໆຄຌີ ໇ : ນທົໜໆທງຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌ຃ າຘຍັແຓໆຌປ ຍ຃ າໜຶ ໆ ຄ຃ າຈຽທຓ຃ີທາຓໝາງຌບ໇ງຘ ຈຂ ໇ຌໄຎຌາໃຆຑ໇ ທກຓຌ ຎະກບຍເຂົ ໇າກຌັຑທກເປາົເບີ ໇ຌທໆາ: ໜໆທງ຃ າ - ຑະງາຄ ຂ. ຑາຘາໃຆປ໇ ແຍຍຎະກບຍຘາ໇ຄ຃ າຘຍັຈັ ໆຄຌີ ໇ : (10) - ແຍຍທ຋ິ ກີ າ ຌຈົ ເຂົ ໇າຘຍັ : ທ຋ິ ຌີ ີ ໇ແຓໆຌກາ ຌຈົ຃ າເ຃ົ ໇າໃຌຑາຘາຖາທເຈຓີ ນ ໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າໃຌຑາຘາດ ຓຓາຉໆາຄ໅ (ຌຍັ຋ຄັຑາຘາຍາຖ-ີຘຌັຘະກຈິ)ໃນກ໇ າງເຎັຌ຃ າຘຍັ . ຉທົດໆ າຄ: ຈຌິ,ຌ ໇າ,ຖຓົ ,ໄຒ,ຎະເ຋ຈ,ກາ ຌຈົ ,ທ຋ິ ະງາໄຖ. 4. ແຍຍທ຋ິ ຎີະຘຓົ : ແຓໆຌທ຋ິ ກີ າຌຈົ຃ າເ຃ົ ໇າກຍັໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າຓາຎະຘຓົ ກຌັ ເບຄເຎັຌ຃ າຘຍັ . ຉທົດໆ າຄ: ຈຌິ + ຆາງ ເຎັຌ ຈຌິຆາງ ຖຈົ + ຊຍີ ເຎັຌ ຖຓົ ຊຍີ ຎະເ຋ຈ + ຅ະເຖຌີ ເຎັຌ ຎະເ຋ຈ຅ະເຖຌີ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 21 ທ຋ິ ະງາໄຖ + ກະເຘຈ ເຎັຌ ທ຋ິ ະງາໄຖກະເຘຈ ຈາທ + ເປບ ຄ ເຎັຌ ຈາທເປບ ຄ ຉາ + ໃກ໇ ເຎັຌ ຉາໃກ໇ ຉຌີ + ເຎັຈ ເຎັຌ ຉຌີເຎັຈ... 5. ແຍຍທ຋ິ ຃ີ າຆ ໇າ: ແຍຍທ຋ິ ຃ີ າຆ ໇າແຓໆຌກາຌຆ ໇າ຃ າ຅າກໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າໃນກ໇ າງເຎັຌ຃ າຘຍັ ຉທົດໆ າຄ: ຎໆ ບຄ ເຎັຌ ຅ໆບຄຎໆ ບຄ ຎ ໆ ຄ ເຎັຌ ຅ ໆ ຄຎ ໆ ຄ ຃ກ ເຎັຌ ຃ກ ຃ກັ ຅ກຶ ເຎັຌ ຅ກຶຆກຶ ຓກຶ ເຎັຌ ຃ກຶຓກຶ ຖ ໆາ ເຎັຌ ບ ໆາຖ ໆາ ໂຉໆຄ ເຎັຌ ໂຉໆຄໂຆໆຄ ກິ ໆ ຄ ເຎັຌ ກິ ໆ ຄຈິ ໆ ຄ ຑທກເປາົບາຈຘະນ ຍເຎັຌແຏຌທາຈຂບຄປ ຍແຍຍກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄ຃ າຘຍັຈັ ໆຄຌີ ໇ : 6. ກາ ຌຈົ ເ຃ົ ໇າຘຍັ : ໜໆທງ຃ າ A ຃ າຘຍັ A 7. ຎະຘຓົ ຃ າ :ໜໆທງ຃ າ A, B ຃ າຘຍັ AB 8. ຆ ໇າ຃ າ: ໜໆທງ຃ າ A ຃ າຘຍັ AA AA ຃ າຘຍັກໆ ຽທຑຌັ : ແຓໆຌກາຌຎະຘຓົ ຖະນທໆາຄຘບຄໜໆທງຂບຄ຃ າເຆ ໆບຓ,຃ າຉ ໆ ເຆັ ໆຌ: ເຆິ ໆ ຄກຌັ ,ເຊຄິແກໆ, ຈທ໇ງທໆາ, ແຓໆຌງບ໇ຌ,ເຑ ໆບທໆາ,ຉ ໆກຍັ ,ຘະຑາຍຂບຄ,ຘ າຖຍັ ,ແຉໆທໆາ,ເຌ ໆບຄ຅າກ,ຉັ ໇ຄແຉໆ ,ເຓ ໆບທໆາ,຃ຈ ັ ໆຄ,຃ທ ໆາ,຃ຌັທໆາ, ເຑາະທໆາ,ງບ໇ຌທໆາ,ຎາຌທໆາ,ແຓໆຌທໆາ,ຊາ໇ທໆາ... ດໆ ໃຌຍຌັຈາ຃ າຘຍັກໆ ຽທຑຌັ .ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າຉ ໆ -ເຆ ໆບຓ຋ີ ໆຎະຘຓົ ຌາ ກຌັຌັຌ໇ແຓໆຌດາກ຋ີ ໆ຅ະປ ເ໇ຊຄິກາຌຑທົຑຌັຂບຄ ຑທກຓຌັຈັ ໆຄກາຌຑທົຑຌັຖະນທໆາຄໜໆທງ຃ າ “ງບ໇ຌ,ກຍັ ,ທໆາ,ຖະນທໆາຄ,ບຌັ ,ໜຶ ໆ ຄ.”ຓກີ າຌຑທົຑຌັກຄົກຌັຂາ໇ຓກຌັ ນ ຓກີ າຌຑທົຑຌັຉທົຉັ ໇ຄ-ຘ າປບຄ.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 22 ໃຌຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງ ເຓ ໆບ຋ຽຍກຍັ຃ທາຓໝາງຂບຄແຉໆຖະໜໆທງ຃ າກຍັ຃ າຘຍັກໆ ຽທຑຌັຌັຌ໇຅ະເນຌັທໆາ຃ າຘຍັ ກໆ ຽທຑຌັຘທໆຌນ າງ຅ະ຅າ ກຈັຂຄົເຂຈຌາ ໃຆຓ໇ ກີ າຌຏຌັຎໆ ຽຌ຃ທາຓເຎັຌ຅ຄິຂບຄ຃ທາຓໝາງໄທງະກບຌຂບຄ ໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຎະກບຍເຎັຌ຃ າຘຍັຑຌັຌັຌ໇.ເຆັ ໆຌທໆາ:ໜໆທງ຃ າ “ແຓໆຌ” ຘາ໇ຄບບກເຎັຌຘບຄ຃ າຘຍັ຃: ແຓໆຌງບ໇ຌ ແຖະ ແຓໆຌທໆາ. ຉທົດໆ າຄ: + ປຽຌແຓໆຌປກັ ຆາຈ ຑທກເປາົເທົ ໇າທໆາ: + ປຽຌແຓໆຌງບ໇ຌປກັ ຆາຈ + ປຽຌແຓໆຌເຑ ໆບປກັ ຆາຈ ຘະຌັຌ໇ຑທກເປາົຘຄັເກຈເນຌັຂຄົເຂຈກາຌຌາ ໃຆ຃໇ າຉ ໆ “ ແຓໆຌ”຅ະກທຓຖທຓເບາົ຃ທາຓໝາງ຋ຄັ຃ າຘຍັ຋ີ ໆກໆ ຽທ ຑຌັ “ແຓໆຌງບ໇ຌ” ແຖະ “ແຓໆຌເຑ ໆບ” ແຉໆ຃ າຘຍັກໆ ຽທຑຌັ຋ຄັຘບຄຆ ໇າຑຈັ຅າ ກຈັ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຉ ໆ ”ແຓໆຌ” ເຑ ໆບເປຈັໃນຂ໇ຄົເຂຈ຃ທາຓໝາງກທຓຖທຓຌັຌ໇຅າ ກຈັ ເຂົ ໇າແຖະ຅ະແ຅ຄ໇ຂ ໇ຌຉ ໆຓ. ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ເ຃ົ ໇າເຈຓີ :ແຓໆຌກາຌຎະຘຓົ ຖະນທໆາຄຘບຄໜໆທງ຃ າຂບຄ຃ າເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ຌາກຌັໃຌຌັຌ໇ ຑທກເປາົແຍໆຄບບກຉາຓແຉໆຖະຆະຌຈິຈັ ໆຄຖໆ ຓຌີ ໇ : - ຂ ຘ໇ຄັເກຈກໆ ຽທກຍັນທົໜໆທງ຋ີ ໆຌາຓາຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌ຃າຘຍັ ກ. ໜໆທງ຃ າໃຌຑາຘາຖາທແຓໆຌນທົຌໆທງ຋ີ ໆຌບ໇ງຘ ຈຓ຃ີທາຓຘາຓາຈຌາ ເບາົໄຎຎະກບຍດໆ 3 ທ຋ິ ກີ າຌ ຈັ ໆຄກໆາທ,ເຑ ໆບດາກຍຌັຖ ເຂົ ໇າໃຌ 3 ທ຋ິ ຌີ ັຌ໇ໜໆທງ຃ າເບຄ຅ະຉບ໇ຄເກຈີຓ຃ີທາຓໝາງຊາ໇ໜໆ ທງໃຈ຋ີ ໆຍ ໆຓ຃ີທາຓໝ າງຍ ໆຘາຓາຈຌາ ເບາົເຂົ ໇າໄຎບຄົກບຍ 3 ທ຋ິ ກີ າຌກາ ເຌຈີໄຈ.໇ ຂ. ງບ໇ຌໜໆທງ຃ າຘາຓາຈຌາ ເຂົ ໇າໄຎເຎັຌບຄົຎະກບຍໃນແ໇ກໆ 3 ທ຋ິ ກີ າຌຈັ ໆຄກໆາທຌັຌ໇຅ິ ໆ ຄຓຑີາຖະຍຈົຍາຈເ຋ົ ໆາ ຋ຽຓກຍັ຃ າຘຍັແຖະໜໆທງ຃ າໜຶ ໆ ຄ໅ຘາຓາຈຌາ ເຂົ ໇າໄຎເຎັຌບຄົຎະກບຍເຑ ໆບກາ ເຌຈີເຎັຌຘາງ຃ າເທົ ໇າເຆິ ໆ ຄຓຌັຊກ ຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌຘາຍ຃ າເທົ ໇າບ ໆຌ໅ດໆ ໃຌປ ຍແຍຍ 3 ທ຋ິ ກີ າຌເຆັ ໆຌ:ໜໆທງ຃ າ. “ ໜກັ ” ດໆ ໃຌທ຋ິ ກີ າຌຏຌັຘຽຄ ໜໆທງ຃ າເບຄຓ຅ີຈ ຑເິຘຈຈາ໇ຌໄທງະກບຌ ແຖະ ຃ທາຓໝາງເຆີ ໆ ຄໝາງເຊຄິ “ ຍ ໆຓແີປຄຑຽຄຑ ຋ີ ໆ຅ະປຍັໃຆໄ໇ທໄ໇ຈ”໇ ດໆ ໃຌທ຋ິ ກີ າຌຎະຘຓົ ຃ າ຅ະໄຈ຃໇ າຘຍັ ໃໝໆ຃: ໜກັ , ໜກັ , ໜກັ , ໜິ ໆຌ. ຃. ງບ໇ຌກະໂຉໜໆທງ຃ າເບຄ.ເກຈີຓ຃ີທາຓໝາງ຅າກຌັຌ໇ໜໆທງ຃ າໜ ໆ ຄເກຈີຓ຃ີທາຓໝາງຓຌັບາຈ຅ະກາເຌຈີ ເຎັຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງແຉກຉໆາຄກຌັແຖະງບ໇ຌແຌທຌັຌ໇ຑທກເປາົເຍິ ໆ ຄຓຌັທໆາຓນີ າງໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄ ເຆັ ໆຌ: ໜໆທງ຃ າ “ເຂົ ໇າ” ຊາ໇ນາກເຎັຌ຃ າຌາຓໝາງເຊຄິບານາຌຖຽ໇ຄຆຍີຂບຄ຃ຌົ .ເຓ ໆບຌາ ໃຎຎະກບຍເຂົ ໇າໃຌທ຋ິ ີ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 23 ກາຌຎະຘຓົ ຃ າເກຈີເຎັຌ຃ າຘຍັໃໝໆ຃: ເຂົ ໇າໜຽທ,ເຂົ ໇າ຅າ໇ທ,ເຂົ ໇ານ ຄ,ເຂົ ໇າໜຶ ໇ ຄ,ຊາ໇ນາກເຎັຌ຃ າກາ ຓະແຓໆຌກາຌ ເ຃ ໆບຌໃນທຓໆ ຄໄຎ຋າຄໜາ໇ຓ຃ີທາຓໝາງໃຈໜ ໆ ຄເຓ ໆບຌາ ເຂົ ໇າໄຎໃຌກາຌຎະຘຓົ ໜໆທງ຃ າ຅ະກາງເຎັຌ຃ າຘຍັ຃: ເຂົ ໇າໃ຅,ເຂົ ໇າກາຌ,ເຂົ ໇າເຖ ໆບຄ,ເຂົ ໇າ຃ ... ຊາ໇ນາກເຎັຌ຃ າ຃ ຌຌາຓໝາງເຊຄິຖກັ ຘະຌະຂບຄທຈັຊ ເຆິ ໆ ຄ຃ຓົ ແຖະຍາຄ຋ີ ໆ ຘ ຈ. ເຓ ໆບເຂົ ໇າໄຎໃຌທ຋ິ ກີ າຌຎະຘຓົ ໜໆທງ຃ າ຅ະເກຈີເຎັຌ຃ າຘຍັ຃: ຑາ໇ເຂົ ໇າ,ຂທຌັ ເຂົ ໇າ,ຓຈີເຂົ ໇າ... ຄ. ງບ໇ຌຑທກເປາົຓທີ຋ິ ກີ າຌຏຌັຎໆ ຽຌໜໆທງ຃ າຘະຌັຌ໇ກຖ ະຌ຋ີ ີ ໆປໆທຓນທົໜໆທງຈຽທກຌັຓຌັ຋ຄັແຓໆຌໜໆທງ຃ າ ຋ຄັແຓໆຌ຃ າຘຍັ ຉທົດໆ າຄ: ຖຈົໃຌ(ຖຈົຊຍີ ) “ ຖຈົ ” ແຓໆຌໜໆທງ຃ າ ຖຈົໃຌ(ຂບ໇ງຓຖີຈົ ) “ ຖຈົ ” ແຓໆຌ຃ າຘຍັ ຅. ໃຌຑາຘາຖາທງຄັຓໜີ ໆທງ຃ າ຋ີ ໆຏຌັຎໆ ຽຌຓາ຅າກໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງງບ໇ຌໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າເຆິ ໆ ຄເກຈີຓໃີຌ ກາຌຎະຘຓົ ໜໆທງ຃ າແຖະຆ ໇າໜໆທງ຃ າຈັ ໆຄຌີ ໇ : ກາຌຎະຘຓົ : ທຌັ ແຓຄທຌັ ໄຈ ຂັຌ໇ ໄຈ ຍີ ໄຘຍ໇ ີ ກາຌໃຆ຃໇ າ: ຎໆ ບຄ ຅ໆບຄຎໆ ບຄ ໂຄ ໂຄເຄ (ຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງ) ເຄກີ ເຄກີຄາກ ຃ບຌ ຃ບຌແ຃ຌ ດໆ ໃຌກາຌຎະຘຓົ ຃ າຌັຌ໇ໜໆທງ຃ າ: ທຌັ ,ໄປ, ຍ. ຊາ໇຋ຽຍໃຘໆກາຌປບຄຂບຄຑທກຓຌັແຖທ໇ ແຓໆຌໜໆທງ຃ າ,ກ ໆ ເຎັຌ ບຌັທໆາຌງິາຓຂບຄຑທກຓຌັຍ ໆຊກ ຉບ໇ຄແຉໆເຓ ໆບເທົ ໇າເຊຄິໜໆທງ຃ າແຖທ໇ຑທກເປາົງຄັເທົ ໇າຏໆາຌ.ຎັຈ຅ຍ ຌັ ແຖະໜາ໇ ບາຈຌາ ໃຆບ໇ບາຈເທາົໄຈທ໇ໆາກໆບຌໜາ໇ຌີ ໇ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງຌັຌ໇ບາຈ຅ະຓ຃ີທາຓໝາງກ ໆ ເຎັຌໄຈແ໇ຉໆ ງບ໇ຌກາຌຌາ ເບາົໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງຌາ ຓາຎະກບຍຉາຓທ຋ິ ກີ າຌກາຌຘາ໇ຄ຃ າຘຍໃໝໆຌັຌ໇ບາຈຓ຃ີທາຓໝ າງນ ຏ ໆາຌຓາຑທກເປາົໄຈຖ໇ຓ ຃ທາຓໝາງຂບຄຓຌັ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 24 9 . ຊາ໇ຖຄົເຖກິຉ ໆຓເປາົ຅ະເນຌັທໆາ:ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ ເຆິ ໆ ຄຊກ ຎະກບຍຘາ໇ຄຉາຓແຍຍທ຋ິ ຎີະຘຓົ ໜໆທງ຃ າຘະເຑາະ ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຍຌັ຅ 2 ໜໆທງ຃ າ,ໃຌຌັຌ໇ໜໆທງ຃ າ຋ າບຈິເຎັຌໜໆທງ຃ ານ ກັ ຃: ຖຈົບໆາຌ,ຎ ຓ໇ ບໆາຌ,ແທໆຌຉາ,ຖຈົໄຒ ,ເປບ ຍຌິ...ແຖະບກີໜໆທງ຃າ຋ີ ໆ຋ຈັໄຎຌັຌ໇ຍ ໆນ າງກໜ ບ໇ ງ຃ທາຓໝາງຂບຄຓຌັກ຃ ໆບຄ໅ນາງໄຎຑທກຓຌັຍ ໆ ຘາຓາຈປກັ ຘາ຃ທາຓຓາງເຈຓີ ຃ຈ ັ ໆຄ຋ີ ໆຑທກຓກັ ເ຃ງີໃຆເ໇ຎັຌເບກະຖາຈ. 1.1 ຑະງາຄ ຃ າທໆາ “ຑະງາຄ” ໃຌເຓ ໆບຑທກເປາົຓກີ າຌເຉົ ໇າໂປຓເບາົນທົໜໆ ທງ຋ີ ໆຌບ໇ງໃຌເ຃ົ ໇າຑາຘາຖາທເຈຓີ ແຖະເ຃ົ ໇າ ຑາຘາຍາຖໃີນເ໇ຎັຌຘຽຄຈຽທກຌັ . ຘະຌັຌ໇ເຓ ໆບບຄີຉາຓຑາຖະຍຈົຍາຈຂບຄເ຃ົ ໇າຑາຘາດ ຓຓາ.ໃຌຌັຌ໇ຌຍັ຋ຄັຑາຘາ ຍາຖ-ີຘຌັຘະກຈິ.ຑທກເປາົ຅ະກາ ຌຈົ຃ າທໆາ “ຑະງາຄ” ໃນເ໇ຎັຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ໃຆເ໇ຂົ ໇າໃຌຑາຘາດ ຓເ຋ົ ໆາຌັຌ໇ ຘາເນຈ ງບ໇ຌທໆາແຉໆຖະນທົໜໆທງ຋ີ ໆ ເຎັຌ຃ າຘຍັນ ໂ ປຓກຍັ຃ າຘຍັຘໆທຌນ ທຄນ າງ຅ະຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງແຖະຊາ໇ປ ກ໇ ໆ຅ະຉບ໇ຄ ຓກີ າຌແຎ຃ າເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ຈັ ໆຄ຋ີ ໆ ໄຈເ໇ທົ ໇າຂາ໇ຄເ຋ຄິ ຉທົດໆ າຄ: ຋ ຖະຌີ,ທາຖ.ີ.. ເຓ ໆບຑທກເປາົຘາ໇ຄ຃ າຘຍັຂາ໇ຄເ຋ຄິຌີ ໇ ເຆັ ໆຌທໆາ: ຋ ຖະຌີແຖະ ທາຖເີຎັຌແຉໆຑະງາຄ຃: ຋ , ຖະ, ຌີແຖະທາ, ຖີຍຌັຈານທົໜໆທງແຉໆຖະຑະງາຄ຋ີ ໆ ແງກຓາຌັຌ໇຅ະຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງ ນ ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ ເຆັ ໆຌ: ກາ ,ກຈິ,ເກຈ,ໄຂ. ຑທກເປາົຖທ໇ຌແຉໆຓ຃ີທາຓຘຄົໃຘດໆ ໃຌຘະໝບຄທໆາຑທກຓຌັຓແີຌທໃຈ ຂາ໇ຄເ຋ຄິຌີຑ໇ ທກຓຌັແຓໆຌຍຌັຈາ຃ າດ ຓຓາ຅າກຑາຘາຍາຖ-ີຘຌັຘະກຈິຌບກ຅າກຌີກ໇ ໆງຄັຓຍີຌັຈາ຃ າຘຍັດ ຓາຓ຅າກຑາຘາບ ໆຌເຆັ ໆຌ:ຑາຘາໄ຋,ນທຌຈຌາຓ,຅ຌີ,ຂະເໝຌ,ຒຕັ ໆຄ,ບຄັກຈິ...ຆຶ ໆ ຄຑທກຓຌັຖທ໇ຌແຉໆ 3ຑະງາຄໜາ໇ ຋ີ ໆຂບຄຑະງາຄແຓໆຌໃຆເ໇ຎັຌຎະກບຍຘາ໇ຄ຃ າຘຍັນ ຃ າເທົ ໇າ. ຉທົດໆ າຄເຑີ ໆຓ: ບ ຎະກບຌກາຌຎະກບຍເຎັຌຑະງາຄ ບ ຎະກບຌກາຌຎະກບຍເຎັຌຑະງາຄໃຌຑາຘາຖາທຓີ 3 ດໆ າຄ຃: ຘະນ ະ, ຑະງຌັຆະຌະ ແຖະທຌັຌະງ ຈໃຌ ຑະງາຄໜຶ ໆ ຄ໅ຎະກບຍເຎັຌ 3 ຑາກຘໆທຌຌີ ໇ . ທ຋ິ ກີ າຌຎະກບຍເຎັຌຑະງາຄຓຑີະຆະຌະເກຌ (ຑະງຌັຘະຌະ຋ີ ໆ ເຎັຌຑ ຓ໇ ຘຽຄຂບຄຑະງາຄ ນ ຉ ທົ ບບກຘຽຄ). ຉທົຘະກຈົ (ຑະງຌັຆະຌະ຋າ໇ງຑະງາຄ),ຘະນ ະ ແຖະ ທຌັຌະງ ຈ ຉທົດໆ າຄ: ຎ + າ + ຌ = ຎາຌ (ຑະງຌັຘະຌະເເກຌ + ຘະນ ະ+ ຉທົຘະກຈົ ກ + າ + ຌ +( ້໇) =ກາ໇ຌ (ຑະງຌັຆະຌະເເກຌ+ຘະນ ະ+ຉທົຘະກຈົ+ທຌັຌະງ ຈ)

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 25 1.2. ໜໆທງ຃າ ໃຌຑາຘາຖາທເປາົກາ ຌຈົໃຆໜ໇ ໆທງ຃ າຆຶ ໆ ຄໝາງ຃ທາຓທໆາແຓໆຌນທົໜໆທງ຋ີ ໆຓປີ ຍ຃ າໜຶ ໆ ຄຈຽທ ນ ບບກຘຽຄເ຋ີ ໆບ ຈຽທ ແຖະຎະກບຍຓ຃ີທາຓໝາງຌບ໇ງ຋ີ ໆຘ ຈຂຶ ໇ຌໄຎ ນ ເທົ ໇າບກີດໆ າຄໜຶ ໆ ຄແຓໆຌນທົໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າຂບຄຑາຘາຖາທ ເຈຓີ . ຉາຓ຋ຈັຘະຌະຂບຄຂາ໇ຑະເ຅ົ ໇າ,ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າແຓໆຌນທົໜໆທງຑ ໇ຌຊາຌດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ ແຖະ ຋ຄັ຅ະເຎັຌ ຑ ໇ຌຊາຌໃຌກາຌຂະນງາງຉທົໃຌຑາຘາຖາທໃຌຉ ໆໜາ໇. 1. ຖກັ ຘະຌະຂບຄໜໆທງ຃ າ.ຊາ໇຋ຽຍໃຘໆກງັຑະງາຄຓຌັຓປີ ຍ຃ າເ຋ົ ໆາກຌັແຉໆໜໆທງ຃ າຓ຃ີທາຓໝາງຌບ໇ງຘ ຈ. ຘໆທຌຑະງາຄ຅ະຓ຃ີທາຓຓາງນ ຍ ໆຓ຃ີທາຓໝາງຌບ໇ງຘ ຈຖຄົໄຎ 2. ໜາ໇຋ຂີບຄໜໆທງ຃ າຎະກບຍເຎັຌ຃ າຘຍັ ແຖະ ຋ຄັຘາຓາຈຎະກບຍເຎັຌຎະໂນງກໄຈ.໇ 3. ບຄີຉາຓ຃ທາຓໝາງຂບຄໜໆທງ຃ າຘາຓາຈ຅ຈແຍໆຄຓຌັບບກເຎັຌຘບຄຆະຌຈິ຃: ໜໆທງ຃ າກໆ ຓຉທົ ແຖະຍ ໆ ກ ຓ໇ ຉທົ ໜໆທງ຃ າກ ຓ໇ ຉທົແຓໆຌໜໆທງ຃ າ຋ຓີ ຃ີທາຓໝາງຍົ ໆຄຍບກເຆິ ໆ ຄ. ທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ,ຑາທະ...ດໆ າຄ຅ະແ຅ຄ໇ຓຌັ ຘາຓາຈຎະກບຍເຎັຌ຃ າຘຍັ ແຖະ ຎະໂນງກຌຍັ຋ຄັປ ຍກາຌແຖະ຃ທາຓໝາງຂບຄຑທກຓຌັກ຅ ະຍ ໆ ຎໆ ຽຌແຎຄດໆ ໃຌ຋ ກ໅ຉ າແໜໆຄຂບຄ຃ າຘຍັແຖະຎະໂນງກ. ຉທົດໆ າຄ: ຑ ໆ ,ແຓໆ,ຎາ໇,ຖ ຄ,ແຂຌ,ຓ, ຉຌີ,ໄຎ,ກຌິ,ຓາ,ຌບຌ... ຉທົດໆ າຄເຑີ ໆຓ: ເບ ໇ບງ,ຌບ໇ຄ,ຄທົ,຃ທາງ,ໝ, ໝາ,ເຎັຈ,ໄກໆ,ຌກົ ... ໜໆທງ຃ າຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົແຓໆຌໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງຍົ ໆຄຍບກເຊຄິຂຄົເຂຈຖທຓ໅ຂບຄທຈັຊ ,ຎະກຈົກາຌ,ຑາທະ ..ນ ຍົ ໆຄຍບກເຊຄິ຅ຈ ຃ທາຓໝາງໃຈໜຶ ໆ ຄຂບຄທຈັຊ ,ຎະກຈກາຌ,ຑາທະ... ົ ຉທົດໆ າຄ: ຌກັ ,ຌາງ,ຏ ,໇ຆາທ,ກາຌ,຃ທາຓ... ຍຌັຈາໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົ຋ີ ໆກໆາທຓາຌັຌ໇.ຑທກຓຌັຄັຓຑີາຖະຍຈົຍາຈກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄແຉກຉໆາຄກຌັ ເຖກັ ຌບ໇ງຉ ໆຓບກີ ເຆັ ໆຌ: “ຓກັ ” ບາຈແຉກຉໆາຄກຍັ຃ທາຓ “຃ທາຓ” ດໆ ໃຌ຃ທາຓໝາງ຃ າ “ຌກັ ” ແຓໆຌໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆ ຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົແ຋ເ໇ຆິ ໆ ຄຑາຖະຍຈົຍາຈກາຌຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌ຃ າຘຍັຌັຌ໇຅ະຓຌີາ໇຋ີ ໆ “ຏ ກຑຌັ ” ກຍັນທົໜໆທງບ ໆຌ໅ “຃ທາຓ” ຅ະຓໜີ າ໇຋ີ ໆຏ ກຑຌັແຖະຎະຘຓົ .

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 26 ຉທົດໆ າຄ: “ ຌກັ ” ຌກັ +ປຽຌ ຌກັ ຍທຈ ຌກັ +ຍທຈ ຌກັ ຍທຈ ຌກັ +ຘກຶ ຘາ ຌກັ ຘກຶ ຘາ ຌກັ +ປຍົ ຌກັ ປຍົ ຌກັ +຃ຈິ ຌກັ ຃ຈິ ຏໆາຌຉທົດໆ າຄ຋ໜີ ຶ ໆ ຄກຍັ຋ຘີບຄເປາົ຅ະເນຌັທໆາໜໆທງ຃ າ “ຌກັ ” ຅ະຍ ໆຘາຓາຈຎໆ ຽຌຉ າແໜໆຄກຌັ ໄຈ.໇ຘໆທຌໜໆທງ຃ າ “” ງຄັຓ຃ີທາຓຘາຓາຈຎໆ ຽຌຉ າແໜໆຄໃນແ໇ກໆກຌັ ເຆັ ໆຌທໆາ: ຉທົດໆ າຄ: ເທົ ໇າ຃ທາຓ ຃ທາຓເປາົ ປ ຃໇ທາຓ ຃ທາຓປ ໇ ບກີຎະກາຌໜຶ ໆ ຄ຃ າທໆາ “ ຃ທາຓ ” ເຓ ໆບຘຄັເກຈ຃ທາຓໝາງຂບຄຄຓຌັແຖທ໇຅ະເນຌັ຃ທາຓໝາງຍົ ໆຄງບກເຊຄິ ຂຄົເຂຈຖທຓ໅ນ ຍົ ໆຄຍບກເຊຄິຘິ ໆ ຄໃຈຘິ ໆ ຄໜຶ ໆ ຄເ຋ົ ໆາຌັຌ໇ໝາງ຃ທາຓທໆາຑທກເປາົ຅ະຍ ໆ຃ທາຓໝາງຂບຄຓຌັໄຈດ໇ໆ າຄ ຖະບຽຈຘະຌັຌ໇ໜໆທງ຃ າ “ ຃ທາຓ ” ໃຌ຃ທາຓໝາງຏ ກ຃ າທໆາແຓໆຌ.຃ທາຓເທົ ໇າ, ຃ທາຓປ ຘ໇ໆທຌໜໆທງ຃ າ “ ຃ທາຓ ” ໃຌ຃ທາຓໝາງ຃ າຎະຘຓົ ແຓໆຌ. ເທົ ໇າ຃ທາຓ, ຃ທາຓປ .໇ ຆຶ ໆ ຄ຃ທາຓໝາງ຃ າທໆາ. ຃ທາຓ ໃຌ຋ີ ໆຌີຓ໇ ີ ຃ທາຓໝາງຓ຋ີໆາເບກະຖາຈ 4. ບກີຎະກາຌ຃ າໜຶ ໆ ຄ຃ າທໆາ: “ ໜໆທງ຃ າ ” ຂບຄຑາຘາຖາທ຅ະຍ ໆດໆ ໃຌຖກັ ຘະຌະໜໆທງຘຽຄຑະງຌັຆະຌະນ ຘະນ ະໄຈ຃໇ກ ຌັກຍັຑາຘາໄ຋ ດໆ ໃຌຑາຘາໄ຋ ໜໆທງ຃ າກຍັໜໆທງຘຽຄ຅ະດໆ ຖກັ ຘະຌະເ຋ົ ໆາ຋ຽຓກຌັ ເຆັ ໆຌ: 5. “ ຎ ກ ” (ຎ ກ) ໜໆທງຘຽຄ (ຎ) 6. ຅ະເ຋ົ ໆາກຍັຌໆທງ຃ າແຖະ(ຎ)ຓ຃ີທາຓໝາຓທໆາ “ ຋ າໃນ໇ ”ຌີ ໇ຆຶ ໆ ຄດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ຃ທາຓໝາງຂບຄໜໆທງ຃ າ ຂບຄຑາຘາຖາທແຖທ໇ ແຓໆຌ “ຂຄົເຂຈຖທຓ໅ໃຈໜຶ ໆ ຄ” ນ “຅ຈ ຃ທາຓໝາງໃຈໜຶ ໆ ຄ” ແຖະຑາຘາຖາທກ ໆ຅ະຍ ໆຓີ ຎະຘຍົກາຌ.ຂບຄໜໆທງຘຽຄເ຋ົ ໆາກຍັຑະງາຄ ນ ໜໆທງ຃ າ຃ຈ ັ ໆຄຑາຘາໄ຋. ຃າ ຘຍັ ແຉໆເຊຄິຎາຌຌັຌ໇ກຉ າຓຍຌັນາ຃ າຘຍັກ ໆງຄັຍ ໆ຋ຌັຆບກໄຈຌ໇ງິາຓ຋ີ ໆ ເຎັຌບຌັຘຓົ ຍ ຌ ຈັ ໆຄ຃ າຘຍັດໆ ໃຌຑາຘາຖາທກ ໆງຄັເຎັຌຍຌັນາຘຍຶຉ ໆ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຓຌີກັ ຑາຘາຘາຈນ າງ຋ໆາຌໃນ຋໇ ຈັຘະຌະຘຄັຖທຓເຎັຌ ຋ຈິຘະຈຉີ ໆກຍັ຃ າທໆາຘຍັຈັ ໆຄຌີ ໇ .

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 27 - ຋ໆາຌ ບາຓງິແຖຈັ (A.Mellet)ຂຽຌທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌກາຌຘຓົ ຋ຍົຖະນທໆາຄ຃ທາຓໝາງບຌັແຌໆຌບຌ ໃຈໜຶ ໆ ຄກຍັກໆ ຓຘຽຄບຌັແຌໆຌບຌໃຈໜຶ ໆ ຄ.ຓ຃ີທາຓຘາຓາຈປຍັຎະກຌັໜາ໇຋ີ ໆໄທງະກບຌແຌໆຌບຌ ໃຌ ຋ຈັຘະຌະຌ.ີ ຓຌີກັ ຑາຘາຘາຈ ຋ໆາຌໂປໆ ເຖ (HoLE) ໄຈທ໇ເິ຃າະທໆາ.ແຌທ຃ຈິ຋ີ ໆ ເບີ ໇ຌທໆາ຃ທາຓໝາງ, ແຌທໃຈ຋ີ ໆ ເບີ ໇ຌທໆາກໆ ຓຘຽຄ຋ແີຌໆຌບຌ,ແຌທໃຈ຋ີ ໆ ເບີ ໇ຌທໆາໄທງາກບຌ຋ີ ໆ ແຌໆຌບຌ ເຆັ ໆຌ: ດໆ ໃຌຑາຘາຖາທ( ຌຍັ຋ຄັຑາຘາດ ຓ຋ີ ໆຏຌັຎໆ ຽຌຓາເຎັຌຑາຘາເຈຓີ ແຖທ໇ ) ຌຍັ຋ຄັຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງ ແຖະ ປ ຍ຃ າ຅ະ຃ຄົຉທົ ແຖະ ຅ະແ຅ຄ໇ ຉທົດໆ າຄ: - ຌກັ ປຽຌ - ຌາງ຃ - ຆາທຌາ - ຆໆາຄໄຒ - ຋ະນາຌ - ຉ ານ ທຈ - ຌາງຍາ໇ຌ - ເ຅ົ ໇າແຂທຄ - ເ຅ົ ໇າເຓບ ຄ - ຆໆາຄເປບ ຌ - ຆໆາຄຖຈົ - ເ຅ົ ໇າຌາງ - ນບ໇ຄປຽຌ - ນບ໇ຄກາຌ - ໜາຌຏກັ - ໄປໆຌາ - ຍຌັ຋ຈັ - ຘ ຂາທ - ເຘ ໇ບຈ າ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 28 - ເຘ ໇ບແຈຄ - ຖຈົ຅ກັ - ເຍງຖາທ - ໂປຄຄາຌ ຋ຈັຘະຌະຂບຄຑາຘາຘາຈ: ຂາ໇ຄເ຋ຄິ຃ າກຍັ຃ າຘຍັ ຓບີຌັກຄົກຌັຂາ໇ຓດໆ ຍໆບຌທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌໂ຃ຄຘາ໇ຄດໆ ປໆທຓ ກຌັຖະນທໆາຄທ຋ິ ກີ າຌຎະກບຍຘາ໇ຄກຍັ຃ທາຓໝາງ ເຓ ໆບຘຄັເກຈເຍິ ໆ ຄຑາຘາຖາທແຖທ໇ເນຌັທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌຓໂີ຃ຄຘາ໇ຄປໆທຓກຌັຖະນທໆາຄໜໆທງ຃ າກ ຓ໇ ຉທົກຍັ ໜໆທງ຃ າຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົ ແຖະ ຍາຄເ຋ ໆບ຃ າຘຍັກ ໆ ເ຋ົ ໆາກຌັກຍັໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆກ ຓ໇ ຉທົຌັຌ໇ເບຄ ຘໆທຌໜໆທງຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົຍ ໆຘາຓາຈ ເບີ ໇ຌທໆາ: ຃ າ ຉທົດໆ າຄ: ໜໆທງ຃ າຍ ໆກ ຓ໇ ຉທົ + ໜໆທງ຃ າກ ຓ໇ ຉທົ ຃ າຘຍັ ຌກັ + ປຽຌ ຌກັ ປຽຌ ຌາງ + ຃ ຌາງ຃ ຆາທ + ຍາ໇ຌ ຆາທຍ ຋ະ + ນາຌ ຋ະນາຌ ຌາງ + ຍາ໇ຌ ຌາງຍາ໇ຌ ຆໆາຄ + ເປບ ຌ ຆໆາຄເປບ ຌ ເ຅ົ ໇າ + ເຓບ ຄ ເ຅ົ ໇າເຓບ ຄ ຆາທ + ຍາ໇ຌ ຆາທຍາ໇ຌ ຎະ + ຋າຌ ຎະ຋າຌ ນບ໇ຄ + ປຽຌ ນບ໇ຄປຽຌ ເຍງ + ຖາທ ເຍງຖາທ ໜໆທງ຃າ ກ ຓ໇ ຉທົ ເ຋ົ ໆາກຍັ຃າ ຘຍັ ຉທົດໆ າຄ: - ຈຌິ - ຉ ໇

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 29 - ຌ ໇າ - ເຘ ໇ບ - ໄຒ - ໂຘຄ໇ - ຍາ໇ຌ - ຌາ - ເປບ ຌ - ກຌິ ຍຌັຈານທົໜໆທງ “ຌກັ ,ຆາທ,ຌາງ,ຆໆາຄ.” ຖທ໇ຌແຉໆຓ຃ີທາຓໝາງແຖະຓໄີທງະກບຌບຌັແຌໆຌບຌແຉໆທໆາ ນທົໜໆທງເ຋ົ ໆາຌັຌ໇ຆ ໇າຑຈັຍ ໆຓໃີຏທໆາ຃ າຘຍັ ໄຈໂ໇ຈງແ຋.໇຋ໆາຌ ແບຌ.ຆາເຎງ (E.Sapir) ຂຽຌທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌ ຉບຌໜຶ ໆ ຄ຋ຌີບ໇ງຘ ຈ຋ີ ໆຓ຃ີທາຓໝາງ.ຓ຃ີທາຓຘາຓາຈຓເີບກະຖາຈຘຓົ ຍ ຌແຖະກະໂຉຄຉບຌຌັຌ໇ຘາຓາຈເຎັຌ ຎະໂນງກຈຽທຘາຓຌັ ຄໆາງໃຌ຋ຈັຘະຌະຌີ຋໇ ໆາຌໂປໆເຖໄຈຆ໇ ີ ໇ໃນເ໇ນຌັທໆາກາຌຎໆ ຽຌແຎຄຂບຄບດີ (ro)ໃຌ (unaro) ແບຈັ ເຆ(ິewI)ໃຌ(umaew)ແບຈັ (em)ໃຌ(unaem)...ຑທກຓຌັ ເຎັຌ຃າຘຍັນ ຍ ໆ ແຖະຉທົ຅ຄິຑທກຓຌັຓກີ າຌ ຎໆ ຽຌແຎຄຂບຄຏ ກ໇ ະ຋ າກະໂຉ ro,ewI,em…ຍ ໆ ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ໆາຌແບຌເຖ.ີ ຍະຖ ຓຒີຌ(LBloomField)ຂຽຌ ທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌປ ຍກາຌເຘຖຌີບ໇ງຘ ຈໃຌ຋ຈັຘະຌະຌີຑ໇ ທກເປາົເນຌັທໆາຓ຋ີ ຈັຘະຌະເໝາະຘຓົ ເຆິ ໆ ຄໃກ຃ຽຄກຍັ ຑາຘາ຃ າຎໆ ຽທໂຈງຘະເຑາະແຓໆຌຑາຘາຖາທຌບກ຅າກຌັຌ໇ຓນີ າງ຋ຈັຘະຌະໃຆຌ໇ງິາຓ “ນທົໜໆທງຑ ໇ຌຊາຌ” ນທົ ໜໆທງໄທງະກບຌ, ນທົຌໆທງຑ ໇ຌຊາຌໃນແ໇ກໆ຃ າຘຍັ ເຆັ ໆຌ: ຋ໆາຌ ທີ຅ີ ບຈັໂຓງ(ີB,r.AguorCh) ຂຽຌທໆາ: ຃ າຘຍັແຓໆຌນທົໜໆທງໄທງະກບຌໂຈງຓໜີ ໆທງ຃ າຎະກບຍຘາ໇ຄຂ ໇ຌໃຆເ໇ຑ ໆບຘະແຈຄຉໆາຄ໅.຋ໆາຌ ນຄຽຌ ກຓີຊາຌ (Nguyen kimThan)ຂຽຌທໆາ: ຃າຘຍັແຓໆຌນທົໜໆທງຂບຄຑາຘາ,ຓ຃ີທາຓຘາຓາຈແງກຉທົບບກ຅າກນທົ ໜໆທງບ ໆຌຌາ ຃ າເທົ ໇າ, ແຖະເຎັຌກໆ ຓກບຄຘຽຄຑບ໇ຓກຍັ຃ທາຓໝາງ຋ີ ໆຘຓົ ຍ ຌແຖະຓໄີທງະກບຌ຋ີ ໆ ແຌໆຌບຌຍຌັຈາ ແຉໆ຃ າຘຍັດໆ ໃຌ ແຉໆຓໆ ຃ າຌັຌ໇ເຓ ໆບຑທຈເປາົຉຈັແງກບບກ຅າກກຌັ຅ະກາງເຎັຌແຉໆຖະໜໆທງ຃ າ. ຊາ໇ນາກທໆາ ຑທກເປາົຉຈັແງກ຃ າຘຍັບບກເຎັຌແຉໆຖະນທົໜໆທງແຉໆຍຌັຈານທົໜໆທງເນ ົ ໆາຌັຌ໇, ຊາ໇ຍ ໆ ເຎັຌໜໆທງ຃ ານ ຌ ບ໇ງ ກທໆາໜໆທງ຃ າ຅ະເບຌີທໆາ: ຑະງາຄແຖະຑທກຓຌັ຅ະຍ ໆ ເ຋ົ ໆາ຋ຽຍກຍັ຃ າຘຍັ ໄຈເ໇ຆັ ໆຌ:ທ຋ິ ະງາໄຖ,ບ ຎະຊ າ,ຎະເ຋ຈ ...຅ະເ຋ົ ໆາ຋ຽຓກຍັໜໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັ .ແຉໆ຃ າທໆາ: ທ,ິ຋ະ,ງາ,ໄຖ; ບ ,ຎະ,ຊ າ; ຎະ,ເ຋ຈ຅ະເບີ ໇ຌທໆາຑະງາຄກາຌ ເບີ ໇ຌ: ທ຋ິ ະງາໄຖ, ຎະເ຋ຈແຓໆຌກ ໆງບ໇ຌທໆາຘບຄຌໆທງ຃ າຌີ ໇ຖທ໇ຌແຉໆຓໂີ຃ຄຘາ໇ຄໂປຓນ າງຑະງາຄເຂົ ໇າກຌັຌາງເຎັຌ ປ ຍ຃ າໜຶ ໆ ຄແຖະ຋າຄຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງກ຅ ະ຃ຍົຊທ໇ ຌ຃: ໝາງເຊຄິຍໆ ບຌປງຌແຖະ຋ີ ໆຉັ ໇ຄຊາ໇ດາກໃນຑ໇ ທກຓຌັ ກາງເຎັຌປ ຍ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຘຓົ ຍ ຌແຓໆຌຉບ໇ຄໄຈຎ໇ ະກບຍເຂົ ໇າກຍັປ ຍ຃ າບ ໆຌນ ໜ ໆທງ຃ າບ ໆຌຉ ໆຓເຆັ ໆຌ: ທ຋ິ ະງາໄຖ + ຘຄົ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 30 ທ຋ິ ະງາໄຖຘຄົແຖະ຃ າຘຍັຌີຊ໇ າ໇ດາກໃນເ໇ຎັຌນທົໜໆ ທງ຋ີ ໆ ໃນງໆກທໆາ຃: ທະຖກີ຅ ະໄຈຎ໇ ະກບຍກຍັ຃ າຘຍັ ບ ໆຌບກີ ເຆັ ໆຌ: ທ຋ິ ະງາໄຖຘຄົ + ຍາ໇ຌໜບຄ຋າ + ໃຉ໇ ທ຋ິ ະງາໄຖຘຄົຍາ໇ຌໜບຄຍກົ ໃຉ.໇ ຘະຌັຌ໇຃ າທໆາໝໆ຃ າດໆ ຋ີ ໆຌີໝ໇ າງເຊຄິໝໆ຃ າຘຍັແຖະດໆ າຄໜບ໇ ງ຃ າຘຍັຉບ໇ຄຓຘີບຄໜໆທງ຃ າຘຍັຂ ໇ຌໄຎ, ຋າຄ ຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງກ຃ ຍົຊທ໇ ຌນ ເ ທົບ໇ກີດໆ າຄໜຶ ໆ ຄໃຌໜຶ ໆ ຄ຃ າຘຍັຌັຌ໇໅຅ະຉບ໇ຄຓທີຈັຊ ຋າຈຍທກກຍັ຃ ຌຖກັ ຘະຌະ ຉາຓກາຌຌງິາຓເກົ ໆາຂບຄຑທກເປາົໄຈເ໇ຂົ ໇າໃ຅ທໆາ “຃ າ” ແຓໆຌຓກີ າຌເຎັຌນທົໜໆທງຈຽທ ນ ບບກຘຽຄເ຋ ໆບ ຈຽທແຖະທະຖຌີ ັຌ໇ກ ໆ຅ະຓຘີບຄນທົໜໆທງ ນ ບບກຘຽຄຘບຄເ຋ ໆບເ຋ົ ໆາກຌັ ເຆັ ໆຌ: ຅ບກ+ແກທ໇ ເຎັຌທະຖີ ຅ບກແກທ໇ ຃ທາງ+ຌບຌ ເຎັຌທະຖີ ຃ທາງຌບຌ,ທ຋ິ ະງາ+ໄຖ ເຎັຌທະຖີທ຋ິ ະງາໄຖ ທະຖ ີ ໃຌນ າງ຋ຈັຘະຌະຏໆາຌຓາ຃ າທໆາ : ທະຖກີ ໆຍ ໆ຋ຌັໄຈ຃໇ ົຌ໇ ຃ທາ໇ແຖະ຅າ ແຌກເຎັຌ຋ຈິຘະຈຖີະບຽຈ. ຘະຌັຌ໇ ເປຈັໃນ຃໇ທາຓເຂົ ໇າໃ຅ຓບີຌັແຉກຉໆາຄກຌັແຖະຑາໃນຍ໇ ໆຓກີ າຌ຃ຄົ຋ີ ໆ ເຆັ ໆຌ: ດໆ ໃຌ຋ຈິຘະຈ຋ີ ີ ໆ ເ຃ງີໃຆໃ໇ຌຎັຈ຅ຍ ຌັ຃າ ທໆາ: ທະຖແີຓໆຌໜໆທງ຃ າເທົ ໇າ: ຓທຈ຃ ານ ໝ ໆ຃ າ຋ີ ໆຓໃີ຅຃ທາຓໃຌຉທົຂບຄຓຌັ ເບຄແຉໆຄງຄັຍ ໆ຋ຌັຓ຃ີທາຓໝາງ ຃ຍົຊທ໇ ຌຑ ເຎັຌຎະໂນງກໄຈ.໇ ກໆ ຓ຃ າຆະຌຈິໜຶ ໆ ຄ຋ີ ໆຘາ໇ຄ຅າກກາຌເບາົ຃ າແຉໆຘບຄ຃ າຂ ໇ຌໄຎຓາຎະຘຓົ ກຌັ ເຂົ ໇າຍຌົ ຑ ໇ຌຊາຌກາຌຘ າຑຌັ ທະກະງະຘ າຑຌັໜຶ ໆ ຄໃຌຘບຄແຍຍ຃: ແຍຍຘະເໝຑີາກ,ແຍຍນ ກັ ແຖະແຍຍຉທົຘ າປບຄ. ເຓ ໆບຑທກເປາົຘຄັເກຈ຋ຈິຘະຈ຋ີ ີ ໆຏໆາຌຓາຌັຌ໇ງຄັຂາຈ຃ທາຓປ ກ໇ໆ ຽທກຍັ຃ າທໆາ: “຃ າ” ນ າງ຃ຌົ຅ະເຂົ ໇າໃ຅ທໆາ ຃ າ ແຓໆຌຓປີ ຍ຃ າຈຽທເຓ ໆບເຎັຌແຌທຌີຑ໇ ທກເປາົ຃ທຌເຂົ ໇າໃ຅ທໆາ “຃ າ” ແຓໆຌຓາງເຊຄິ຃ າຘຍັນ ຃ າເທົ ໇າຘະຌັຌ໇ ໃຌ ທະຖໜີ ຶ ໆ ຄ໅ດໆ າຄຉ ໆາຘ ຈແຓໆຌຓປີ ຍຘບຄ຃ າຘຍັຂ ໇ຌໄຎ ຈັ ໆຄຌັຌ໇ເຓ ໆບບຄີໃຆ຋໇ ຈິຘະຈ຋ີ ີ ໆ ເ຃ງີໃຆຏ໇ໆາຌຓາຌັຌ໇,຃ າທໆາ “ໝທຈ຃ າ ຖ ໝໆ຃ າ”ດໆ າຄໜບ໇ງຘ ຈກ ໆຉບ໇ຄຓຘີບຄ຃ າຘຍັ ຂ ໇ຌໄຎ ຉທົດໆ າຄ: ໂຉະຌກັ ປຽຌໜໆທງຌັຌ໇, ເຘ ໇ບດ ຈແຂຌຘັຌ໇ຏຌ ຌັຌ໇, ຎ ຓ໇ ບໆາຌຑາຘາຖາທຎ 5. ຅າກຉທົດໆ າຄຂາ໇ຄເ຋ຄິຌີ ໇ ເປາົຘາຓາຈ຅າ ແຌກແຉໆຖະໝໆ຃ າໄຈຈ໇ ັ ໆຄຌີ ໇ : -ໝໆ຃ າ:ໂຉະຌກັ ປຽຌໜໆທງຌັຌ໇ຘແີຈຄ຅ະຓຘີາຓ຃ າຘຍັ຃: ໂຉະຌກັ ປຽຌ,ໜໆທງຌັຌ໇ຘແີຈຄ -ໝໆ຃ າ: “ຎ ຓ໇ ບໆາຌຑາຘາຖາທຆັຌ໇ຎ 5” ຅ະຓຘີາຓ຃ າຘຍັ຃: ຎ ຓ໇ ບໆາຌ, ຑາຘາຖາທ,ຆັຌ໇ຎ 5 -ໝໆ຃ າ: “ເຘ ໇ບດ ຈໂຉແຂຌຘັຌ໇ຏຈ ຘຈີ າ”຅ະຓຘີາຓ຃ າຘຍັ຃: ເຘ ໇ບດ ຈ,ໂຉແຂຌຘັຌ໇,ຏຈ ຘຈີ າ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 31 ຏໆາຌກາຌຘກຶ ຘາ຃ົຌ໇຃ທາ໇ຌງິາຓຈັ ໆຄກໆາທເນຌັທໆາຍ ຋ຌັ ເໝາະຘຓົ .ຍຌັຈາ຃ າ຋ີ ໆຓາຌາ ໃຆຎ໇ ະຘຓົ ກຌັຌັຌ໇ຑຽຄແຉໆ ເບີ ໇ຌທໆາ: ໜໆທງ຃ າ ແຖະ ເຓ ໆບຎະຘຓົ ກຌັແຖທ໇ຑຽຄແຉໆ຃ າຘຍັຈັ ໆຄຌັຌ໇຅ຶ ໆ ຄຑ ຘະນ ຍໄຈທ໇ໆາ: ທະຖແີຓໆຌກໆ ຓ຃ າຘຍັນ ໝໆ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓໂີ຃ຄຘາ໇ຄ຃ກ ຌັກຍັ຃ າຎະຘຓົ ຋າຄຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງ຅ະເບກະຖາຈໝາງ຃ທາຓທໆາຍ ໆຓກີ າຌກໆ ຽທຂບຄ ແຖະ ຏ ກຓຈັ ເຆິ ໆ ຄກຌັແຖະກຌັ (ຍ ໆ຃ກ ຌັກຍັຎະໂນງກ)ຘິ ໆ ຄຘ າ຃ຌັ຋າຄຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງຓຖີກັ ຘະຌະຘະແຈຄບບກ ແຍຍຖທຓ໅຃ທາຓໝາງຖທຓຌັຌ໇ຍາຄເ຋ ໆບງາກບະ຋ຍິາງໃນແ໇຅ໆຓແ຅ຄ໇ໄຈ.໇ ດໆ ໃຌທະຖເີຑີ ໆຌງຄັ຅ຈັແຍໆຄຓຌັບບກເຎັຌທະຖແີຖະທະຖ຃ີຄົຉທົ .ຉາຓກາຌ຅ຈັແຍໆຄຌີກ໇ ໆຘາ໇ຄ຃ທາຓນງ ຄ໇ງາກ ໃນແ໇ກໆຑທກເປາົໃຌກາຌຘຄັເກຈຉຖີາ຃າທໆາບຌັ ໃຈແຓໆຌທະຖີ ແຖະບຌັໃຈແຓໆຌທະຖ຃ີຄົຉທົ ເຓ ໆບເທົ ໇າ຋າຄຈາ໇ຌປ ຍ ຃ າແຖທ໇ຑທກຓຌັ຃ກ ຌັ ແຉໆ຋າຄຈາ໇ຌ຃ທາຓໝາງແຓໆຌຉໆາຄກຌັ ເຆັ ໆຌ: ຉທົດໆ າຄ: ຎ ໝ໇ ບໆາຌນທົຘແີຈຄ, ຃ທາງຈໆບຌເຂາົຉ ,໇ເຘ ໇ບດ ຈແຂຌຘັຌ໇... ຋ າຓະຈາຉທົດໆ າຄຌັຌ໇ຑທກເປາົເຂົ ໇າໃ຅ທໆາ: ຖະນທໆາຄທຈັຊ ກຍັຑາຘາຓບີຌັຑທົຑຌັ ໃຌຈາ໇ຌຘຈັ຅ະທຑີາກ (຃ທາຓໝາງເຎັຌ຅ຄິ)ໝາງທໆາດໆ ໃຌຉທົດໆ າຄຈັ ໆຄກໆາທຌັຌ໇,ຊາ໇ຑທກເປາົ຃ຈິເຖກິ ໅຅ກັປບງໜຶ ໆ ຄ຅ະປ ຃໇ທາຓໝາງ ຃ທາຓຘ າ຃ຌັ ຂບຄກາຌ3ປຓໜໆທງ຃ າຈັ ໆຄກໆາທ຅ະຍ ໆຓ຃ີທໆຓໝາງບຌັແໜຌ໇ ແຒຌ໇ .ແຉໆກຄົກຌັຂາ໇ຓຊເ໇ຍິ ໆ ຄໃຌຈາ໇ຌທຈັຊ ຘະແຈຄ ບບກຑທກຓຌັຆ ໇າຑຈັຍ ໆຎໆ ຽຌແຎຄ. ທະຖ຃ີຄົຉທົ : ແຓໆຌກໆ ຓ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຍ ໆຘາຓາຈຎໆ ຽຌແຎຄ,ຑທກຓຌັ ເຎັຌ຃ າເທົ ໇າ຋ີ ໆ຃ຄົຉທົ ,ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓາໂປຓ ເຂົ ໇າກຌັຌັຌ໇຅ະຓ຃ີທາຓໝາງກທາ໇ຄຂທາຄ, ຍ ໆຘາຓາຈບະ຋ຍິາງໃນແ໇຅ໆຓແ຅ຄ໇ໄຈ.໇ ຉທົດໆ າຄ: ກຌິຎ ຌປບ໇ຌ຋ບ໇ຄ, ໜາ໇ໃຍນ ຄັນ ບກ, ຃ຌົຖຓ ຉທົ ຄທົຖຓ ຉຌີ, ນທົຖາ໇ຌຖ ໆຓ຃ ເຌ ໇ບໃຌ຋ີ ໆຘະແຈຄບບກຂບຄທະຖ຃ີຄົຉທົ ,ຘໆທຌນ ຽທນ າງຘະແຈຄເຊຄິແຌທ຃ຈິ຅ຈິຉະຘາຈຂບຄ຃ຌົຆຶ ໆ ຄ຃ຌົ ເປາົ ໄຈຌ໇າ ໃຆປ໇ ຍຑາຍແຖະທຈັຊ ,ຎະກຈົກາຌ,ຑາທະ ດໆ ໃຌ຋ າຓະຆາຈ-ຘຄັ຃ຓົ ຌາ ຓາຎຽຍ຋ຽຍ.ຘະຌັຌ໇ທະຖ຃ີຄົຉທົ ຂບຄແຉໆຖະ຋ບຄຊິ ໆ ຌ,ແຉໆຖະຆາຈກບ າຈ຅ະແຉກຉໆາຄກຌັ ແຖະ ກ ໆ຃ຄົຉທົແຉໆຖະ຋ບຄຊິ ໆ ຌແຉໆຖະຆາຈຌັຌ໇໅.ຑທກ ເປາົ຅ະຘະເໝດີໆ ໃຌຑາກ຋ີIV

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 32 ທະຖເີຘຖ:ີ ແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງຍ ໆປຈັກ ຓ ນຖ ຍ ໆ ແໜ໇ແ໇ກໆຌ,ບໆາງໃຌກາຌຎຽໆຌແຎຄ - ກະຈາຌຈ າ - ກະຈາຌຒາ໇ - ຘ ຈ າ - ຍກິຘແີຈຄ - ຉັ ໆຄຂງທ - ເຘ ໇ບຒາ໇ - ແຓທຈໆາຄ - ແຓທຈ າ - ໝາແຈຄ - ຅ບກແຉກ - ຉັ ໆຄດາຄ - ໂຘຄ໇ຈ າ - ຉກິຌ ໇າຘແີຈຄ - ໂຘຄ໇ຂາເ຃ິ ໆ ຄ - ກະຉໆາຒາ໇ - ຃ທາງຈ າ - ຃ທາງຈໆບຌ......... ຉາຓ຋ າຓະຈາຉທົດໆ າຄຌັຌ໇ຑທກເປາົຉບ໇ຄເຂົ ໇າໃ຅ທໆາຖະນທໆາຄທຈັຊ ກຍັຑາຘາຓຌັຓກີ າຌຑທົຑຌັກຌັໃຌ ຈາ໇ຌຘຈັ຅ະທຑິ າກ( ຃ທາຓເຎັຌ຅ຄິ ) ໝາງ຃ທາຓທໆາດໆ ໃຌຉທົດໆ າຄຈັ ໆຄກໆາທຌັຌ໇, ຊາ໇ຑທກເປາົນາກ຃ຈິເຖກິ ໅຅ກັ ປບ໇ງໜຶ ໆ ຄ຅ະປ ທ໇ໆາໃຌ຃ທາຓຘ າຑຌັໃຌກາຌໂປຓໜໆທງ຃ າຈັ ໆຄກໆາທຓາຓ຃ີທາຓໝາງແໜຌ໇ ແຒຌ໇ ແຉໆກຄົກຌັຂາ໇ຓຊາ໇ ນາກເຍິ ໆ ຄໃຌຈາ໇ທຈັຊ ຘະແຈຄຂບຄຑທກຓຌັຆ ຑ໇ ຈັຍ ໆຎຽໆຌແຎຄ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 33 ທະຖ຃ີຄົຉທົ : ແຓໆຌກໆ ຓ຃ າ຋ີ ໆຍ ໆຘາຓາຈຎຽໆຌແຎຄ, ຑທກຓຌັ ເຎັຌ຃ ເທົ ໇າ຋ີ ໆ຃ຄົຉທົ , ຍຌັຈາ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓາໂປຓເຂົ ໇າກຌັ຅ະຓີ ຃ທາຓໝາງກທາ໇ຄຂທາຄ, ຍ ໆຘາຓຈບະ຋ຍິາງໃນແ໇຅ໆຓແ຅ຄ໇ໄຈ໇ - ເຍິ ໆ ຄຆາ໇ຄໃນເ໇ຍິ ໆ ຄນາຄ ເຍິ ໆ ຄຌາຄໃນເ໇ຍິ ໆ ຄແຓໆ - ໄທຎາກເຘງຘຌິ ໄທຉຌິຉກົ ກກົ ໄຓ໇ - ໝເ ປຈັຌາ ໝາກຌິເຂົ ໇າ - ຉຌີຆາ໇ຄດຽຍຎາກຌກົ - ນທົຖາ໇ຌຖ ໆຌ຃ ........... ຎະໂນງກ ຎະໂນງກແຓໆຌກາຌປຽຄ຃ ານ ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓກີ າຌຑທົຑຌັກໆ ຽທຂບ໇ຄແຖະຏ ກຓຈັຌາ ກຌັ ເຆິ ໆ ຄຑທົຑຌັ ຌັຌ໇ດໆ າຄ ໜບ໇ງຉບ໇ຄຓຏີ ຋໇ າ (຃ຌົ , ຘຈັ ,ຘິ ໆ ຄຂບຄ...) ແຖະ ຉທົກາ (ກາຌເ຃ ໆບຌໄນທ) ຈັ ໆຄຌັຌ໇ບຄີໃຘໆກາຌຑທົຑຌັກໆ ຽທຂບ໇ຄ ຏ ກຓຈັຈາ໇ຌເຌ ໇ບໃຌແຖທ໇ຎະໂນງກ຅ະແຍໆຄແຉໆຖະຑາກຘໆທຌບບກເຎັຌຘບຄຑາກຘໆທຌນ ກັ ຃: ຏ ຋໇ າ ແຖະຉທົກາ . ດໆ ໃຌຎະໂນງກ຋ີ ໆຓຘີບຄຑາກຘໆທຌນ ກັ ເຌຶ ໇ບໃຌຂບຄຓຌັຓນີ ກັ ຆະຌະຖທຓ໅, ໂ຃ຄຘາ໇ຄຂບຄຓຌັ຅ະຓແີຉໆໜໆທງ຃ າ ຎະຘຓົ ກຍັໜໆທງ຃ າເຆັ ໆຌ: ຂບ໇ ງປຽຌ, ເ຅ົ ໇າເທົ ໇າ, ຖາທໄຎ, ຃ທາຓຌບຌ, ໄກໆຉບຈ, ໄຓນ໇ ກັ , ໜ ໆຎົ ໆ ຄ...ແຖະ ຑທກເປາົ຅ະເບີ ໇ຌຎະໂນງກຌີ ໇ແຓໆຌບະຌ ຎະໂນງກ. - ບຄີໃຘໆກາຌແຖກຎໆ ຽຌຘ ໆຘາຌເຆິ ໆ ຄກຌັ ແຖະ ກຌັ ຑທກເປາົ຅ຈັແຍໆຄຎະໂນງກບບກເຎັຌ 3 ຑາກຘໆທຌ຃: ຏ ຋໇ າ - ຉທົກາ - ຉທົຎະກບຍ. ດໆ ໃຌຎະໂນງກຈັ ໆຄກໆາທຑທກເປາົຊທ ໆາຎະໂນງກ຋ີ ໆຓເີຌ ໇ບໃຌ຃ທາຓໝາງຘຓົ ຍ ຌຉທົ ຎະກບຍແຓໆຌຉທົຂະນງາງຂບຄຉທົກາ ເປຈັຎະໂນງກ຅ະແ຅ຄ໇,ຏ ບ໇ໆາຌຏ ຒ໇ ັຄຘາຓາຈຉຖີາ຃າຎະໂນງກດໆ າຄ ຊກ ຉບ໇ຄ ແຉໆ຃ທຌເບາົໃ຅ໃຘໆ ໃຌຎະໂນງກ 3 ຑາກຘໆທຌແຓໆຌຑທກເປາົຘຄັເກຈເຊຄິເຎົ ໇າໝາງຂບຄຏ ຋໇ າ ແຖະ ຉທົກາ ຅ົ ໆຄຘຓົ ຋ຽຍຎະໂນງກ - ຂບ໇ງປຽຌຑາຘາຖາທ ( 1 ) - ຂບ໇ງປຽຌຍ ໆ ( 2 )

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 34 + ຖະນທໆາຄ (1 ) ແຖະ ( 2 ) ເຎົ ໇າໝາງຂບຄ (1 ) ແຓໆຌ “ ປຽຌ ” ຘໆທຌ (2) ແຓໆຌ“ຂບ໇ຌ”ຏໆາຌກາຌ ຅າ ແຌກນທົໜໆທງດໆ ໃຌຑາຘາຘາຈເນຌັທໆາ:຋ຈິຘະຈກີ ໆ຃ປ ຍກາຌ຃ າຂບຄໜໆທງ຃ າ,຃ າຘຍັ ,ທະຖແີຖະຎະໂນງກ ຓບີຌັຈຽທກຌັຘະຌັຌ໇຋຅ີະປຍັປ ຑ໇ ທກຓຌັ ເຎັຌ຃ າຘຍັໃຈ຃ າຘຍັໜຶ ໆ ຄແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງ຃ທາຓຘ າ຃ຌັຉ ກຍັກາຌ ຌາ ໃຆ຃໇ າຘຍັ ແຖະກາຌປຍັປ ເ໇ຂົ ໇າໃ຅຃ທາຓໝາງຂບຄຓຌັດໆ ໃຌຎະຒນງກ຃ າເທົ ໇າ. ຉທົດໆ າຄ: - ເຘ ໇ບຂາທນ າງ - ຖຈົຊຍີ ເຍາົນ າງ ດໆ ໃຌຘາຓຉທົດໆ າຄຂາ໇ຄເ຋ຄິຌີ ໇ແຉໆ ຖະຉທົດໆ າຄຑທກເປາົ຅ະເຂົ ໇າໃ຅ໄຈດ໇ໆ າຄຖະຘບຄແຍຍ. ແຍຍ຋ີ ໆ ໜຶ ໆ ຄຊາ໇ນາກ “ເຘ ໇ບ, ຖຈົແຖະເຘ ໇ບຶ ”ຍ ໆກາຌຑທົຑຌັກຍັ “ຂາທ,ຊຍີ ແຖະ ຂາຈ” ແຓໆຌຑທກເປາົ຅ະເຂົ ໇າໃ຅ໃໃໃຌ຃ ຌຌະຑາຍ. ແຍຍ຋ຘີບຄຊາ໇ນາກຑທກຓຌັຖະນທໆາຄເຘ ໇ບ-ຂາທ,ຖຈົ -ຊຍີ ,ເຘ ໇ບຂາຈຓກີ າຌຑທົຑຌັກຌັແຓໆຌຑທກເປາົ຅ະເຂົ ໇າໃ຅ເຊຄິຎະຖຓິ າຌ. ຈັ ໆຄຌັຌ໇ປ ຍກາຌຂບຄຑາຘາຖາທຓ຃ີທາຓຘ າ຃ຌັ ໃຌກາຌກາ ຌຈົນທົໜໆທງຎະກບຍຘາ໇ຄເຎັຌ຃ າຘຍັ ຉທົດໆ າຄ: - ຓາ໇ແຖຌ - - ແຓໆເຍິ ໆ ຄ - ຌບ໇ຄໄນ໇ - ຖ ຄກຌິ - ເບ ໇ບງບໆາຌ - ໝາເນົ ໆາ - ແຓທປບ໇ຄ - ຒາ໇ປບ໇ຄ - ເ຅ົ ໇າກຌິຎິ ໇ ຄຎາ - ເ຅ົ ໇າກຌິຍ ?

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 35 - ຑ ໆກໆ ຽທເຂົ ໇າ - ຑ ໆກໆ ຽທຍ ? ຃າ ຘຍັຎໆ ຽທ ໃຌເຓຶ ໆບກໆບຌຑທກເປາົເຂົ ໇າໃ຅ທທໆາ: “ ຃ າຘຍັຎໆ ຽທ ” ແຓໆຌປ ຍ຃ າຌຶ ໆ ຄ຃ າຈຽທ. ຓາເຊຄິຎັຈ຅ຍ ຌັງບ໇ຌ ບຄີໃຘໆ຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄຑາຘາຖາທ຃: ຑາຘາຖາທຓ຋ີ ຄັ຃ າຘຍັ ເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ແຖະ ຃ າຘຍັ ເ຃ົ ໇າ຋ີ ໆຏຌັຎໆ ຽຌຓາ຅າກຑາຘາ ຉໆາຄ໅. ຘະຌັຌ໇຃ າເ຃ົ ໇າຑາຘາຖາທເຈຓີ ຅ະຍ ໆຓ຃ີທາຓນງ ຄ໇ງາກເຑາະທໆາ຃ າຘຍັຎໆ ຽທແຓໆຌກຄົກຍັ຋ຈິຘະຈ຋ີ ີ ໆທໆາ ແຓໆຌປ ຍ຃ າຌຶ ໆ ຄ຃ າຈຽທ. ຘໆທຌ຃ າເ຃ົ ໇າ຋ີ ໆຏຌັຎໆ ຽຌຓາ຅າກຑາຘາຉໆາຄ໅ບາຈ຅ະກຄົ ແຖະ ບາຈ຅ະກາງປ ຍ຃ າຌຶ ໆ ຄ຃າ ຈຽທ.ແຉໆເຊຄິດໆ ຄໃຈກ ໆຉາຓ, ຃ າທໆາ “ ຃ າຎໆ ຽທ ” ຓຌັຓເີຌ ໇ບໃຌ຃ທາຓໝາງກທຓຖທຓເຆິ ໆ ຄເຎັຌຆ ໆ ເບີ ໇ຌຖທຓໃນ໇ ແກໆນທົໜໆທງໃຌຂະແໜຄຑາຘາຖາທ. ແຉໆຑທກເປາົ຃ທຌເຂົ ໇າໃ຅ທໆາ “ ຃ າຎໆ ຽທ ” ຋າຄຈາ໇ຌປ ຍ຃ າຓຌັກ ໆ຃຃ າຘຍັ ຌຶ ໆ ຄກ ຅າກຌງິາຓຂບຄ຃ າຘຍັຌັຌ໇, ຃ າຎໆ ຽທ຅ຶ ໆ ຄກທຓເບາົ຋ຄັໜໆ ທງ຃ າ, ຋ຄັ຃ າຘຍັ , ຋ຄັທະຖີແຖະ ຎະໂນງກ. ຃າ ຎໆ ຽທຓຖີກັ ຘະຌະ຃ຄົຉທົ , ຍ ໆຎໆ ຽຌປ ຍ຃ າ ເຊຄິທໆາ຅ະຌາ ໃຆດ໇ໆ ຊາຌະຉ າແໜໆຄໃຈກ ໆຉາຓ ນ ຘະຑາຍໃຈກ ໆຉາຓໃຌ ຎະໂນງກ, ຃ າຎໆ ຽທໃຌຑາຘາຖາທ຅ະຍ ໆຓກີາຌຎໆ ຽຌແຎຄເຆັ ໆຌ: “ ບໆາຌ “ ຉທົດໆ າຄ: - ຂບ໇ງບໆາຌຎ ຓ໇ - ເ຅ົ ໇າບໆາຌຎ ຓ໇ - ຓຶ ໇ທາຌຌີ ໇ຂບ໇ງບໆາຌຎ ຓ໇ ຊາ໇຋ຽຍໃຘໆ຃ າຎໆ ຽທ “ ຅ຉ າຈ ” (ບໆາຌ) ໃຌຑາຘາຖຈັ ເຆງ, ຃ າກາ ຓະ “ ບໆາຌ “ ຅ະຓກີ າຌຎໆ ຽຌແຎຄ ຉາຓຊາຌະຉ າແໜໆຄ ນ ຘະຑາຍໃຌຎະໂນງກ. - ຂບ໇ງບໆາຌຎ ຓ໇ - ເ຅ົ ໇າບໆາຌຎ ຓ໇ - ຓ ໇ທາຌຌີ ໇ຂບ໇ງບໆາຌຎ ຓ໇ - ຃ າທໆາ ກຌິ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 36 - ຂບ໇ງກຌິເຂົ ໇າ - ຑທກເຂາົກຌິເຂົ ໇າ - ຂບ໇ງຖາ໇ຄຓແ ຖທ໇຅ຶ ໆ ຄກຌິເຂົ ໇າ ຃າ ຘຍັຆ ໇ າ ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆ ເກຈີ຅າກກາຌຆ າ໇ໜໆທງ຃ າ ເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ນ ຆ າ໇຃ າຘຍັ ເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ . ຃ າຘຍັຆ າ໇ແຍໆຄບບກ ເຎັຌ 3 ຆະຌຈິ຃: ຃ າຘຍັຆ າ໇ຑະງຌັຆະຌະ ຃ າຘຍັຆ າ໇ຘະນ ະ ແຖະ ຃ າຘຍັຆ າ໇ທຌັຌະງ ຈ. 3.1 ຃າ ຘຍັຆາ ໇ຑະງຌັຆະຌະ. ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓຑີະງຌັຆະຌະ຃ກ ຌັ ນ ບບກຘຽຄ຃າ໇ງ຃ກ ຌັ . ໜໆທງ຃ າຆ າ໇ບາຈ຅ະດໆ ຋າຄໜາ໇ ນ ຋າຄນ ຄັ ກ ໆຓ.ີ - ດໆ ຋າຄນ ຄັ. ຉທົດໆ າຄ: ຒາ໇ທ ຒາ໇ທຒັ ໆຄ ເນ ບ ເນ ບ ນ ໆ ໄທ ໄທທາ ນ ົຓ໇ ນ ົຓ໇ ເນ ທ ຓາກ ຓາກຓາງ ໂຄ ໂຄເຄ ໜກັ ໜກັ ໜິ ໆຌ ແທທ ແທທທາທ ນງ ຄ໇ ນງ ຄ໇ເນງບ ຄ ຖກັ ຖກັ ຖບຍ - ດໆ ຋າຄໜາ໇. ຉທົດໆ າຄ: ເຆະ ເຆໆຄເຆະ ດີ ໇ ດິ ໆ ຄດີ ໇ ຏ ໆ ຏບຓຏ ໆ ແຌໆ ແຌໆທແຌໆ ຋າງ ຋ກັ຋າງ ຉບ໇ງ ຉໆບຓຉບ໇ງ ແບຌ໇ ບບ໇ຌແບຌ໇ ຉທົດໆ າຄ: ດໆ ຋າຄນ ຄັ ຆຓົ ຆຓົ ເຆງີ ທຈັ ທຈັທາ ທຌັ ທຌັຌະ ຖໆບຄ ຖໆບຄຖບງ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 37 ເຍກີ ເຍກີຍາຌ ຎໆ ຽຌ ຎໆ ຽຌແຎຄ ຉ ໆຌ ຉ ໆຌເຉັຌ໇ ຎ ຍ ຎ ຍຎັຍ ຎົຈ ຎົຈຎໆ ບງ ທໆບຄ ທໆບຄໄທ ຉທົດໆ າຄ: ດໆ ຋າຄໜາ໇ ຌບຌ ແຌໆຌບຌ ຃ບງ ຃ບຄ຃ບງ ຂທາຄ ຂຈັຂທາຄ ຒັ ໆຄ ຒາ໇ທຒັ ໆຄ ປບ໇ຄ ປຽກປບ໇ຄ ຎບ໇ ຄ ຎົກຎບ໇ ຄ ແບ ບໆບຌແບ ຌທຌ ຌີຓ໇ ຌທຌ ຉທົ ຉ ໆຌຉທົ ຎັກ ຎົກຎັກ 3.2 ຃າ ຘຍັຆ ໇ າຘະນ ະ. ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓຘີະນ ະ຃ກ ຌັ ນ ບບກຘຽຄ຃າ໇ງ຃ກ ຌັ , ໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຓຘີະນ ະຆ າ໇ຌັຌ໇ບາຈ຅ະດໆ ຋າຄໜາ໇ ນ ຋າຄນ ຄັກ ໆຓ.ີ - ຉ າແໜໆຄດໆ ຋າຄໜາ໇. ຉທົດໆ າຄ: ຎໆ ບຄ ຅ໆບຄຎໆ ບຄ ຎ ໆ ຄ ຅ ໆ ຄຎ ໆ ຄ ໂຎໆ ຄ ໂ຅ໆຄໂຎໆ ຄ ຓບຍ ຉບຓຓບຍ ເຆະ ເຉະເຆະ ຆະ ຉະຆະ - ຉ າແໜໆຄດໆ ຋າຄນ ຄັ ຉທົດໆ າຄ: ຂີ ໇ ຂີນ໇ ີ ໇ ຂ ໇ ຂ ນ໇ ໇ ຉ ຍ ຉ ຍຆ ຍ ຅ີ ໇ ຅ີ ໇ທີ ໇ ດໆ ຋າຄໜາ໇ ເທົ ໇າ ເ຅າົເທົ ໇າ ຉັ ໆຄ ຉັ ໆຄຌັ ໆຄ ແປຄ ແຂຄແປຄ ຎິ ໆ ຄ ຅ິ ໆ ຄຎິ ໆ ຄ ຆາຍ ຉາຍຆາຍ ຌາ ຃ າຌາ ຆບັກ ຉບັກຆບັກ ຏໆາຌ ຅ໆາຌຏໆາຌ ຖາຈ ຃າຈຖາຈ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 38 ດໆ ຋າຄນຄ ັ ຎໆ າຄ ຅ໆາຄຎໆ າຄ ບ ໆາ ບ ໆານ ໆາ ບໆ ຓ ບໆ ຓ຋ໆ ຓ ໂ຅ໆຄ ໂ຅ໆຄໂຎໆ ຄ ແຂຄ ແຂຄແປຄ ຋ີ ໆ ຋ີ ໆຌີ ໇ ໄຎ ໄຎໄກ ຉາ ຉາກາ໇ 3.3 ຃າ ຘຍັຆ ໇ າທຌັຌະງ ຈ. ແຓໆຌ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຓຑີະງຌັຆະຌະ ແຖະ ຘະນ ະ ຃ກ ຌັແຉໆໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆ ເກຈີ຅າກກາຌຆ ໇າຌັຌ໇຅ະຓີ ທຌັຌະງ ຈຎໆ ຽຌແຎຄ຅າກໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າ. - ຖກັ ຘະຌະຎໆ ຽຌແຎຄຂບຄຘຽຄທຌັຌະງ ຈແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງເຌັຌ໇ໜກັ ແຖະ ຎໆ ຽຌແຎຄຈັ ໆຄຌີ ໇ . - ຊາ໇ໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າຓຘີຽຄ຋ າຓະຈາ ແຖະ ຘຽຄເບກ, ຘໆທຌໜໆທງ຃ າຆ ໇າຘໆທຌ຅ະຓຘີຽຄໂ຋ . ຉທົດໆ າຄ: ຆ ໇າ຋າຄນ ຄັ ປັ ໆຄ ປັ ໇ຄປັ ໆຄ ຄາຓ ຄາ໇ຓຄາຓ ຈ າ ຈ ໇າຈ າ ຈ ໆຓ ຈ ຓ໇ ຈ ໆຓ ໄທ ໄທໄ໇ທ ຈຌົ ຈົຌ໇ຈຌົ ຉ ໆາ ຉ ໇າຉ ໆາ - ຊາ໇ໜໆທງ຃າ ເ຃ົ ໇າຓຘີຽຄໂ຋, ຘໆທຌໜໆທງ຃າ ເ຃ົ ໇າຘໆທຌນ າງ຅ະຓຘີຽຄເບກ ຉທົດໆ າຄ: ຆ ໇າ຋າຄໜາ໇ ຘ ໇ ຘໆ ຘ ໇ ກິ ໇ຌ ກິ ໆຌກິ ໇ຌ ຘັຌ໇ ຘັ ໆຌຘັຌ໇ ນ ີ ໇ຌ ນ ິ ໆຌນ ີ ໇ຌ ນ າງ ຖໆາງນ າງ ເຉງ໇ ເຉໆງເຉງ໇ ຉ ງ໇ ຉໆ ງຉ ງ໇ ຌບ໇ງ ຌໆບງຌບ໇ງ ໜໆບງ ໜໆບງໜບ໇ງ ຉທົດໆ າຄ: ຆ ໇າ຋າຄນ ຄັ ໄຎ ໄຎໄ໇ຎ ກຌິ ກິ ໇ຌກຌິ ຍາຌ ຍາ໇ຌຍາຌ ຖບງ ຖບ໇ງຖບງ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 39 ຌບຌ ຌບ໇ຌຌບຌ ຉາຓ ຉາ໇ຓຉາຓ ຉທົດໆ າຄ : ຆ ໇າ຋າຄໜາ໇ ຘົຓ໇ ຘົ ໆຓຘົຓ໇ ຉ ຓ໇ ຉ ໆຓຉ ຓ໇ ຉົຓ໇ ຉົ ໆຓຉົຓ໇ ເຖ ໇ບງ ເຖ ໆບງເຖ ໇ບງ ຉັ ໇ຄ ຉັ ໆຄຉັ ໇ຄ ເ຃ົ ໇າ ເ຃ົ ໆາເ຃ົ ໇າ ຘຄັເກຈກໆຽທກຍັນທົໜໆທງ຋ີ ໆຌຌາ ຓາຎະກບຍຘາ໇ຄຘຍັ . ງບ໇ຌຑທກເປາົຓທີ຋ິ ກີ າຌຏຌັຎໆ ຽຌໜໆທງ຃ າ, ຘະຌັຌ໇຅ະຓກີຖ ະຌ຋ີ ີ ໆປໆທຓນທົໜໆ ທງຈຽທກຌັ . ຓຌັ຋ຄັ ແຓໆຌໜໆທງ຃ າ ແຖະ ຋ຄັແຓໆຌ຃ າຘຍັ . ຉທົດໆ າຄ: ຖຈົໃຌ ( ຖຈົຊຍີ ) “ ຖຈົ ” ແຓໆຌໜໆທງ຃ າ ຖຈົໃຌ ( ຂບ໇ງຓຖີຈົ ) “ ຖຈົ ” ແຓໆຌ຃ າຘຍັ 4. ຃າ ຘຍັຎະຘຓົ ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແຓໆຌໄຈຓ໇ າ຅າກກາຌຎະຘຓົ ເຂົ ໇າກຌັຂບຄຘບຄໜໆທງ຃ າ ນ ນ າງໜໆ ທງ຃ າແຍຍທ຋ິ ກີ າຌ ຎະຘຓົ ຃ າໃຌຑາຘາຖາທແຓໆຌບຄີໃຘໆ຃ທາຓໝາງເຎັຌນ ກັ . ຘະຌັຌ໇ຍຌັຈາ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ຋ີ ໆ ເກຈີໃໝໆຌີ ໇ແຓໆຌ຅ະຓີ ຃ທາຓໝາງໃໝໆເກຈີຂ ໇ຌເຖ ໇ບງ໅. ໃຌຑາຘາຖາທ. ຊາ໇ບຄີໃຘໆ຃ ຌຖກັ ຘະຌະຂບຄໜໆທງ຃ າ຋ີ ໆຌາ ຓາຎະຘຓົ ແຓໆຌຘາຓາຈແຍໆຄ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ເຎັຌຘບຄດໆ າຄ຃: ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ຑທົຑຌັ ແຖະ ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ເ຃ົ ໇າເຈຓີ . 4.1 ຃າ ຘຍັຎະຘຓົ ແງກ຃ທາຓໝາງ ແຓໆຌກາຌຎະຘຓົ ຖະນທໆາຄ ຘບຄໜໆທງ຃ າເ຃ົ ໇າຖາທເຈຓີ ນ ຘບຄ຃ າຘຍັຌາ ກຌັຉາຓກາຌຑທົຑຌັ ຉທົຉັ ໇ຄຘ າປບຄ, ດໆ ໃຌຌັຌ໇ຓໜີ ໆທງ຃ າຌ ໆ ຄຍົ ໆຄຍບກເຊຄິຆະຌຈິໃນງໆ ( ທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ, ຑາທະ, ..... ) ແຖະ ຓີ ໜໆທງ຃ າຌ ໆ ຄບກີ ເຆິ ໆ ຄໃຆເ໇ຎັຌຉທົແງກຆະຌຈິໃນງໆຌັຌ໇ເຎັຌຆະຌຈິຌບ໇ງແຉໆຑທກຓຌັ ເບກະຖາຈດໆ ຌາ ກຌັ . ຍຌັຈາ ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແງກ຃ທາຓຓາງໂປຓກຌັ ເຎັຌຖະຍຍົ ເຆິ ໆ ຄຖທຓຓໜີ ໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັ຅າ ຌທຌຌ ໆ ຄເຎັຌເບກະຑາຍ ກຌັກ ໆງບ໇ຌໜໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັຍົ ໆຄຍບກຆະຌຈິໃນງໆ. ຉທົດໆ າຄ: ຅ກັ ນງຍິ ຖຈົຊຍີ ແຉໆຄໜາ໇

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 40 ຅ກັ ໄຒຒາ໇ ຖຈົ຅ກັ ແຉໆຄກາງ ຅ກັ ຈ ຈຌ ໇າ ຖຈົໄຒ ແຉໆຄກຌິ ຅ກັ ຒາຈເຂົ ໇າ ຖຈົ ເຓ ແຉໆຄເຑຄ ໃຌຉທົດໆ າຄເ຋ຄິຌີ ໇ , ນທົໜໆທງ ((ນງຍິ)), ((ໄຒຒາ໇)), ((ຈ ຈຌ ໇າ)), ((ຒາຈເຂົ ໇າ)), ((ຊຍີ )), ((຅ກັ )), ((ໄຒ)), ((ເຓ)), ((ໜາ໇)), ((ກາງ)), ((ກຌິ)), ((ເຑຄ)). ຖທ໇ຌແຉໆ ແງກ຃ທາຓໝາງຍ ໆຓກີ າຌກໆ ຽທຂບ໇ຄກຍັ ຃ທາຓໝາງຆະຌຈິໃນງໆຂບຄນທົ ໜໆທງ ((຅ກັ )), ((ຖຈົ )) ແຖະ ((ແຉໆຄ)). ຉທົດໆ າຄ: ຏກັ ກາຈ ຈບກ຅າ ຎາ ຌ ໇າກຌິ ຏກັ ຆີ ຈບກກ ນ າຍ ຌ ໇າໃຆ໇ ຏກັ ຍົ ໆທ ຈບກຍທົ ຌ ໇າໃ຅ ຏກັ ຆ ຈບກເຘຈຊີ ຌ ໇າຉາ 4.2 ຃າ ຘຍັຎະຘຓົ ໂປຓ຃ທາຓໝາງ ແຓໆຌກາຌຎະຘຓົ ຖະນທໆາຄຘບຄໜໆທງ຃ າ ນ ຘບຄ຃ າຘຍັຌາ ກຌັ , ໃຌຌີ ໇ຍ ໆຓໜີ ໆທງ຃ າໃຈ ນ ຃ າຘຍັ ໃຈ ຍົ ໆຄຍບກຆະຌຈິໃນງໆ ນ ແງກ຃ທາຓໝາງ. ແຉໆເຓ ໆບຑທກຓຌັຓາຎະຘຓົ ກຌັແຖທ໇ ແຓໆຌຓ຃ີທາຓໝາງຍົ ໆຄຍບກ ກທາ໇ຄກທໆາ, ໃນງໆກທໆາ ແຖະ ຘຄັຖທຓກທໆາ ເຓ ໆບ຋ຽຍກຍັແຉໆຖະໜໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຌາ ຓາຎະຘຓົ ຌັຌ໇, ໜໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັ຋ີ ໆໄຈຓ໇ າຎະຘຓົ ກຌັ ເຎັຌ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ໂປຓ຃ທາຓໝາງຌັຌ໇຅ະຉບ໇ຄຑບ໇ຓປໆທຓຂຄົເຂຈ ຃ທາຓໝາງຌາ ກຌັ ນ ປໆທຓ຃ທາຓໝາງ ນ ຂຈັ຃ທາຓໝາງຌາ ກຌັ ນ ປໆທຓດໆ ໃຌທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ, ຑາທະ ..... ຓກີ າຌຑທົຑຌັ (ປໆທຓຂັຌ໇ “ ປໆທຓຆະຌຈິຈງທກຌັ ” ) ຉທົດໆ າຄ: ເຍິ ໆ ຄແງຄ ທຌັ຃ຌ ໂຘຄ໇ເຘ ໇ບ ເຍ ໆບເຓາົ ຓໆທຌຆ ໆຌ ໂຉະຉັ ໆຄ ຖ ຊາ໇ ຂຈັແງໆຄ ໜາ໇ຉາ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 41 ແຍໆຄແງກ ໂຘກເຘົ ໇າ ບບຌຆບຌ ຋ ກງາກ ເປບ ຌຆາຌ ຂຈັຂທາຄ ປໆ ຄເປບ ຄ ຆ ກງ ໇ ເຘ ໇ບຏາ໇ ຌີຓ໇ ຌທຌ ນບຓນທາຌ ທ ຌ໇ທາງ ປັ ໆຄຓີ ບ ກບັ ໆຄ ບຈົ຋ຌົ ຉ ໆຌເຉັຌ໇ ງບ໇ຄງ ຆຓົ ເຆງີ 4.3 ຃າ ຘຍັຎະຘຓົ ງາ໇ງ຃ທາຓໝາງ ແຓໆຌຍຌັຈາ຃ າຘງັຎະຘຓົ ຋ີ ໆຓໂີ຃ຄຘາ໇ຄ຃າ໇ງ຃຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແງກ຃ທາຓໝາງ ແຖະ ໂປຓ຃ທາຓໝາງ ແຉໆຘິ ໆ ຄ຋ີ ໆ ແຉກຉໆາຄແຓໆຌ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃ າຘງັຎະຘຓົ ງເາງ຃ທທາຓໝາງຍ ໆໄຈຓ໇ າ຅າກກາຌຍົ ໆຄງບກທຈັຊ , ຎະກຈົກາຌ, ຑາທະ, ໂຈງກຄົ. ຍຌັຈາ຅ຈ ຃ທາຓໝາງຂບຄແຉໆຖະໜໆທງ຃ າ ນ ຃ າຘຍັ຋ີ ໆຎະກບຍກຌັຌັຌ໇຅ະຍ ໆຆ ໇າ ໄຎຓາດໆ ໃຌຍຌັຈາ຃ າຘຍັຎະຘຓົ ບ ໆຌ. ຑທກຓຌັແຓໆຌເນຈກາຌງາ໇ງ຃ທາຓໝາງ. ຉທົດໆ າຄ: (ຉົຌ໇) ຉຌີເຎັຈ, (ຏກັ ) ຉຌີໝ,ີ... (ຉົຌ໇) ນ ກທາຄ, (ຎາ) ແຂທ໇ໄກ,໇(ແຓຄ) ຖີ ໇ຌໜາ. ຉທົດໆ າຄ: (ເ຃ບ ) ຉຈົໝາ . (ຎາ) ຈບກຄ ິ ໇ທ. (ຉົຌ໇) ກຍັແກ.໇ (ຏກັ ) ນ ເຘບ . (ແຓຄ) ນທົ຃ທາງ. (ແຓຄ) ເຂົ ໇າຘາຌ. (ຎາ) ປາກກທ໇ງ. (ເ຃ບ ) ດາຌາຄ. (ໝາກ) ຉາກຍົ . (ໝາກ) ນາຄງ ຄ ເບກະຘາຌບາ໇ຄບຄີ: 1. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາຖາທ ຖະຍຍົ 11+3 +2. 2. ຎຶຓ໇ ໄທງາກບຌຖາທຂຽຌໂຈງ຋ໆາຌຑ ຓທີຄົທ຅ິຈິ. 3. ຈຕ ຅ຌັຑຓົ ຓະທຄົ ທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຎີ຋ີ3 ຑາກ ທຆາ ິ ຑາຘາຖາທ ຎີ2002.

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 42 4. ແຍຍປຽຌຑາຘາຖາທ ແຖະ ທຈັ຋ະຌະ຋ າ. 5. ແຍຍປຽຌທຈັ຅ະຌະຌ ກຓົ ຘະຍຍັຎັຍຎ ຄໃໜໆ ຑຘ 2549. 6. ເບກະຘາຌທຈັ຅ະຌະທ຋ະິ ງາຑາກຑາຘາຖາທ-ທຌັຌະ຃ະຈ.ີ ກຈິ຅ະກາ : ບະ຋ຍິາງ, ຘຌົ຋ະຌາ, ກຈິ຅ະກາ ກໆ ຓ, ຒັຄຍຌັງາງໃຌນບ໇ຄ, ເຐິກຎະຉຍິຈັ ບ ຎະກບຌ: ຍຈັ຃ າຘຍັຑາຘາຖາທ, ແຏຌທາຈ຃ າຘຍັ຋ີ ໆ ແຖະ ຃ າຎະຘຓົ ,ທະຖ,ີແຖ ະໂນງກ ທ຋ິ ຈີາ ເຌຌີກຈິ຅ະກາ - ຃ ແຍໆຄກໆ ຓຌກັ ປຽຌ - ເຖບ ກຂຽຌ຃ າຘຍັ ເຎັຌກໆ ຓ 1.຃ າທໆາ:ຑະງາຄ 2.ໜໆທງ຃ າ 3.຃ າຘຍັ 4.ທະຖີ 5.ຎະໂນງກ - ຘຌົ຋ະຌາກຌັ ເຎັຌ຃ໆ - ຌາ ຘະເໜ຃ີ າຎະຘຓົ ຓາຘະເໜດີໆ ກະຈາຌ - ຂຽຌ຃ າຘຍັຎຽໆທ,຃ າຘຍັຆ ໇າ,຃ າຘຍັຑະງຌັຆະຌະ,຃ າຘຍັຘະນະ ,຃ າຘຍັທຌັຌະງ ຈ຋ີ ໆຉຌົ ເຖບ ກ ຂຽຌ - ບໆາຌ຃ າຘຍັຎະຘຓົ 7 ຎະເຑຈ - ແງກ຃ທາຓໝາງ - ໂປຓ຃ທາຓໝາງ - ງາ໇ງ຃ທາຓໝາງ - ຂຽຌຖາງຄາຌ

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 43 - ຃ ດາງ຃ າຊາຓແຌະຌາ ກາຌຖາງຄາຌຂບຄຌກັ ປຽຌ ຃າ ຊາຓ: 1.຅ຈ ຑເິຘຈຂບຄ຃ າຘຍັນ ໜຶ ໆທງ຃ າໃຌທຈິ຅ະຌະຘກຶ ຘາແຓໆຌຓດີໆ າຄໃຈແຈໆ ? 2.຃ າແຖະຘຍັຉໆາຄກຌັແຌທໃຈ? 3.຃ທາຓຘ າຌກຶກຽໆທກຍັ຃ າຘຍັແຖະທຈັ຅ະຌະຘກຶ ຘາຓແີຌທໃຈແຈໆ ? 4.຃ າຘຍັຎະຘຓົ ແຓໆຌແຌທໃຈ?

ທຈັ຅ະຌະຘກຶຘາ ປຽຍປຽຄໂຈງ: ຎ຋ ຑຓົ ຓະ຅ຌັ ກຈິຉຑິຌັ Page 44 ຑາກ຋IV ີ ຍຈົ຋4 ີ ທະຖ຃ ີ ຄົຉທົ ເທຖາຘບຌ 2 ຆົ ໆທໂຓຄ ຅ ຈ ຎະຘຄົ: - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິ຃ທາຓໝາງທະຖ຃ີຄົຉທົ຃ ຌ ແຖະ ຃ໆາຂບຄທະຖ຃ີຄົຉທົ - ເຑ ໆບໃນຌ໇ກັ ປຽຌປ ເ໇ຊຄິທ຋ີ ກີ າຌ຅າ ແຌກທະຖ຃ີຄົຉທົ ຃ທາຓໝາງຂບຄທະຖ຃ີຄົຉທົ ແຓໆຌກໆ ຓ຃ າ຋ີ ໆຓປີ ຍກາຌ ແຖະ ຃ທາຓໝາງຘຄັຖທຓແຉໆ຃ຄົຉທົ . ຘະຌັຌ໇ທະຖ຃ີຄົຉທົ຅ະຓຖີກັ ຘະຌະແໜຌ໇ ແກໆຌ, ເກຈີຓເີບຄ, ຍຄັ຃ຍັ , ຓຖີກັ ຘະຌະຘຄັ຃ຓົ ຑທກຓຌັ຋ຽຍເ຋ົ ໆາກຍັ຃ າຘຍັ . ຉທົດໆ າຄ: ກຌິຎ ຌປບ໇ຌ຋ບ໇ຄ, ນທົຖາ໇ຌຖ ໆຌ຃ , ນທົຓົຌ໇ກົຌ໇ຉັ ໇ຄ, ເຎັຌ຋ບຄແຏໆ ຌຈຽທ, ໝາເນົ ໆາຍ ໆຂຍົ , ຈ າ຃ກ າ , ເຍາົ຃ຘ ະໂຌ, ຆາ໇຃ເ ຉົ ໆາ, ໄທຎາຌຖຓົ , ຂຓົ ຎາຌເ຃ບ ເຂາົປ , ກາ໇ຂີ ໇຃ັ ໆຄ, ແຂຄຌບກບໆບຌໃຌ,ຌກົ ຘບຄນທົ , ຉຖີທຈ ກທຈຑຽຄ, ຉຌີຘັຌ໇ຓງ າທ, ຉຍົນທົແຖທ໇ຖ ຍນ ຄັ, ຌ ໇າຂ ຌ໇ ໄທໃ໇ຌ ຌ ໇າໃຘໄທຌ໇ບກ,ຉກົ ຌ ໇າຍ ໆ ໄນ ຉກົໄຒຍ ໆ ໄໝ,໇ຉ ໆ ຃ທາຓງາທຆາທ຃ທາຓງຈ , ໜາ໇ໄນທນ໇ ຄັນ ບກ,... ຃ ຌ຃ໆາທະຖ ີ ຃ ຌ຃ໆາທະຖ຃ີຄົຉທົ ຋ຄັໝຈົຍຌັຈາ ຅ຈ ຑເິຘຈກໆ ຽທກຍັ຅ຈ ເຈັ ໆຌ຃ທາຓໝາງ຋ີ ໆ ໄຈເ໇ທົ ໇າຓາຓຌັຎະກບຍ ແຖະ ຋ຄັຎະຘຓົ ຎະຘາຌ ກາງເຎັຌ຃ ຌ຃ໆາຂບຄທະຖ຃ີຄົຉທົ .