ຄູ່ມືສໍາລັບພໍ່ແມ່ເພື່ອເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ດ້ານການດູແລແລະພັດທະນາການເດັກ -ອ. ພູສະຫວັນ ພູວັນຄຳ

40 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ການອະນາໄມ ດັງ ດັງຄົນເຮົາມີຢູ່ 1 ອັນ ເຮັດໜູ້າທີື່ຫາຍໃຈ ແລະ ຮັບກິື່ນ ເຊັົ່ນ : ກີື່ນຫອມຂອງດອກໄມູ້ ກີື່ນ ເໝັນຂອງຂີົ້ເຫຍືື່ອ ແລະ ກີື່ນອືື່ນໆ ເປັນຕົົ້ນ ເຮົາຕູ້ອງດູແລຮັກສາ ດັງໃຫູ້ດີຢ່າໃຫູ້ເປັນອັນຕະລາຍ ຫຼື ຕິດເຊືົ້ອ ການທ າຄວາມສະອາດ ດັງ 1. ຄວນໃຊູ້ຜູ້າທີື່ສະອາດຊຼຸບນ ້າໝາດໆ ເຊັດຮູດັງ ເມືື່ອຝຸ່ນຫຼື ນ ້າມູກຕິດຢູ່ 2. ບ ໍ່ຄວນຢູ່ໃນທີື່ມີອາກາດເປິເປືົ້ອນ ຫຼື ມີຝຸ່ນລະອອງຫຼາຍ 3. ບ ໍ່ຄວນໃຊູ້ນິົ້ວມື ຫຼື ວັດຖຼຸແຂງແກະດັງເພາະຈະເຮັດໃຫູ້ດັງອັກເສບ ແລະ ຕິດເຊືົ້ອໂລກ ສູູ່ຮູ່າງກາຍໄດູ້ງູ່າຍ 4. ບ ໍ່ຄວນສັົ່ງນ ້າມູກແຮງໆ ເມືື່ອເປັນຫວັດ 5. ບ ໍ່ຖອນຂົນດັງຖິົ້ມ ຫຼື ຕັດໃຫູ້ສັົ້ນ ເພາະຈະເຮັດໃຫູ້ຝຸ່ນລະອອງ ແລະ ເຊືົ້ອໂລກ ສູູ່ ຮູ່າງກາຍໄດູ້ງູ່າຍ 6. ລະວັງບ ໍ່ໃຫູ້ດັງໄດູ້ຮັບການ ກະທົບຢ່າງຮຸນແຮງເພາະອາດເຮັດໃຫູ້ ເລືອດັງອອກ 7. ບ ໍ່ເອົາໃນພືດ ແກູ່ນພ ດ ຫຼື ວັດຖຼຸຍັດໃສູ່ໃນດັງເພາະມັນຈະຫຼຼຸດເຂົົ້າໄປໃນດັງ ແລະ ປິດ ທາງເດີນຫາຍໃຈ ອາດເຮັດໃຫູ້ເສຍຊີວິດໄດູ້ 8. ຫາກມີອາການຜິດປົກກະຕິຄວນປືກສາແພດ

41 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ການອະນາໄມມື ການ ‘ລູ້າງມື’ ເປັນການທ າຄວາມສະອາດເພືື່ອຊ າລະລູ້າງສິື່ງສົກກະປົກທີື່ຕົກຄູ້າງ ລວມທັງ ເຊືົ້ອພະຍາດ ທີື່ເຮົາບ ໍ່ອາດເບິື່ງເຫັນໄດູ້ດູ້ວຍຕາເປົັ່າ ຈາກການສ າຜັດ , ການຈັບສິື່ງຂອງຕູ່າງໆ ອູ້ອມ ຕົວເຮົາ .ເນືື່ອງຈາກວູ່າສະຖານນະການໃນປະຈຸບັນທີື່ການຮັກສາຄວາມສະອາດເປັນເລືື່ອງທີື່ຄວນ ປະຕິບັດຢ່າງເຄັົ່ງຄັດ ເພາະໃນທຸກມືົ້ເຮົາໃຊູ້ມືໃນການຈັບສິື່ງຂອງນັບເທືື່ອບ ໍ່ໄດູ້ .ຊ ື່ງອາດເປັນພາຫະໃນ ການແຜູ່ກະຈາຍເຊືົ້ອພະຍາດສູູ່ຄົນອືື່ນ ແລະ ຕົນເອງໄດູ້ການດຸໝັົ່ນທ າຄວາມສະອາດ ແລະ ເບິື່ງແຍງມື ດູ້ວຍສະບູູ່ລູ້າງມືທຸກເທືື່ອຫຼັງສ າຜັດສິື່ງຂອງຕູ່າງໆ ຈ ື່ງເປັນຫົນທາງໃນການຊູ່ວຍຮັກສາ ແລະ ປ້ອງກັນ ການແຜູ່ກະຈາຍເຊືົ້ອພະຍາດໄດູ້ ລູ້າງມື 7 ຂັົ້ນຕອນ ເຮັດຄວາມສະອາດມືຢ່າງຖືກວິທີ ຫຼາຍຄົນອາດລືົ້ງເຄີຍກັບການລູ້າງມືເປັນປົກກະຕິຢູ່ແລູ້ວແຕູ່ສູ່ວນຫຼາຍເປັນການລູ້າງມືທີື່ຜິດ ວິທີແລະ ຮີບຮູ້ອນ ເຮັດຄວາມສະອາດບ ໍ່ທົົ່ວເຖິງ ຫຼື ລະເລີຍຈຸດສ າຄັນ ເຊ ື່ງເປັນຕ າແໜູ່ງທີື່ສະສົມ ເຊືົ້ອພະຍາດໄປເຊັົ່ນ:ນິົ້ວມື ຫຼື ປາຍນິົ້ວມືເຊີື່ງການລູ້າງມືທີື່ຖືກຕູ້ອງຈະຕູ້ອງໃຊູ້ເວລາຢ່າງນູ້ອຍປະ ມານ 20 ວິນາທີ ປະກອບໄປດູ້ວຍ 7 ຂັົ້ນຕອນ ດັົ່ງນີົ້:

42 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 1. ຝ່າມືຖູຝ່າມື: ບີບສະບູລູ້າງມືລົງເທິງຝ່າມື ປະສົມກັບນ ້ານູ້ອຍໆ ແລະ ຖູເທິງ ຝ່າມືໃຫູ້ເກີດຟອງຂ ົ້ນ ຈາກນັົ້ນເອົາຝາມືທັງສອງຂູ້າງເຂົົ້າຫາກັນ ແລະ ຖູວົນໄປໃຫູ້ທົົ່ວມື 2. ຝ່າມືຖູຫຼັງມື : ໃຊູ້ຝ່າມືຂູ້າງຂວາວາງລົງທີື່ຫຼັງມືຂູ້າງຊູ້າຍ ຈາກນັົ້ນຖູສະບູູ່ແຫລວ ລູ້າງມືວົນໄປໃຫູ້ທົົ່ວ ຫຼັງມືແລະ ຫວູ່າງນິົ້ວມື ເຮັດສະຫຼັບກັນທັງສອງຂູ້າງ

43 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ສອງຝ່າມືຖູຫວູ່າງນິົ້ວມື : ຝ່າມືທັງສອງຂູ້າງເຂົົ້ານ າກັນ ຈາກນັົ້ນສອດນິົ້ວປະສານກັນໃຫູ້ເປັນຮູບ ຕັວ X ຖູວົນໄປມາລະຫວູ່າງຫວູ່າງນິົ້ວມືໃຫູ້ສະອາດ 4. ຖູຫຼັງນິົ້ວມືແລະ ເລັບມື: ງ ນິົ້ວມືທັງສອງຂູ້າງກູ່ຽວເຂົົ້າຫາກັນ ແລະ ຖູວົນໄປມາ

44 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 5. ຖູນິົ້ວຫົວໂປ້ມື: ກາງນິົ້ວໂປ້ງຊູ້າຍແຍກອອກມາ ໃຊູ້ຝ່າມືຂູ້າງຂວາກ າອູ້ອມນິົ້ວມືຈາກນັົ້ນຖູໄປມາ ເຮັດສະລັບກັນທັງສອງຂູ້າງ 6. ຖູປາຍນິົ້ວມືເທິງຝ່າມື : ແບມືຂູ້າງໜ ື່ງ ແລູ້ວໃຊູ້ປາຍນິົ້ວມືອີກຂູ້າງຖູເທິງຝ່າມືຕາມແນວຂວາງ ເຮັດ ສະລັບກັນທັງສອງຂູ້າງ

45 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 7. ຖູອູ້ອມຂ ໍ້ມື: ກ າມືອູ້ອມບ ລິເວນຂ ໍ້ມືແລະ ຖູວ ົນໄປມາ ເຮັດສະລັບກັນທັງສອງຂູ້າງ ເພືື່ອເປັນການ ເບິື່ງແຍງຝ່າມືຕັົ້ງແຕູ່ຂ ໍ້ມືຈົນເຖິງປາຍນິົ້ວມື ຫຼັງການລູ້າງມືຄວນເຊັດມືໃຫູ້ສະອາດດູ້ວຍການໃຊູ້ເຈູ້ຍທິດຊູ ແບບໃຊູ້ແລູ້ວຖິົ້ມ ຫຼືແພທີື່ ສະອາດ ຫຼີກລູ້ຽງການປິດກ໋ອກນ ້າທີື່ໃຊູ້ມືສ າຜັດໂດຍກົງ ອາດໃຊູ້ທິດຊູມາຮອງຈັບກູ່ອນປິດກ ໍ່ໄດູ້ ການລູ້າງມືຄືວິທີທີື່ດີທີື່ສຸດໃນການປົກປ້ອງຕົວເຮົາຈາກເຊືົ້ອໄວຣັດ ນອກເໜືອຈາກການຫຼີກ ລູ່ຽງບ ໍ່ໃຊູ້ມືໃນການສ າຜັດໜູ້າ ຕາ ດັງ ຫຼື ປາກ. ແຕູ່ເຖິງວູ່າ ການລູ້າງມືຈະເປັນເລືື່ອງທີື່ດີຕ ໍ່ສຸຂະ ອະນາໄມ ແຕູ່ຫາກລູ້າງມືເລືົ້ອຍໆເກີນໄປ ກ ໍ່ອາດສົົ່ງຜົນເສຍກັບຝ່າມືຂອງເຮົາໄດູ້ ເພາະສານທ າຄວາມ ສະອາດໃນສະບູູ່ແຫລວ ລູ້າງມືທີື່ເປັນຕົວກ າຈັດເຊືົ້ອພະຍາດ ແລະ ສິື່ງສົກກະປົກ ມີຄູ່າຄວາມເປັນດູ່າງ ຄູ່ອນຂູ້າງສູງອາດສົົ່ງຜົນໃຫູ້ເກີດບັນຫາມືແຫູ້ງລອກ ຫຼື ຜິວສູຍເສຍສົມດຸນທັງຫມົດເຖິງການໃຊູ້ເຈວ ເອລກ ຮ ເຮັດຄວາມສະອາດມືເລືົ້ອຍໆ ກ ື່ອາດເຮັດໃຫູ້ມືແຫູ້ງໄດູ້ ເພາະເຈວເອລກ ຮ ຈະດູດຄວາມ ຮູ້ອນບ ລິເວນຜິວໜັງອອກໄປເຮັດໃຫູ້ຮູູ້ສ ກເຢັນ.

46 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 4. ຄວາມປອດໄພສ າລັບເດັກໄວຮຽນ 6-12 ປີ ເດັກອາຍຸ 6-8 ປີເສຍຊີວິດຈາກອຸປະຕິເຫດ ແລະ ຄວາມຮຸນແຮງປີລະ204-254 ຄົນ ຄິດເປັນ ອັດຕາການຕາຍ 19-24 ຄົນ ຕ ໍ່ເດັກໜືື່ງແສນຄົນ ເດັກອາຍຸ 9-12 ປີ ເສຍຊີວິດປີລະ 159-173 ຄົນ ຄິດເປັນອັດຕາການຕາຍ 15-16 ຄົນຕ ໍ່ເດັກໜືື່ງແສນຄົນ. ກາຍເຄີື່ງ( 45-57 % ) ຂອງສາເຫດການ ຕາຍເກີດຈາກການຕົກນ ້າຕາຍ , ໂດຍເກີດເຫດບ ລິເວນໜອງນ ້າ ຫູ້ວຍ ແມູ່ນ ້າຂອງ ອູ່າງເກັບນ ້າ ຕູ່າງໆ ຮອງລົງມາຄືການຕາຍຈາກອຸປະຕິເຫດ ຕາມເສັົ້ນທາງ ທາງລົດ 4415-22% ການຕາຍຈາກສາເຫດອືື່ນໆເຊັົ່ນ: ໄຟຟ້າດູດ ການຂາດອາກາດຫາຍໃຈ ຈາກການຖືກຜູກຄ ຫຼື ປືນວັດຖຼຸ ລະເບີດ ໄພທ າມະຊາດ ໄຟໄໝູ້ ແລະ ການຕົກຈາກບູ່ອນສູງ ນອກຈາກນີົ້ມີລາຍງານ ການຖືກທ າຮູ້າຍດູ້ວຍຂອງແຂງ ຂອງມີຄົມ ແລະ ອາວຸດປືນ ແລະ ໄພພິບັດນ ້າຖູ້ວມ ການຕາຍຈາກ ສາເຫດອືື່ນໆເຊັົ່ນ : ໄຟຟ້າດູດ ການຂາດອາກາດຫາຍໃຈ ຟ້າຜູ່າ ຕົກຕົົ້ນໄມູ້ເສຍຊີວິດໃນໄຮູ່ນາ ເຊັົ່ນ : ລົດກູ່ຽວເຂົົ້າທັບ ການຖືກກ າແພງ ແລະ ເສົາໄຟຟ້າທັບ ແລະ ເສຍຊີວິດຈາກຢາຂູ້າແມງໄມູ້ ຫຼືຢາຂູ້າ ສັດຕູພ ດ 5. ແນວທາງການຈັດການຄວາມປອດໄພ ▪ ຫຼັກການທີ 1 ຈັດສະພາບແວດລູ້ອມທີື່ປອດໄພທັງພາຍໃນເຮືອນ ນອກເຮືອນ ແລະ ການເດີນທາງ

47 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 1. ທີື່ພັກອາໃສມີປະຕູປ່ອງຢ້ຽມທີື່ແຂງແຮງ ສາມາດປ້ອງກັນ ຂີົ້ລັກເຂົົ້າເຮືອນ ຫຼື ບຸກຄົນພາຍ ນອກໄດູ້. 2. ເລືອກໃຊູ້ແລະຈັດວາງເຟີນິເຈີໃຫູ້ເໝາະສົມເຊັົ່ນ:ຕິດຕັົ້ງຕູູ້ຊັົ້ນວາງຂອງ ຊັົ້ນວາງໂທລະທັດ ເຮືອນທີື່ມີຄວາມໝັົ້ນຄົງບ ໍ່ລົົ້ມງູ່າຍ ເພືື່ອປ້ອງກັນການລົົ້ມທັບເດັກ ເມືື່ອເດັກຂືົ້ນປືນ 3. ແຍກເກັບ ຫຼື ຈັດວາງສີື່ງຂອງທີື່ອາດກ ໍ່ໃຫູ້ເກີດອັນຕະລາຍໃຫູ້ມິດຊິດເຊັົ່ນ:ຢາປົວພະຍາດ ຢາຂູ້າແມງໄມູ້ ສານອັນຕະລາຍຕູ່າງໆ ໃຫູ້ໄກມືເດັກ . 4. ບ ໍ່ໃຫູ້ຫຼິົ້ນຂອງຫຼິົ້ນອັນຕະລາຍເຊັົ່ນ:ຂອງຫຼິົ້ນທີື່ມີຄົມ ປືນອັດລົມ ພຸດອກໄມູ້ໄຟ ແລະ ອືື່ນໆ 5. ຮຽກຮູ້ອງ ແລະ ໃຫູ້ຄວາມຮູ່ວມມື ກັບຊຼຸມຊົນໃນການຈັດພືົ້ນທີື່ ຫຼິົ້ນນອກບູ້ານທີື່ປອດໄພ ໃຫູ້ເດັກເຊັົ່ນ : ເດີື່ນເດັກຫຼິົ້ນ ທີື່ບ ໍ່ໃກູ້ຫົນທາງ ມີຮົົ້ວກັົ້ນເພືື່ອປ້ອງກັນບ ໍ່ໃຫູ້ລົດຕ າເດັກນູ້ອຍ ຫຼື ຕົກນ ້າ ຕິດຕັົ້ງເຄືື່ ອງຫຼີົ້ນໃນເດີື່ນເດັກຫລີົ້ນ ເດີື່ນບານເຕະມີເສົາທີື່ໝັົ້ນຄົງ ບ ໍ່ລົົ້ມງູ່າຍ 6. ຈັດໃຫູ້ມີຜູູ້ດູແລໃນຊຼຸມຊົນ ( ອາສາສະໝັກພັດທະນາເດັກ ) ໃນຊູ້ວງເວລາທີື່ເດັກຢູ່ໃນຊຼຸມ ຊົນເຊັົ່ນ: ຊູ້ວງ ແລງ ວັນພັກ ຫຼື ຊູ້ວງປິດການຮຽນ. 7. ຈັດໃຫູ້ເດັກເດີນທາງດູ້ວຍຄວາມປອດໄພເຊັົ່ນ:ຈັດລົດໂຮງຮຽນ, ໃສູ່ໝວກກັນນ໋ອກຕອນ ຂີື່ລົດຈັກ ທີື່ເໝາະສົມຕາມອາຍຸຂອງເດັກ. ▪ ຫຼັກການທີ 2 ການດູແລ ປົກປ້ອງຄຸູ້ມຄອງເດັກໂດຍຜູູ້ດູແລ 1. ຢ່າປະໜາດໂດຍຈັດໃຫູ້ເດັກຢູ່ໃນທີື່ທີື່ປອດໄພ ຕິດຕາມ ກວດກາເລືື່ອງຄວາມປອດໄພ ຂອງເດັກເປັນໄລຍະ ຮູູ້ວູ່າເດັກຢູ່ໃສ ກ າລັງເຮັດຫຍັງໃນຂະນະນັົ້ນ ບ ໍ່ປ່ອຍໃຫູ້ເດັກຢູ່ກັບ ຄົນແປກໜູ້າຕາມລ າພັງ ໂດຍສະເພາະບຸກຄົນອັນຕະລາຍເຊັ ົ່ນ:ຄົນທີ ື່ເສບຢາເສບຕິດ, ບຸກຄົນທີື່ມີປັນຫາດູ້ານອາລົມ, ບຸກຄົນທີື່ເສບຕິດທາງເພດ ຫຼືກິນເຫຼົົ້າເມົາເປັນຕົົ້ນ. 2. ກ ານົດລະບຽບຄວາມປອດໄພແຈູ້ງໃຫູ້ເດັກຮູູ້ ແລະ ໃຫູ້ເຮັດຕາມຢ່າງເຄັົ່ງຄັດສະໝ ໍ່າສະເໝີ ໂດຍສະເພາະກົດຂອງການທ າຮູ້າຍຮ ູ່າງກາຍ ບ ໍ່ປ ່ອຍໃຫູ້ເດັກຕີກັນ ຫຼື ກວນກັນໃນ ລະຫວູ່າງເດັກ ແລະ ໃຫູ້ຫູ້າມຜູູ້ອືື່ນມາສ າຜັດຮູ່າງກາຍເດັກໃນສູ່ວນທີື່ຄວນປົກປ້ອງ ເຊັົ່ນ : ປາກ ເອິກ ກົົ້ນ ແລະ ອະໄວຍະວະເພດ ຫຼື ອະໄວຍະວະຕູ່າງໆ ເປັນຕົົ້ນ 3. ບ ໍ່ຈູ້າງ ບ ໍ່ໃຊູ້ໃຫູ້ເດັກຊືົ້ ຫຼື ເສບ ກິນເຄືື່ອງດືື່ມມືນເມົາ ເຫຼົົ້າ ເບຍ ຢາສູບ ຢານອນຫຼັບ ຂອງ ມືນເມົາ ແລະ ສີື່ງເສບຕິດທຸກຊະນິດ. 4. ໃນກ ລະນີທີື່ເດັກຕູ້ອງໃຊູ້ເຄືື່ອງໃຊູ້ໄຟຟ້າ ຫຼື ເຄືື່ອງມືຕູ່າງໆ ຜູູ້ດູແລຕູ້ອງພິຈາລະນາວູ່າ ເປັນ ເຄືື່ອງມື ທີື່ມີກົນໄກການເຮັດວຽກບ ໍ່ສັບຊູ້ອນ ຫຼື ບ ໍ່ເປັນອັນຕະລາຍ ກູ່ອນອະນຸຍາດໃຫູ້ ເດັກໃຊູ້ ຜູູ້ດູແລຕູ້ອງສອນ ສາທິດການໃຊູ້ ແລະ ຄວບຄຸມດູແລໃຫູ້ເດັກເຮັດໄດູ້ເທືື່ອລະຂັົ້ນ ຕອນ . 5. ບ ໍ່ສົົ່ງເສີມໃຫູ້ເດັກຂັບຂີື່ລົດຖີບ ລົດຈັກ ແລະ ຝືກໃຫູ້ເດັກໃຊູ້ອຸປະກອນເສີມຢ່າງປອດໄພ ເປັນປະຈ າເຊັົ່ນ:ໃສູ່ໝວກກັນນ໋ອກ ໃສູ່ເຂັມຄັດນິລະໄພຕອນຂີື່ໃນລົດໃຫຍູ່ໂດຍຕູ້ອງເຮັດ ໃຫູ້ເດັກເບີື່ງເປັນຕົວຢ່າງກູ່ອນ .

48 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 6. ຜູູ້ດູແລຮູູ້ວິທີການປະຖົມພະຍາບານເບືົ້ອງຕົົ້ນ ການປະຕິບັດການກູູ້ຊີບພືົ້ນຖານ ( ການເປົັ່າ ປາກ ນວດຫົວໃຈ ແລະ ການຕົບຫຼັງກົດໜູ້າເອິກ ຫຼື ກົດທູ້ອງເພືື່ອກ າຈັດສີື່ງແປກປອມ ອອກຈາກຫຼອດລົມ ) ແລະ ການປ້ອງກັນການບາດເຈັບໃນເດັກ . 7. ຜູູ້ດູແລເດັກຄວນຮູູ້ວິທີການ ສືື່ສານກັບໜູ່ວຍສຸກເສີນທາງການແພດ ລວມທັງຮູູ້ວິທີການ ສົົ່ງຕ ໍ່ເດັກໃນພາວະສຸກເສີນໄປຫາສະຖານພະຍາບານໃກູ້ຄຽງ. ▪ ຫຼັກການທີ 3 : ສອນໃຫູ້ເດັກຫຼີກລູ່ຽງຈຸດອັນຕະລາຍ ປະຕິບັດຕາມກົດຂອງຄວາມປອດໄພ ແລະ ມີທັກສະຊີວິດ ເພືື່ອຄວາມປອດໄພ 1. ໃຫູ້ເດັກມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນກູ່ຽວກັບຈຸດສູ່ຽງ ແລະ ສະຖານະການ ອັນຕະລາຍ ສາມາດຄົົ້ນຫາຈຸດສູ່ຽງໄດູ້ເອງ ລວມທັງຮູ່ວມແກູ້ໄຂຄວາມສູ່ຽງ ແລະ ກ ານົດ ກົດແຫູ່ງຄວາມປອດໄພຮູ່ວມກັນເຊັົ່ນ: ບ ໍ່ຂັບຂີື່ລົດ ທີື່ມີຄົນຫຼາຍ ບ ໍ່ແລູ່ນຫຼິົ້ນແຄມທາງ ບ ໍ່ ຫຼິົ້ນນ າ ໂດຍບ ໍ່ມີຜູູ້ໃຫຍູ່ຢູ່ນ າ ບ ໍ່ຫຼິົ້ນປືນ ວັດຖຼຸລະເບີດ ບ ໍ່ຫຼີົ້ນຮຸນແຮງ ບ ໍ່ຫຼິົ້ນໄຟ ບ ໍ່ປີນຫຼີົ້ນ ບູ່ອນສູງ ບ ໍ່ຮັບຂອງ ຫຼື ໄປກັບຄົນແປກໜູ້າ ຂ ອະນຸຍາດ ເມືື່ອຕູ້ອງການອອກນອກບ ລິເວນ ທີື່ປອດໄພ. 2. ໃຫູ້ເດັກມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນກັບບຸກຄົນອັນຕະລາຍເຊັົ່ນ : ເພືື່ອນທີື່ ດືົ້ ບ ໍ່ຟັງຄວາມ ບຸກຄົນທີື່ຕິດຢາເສບຕິດ ບຸກຄົນທີື່ມີບັນຫາທາງດູ້ານອາລົມ ຕິດຢາເສບຕິດ ເສບຕິດທາງເພດ ຫຼື ບຸກຄົນທີື່ຕິດເຫຼົົ້າ ເປັນຕົົ້ນ . ແລະ ຮູູ້ຈັກປ້ອງກັນຕົນເອງຈາກໄພ ຕູ່າງໆ ໂດຍສະເພາະໄພຄຸກຄາມທາງເພດເຊັົ່ນ : ບ ໍ່ແຕູ່ງກາຍລ ໍ້ແຫຼມ ບ ໍ່ເດີນທາງໄປໃນ ຍາມຄ ໍ່າຄືນເດີກດືື່ນ ໂດຍລ າພັງ . 3. ສູ້າງຄວາມໄວູ້ວາງໃຈ ສົນທະນາ ແລະ ໃຫູ້ເລົົ່າໃຫູ້ຟັງ ເມືື່ອມີຜູູ້ອືື່ນມາກະທ າ ຫຼືປະຕິບັດ ໂດຍບ ໍ່ສົມຄວນເຊັົ່ນ : ການສ າຜັດຮູ່າງກາຍໃນສູ່ວນທີື່ຄວນປົກປ້ອງເຊັົ່ນ: ປາກ ເອິກ ກົົ້ນ ແລະ ອະໄວຍະວະເພດ ຫຼື ອະໄວຍະວະຕູ່າງໆ ເປັນຕົົ້ນ 4. ຝືກສອນໃຫູ້ເດັກຮູູ້ຈັກ ການປະຕິເສດ ການບ ໍ່ຍອມເຮັດຕາມເຖິງຈະເປັນຄົນໃກູ້ຊິດເມືື່ອບ ໍ່ ໝັົ້ນໃຈວູ່າສີື່ງທີື່ຖືກຊັກຊວນໃຫູ້ປະຕິບັດນັົ້ນ ຈະນ າໄປສູູ່ອັນຕະລາຍຫຼື ບ ໍ່. ຝືກໃຫູ້ມີທັກ ສະການຈັດການຄວາມຂັດແຍູ່ງຢ່າງເໝາະສົມໃນຫຼາຍຮູບແບບ ໂດຍບ ໍ່ໃຊູ້ຄວາມຮຸນແຮງ ເຊັົ່ນ : ຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນ ຍອມຮັບຜິດ ປັບປຸງຕົນເອງ ເປັນຕົົ້ນ 5. ຝືກໃຫູ້ຫຼີກລູ່ຽງ ຫຼື ຂ ຄວາມຊູ່ວຍເຫຼືອເມືື່ອຖືກຄຸກຄາມ ບຸກລຸກທາງຮູ່າງກາຍ ຫຼື ທາງເພດ 6. ຝືກໃຫູ້ຄຸມອາລົມຄຸມຕົນເອງ ຫຼື ຝືກແອບການລະບາຍຄວາມຮູູ້ສ ກອອກທາງເພດຢ່າງ ເໝາະສົມເຊັົ່ນ : ການອອກກ າລັງກາຍ ຫຼິົ້ນດົນຕີ ສິລະປະ ບ ໍ່ຫຍຸູ້ງກູ່ຽວກັບສືື່ລາມົກ ວາງ ຕົວເໝາະສົມກັບຄົນແປກໜູ້າ 7. ເດັກຕູ້ອງໄດູ້ຮັບການສອນ ແລະ ຝືກທັກສະເພືື່ອໃຫູ້ເກີດຄວາມປອດໄພ ເຊັົ່ນ : ຝືກແອບການ ລອຍນ ້າໃຫູ້ເປັນ ຂືົ້ນເຮືອ ການຊູ່ວຍເຫຼືອຄົນຕົກນ ້າ ການຂີື່ລົດ ການໃສູ່ໝວກກັນນ໋ອກ ການ ໃຊູ້ເຄືື່ອງໄຟຟ້າ ເຄືື່ອງ ມືຊູ່ວຍໃນເຮືອນ ຫຼື ກິດຈະກ າອືື່ນໆ ທີື່ເດັກຕູ້ອງປະຕິບັດ

49 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 8. ເດັກຕູ້ອງໄດູ້ຮັບຄວາມຮູູ້ສອນທັກສະ ການປ້ອງກັນອັນຕະລາຍ ແລະ ການໜີຈາກໄພທ າມະ ຊາດທີື່ເຫັນເລືົ້ອຍໆ ໃນເຂດຊຼຸມຊົນ ເຊັົ່ນ : ນ ້າຖູ້ວມ ໄຟໄໝູ້ ແລະ ອືື່ນໆ ໂດຍຝືກໃຫູ້ແອບ ການໜີໄຟ ການເອີົ້ນຂ ຄວາມຊູ່ວຍເຫຼືອ ຈາກຜູູ້ໃຫຍູ່ ຮູູ້ຈັກໃຊູ້ໂທລະສັບ ເບີໂທສຸກເສີນ ແລະ ເບີໂທຜູູ້ປົກຄອງ 9. ສ າລັບເດັກໃຫຍູ່ຕູ້ອງໄດູ້ຮັບການສອນວິທີການ ປະຖົມພະຍາບານເບືົ້ອງຕົົ້ນ ການປະຕິບັດ ການກູູ້ຊີບຂັົ້ນພືົ້ນຖານ ( ການເປົັ່າປາກ ນວດຫົວໃຈ ການກົດທູ້ອງ ເພືື່ອກ າຈັດສີື່ງແປກປອມ ອອກຈາກຫຼອດລົມ ) ➢ ພ ດຕິກ າສູ່ຽງ ພ ໍ່ແມູ່ຄວນສືກສາ ພັດທະນາການຕາມຊູ້ວງໄວຂອງລູກ ແລະ ປັບວິທີການລູ້ຽງດູໃຫູ້ເໝາະສົມ ກັບໄວຂອງລູກ ຄວນມີເວລາທີື່ມີຄຸນນະພາບ ແລະ ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເວົົ້າໄດູ້ເລົົ່າປະສົບການຢູ່ ໂຮງຮຽນ ຫຼື ເຫດການຕູ່າງໆ ຢ່າງສະໝ ໍ່າສະເໝີ ການເລົົ່າເລືື່ອງຂອງເດັກໃຫູ້ພ ໍ່ແມູ່ໄດູ້ຮັບຮູູ້ເຖິງແນວ ຄິດການກະທ າ ແລະ ພ ດຕິກ າຕູ່າງໆ ຂອງລູກ ແລະ ໝູູ່ເພືື່ອນ ກ ລະນີທີື່ພົບເຫັນຄວາມສູ່ຽງ ເລືື່ອງ ໃດໆກ ໍ່ຕາມເຊັົ່ນ : ການສູບຢາ,ການໃຊູ້ຄວາມຮຸນແຮງ,ການຕິດເກມ ຫຼື ເລືື່ອງເພດ ເປັນຕົົ້ນ ພ ໍ່ແມູ່ ຄວນພະຍາຍາມເຂົົ້າໃຈ ແລະ ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ສະແດງຄວາມຄິດເຫັນຂອງຕົນເອງກູ່ອນ ຢ່າ ດູ່ວນຖືກ ຫຼື ຜິດ ຮັບຟັງ ແລະ ຫາແນວທາງ ຫຼື ເຮັດຂ ໍ້ຕົກລົງຮູ່ວມກັນເວລາທີື່ຕູ້ອງການແກູ້ໄຂບັນຫາ ຕູ່າງໆ ຄວາມສ າພັນທີື່ດີຂອງພ ໍ່ແມູ່ ກັບ ລູກ ເປັນຄົນມີຄຸນນະສົມບັດທີື່ສ າຄັນທີື່ຈະປົກປ້ອງເດັກໃນ ໄວຮຽນຈາກພ ດຕິກ າສູ່ຽງຕູ່າງໆ ສີື່ງຕ ໍ່ໄປນີົ້ ໃນໄວຮຽນຕອນປາຍຖູ້າເດັກມີປັນຫາເກີນກວູ່າ 2 ຂ ໍ້ ຖືວູ່າມີພ ດຕິກ າສູ່ຽງທີື່ພ ໍ່ແມູ່ ຄວນ ນ າເດັກໄປຫາແພດເພືື່ອຄົົ້ນຫາສາເຫດ ແລະ ແກູ້ໄຂ

50 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ H – Home, Health ເຊັົ່ນ : ມີບັນຫາຢູ່ເຮືອນ ມີຄວາມຮຸນແຮງໃນເຮືອນ ຫຼື ປັນຫາ ສຸຂະພາບ E – Education ມີປັນຫາການຮຽນ A – Acitivities ເຊັົ່ນ : ຕິດເກມ ລັກໜີຈາກໂຮງຮຽນ ໃຊູ້ເງິນຫຼາຍ D – Drug ລອງສູບຢາ ຫຼື ກູ່ຽວຂູ້ອງກັບຢາເສບຕິດ S – Sex ມີພ ດຕິກ າບົົ່ງບອກໄປສົນໃຈເລືື່ອງເພດ S – Safety ມີພ ດຕິກ າ ບ ໍ່ຟັງຄວາມ ສູ່ຽງຕ ໍ່ການເກີດອັນຕະລາຍ ➢ ສືື່ ອິນເຕີເນັດ ແລະ ເກມ ພ ໍ່ແມູ່ ຄວນຮູູ້ຈັກການໃຊູ້ ສືື່ ຫຼື ອິນເຕີເນັດ ແລະ ເກມ ສືກສາທັງປະໂຫຍດ ແລະ ຜົນກະທົບ ດູ້ານລົບທີື່ມີຕ ໍ່ເດັກ ຄວນອະນຸຍາດໃຫູ້ເດັກ ຊູ້ວງໄວປະຖົມສືກສາ ຫຼື ອາຍຸຫຼາຍກວູ່າ 6 ປີ ຂືົ້ນໄປ ໄດູ້ ໃຊູ້ອິນເຕີເນັດ ພາຍໃຕູ້ການກ າກັບດູແລ ແຕູ່ບ ໍ່ອະນຸຍາດໃຫູ້ຫຼິົ້ນ ໃນຫູ້ອງສູ່ວນຕົວທີື່ ປິດມິດຊິດ ມີ ການກ ານົດກະຕິກາແບບຊັດເຈນ ໂດຍອະນຸຍາດໃຫູ້ຫຼິົ້ນໄດູ້ ບ ໍ່ເກີນມືົ້ລະ 1 ຊົົ່ວໂມງ ໃນວັນທ າມະດາ ແລະ ບ ໍ່ເກີນ 2 ຊົົ່ວໂມງໃນວັນພັກ ໂດຍໃຫູ້ຫຼິົ້ນຫຼັງຈາກທີື່ເຮັດວຽກບູ້ານ ຫຼື ກິດຈະວັດປະຈ າວັນ ສ າເລັດຮຽບຮູ້ອຍແລູ້ວ ແລະ ບ ໍ່ອະນຸຍາດໃຫູ້ຫຼິົ້ນລະຫວູ່າງເຮັດກິດຈະກ າອືື່ນໆເຊັົ່ນ : ເວລາກິນເຂົົ້າ ຫຼື ຍູ່າງຕາມທາງ ຄວນສະໜັບສະໜຸນໃຫູ້ເດັກເຮັດກິດຈະກ າທີື່ມີການເຄືື່ອນໄຫວ ອອກກ າລັງກາຍ ຫຼາຍກວູ່າ ປ່ອຍໃຫູ້ເດັກໃຊູ້ອິນເຕີເນັດ ເພາະຖູ້າເດັກຮູູ້ສືກເຫງົາ ເບືື່ອ ບ ໍ່ມີກິດຈະກ າເຮັດ ເດັກມີໂອກາດສູງທີື່ຈະ ຕິດສືື່ອິນເຕີເນັດ ແລະ ເກມອອນໄລ

51 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ➢ ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດ ໃນຊູ້ວງໄວປະຖົມສືກສານີົ້ ກ ານົດການໃຫູ້ວັກຊີນ ຈະຫູ່າງກວູ່າໃນໄລຍະ 4-5 ປີທ າອິດ ຂອງ ຊີວິດ ເຮັດໃຫູ້ຜູູ້ປົກຄອງອາດປ່ອຍປະລະເລີຍຄວາມສ າຄັນຂອງວັກຊີນນີົ້ໄປໄດູ້ການທົບທວນວັກຊິນ ທີື່ຈ າເປັນຕູ້ອງໄດູ້ຮັບໃຫູ້ຄົບ ໃນຊູ້ວງ 5 ປີທ າອິດນັົ້ນຖືເປັນສີື່ງສ າຄັນໃນການກຽມຄວາມພູ້ອມໃຫູ້ ກັບເດັກ ທີື່ຈະຕູ້ອງໃຊູ້ຊີວິດນອກເຮືອນຫຼາຍຂືົ້ນ ຫາກໄດູ້ຮັບວັກຊິນບ ໍ່ຄົບຕາມກ ານົດກ ໍ່ສາມາດພາ ມາຮັບວັກຊິນຕ ໍ່ຈາກເຂັມສຸດທູ້າຍໄດູ້ໂດຍບ ໍ່ຕູ້ອງຕັົ້ງຕົົ້ນໃໝູ່ ນອກຈາກນີົ້ ຍັງມີວັກຊິນເສີມທີື່ສາມາດ ຮັບໄດູ້ໃນນີົ້ ແລະ ວັກຊີນທີື່ຈ າເປັນຕູ້ອງໄດູ້ກະຕຸູ້ນອີກດູ້ວຍ ວັກຊີນ ພືົ້ນຖານທີື່ຈ າເປັນ ແລະ ວັກຊິນ ເສີມທີື່ເດັກຄວນໄດູ້ຮັບຈົນຮອດອາຍຸ 6-12 ມີດັົ່ງນີົ້ : ➢ ວັກຊິນທີື່ເດັກໄທ ຄວນໄດູ້ຮັບໃນຊູ່ວງໄວຕູ່າງໆ *ວັກຊີນເສີມເປັນວັກຊີນທີື່ຢູ່ນອກແຜນການສູ້າງພູມິຄຸູ້ມກັນພະຍາດຂອງກະຊວງສາທາລະນະ ສຸກພ ໍ່ແມູ່ ຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງເສຍ ຄູ່າໃຊູ້ຈູ່າຍເອງ ວັກຊີນທີື່ຄວນໃຫູ້ໃນເດັກໄວນີົ້ໄດູ້ແກູ່ : ວັກຊີນທີື່ຍັງໄດູ້ຮັບບ ໍ່ຄົບຕາມຕາຕະລາງ ແລະ ວັກ ຊີນປ້ອງກັນໄຂູ້ຫວັດໃຫຍູ່ ນອກຈາກນັົ້ນວັກຊີນທີື່ຄວນສັກໃນຊູ່ວງໄວລຸູ້ນ (ອາຍຸ 10-12 ປີ) ໄດູ້ແກູ່ ວັກຊີນເອດພີວີປ້ອງກັນມະເຣັງປາກມົດລູກ ແລະ ຫູດຫອນໄກູ່ ແລະ ວັກຊີນປ້ອງກັນ ຄ ຕີບ ໄອໄກູ່ ບາດທະຍັກ ເຂັມກະຕຸູ້ນ ເຊ ື່ງຈະກູ່າວເຖິງໃນລາຍລະອຽດຕ ໍ່ໄປໃນກ ລະນີທີື່ວູ່າເດັກທີື່ມີອາຍຸຫລາຍ ກວູ່າ 6 ປີທີື່ເຄີຍໄດູ້ຮັບວັກຊີນແຕູ່ຍັງບ ໍ່ຄົບຖູ້ວນຕາມຕາຕະລາງຜູູ້ປົກຄອງ ຄວນຟ້າວພາໄປພົບແພດ ເພືື່ອຮັບຕ ໍ່ໃຫູ້ຄົບມີດັົ່ງນີົ້: 1. ວັກຊີນປ້ອງກັນ ພະຍາດຄ ຕີບ ໄອໄກູ່ ບາດທະຍັກ ໂປລິໂອ ພະຍາດຄ ຕີບ ຈະເຮັດໃຫູ້ຄ ອັກເສບຮຸນແຮງ ແລະ ອາດເສຍຊີວິດໄດູ້ໂດຍຈະຕິດເຊືົ້ອແຜູ່ລາມມາ ຈາກລ າຄ ຂອງຜູູ້ປ່ວຍ ຫຼື ສີື່ງທີື່ເປັນພາຫະນ າສົົ່ງພະຍາດສ າລັບບາດທະຍັກນັົ້ນ ພົບເຊືົ້ອ ພະຍາດໄດູ້ທົົ່ວໄປ ໃນສິື່ງແວດລູ້ອມ ຝຸ່ນ ດິນ ເມືື່ອປົນເປືົ້ອນບາດແຜ ເຮັດໃຫູ້ເກີດພິດ ຕ ໍ່ ລະບົບປະສາດ ແລະ ຢຸດຫາຍໃຈໄດູ້ສູ່ວນໄອໄກູ່ ເຖິງວູ່າຈະບ ໍ່ກ ໍ່ອາການຮຸນແຮງໃນເດັກ ໃຫຍູ່ ແຕູ່ສາມາດແຜູ່ໃຫູ້ເດັກນູ້ອຍຊ ື່ງກ ໍ່ໃຫູ້ເກີດອາການໄອຮຸນແຮງ ຈົນເສຍຊີວິດໄດູ້ເຊືົ້ອ ໄວຣັດໂປລິໂອນັົ້ນເຮັດໃຫູ້ເກີດກູ້າມຊີົ້ນເປັນອ າມະພາດ ແລະ ກູ້າມຊີົ້ນລີບໄດູ້ເຖິງວູ່າຈະບ ໍ່ ພົບໃນ ປະເທດໄທຫຼາຍປີແລູ້ວ ແຕູ່ຍັງມີການລະບາດໃນຫຼາຍປະເທດແຖວອາຊີ ຈ ື່ງ ຈ າເປັນຕູ້ອງມີພູມຄຸູ້ມກັນໃຫູ້ທົົ່ວເຖິງ ວັກຊີນນີົ້ມີປະສິດທິພາບສູງ ແຕູ່ຕູ້ອງໄດູ້ຮັບການກະ ຕຸູ້ນເປັນໄລຍະໃຫູ້ຄົບ 5 ເທືື່ອ 2. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຕັບອັກເສບບີ ພະຍາດຕັບອັກເສບບີສາມາດຕິດຕ ໍ່ກັນໄດູ້ທາງເພດສ າພັນ ທາງເລືອດ ຫລືການໃຊູ້ ຂອງມີຄົມຮູ່ວມກັບຜູູ້ທີື່ເປັນພາຫະຜູູ້ທີື່ຕິດເຊືົ້ອນີົ້ມີໂອກາດເປັນພະຍາດຕັບອັກເສບຊ າເຮືົ້ອ ຕັບແຂງ ຫລືມະເຣັງຕັບໄດູ້ວັກຊີນມີປະສິດທິພາບສູງ ເມືື່ອໃຫູ້ຄົບ 3 ເທືື່ອແລູ້ວບ ໍ່ຕູ້ອງ ສັກຊ ້າອີກ

52 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຫັດ ,ຫັດເຢຍລະມັນ ,ຄາງທູມ ພະຍາດຫັດ ຍັງກວດເຫັນ ແລະ ມີການລະບາດຢູ່ໃນປະຈຸບັນເມືື່ອເປັນ ແລູ້ວອາດມີ ພາວະແຊກຊູ້ອນທາງປອດ ແລະ ສະຫມອງໄດູ້. ສ າຫລັບ ຫັດເຢຍມັນ ຫາກຕິດເຊືົ້ອໃນ ແມູ່ຖືພາ ອາດກ ໍ່ໃຫູ້ເກີດຄວາມພິການແຕູ່ກ າເນີດໃນເດັກນູ້ອຍໄດູ້ສູ່ວນຄາງທູມນັົ້ນ ເຮັດ ໃຫູ້ເກີດຕູ່ອມນ ້າລາຍອັກເສບ ເມືື່ອເປັນແລູ້ວອາດມີພາວະແຊກຊູ້ອນເຊັົ່ນ :ອັນທະອັກ ເສບ ກູ້າມຊີົ້ນຫົວໃຈອັກເສບ ແລະ ເຢືິ່ອຫຸູ້ມສະໝອງ ຫຼືສະໝອງອັກເສບໄດູ້ທຸກຄົນຈ າ ເປັນຕູ້ອງໄດູ້ວັກຊີນນີົ້ຢ່າງນູ້ອຍ 2 ເທືື່ອ 4. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດໄຂູ້ສະໝອງອັກເສບ ປະເທດໄທກວດເຫັນພະຍາດໄຂູ້ສະໝອງອັກເສບຈາກເຊືົ້ອໄວຣັດໄດູ້ເລືົ້ອຍໆ ແລະ ມີອັດຕາການເສຍຊີວິດສູງ ຫາກໄດູ້ຮັບວັກຊີນບ ໍ່ຄົບລະດັບພູມຄຸູ້ມກັນຈະບ ໍ່ພຽງພ ໃນການ ປ້ອງກັນພະຍາດຫາກເຄີຍໄດູ້ຮັບຊະນິດ ເຊືົ້ອຕາຍ ຕູ້ອງໄດູ້ຮັບຄົບ 3 ເທືື່ອ ຖູ້າເປັນຊະນິດ ເຊືົ້ອມີຊີວິດຕູ້ອງຄົບ 2 ເທືື່ອ 5. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດໄຂູ້ຫວັດໃຫຍູ່ ເດັກສາມາດຕິດພະຍາດໄຂູ້ຫວັດໃຫຍູ່ໄດູ້ງູ່າຍເນືື່ອງຈາກພົວພັນກັນໃນໂຮງຮຽນ ນອກຈາກນັົ້ນເດັກຍັງເປັນສູ່ວນສ າຄັນໃນການແຜູ່ເຊືົ້ອໃຫູ້ແກູ່ຊຼຸມຊົນ ຜູູ້ທີື່ມີຄວາມສູ່ຽງສູງ ເຊັົ່ນ:ຜູູ້ທີື່ອາຍຸຫຼາຍກວູ່າ 50 ປີຂ ົ້ນໄປເດັກອາຍຸຕ ໍ່າກວູ່າ 5ປີຄົນທີື່ມີພະຍາດປະຈ າຕົວ ເຊັົ່ນ: ພະຍາດຫອບຫືດ ພະຍາດປອດຊ າເຮືົ້ອ ພະຍາດຫົວໃຈ ພູມຄຸູ້ມກັນຕ ໍ່າ ລວມທັງແມູ່ ຖືພາ ເມືື່ອເປັນໄຂູ້ຫວັດໃຫຍູ່ ອາດເກີດພາວະແຊກຊູ້ອນທີື່ອັນຕະລາຍ ເຊັົ່ນ: ພາວະປອດ ບວມຢ່າງຮຸນແຮງໄດູ້ເນືື່ອງຈາກໄວຣັດໄຂູ້ຫວັດໃຫຍູ່ມີການປ່ຽນແປງສາຍພັນທຸກປີຈ ື່ງ ຄວນສັກວັກຊີນນີົ້ທຸກປີວັກຊີນນີົ້ສັກໄດູ້ຕະຫຼອດປີແຕູ່ຄວນສັກກູ່ອນລະດູຝົນ ຫຼືລະດູ ໜາວ ຄືເດືອນພ ືດສະພາ ຫຼື ເດືອນຕຸລາ ເນືື່ອງຈາກມີການລະບາດສູງສຸດ ການສັກວັກຊີນ ເທືື່ອທ າອິດໃນເດັກອາຍຸຕ ໍ່າກວູ່າ 9 ປີ. ຄວນໄດູ້ຮັບການກະຕຸູ້ນເຂັມທີ2 ພາຍໃນເວລາ 1 ເດືອນ 6. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດອີສຸກອີໃສ ເປັນວັກຊີນທີື່ມີປະສິດທິພາບດີຫຼັງໄດູ້ຮັບວັກຊີນຄົບ 2ເທືື່ອ ໂອກາດ ເກີດພະຍາດ ນູ້ອຍຫຼາຍແຕູ່ອາດມີບາງຄົນຍັງເປັນພະຍາດອີສຸກອີໃສໄດູ້ແຕູ່ອາການຂອງພະຍາດຈະຮຸນ ແຮງນູ້ອຍກວູ່າການຕິດເຊືົ້ອ ໂດຍທ າມະຊາດນອກຈາກນີົ້ໂອກາດເກີດພະຍາດ ງູສະວັດ ເຊ ື່ງເກີດຈາກເຊືົ້ອດຽວກັນກັບອີສຸກອີໃສກ ໍ່ ລົດນູ້ອຍລົງນ າຜູູ້ທີື່ເຄີຍເປັນພະຍາດອີສຸກອີໃສ ແລູ້ວ ບ ໍ່ຕູ້ອງຮັບວັກຊີນອີກ ເດັກທີື່ຍັງບ ໍ່ເຄີຍເປັນອີສຸກອີໃສ ຄວນຮັບວັກຊີນນີົ້ 7. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດໄວຣັດຕັບອັກເສບເອ ພະຍາດໄວຣັດຕັບອັກເສບເອ ຕິດຕ ໍ່ກັນທາງກີນອາຫານ ແລະ ນ ້າ ທີື່ມີເຊືົ້ອໄວຣັດ ປົນເປືົ້ອນ ເຮັດໃຫູ້ເກີດອາການຕັບອັກເສບ ຕົນຕົວເຫຼືອງ ຕາເຫຼືອງ ແລະ ຕັບວາຍໄດູ້ ເດັກໃນໄວຮຽນກີນເຂົົ້ານອກບູ້ານ ກ ໍ່ມີຄວາມສູ່ຽງຕ ໍ່ການເກີດພະຍາດນີົ້ ແລະ ອາດມີ

53 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ອາການຕັບວາຍໄດູ້ຈ ື່ງຄວນສູ້າງພູມຄຸູ້ມກັນຕ ໍ່ພະຍາດນີົ້ເດັກຄວນໄດູ້ຮັບວັກຊີນຄົບ2 ເທືື່ອ ➢ ວັກຊີນທີື່ຄວນໃຫູ້ສັກເມືື່ອເລີື່ມເຂົົ້າສູູ່ໄວລຸູ້ນໃນຊູ້ວງອາຍຸ 10-12 ປີ 1. ວັກຊີນເອດພີວີ ໄວຣັດເອດພີວີ ຫຼື ແປບປິໂລມາ ເປັນສາເຫດສ າຄັນໃນການກ ໍ່ໃຫູ້ເກີດພະຍາດມະເຣັງປາກມົດລູກ ແລະ ຫູດຫງອນ ໄກູ່ ບ ລິເວນອະໄວຍະວະເພດ ແລະ ທາງເດີນຫາຍໃຈໂດຍສະເພາະກູ່ອງສຽງໃນເດັກ ວັກ ຊີນທີື່ມີຕາມຕະຫຼາດ ໃນປະຈຸບັນມີ2 ຊະນິດຄື: ຊະນິດທີື່ຄອບຄຸມໄວຣັດສາຍພັນທີື່ກ ໍ່ມະ ເຣັງປາກມົດລູກ ແລະ ຫູດຫອນໄກູ່ ແລະ ຊະນິດທີື່ຄອບຄຸມໄວຣັດສາຍພັນທີື່ກ ໍ່ມະເຣັງ ປາກມົດລູກຢ່າງດຽວ ວັກຊີນຈະມີປະສິດທິພາບສູງສຸດ ເມືື່ອສັກໃນຜູູ້ທີື່ບ ໍ່ເຄີຍມີເພດ ສ າພັນມາກູ່ອນ ເດັກໄວລຸູ້ນຄວນໄດູ້ຮັບວັກຊີນນີົ້ກູ່ອນເຖິງຊູ້ວງໄວທີື່ຈະມີເພດສ າພັນ. 2. ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຄ ຕີບ ບາດທະຍັກ (ໄອໄກູ່) ເຂັມກະຕຸູ້ນ ເນືື່ອງຈາກວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຄ ຕີບ ບາດທະຍັກ ໄອໄກູ່ ທີື່ໄດູ້ ຮັບມາໃນຊູ້ວງເດັກນູ້ອຍນັົ້ນ ຈະໃຫູ້ພູມຄຸູ້ມກັນພະຍາດໄດູ້ດີດົນປະມານ 10 ປີ. ດັົ່ງນັົ້ນ ເພືື່ອໃຫູ້ມີພູມຄຸູ້ມກັນຕ ໍ່ເນືື່ອງຈ ື່ງຄວນກະຕຸູ້ນທີື່ອາຍຸ 10-12 ປີເດັກຄວນໄດູ້ຮັບການສັກ ຢາTd (ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຄ ຕີບ ບາດທະຍັກ) ຫຼືTdap (ວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດ ຄ ຕີບ ບາດທະຍັກ ແລະ ໄອໄກູ່ ແບບຂາດເຊລລ ) ບ ໍ່ວູ່າຈະເຄີຍໄດູ້ຮັບ Tdap ມາກູ່ອນຕອນ ອາຍຸ 4-6 ປີຫຼື ບ ໍ່ກ ໍ່ຕາມ ຫຼັງຈາກນັົ້ນ ຄວນຮັບວັກຊີນປ້ອງກັນພະຍາດຄ ຕີບ ບາດທະຍັກ ທຸກ 10 ປີ ບົດທີ 4 ເທັກນິກການສົົ່ງເສີມພັດທະນາການ ແລະ ການຮຽນຮ ູ້ 1. ທັກສະເດັກໃນສັດຕະວັດ ທີ21

54 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ເດັກໃນຍຸກປະຈຸບັນເປັນເດັກໃນສັດວັດທີ21 ທີື່ເກີດມາພູ້ອມເທັກໂນໂລຢີທີື່ທັນສະໄໝຊີວິດ ມີຄວາມສະດວກ ວູ່ອງໄວ ສາມາດຮຽນຮູູ້ສິື່ງຕູ່າງໆ ຜູ່ານຄອມພິວເຕີແລະ ອິນເຕ ີເນັດ ລັກສະນະຂອງ ສັງຄົມໂລກທີື່ປ່ຽນໄປ ເຮັດໃຫູ້ລັກສະນະຂອງເດັກຍຸກນີົ້ແຕກຕູ່າງຈາກເດັກຍຸກກູ່ອນ ລວມທັງການ ຮຽນຮູູ້ກ ໍ່ມີຄວາມແຕກຕູ່າງໄປ ເດັກໃນຍຸກປະຈຸບັນ ຕູ້ອງເນັົ້ນການມີຄວາມຄິດລິເລີື່ມ ສູ້າງສັນຮຽນ ຮູູ້ວິທີການໃນການຫາຂ ໍ້ມູນແທນການຖູ້າຮັບຂ ໍ້ມູນບາງຢ່າງໃນອາດີດລວມທັງຕູ້ອງພັດທະນາທັກສະ ທີື່ຈ າເປັນສ າລັບການໃຊູ້ຊີວິດໃນຍຸກປະຈຸບັນ ໄດູ້ມີການລວມຕົວກ ໍ່ຕັົ້ງເປັນເຄືອຂູ່າຍອົງກອນ ຮູ່ວມມືເພືື່ອພັດທະນາທັກສະການຮຽນຮູູ້ໃນ ສັດວັດທີ21 (Partnership for 21st Century Skills) ຫຼືເອິົ້ນຫຍ ໍ້ໆວູ່າ: ເຄືອຂູ່າຍ P21 ແລະ ໄດູ້ ມີການສະຫຼຼຸບ ທັກສະທີື່ເດັກໃນສັດຕະວັດທີ21 ຕູ້ອງມີ3R ແລະ 4C 3R ຄື ທັກສະດູ້ານການອູ່ານ (READING) ການຂຽນ (WRITING) , ການຄ ານວນ (ARITHMETIC) 4C ຄື ການຄິດວິເຄາະ (Critical thinking) ການສືື່ສານ (Communication skill) ການຮູ່ວມມື(Collaboration)

55 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ຄວາມຄິດສູ້າງສັນ (Creativity) ດັົ່ງນັົ້ນ ການອົບຮົມ ລູ້ຽງດູ ແລະ ພັດທະນາເດັກຈ ື່ງຄວນສອດຄູ່ອງກັບເປົົ້າໝາຍໃນການ ພັດທະນາເດັກໃຫູ້ທັນຍຸກທັນສະໄໝ ນອກຈາກທັກສະ 3R ແລະ 4C ດັົ່ງທີື່ກູ່າວມາແລູ້ວ ຍັງມີຄຸນ ລັກສະນະທີື່ຈ າເປັນອີກ 6 ປະການ ທີື່ຈະເຮັດໃຫູ້ປະສົບຄວາມສ າເລັດ ດັົ່ງຕ ໍ່ໄປນີົ້ຄື: 1. ຄວາມເປັນຜູູ້ນ າ (Leadership) 2. ຄວາມສາມາດໃນການປັບຕັວຕ ໍ່ສິ ື່ງແວດລູ້ອມທີື່ປ ່ຽນແປງໄປ ມີຄວາມຢືດຫຍຸູ່ນ (Adaptability) 3. ຄວາມອົດທົນ ພະຍາຍາມໃນການເຮັດສິື່ງຕູ່າງໆ ໃຫູ້ສ າເລັດ ລຸລູ່ວງຕາມເປົົ້າໝາຍຂອງ ຕົນເອງ (Persistence/grit) 4. ການລິເລີື່ມ ເຮັດສິື່ງຕູ່າງໆດູ້ວຍຕົນເອງ (Initiative) 5. ຄວາມຢາກຮູູ້ຢາກເຫັນ (Curiosity) 6. ຄວາມຄ ານືງດູ້ານສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນະທ າທີື່ແຕກຕ ູ່າງ (social and culture awareness) ແນວໃດກ ໍ່ຕາມການອົບຮົມ ລູ້ຽງດູເດັກພືົ້ນຖານ ຍັງບ ໍ່ມີຫຍັງແຕກຕູ່າງໄປຈາກເດີມ ພຽງແຕູ່ ຜູູ້ປົກຄອງ ຄວນເນັົ້ນເສີມທັກສະທີື່ກູ່າວມາເພິື່ມເຕີມ ແລະ ຄ ານືງໄວູ້ສະເໝີວູ່າ ການພັດທະນາເດັກ ໃນຍຸກປະຈຸບັນນີົ້ບ ໍ່ຄວນມຸູ້ງເນັົ້ນແຕູ່ດູ້ານວິຊາການພຽງຢ່າງດຽວ ແຕູ່ຄວນເນັົ້ນການພັດທະນາຮອບ ດູ້ານ ເພືື່ອໃຫູ້ເດັກສາມາດຢູ່ໃນສັງຄົມໄດູ້ຢ່າງມີຄວາມສຸກ ແລະ ເປັນບຸກຄົນທີື່ປະສົບຄວາມສ າເລັດ ໄດູ້ໃນສັດວັດທີ21 2. ການສູ້າງຄວາມສ າພັນທີີ່ດີ ຄວາມສ າພັນທີື່ດີຄວນນ າໄປສູູ່ຄວາມຮັກ ຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈ ການມີນ ້າໃຈຕ ໍ່ກັນ ມີ ຄວາມອົດທົນເຊີື່ງກັນ ແລະ ກັນໄດູ້ຫຼາຍຂ ົ້ນ ນ າໄປສູູ່ຄວາມຮູ່ວມມືຂອງເດັກໃນການອົບຮົມລູ້ຽງດູ ຫຼາຍຂ ົ້ນ ເດັກບ ໍ່ຕ ໍ່ຕູ້ານມີຄວາມຍິນດີທີື່ຈະຮູ່ວມມືໃນການຝຶກສິື່ງຕູ່າງໆ ແລະ ອູ່ອນຕາມຜູູ້ປົກຄອງໄດູ້ ງູ່າຍຂ ົ້ນ ຄວາມສ າພັນທີື່ດີເກີດຂ ົ້ນໄດູ້ຈາກການມີຄວາມຮັກ ເປັນພືົ້ນຖານ ຜູູ້ປົກຄອງເຂົົ້າໃຈໃນຕົວ ເດັກ ມີການຮັບຟັງ ເຊີື່ງກັນ ແລະ ກັນ ເປີດໂອກາດໃຫູ້ໄດູ້ແລກປ່ຽນຄວາມຄິດເຫັນ ເຖິງວູ່າເປັນເດັກ ກັບຜູູ້ໃຫຍູ່ກ ື່ຕາມໃນຂະນະທີື່ຜູູ້ປົກຄອງ ຍັງມີອ ານາດສູງສຸດ ສຸດທູ້າຍໃນການຕັດສິນເລືື່ອງລາວຕູ່າງໆ ແລະ ຍັງໜັກແໜູ້ນຢູ່ໃນກ ົດກະຕິກາ ລະບຽບວິໄນຂອງເຮືອນ ໃນເຮືອນຕູ້ອງມີການສູ້າງບັນຍາກາດ ທີື່ເປັນມິດຕ ໍ່ກັນ ໃຊູ້ເວລາດ າເນີນກິດຈະກ າດີໆ ແລະ ມີຄວາມສຸກຮູ່ວມກັນເພືື່ອເສີມສູ້າງຄວາມໃກູ້ ຊິດ ສະໜິດສະໜົມ ອັນຈະນ າໄປສູູ່ຄວາມສ າພັນທີື່ດີຕ ໍ່ກັນ

56 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ຄວາມສ າພັນທີື່ດີກັບເພືື່ອນ ເກີດໄດູ້ຈາກການມີຄວາມມັກ ຄວາມສົນໃຈຄູ້າຍໆກັນຮູ່ວມ ເຮັດກິດຈະກ າຕູ່າງໆນ າກັນ ໂດຍຕູ້ອງອາໃສ ທັກສະທາງສັງຄົມທີື່ດີໄດູ້ແກູ່ ທັກສະການສືື່ສານທີື່ດີ ການຕັົ້ງໃຈຟັງຜູູ້ອືື່ນເຂົົ້າໃຈພາສາກາຍຂອງເພືື່ອນ ຮູູ້ໄດູ້ວູ່າເພືື່ອນຮູູ້ສ ກແນວໃດ ມີທັກສະໃນການແກູ້ ໄຂບັນຫາ ເມືື່ອເກີດຄວາມຂັດແຍູ້ງ 3. ຫ ັກການໃນການສູ້າງຄວາມສ າພັນທີີ່ດີ 1. ໃຫູ້ກຽດເຊ ື່ງກັນ ແລະ ກັນ ລະຫວູ່າງເພືື່ອນກັບເພືື່ອນ ຫຼືວູ່າຈະເປັນຜູູ້ໃຫຍູ່ກັບເດັກກ ໍ່ຕາມ 2. ໃສູ່ໃຈ ແລະ ຮັບຮູູ້ຄວາມຮູູ້ສ ກເຊ ື່ງກັນ ແລະ ກັນ ຕອບສະໜອງຕ ໍ່ກັນດູ້ວຍເຫດຜົນ ບ ໍ່ໃຊູ້ແຕູ່ ອາລົມ 3. ປັບຕົວເຂົົ້າຫາກັນຮັບຟັງ ຈິງໃຈພະຍາຍາມທ າຄວາມເຂົົ້າໃຈກັນໃຫູ້ໂອກາດກັນ ແລະ ໃຫູ້ອະ ໄພເຊີື່ງກັນ ແລະ ກັນ 4. ຫາເວລາທີື່ດີສູ້າງກິດຈະກ າຮູ່ວມກັນ ເພືື່ອສູ້າງຄວາມສ າພັນທີື່ດີໂດຍອາດເປັນ ກິດຈະກ າຕູ່າງໆ ໃນເຮືອນ ເຊັ ົ່ນ: ຊ ູ່ວຍກັນປຸກຕົົ້ນໄມູ້, ການອອກກ າລັງກາຍຂູ້າງນອກເຮືອນນ າກັນ ຫຼື ກິດຈະກ າໃນໂອກາດພິເສດ ເຊັົ່ນ: ການໄປທູ່ຽວ ສະຖານທີື່ທູ່ອງທູ່ຽວຕູ່າງໆ 5. ຜູູ້ໃຫຍູ່ຕູ້ອງມີຄວາມເຊືື່ອໝັົ້ນວູ່າ:ເດັກທຸກຄົນຕູ້ອງການເປັນເດັກດີຫາກມີບັນຫາເກີດຂ ົ້ນຕູ້ອງ ພະຍາຍາມ ສອບຖາມ ທ າຄວາມເຂົົ້າໃຈເດັກກູ່ອນເປັນອັນດັບທ າອິດ

57 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 4. ທັກສະການສ ີ່ສານ ການສືື່ສານທີື່ດີເປັນສິື່ງສ າຄັນໃນການສູ້າງສາຍສ າພັນທີື່ດີກັບຄົນອູ້ອມຂູ້າງ ຊູ່ວຍລົດຄວາມ ຂັດແຍູ່ງເຮັດໃຫູ້ເກີດຄວາມຮູ່ວມມືຂອງເດັກກັບຜູູ້ປົກຄອງໄດູ້ດີຫຼາຍຂ ົ້ນ ເທັກນິກການສືື່ສານເບືົ້ອງ ຕົົ້ນທີື່ຜູູ້ປົກຄອງຄວນໃຊູ້ກັບເດັກໃນຊີວິດປະຈ າວັນຄື: 1. ການຟັງຢ່າງຕັົ້ງໃຈ ເດັກຈະຮັບຮູູ້ໄດູ້ຈາກການທີື່ຜູູ້ໃຫຍູ່ເບີື່ງໜູ້າ ສົບຕາ ມີການສອບຖາມ ຂ ໍ້ສົງໃສ ຂ ໍ້ສະຫຼຼຸບ ປະເດັນເປັນໄລຍະ 2. ການເວົົ້າຕູ້ອງສັງເກດສີໜູ້າ ທູ່າທາງ ແວວຕາ ເດັກເພືື່ອປະກອບການຮັບຮູູ້ແລະ ອາລົມ ຂອງເດັກ . 3. ການເວົົ້າກັບເດັກ ຕູ້ອງກົງໄປກົງມາ ຊັດເຈນ ກະຊັບ ບ ໍ່ເວົົ້າຊ ້າໆຄວາມເກົ ົ່າ ຈົນເປັນ ລັກສະນະຂອງການຈົົ່ມ ເວົົ້າສິື່ງໃດຕູ້ອງເຮັດຕາມທີື່ເວົົ້າເຮັດໃຫູ້ເດັກເກີດຄວາມໄວູ້ເນືົ້ອ ເຊືື່ອໃຈຕ ໍ່ຜູູ້ໃຫຍູ່ 4. ຫາກມີເລືື່ອງທີື່ເຫັນບ ໍ່ກົງກັນ ຕູ້ອງເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ສະແດງຄວາມຄິດເຫັນຮັບຟັງ ເຫດຜົນບ ໍ່ຕັດບົດ ບ ໍ່ຂັດຂວາງການອະທິບາຍຂອງເດັກ 5. ມີການຊືື່ນຊົມ ຮູູ້ຈັກໃຊູ້ຄ າເວົົ້າ ຂອບໃຈ ຂ ໂທດ ໂດຍພ ໍ່ແມູ່ເອງສາມາດເປັນຕົົ້ນແບບໃນ ການສືື່ສານ ແກູ່ເດັກໄດູ້

58 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 5. ການສົົ່ງເສີມທັກສະສ າຄັນ ເດັກໃນໄວນີົ້ເປັນໄວທີື່ເດັກສາມາດເຮັດສິື່ງຕູ່າງໆໄດູ້ດູ້ວຍຕົນເອງໄດູ້ດີຫຼາຍຍີື່ງຂ ົ້ນ ເພິື່ງຜູູ້ ໃຫຍູ່ນູ້ອຍລົງ ແຍກຈາກພ ໍ່ແມູ່ຫຼາຍຂ ົ້ນ ເຂົົ້າສູູ່ສັງຄົມພາຍນອກຫຼາຍຂ ົ້ນ ເປັນໄວທີື່ສ າຄັນໃນການ ເລີື່ມສູ້າງຄວາມໝັົ້ນໃຈໃນຕົວເອງ ຜູ່ານການຊືື່ນຊົມ ແລະ ການຍອມຮັບຈາກຄົນອູ້ອມຂູ້າງ ເປັນໄວ ທີື່ຕູ້ອງຝຶກໃຫູ້ເດັກມີຄວາມມານະອົດທົນ ເດັກເລີື່ມມີຄວາມສົນໃຈ ແລະ ຢາກລອງກິດຈະກ າຫຼາກ ຫຼາຍເຊັົ່ນ:ເຝຶກຫຼິົ້ນກີລາ ດົນຕີເປັນຕົົ້ນ ຜູູ້ປົກຄອງຄວນເອົາໃຈໃສູ່ ແລະ ສະໜັບສະໜູນທັງດູ້ານການ ຮຽນ ແລະ ກິດຈະກ ານອກຈາກການຮຽນທີື່ເດັກສົນໃຈ 6. ທັກສະພ ົ້ນຖານຂອງເດັກໄວຮຽນ 1. ທັກສະການດ າລົງຊີວິດໃນປະຈ າວັນ ໄດູ້ແກູ່ ເຝຶກການຮຽນຮູູ້ການເດີນທາງ ຫຼື ຫາ ອາຫານກິນເອງໄດູ້ການຊືົ້ຂອງ ເຮັດວຽກບູ້ານ ການເກັບອອມ ການປະຢັດ ເປັນຕົົ້ນ 2. ທັກສະ ການເປັນຄົນດີໄດູ້ແກູ່ ການອູ່ອນນູ້ອມຖູ່ອມຕົນ ມີນ ້າໃຈຕ ໍ່ຜູູ້ອືື່ນ ເຫັນອົກເຫັນໃຈ ຜູູ້ອືື່ນໃຫູ້ອະໄພ ຮູູ້ຈັກອົດທົນອົດກັົ້ນ 3. ທັກສະການເອົາຕົວລອດໄດູ້ແກູ່ຄວາມລະມັດລະວັງຕົວເອງ ເຂົົ້າໃຈຄົນ ແລະ ຮູູ້ເທົົ່າທັນ ຄວາມຄິດທີື່ບ ໍ່ດີຂອງຄົນບາງຄົນຮູູ້ຈັກປະຕິເສດສິື່ງທີື່ບ ໍ່ເໝາະສົມບ ໍ່ພາຕົນເອງໄປຢູ ່ໃນ ສະຖານນະການ ຫຼືສະຖານທີື່ທີື່ບ ໍ່ປອດໄພ 4. ທັກສະ ສັງຄົມໄດູ້ແກູ່ການສືື່ສານທີື່ຊັດເຈນ ເຂົົ້າໃຈຄວາມຮູູ້ສ ກຂອງຜູູ້ອື ື່ນ ຄວບຄຸມ ອາລົມສະແດງອອກໄດູ້ເໝາະສົມ ສາມາດເຈລະຈາຕ ໍ່ລອງ ແລະ ຈັດການ ບັນຫາເມືື່ອເກີດ ຄວາມຂັດແຍູ່ງໄດູ້ດີຮູູ້ຈັກກາລະເທສະ ມີຄວາມຫມັົ້ນໃຈ ໃນຕົນເອງ ບ ໍ່ລະເມີດສິດທິຜູູ້ ອືື່ນ ໃນຂະນະທີື່ຈະຕູ້ອງບ ໍ່ຍອມໃຫູ້ຄົນອືື່ນລະເມີດສິດທິຂອງຕົວເອງ 5. ທັກສະການຮຽນຮູູ້ໄດູ້ແກູ່ ຮູູ້ຈັກຄິດ ວິເຄາະ ມີຄວາມຄິດລວມຍອດໄດູ້ດີມີສະມາທິທີື່ດີ ຟັງ ແລະ ຈັບໃຈຄວາມໄດູ້ດີເປັນຄົນຊູ່າງສົງໃສ ຊູ່າງຄິດ ມີຄວາມຢາກຮູູ້ຢາກເຫັນ ກະຕືລື

59 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ລົົ້ນໃນການຮຽນ ຮູູ້ວິທີຄົົ້ນຫາຂ ໍ້ມູນ ຈາກແຫຼູ່ງຕູ່າງໆ ດູ້ວຍຕົນເອງ ມີວິໄນ ແລະ ຄວາມ ຮັບຜິດຊອບ ຮູ່າງກາຍສົມບູນແຂງແຮງ ກູ້າມເນືົ້ອແຂງແຮງໂດຍ ສະເພາະກູ້າມເນືົ້ອມື 7. ແນວທາງການຝຶກທັກສະພ ົ້ນຖານ 1. ໃຫູ້ເດັກຊູ່ວຍເຫຼືອຕົນເອງ ຕາມໄວອາຍຸໃຫູ້ຫຼາຍທີື່ສຸດ ຄູ່ອຍໆລົດການຊູ່ວຍເຫຼືອລົງເປີດ ໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເຮັດສິື່ງຕູ່າງໆ ດູ້ວຍຕົນເອງໃຫູ້ຫຼາຍທີື່ສຸດ 2. ຜູູ້ປົກຄອງເປັນຕົົ້ນແບບ ໃນການເຮັດຄວາມດີດູ້ານຕູ່າງໆເຊັົ່ນ: ການມີນ ້າໃຈ ເຫັນໃຈຄົນ ອືື່ນ ການຄວບຄຸມ ອາລົມຕົນເອງ ເປັນຕົົ້ນ 3. ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ປະເຊີນກັບສະຖານນະການທີື່ຍາກລ າບາກໂດຍໃຫູ້ເດັກເຝຶກຄິດວິ ເຄາະວາງແຜນ ແກູ້ບັນຫາເອງ ພາຍໃຕູ້ການຄວບຄຸມເບິື່ງແຍງຂອງພ ໍ່ແມູ່ 4. ເດັກຕູ້ອງເຝຶກການຢູ່ໃນສັງຄົມກັບຄົນອືື່ນນອກບູ້ານເຊັົ່ນ: ການຫຼິົ້ນກັບເພືື່ອນ ການໄປ ທັດສະນະສືກສາ 5. ໃຫູ້ເດັກແກູ້ບັນຫາຕູ່າງໆດູ້ວຍຕົວເອງ ບ ໍ່ຟ້າວບອກໃຫູ້ເຮັດ ຫຼືຟ້າວແກູ້ບັນຫາໃຫູ້ 6. ເຝຶກຄວາມມີລະບຽບວິໄນໃນຊີວິດປະຈ າວັນເຊັົ່ນ : ການເກັບຂອງໃຫູ້ເປັນລະບຽບ ເຮັດ ກິດຈະວັດປະຈ າວັນໃຫູ້ຕົງຕ ໍ່ເວລາ 7. ເຮັດກິດຈະກ າທີື່ຫຼາກຫຼາຍ ນອກເໜືອຈາກການຮຽນວິຊາການ ເຊ ື່ງເປັນການເປີດໂອກາດ ໃຫູ້ເດັກໄດູ້ຝຶກ ທັກສະທີື່ຫຼາກຫຼາຍເຊັົ່ນ : ທັກສະສັງຄົມ ກູ້າມເນືົ້ອ ສະມາທິແລະ ມີ ອາລົມທີື່ເປັນສຸກໃນຂະນະທີື່ດ າເນີນ ກິດຈະກ າຕູ່າງໆ 8. ຝຶກຄວາມຮັບຜິດຊອບ ການເຝຶກໃຫູ້ເດັກມີຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນວຽກຕູ່າງໆນັົ້ນ ການທີື່ເດັກໄດູ້ເຄືື່ອນໄຫວຈະ ຊູ່ວຍພັດທະນາກູ້າມເນືົ້ອ ເຝຶກການວາງແຜນການດ າເນີນງານຢ່າງເປັນລະບົບ ການມີນ ້າໃຈແກູ່ຜູູ້ອືື່ນ ພາກພູມໃຈໃນຕົວເອງ ມີຄວາມເຊືື່ອຫມັົ້ນໃນຄວາມສາມາດຂອງຕົນເອງ ສົົ່ງຜົນໃຫູ້ປະສົບຄວາມສ າ ເລັດໃນອະນາຄົດ ແນວທາງການຝຶກມີດັົ່ງຕ ໍ່ໄປນີົ້ 1. ເຝຶກໃຫູ້ເດັກຮັບຜິດຊອບຕົວເອງເຊັົ່ນ: ການກ ານົດກິດຈະວັດປະຈ າວັນ ດູ້ວຍຕົວເອງການ ຈັດຕາຕະລາງສອນ ຫຼືກຽມສິື່ງຂອງທີື່ໄປໂຮງຮຽນເອງໂດຍໃນໄລຍະຕົົ້ນຜູູ້ປົກຄອງຊູ່ວຍ ກ າກັບເບິື່ງແຍງ ເມືື່ອສາມາດເຮັດໄດູ້ກ ໍ່ສະແດງຄວາມຊືື່ນຊົມເພືື່ອເປັນແຮງເສີມທາງບວກ ໃຫູ້ເຮັດສິື່ງນັົ້ນໆຕ ໍ່ໄປເມືື່ອເດັກເຮັດໄດູ້ດີແລູ້ວຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງຄູ່ອຍໆລົດການຊູ່ວຍເຫຼືອລົງ 2. ເຝຶກໃຫູ້ເດັກຮັບຜິດຊອບວຽກສູ່ວນລວມເຊັົ່ນ ຊູ່ວຍວຽກເຮືອນງູ່າຍໆ ຕາມໄວຕາມອາຍຸ

60 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ຄວາມຮັບຜິດຊອບດູ້ານການຮຽນ ຄວນເລີື່ມຈາກການສູ້າງໃຫູ້ເດັກເຫັນຄວາມສ າຄັນຂອງ ການຮັບຜິດ ມັກໃນການຮຽນ ໂດຍບ ໍ່ໄດູ້ເນັົ້ນວູ່າຕູ້ອງຮຽນເກັົ່ງ ແຕູ່ເນັົ້ນທີື່ພ ດຕິກ າ ເຊັົ່ນ: ຈົດວຽກບູ້ານໃຫູ້ຄົບ ແກູ້ວຽກບູ້ານ ໃຫູ້ສ າເລັດ ສົົ່ງໃຫູ້ທັນຕາມຄູກ ານົດ 4. ສູ້າງຄວາມຄ ານືງ ເຫັນຄຸນຄູ່າຕ ໍ່ສິື່ງທີື່ເຮັດ ບ ໍ່ໄດູ້ເຮັດພຽງແຕູ່ວູ່າ ຖືກບັງຄັບໃຫູ້ເຮັດ ເດັກຈະ ຮູ່ວມມືໃນການຮັບຜິດຊອບງານຕົວເອງຫຼາຍຂ ົ້ນເຊັົ່ນ:“ທຸກຄົນມີນ ້າເຢັນໆກິນຍູ້ອນເດັກ ຮັບຜິດຊອບຮູ່າຍນ ້າໃສູ່ຕູູ້ສະໝ ໍ່າ ສະເໝີແມູ່ ດີໃຈ ແລະ ພູມໃຈແທູ້ໆ” 5. ມີການຊືື່ນຊົມ ເມືື່ອເດັກຮັບຜິດຊອບສິື່ງຕູ່າງໆໄດູ້ດີໃນຂະນະດຽວກັນຕູ້ອງຕັົ້ງກົດກະຕິກາ ຊັດເຈນ ຫາກເດັກ ຂາດຄວາມຮັບຜິດຊອບລວມທັງຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງໜັກແໜູ້ນ ສະໝ ໍ່າ ສະເໝີ ກ າກັບໃຫູ້ເປັນໄປຕາມກົດກະຕິກາເຊັົ່ນ: ການຕັດ ຄູ່າເຂົົ້າໜົມ ລົດເວລາຫຼີົ້ນລົງ ເປັນຕົົ້ນ 9. ການຝຶກຄວາມມຸູ້ງມັົ່ນ ອົດທົນ ພະຍາຍາມ 1. ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເຮັດກິດຈະກ າຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ພັດທະນາຄວາມສາມາດທີື່ເດັກສົນ ໃຈ ແລະ ຖະໜັດ 2. ເຝຶກໃຫູ້ເດັກຕັົ້ງເປົົ້າໝາຍດູ້ວຍຕົນເອງ ເພືື່ອໃຫູ້ມີແຮງຈູງໃຈຂອງຕົນເອງບ ໍ່ແມູ່ນຂອງພ ໍ່ແມູ່ ມີອິດສະຫຼະໃນການເລືອກ ແລະ ຕັດສິນໃຈ ເປົົ້າໝາຍອາດເປັນເລືື່ອງນູ້ອຍໆໃຫູ້ເດັກໄດູ້ ຕັົ້ງໃຈເຮັດໃຫູ້ສ າເລັດໃນຊູ້ວງຕົົ້ນ ເຝຶກຕັົ້ງເປົົ້າໝາຍໄລຍະສັົ້ນ ເຊັົ່ນ : ເປັນອາທິດເມືື່ອບັນ ລຸເປົົ້າໝາຍໃຫູ້ບັນທ ກຄວາມກູ້າວໜູ້າ ແລູ້ວຕັົ້ງເປົົ້າໝາຍຕ ໍ່ໄປ

61 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ເຝຶກວາງແຜນການກ ານົດວຽກງານດູ້ວຍຕົວເອງ ຈັດເວລາໃນການກ ານົດ ກິດຈະວັດປະຈ າ ວັນ ເຮັດຕາຕະລາງເວລາຈັດລ າດັບຄວາມສ າຄັນວູ່າຄວນດ າເນີນສີື່ງໃດກູ່ອນໂດຍມີຜູູ້ ປົກຄອງລ ຖູ້າໃຫູ້ຄ າແນະນ າ 4. ເຝຶກໃຫູ້ພະຍາຍາມຊອກຮູູ້ສິື່ງຕູ່າງໆດູ້ວຍຕົນເອງ ບ ໍ່ໄດູ້ທຸກຢ່າງງູ່າຍເກີນໄປເຊັົ່ນ: ການເກັບ ເງີນເພືື່ອຊືົ້ຂອງທີື່ຢາກໄດູ້ນອກຈາກເກີດຄວາມພຽນພະຍາຍາມ ອົດທົນ ຍັງສູ້າງຄວາມ ພາກພູມໃຈຕົວເອງໄດູ້ອີກດູ້ວຍ 5. ວຽກທີື່ໃຫູ້ເດັກເຮັດຕູ້ອງບ ໍ່ຍາກເກີນຄວາມສາມາດແຕູ່ກ ື່ບ ໍ່ງູ່າຍຈົນເກີນໄປ ຈ ື່ງຈະເກີດການ ພັດທະນາ ບາງເທືື່ອເດັກອາດທ ໍ້ແທູ້ຢາກເລີກ ພ ໍ່ແມູ່ຄວນ ໃຫູ້ກ າລັງໃຈກະຕຸູ້ນໃຫູ້ຕ ໍ່ສູູ້ແລະ ສຸດທູ້າຍເມືື່ອສ າເລັດເດັກຈະຮຽນຮູູ້ແລະ ມີຄວາມພະຍາຍາມຫຼາຍຍີື່ງຂ ົ້ນໃນບາງເທືື່ອອາດ ລົົ້ມເຫລວດູ້ວຍເດັກກ ໍ່ຈະພະຍາຍາມໃນເທືື່ອຕ ໍ່ໄປ ແຕູ່ຫາກວຽກງານ ຍາກເກີນໄປ ເຮັດ ຫຍັງກ ໍ່ບ ໍ່ປະສົບຄວາມສ າເລັດເດັກຈະກາຍເປັນເດັກທີື່ທ ໍ້ແທູ້ຂາດຄວາມເຊືື່ອໝັົ້ນ ຈ ື່ງບ ໍ່ມີ ຄວາມ ພະຍາຍາມອີກຕ ໍ່ໄປ 6. ຜູູ້ປົກຄອງຄອຍຖູ້າໃຫູ້ກ າລັງໃຈ ໂດຍສະເພາະເມືື່ອເດັກເລີື່ມທ ໍ້ສະແດງຄວາມເຊືື່ອໝັົ້ນໃນ ຕົວເດັກ ບ ໍ່ໃຊູ້ຄ າເວົົ້າດູ້ານລົບເພືື່ອສູ້າງແຮງກົດດັນໃຫູ້ພະຍາຍາມ ບ ໍ່ປຽບທຽບກັບຄົນອືື່ນ ໃນບາງເທືື່ອທີື່ລົົ້ມເຫລວ ພ ໍ່ແມູ່ກ ໍ່ຄວນ ຊືື່ນຊົມໃນຄວາມພະຍາຍາມ ແລະ ຄວາມຕັົ້ງໃຈ 10. ການຮັກສາລະບຽບວິໄນ ແລະ ກົດກະຕິກາ ໃນແຕູ່ລະຄອບຄົວ ຄວນມີກ ົດກະຕິກາ ເພືື່ອສູ້າງໃຫູ້ເກີດລະບຽບພາຍໃນເຮືອນ ແລະ ເພືື່ອ ສູ້າງວິໄນໃນຕົວເດັກເຊັົ່ນ:ຕູ້ອງເອົາເຄືື່ອງນຸູ່ງໃສູ່ກະຕູ່າທຸກເທືື່ອ. ໂດຍສູ່ວນໃຫຍູ່ມັກບ ໍ່ໄດູ້ມີການເວົົ້າ ແລະ ຕົກລົງກັນຢ່າງຊັດເຈນ ແຕູ່ເປັນສິື່ງທີື່ທຸກຄົນໃນຮັບຮູູ້ກັນເອງ ຜູ່ານການກ າກັບເບິື່ງແຍງຂອງພ ໍ່

62 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ແມູ່ເຊັົ່ນ: ແມູ່ຈະບອກວູ່າແກູ້ເຄືື່ອງອອກແລູ້ວເອົາໄປໃສູ່ກະຕູ່າ ແນູ່ເດີລູກ ທັງຫມົດ ຄືເຮັດໃຫູ້ເບິື່ງ ເປັນຕົົ້ນແບບ ເດັກກ ື່ຮຽນຮູູ້ໄປໂດຍອັດຕະໂນມັດ ດັົ່ງນັົ້ນ ພ ໍ່ແມູ່ຈ ື່ງມີບົດບາດສ າຄັນໃນການເຝຶກໃຫູ້ ເດັກມີລະບຽບວິໄນ ແຕູ່ໃນບາງເລືື່ອງອາດຕູ້ອງເວົົ້າກັນຢ່າງຊັດເຈນເຊັົ່ນ : ຫູ້າມໃຊູ້ກ າລັງທ າຮູ້າຍຮູ່າງກາຍກັນ ຫູ້າມເວົົ້າຄ າຫຍາບ ສາມາດຫຼິົ້ນຄອມພິວເຕີໄດູ້ມືົ້ລະ 1 ຊົົ່ວໂມງ ເປັນຕົົ້ນ ເມືື່ອມີກົດກະຕິກາ ແລູ້ວສິື່ງສ າຄັນທີື່ສຸດຄືການກ າກັບເບິື່ງແຍງໃຫູ້ເດັກເຮັດຕາມກະຕິກາທີື່ ຕົກລົງຢ່າງສະໝ ໍ່າສະເໝີໂດຍຕູ້ອງເວົົ້າກັບເດັກຕັົ້ງແຕູ່ຕົົ້ນ ກູ່ຽວກັບບົດລົງໂທດຫາກບ ໍ່ເຮັດຕາມກະຕິ ກາໂດຍການລົງໂທດມີຫຼາຍຮູບແບບ ເຊັົ່ນ: ການຕັດສິດຕູ່າງໆ ການງົດຫຼິົ້ນເກມ ເປັນຕົົ້ນ 11. ການຢຸດພຶດຕິກ າທີີ່ບ ໍ່ເໝາະສົມ ການຮັກສາກົດກະຕິກາໃຫູ້ໝັົ້ນຄົງເປັນເລືື່ອງສ າຄັນ ແລະ ເອົາຈິງເອົາຈັງກັບສິື່ງທີື່ຕົກລົງກັນ ເຂັົ້ມແຂງໃນການກ ານົດໃນສິື່ງທີື່ຖືກຕູ້ອງ ຜູູ້ໃຫຍູ່ທຸກຄົນຕູ້ອງມີການປັບພ ດຕິກ າໄປໃນທິດທາງດຽວ ກັນສະໝ ໍ່າສະເໝີບ ໍ່ໃຈອູ່ອນ ຫາກມີການລະເມີດຂ ໍ້ຕົກລົງ ວິທີການເຕືອນເດັກດັົ່ງນີົ້: 1. ເອົາຈິງເອົາຈັງທັນທີເພືື່ອຢຸດພ ດຕິກ າທີື່ເປັນບັນຫາຢ່າປ່ອຍຖິົ້ມໄວູ້ດົນເພາະການບ ໍ່ແກູ້ໄຂ ອາດເຮັດໃຫູ້ເດັກເບີື່ງວູ່າຜູູ້ໃຫຍູ່ຍອມຮັບພ ດຕິກ ານັົ້ນ 2. ຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນຈັບປະເດັນທີື່ບ ໍ່ພ ໃຈໃຫູ້ເດັກຮັບຮູູ້ວູ່າຜູູ້ໃຫຍູ່ເຂົົ້າໃຈຄວາມຄິດ ແລະ ຄວາມຮູູ້ສ ກ 3. ທົບທວນກະຕິກາຂ ໍ້ຕົກລົງຖູ້າມີຢູ່ແລູ້ວໃຫູ້ຈັດການຕາມທີື່ຕົກລົງບ ໍ່ຕ ໍ່ລອງຜູ່ອນຜັນໃຊູ້ທູ່າ ທາງນຸູ່ມນວນ ແຕູ່ຈິງຈັງ ສອດຄູ່ອງກັບຂ ໍ້ຕົກລົງທີື່ວາງໄວູ້ກ ລະນີທີື່ບ ໍ່ມີການຕົກລົງກັນລູ່ວງ

63 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ໜູ້າ ໃຫູ້ໃຊູ້ກົດຕາມມາດຕະຖານສັງຄົມເຊັົ່ນ: ບ ໍ່ລະເມີດຜູູ້ອືື່ນບ ໍ່ລະເມີດຕົນເອງ ບ ໍ່ທ າລາຍ ເຂົົ້າຂອງ ຫຼື ໃຊູ້ຈູ່າຍຟຸ່ມເຟືອຍເກີນເຫດ . 4. ການລົງໂທດ ຄວນສະຫຼຼຸບສັົ້ນໆກູ່ອນການລົງໂທດ ວູ່າເກີດຫຍັງຂ ົ້ນເຫດໃດຈ ື່ງມີການ ລົງໂທດ ໃຫູ້ເດັກທົບທວນ ຕົນເອງ ຖູ້າສ ານ ກຜິດໄດູ້ຄວນສະແດງຄວາມຊືື່ນຊົມເດັກທີື່ຮູູ້ ຈັກໄດູ້ຄິດ ຫຼື ຊົມເຊີຍທີື່ເດັກຍອມເປີດເຜຍຄວາມຈິງບ ໍ່ຕົວະ ບ ໍ່ປິດບັງ ຊວນໃຫູ້ເດັກຄິດ ວູ່າ ຖູ້າຈະບ ໍ່ໃຫູ້ເກີດເລືື່ອງນັົ້ນຂ ົ້ນອີກ ຄວນກ ານົດແນວໃດ ປ້ອງກັນໄດູ້ແນວໃດ ແລະ ຄາດຫວັງ ໃນທາງທີື່ດີວູ່າທູ່ານໜູ້າຈະເຮັດໄດູ້ການຝຶກໃຫູ້ເດັກຄິດ ທົບທວນຕົນເອງ ແລະ ວາງແຜນກູ່ຽວກັບຕົນເອງ ສຸດທູ້າຍເດັກຈະນ າພາຊີວິດຕົນເອງໄດູ້ຫຼາຍຂ ົ້ນເຕືອນຕົນເອງ ເປັນ ແລະ ເພ ື່ງພາພ ໍ່ແມູ່ນູ້ອຍລົງ 5. ໃນກ ລະນີທີື່ເດັກຢາກປັບປ່ຽນກົດເກນຖືກກະຕິກາກ ໍ່ຍັງມີໂອກາດສ າເລັດໄດູ້ແຕູ່ຕູ້ອງ ຕົກລົງກັນກູ່ອນເທົົ່າກັບເປີດຊູ່ອງທາງການເຈລະຈາໃຫູ້ເດັກມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການກ ານົດ ກະຕິກາ ເຊິື່ງເດັກຈະຮ ູ່ວມມືເພີື່ມຂ ົ້ນ ເທົ ົ່າກັບຝຶກໃຫູ້ທູ່ານເປັນຕົວຂອງຕົນເອງ ສູ້າງ ລະບຽບວິໄນຈາກພາຍໃນຕົນເອງໄດູ້ 12. ການສູ້າງຄວາມພາກພ ມໃຈ ແລະ ໝັົ່ນໃຈໃນຕົນເອງ ຄວາມຮັກຢ່າງດຽວບ ໍ່ພຽງພ ໃນການຝຶກຝົນລູກໃຫູ້ປະສົບຄວາມສ າເລັດ ການທີື່ເດັກຊູ່ວຍ ຕົນເອງ ແລະ ຜູູ້ອືື່ນໄດູ້ມີຄວາມສາມາດຫຼາຍຢ່າງຈະເຮັດໃຫູ້ເດັກໄວນີົ້ຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງມີຄວາມ ສາມາດເກີດຄວາມໝັົ້ນໃຈ ແລະ ຖູ້າຄວາມຮູູ້ຄວາມສາມາດເຫຼົົ່ານີົ້ຖືກນ າມາໃຊູ້ປະໂຫຍດໄດູ້ທັງຕ ໍ່ຕົນ ເອງ ແລະ ຜູູ້ອືື່ນ ຈະຍີື່ງເຮັດໃຫູ້ເດັກຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງ ມີຄຸນຄູ່າ ແລະ ມີຄວາມຫມາຍ ເປັນຄົນສ າຄັນ ຄົນໜ ື່ງທັງໃນເຮືອນ ແລະ ນອກເຮືອນ ສົົ່ງຜົນໃຫູ້ເດັກມັກຕົນເອງ ແລະ ຈະພະຍາຍາມເຮັດຕົນເອງ

64 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ໃຫູ້ດີຂ ົ້ນ ເຫັນຄວາມຕັົ້ງໃຈຊັດເຈນຂ ົ້ນ ຢາກຮຽນຮູູ້ສິື່ງຕູ່າງໆອູ້ອມຕົວເພີື່ມຂ ົ້ນ ແລະ ເຕີບໃຫຍູ່ ເປັນ ໄວລຸູ້ນທີື່ດີຕ ໍ່ໄປ ພ ໍ່ແມູ່ເປັນຜູູ້ສະທູ້ອນສິື່ງດີແລະ ສິື່ງບ ໍ່ດີໃນການສະແດງອອກຂອງເດັກໃຫູ້ເດັກໄດູ້ຍິນເມືື່ອ ການອູ້ອມຕົວເວົົ້າເຖິງຕົນເອງເລືົ້ອຍໆ ບ ໍ່ວູ່າດູ້ານດີຫຼືບ ໍ່ດີສຸດທູ້າຍເດັກຈະເຊືື່ອວູ່າພ ໍ່ແມູ່ເປັນຄົນແບບ ນັົ້ນແທູ້ການເຝຶກຝົນ ຈ ື່ງຄວນເນັົ້ນຈຸດດີໃຫູ້ຫຼາຍກວູ່າການບອກຈຸດດູ້ອຍ ເພືື່ອໃຫູ້ມີການພັດທະນາ ຕ ໍ່ໄດູ້ ເດັກບ ໍ່ຕູ້ອງການຄົນມາຕອກຢ ໍ້າ ວູ່າຜິດພາດແນວໃດແຕູ່ຕູ້ອງການຊີົ້ນ າວູ່າ ຈະເຮັດແນວໃດ ຈ ື່ງຈະເຮັດໄດູ້ຖືກຕູ້ອງ ຫຼືດີຂ ົ້ນກວູ່າເກົົ່າ ພ ໍ່ແມູ່ ແລະ ຜູູ້ລູ້ຽງດູຄວນຫຼີກລູ່ຽງການໃຊູ້ຄ າເວົົ້າທີື່ຮຸນແຮງ ເພາະຈະເຮັດໃຫູ້ເດັກເສຍຄວາມຮູູ້ສ ກ ຮູູ້ສ ກວູ່າບ ໍ່ມີຕົວຕົນ ບ ໍ່ມີຄຸນຄູ່າ ຢ່າຕ ານິເດັກ ແຕູ່ຫຼີກລູ່ຽງພ ດຕິ ກ າທີື່ເດັກເຮັດແລູ້ວເຈົົ້າບ ໍ່ມັກ .ການໃຫູ້ກ າລັງໃຈ ການໃຊູ້ຄ າເວົົ້າທາງບວກຈະຊູ່ວຍໃຫູ້ເດັກໃນໄວນີົ້ ຍອມຮັບໄດູ້ແລະ ຍອມເຮັດຕາມຫຼາຍກວູ່າການໃຊູ້ຄ າເວົົ້າທາງລົບ ຫຼືຄ າເວົົ້າຮຸນແຮງ ບ ໍ່ວູ່າຜົນຂອງ ການເຝຶກຝົນຈະເປັນແນວໃດໃນມືົ້ນີົ້ຢ່າລືມສະແດງໃຫູ້ເດັກເຫັນວູ່າ “ຈົົ່ງເຊືື່ອໝັົ້ນວູ່າມືົ້ໜ ື່ງ ເຈົົ້າຈະ ເຮັດໄດູ້ແນູ່ນອນ”

65 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ບົດທີ 5 ບັນຫາທີີ່ພົບເຫັນເລ ົ້ອຍໆໃນເດັກ ແລະ ແນວທາງການຊ່ວຍເຫຼືອ 1. ບັນຫາການຮຽນ ບັນຫາການຮຽນ ເປັນບັນຫາທີື່ຜູູ້ປົກຄອງ ແລະ ຄູພາເດັກມາພົບແພດເລືົ້ອຍໆ ບັນຫາການ ຮຽນເຮັດໃຫູ້ເດັກ ຂາດຄວາມເຊືື່ອໝັົ້ນ ຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງເຮັດຫຍັງບ ໍ່ໄດູ້ດີ ບ ໍ່ມີຄວາມສຸກຫຼາຍເທືື່ອກ ໍ່ ອາດຖືກຜູູ້ໃຫຍູ່ອູ້ອມຕົວ ຮູ້າຍດູ່າ ຜົນທີື່ຕາມມາ ຄື: ຂາດແຮງຈູງໃຈໃນການຮຽນ ບ ໍ່ຢາກຮຽນຮູູ້ ເພາະຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງບ ໍ່ເກັົ່ງ ງານວິໄຈ ຫຼວງຫຼາຍເຫັນວູ່າ: ຄວາມລົົ້ມເຫຼວໃນການຮຽນເປັນສາເຫດສ າ ຄັນຂອງການເກີດບັນຫາພ ດຕິກ າ ແລະ ອາລົມໃນເດັກ ແລະ ໄວລຸູ້ນ ການທີື່ເດັກຄົນໜ ື່ງຈະສາມາດຮຽນໜັງສືໄດູ້ດີນັົ້ນ ປະກອບມີ: 1. ຮ ູ່າງກາຍແຂງແຮງ ມີຄວາມພູ້ອມທາງຮ ູ່າງກາຍ ອະໄວຍະວະຮັບຮູູ້ ປະສາດສ າຜັດເຮັດ ວຽກໄດູ້ດີຄື: ຕາດີ, ຫູດີ, ແລະ ເສັົ້ນປະສາດຈາກຕາ ຫູ ໄປສະໝອງປົກກະຕິ.ບ ໍ່ມີ ຄວາມບົກຜູ່ອງຂອງປະສາດສ າຜັດ . 2. ສະໝອງສາມາດຮັບຮູູ້ຂ ໍ້ມູນໄດູ້ດີໂດຍມີການກ ານົດງານ ປະສານກັນດີບ ໍ່ສັບສົນ ແຍກຂ ໍ້ ມູນທີື່ເຂົົ້າມາ ພູ້ອມກັນອອກຈາກກັນໄດູ້ເຊັົ່ນ: ແຍກສຽງຄູອອກຈາກສຽງລົບກວນອືື່ນໆ ໄດູ້. ລວມທັງຕູ້ອງມີສະມາທິທີື່ດີເຊ ື່ງຫາກເດັກມີຄວາມຍາກລ າບາກໃນການຈັດລະບຽບ ການເລືອກ ຫຼື ຄັດສັນຂ ໍ້ມູນອາດເປັນຈາກ ໂລກສະມາທິສັົ້ນ ຫຼືAttention Deficit - Hyperactivity Disorder (ADHD)

66 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ສະຕິປັນຍາທີື່ດີບ ໍ່ມີພາວະສະຕິປັນຍາບົກຜູ່ອງ ສາມາດປະມວນຂ ໍ້ມູນ ມີຂະບວນການຄິດ ການສູ້າງຄວາມຊົງຈ າ ແລະ ວິເຄາະໄດູ້ດີ 4. ສະໝອງສາມາດແປຜົນຂ ໍ້ມູນທີື່ເປັນຕົວຫນັງສືປະສົມຄ າ ແລະ ທ າຄວາມເຂົົ້າໃຈຄວາມ ໝາຍໄດູ້ຄື: ສະໝອງທີື່ກູ່ຽວຂູ້ອງກັບການອູ່ານ ຂຽນ ເຮັດວຽກໄດູ້ດີເຊ ື່ງຫາກເດັກມີ ຄວາມບົກຜ ູ່ອງໃນຈຸດນີົ້ອາດເກີດຈາກພາວະບົກຜູ່ອງໃນທັກສະການຮຽນ (Specific Learning Disorder) 5. ກູ້າມເນືົ້ອທີື່ສາມາດເຮັດວຽກຕາມທີື່ສະໝອງສັົ່ງການໄດູ້ເຊັົ່ນ: ການຂຽນຫນັງສືກູ້າມເນືົ້ອ ມືເຮັດວຽກໄດູ້ຢ່າງຄູ່ອງແຄູ້ວ . 6. ມີແຮງຈູງໃຈຢາກຮຽນ ມູ່ວນກັບການຮຽນຮູູ້ຄື: ມີອາລົມທີື່ດີບ ໍ່ມີພາວະຊ ມເສົົ້າ, ບ ໍ່ວິຕົກ ກັງວົນ ຫຼື ມີບັນຫາທາງອາລົມອືື່ນໆ ສິື່ງສ າຄັນໃນການເບິື່ງແຍງເດັກທີື່ມີບັນຫາການຮຽນ ຄືການກ ານົດຄວາມເຂົົ້າໃຈສາເຫດ ເພືື່ອວາງແຜນໃນການຊູ່ວຍເຫຼືອຕ ໍ່ໄປ ເຖິງວູ່າຈະບ ໍ່ສາມາດເຮັດໃຫູ້ເດັກທຸກຄົນກາຍເປັນເດັກຮຽນ ເກັົ່ງໄດູ້ແຕູ່ສາມາດເຮັດໃຫູ້ເດັກເຂົົ້າໃຈບັນຫາທີື່ຕົນເອງເປັນມີຄວາມສຸກ ກັບການຮຽນຮູູ້ມີປະສົບ ການຂອງຄວາມສ າເລັດ ແລະ ມີຄວາມພູມໃຈໃນຕົນເອງໄດູ້ 2. ໂລກ ສະມາທິສັົ້ນ (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ກຸູ່ມຄວາມຜິດປົກກະຕິຂອງພ ດຕິກ າໂດຍລັກສະນະອາການຈະແບູ່ງເປັນກຸູ່ມອາການຫຼັກໆຄື: - ອາການຂາດສະມາທິເຊັົ່ນ: ລັກສະນະວອກແວກງ ູ່າຍ ງວາກຊູ້າຍງວາກຂວາ ເຮັດວຽກບ ໍ່ ສ າເລັດ ແລະ ບ ໍ່ຮຽບຮູ້ອຍບ ໍ່ໄດູ້ຍິນເວລາຄົນເວົົ້າ ຂີົ້ລືມ ແລະ ມັກເຮັດເຄືື່ອງເສຍ

67 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ - ອາການ ກະວົນກະວາຍ ໃຈຮູ້ອນ ຂາດສະຕິຄວາມອົດທົນນູ້ອຍ ເຮັດຫຍັງບ ໍ່ຄິດ ເວົົ້າບ ໍ່ຄິດ ແລະ ເວົົ້າແຊກຄວາມຜູູ້ອືື່ນ . - ອາການເປັນເດັກຂີົ້ດືົ້ຢູ່ບ ໍ່ນິ ື່ງ ນັ ົ່ງນິ ື່ງບ ໍ່ໄດູ້ຕູ້ອງຢຸກໆ ຢິກໆ ຫຼິົ້ນສຽງດັງ ເວົົ້າຫຼາຍເກີດ ອຸປະຕິເຫດເລືົ້ອຍໆ ເດັກບາງຄົນອາດຈະບ ໍ່ມີອາການຄົບທັງ 3 ດູ້ານ ແຕູ່ຄວນເລີື່ມເຫັນອາ ການຕັົ້ງແຕູ່ກູ່ອນ ອາຍຸ 12 ປີແລະ ມີອາການໃນຫຼາຍໆ ສະຖານນະການເຊັົ່ນ: ໃນບູ້ານເຮືອນ ໃນຫູ້ອງຮຽນ ເດີື່ນສາທາລະນະບູ່ອນເດັກຫຼິົ້ນ ແລະ ອາການມີຜົນກະທົບກັບເດັກ ເຮັດໃຫູ້ ເກີດບັນຫາໃນການຮຽນ ແລະ ການເຂົົ້າສັງຄົມ ການທີື່ເຮົາເຫັນວູ່າເດັກຂີົ້ດືົ້ຫລາຍ ຢູ່ບ ໍ່ນິື່ງ ໃນເວລາຢູ່ເຮືອນ ແຕ ື່ທີື່ຂະນະທີື່ຢູ່ໂຮງຮຽນກາຍ ເປັນເດັກ ຮຽບຮູ້ອຍ ເຊືື່ອຟັງຄູກ ລະນີນີົ້ອາດບ ໍ່ແມູ່ນ ໂລກສະມາທິສັົ້ນ ເພາະຍັງມີສາເຫດອືື່ນອີກຫຼາຍ ຢ່າງທີື່ເຮັດໃຫູ້ເດັກມີອາການຄູ້າຍບ ໍ່ມີສະມາທິ ແລະ ດືົ້ ເຊັົ່ນ: ບ ໍ່ສະບາຍໃນຮູ່າງກາຍ ເມືື່ອຍ ຫິວ ບ ໍ່ ສະບາຍໃຈ ຫງຼຸດຫງິດກັງວົນ ແລະ ສາເຫດທີື່ພົບເຫັນໄດູ້ເລືົ້ອຍໆ ຄືການລູ້ຽງດູແບບທີື່ຕາມໃຈບ ໍ່ໄດູ້ ເຝຶກລະບຽບວິໄນ ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຫຼື ການຮູູ້ຈັກອົດທົນ ລ ຄອຍ ທັງສະພາບແວດລູ້ອມໃນເຮືອນທີື່ບ ໍ່ເໝາະສົມກັບການຮຽນຮູູ້ຂາດຄວາມສະຫງົບ ມີສິື່ງກະຕຸູ້ນ ດ ງຄວາມສົນໃຈ ເຊັົ່ນ : ສຽງ ໂທລະທັດ ຫຼື ຂອງຫຼິົ້ນທີື່ຫຼາຍເກີນໄປ ດັົ່ງນັົ້ນ ຖູ້າເລີື່ມສັງເກດເຫັນເດັກມີສະມາທິບ ໍ່ດີ ໃນເບືົ້ອງຕົົ້ນຜູູ້ປົກຄອງສາມາດຊູ່ວຍໄດູ້ໂດຍ ການຈັດສະພາບແວດລູ້ອມໃຫູ້ສະຫງົບ ມີລະບຽບ ລົດຕົວກະຕຸູ້ນພາຍນອກ ແລະ ການຝຶກວິໄນ ຄວາມອົດທົນ ໃຫູ້ເດັກຮັບຜິດຊອບກິດວັດປະຈ າວັນ ຫນູ້າທີື່ຕູ່າງໆ ຂອງຕົນເອງໃຫູ້ໄດູ້ເມືື່ອໄດູ້ເຝຶກ ປັບສິື່ງຕູ່າງໆແລູ້ວບ ໍ່ໄດູ້ຜົນ ສາມາດພາເດັກມາພົບແພດ ເພືື່ອຫາສາເຫດອືື່ນໆຕ ໍ່ໄປ 3. ພາວະບົກຜ່ອງໃນທັກສະການຮຽນ (Specific Learning Disorder) ຄື ກຸູ່ມພະຍາດທີື່ມີຄວາມບົກຜູ່ອງໃນຂະບວນການຮຽນຮູູ້ມີສາເຫດມາຈາກສະໝອງເຮັດ ວຽກບົກຜູ່ອງ ໂດຍເປັນໄດູ້ຕັົ້ງແຕູ່ການວິເຄາະ ແປຄວາມຂ ໍ້ມູນໄປຈົນເຖິງການສັົ່ງການອອກມາ ເຮັດ ໃຫູ້ມີບັນຫາໃນທັກສະການຮຽນຮູູ້ສະເພາະດູ້ານຄື: ທັກສະໃນການອ ູ່ານໜັງສື ການຂຽນ ການ ຄ ານວນ ພາວະນີົ້ພົບເຫັນປະມານ 3-6 % ຂອງເດັກໃນໄວນີົ້ເຊ ື່ງເປັນຄວາມຜິດປົກກະຕິທີື່ຕິດຕົວ ມາແຕູ່ກ າເນີດ ແຕູ່ຈະເລີື່ມເຫັນອາການເມືື່ອເຂົົ້າຮຽນໃນຊັົ້ນປະຖົມ ແພດ ຈະພິຈາລະນາພາວະນີົ້ເມືື່ອເດັກມີຄວາມສາມາດດູ້ານການຮຽນຕ ໍ່າກວູ່າເດັກອືື່ນໆ ທີື່ ມີສະຕິປັນຍາເທົົ່າກັນຢ່າງນູ້ອຍ 2 ຊັົ້ນຮຽນ ຈະເຫັນວູ່າເດັກກຸູ່ມນີົ້ສະຫຼາດເທົົ່າກັບເດັກອືື່ນໆ ເວລາ ເວົົ້າຫຼີົ້ນ ເຮັດກິດຈະກ າຕູ່າງໆ ຈະເຮັດໄດູ້ດີແຕູ່ກັບການຮຽນບ ໍ່ໄດູ້ດີໂດຍທີື່ບ ໍ່ແມູ່ນສາເຫດຈາກສະຕິ ປັນຍາບົກຜູ່ອງ ພາວະນີົ້ສົົ່ງຜົນໃຫູ້ເດັກຮຽນຮູູ້ໃນລະບົບການສ ກສາປົກກະຕິໄດູ້ຂູ້ອນຂູ້າງຈະລ າບາກ ເຮັດໃຫູ້ເດັກຄັບຂູ້ອງໃຈ ຄິດວູ່າຕົນເອງໂງູ່ ຖືກຜູູ້ໃຫຍູ່ຕ ານິຢູ່ເລືົ້ອຍໆ

68 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ➢ ອາການສະແດງພາວະບົກຜູ່ອງໃນທັກສະການຮຽນ ພົບໄດູ້ 3 ກລຸູ່ມ - ບັນຫາໃນການອູ່ານໜັງສືອູ່ານບ ໍ່ອອກ ຫຼື ອູ່ານໄດູ້ແຕູ່ຄວາມສາມາດໃນການອູ່ານຕ ໍ່າກວູ່າເດັກ ທີື່ສະຫຼາດເທົົ່າກັນຢ່າງນູ້ອຍ 2 ຊັົ້ນຮຽນ ສະກົດຕົວໜັງສື ບ ໍ່ຖືກ ອູ່ານຊູ້າ ຄ າເວົົ້າຂາດຫາຍ ອູ່ານເພີື່ມຄ າອູ່ານ ສະຫຼັບຕົວພະຍັນຊະນະ ປະສົມຄ າບ ໍ່ໄດູ້ແຍກຄ າບ ໍ່ຖືກ ອູ່ານແລູ້ວຈັບໃຈ ຄວາມບ ໍ່ໄດູ້ - ບັນຫາໃນການຂຽນໜັງສືຂຽນໜັງສືບ ໍ່ໄດູ້ທັງທີື່ຮູູ້ວູ່າຈະຂຽນຫຍັງ ຂຽນແລູ້ວເອົາພະຍັນຊະນະ ມາປະສົມກັນ ແຕູ່ອູ່ານບ ໍ່ໄດູ້ຂຽນພະຍັນຊະນະສະລັບກັນ ຂະໜາດຂອງຕົວອັກສອນບ ໍ່ເທົົ່າກັນ ຂຽນບ ໍ່ຊືື່ແຖວ ບ ໍ່ເວັົ້ນວັກ - ບັນຫາໃນການຄິດຄ ານວນ ຄ ານວນບ ໍ່ໄດູ້ເລີຍ ຫຼື ເຮັດໄດູ້ແຕູ່ສັບສົນກັບຕົວເລກ ບ ໍ່ເຂົົ້າໃຈ ສັນຍະລັກ ບ ໍ່ເຂົົ້າໃຈຄູ່າຂອງຕົວເລກ ຂຽນເລກສະຫຼັບກັນ ເຮັດບວກ ລົບ ຄູນ ຫານ ບ ໍ່ໄດູ້ຕີ ໂຈດ ບັນຫາບ ໍ່ເປັນ ຢ່າງໃດກ ໍ່ຕາມ ສາເຫດຂອງການຮຽນໜັງສືບ ໍ່ໄດູ້ ຍັງມີອີກຫຼາຍສາເຫດກູ່ອນການ ພິຈາລະນາ ເດັກຈ ື່ງຄວນໄດູ້ຮັບການກວດປະເມີນທາງຈິດຕະວິທະຍາ ລະດັບສະຕິປັນຍາ ແລະ ຄວາມສາມາດທັກສະທາງການຮຽນຢ່າງລະອຽດ ເພືື່ອຊ ູ່ວຍໃນການວາງແຜນການສ ກສາ ສະເພາະບຸກຄົນ ແກູ້ບັນຫາຂ ໍ້ບົກຜູ່ອງໃນຂະບວນການຮຽນຮູູ້ຕ ໍ່ໄປ ການຈັດສິື່ງແວດລູ້ອມໃຫູ້ເໝາະກັບການຮຽນຮູູ້ແລະ ການຊູ່ວຍເຫຼືອເດັກຢູ່ເຮືອນ ສິື່ງແວດ ລູ້ອມທີື່ສະຫງົບ ຜູ່ອນຄາຍບ ໍ່ມີສິື່ງກະຕຸູ້ນຈາກພາຍນອກຫຼາຍເກີນໄປ ມີບັນຍາກາດທີື່ດີເດັກຈະຮູູ້ສ ກ ມູ່ວນ ແລະ ມີຄວາມສຸກກັບການຮຽນ ແລະ ເກີດແຮງຈູງໃຈໃນການຕັົ້ງໃຈເຮັດວຽກໃຫູ້ດີຂ ົ້ນຕ ໍ່ໄປ ອີກດູ້ວຍສິື່ງແວດລູ້ອມ ການຈັດສິື່ງແວດລູ້ອມໃນເຮືອນໃຫູ້ມີລະບຽບ ບ ໍ່ຮົກເຮືົ້ອ ຈັດສະຖານທີື່ທີື່ ສະຫງົບແລະ ບ ໍ່ມີສິື່ງລົບກວນສະມາທິ ຫຼື ດ ງຄວາມສົນໃຈເຊັົ່ນ: ຂອງຫຼີົ້ນໃນຂະນະທີື່ດ າເນີນການ ແກູ້ວຽກບູ້ານ ຫຼືອູ່ານໜັງສືມີການກ ານົດເວລາ ສ າລັບການກ ານົດກິດຈະວັດປະຈ າວັນ ໃຫູ້ຊັດເຈນ ບ ໍ່ໃຫູ້ເບິື່ງໂທລະທັດ ໂທລະສັບ ຫຼືຫຼີົ້ນເກມດົນເກີນໄປ ອາດຂຽນອອກມາເປັນຕາຕະລາງເວລາ ເພາະ ເດັກນູ້ອຍ ມັກຈະລືມວູ່າເວລາໃດຄວນເຮັດຫຍັງ ແລະ ຜູູ້ໃຫຍູ່ເອງກ ໍ່ມັກຈະເບືື່ອ ຫງຼຸດຫງິດ ທີື່ຕູ້ອງ ເວົົ້າເລືື່ອງເດີມໆ ຊ ້າໆເລືົ້ອຍໆ ເວລາສັົ່ງວຽກ ການແບູ່ງງານທີື່ຫຼາຍ ອາດເຮັດໃຫູ້ເດັກເບືື່ອ ຄວນໃຫູ້ເຮັດເທືື່ອລະນູ້ອຍ ແລະ ຊູ່ວຍກ າກັບເບິື່ງແຍງໃຫູ້ເຮັດຈົນສ າເລັດ. ເປັນການຊູ່ວຍໃຫູ້ເດັກມີກ າລັງໃຈໃນການກ ານົດວຽກງານ ຮູູ້ສ ກເຖິງການປະສົບຜົນສ າເລັດ ແລະ ບ ໍ່ທ ໍ້ໄປກູ່ອນ . ປະສົບການຄວາມຮູູ້ສ ກທີື່ເກິດຂືົ້ນຈາກການ ເຮັດຫຍັງສ າເລັດນັົ້ນ ຈະຍູ້ອນກັບມາເປັນກ າລັງໃຈໃຫູ້ເດັກ ເມືື່ອຕູ້ອງເຮັດວຽກງານຕ ໍ່ໆໄປ ເມືື່ອຕູ້ອງ ຕັກເຕືອນ ຫຼືໃສູ່ໂທດ ຫຼີກລູ້ຽງການເວົົ້າຈົົ່ມເວົົ້າ ຫຼື ລັກສະນະຕ ານິ ຄວນໃຊູ້ວິທີເວົົ້າເຕືອນໃຫູ້ຮູູ້ຕົວ ຫຼື ບູ່ຽງເບນ ຄວາມສົນໃຈໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເຮັດກິດຈະກ າອືື່ນແທນ ຫາກເດັກຍັງ ບ ໍ່ຢຸດອາດແຍກໃຫູ້ຢູ່ໃນ

69 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ມຸມທີື່ສະຫງົບຜູູ້ດຽວຊົົ່ວຄາວ (Timeout) ການລົງໂທດຄວນກ ານົດດູ້ວຍ ວິທີທີື່ບ ໍ່ຮຸນແຮງ ແລະ ແມູ່ນໃຫູ້ປະຕິບັດຕາມທີື່ເຄີຍຕົກລົງກັນໄວູ້ກ ູ່ອນລ ູ່ວງໜູ້າ ເຊັ ົ່ນ: ການຕັດເວລາເບິ ື່ງໂທລະທັດ ໂທລະສັບ ຫຼິົ້ນເກມ ຕັດເງີນຊືົ້ຂະໜົມທີື່ມັກ ແລະ ພ ໍ່ແມູ່ຄວນເປັນຕົວຢ່າງທີື່ດີແລະ ຊູ່ວຍເຝຶກຄວາມ ມີວິໄນອົດທົນ ລ ຄອຍຖູ້າ ບ ລິຫານເວລາ ແລະ ຈັດລະບຽບ ໃນການກ ານົດກິດຈະກ າຕູ່າງໆ ເພາະ ເດັກຈະຮຽນຮູູ້ຈາກສິື່ງທີື່ເຫັນ ຈາກສິື່ງທີື່ເຮົາເຮັດຫຼາຍກວູ່າ ສິື່ງທີື່ເຮົາສອນ ເປີດໂອກາດເດັກໄດູ້ໃຊູ້ພະລັງງານໃນທາງທີື່ດີແລະ ມີປະໂຫຍດເຊັົ່ນ ການຫຼີົ້ນກີລາ, ການ ຊູ່ວຍເຫຼືອວຽກເຮືອນ ເຊ ື່ງໃນຊູ່ວງເລີື່ມຕົົ້ນອາດຈະເບິື່ງຍາກຖູ້າເດັກບ ໍ່ເຄີຍຖືກເຝຶກໃຫູ້ຊູ່ວຍເຫຼືອວຽກ ງານໃນເຮືອນມາກູ່ອນ ການໃຊູ້ເທັກນິກການໃຫູ້ແຮງ ເສີມທາງບວກເຊັົ່ນ: ການສະສົມດາວ ຫຼື ແຕູ້ມຄະແນນກ ື່ເປັນອີກເທັກນິກທີື່ໃຊູ້ໄດູ້ຜົນດີເພາະການທີື່ເດັກສາມາດ ເບິື່ງເຫັນຄວາມສ າເລັດ ແລະ ສິື່ງດີໆໃນຕົນເອງ ເປັນປັດໄຈສ າຄັນໃນການກ ານົດໃຫູ້ເດັກມີກ າລັງໃຈໃນການກ ານົດສິື່ງທີື່ດີໆຕ ໍ່ໄປ ➢ ການຊູ່ວຍເຫຼືອທີື່ໂຮງຮຽນ 1. ຫາສາເຫດ ແລະ ເອົາສາເຫດເປັນບັນຫາຫຼັກ 2. ສູ້າງແຮງຈູງໃຈໃນການຮຽນ ເຊັົ່ນ : - ໃຫູ້ເດັກຮູູ້ສ ກວູ່າເປັນທີື່ຮັກຂອງຄູ ແລະ ເພືື່ອນ ໃຫູ້ເດັກມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການຮຽນຮູູ້ - ຈັດປະສົບການຮຽນຮູູ້ທີື່ຫຼາກຫຼາຍໃຊູ້ແບບບູລະນາການ ມີວິທີນ າເຂົົ້າສູູ່ບົດຮຽນ ໃຊູ້ ກິດຈະກ າຫຼາກຫຼາຍ ສອບຖາມຄວາມເຂົົ້າໃຈເປັນໄລຍະ - ສູ້າງບັນຍາກາດໃນຫູ້ອງຮຽນໃຫູ້ດີຮຽນໃຫູ້ມູ່ວນ ສູ້າງຄວາມຮູູ້ສ ກຢາກຮຽນ ສົົ່ງເສີມ ໃຫູ້ຢາກຮູູ້ແລະ ຮູູ້ວ ູ່າຈະເອົາໄປໃຊູ້ປະໂຫຍດໃນຊີວິດຈິງແນວໃດ ນ າບັນຫາ ຫຼື ເຫດການໃນຊີວິດຈິງທີື່ກູ່ຽວຂູ້ອງກັບວັດຖຼຸປະສົງ ການຮຽນຮູູ້ມານ າເຂົົ້າສູູ່ການຮຽນ - ໃຊູ້ອາລົມທີື່ມູ່ວນຕະຫຼົກ ເລືື່ອງທີື່ກູ່ຽວຂູ້ອງສະຫຼຼຸບຂ ໍ້ຄິດປະທັບໃຈຈາກການຮຽນຮູູ້ - ຫຼຼຸດຜູ່ອນຄວາມຄຽດໃນການຮຽນທີື່ບ ໍ່ຈ າເປັນ ຄູບ ໍ່ເປັນກັນເອງ ຄູກູ່າວໂທດຫຼາຍເກີນ ໄປ ໃຊູ້ເວລາໃນການ ຈົົ່ມ ຮູ້າຍເດັກທີື່ບ ໍ່ໄດູ້ຢູ່ໃນຫູ້ອງ ໃສູ່ໂທດກຸູ່ມ ບ ໍ່ໄດູ້ສອນ ສອນບ ໍ່ ເຂົົ້າໃຈ ສອນໄວເກີນໄປ ໃຫູ້ວຽກບູ້ານທີື່ຫຼາຍເກີນໄປ 3. ຈັດສິື່ງແວດລູ້ອມໃຫູ້ເໝາະສົມ ຢຶດຫຼັກການທີື່ວູ່າການຮຽນຮູູ້ເກີດຂ ົ້ນໄດູ້ທຸກທີື່ບ ໍ່ຈ າເປັນຕູ້ອງ ຢູ່ພາຍໃນຫູ້ອງຮຽນເຊັົ່ນ : ຈັດບູ່ອນນັົ່ງໃໝູ່ແບບວົງກົມ ວົງກົມຊູ້ອນກັນ ກຸູ່ມຍູ່ອຍຫຼາຍກຸູ່ມ ຫຼື ບ ໍ່ມີກ ຼຸື່ມ ຫຼື ການຮຽນນອກ ຫູ້ອງຮຽນ ເຊັົ່ນ: ຢູ່ກູ້ອງຕົົ້ນໄມູ້ສວນ ຫູ້ອງປະຊຼຸມ ຫູ້ອງຝຶກ ສະມາທິຫຼື ຮຽນນອກໂຮງຮຽນ ເຊັ ົ່ນ: ຮຽນໃນວັດ, ສວນສາທາລະນະ, ຫ ສິນ , ຫ ພິພິດທະພັນ , ສູນເຍົາວະຊົນ ໂຮງໝໍ ເປັນຕົົ້ນ 4. ປັບປ່ຽນບັນຍາກາດ ພາຍໃນຫູ້ອງຮຽນ 5. ໃຊູ້ວິທີການສອນຫຼາຍແບບ ໃຫູ້ມູ່ວນ ປະທັບໃຈ ຈັບຄູູ່ດ າເນີນງານ ແຜນທີື່ຄວາມຄິດ (Mind Map) ລະດົມ ສະໝອງ (BrainStorming) ຈັດລະບົບຄວາມຄິດຝຶກໃຫູ້ຂຽນ ບັນ

70 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ທ ກຄິດ ວິເຄາະດູ້ວຍຕົວເອງເຝຶກໃຫູ້ເດັກສັງເຄາະ ຄິດຫາຄ າຕອບທີື່ຫຼາກຫຼາຍ ມີການທົດລອງ ພິສູດສິື່ງທີື່ຄິດ ຫຼື ຮຽນຮູູ້ກູ້າທູ້າທາຍການສອນຂອງຄູ 4. ບັນຫາພຶດຕິກ າໃນເດັກໄວຮຽນ ການແກູ້ໄຂບັນຫາພ ດຕິກ າໃນເດັກໄວຮຽນນັົ້ນຈະມຸູ້ງເນັົ້ນການຄົົ້ນຫາສາເຫດແກູ້ໄຂທີື່ສາ ເຫດ ຫຼຼຸດຜູ່ອນ ພ ດຕິກ າທີື່ມີບັນຫາ ພູ້ອມໆກັບສູ້າງພ ດຕິກ າທີື່ດີຕິດຕາມ ກວດສອບໃຫູ້ກ າລັງໃຈ ເປັນໄລຍະໂດຍຮັກສາ ສາຍສ າພັນທີື່ດີກັບເດັກ 5. ເປັນເດັກດ ົ້ ແລະ ມັກຕີໝ ່ ເປັນບັນຫາທີື່ພົບເຫັນເລືົ້ອຍໆໃນນັກຮຽນ ມັກມີສາເຫດມາຈາກການທີື່ມີພ ໍ່ແມູ່ ຫຼື ຄົນໃກູ້ ຊິດຕາມໃຈຫຼາຍເກີນໄປ ຫຼື ໃຊູ້ວິທີການທີື່ແຂງກະດູ້າງ ເປັນໂລກສະມາທິສັົ້ນ ຫຼື ເກີດຈາກຄວາມ ຄຽດ ຫຼື ຊ ມເສົົ້າ ➢ ວິທີການຊູ່ວຍເຫລືອ 1. ກ ານົດກະຕິກາໃຫູ້ຊັດເຈນ 2. ເອົາຈິງເອົາຈັງກັບກົດເກນບ ໍ່ປ່ອຍໃຫູ້ມີການລະເມີດກັນ 3. ໃຊູ້ເທັກນິກ “ຂ ເວລານອກ” ເມືື່ອເດັກລະເມີດຄົນອືື່ນ 4. “ແຈູ້ງຂ ໍ້ຫາ” ຢ່າງກະທັດຮັດ 5. ຟັງເຫດການຮອບດູ້ານຢ່າງສະຫງົບ ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເວົົ້າພ ຄວນ ແຕູ່ຢ່າໃຫູ້ແກູ້ຕົວເກີນໄປ 6. ຕັດສິນດູ້ວຍຄວາມສະຫງົບ ຕາມຂ ໍ້ຕົກລົງຂອງການຈັດການເມືື່ອມີການລະເມີດກັນ

71 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 7. ໃຊູ້ຫຼັກການລົງໂທດທີື່ບ ໍ່ຮຸນແຮງ ເຊັົ່ນ: ການຕັດລາງວັນ, ການເຮັດວຽກຊົດໃຊູ້ຄວາມຜິດ ໃນທາງສູ້າງປະໂຫຍດ 8. ຊວນຄິດຫາວິທີການແກູ້ໄຂບັນຫາໃໝູ່ໆເຊັົ່ນ: ເວລາໝູູ່ເພືື່ອນຢອກ ຈະມີທາງອອກອືື່ນໆ ຢ່າງໃດອີກເຊັົ່ນ: ລາຍງານຄູ ຫຼື ບອກໝູູ່ເພືື່ອນໄປຕົງໆ , ໃຫູ້ເພືື່ອນຊູ່ວຍ, ບ ໍ່ສົນໃຈ, ປ່ຽນ ຄວາມຄິດໃໝູ່ ໝູູ່ເພືື່ອນຢອກລ ໍ້ເທົົ່າກັບເພືື່ອນສົນໃຈຢາກຫລິົ້ນນ າເຮົາ ຢອກເພືື່ອນຄືນ ຊວນ ເພືື່ອນຫລິົ້ນຢ່າງອືື່ນ 9. ຫາກິດຈະກ າບູ່ຽງເບນຄວາມສົນໃຈ 10. ໃຊູ້ກິດຈະກ າທີື່ລະບາຍຄວາມຄຽດ ຄວາມດືົ້ເຊັົ່ນ: ເຕະບານ , ປັົ້ນ ເຄືື່ອງປັົ້ນດິນເຜົາ, ແກະ ສະລັກ ແຕູ່ກິດຈະກ ານັົ້ນຕູ້ອງມີກະຕິກາຄວບຄຸມ 11. ໃຫູ້ເຮັດວຽກທີື່ເປັນປະໂຫຍດໃຫູ້ເປັນທີື່ຍອມຮັບຂອງພີື່ນູ້ອງ ເພືື່ອນ ແລະ ຄູ 6. ເດັກມັກກວນໝູູ່ ( ເວົົ້າໃສ່ໝ ່ ) ສາເຫດມັກເກີດຈາກການຮຽນຮູູ້ຈາກຄົນໃນຄອບຄົວໃນເຮືອນ ຈາກກຸູ່ມເພືື່ອນ ຂາດ ຄວາມສຸກ ມີປົມດູ້ອຍຂອງຕົນເອງຂາດ ທັກສະໃນການເຂົົ້າສັງຄົມ ➢ ການໃຫູ້ຄວາມຊູ່ວຍເຫລືອ 1. ຢຸດພ ດຕິກ າການ ຕີໝູູ່ເພືື່ອນ ກວນໝູູ່ເພືື່ອນ ທັນທີ

72 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 2. ອະທິບາຍໃຫູ້ເດັກທັງໝົດໃນຫູ້ອງຮູູ້ວູ່າ ກົດເກນຂອງການຢູ່ຮູ່ວມກັນຂ ໍ້ທ າອິດ ຄືບ ໍ່ເຮັດໃຫູ້ ຄົນອືື່ນເດືອດຮູ້ອນ ຂ ໍ້ສອງ ຄືເຮັດໃຫູ້ຄົນອືື່ນພ ໃຈ ຄູຈະບ ໍ່ຍອມໃຫູ້ມີການຢອກກັນ ຫຼືລ ໍ້ລຽນ ກັນ 3. ຝຶກທັກສະທາງສັງຄົມດູ້ານບວກ ຮູູ້ຈັກການໃຫູ້ການຂອບໃຈ ການຊັກຊວນກັນຫຼິົ້ນນ າກັນດີໆ ການເລີື່ມຕົົ້ນການ ຫຼິົ້ນ ການມີເພືື່ອນ ການຂ ໃຫູ້ເພືື່ອນຊູ່ວຍເຫຼືອປົກປ້ອງກັນ 4. ຝຶກທັກສະເດັກໃນການແກູ້ບັນຫາສະເພາະໜູ້າ ການປ້ອງກັນຕົນເອງ ບ ໍ່ໃຫູ້ຖືກລ ໍ້ລຽນ ຫຼື ຖືກ ຂົົ່ມເຫັງ 5. ຝຶກໃຫູ້ເພືື່ອນຊູ່ວຍກັນປົກປ້ອງຄົນທີື່ຖືກຂົົ່ມເຫັງ ເຕືອນເພືື່ອນທີື່ມັກແກູ້ງ ມັກຢອກ ຫຼື ເວົົ້າ ໃສູ່ຄົນອືື່ນຊວນເພືື່ອນໃຫູ້ຫຼິົ້ນນ າກັນດີໆ ຊູ່ວຍລາຍງານຄູເມືື່ອມີການລະເມີດກັນ ບ ໍ່ຍອມໃຫູ້ ມີພ ດຕິກ ານີົ້ເກີດຂ ົ້ນໃນຫູ້ອງດູ້ວຍການຊູ່ວຍກັນ ບ ໍ່ຢູ່ເສີຍໃຫູ້ເພືື່ອນຮູູ້ຈັກການຊູ່ວຍເຫຼືອກັນ ສະເໝີ 6. ຂ ເວລານອກ (timeout) ເມືື່ອບ ໍ່ສາມາດຄວບຄຸມຕົນເອງໄດູ້ 7. ແນະນ າການຫຼີົ້ນນ າກັນດີໆ ກິດຈະກ າທີື່ດ າເນີນນ າກັນ ແລູ້ວພ ໃຈນ າກັນທຸກຝ່າຍ 8. ຟ້າວແຍກເດັກທີື່ເລີື່ມເຮັດທູ່າທີທີື່ຈະລະເມີດຄົນອືື່ນ ບ ໍ່ຄວນລ ຖູ້າໃຫູ້ເກີດເຫດການເກີດຂ ົ້ນ 9. ຍູ້ອງຍ ຊົມເຊີຍເດັກເມືື່ອເດັກຫຼິົ້ນກັນດີໆ ແລະ ຫຼີກລູ້ຽງການລ ໍ້ລຽນເວົົ້າໃສູ່ກັນຂອງເດັກ ຫຼື ການຢອກ ການແຊວຂອງເດັກ

73 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 7. ເດັກຂີົ້ຕົວະ ການເວົົ້າຕົວະ ມີໄດູ້ຫຼາຍແບບ ຕັົ້ງແຕູ່ເວົົ້າກົງກັນຂູ້າມກັບຄວາມຈິງ ເວົົ້າເກີນຄວາມຈິງ ແຕູ່ງ ເລືື່ອງ ຫຼື ການໂຢນຄວາມຜິດໃຫູ້ຄົນອືື່ນ ແຕູ່ບ ໍ່ວູ່າຈະເປັນການເວົົ້າຕົວະແບບໃດ ຄວາມຮູູ້ສ ກ ທີື່ຢູ່ໃນ ໃຈໃຕູ້ພ ດຕິກ າການຕົວະນັົ້ນ ຄືຄວາມຢ້ານ ເດັກຫຼາຍໆຄົນຕົວະ ເພືື່ອປົກປ້ອງຕົນເອງຈາກການຖືກ ລົງໂທດ ເພາະເຄີຍຮຽນຮູູ້ມາວູ່າ ການປິດບັງ ຄວາມຜິດໄວູ້ຈະເຮັດໃຫູ້ປອດໄພ ໃນຄອບຄົວ ຫຼື ໂຮງຮຽນທີື່ເຂັົ້ມງວດ ແລະ ມີການລົງໂທດຮຸນແຮງບ ໍ່ວູ່າ ທາງຮູ່າງກາຍ ຫຼື ວາຈາ ຈ ື່ງມັກພົບເຫັນເດັກ ທີື່ຕູ້ອງໃຊູ້ການເວົົ້າຕວະ ເພືື່ອປົກປ້ອງຕົນເອງ ແລະ ເອົາຕົວລອດ ເດັກອາດເຄີຍມີປະສົບການການ ຖືກລົງໂທດ ຫຼື ເຫັນຄົນອືື່ນຖືກລົງໂທດມາກູ່ອນເຮັດໃຫູ້ບ ໍ່ກູ້າເວົົ້າຄວາມຈິງຢ້ານວູ່າຄູຈະຄຽດຊັງ ຢ້ານພ ໍ່ແມູ່ດູ່າວູ່າ ຢ້ານຄວາມຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງບ ໍ່ມີຄູ່າບ ໍ່ໄດູ້ເລືື່ອງເດັກບາງຄົນເວົົ້າຕົວະ ຫຼື ເລົົ່າເລືື່ອງເກີນ ຄວາມຈິງ ເພືື່ອໃຫູ້ຕົນເອງໄດູ້ຮັບການຍອມຮັບເປັນທີື່ສົນໃຈໃນໝູູ່ເພືື່ອນຝູງ . ເພາະເດັກອາດຈະ ຮູູ້ສ ກວູ່າຕົນເອງບ ໍ່ມີຫຍັງດີບ ໍ່ພ ໃຈໃນສິື່ງທີື່ມີພູມໃຈໃນສິື່ງທີື່ເປັນຢູ່ຈ ື່ງສູ້າງເລືື່ອງຕົວະເພືື່ອໃຫູ້ຄົນສົນ ໃຈຊືື່ນຊົມ ເບີື່ງໃຫູ້ທະລຸໄປໃຕູ້ພ ດຕິກ າ ເຮົາອາດຈະເຫັນເດັກທີື່ກ າລັງ ເຫງົາ ເບືື່ອ ຢາກມີເພືື່ອນ ຢາກ ໄດູ້ຮັບຄວາມຮັກ ແລະ ການຍອມຮັບຢູ່. ➢ ວິທີການຊູ່ວຍເຫລືອ 1. ໃຊູ້ທູ່າທີເປັນມິດ ເປັນກາງ ຍອມຮັບເມືື່ອເດັກເຮັດຜິດ 2. ບ ໍ່ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກຕົວະ ບ ໍ່ຄວນຖາມວູ່າ “ ເຈົົ້າເປັັນຄົນເຮັດແມູ່ນບ ? 3. ຝຶກໃຫູ້ເດັກກູ້າເວົົ້າ ກູ້າບອກ ກູ້າປຶກສາຫາລືເວລາມີບັນຫາອຸປະສັກຕູ້ອງການຫຍັງສາມາດບອກ ຄວາມຕູ້ອງການ ຄວາມບ ໍ່ສະບາຍໃຈອອກມາໄດູ້ຮັບຟັງເວລາເດັກບອກ ຄວນກ ານົດຄວາມ

74 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ເຂົົ້າໃຈບ ໍ່ຄວນສອນຫຼື ຮູ້າຍເດັກທັນທີຊັກຊວນໃຫູ້ເດັກຄິດທາງອອກດູ້ວຍຕົນເອງກູ່ອນຈະຊີົ້ ແນະ ຫຼື ແນະນ າ 4. ງົດການລົງໂທດ ຮູ້າຍດູ່າວູ່າ ຄ າເວົົ້າຮຸນແຮງ ຫຼື ໃຫູ້ເດັກໄດູ້ອັບອາຍ ເຊັົ່ນ: ເຮັດຕ ໍ່ໜູ້າເພືື່ອນ ຫຼື ຕ ໍ່ເດັກອືື່ນໆ ບ ໍ່ຄວນປະຈານເດັກ. 5. ເມືື່ອມີບັນຫາເກີດຂ ົ້ນ ຢ່າໂວຍວາຍ ຕີໂພຍຕີພາຍ ເຮັດເລືື່ອງນູ້ອຍໃຫູ້ເປັນເລືື່ອງໃຫຍູ່ຫຼາຍເກີນ ໄປ ຈົນເດັກ ຢ້ານຫຼາຍ ເວລາມີບັນຫາຈະບ ໍ່ກູ້າບອກ 6. ຊົມເຊີຍເມືື່ອເດັກເປີດເຜີຍຄວາມຈິງ ເຖິງວູ່າຈະເປັນເລືື່ອງທີື່ເດັກເຮັດຜິດ ຢ່າຟ້າວຮູ້າຍ ຫຼື ຮີບສັົ່ງ ສອນທັນທີຄວນສອບຖາມລົງເລິກຕ ໍ່ໄປວູ່າ ອັນໃດເປັນສາເຫດເຮັດໃຫູ້ເດັກເຮັດແບບນັົ້ນຖູ້າ ສາມາດເຮັດໃໝູ່ໄດູ້ຈະເຮັດແນວໃດ ຢ່າເບີື່ງພ ດຕິກ າຕູ່າງໆ ແຕູ່ພຽງຜິວເຜີນ ແລະ ຕອບສະຫນອງແຕູ່ພ ດຕິກ າທີື່ບ ໍ່ດີເຫຼົົ່ານັົ້ນ ຢ່າ ກູ່າວຫາວູ່າ ເດັກວູ່າຂີົ້ຕົວະ ເພາະຈະເຮັດໃຫູ້ເດັກເກີດພາບລັກທີື່ບ ໍ່ດີຕ ໍ່ຕົນເອງ ຮູູ້ສ ກຄຽດຮູູ້ສ ກ ນູ້ອຍເນືົ້ອຕ າໃຈ ແລະ ໝົດກ າລັງໃຈທີື່ຈະ ແກູ້ໄຂປ່ຽນແປງຕົນເອງ ເບິື່ງເຫັນສິື່ງດີໆໃນຕົວເດັກ ແລະ ສະແດງຄວາມເຊືື່ອໝັົ້ນວູ່າເດັກສາມາດເຮັດສິື່ງທີື່ດີໄດູ້ພາຍນອກອາດເບິື່ງຄືມີພ ດຕິກ າບ ໍ່ດີ ແຕູ່ບ ໍ່ໄດູ້ໝາຍຄວາມວູ່າ ເປັນເດັກບ ໍ່ດີການແກູ້ໄຂການຕົວະເປັນພຽງການແກູ້ທີື່ປາຍທາງ ສິື່ງ ສ າຄັນຄືການສູ້າງເດັກທີື່ມີວິໄນ ອົດທົນ ຮູູ້ຈັກຢັບຢັົ້ງຊັົ່ງໃຈທີື່ຈະບ ໍ່ກະທ າຜິດ ມີຄວາມພ ໃຈໃນ ສິື່ງທີື່ມີພູມໃຈໃນສິື່ງທີື່ເປັນ ແລະ ຮູູ້ຈັກເຫັນອົກເຫັນໃຈຜູູ້ອືື່ນ ຊ ື່ງເປັນສິື່ງທີື່ຄວນບົົ່ມເພາະຕັົ້ງແຕູ່ ເຍົາໄວ ຈາກໃນຄອບຄົວ

75 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 8. ເດັກຂີົ້ລັກ ລັກສະນະ - ຈັບຂອງຜູູ້ອືື່ນຢ່າງຕັົ້ງໃຈ ໂດຍບ ໍ່ໄດູ້ຮັບ ອະນຸຍາດເລືົ້ອຍໆ ສາເຫດ ຕົວເດັກເອງ - ຢາກໄດູ້ຂອງເພືື່ອນ າມາໃຊູ້ - ຕູ້ອງການໃຫູ້ເພືື່ອນຍອມຮັບ ລັກຂອງເອົາມາແຈກເພືື່ອນເພືື່ອໃຫູ້ເພືື່ອນຍອມຮັບ - ມີບັນຫາດູ້ານອາລົມ ເຊັົ່ນ ລັກ ເພາະ ຢາກແກູ້ງໝູູ່ເພືື່ອນ - ສະຕິປັນຍາຕ ໍ່າ - ຖືກຊັກຈູງງູ່າຍ - ຂາດແຄນ ຂາດການຢັບຢັົ້ງໃຈຕົນເອງ - ແກູ້ແຄູ້ນ ຕູ້ອງການຕືື່ນເຕັົ້ນ - ເຮັດຕາມເພືື່ອນ ຫຼື ການພິສູດຕົນເອງ ຄອບຄົວ - ພ ໍ່ແມູ່ເປັນຕົວຢ່າງທີື່ບ ໍ່ດີ - ການລູ້ຽງດູລູກບ ໍ່ເທົົ່າທຽມກັນ - ບ ໍ່ສອນເດັກໃນເລືື່ອງການເຄົາລົບສິດທິສູ່ວນບຸກຄົນ - ໃຫູ້ຄູ່າໃຊູ້ຈູ່າຍກັບເດັກບ ໍ່ເໝາະສົມ ສິື່ງແວດລູ້ອມ

76 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ - ການລອກລຽນແບບຈາກພາບພະຍົນ ຈາກສີື່ງແວດລູ້ອມ ➢ ແນວທາງການຊູ່ວຍເຫຼືອ 1. ບ ໍ່ເປີດໂອກາດໃຫູ້ມີການລັກ ໃຫູ້ເກັບຂອງມີຄູ່າໃຫູ້ເປັນສູ່ວນຕົວ ບ ໍ່ຄວນນ າເງີນ ຫຼື ຂອງມີຄູ່າ ມາໂຮງຮຽນ 2. ເມື ື່ອເກີດເຫດການລັກໃນຫູ້ອງຮຽນຫຼື ຢູ ່ເຮືອນ ໃຫູ້ທຸກຄົນຊ ູ່ວຍກັນຄິດວ ູ່າເກີດຂ ົ້ນໄດູ້ ແນວໃດ ຈະປ້ອງກັນບ ໍ່ໃຫູ້ເກີດຂ ົ້ນອີກໄດູ້ດູ້ວຍວິທີໃດ 3. ບ ໍ່ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກທີື່ລັກຕົວະ ຈ ື່ງຄວນໃຊູ້ຄ າຖາມວູ່າ“ ນາງຕູ້ອງການເອົາເງີນໄປເຮັດຫຍັງ” ແທນຄ າຖາມວູ່າ “ນາງເອົາເງີນເພືື່ອນໄປ ຫຼື ບ ໍ່ ” 4. ບ ໍ່ຄວນສູ້າງເງືື່ອນໄຂຕ ໍ່ລອງ ເຊັົ່ນ: ຖູ້າບອກຄວາມຈິງຈະຍົກໂທດໃຫູ້ຫຼື ຂູູ່ວູ່າຖູ້າບ ໍ່ບອກຄວາມ ຈິງ ແລູ້ວຄູຈັບໄດູ້ເອງ ຈະລົງໂທດໜັກ 5. ຍູ້ອງຍ ເດັກທີື່ຍອມຮັບສາລະພາບ ສອບຖາມເຖິງເຫດຈູງໃຈ ການຄິດ ການວາງແຜນ 6. ໃຫູ້ເອົາຂອງ ຫຼື ເງີນທີື່ລັກໄປມາຄືນ ແລະ ຂ ໂທດເດັກຄົນທີື່ຖືກລັກດູ້ວຍ 7. ຊວນໃຫູ້ເດັກຄິດວູ່າຖູ້າຕູ້ອງການຫຍັງຈະມີວິທີບອກແນວໃດດີກະຕຸູ້ນໃຫູ້ມີການປືກສາຫາລື ວາງແຜນກູ່ອນຈະເຮັດແທູ້ ໆ 8. ຊວນໃຫູ້ຫາວິທີຫາເງີນທີື່ຖືກຕູ້ອງເຊັົ່ນ:ການເຮັດວຽກ ຫຼື ການເກັບເງີນຈາກຄູ່າເຂົົ້າໜົມ ເພືື່ອ ເອົາມາໃຊູ້ໃນສິື່ງ ທີື່ພ ໍ່ແມູ່ບ ໍ່ໄດູ້ໃຫູ້ແທູ້ ໆ 9. ມີການລົງໂທດດູ້ວຍການເຮັດວຽກທີື່ມີປະໂຫຍດຊົດໃຊູ້ຄວາມຜິດ ຊົດໃຊູ້ຄູ່າເສຍຫາຍ ຕາມ ສົມຄວນ 10. ໃຫູ້ນັກຮຽນໃນຫູ້ອງເປັນນັກສືບ ຄອຍຖູ້າສອດສ ູ່ອງ ແລະ ລາຍງານຄູ ເມື ື່ອເຫັນສິື່ງຜິດ ປົກກະຕິເຊັົ່ນ:ມີພ ດຕິກ າ ມີພິລຸດຂອງນັກຮຽນບາງຄົນ ມີໃຜທີື່ມີເງີນໃຊູ້ຫລາຍໆຜິດສັງເກດ 11. ເວົົ້າກັບເດັກກູ່ຽວກັບບັນຫາ ໃຫູ້ເຂົາໄດູ້ລະບາຍ ຫຼື ເລົົ່າອອກມາ 12. ສະແດງໃຫູ້ເດັກຮູູ້ວູ່າ ເຮົາເຊືື່ອວູ່າທູ່ານຈະບ ໍ່ເຮັດຜິດອີກຈະຊູ່ວຍໃຫູ້ເດັກເກີດກ າລັງໃຈ ແລະ ບ ໍ່ ເຮັດສິື່ງນັົ້ນອີກ 13. ຫາວິທີການໃຫູ້ເດັກນ າສິື່ງທີື່ລັກໄປ ມາຄືນໃຫູ້ໝົດ ເຊ ື່ງຈະເປັນຜົນດີກັບເດັກ 14. ພະຍາຍາມບ ໍ່ໃຫູ້ມີເຄືື່ອງລ ໍ້ໃຈເດັກທີື່ມີບັນຫາ ກູ່ຽວກັບການລັກດູ້ວຍການໃຫູ້ເດັກແຕູ່ລະຄົນຮູູ້ ຈັກເກັບສິື່ງຂອງຕູ່າງໆ ເຊັົ່ນ:ບິິ໋ກ ກະເປົົ໋າເງີນ ຂອງໃຊູ້ອືື່ນໆ ທີື່ລ ໍ້ຕາລ ໍ້ໃຈຜູູ້ອືື່ນໄວູ້ກັບຕົນເອງບ ໍ່ ປະຖິົ້ມໄວູ້ໃຫູ້ເປັນບູ່ອນສາມາດຈັບເອົາໄປໄດູ້ງູ່າຍໆ 15. ຄວນອົບຮົມໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເຫັນໂທດຂອງການລັກ ອາດ ໃຊູ້ການປະຕິບັດຕາມສິນ5 ຫລືໃຫູ້ເຫັນ ຕົວຢ່າງ ໂທດ ທຸກ ຈະທີື່ໄດູ້ຮັບ ໃຫູ້ເບິື່ງຈາກຂູ່າວຂອງການລັກ

77 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 9. ເດັກຕິດເກມ ການຕິດເກມ ເປັນສິື່ງທີື່ຂ ົ້ນເກີດຂ ົ້ນໄດູ້ງູ່າຍໃນເດັກ ການໃຫູ້ເດັກຮູູ້ຈັກ ແລະ ຫຼີົ້ນເກມເທົົ່າ ກັບເອົາສິື່ງອັນຕະລາຍມາໃກູ້ຕົວເດັກ ພ ໍ່ແມູ່ທີື່ໃຈອູ່ອນ ຕາມໃຈບ ໍ່ມີເວລາ ມັກເຫັນວູ່າເປັນຕົົ້ນເຫດ ຂອງການຕິດເກມເດັກທີື່ຕິດເກມມັກມີບັນຫາຕ ໍ່ໄປນີົ້ມາກູ່ອນເຊັົ່ນ: ມີບັນຫາການຮຽນ ເຂົົ້າກັບ ເພືື່ອນບ ໍ່ໄດູ້ເຫງົາ ຄວາມຄຽດ ການເອົາແຕູ່ໃຈລ ຄອຍຖູ້າບ ໍ່ໄດູ້ຢັບຢັົ້ງຕົນເອງໄດູ້ຍາກບ ໍ່ເຫັນຄຸນຄູ່າໃນ ຕົນເອງ ເມືື່ອຕິດເກມ ເດັກຄິດເຖິງ ແລະ ຫຼີົ້ນເກມຈົນລະເລີຍຫນູ້າທີື່ຂອງຕົນເອງໝົກໝຸູ້ນຂາດ ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຖູ້າບ ໍ່ໄດູ້ຫຼີົ້ນຈະຫງຼຸດຫງິດ ອາລົມເສຍ ບ ໍ່ສົນໃຈການຮຽນ ຜົນການຮຽນຕົກລົງ ບ ໍ່ ສົນໃຈເຮັດກິດຈະກ າຮູ່ວມກັບຄົນອືື່ນ ຫຼື ໃຊູ້ເງີນຫຼາຍຂ ົ້ນຕົວະເພືື່ອໄປຫຼີົ້ນຢູ່ໃນໂລກຂອງຕົນເອງ ເມືື່ອຄວາມຢາກຫຼິົ້ນ ເພີື່ມຫຼາຍຂ ົ້ນບາງຄົນບ ໍ່ຍອມໄປໂຮງຮຽນ ເພືື່ອຫຼີົ້ນເກມຢູ່ເຮືອນຖູ້າຫູ້າມຈະລັກ ໜີໄປຫຼິົ້ນເກມທີື່ຮູ້ານເກມ ລັກສະນະຂອງເດັກທີື່ຕິດເກມ 1. ບ ໍ່ສາມາດຄວບຄຸມຕົນເອງໃຫູ້ຫຼີົ້ນໃນເວລາທີື່ກ ານົດ ບາງຄົນຫຼີົ້ນຂູ້າມມືົ້ຂູ້າມຄືນ 2. ຫາກຖືກບັງຄັບໃຫູ້ເລີກ ຫຼື ຢຸດຫຼິົ້ນກ ໍ່ຈະເກີດການຕ ໍ່ຕູ້ານ ຫຼື ມີປະຕິກິລິຍາ ຫງຼຸດຫງິດບ ໍ່ພ ໃຈຢ່າງຮຸນແຮງ ບາງຄົນເຖິງຂັົ້ນຮູ້າຍ ອາລະວາດ

78 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ການຫຼີົ້ນຂອງເດັກມີຜົນກະທົບຕ ໍ່ຫນູ້າທີື່ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງເດັກ ເຊັົ່ນ: ເດັກບ ໍ່ສົນ ໃຈການຮຽນ ບ ໍ່ສົນໃຈທີື່ຈະກ ໍ່ວຽກບູ້ານ ໜີຮຽນ ຫຼື ລັກໜີອອກຈາກເຮືອນ ເພືື່ອຈະໄປ ຫຼິົ້ນເກມ ລະດັບການຮຽນຕົກຫຼາຍ ອອກຈາກການເຂົົ້າສັງຄົມ ຫຼື ອອກຈາກການເຮັດ ກິດຈະກ າຮູ່ວມກັບຄອບຄົວ 4. ບາງຄົນອາດມີບັນຫາພ ດຕິກ າອືື່ນໆເຊັົ່ນ: ຕົວະ ລັກເອົາເງິນ (ເພືື່ອນ າເງີນໄປຫຼີົ້ນເກມ) ດືົ້ ຕ ໍ່ຕູ້ານ ແຍກຕົວ ເກັບຕົວ ແລະ ອືື່ນໆ ສາເຫດ ຕົວເດັກເອງ - ມີອາລົມເຫງົາ ເບືື່ອໜູ່າຍ ຕ ໍ່ຊີວິດປະຈ າວັນຈ ື່ງຕູ້ອງຫາກິດຈະກ າອືື່ນເຮັດເພືື່ອໃຫູ້ຕົນເອງມີ ຄວາມມູ່ວນ ສະໜຸກສະໜານ - ເດັກບາງຄົນອາດມີຄວາມສູ່ຽງຕ ໍ່ການຕິດ ເກມຫຼາຍກວູ່າເດັກທົົ່ວໄປ ເຊັົ່ນ: ເດັກທີື່ເປັນ ໂລກສະມາທິສັົ້ນ (ADHD) ເດັກທີື່ມີບັນຫາ ອາລົມຊ ມເສົົ້າ ຫຼື ວິຕົກກັງວົນ ເດັກທີື່ຂາດ ທັກສະທາງສັງຄົມເຂົົ້າກັບເພືື່ອນບ ໍ່ໄດູ້ເດັກທີື່ມີບັນຫາການຮຽນ ເດັກທີື່ມີຄວາມຮູູ້ສ ກມີ ຄຸນຄູ່າໃນຕົນເອງຕ ໍ່າ (low self esteem) ເປັນຕົົ້ນ ຄອບຄົວ - ລູ້ຽງດູເດັກໂດຍບ ໍ່ເຄີຍເຝຶກໃຫູ້ເດັກມີວິໄນໃນຕົວເອງ ຂາດກົດລະບຽບ ກະຕິກາໃນເຮືອນ ສາເຫດ 1. ຂາດການຄວບຄຸມຕົນເອງ 2. ພ ໍ່ແມູ່ບ ໍ່ມີເວລາກ າກັບໃຫູ້ເດັກເຮັດຕາມກະຕິກາຫຼືຕາມໃຈຫຼາຍບ ໍ່ມີການຕົກລົງກະຕິກາ 3. ພ ໍ່ແມູ່ບ ໍ່ເຮັດ ຫຼື ສົົ່ງເສີມໃຫູ້ເດັກເຮັດກິດຈະກ າທີື່ດີເໝາະສົມຕາມໄວເຮັດໃຫູ້ເດັກຮູູ້ສ ກ ເບືື່ອ 4. ເດັກເຂົົ້າສັງຄົມບ ໍ່ໄດູ້ຫຼື ມີບັນຫາທາງອາລົມ 5. ຢູ່ໃນສິື່ງແວດລູ້ອມບ ໍ່ດີເຊັົ່ນ: ມີເພືື່ອນຕິດເກມ ຄອບຄົວເປີດຮູ້ານເກມ ແນວທາງຊູ່ວຍເຫລືອ 1. ຈູງໃຈໃຫູ້ຢາກເລີກດູ້ວຍຕົນເອງ ໂດຍເຝຶກໃຫູ້ສະໜອງຜົນລັບໄລຍະຍາວ 2. ຕົກລົງກະຕິກາກັນໃຫູ້ຊັດເຈນຈັດເວລາກັນໃໝູ່ລົດເວລາຫຼີົ້ນລົງເທືື່ອລະນູ້ອຍກ ານົດ ທາງປະຕິບັດເມືື່ອເກີດບັນຫາ ເຊັົ່ນ:ຖູ້າບ ໍ່ເຮັດຕາມຈະໃຫູ້ຊູ່ວຍແນວໃດ ແລະ ຈະເຮັດ ຫຍັງ ?

79 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 3. ການເອົາຈິງກັບຂ ໍ້ຕົກລົງ ທູ່າທີຊັດເຈນ ໂດຍຕິດຕາມປະເມີນຜົນສົນທະນາເລືື່ອງນີົ້ເປັນ ໄລຍະລ ຖູ້າໃຫູ້ກ າລັງໃຈແຕູ່ໝັົ້ນຄົງໃນກະຕິກາ 4. ເພີື່ມກິດຈະກ າເພືື່ອສົົ່ງເສີມການຄວບຄຸມຕົນເອງເພີື່ມກິດຈະກ າອືື່ນທີື່ໜູ້າສົນໃຈທົດ ແທນເວລາທີື່ເຄີຍຫຼີົ້ນ ເກມ ຢ່າປ່ອຍໃຫູ້ເດັກວູ່າງ 5. ປັບສະພາບແວດລູ້ອມໃຫູ້ສະຫງົບ ບ ໍ່ມີສິື່ງກະຕຸູ້ນເລືື່ອງເກມ ຫລຸດຜູ່ອນການຈົົ່ມວູ່າ ຫງຼຸດຫງິດໃສູ່ກັນ ຫຼື ພ ໍ່ແມູ່ ຂັດແຍູ້ງກັນເອງໃນເລືື່ອງນີົ້ 6. ເວົົ້າກັບເດັກເພືື່ອກ ານົດກະຕິກາກັນລູ່ວງໜູ້າກູ່ອນຈະຊືົ້ເກມ ຫຼື ອະນຸຍາດໃຫູ້ເດັກຫຼີົ້ນ ວູ່າເດັກສາມາດຫຼີົ້ນເກມໄດູ້ໃນມືົ້ໃດ ມືົ້ໃດຫຼີົ້ນບ ໍ່ໄດູ້ຫຼີົ້ນໄດູ້ເທືື່ອລະບ ໍ່ເກີນຈັກຊົົ່ວ ໂມງ ຕັົ້ງແຕູ່ເວລາໃດເຖິງເວລາໃດ ກູ່ອນຈະຫຼີົ້ນຕູ້ອງ ຮັບຜິດຊອບເຮັດຫຍັງແດູ່ໃຫູ້ ສ າເລັດຮຽບຮູ້ອຍກ ູ່ອນ ຫາກເດັກບ ໍ່ຮັກສາກະຕິກາ ເຊັ ົ່ນ: ຫຼີົ້ນເກີນເວລາ ບ ໍ່ແກູ້ ວຽກບູ້ານໃຫູ້ສ າເລັດກູ່ອນ ແລະ ອືື່ນໆ. ເດັກຈະຖືກລົງໂທດແນວໃດ (ແນະນ າໃຫູ້ໃຊູ້ ວິທີນີົ້ເກມ ຫຼືຕັດສິດທິການຫຼີົ້ນເປັນເວລາ ຫາກເດັກບ ໍ່ເຮັດຕາມກະຕິກາທີື່ຕົກລົງ) 7. ວາງຕ າແໜູ່ງຄອມພິວເຕີຫຼື ເຄືື່ອງຫຼີົ້ນ ເກມໃນສະຖານທີື່ ທີື່ເປັນທີື່ໂລູ່ງ ມີຄົນຍູ່າງຜູ່ານ ໄປຜູ່ານມາເລືົ້ອຍໆ ບ ໍ່ຄວນຕັົ້ງໄວູ້ໃນຫູ້ອງນອນ ຫຼື ຫູ້ອງທີື່ປິດມິດຊິດ ເພືື່ອທີື່ຜູູ້ປົກຄອງ ຈະໄດູ້ຕິດຕາມເຝົົ້າເບິື່ງໄດູ້ເປັນການປ້ອງກັນມີໃຫູ້ເດັກ ເກັບຕົວ ລັກໄປຫຼີົ້ນຄົນດຽວ ໃນຫູ້ອງ ຫຼື ຫຼີົ້ນໝົດຄືນ 8. ວາງໂມງຂະໜາດໃຫຍູ່ໄວູ້ໜູ້າເຄືື່ອງ ຫຼື ໃນຕ າແໜູ່ງທີື່ເດັກສາມາດເບິື່ງເຫັນໄດູ້ຊັດເຈນ 9. ໃຫູ້ຄ າຊົມເຊີຍ ແກູ່ເດັກເມືື່ອເດັກສາມາດຮັກສາເວລາ ການຫຼີົ້ນ ຄວບຄຸມຕົນເອງບ ໍ່ໃຫູ້ ຫຼີົ້ນກາຍເວລາທີື່ ກ ານົດໄດູ້ 10. ເອົາຈິງ ເອົາຈັງ ເດັດຂາດ ຫາກເດັກບ ໍ່ຮັກສາກະຕິກາເຊັົ່ນ:ເກັບເກມໂດຍບ ໍ່ໃຈອູ່ອນ ຖອດສາຍໂມເດັມອອກ ແລະ ອືື່ນ ໆ 11. ສົົ່ງເສີມຈັດຫາກິດຈະກ າທີື່ສະໜຸກສະໜານແບບອືື່ນ (ທີື່ມູ່ວນຄືກັນ ຫຼື ຫລາຍກວູ່າ ການຫລິົ້ນເກມ) ໃຫູ້ເດັກເຮັດ ຫຼື ມີກິດຈະກ າທີື່ເຮັດຮູ່ວມກັນໃນຄອບຄົວ 12. ຫຼີກລູ້ຽງການໃຊູ້ເກມເປັນເອືົ້ອຍລູ້ຽງເພືື່ອທີື່ພ ໍ່ແມູ່ຈະໄດູ້ມີເວລາສູ່ວນຕົວໄປເຮັດແນວ ອືື່ນ 13. ສອນໃຫູ້ເດັກຮູູ້ຈັກການແບູ່ງເວລາ ຮູູ້ຈັກໃຊູ້ເວລາ ຢ່າງເໝາະສົມ ➢ ການປ້ອງກັນບັນຫາ 1. ການສູ້າງທັກສະດູ້ານຕູ່າງໆທີື່ເຮັດແລູ້ວໃຫູ້ມູ່ວນຜ ູ່ອນຄາຍໄດູ້ຫຼາຍຢ່າງເຊັົ່ນ:ກີລາ, ດົນຕີ, ທູ່ອງທູ່ຽວ, ສິນປະ ການແອບແຕູ່ງກີນ ເຮັດຂະໜົມ ເປັນຕົົ້ນ. ກູ່ອນທີື່ຈະ ເປີດໂອກາດໃຫູ້ຮູູ້ຈັກເກມ ຈະມີໂອກາດຕິດເກມຫລຸດລົງ ແລະ ເມືື່ອຕິດເກມແລູ້ວ ໂອ ກາດຈະໄປຝຶກທັກສະດູ້ານອືື່ນຈະເຮັດໄດູ້ຍາກ

80 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 2. ຝຶກຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ຮັກສາເວລາໃຫູ້ໄດູ້ກ ູ່ອນໃຫູ້ຮູູ້ຈັກຫຼີົ້ນເກມ ຮາດຊະ ວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດ ແຫູ່ງປະເທດໄທແນະນ າ ວູ່າບ ໍ່ຄວນໃຫູ້ເດັກຫຼີົ້ນເກມ ກູ່ອນ ອາຍຸ 6 ປີແລະ ໃຊູ້ເວລາລີົ້ນມືົ້ລະບ ໍ່ເກີນ 1 ຊົົ່ວໂມງ 3. ກ ານົດກົດເກນຖືກກະຕິກາຊັດເຈນ ແລະ ກ າກັບໃຫູ້ເປັນໄປຕາມກົດທີື່ວາງໄວູ້ຢ່າປ່ອຍ ໃຫູ້ຫຼີົ້ນໂດຍບ ໍ່ຄວບຄຸມ 10. ບັນຫາດູ້ານອາລົມ ແລະ ປັບຕົວຍາກ ການບ ໍ່ມີເພ ີ່ອນ ບັນຫາດູ້ານອາລົມພົບເຫັນໄດູ້ເລືົ້ອຍໆໃນເດັກໄວຮຽນ ສູ່ວນໃຫຍູ່ກູ່ຽວກັບບັນຫາປັບຕົວ ຍາກ ບ ໍ່ມີເພືື່ອນ ບ ໍ່ໝັົ້ນໃຈໃນຕົນເອງ ເກີດຄວາມວິຕົກກັງວົນງູ່າຍ ຫຼື ຊ ມເສົົ້າເກີດການຢາກແຍກຕົວ ຈາກໝູູ່ເພືື່ອນເປັນຕົົ້ນ ສາເຫດມັກເກີດມາຈາກຂາດການຝຶກຝົນ ເຮັດໃຫູ້ຂາດຄວາມສາມາດທີື່ຄວນມີຂາດປະສົບ ການ ຄວາມບ ໍ່ໝັົ້ນໃຈ , ຄວາມກັງວົນ ,ໂລກຊ ມເສົົ້າ ໂລກອ ຄຣິດຕິກ ພືົ້ນຖານຂອງອາລົມ ຫຼື ນິໃສ ເດີມທີື່ມັກແຍກຕົວ. ພ ໍ່ແມູ່ທີື່ມີຄວາມກັງວົນຫຼາຍເກີນໄປວິທີການລູ້ຽງດູລູກດູ້ວຍວິທີທີື່ເຂັົ້ມງວດ ຮຸນແຮງ ຖືກຮູ້າຍ ຖືກດູ່າ ໃສູ່ໂທດຮຸນແຮງ. ➢ ວິທີການຊູ່ວຍເຫຼືອ 1. ສູ້າງຄວາມຄຸູ້ນເຄີຍເປັນກັນເອງ ແລະ ຈັດກຸູ່ມເພືື່ອນໃຫູ້ເຮັດວຽກຮູ່ວມກັນເປັນກຸູ່ມ ຫາ ຄູູ່ຫູຈັດກິດຈະກ າ ທີື່ຫຼິົ້ນກັນເປັນກຸູ່ມ ເປັນໝູູ່ຄະນະ ເພືື່ອນທີື່ເປັນຄູູ່ຫູໃຫູ້ຊວນເພືື່ອນ

81 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ເວົົ້າສົນທະນາເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກສະແດງອອກເທືື່ອລະນູ້ອຍ ເພືື່ອເປັນການສູ້າງໃຫູ້ມີ ກ າລັງໃຈ ແລະ ຝຶກທັກສະໃນການສືື່ສານໄປພູ້ອມ 2. ຊວນເດັກສົນທະນາໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເລົົ່າເລືື່ອງທີື່ເດັກ ຢ້ານ ແລະ ວິຕົກກັງວົນ 3. ຊວນໃຫູ້ເດັກຄິດຫຼາຍໆດູ້ານເບີື່ງທາງດູ້ານທີື່ດີກະຕຸູ້ນໃຫູ້ເດັກຄິດຫາທາງອອກດູ້ວຍຕົນ ເອງ 4. ຝຶກໃຫູ້ເດັກປະເຊີນຄວາມຢ້ານ ເທືື່ອລະນູ້ອຍ 5. ຫລຸດການກວນກັນ ການນາບຂູູ່ກັນ 6. ເຝຶກການຜູ່ອນຄາຍຕົນເອງ ການຜູ່ອນຄາຍກູ້າມເນືົ້ອ 7. ເຝຶກສະຕິເຝືກສະມາທິ 11. ເດັກມັກມີຄວາມວິຕົກກັງວົນ ໂດຍທົົ່ວໄປເມືື່ອເດັກໄດູ້ພົບກັບເຫດການ ທີື່ເປັນຕົວກະຕຸູ້ນ ເຊັົ່ນ: ໃກູ້ສອບເສງ ຫຼື ຕູ້ອງຂືົ້ນ ນ າສະເໜີລາຍງານໜູ້າຫູ້ອງຮຽນ ຈະມີອາການ ຕືື່ນເຕັົ້ນ ໃຈສັົ່ນ ເຫືື່ອອອກ ເຊ ື່ງເປັນພາວະປົກກະຕິທີື່ ພົບເຫັນໄດູ້ໃນຄົນທົົ່ວໄປ ອາການວິຕົກກັງວົນເຫຼົົ່ານີົ້ມັກຈະຫາຍໄປເມືື່ອສ າເລັດລຸລູ່ວງໄປແລູ້ວ ແຕູ່ ຫາກຄວາມຄິດຊ ້າໆເຫຼົົ່ານີົ້ບ ໍ່ຫາຍໄປເມືື່ອເຮັດວຽກສ າເລັດແລູ້ວ ຫຼື ມີອາການວິຕົກ ກັງວົນ ຫຼາຍກວູ່າ ປົກກະຕິບ ໍ່ສາມາດຮຽນໄດູ້ແບບເກົົ່າ ສະມາທິໃນການຮຽນເສຍໄປ ຄວາມສ າພັນກັບເພືື່ອນຮູ້າຍແຮງ ກວູ່າເກົົ່າ ຈົນສົົ່ງຜົນຕ ໍ່ການຮຽນ ຫຼື ການໃຊູ້ຊີວິດປະຈ າວັນ ອາດເປັນຄວາມຜິດປົກກະຕິໃນກຸູ່ມໂລກ ວິຕົກກັງວົນໄດູ້

82 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ອາການຂອງໂລກວິຕົກກັງວົນ ອາການທາງກາຍ: ເຫືື່ອແຕກ ໃຈສັົ່ນ ຫາຍໃຈຮູ້ອນ ເຈັບທູ້ອງ ແໜູ້ນໜູ້າເອິກ ເຈັບຫົວ ນອນບ ໍ່ຫຼັບ ເປັນຕົົ້ນ ອາການທາງໃຈ: ຕົກໃຈງູ່າຍ ກັງວົນໃຈໃນການດ າເນີນກິດຈະກ າຕູ່າງໆ ການເວົົ້າໜູ້າຫູ້ອງຮຽນ ການ ແຍກອອກຈາກ ພ ໍ່ແມູ່ ຫຼື ເລືື່ອງຄວາມປອດໄພ ການນອນຝັນຮູ້າຍເລືົ້ອຍໆ ການເບິື່ງແຍງຕົນເອງເບືົ້ອງຕົົ້ນ 1. ການອອກກ າລັງກາຍຢ່າງສະໝ ໍ່າສະເໝີ 2. ການພັກຜູ່ອນໃຫູ້ພຽງພ 3. ເຝຶກການຜູ່ອນຄາຍເຊັົ່ນ: ການເຝຶກຫາຍໃຈເຂົົ້າອອກຊູ້າໆນັບ1-10 ການເຝຶກສະມາທິ ຍູ່າງຈົງກຮົມ, ການເຝຶກໂຍຄະ ຄວນເຝຶກຢ່າງສະໝ ໍ່າສະເໝີມືົ້ລະ10-15 ນາທີ 4. ຫຼີກລູ່ຽງອາຫານທີື່ມີຄາເຟອີນເຊັົ່ນ:ຊາ ,ຊາຂຽວ ,ກາແຟ ເຄືື່ອງດືື່ມຊູກ າລັງຕ ູ່າງໆ ຫາກອາການບ ໍ່ດີຂ ົ້ນ ອາດໄປຫາແພດເພືື່ອໄດູ້ຮັບການປະເມີນ ພິຈາລະນາ ແລະ ຮັກສາ ໃນຂັົ້ນຕ ໍ່ໄປ 12. ເດັກບ ໍ່ຍອມໄປໂຮງຮຽນ ເກີດຂ ົ້ນໄດູ້ໃນເດັກທຸກໄວຮຽນ ແລະ ມັກເກີດຂ ົ້ນໃນຊູ້ວງຫຼັງມືົ້ພັກຮຽນເຊັ ົ່ນ: ເສົາອາທິດ ປິດພາກຮຽນ ຫຼື ຫຼັງຈາກໄດູ້ພັກຮຽນ ຍູ້ອນປ່ວຍ ຫຼື ບ ໍ່ສະບາຍ . ແຕູ່ຄວາມຈິງແລູ້ວ ສາເຫດ ສູ່ວນໃຫຍູ່ມາຈາກຄວາມ ວິຕົກ ກັງວົນ ຢ້ານກົວໃນການພັດພາກ

83 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ອາການ ຕືື່ນເຊົົ້າບ ໍ່ຍອມໄປໂຮງຮຽນ ກາງຄືນຈົົ່ມບ ໍ່ຢາກໄປ ສ ໍ້ບ ໍ່ຍອມຈາກພ ໍ່ແມູ່ທີື່ໄປສົົ່ງຮູ້ອງໄຫູ້ ໂວຍວາຍ ທ າຮູ້າຍຕົນເອງ ຫຼື ພ ໍ່ແມູ່ ເມືື່ອພ ໍ່ແມູ່ໄປແລູ້ວຢູ່ກັບຄູໄດູ້ບາງຄົນອາດຈະສະແດງອາການ ປ່ວຍທາງກາຍເຊັົ່ນ: ເຈັບທູ້ອງ ຫຼື ເຈັບຫົວ ທີື່ຫາສາເຫດພະຍາດບ ໍ່ໄດູ້ຫຼື ອູ້າງເຫດການນັົ້ນນີົ້ ຢູ່ ໂຮງຮຽນທີື່ອາດບ ໍ່ແມູ່ນສາເຫດແທູ້ຈິງ ເຊັົ່ນ: ຢ້ານໝູູ່ກວນ ຫຼື ຄູລັງກຽດ ວິທີຊູ່ວຍເຫຼືອຢູ່ໂຮງຮຽນ 1. ຄູຊູ່ວຍຮັບເດັກຈາກພ ໍ່ແມູ່ຕອນເຊົົ້າ ມີການນັດໝາຍຕົກລົງກັນລູ່ວງໜູ້າ 2. ໃຫູ້ພ ໍ່ແມູ່ ກັບເມືອຢ່າງວູ່ອງໄວ ບ ໍ່ໃຫູ້ເສຍເວລາ ບ ໍ່ໃຫູ້ເວົົ້າຫຼາຍ 3. ພາເດັກເຂົົ້າກຸູ່ມເພືື່ອນ ບູ່ຽງເບນຄວາມສົນໃຈເດັກ ສູ້າງຄວາມສະຫງົບ ແລະ ຄຸູ້ນເຄຍ 4. ຄູແລະ ເພືື່ອນຊວນເດັກເຂົົ້າຮູ່ວມກິດຈະກ າກັບເດັກອືື່ນ 5. ຖູ້າເດັກບ ໍ່ຮູ່ວມມືໃຫູ້ຢູ່ກັບຄູຄົນໃດຄົນໜ ື່ງໃນຫູ້ອງສະຫມຸດ ຫູ້ອງພະຍາບານ ຫຼື ຫູ້ອງ ພັກຄູ 6. ຊັກຊວນເດັກເວົົ້າແບບ ເປັນກັນເອງ 7. ເຝຶກທັກສະການຜູ່ອນຄາຍຕົນເອງ ດູ້ວຍດົນຕີສິນປະ ຝຶກລົມຫາຍໃຈ ໂຍຄະ ເຝືກ ສະມາທິ ວິທີການຊູ່ວຍເຫຼືອຢູ່ເຮືອນ 1. ພາໄປໂຮງຮຽນຕາມປົກກະຕິທຸກມືົ້ 2. ບ ໍ່ຕ ໍ່ລອງ ບ ໍ່ໃຫູ້ສັນຍາ 3. ພ ໍ່ແມູ່ມີທູ່າທີື່ສະຫງົບຈັດການໃຫູ້ເດັກໄດູ້ເຮັດວຽກຕາມກິດຈະວັດປະຈ າວັນເທົົ່າທີື່ເດັກ ສາມາດເຮັດໄດູ້ 4. ຫຼີກລູ່ຽງການຮູ້າຍ ການຕ ານິ ການດູ່າເດັກຈະເຮັດໃຫູ້ເດັກຫງຼຸດຫງິດ ແລະ ເກີດຄວາມ ຄຽດ 5. ຫາສາເຫດທາງຈິດໃຈ ອາລົມ ຫຼື ທາງຮູ່າງກາຍ 6. ປະສານງານ ນັດໝາຍທາງໂຮງຮຽນ ໃນການຮັບສົົ່ງເດັກຕອນເຊົົ້າ 7. ຮັບເດັກກັບເຮືອນໃຫູ້ກົງກັບ ເວລາທຸກໆ ມືົ້ຕາມທີື່ຕົກລົງກັນໄວູ້ 8. ຟັງເດັກ ແຕູ່ຢ່າສະແດງປະຕິກິລິຍາຫລາຍເກີນໄປຕ ໍ່ສິື່ງທີື່ເດັກເລົົ່າ 9. ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງສ າຫຼວດຫາສາເຫດ 10. ກວດຮູ່າງກາຍ ເພືື່ອໃຫູ້ແນູ່ໃຈວູ່າບ ໍ່ມີພະຍາດທາງກາຍ

84 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 11. ສູ້າງຄວາມໝັົ້ນໃຈກູ່ຽວກັບອາການທາງຮູ່າງກາຍ ວູ່າເປັນຜົນເນືື່ອງຈາກຄວາມວິຕົກ ກັງວົນຫຼັງຈາກການກວດຮູ່າງກາຍຢ່າງລະອຽດ ແລະ ບ ໍ່ພົບພະຍາດກວດທາງຮູ່າງກາຍ 12. ປະສານງານກັບຄູປະຈ າຫູ້ອງ ຄູແນະແນວ ຜູູ້ບ ລິຫານໂຮງຮຽນ ໃນໄລຍະທ າອິດທີື່ເດັກ ເລີື່ມກັບເຂົົ້າ ສູູ່ຊັົ້ນຮຽນ ກະຕຸູ້ນເດັກຢ່າງເໝາະສົມໃຫູ້ເດັກ ຮູູ້ສ ກວູ່າໄດູ້ຮັບຄວາມສົນ ໃຈຈາກຄູຕາມສົມຄວນ ບ ໍ່ເລັົ່ງລັດ ຄາດຫວັງເລືື່ອງຮຽນຫຼາຍຈົນເກີນໄປ ໃຫູ້ເດັກ ຄູ່ອຍໆ ລົດຄວາມກັງວົນໃຈກັບການປັບຕົວ 13. ຫຼີກລູ່ຽງການຕ ໍ່ສູູ້ເອົາຊະນະເລືື່ອງການຕືື່ນນອນ ການອາບນ ້າ ການແຕູ່ງຕົວ ແລະ ການ ຮັບປະທານ ອາຫານເຊົົ້າ ໃຊູ້ການຈູງໃຈ ແຕູ່ໜັກແໜູ້ນ ແລະ ເອົາຈິງ ເອົາຈັງ 14. ເມືື່ອຮອດເວລາໄປໂຮງຮຽນ ພ ໍ່ແມູ່ຄວນພາເດັກໄປ ແລະ ມີທູ່າທີເອົາຈິງໜັກແໜູ້ນ ເວົົ້າກັບເດັກດີໆ ວູ່າຈ າເປັນຕູ້ອງໄປໂຮງຮຽນ 15. ຖູ້າເດັກຮູ້ອງໄຫູ້ຫຼາຍໃຫູ້ກອດຮັດໂຕເດັກ ເວົົ້າປອບ ບາງເທືື່ອຖູ້າເດັກດິົ້ນຂັດຂືນ ຈ າ ເປັນຕູ້ອງຈັບຕົວແໜູ້ນໆເພືື່ອໃຫູ້ເດັກສະຫງົບບ ໍ່ຈ າເປັນຕູ້ອງເວົົ້າຂົົ່ມຂູູ່ ຫຼື ລົງໂທດເດັກ 16. ຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງໜັກແໜູ້ນ ບ ໍ່ໃຈອູ່ອນຍອມຕາມໃຈເດັກ 17. ເມືື່ອຮອດໂຮງຮຽນພາເດັກໄປສົົ່ງຄູ ຜູູ້ປົກຄອງຄວນກັບມາ ທັນທີໂດຍບອກເດັກວູ່າຈະ ມາຮັບກັບເມືື່ອໂຮງຮຽນ ເລີກ ບອກເດັກດູ້ວຍທູ່າທີທີື່ຫມັົ້ນໃຈ ບ ໍ່ຕົວະເດັກ ຫຼື ຫຼົບໜີ ໄປ ແລະ ຮີບມາຮັບຕາມກ ານົດເວລາ ເພາະເດັກຈະກັງວົນຢ້ານຖືກຖິົ້ມ 18. ໃນກ ລະນີທີື່ເດັກມີຄວາມວິຕົກກັງວົນຢ່າງລາຍ ໃນໄລຍະທ າອິດ ຜູູ້ປົກຄອງອາດຢູ່ທີື່ ໂຮງຮຽນຕ ໍ່ມາ ຜູູ້ປົກຄອງຄູ່ອຍໆ ລົດເວລານັົ່ງເຝົົ້າທີື່ໂຮງຮຽນລົງ ຈົນບ ໍ່ຈ າເປັນ ບ ໍ່ຕູ້ອງ ນັົ່ງເຝົົ້າອີກຕ ໍ່ໄປ 19. ຖູ້າເດັກຮູ້ອງໄຫູ້ລົບກວນໃນຊັົ້ນຮຽນ ຫຼື ຈົ ົ່ມປວດຫົວ ເຈັບທູ້ອງໃຫູ້ພາເດັກມາ ໂຮງຮຽນຕາມປົກກະຕິໃຫູ້ເດັກ ຢູ່ທີື່ຫູ້ອງພະຍາບານ ຫຼື ຫູ້ອງທີື່ບ ໍ່ລົບກວນຄົນອືື່ນ ໃຫູ້ ເຮັດວຽກນູ້ອຍໆ ແຕູ່ຈະບ ໍ່ໃຫູ້ຫລິົ້ນເກມ ຫຼື ສິດທິພິເສດອືື່ນ ໆ 20. ຄູແລະ ເພືື່ອນໆ ໃຫູ້ການຕູ້ອນຮັບ ແລະ ໃຫູ້ການຊູ່ວຍເຫລືອເລືື່ອງການຮຽນ ວຽກ ບູ້ານ ຫຼື ອາດຜູ່ອນຜັນເລືື່ອງວຽກບູ້ານ ແຕູ່ບ ໍ່ຄວນໃຫູ້ເດັກ ຄົນອືື່ນຮູູ້ວູ່າເດັກໄດູ້ຮັບສິດ ທິພິເສດ 21. ຖູ້າກ ລະນີວິຕົກກັງວົນຫຼາຍ ຄວນສົົ່ງຕ ໍ່ສະຖານບ ລິການຕາມລະບົບເພືື່ອແພດອາດ ພິຈາລະນາໃຫູ້ຢາ ຫຼືຮັບໄວູ້ໃນໂຮງໝໍຕ ໍ່ໄປ

85 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 13 ເດັກຍ່ຽວໃສ່ບ່ອນນອນ ພາວະຍ ູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນນອນ ຈະດີຂ ົ້ນຕາມໄວເມືື່ອເດັກໃຫຍູ່ຂ ົ້ນ ໂດຍເມືື່ອອາຍຸ 5 ປີເດັກ 99% ຈະສາມາດຄວບຄຸມການຂັບຖູ່າຍຍູ່ຽວໃນເວລາກາງເວັນໄດູ້ 80% ຈະຄວບຄຸມການຍູ່ຽວໃນ ເວລາກາງຄືນໄດູ້ແລະ ເມືື່ອອາຍຸ 6 ປີເດັກ 90% ຈະສາມາດຄວບຄຸມຍູ່ຽວໃນເວລາກາງຄືນໄດູ້ຫຼັງ ຈາກອາຍຸ 6 ປີໄປ ທຸກໆປີປະມານ 15% ຂອງເດັກທີື່ຍັງມີອາການຍູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນນອນກ ໍ່ຈະມີອາການ ດີຂ ົ້ນເອງ ຢ່າງໃດກ ໍ່ຕາມ ເມືື່ອເຖິງໄວທີື່ເດັກສູ່ວນໃຫຍູ່ເຊົາຈາກການຍ ູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນນອນແລູ້ວຍັງມີ ຍູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນນອນ ໂດຍປະຈຸບັນຖືເອົາທີື່ອາຍຸເກີນ 6 ປີແນະນ າໃຫູ້ປືກສາແພດເພືື່ອກວດຫາພະຍາດ ທາງຮູ່າງກາຍທີື່ອາດເປັນສາເຫດໄດູ້ເຊັົ່ນ: ການຕິດເຊືົ້ອໃນທ ໍ່ສົົ່ງຍູ່ຽວ ເຈັບທູ້ອງຊ າເຮືົ້ອ ຫຼືພາວະ ນອນໂກນຢຸດຫາຍໃຈຂະນະຫຼັບ ເປັນຕົົ້ນ ໃນເດັກທີື່ບ ໍ່ກວດເຫັນຄວາມຜິດປົກກະຕິໃດໆ ທາງ ຮູ່າງກາຍ ການຮັກສາເບືົ້ອງຕົົ້ນ ຄື: ການສູ້າງແຮງຈູງໃຈຄວບຄູູ່ກັນໄປ ກັບການສູ້າງພ ດຕິກ າບ າບັດ - ການໃຫູ້ແຮງເສີມທາງບວກ:ການສະສົມດາວຫຼືຄະແນນໃນມືົ້ທີື່ບ ໍ່ໄດູ້ຍູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນນອນ. - ໃຫູ້ເດັກມີສູ່ວນຊູ່ວຍ ທ າຄວາມສະອາດ ຊຼຸດນອນ ຜູ້າປູທີື່ບູ່ອນ ເມືື່ອມີຍູ່ຽວໃສູ່ບູ່ອນ - ຫຼີກລູ່ຽງການລົງໂທດທີື່ຮຸນແຮງ ຫຼື ຮູ້າຍ ດູ່າ ໃຫູ້ເດັກອາຍ - ໃຫູ້ເດັກຍູ່ຽວກູ່ອນເຂົົ້ານອນ ບ ໍ່ຄວນປຸກເດັກໃນຕອນເດິກໃຫູ້ຕືື່ນຂ ົ້ນມາຍູ່ຽວ ນອກຈາກ ນັົ້ນ ຍັງມີການໃຊູ້ເຄືື່ອງມືສັນຍານເຕືອນຊູ່ວຍໃຫູ້ເດັກຮູູ້ສ ກຕົວຕືື່ນເມືື່ອມີຍູ່ຽວກາງຄືນ ເປັນການ ຮັກສາທີື່ໃຊູ້ຫຼາຍໃນຕູ່າງປະເທດໃນໄທຍັງມີຂ ໍ້ຈ າກັດເລືື່ອງຄູ່າໃຊູ້ຈູ່າຍໂດຍທົົ່ວ ໄປ 80% ຈະມີອາການດີຂ ົ້ນ ເມືື່ອອາຍຸເດັກຫຼາຍຂ ົ້ນ ລວມທັງການກ ານົດພ ດຕິກ າ ບ າບັດດັົ່ງກູ່າວ ຫາກການຮັກສາເບືົ້ອງຕົົ້ນບ ໍ່ໄດູ້ຜົນແພດກ ື່ອາດຈະພິຈາລະນາໃຊູ້ຢາຕ ໍ່ໄປ

86 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ 14. ເດັກປະພຶດຕົວຄ ກັບເພດກົງກັນຂູ້າມ ລັກສະນະອາການ ເພດຊາຍ - ມີທູ່າທີກະຕຸູ້ງກະຕິົ້ງ ມັກຫຼິົ້ນຂອງຫຼິົ້ນ ແບບແມູ່ຍິງ ມັກຢູ່ກັບກຸູ່ມແມູ່ຍິງ ເພດຍິງ - ທູ່າທາງຄືກັບເດັກຜູູ້ຊາຍ ມັກຫຼີົ້ນແຮງໆ ໂລດໂຜນ ມັກແຕູ່ງຕົວແບບເດັກຜູູ້ຊາຍ ສາເຫດ ຕົວເດັກເອງ - ເຄີຍມີປະສົບການການຖືກລູ່ວງລະເມີດ ທາງເພດ ຄອບຄົວ - ທູ່າທີການຍອມຮັບ ແລະ ລູ້ຽງດູລູກເພດຊາຍ / ເພດຍິງໃນຄອບຄົວບ ໍ່ເໝາະສົມ - ໃຫູ້ຄ າຊົມ/ຊືື່ນຊົມ ເມືື່ອເດັກສະແດງພ ດຕິກ າ ຜິດເພດ - ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງ ມັກຕ ານິ ບ ໍ່ຍູ້ອງຍ ເຊ ື່ງກັນ ແລະ ກັນ ເຮັດໃຫູ້ເດັກບ ໍ່ນັບຖື ຫຼື ບ ໍ່ ສັດທາຝ່າຍໜ ື່ງຝ່າຍໃດ ນ າໄປສູູ່ການລູ້ຽງ ແບບຜິດເພດໄດູ້ ສິື່ງແວດລູ້ອມ - ໂຮງຮຽນສະໜັບສະໜູນການເຮັດກິດຈະກ າທີື່ບ ໍ່ເໝາະສົມກັບເພດຂອງເດັກ - ຮຽນແບບຈາກພາບພະຍົນ ຫຼື ສືື່ຕູ່າງໆ ອິນເຕີເນັດ ດາລາບາງຄົນ ແລະ ຈາກສືື່ມວນ ຊົນ

87 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ແນວທາງການຊູ່ວຍເຫຼືອ 1. ພ ໍ່ແມູ່ປັບຄວາມສ າພັນໃຫູ້ມີຄວາມໃກູ້ຊິດກັບລູກ ເພດດຽວກັນກັບຕົນ 2. ປັບຄວາມສ າພັນຂອງພ ໍ່ແມູ່ໃຫູ້ດີຂ ົ້ນ 3. ສົົ່ງເສີມກິດຈະກ າທີື່ເໝາະສົມກັບເພດ 4. ບ ໍ່ສະໜັບສະໜູນພ ດຕິກ າຜິດເພດ ບ ໍ່ວູ່າທາງກົງ ຫຼື ທາງອູ້ອມ 5. ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງຄວນປະຕິບັດຕ ໍ່ລູກຫຼານທັງ 2 ເພດ ຢ່າງເທົົ່າທຽມ ແລະ ຖືກຕູ້ອງ ຕາມເພດຂອງເດັກ 6. ໃນກ ລະນີທີື່ຊູ່ວຍເຫຼືອແກູ້ໄຂແລູ້ວບ ໍ່ດີຂ ົ້ນ ຄວນປຶກສາ ຜູູ້ຊູ່ຽວຊານ 15. ເດັກມັກອິດສາ ລັກສະນະ - ສະແດງທູ່າທີບ ໍ່ພ ໃຈເມືື່ອຄົນອືື່ນໄດູ້ຮັບຄວາມສົນໃຈ - ມັກເວົົ້າດູ້ວຍຄວາມຮູູ້ສ ກນູ້ອຍເນືົ້ອ ຕ ໍ່າໃຈຢູ່ສະເໝີ ສາເຫດ ຕົວເດັກເອງ - ມັກເອົາຊະນະ - ຂາດຄວາມຮັກຄວາມອົບອຸູ່ນ

88 ແປໂດຍ ນາງ ພູສະຫວັນ ພູສາຍຄ າ ຄູູ່ມືສ າລັບພ ໍ່ແມູ່ ເພືື່ອເຜີຍແຜູ່ຄວາມຮູູ້ດູ້ານການດູແລ ແລະ ພັດທະນາການການເດັກ 6-12 ປີ ຄອບຄົວ - ພ ໍ່ແມູ່ມີທັດສະນະຄະຕິ ຄວາມເຊືື່ອທີື່ບ ໍ່ຖືກຕູ້ອງ - ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງປ່ອຍປະລະເລີຍລູກ - ການລູ້ຽງລູກດູ້ວຍທູ່າທີທີື່ລ າອຽງ ທັງໂດຍ ຕັົ້ງໃຈ ແລະ ບ ໍ່ຕັົ້ງໃຈ - ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງມັກປຽບທຽບຄວາມສາມາດຂອງເດັກ - ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງລູ້ຽງລູກແບບໃຫູ້ລູກແຂູ່ງກັນ ສິື່ງແວດລູ້ອມ - ຢູ່ໃນສະພາບແວດລູ້ອມທີື່ມີການແຂູ່ງຂັນສູງ - ຄູມັກປຽບທຽບຄວາມສາມາດຂອງເດັກ ແນວທາງການຊູ່ວຍເຫຼືອ 1. ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງຍອມຮັບຄວາມແຕກຕູ່າງ ລະຫວູ່າງບຸກຄົນ 2. ພ ໍ່ແມູ່/ຜູູ້ປົກຄອງຕູ້ອງຮູູ້ວູ່າທ າມະຊາດຂອງເດັກຕູ້ອງການຄວາມເທົົ່າທຽມກັນ 3. ຫຼີກລູ່ຽງຄວາມລ າອຽງໃນການລູ້ຽງດູປະຕິບັດ ຕ ໍ່ລູກດູ້ວຍຄວາມຍຸດຕິທ າ 4. ຫຼີກລູ້ຽງການປຽບທຽບ/ແຂູ່ງຂັນ 5. ເປີດໂອກາດໃຫູ້ເດັກເວົົ້າສະແດງຄວາມຮູູ້ສ ກສະແດງຄວາມສາມາດຕາມສັກກະຍະພາບ

ເອກະສານອ້າງອິງ ວັນດີ ນິງສານົນ ວິນັດດາ ປິຍະວົງ ສຸມິດ ສຸຕາ . ສຸຂະພາວະຂອງເດັກ ແລະ ໄວລຸຸ້ນໄທພ.ສ. 2552. , ຣາດຊະວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດ ແຫ່ງປະເທດໄທ ກຸງເທບ : ບໍລິສັດ ບີຢອນ ເອັນເທີໄພ ຈ າກັດ 2553: 115-160. ວັນເພັນ ບຸນປະກອບ ພັດທະນາບຸກຄະລິກກະພາບຂອງເດັກ ແລະ ໄວລຸຸ້ນ ໃນ: ວິລະດາ ປິຍະສິນ ພະນົມເກດມານ .ບັນນາທິການ .ຕ າລາຈິດຕະເວດ ເດັກ ແລະ ໄວລຸຸ້ນ ກຸງເທບມະຫານະຄອນ ບີຢອນ ເອນເທນໄພ 2545: 1-31. ວິນັດດາ ປິຍະສິດ ຄູ່ມືການລຸ້ຽງລູກ ຕອນ ໄວ 6-12 ປີ. ສະຖາບັນສຸຂພາບເດັກແຫ່ງຊາດ ມະຫາ ຮາຊະນີ ຣາດຊະວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດ ແຫ່ງປະເທດໄທ ກຸງເທບ :ໂຮງພິມຄຸລຸສະພາ ຈ າກັດ , 2546. ກົມສຸຂະພາບຈິດ ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຄູ່ມືດູແລສຸຂະພາບຈິດເດັກໃນໄວຮຽນ.ກຸງເທບ: ບໍລິສັດ ສີອະນັນການພິມ 2544. ພະນົມ ເກດມານ . ຄູ່ມືພໍໍ່ແມ່ ແລະ ຄູ ສ າລັບການຝືກເດັກ : ສຸກໃຈກັບເດັກສະມາທິສັັ້ນ .ກຸງ ເທບ :ບໍລິສັດເຮືອນປັນຍາ 2552. ອົງການຊ່ວຍເຫ ືອເດັກ ແຫ່ງສະວີເດັນ .ສ ານັກງານພາກພ ັ້ນອາຊີປາຊິຟິກ . ການສຸ້າງວິໄນທາງ ບວກ : ຄວາມເຂົັ້າໃຈທີີ່ຖືກຕຸ້ອງ ແລະ ນ າໄປໃຊຸ້. ກຸງເທບ: ໂຮງພິມສາລາແດງ 2552. ລາຍງານການສ າຫ ວດສຸຂະພາບປະຊາຊົນໄທ ໂດຍການກວດຮ່າງກາຍ ຄັັ້ງທີ 4 ພ.ສ. 2551-52 ກົມອະນາໄມກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຊາດວິດ ພອນນະດົນ ພິຊະຍາ ຕັນທະນະວິໄກ . ການຄັດກອງ ເດັກຕິດສືີ່ ແລະ ອິນເຕີເນັດ. ໃນ ພົງສັກ ນຸ້ອຍພະຍັກ ວິນັດດາ ປິຍະສິນ ວັນດີ ນິງສາດສະນົນ ປະສົບສີ ອ ັ້ງຖາວອນ. ບັນນາທິການ .ຣາດ ຊະວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດແຫ່ງປະເທດໄທ ສະມາຄົມກຸມມານແພດແຫ່ງປະເທດໄທ Guideline in Child Health Supervision. ກຸງເທບ: ສາລະພັດສານຈ າກັດ , 2557: 194-204. ວິນັດດາ ປິຍະສິນ ວັນດີ ນິງສານົນ (ບັນນາທິການ) . Best practice in Communication . ຣາດຊະວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດແຫ່ງປະເທດໄທ ສາມະຄົມກຸມມານແພດແຫ່ງປະເທດໄທ,ກຸງເທບ ບໍລິສັດສະລະພັນສານ ຈ າກັດ 2557 ພົງສັກ ນຸ້ອຍພະຍັກ ວິນັດດາ ປິຍະສິນ ວັນດີ ນິງສານົນ ປະສົບສີ ອ ັ້ງຖາວອນ ( ບັນນາທິການ ) . Guideline in Child Health Supervision. ຣາດຊະວິທະຍາໄລ ກຸມມານແພດແຫ່ງງປະເທດໄທ ສະມາຄົມກຸມມານແພດແຫ່ງປະເທດໄທ ກຸງເທບ ,ບໍລິສັດ ສັບພະສານ ຈ າກັດ 2557