ເຄມີກະສິກຳ - ຊອ.ປຕ. ລັດນາພອນ

6. ການທດົສອບປຸຸ໋ຍໄນໂຕຣເຈນໃນຮູບຂອງໄນເຕຣຕ 6.1 ກະກຽມປຸຸ໋ຍຕວົຢ່ າງເພື ່ອທດົສອບຄຂື ້(1.1 ເຖງີ 1.7) 6.2 ຖອກຝ່ ຸນສຂີ າວໃນແຄບັຊູນ ຊຶ ່ ງເອາົມາຈາກຂວດເບີ4 ໃສ່ ລງົໄປໃນຫ ອດທດົລອງທີ ່ ແຫງ້ ແລະ ສະອາດ ຢ ແຄບັຊູນຕ ່ 1 ຫ ອດເຮດັແນວນີ ້4 ຫ ອດ (ຢ່ າໃຫຝ້່ ຸນເຄມຕີດິຕາມຂອບຫ ອດທດົລອງ). 6.3 ຢອດນ ້າຢາມາດຖານໄນໂຕຣເຈນຈ ານວນ 4 ຢອດລງົໃນຫ ອດທີ1 ທີ ່ ກຽມໄວ້(2.1) ຢອດນ ້າຢາ “ ມາດຖານໄນເຕຣຕ 2 ” ຈ ານວນ 4 ຢອດລົງໃນຫ ອດທົດລອງທີ2 ແລະ ຢອດນ ້າຢາ “ ມາດຖານໄນເຕຣຕ 3 ” ຈາ ນນ 4 ຢອດລງົໄປໃນຫ ອດທດົລອງທີ3. 6.4 ໃຊຫ້ ອດດູດທີ ່ມໃີນຊຸດທດົສອບດູດເອາົນາ້ປຸຸ໋ຍທີ ່ຈະທດົສອບ (1.6) ຢອດລງົໄປໃນຫ ອດ ທດົລອງທີ4 ຈາ ນນ 4 ຢອດ ສ າເລດັແລວ້ໃຫສ້ ັ ່ນຫ ອດທດົລອງທງັ 4 ແຮງໆພອ້ມກນັປະມານ 1 ນາທ.ີ 6.5 ຕັ ້ງປະໄວປ້ ະມານ 1 ນາທີແລວ້ ປຽບທຽບຄວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ ຂອງສບີວົທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນລະຫວ່າງ ຫ ອດທີ ່ ໃສ່ນ ້າປຸຸ໋ຍທີ ່ກວດສອບເຫບັຫ ອດທີ ່ ໃສ່ນ ້າຢາມາດຖານໄນເຕຣຕ. 6.6 ປະລມິ ານໄນເຕຣຕ ໄນໂຕຮເຈນປະເມນີໄດດ້ ັ ່ງນີ ້ : 6.6.1 ຖາ້ສບີວົ ໃນຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ນ ້າປຸຸ໋ຍທີ ່ ກວດສອບເຂັມ້ ເທົ ່າກບັຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ນ ້າຢາມາດຖານ ໄນເຕຣຕ 3, ສະແດງວ່າປຸຸ໋ຍທີ ່ ນາມາທດົສອບມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບໄນເຕຣຕ 10 %, ຖາ້ມສີເີຂັມ້ ເທົ ່າກບັ ຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ນ ້າຢາມາດຖານໄນເຕຣຕ 2, ສະແດງວ່າປຸຸ໋ຍທີ ່ ນ າມາທດົ ສອບມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບໄນເຕຣຕ 5%, ຖາ້ເຂັມ້ ຂຸນ້ເທົ ່າກບັຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ນ ້າຢາມາດຖານໄນເຕຣຕ 1 ສະແດງວ່າມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບໄນເຕຣຕ 1% ຖາ້ບ ່ມສີສີະແດງວ່າໄນໂຕຣເຈນໃນຮູບໄນເຕຮຕຕ ່າກວ່າ 1% ຫ ືບ ່ມເີລຍີ. 6.6.2 ຖາ້ຄວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ ຂອງສບີວົທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນໃນຫ ອດທີ ່ທດົສອບບ ່ ເທົ ່າກບັຫ ອດທີ ່ ໃຊເ້ປັນ ມາດຖານ ກ ່ ໃຫປ້ ະເມນີປະລມິ ານໄນໂຕຣເຈນຈາກສໃີນຫ ອດມາດຖານທີ ່ຢ່ ູໃກຄ້ ຽງ.

7. ການທດົສອບປຸຸ໋ຍໄນໂຕຣເຈນໃນຮູບຂອງຢູເຣຍ 7.1 ກະກຽມຕວົຢ່ າງ ເພື ່ອທດົສອບເຮດັຄຂື ້(1.1 ເຖງີ 1.7) 7.2 ກະກຽມປຸຸ໋ຍຢູເຣຍມາດຖານ 7.2.1 ໃຫຕ້ ດັ ຖົງພາລສະຕກິ ທີ ່ ຂຽນໄວວ້່າ ປ່ ຸຍມາດຖານຢູເຣຍແລວ້ ຖອກລງົໃນຂວດ 1 ຖງົແລວ້ດ າເນນີການຄຂື ້(1.4 ເຖງີ 1.7) ປຸຸ໋ຍມາດຖານນີ ້ຈະມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບຢູເຮຍເທົ ່າກບັ 20%. 7.2.2 ດູດນ ້າປຸຸ໋ຍມາດຖານຂ ້(7.3) ມາ 2 ຊຊີ ີໂດຍໃຊຫ້ ອດດູດຍາວດູດເອາົນ ້າປຸຸ໋ຍໃຫເ້ຖງິ ຂດີບອກ, ແລວ້ໃສ່ ລງົໄປໃນຫ ອດທດົສອບເດມີ , ຕື ່ມນ ້າ 2 ຊຊີ ີລງົໄປອກີ ໂດຍໃຊຫ້ ອດດູດຍາວດູດນ ້າໃຫ້ ເຖງິຂດີບອກ, ສັ ່ນໃຫເ້ຂົ ້າກນັ , ນ ້າປຸຸ໋ຍມາດຖານໃນຫ ອດທດົ ລອງນີ ້ຈະມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບຢູເຮຍເທົ ່າ ກບັ 10 % 7.2.3 ດູດນ ້າຢາປຸຸ໋ຍມາດຖານຂ ້(7.4) ຢູເຮຍມາດຖານ 10% ມາ 2 ຊຊີ ີໂດຍໃຊຫ້ ອດດູດ ຍາວໃສ່ ໃນຫ ອດທດົສອບອກີອນັໜື ່ ງ, ຕື ່ມນ ້າ 2 ຊຊີ ີສັ ່ນໃຫເ້ຂົ ້າກບັນ ້າປຸຸ໋ຍມາດຖານໃນຫ ອດທດົສອບຈະ ມໄີນໂຕຣເຈນໃນຮູບຢູເຮຍເທົ ່າກບັ 5%. 7.3 ການທດົສອບໄນໂຕຣເຈນໃນຮູບຢູເຮຍ. 7.3.1 ດູດນ ້າທີ ່ ຈະກວດສອບ (1.6) ແລະ ນ ້າປຸຸ໋ຍມາດຖານຢູເຮຍ 5% , 10% ແລະ 20% ເຊິ ່ ງກຽມໄວໃ້ນຂ ້(2.1), (2.2) ແລະ (2.3) ໃສ່ ໃນຫ ອດທດົ ສອບ 4 ຫ ອດໆ ລະ 2 ຢອດຕາມ ລ າດບັ . 7.3.2 ຕື ່ມນ ້າຢາເບີ5 ລງົໄປຈາ ນວນ 2 ຊຊີ ີໂດຍໃຊຫ້ ອດດູດຍາວເຊິ ່ ງມຂີດີບອກແລວ້ໃສ່ ລງົໄປແຕ່ລະຫ ອດ. 7.3.3 ຕື ່ມນາ້ຢາເບີ6 ແລະ ເບີ7ລງົໄປອກີຢ່ າງລະ 0,5 ຊຊີ ີໂດຍໃຊຫ້ ອດດູດສັນ້ເຊິ ່ ງມຂີດີ ບອກ. 7.3.4 ວາງຫ ອດທດົລອງທງັ 4 ໃນພາຊະນະທີ ່ມນີ ້າຟົດພອ້ມໆກນັ ແລະ ປະໄວເ້ປັນເວລາ 5 ນາທ.ີ 7.3.5 ປຽບທຽບຄວາມເຂັມ້ ຂອງສບີວົ ໃນຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ປຸຸ໋ຍທີ ່ ກວດສອບກບັຫ ອດທີ ່ ໃສ່ ປຸຸ໋ຍ ມາດຖານຢູເຣຍທັງ 3 ຫ ອດ, ຖາ້ສີຂອງນ ້າປຸຸ໋ຍທີ ່ ຈະກວດສອບມສີ ີບວົ ຄືປຸຸ໋ຍມາດຖານໃນຫ ອດໃດກ ສະແດງວ່າ ປຸຸ໋ຍຕວົ ຢ່ າງມປີະລມິ ານໄນໄຕຣເຈນໃນຮູບຢູເຣຍເທົ ່າກບັ ປຸຸ໋ຍມາດຖານເທົ ່ານັນ້, ຖາ້ສທີ ີ ່ ເກດີ ຂຶ ້ນໃນຫ ອດທີ ່ ກວດສອບບ ່ ເທົ ່າກບັ ສທີ ີ ່ ໃຊເ້ປັນມາດຖານກໃຫປ້ ະເມນີປະລມິ ານໄນໂຕຣເຈນໃນຮູບຢູ ເຣຍຈາກຫ ອດມາດຖານທີ ່ຢ່ ູໃກຄ້ ຽງ. ສ າລບັ ຂ ມ້ ູນເພີ ່ ມເຕີມກ່ ຽວກບັ ວທິ ກີ ານວເິຄາະກວດສອບປຸຸ໋ຍເຄມແີບບໄວ ໂດຍໃຊຊຸ້ດ ກວດສອບນັນ້ສາມາດພວກພນັກບັພາກສ່ວນກະສກິ າ .

ບດົທ ີ7 ນ ້ າສະກດັຊວີະພາບເພື ່ອການປູກຝັງລຽ້ງສດັ ແລະ ສິ ລອ້ມ- ່ ງແວດ 1. ນ ້າສະກດັຊວີະພາບເພື ່ອການປູກຝັງ ແລະ ສິ ່ ງແວດລອ້ມ ນ ້າຊີວະພາບຄື: ທາດສີນ ້າຕານໄໝ້ທີ ່ໄດຈ້ າກນ ້າສ່ ວນຕ່ າງໆຂອງພືດມາໝັກກັບນ ້າຕານ (Molasses) ປະມານ 7 ວນັ ຂອງແຫ ວທີ ່ ມທີ ງັຈລຸ ນີ ຊີແລະ ທາດອນິ ຊຫີ າຍຊະນດິທີ ່ ເປັນປະໂຫຍດຕ ່ ກະສກິ າ ຄ:ື ຈລຸ ນີຊທີ ີ ່ຍ່ອຍສະຫ າຍອນິຊວີດັຖຸໃນດນິໃຫເ້ປັນປຸຸ໋ຍ. ສ່ວນທາດອນິຊທີ ີ ່ມຢີ່ ູໃນຂອງແຫ ວຈະເປັນປຸຸ໋ຍໂດຍກງົ. ປະໂຫຍດ. 1. ໃຊປ້ ະສມົ ນ ້າຫດົພດືທຸກຊະນດິເລັ ່ງການຈະເລນີເຕບີໂຕ. 2. ໃຊເ້ຮດັປຸຸ໋ຍໝກັ ແຫງ້, ປຸຸ໋ຍໝກັ ດນິ ຊ່ວຍປັບປຸງ ແລະ ບ າລຸງດນິ. 3. ຊ່ວຍຫຸ ດການລະບາດຂອງສດັຕູພດື 4. ໃຊປ້ ະສມົ ນ ້າຫດົບ ລເິວນທີ ່ມກີ ິ ່ນ ເຊັ ່ນ: ຫອ້ງນ ້າ, ຄອກສດັ ຈະຊ່ວຍຫ ບັກິ ່ນໄດ.້ 5. ສາມາດຜະລດິໃຊເ້ອງໄດ.້ ຂ ຄ້ ວນລະວງັໃນການໃຊ.້ ນ ້າສະກດັ ຊວີ ະພາບເປັນການຂອງແຫ ວທີ ່ມຈີລຸ ນິຊທີ ີ ່ມຊີວີດິມຄີວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ ຂອງທາດຍ່ ອຍ ສະຫ າຍຢ່ ູຫ າຍ ພດືຶແຕ່ ລະຊະນດິຈະໄດຮ້ບັຮໂ ມນສົ ່ງເສມີ ການຈະເລນີເຕບີໂຕຖາ້ໃຊໃ້ນຄວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ສູງ ຈະເຮດັໃຫພ້ ດືເຊາົການຂະຫຍາຍຕວົ ຫ ືອາດຕາຍໄດ.້ 2. ວທິ ເີຮດັນ ້າສະກດັຊວີະພາບ ສ່ວນປະສມົ ປະກອບມ ີພດືຜກັ ສດົທຸກຊະນດິ 3 ກໂິລກຣາມ ແລະ ນ ້າຕານ ຫ ືກາກນ ້າຕານ 1 ກິ ໂລກຣາມ. ວທິ ເີຮດັ 1. ນາ ພດືຜກັ ທຸກຊະນດິມາຊອຍໃຫເ້ປັນຕ່ອນນອ້ຍ ໃສ່ ໃນພາຊະນະທີ ່ມຝີາປິດ 2. ໃສ່ກາກນ ້າຕານ ຫ ືນ ້າຕານປະສມົ ໃສກບັຜກັ ທີ ່ຊອຍໄວນ້ ັນ້ ໃນອດັຕາສ່ວນ 1/3 (ນ ້າຕານ 1 ກິ ໂລກຣາມຕ ່ຜກັ 3 ກໂິລກຣາມ).

ຮູບພາບການຜະລດິນ ້າສະກດັຊວີະພາບ 3. ຫາວດັຖຸໜກັ ມາວາງໄວເ້ທງີເພື ່ອເປັນການບບີໃຫຜ້ກັ ມນີ ້າຫ າຍ ແລວ້ປິດຝາໄວປ້ ະມານ 5-7 ວນັ . 4. ຈະມນີ ້າຕານໄຫ ອອກມານັນ້ຄືນ ້າສະກດັຊວີະພາບ, ຫ່າຍໃສ່ ແກວ້ປິດຝາໃຫແ້ຈບພອ້ມທີ ່ຈະ ໃຊ້(ຫາກໃຊນ້ ້າຕານຊາຍຂາວນ ້າສະກດັຊວີະພາບ (BE) ຈະເປັນສຂີາວ ຫ ືຖາ້ຫາກວ່າໃຊນ້ ້າຕານຊາຍ ແດງ ຫ ືກາກນ ້າຕານນ ້າທີ ່ໄດອ້ອກມາຈະເປັນສດີ າ). ຮູບພາບການເກບັຮກັ ສານ ້າສະກດັຊວີະພາບໃນຖງັທີ ່ອດັແຈບ 3. ການຂະຫຍາຍຫວົ ເຊື ້ອນ ້າສະກດັຊວີະພາບ ຂະຫຍາຍຫວົ ເຊື ້ອເຮດັໄດໂ້ດຍມອີດັຕາສ່ວນຄ:ື 1. ນ ສ້ ະກດັຊວີະພາບ 1 ສ່ວນ 2. ກາກນ ້າຕານ 1 ສ່ວນ 3. ນ ້າສະອາດ 10 ສ່ວນ ນາ ທງັໝດົມາລວມໃນພາຊະນະ (ຂວດ ຫ ືຖງັ) ປະມານ 4 ໃນ 5 ສ່ວນຂອງຂວດໃຫມ້ ບີ່ອນ ວ່າງປະມານ 1 ໃນ 5 ສ່ວນຂອງຂວດ ແລວ້ປິດຝາທນັທ,ີແລວ້ ປະໄວໃ້ນບ່ອນທີ ່ຮົ ່ມບໃຫຖ້ ກື ແສງແດດ ໝກັໄວ້2 ເດອືນ ຈະໄດຫ້ ວົ ເຊື ້ອນ ້າສະກດັຊວີະພາບອາຍຸ 5 ເດອືນ ແລວ້ຂະຫຍາຍຕ ່ຕາມວທິ ຂີາ້ງເທງີ

ທຸກ 2 ເດອືນ ຈະໄດຫ້ ວົ ເຊື ້ອນ ້າສະກດັຊວີະພາບທີ ່ມອີາຍຸເພີ ່ມຂຶ ້ນເລື ້ອຍໆ (ຈາກເດອືນເປັນປີ) ຊຶ ່ ງເຮດັ ໃຫມ້ ປີະສດິທພິ າບຫ າຍຂຶ ້ນ. ເຄດັລບັໃນການຂະຫຍາຍນ ້າສະກດັຊວີະພາບ ເມື ່ອກ່ອນພບົບນັຫາວ່າຫ ງັຈາກຂະຫຍາຍຫວົ ເຊື ້ອແລວ້ ຜ່ານໄປບ ່ພ ເທົ ່າໃດອາທດິກີ ່ນກ ່ປ່ ຽນ ອາດເກດີຈາກຈລຸ ນິຊໃີນນ ້າສະກດັຊວີພິ າບຂອງເຮາົບ ່ຄ່ອຍແຂງແຮງ ຊຶ ່ ງການນາ ຫວົ ເຊື ້ອ, ກາກນ ້າຕານ ແລະ ນ ້າປະປາມາໃສ່ ໃນຖງັ ແລະ ປະສມົ ກນັ ດວ້ຍວທິ ໃີຊໄ້ມຄ້ນົປະມານ 5 ນາທີນ ້າໝກັ ຖາ້ຄນົແຮງ ເກນີໄປຈລຸ ນີຊໃີນຫວົ ເຊື ້ອນຈະຕາຍດັ ່ງນັນ້ຈຶ ່ ງມເີຄດັລບັການຂະຫຍາຍຫວົ ເຊື ້ອໃຫມ້ ປີະສດິທະພາບຫ າຍ ຂຶ ້ນດັ ່ງນີ ້ : 1. ໃສ່ນ ້າປະປາໃນຖງັ ແລະ ຖີມ້ ໄວ້3 ວນັ ເພື ່ອຫຸ ດຄ ຣນີ ໃນນ ້າ 2. ຫ ງັຈາກຜ່ານໄປ 3 ວນັ ໃຫເ້ທກາກນາ້ຕານ ແລະ ຄນົໃຫເ້ຂົ ້າກນັ 3. ເທຫວົ ເຊື ້ອນ ້າສະກດັຊວີະພາບເບາົໆ ຫາ້ມຄນົ ເພາະການຄນົທີ ່ ແຮງເກນີໄປອາດເຮດັໃຫຈ້ ຸ ລນິຊໃີນຫວົ ເຊື ້ອຕາຍໄດ.້ 4. ໝກັ ປະໄວ້7 ວນັ ສາມາດນາ ນ ້າສະກດັຊວີະພາບໄປໃຊໄ້ດ້ໂດຍສງັເກດວ່າມຄີາບສຂີາວຂຶ ້ນ ເຕມັ ຜວິໜາ້ນ ້າ ຫ ືຍງັ ຖາ້ມແີລວ້ສາມາດນາ ໄປໃຊໄ້ດ.້ 4. ການນາ ນ ້າສະກດັຊວີະພາບໄປໃຊເ້ພື ່ອການປູກຝັງ ນ ້າສະກດັຊວີະພາບຄນື ້າທີ ່ໄດຈ້າກການໝກັ ດອງພດືອວບນ ້າເຊັ ່ນ: ຜກັ , ໝາກໄມ້ດວ້ຍນ ້າຕານ ໃນສະພາບທີ ່ຂາດອາກາດ ນ ້າທີ ່ໄດຈ້ ະປະກອບດວ້ຍຈລຸ ນິຊີແລະ ທາດອງົຄະທາດຫ າກຫ າຍຊະນດິ. ຂະບວນການເຮດັນ ້າສະກດັຊວີະພາບທີ ່ ໃຊປ້ອ້ ງກນັ ແລະ ກາ ຈດັສດັຕູພດືຄືການໝກັ ພດື ຫ ືສດັ ຊຶ ່ ງຈະ ໄດແ້ກສ້ມເີທນ (CH4) ເກດີຂຶ ້ນ ໂດຍຈລຸ ນິຊີຫ ືແບກັທເີຣຍຈະປ່ ຽນແກ໊ສມເີທນໃຫກ້ າຍເປັນເຫ ົ ້າ ແລະ

ເຫ ົ ້າເມື ່ອຖກືກບັອອກຊເີຈນໃນອາກາດເຮດັໃຫກ້ າຍເປັນເອສເທຂີອງເຫ ົ ້າ ຈະມກີ ີ ່ນຫອມ ຫ ືເໝນັ ສະເພາະຕວົ ຖາ້ມກີ ິ ່ນຫອມກ ່ ເປັນທາດດງຶດູດແມງໄມ້ແລະ ຖາ້ມກີ ິ ່ນເໝນັກ ່ ເປັນທາດໄລ່ ແມງໄມ.້ ວທິ ໃີຊໃ້ນພດື 1. ສດີພົ ່ນ ຫ ືຫດົພດືຜກັ , ໝາກໄມ,້ຕົນ້ ໄມໃ້ຊອ້ດັຕາສ່ວນ: ນາ້ສະກດັຊວີະພາບ 1 ບ່ວງແກງ ຕ ່ນ ້າ 20 ລດິ ໃຊສ້ດີພົ ່ນທຸກມື ້ . 2. ຫດົກອງໃບໄມ,້ໃບຫຍາ້ສດົ , ໃບໄມແ້ຫງ້ໃຊອ້ດັຕາສ່ວນ: ນ ້າຊວີະພາບ 2 ບ່ວງແກງຕ ່ນ ້າ 10 ລດິ. ໃຊຖ້ ງົພາລສະຕກິຄຸມກອງພດຶ ແລວ້ປ່ ອຍໃຫເ້ກດີການຍ່ອຍສະຫ າຍ 1-2 ອາທດິ , ສາມາດນາ ໄປໃຊປ້ ະໂຫຍດໄດໃ້ຊຄຸ້ມດນິບລເິວນຕົນ້ພດື. 3. ໃຊເ້ຮດັຝ່ ຸນບົ ່ມແຫງ້ໂດບໃຊນ້ ້າສະກດັຊວີະພາບ 2 ບ່ວງແກງ, ນ ້າຕານ 2 ບ່ວງແກງ ປະສມົ ກບັນ ້າ 10 ລດິໃຊຫ້ ດົຝ່ ຸນພ ໃຫມ້ ຄີວາມຊຸ່ມໝາດ. 4. ຫດົໜານກາ້ເບຍ້ໄມປ້ະຕບິດັດັ ່ງນີ ້ : ສບັດນິປະສມົໃຫເ້ຂົ ້າກບັຫຍາ້ ແລະ ເສດພດື ໃຊອ້ ດຕາ ັ ສ່ວນເຈອືຈາງນ ້າຊວີະພາບ 2 ບ່ວງແກງ, ນ ້າຕານ 2 ບ່ວງແກງ ຕ ່ນ ້າ 10 ລດິ. ຫດົໜານ 1 ຕາແມດັຕ ່ 1 ລດິ ປ່ ອຍໃຫເ້ກດີການຍ່ອຍສະຫ າຍ 3-7 ວນັກ ່ສາມາດທີ ່ຈະປູກພດື ຫ ືກາ້ເບຍ້ໄມໄ້ດ.້ 5. ການນາ ໃຊເ້ຂົ ້າໃນການລຽ້ງໝ,ູ ສດັປີກ ແລະ ລຽ້ງປາ ການປະສມົ ນ ້າສະກດັຊວີະພາບ (BE) ໃນອາຫານສດັທຸກຊະນດິມດີ ັ ່ງນີ ້ : - ປາປົ ່ ນ 6 ກໂິລກຣາມ - ກາກຖົ ່ ວ 6 ກໂິລກຣາມ - ຮ າລະອຽດ 20 ກໂິລກຣາມ - ກະດູກປາ 0,2 ກໂິລກຣາມ - ຫອຍປົ ່ ນ 0,2 ກໂິລກຣາມ - ຂີ ້ ເຖົ ່າແກບ 0,2 ກໂິລກຣາມ - ບອີ ີ6 ຊຊີ,ີກາກນ ້າຕານ 6 ຊຊີ,ີນ ້າສະອາດ 3 ລດິ ວທິ ເີຮດັ: 1. ປະສມົ ທຸກຢ່ າງເຂົ ້າກນັຈະໄດຄ້ວາມຊຸ່ມ 40 % 2. ເອາົໃສ່ກະສອບປ່ ານໄວມ້ ດັປາກໃຫແ້ໜນ້ 3. ເອາົກະສອບຝ່ ຸນບົ ່ມເຟືອງໃສ່ຖງົພາລສະຕກິດາ ມດັປາກເພື ່ອບ ່ ໃຫອ້າກາດເຂົ ້າ 4. ໝກັໄວ້9 ວນັ ອຸນຫະພູມຈະຢ່ ູລະຫວ່າງ 35 – 40 ອງົສາ 5. ເອາົກະສອບອອກຈາກຖງົພາລສະຕກິ ແລວ້ປະໃຫແ້ຫງ້ໃນຮົ ່ມ ໃຫປ້ີ ້ນ ກະສອບທຸກມື ້ຢ່ າໃຫຄ້ວາມຊຸ່ມໄປຂອ້ນຢ່ ູດາ້ນໃດດາ້ນໜຶ ່ ງຈະເຮດັໃຫເ້ກດີການເນົ ່າເສຍ ໄດ.້

6. ວທິ ໃີຊ:້ ເອາົປະສມົ ກບັອາຫານສດັໃນປະລມິ ານຝ່ ຸນບົ ່ມ ຫ ືຝ່ ຸນບົ ່ມ 2 ກໂິລກຣາມ/ອາຫານ 100 ກິ ໂລກຣາມ. 6. ການນາ ນ ້າສະກດັຊວີະພາບເຂົ ້າໃນການປູກເຂົ ້າ ແລະ ປາບສດັຕູພດື 6.1 ການໝນູ ໃຊບ້ອີໃີນນາເຂົ ້າ ໃນພື ້ນທີ1 ໄລ່ ໃສ່ຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັປະມານ 200 ກໂິລກຣາມໂດຍການແບ່ງໃສ່ເປັນໄລຍະດັ ່ງນີ ້ : ກ. ການໄຖພວມດນິ 1. ຫວ່ານຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັໃຫທ້ ົ ່ວ 100 ກໂິລກຣາມ / ໄລ່ . 2. ປະສມົ ບອີ ີ400 ຊຊີ ີກບັກາກນ ້າຕານ 400 ຊຊີ ີແລະ ນ ້າ 200 ລດິ, ສດີພົ ່ນໃຫທ້ ົ ່ວເນື ້ອທີ ່ ຂອງນາແລວ້ໄຖດນິປົກໃຫທ້ ົ ່ວປະໄວ້15 ວນັ ເພື ່ອໃຫ້ບອີ ີຍ່ອຍສະຫ າຍຫຍາ້ວດັສະພດື ແລະ ເຟືອງ ໃຫເ້ປັນຝ່ ຸນທ າມະຊາດ, ເລັ ່ງການອອກງອກຂອງເມດັພດື 15 ວນັຫ ງັຈາກໄຖ ແລວ້ປະສມົ ບອີ,ີກາກນ ້າຕານ ຢ່ າງລະ 400 ຊຊີ ີແລະ ນ ້າ 200 ລດິ ສດີພົ ່ຍນໃຫທ້ ົ ່ວ ແລວ້ໄຖປົກ ເພື ່ອຂາ້ຫຍາ້ວດັສະພດືໃຫກ້ າຍເປັນປຸຸ໋ຍພດືສດົ . ຮູບການນາ ໃຊຝ້່ ຸນບົ ່ມ ແລະ ນ ້າ ບອີ ີໃສ່ຕາກາ້ເຂົ ້າ ໄຖຄາດ 1. ຈາກນັນ້ອກີ 15 ວນັຈຶ ່ ງໄຖ ແລະ ຄາດ ແລວ້ສດີ ບອີ ີໃນອດັຕາສ່ວນເກົ ່າອກີ 1 ເທື ່ອ. 2. ໄຖຄາດເພື ່ອກຽມປັກດ າ 3. ຫ ງັຈາກປັກດ າໄດ້7-15 ວນັ ໃຫຫ້ ວ່ານຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັໃຫທ້ ົ ່ວໄຮ່ນາປະໄວປ້ ະມານ 30 ກິ ໂລກຣາມຕ ່ ໄລ່ . 4. ສດີພົ ່ນດວ້ຍ ບອີ,ີກາກນ ້າຕານ ຢ່ າງລະ 200 ຊຊີ ີແລະ ປະສມົ ນ ້າ 200 ລດິ. 5. ເມື ່ອອາຍຸເຂົ ້າໄດ້1 ເດອືນ ໃຫຫ້ ວ່ານຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັ 30 ກໂິລກຣາມ / ໄລ່ ໃຫທ້ ົ ່ວນາ

6. ສດີພົ ່ນດວ້ຍ ບອີ,ີກາກນ ້າຕານ ຢ່ າງລະ 200 ຊຊີ ີປະສມົ ກບັນ ້າ 200 ລດິ ກ່ອນເຂົ ້າມານ ເລກັ ນອ້ຍ (ເຂົ ້າຖວືງົແຫວນ).ຈາກນັນ້ຫວ່ານຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັ 40 ກໂິລກຣາມ / ໄລ່ . ໝາຍເຫດ: ສະເລ່ຍເນື ້ອທີ ່ 1 ໄລ່ ໃຊຝ້່ ຸນບົ ່ມປະມານ 200 ກໂິລກຣາມ ໃນປີທ າອກິທີ ່ ໃສ່ຝ່ ຸນບົ ່ມຂີ ້ສດັ ໃນ ນາເຂົ ້າອາດຕອ້ງໃສ່ ໃນປະລມິ ານຫ າຍແຕ່ເມື ່ອດນິປີຕ ່ ໄປຈຶ ່ ງຄ່ ອຍຫຸ ດປະລມິ ານການໃສ່ລງົ. 6.2 ປາບສດັຕູພດື ສະໝນູ ໄພໄລ່ດວ້ງໃນຜກັ , ບົ ້ງໄຍຜກັ , ບົ ້ງເຈາະຫວົກະລ າ (ຜກັ ຊູ), ຂີກ້ ະເດອືນຝອຍ ແລະ ໄຮ ແດງ. ອຸປະກອນ: 1. ໃບໝາກເຂອືເຄອື 2 ກາ ມື 2. ນ ້າອຸ່ນ 2-5 ລດິ 3. ນ ້າເຢັນ 20 ລດິ 4. BE 5 10 ບ່ວງແກງ ວທິ ເີຮດັ: 1. ນາ ໃບໝາກເຂອືເຄອືຈາ ນວນ 2 ກາ ມມື າຕ າໃຫມຸ້່ນ 2. ນາ ມາປະສມົ ກບັນ ້າອຸ່ນ 2-5 ລດິ (ເອາົ 2-3-4-5 ລດິໄດຕ້າມຄວາມຕອ້ງການວ່າຈະຕອ້ວ ການຄວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ພຽງໃດ). 3. ແຊ່ປະໄວ້5 ຊົ ່ວໂມງ. ວທິ ໃີຊ:້ 1. ເອາົນ ້າໃບໝາດເຂອືເຄອືທີ ່ຕອງແລວ້ 1 ບ່ວງປະສມົ ກບັນ ້າ 10 ລດິຄນົ ໃຫເ້ຂົ ້າກນັ ແລວ້ ເອາົ BE 5 ຈາ ນວນ 10 ບ່ວງແກງປະສມົ ກບັນ ້າທີ ່ປະສມົ ໄວກ້່ອນ. 2. ຫ ງັຈາກນັນ້ນາໄປສດີຜກັໄດເ້ລຍີ. ສາມາດສດີ ຫ ືຫດົ ເວລາທີ ່ ຜກັ ເລີ ່ມໃຫຍ່ເພື ່ອເປັນການ ປອ້ ງການໂດຍສດີ 2ມື ້ / 1 ເທື ່ອ ຫ ືຢ່ າງຕ ່າ 1 ອາທດິ/ເທື ່ອ. ກ. ສະໝນູ ໄພໄລ່ແມງໄມທ້ ຸກຊະນດິ ອຸປະກອນ: 1. ສໄີຄເຄື ່ອງ 1 ສ່ວນ (ບ ລມິ າດ) 2. ຫວົຂ່າແກ່ 1 ສ່ວນ (ບ ລມິ າດ) 3. ໃບຂມົ ກະເດາົ 1 ສ່ວນ (ບ ລມິ າດ) 4. ເຄອືເຂາົຮ 1 ສ່ວນ (ບ ລມິ າດ) 5. ນ ້າ ບອີ5ີ 1 ບ່ວງແກງ 6. ນ ້າສະອາດ 10 ລດິ ວທິ ເີຮດັ:

1. ເອາົສໄີຄເຄື ່ອງ, ຫວົຂ່າ, ຂມົ ກະເດາົ, ເຄອືເຂາົຮ ມາຝັກໃຫໝ້ ່ ຸນ ແລວ້ນາ ໄປຕ າໃຫ້ ເຂົ ້າກນັ . 2. ນາ ເຄື ່ອງທີ ່ຕາແລວ້ມາແຊາໃນນ ້າໂດຍໃຫນ້ ້າຖວ້ ນສະໝນູ ໄພທີ ່ກໜມໄວ.້ 3. ແຊ່ປະໄວ້1 ຄນື ສະໝນູ ໄພໄລ່ມດົ ອຸປະກອນ 1. ໝາກເຜດັແດງ 1-3 ໜ່ວຍ 2. ນ ້າ ບອີ5ີ 1 ບ່ວງແກງ 3. ນາ້ 10 ລດິ ວທິ ເີຮດັ: 1. ຕ າໝາກເຜດັ 3 ໜ່ວຍໃຫມຸ້່ນ 2. ເອາົໝາກເຜດັທີ ່ຕ າແລວ້ມາປະສມົ ນ ້າ 1 ຈອກ 3. ຕອງເອາົເຍື ່ອໝາກເຜດັອອກ ເອາົສະເພາະແຕ່ນ ້າໝາກເຜດັໄວໃ້ຊ.້ ວທິ ໃີຊ:້ ປະສມົ ນ ້າສະອາດ 10 ລດິ , ນ ້າ ບອີ5ີ 1 ບ່ວງແກງ ແລະ ນ ້າໝາກເຜດັ 1 ບ່ ວງແກງ. ນ າ ໄປສດີ ຫ ືຫດົ ບລເິວນທີ ່ມມີ ດົ ຕດິຕ ່ ກນັ 3 ວນັ ໂດຍສງັເກດໄປນ າແຕ່ ລະມືຖ້ າ້ສດີແລວ້ ເຫນັ ຜນົພາຍໃນໜຶ ່ ງມືກ້ ່ສາມາດເຊາົສດີໄດ.້ ສະໝນູ ໄພໄລ່ເພຍ້ ອຸປະກອນ 1. ຢາສູບປຸກ 2. BE5 3. ນ ້າສະອາດ 10 ລດິ ວທິ ເີຮດັ: 1. ເອາົຢາສູບໃສ່ພາສະນະທີ ່ມຝີາປິດ 2. ຖອກນ ້າໃສ່ ໃຫພ້ ຽງກບັຈາ ນວນຂອງຢາສູບ 3. ປິດຝາແຊ່ປະໄວປ້ ະມານ 10-24 ຊົ ່ວໂມງ ວທິ ໃີຊ:້ ເອາົປະສມົ ນ ້າໃນອດັ ຕາສ່ ວນຂອງນ ້າສະອາດ 10 ລດິ , BE 5 ບ່ ວງແກງ, ນ ້າຢາສູບ 1 ບ່ວງແກງ ສດີ ຫ ືຫດົທຸກມື ້ຈນົກວ່າເພຍ້ຈະໜຈີ ຶ ່ ງຢຸດໃຊ.້

7. ນ ້າດື ່ມໝາກໄມເ້ພື ່ອສຸຂະພາບ ນ ້າດື ່ມໝາກໄມເ້ພື ່ອສຸຂະພາບ ຫ ືເອີ ້ນອກີຊື ່ໜຶ ່ ງວ່າ: ນ ້າສຸຂະແຊບ ເປັນນ ້າດື ່ມເພື ່ອສຸຂະພາບທີ ່ ມລີດົຊາດແຊບດີນ ້ານີຜ້ ະລດິດວ້ຍໝາກໄມທ້ ີ ່ມຕີາມລະດູການ ແລະ ຜະລດີິໂດຍບ ່ ໃຊທ້ າດເຄມີຫ ຢາ ື ກນັບູດແຕ່ຢ່ າງໃດ. ຖາ້ດື ່ມເປັນປະຈາ ທ່ານຈະແຂງແຮງດີແລະ ສຸຂະພາບດພີອ້ມທງັປະຫຍດັ ເງນີຂອງ ທ່ານດວ້ຍ ເປັນການສົ ່ງເສມີ ຜນົຜະລດິລາວດວ້ຍການດື ່ມນ ້າສຸຂະແຊບ. ຄຸນປະໂຫຍດ ຊ່ວຍໃຫກ້ ນິເຂົ ້າແຊບເມື ່ອດື ່ມກ່ອນອາຫານ ຊ່ວຍຍ່ອຍສະຫ າຍອາຫານເມື ່ອດື ່ມຫ ງັອາຫານ ບນັ ເທາົ ແລະ ກນັໂລກະເພາະ ເຮດັໃຫສຸ້ຂະພາບດີ ລາຄາຖກື ຜະລດິໄດດ້ວ້ຍຕນົ ເອງ ການຜະລດິນ ້າສຸຂະແຊບມຢີ່ ູ 2 ຂັນ້ຕອນໃຫຍ່ຄ:ື 1. ການຜະລດິຫເົຊື ້ອຂອງນ ້າສຸຂະແຊບ 2. ການຜະລດິນ ້າສຸຂະແຊບເພື ່ອບລໂິພກ ຂັນ້ຕອນທ ີ1: ການຜະລດິຫວົ ເຊື ້ອນ ້າສຸຂະແຊບ ອຸປະກອນ 1. ເຄື ່ອງບນັຈທຸ ີ ່ມຝີາປິດແໜນ້ ບ ່ ໃຫອ້າກາດເຂົ ້າໄດເ້ຊັ ່ນ: ກວດໂຫ , ຖງັຢາງ, ຄຸ ຖາ້ເປັນ ເຄື ່ອງບນັຈທຸ ີ ່ ໃສ ສາມາດຊ່ອງຊອດຈະເປັນການດີແລະ ຖາ້ມກີຸ໋ອກເປີດນາ ຍິ ່ ງດຫີ າຍ. 2. ໝາກໄມຕ້າມລະດູການຄວນມລີດົສົມ້ ຫ ືສົມ້ ຝາດ ສ່ນຫ າຍໝາກໄມປ້ະເພດດັ ່ງກ່າວ ຈະເປັນໝາກໄມລ້າຄາຖກື ແລະ ບ ່ຄ່ອຍມຄີນົນຍິມົ ກນິ ຕວົຢ່ າງ: ໝາກຕອ້ງ, ໝາກ ເຟືອງ, ໝາກຍມົ , ໝາກນດັ , ໝາກເໝົ ້າ, ໝາກກຽ້ງ, ໝາກສດີາ, ໝາກຫ ອດ, ໝ າກນອດ, ໝາກໝັນ້, ໝາກຜາງ, ໝາກຄາຍ... 3. ນ ້າຕານຊາຍ, ນ ້າອອ້ນກອ້ນ ຫ ືນ ້າເຜີ ້ ງ ວທີ ຜີະລດິ ລາ້ງໝາກໄມໃ້ຫສ້ ະອາດ ແລະ ສະເດດັນ ້າ ຖາ້ໝາກໄມຊ້ະນດິເປືອກໜາຄວນປອກເປືອກ ອອກ ແລະ ປາດເປັນຕ່ອນນອ້ຍໆເພື ່ອເຮດັໃຫນ້ ້າຕານຊມື ເຂົ ້າໄດງ້່າຍ ແລວ້ ບນັຈໃຸ ສ່ຖງັໝກັ ແລະ ເທນ ້າຕານລງົໄປນາ . ອດັຕາສ່ວນໝາກໄມ້3 ກໂິລກຣາມ ຕ ່ນ ້າຕານ 1 ກໂິລກຣາມ ປິດຝາໃຫແ້ຈບປະໄວ້7- 10 ວນັ ຈະໄດນ້າ້ຫວົ ເຊື ້ອສຸຂະແຊບ.

ຂັນ້ຕອນ 2: ນາ ເອາົນາ້ຫວົ ເຊື ້ອສຸຂະແຊບ 1 ສ່ວນ ປະສມົ ກບັນ ້າຕານອກີ 1 ສ່ວນ ແລະ ນ ້າສະອາດ 4-5 ສ່ວນ ປະສມົ ກນັແລວ້ບນັຈໃຸ ສ່ ແກວ້ປະໄວ້3 ມື ້ປິດຝາ ແລະ ເປີດຝາລະລາຍແກ໊ສ 1 ເທື ່ອຕ ່ ມື ້ກ ່ສາມາດນາ ມາດື ່ມໄດ້ຖາ້ຢາກໃຫມ້ ລີດົຊາດດຄີວນໃສ່ຕູເ້ຢັນ ຫ ືນ ້າກອ້ນເວລາດື ່ມ (ທຸກຄນົ ສາມາດດື ່ມໄດ)້. ໝາຍເຫດ: ນ ້າທີ ່ນາ ມາປະສມົ ຫຸ ດ ຫ ືເພີ ່ມໄດຕ້າມໃຈມກັ ການເກບັຮກັສາ ເມື ່ອລດົຊາດດຕີາມທີ ່ຕອ້ງການແລວ້ຄວນເກບັໄວໃ້ນຕູເ້ຢັນ ຖາ້ປະໄວນ້ອກຄວາມເປັນ ເຫ ົ ້າຈະສູງຂຶ ້ນກາຍເປັນເຫ ົ ້າວາຍໂດຍທ າມະຊາດ. ວທິ ດີ ື ່ມນ ້າສຸຂະແຊບ ດື ່ມປະມານ 2-3 ບ່ວງແກງຕ ່ມືກ້ ່ອນ ຫ ືຫ ງັອາຫານ.

ບດົທ ີ8 ມນົລະພດິທາງກະສກິ າ 1. ທາດເຄມ ີແລະ ຢາຂາ້ສດັຕູພດື ແບ່ງອອກເປັນ 7 ປະເພດໃຫຍ່ໆດັ ່ງນີ ້ : 1.1 ຢາຂາ້ແມງໄມຈ້າ ພວກທາດອະນງົຄະທາດ ໄດແ້ກ່ພວກສານໜູ(As), ທອງຊລັ ເຟຕ (CuSO4) ເປັນທາດເຄມທີ ີ ່ມໂີຄງສາ້ງໂມເລກູນຢ່ າງ ງ່າຍໆມກັ ເປັນພດິຮາ້ຍແຮງຕ ່ ສດັ ລຽ້ງລູກນ ້ານມົ ນອກຈາກນັນ້ ຍງັມພີວກໂບຣອນ (B), ຟລູອ ຣີນ (F), ບາຫ ອດ (Hg), ບິສມັສ (Bi), ອັງຕໂີມນີ(Sb), ຟອສຟ ຣັສ (P), ຊີລີນຽມ (Se) ແລະ ໄຊຍາໄນດ໌ (CN−). ທາດເຄມຂີ າ້ແມງໄມດ້ ັ ່ງກ່ າວອາດຖືກນາໄປໃຊໃ້ນຮູບຕ່ າງໆເຊັ ່ ນ: ເປັນຜົງຝ່ ຸນແຫງ້, ທາດ ປະສມົ ກບັຕວົພາລະລາຍໃຊສ້ ດີພົ ່ນ ຫ ືເປັນເຫຍື ່ອລ ້ໂດຍການປະສມົ ກບັອາຫານຊະນດິອື ່ນໆ. ທາດເຄມີ ຂາ້ແມງໄມຊ້ະນດິທາດອະນງົຄະທາດບາງຊະນດິຍງັເປັນທີ ່ນຍິມົໃຊໃ້ນການກະເສດ ແລະ ໃນບາ້ນເຮອືນຢ່ ູ ຫ າຍ ເພາະມລີ າຄາຖືກຫາໄດງ້່າຍ. ທາດເຄມບີ າງຢ່ າງມຜີນົ ຕ ່ ການຂາ້ສດັ ອື ່ ນໆເຊັ ່ນ: ຫອຍ, ຂີກ້ ະເດອືນ ຝອຍ, ສດັນ ້າ ອກີດວ້ຍ ບາງຊະນດິມຄີຸນລກັ ສະນະເປັນທາດຂາ້ເຊື ້ອລາ ແ/ລະ ແບກັທເີຣຍໄດ.້ ກ ) ຟອສຟ ຣສັຂາວ ບາງທີເອີ ້ນວ່ າ: “ ຟອສຟ ຣັສເຫ ືອງ ” ເນື ່ ອງມາຈາກສິ ່ ງເປິເປື ້ອນສີເຫ ືອງເຈອື ປົນ ແລະ ມີ ລກັ ສະນະຄາ້ຍຄກືບັຂີ ້ ເຜີ ້ ງ, ກິ ່ນຄາ້ຍຄກືບັກະທຽມ ຕັ ້ງປະໄວໃ້ນອາກາດຊຸ່ມ ຫ ືແຫງ້ທີ ່ອຸນຫະພູມສູງກວ່າ 30 ℃ ຈະລຸກຕດິໄຟເອງໄດ.້ ມກີ ານນ າມາໃຊຂ້ າ້ແມງສາບ ແລະ ໜູ ໂດຍປະສມົ ກບັ ເຫຍື ່ ອລ ້ໃຫມ້ ຟີ ອສຟ ຣັສ 1,5-2 % ແລວ້ ບນັ ຈໄຸ ວໃ້ນຫ ອດບບີ ຄາ້ຍຄຫື ອດຢາສຟີ ັນ ຈຶ ່ ງຄວນລະມດັ ລະວງັໃນການໃຊ້ແລະ ຢ່ າໃຫຢ້່ ູໃກມ້ ື ເດກັ ນອ້ຍ. ຂ) ອາຊດິບຣ ກິ .H3BO3) ເປັນພກຶ ສຂີ າວ, ບ ່ມກີ ິ ່ນ ມກີ ານນ າໃຊເ້ປັນຢາຂາ້ແມງສາບ ຂາ້ເຊື ້ອລາ ແລະ ຈລຸ ນິຊີແຕ່ມລີດິ ໃນການຢັບຢັ ້ງຈລຸ ນິຊຂີອ້ນຂາ້ງອ່ອນ. ຄ) ໄຊຍາໄນດ .໌ −) ມກັຢ່ ູໃນຮູບຂອງເກອືໂຊດຽມ (NaCN) ຫ ືໂພແທສຊຽມ (KCN) ມຜີູນ້າ ໄປໃຊເ້ກບັຕວົຢ່ າງ ເພື ່ອກນັແມງໄມມ້ າລບົກວນ ຫ ືທ າລາຍ ເມື ່ອເກອືໄຊຍາໄນດຖ໌ ກື ກບັອາຊດິ , ແກ໊ສພດິ ໄຮໂດຣເຈນໄຊຍາ ໄນ (HCN) ຈະລະເຫຍີອອກມາໄດທ້ ີ ່ ອຸນຫະພູມຫອ້ງ ເພາະຈດຸ ຟົດຂອງໄຮໂດຣເຈນໄຊຍາໄນດມ໌ ຄີ່າເທົ ່າ

ກບັ 26℃ ເທົ ່ານັນ້ . ທງັເກອືໄຊຍາໄນດ໌ແລະ ອາຊດິໄຮໂດຣໄຊຍານກິ (HCN) ເປັນທາດທີ ່ ມພີດິ ຮາ້ຍ ແຮງທີ ່ສຸດພວກໜຶ ່ ງ. ງ) ສານໜ .ູ As) ເປັນຢາຂາ້ແມງໄມທ້ ີ ່ ໃຊກ້ ນັມາດນົນານແລວ້ ນຍິມົໃຊປ້ ອ້ ງກນັກ າຈດັແມງໄມປ້ ະເພດປາກກດັ ກນິ ເຊັ ່ ນ: ແມງສາບ, ປວກ, ຕັກແຕນ ແລະ ໜອນກິນພືດບາງຊະນດິ ມອີ ັນຕະລາຍຕ ່ ແມງໄມທ້ ີ ່ ມີ ປະໂຫຍດ ແລະ ມພີດິຕ ່ຄນົ ແລະ ສດັຫ າຍ. ສະຫ າຍຕວົໄດຍ້າກ ແລະ ມພີດິຕ ່ພດືສູງ. 1.2 ຢາຂາ້ແມງໄມຈ້າ ພວກສະກດັມາຈາກພດື ທາດຂາ້ແມງໄມກ້່ ຸມນີ ້ນບັວນັຈະມຄີວາມສ າຄນັຫ າຍ ແລະ ນຍິມົໃຊກ້ ນັຢ່ າງແຜ່ຫ າຍຂຶ ້ນ ເພາະ ມຄີຸນຫ າຍກວ່າໂທດ ເນື ່ອງຈາກເປັນທາດເຄມທີ າມະຊາດທີ ່ມພີດິຕແມງໄມເ້ທົ ່ານັນ້, ແຕ່ມພີດິ ເລກັ ນອ້ ຍ ຫ ືບ ່ ມພີດິ ເລຍີ ຕ ່ ສດັ ເລອືດອຸ່ນ. ອກີ ຢ່ າງໜຶ ່ ງສລທາດພດິ ນີ ້ສະຫ າຍຕວົ ເອງຕາມຂະບວນການທາງຊວີ ະ ພາບໃນສິ ່ ງແວດລອ້ ມໃຫກ້ າຍເປັນທາດທີ ່ ບ ່ມພີດິ ຈຶ ່ ງບ ່ມພີດິຕກົ ຄາ້ງ ຫ ືພດິສະສມົ ຄກື ບັ ຢາຂາ້ແມງໄມ້ ພວກເຄມສີງັເຄາະ. ດັ ່ງນັນ້, ຊຶ ່ ງບອາດຖວື່າຢາຂາ້ແມງໄມຈ້າກພດື ເປັນທາດມນົລະພດິຕ ່ ສິ ່ ງແວດລອ້ ມ ແຕ່ ໃນທາງ ກງົກນັຂາ້ມຈະເປັນການຊ່ວຍແກໄ້ຂ ຫ ືທດົແທນທາດພດິປະເພດອນິຊສີງັເຄາະໄດດ້ ີສາມາດນາ ມາໃຊໃ້ນ ບາ້ນເຮອືນເຄຫາສະຖານທີ ່ ໃກຊ້ດິກບັຜູຢ້່ ູອາໄສໄດດ້ກີວ່າທາດພດິກ່ ຸມອື ່ນໆ. ຄວາມຈງິແລວ້ມະນຸດຮູຈ້ ກັ ໃຊພ້ ດືເປັນທາດຂບັໄລ່ ແມງໄມ້ແລະ ກ າຈດັແມງໄມ້ຫ ືສດັຕູລບົ ກວນມາດນົນານແລວ້ ນບັ ເປັນພນັປີເຊັ ່ນ: ຕົນ້ ໃບສໄີຄຫອມ, ເມດັ ແລະ ຮາກໝາກຂຽດ, ໝາກມນັແກວ, ມາກກະເດາົ ເປັນຕົນ້. ໄພເຣທຣິນິ ເປັນຊື ່ ຂອງກ່ ຸມທາດທີ ່ ມລີດິ ຂາ້ແມງໄມໂ້ດຍການຖືກຕວົ ແລວ້ ເຮກັ ດໃຫແ້ ມງໄມຕ້ ກົ ລງົພື ້ນ ທນັທ.ີໄພເຣທຣນິໄດມ້ າຈາກການສະກດັດອກໄພຣີທ າທີ ່ ເກບັໃນຂະນະທີ ່ກ າລງັເລີ ່ມບານ, ທາດສະກດັທີ ່ ໃຊອ້ າດເປັນຕວົ ພາລະລາຍທາດອງົຄະທາດເຊັ ່ ນ: ປີໂຕຣລຽມອເີທີ, ອາຊໂີຕນ, ຄໂ ຣຟອມ, ແອລກ ຮ ແລະ ນາ້ມນັກ໊າດ ເປັນຕົນ້. ຄວາມເຂັມ້ ຂຸນ້ ຂອງໄພຣີທຣີນ ທີ ່ ໃຊເ້ປັນຢາຂາ້ແມງໄມໂ້ດຍທົ ່ວໄປເທົ ່າກບັ 0,1-0,6 % ໂດຍ ລະລາຍໃນນາ້ມນັກ໊າດ ຫ ືຕວົພາລະລາຍອງົຄະທາດອື ່ນໆ ແລະ ມກັມກີ ານປະສມົ ກບັທາດເສມີ ລດິ ເຊັ ່ນ: ຕື ່ ມນ ້າມນັ ງາ ແລະ ໂລຕໂີນນ ເຖີງແມ່ ນວ່ າໄພຣີທຣີນຈະມີພິດນອ້ ຍຕ ່ ຄນົ ການໃຊສ້ ີດພົ ່ ນກ ່ ບ ່ ຄວນ ຫາຍໃຈເຂົ ້າໄປໂດຍກງົ ເພາພທາດຕວົພາລະລາຍເຊັ ່ນ: ນ ້າມນັກ໊າດເຮດັໃຫເ້ກດີການບວມຂອງເນື ້ອເຫຍື ່ອ ປອດ ລບົກວນຂະບນການຫາຍໃຈ. ນໂິຄຕນິ ເປັນຢາຂາ້ແມງໄມທ້ ີ ່ສະກດັ ໄດຈ້າກໃບຢາສູບ ຄນົສະໄໝບູຮານເຄຍີໃຊນ້ ້າສະກດັຈາກໃບຢາສູບ ປອ້ ງກນັ ແລະ ກາ ຈດັ ເພຍ້ຕ່າງໆ ໂດຍໃຊຢ້າທີ ່ມກີ ິ ່ນແຮງ (ຢາສູບ) ກບັນ ້າສະບູແລວ້ສດີພົ ່ນຂາ້ແມງໄມ.້ນິ

ໂຄຕນິ ລະລາຍໃນນ ້າໄດດ້ ີຈຶ ່ ງເປັນພດິ ຫ າຍຕ ່ ແມງໄມ້ເມື ່ ອຖືກໂຕແມງໄມຈ້ ະເຮດັໃຫລ້ ະບບົ ປະສາດ ອດັຕະໂນມດັ ແລະ ລະບບົປະສາດສ່ວນກາງຖກືກະຕຸນ້ ແລວ້ຖກືກດົ ເຮດັໃຫເ້ປັນອ າມະພາດທນັທ.ີ ນໂິຄຕນິ ເປັນທາດແອລຄາລອຍທີ ່ມພີດິຕ ່ ຄນົຫ າຍເຊັ ່ນກນັ ເຂົ ້າສ່ ູຮ່າງກາຍໄດທງັໂດຍການສ າ ຜດັ , ການຫາຍໃຈ ແລະ ທາງປາກ ຖາ້ຄນົກນິນໂິຄຕນິ 4 ມລິກິ ຣາມ ຈະສາມາດເຮດັໃຫເ້ກດີອາການເປັນ ພດິຢ່ າງແຮງ, ມນີ ້າລາຍຟຸມປາກ, ປວດຮາກ, ຖອກທອ້ງ, ຫວົໃຈເຕັນ້ຊາ້ລງົ ແລະ ງ່ວງຊມື . ຢາຂາ້ແມງໄມຈ້າ ພວກຄຣ ເິນຕເຕຕໄຮໂດຣຄາຣບ໌ ອນ 1.3 ຫ ືຈະເອີ ້ນອກີຢ່ າງໜຶ ່ ງວ່າພວກອ ກາໂນຄ ຣນີ ເປັນທາດເຄມທີ ີ ່ ໃຊໃ້ນການກາ ຈດັແໃງໄມ້ແລະ ໄຮແດງ ຫ ືແມງມຸມແດງໄດດ້ ີທາດພວກນີ ້ໄດແ້ກ່: ດດີທີ ີ ຢາກາ ຈດັແມງໄມເ້ກອືບທຸກຊະນດິ ເຄລເທນ ຢາກາ ຈດັໄຮແດງ ຄ ເດນ ຢາກາ ຈດັມດົ , ປວກດ ສດັຕູໃນໂຮງເຮອືນ ລນິເດນ ຢາກາ ຈດັແທລມງໄມຈ້າ ພວກປາກກດັກນິເຊັ ່ນ: ມອດ, ມດົ , ປວກ ແລະ ສດັຕູ ເມດັພດືຕ່າງໆ. ແອລດຣນີ ຢາກາ ຈດັແມງໄມໃ້ຕດ້ນິທຸກຊະນດິເຊັ ່ນ: ດວ້ງມນັ , ປວກ, ມດົ ແລະ ໜອນ ກດັກນິຮາກ. ເອນັດຣນິ ຢາກາ ຈດັໜອນກນິໃບ ແລະ ເພຍ້ຕ່າງໆ ເມທອັກຊຄີ ເປັນຢາຂາ້ແມງໄມໄ້ດກ້ ວາ້ງຂວາງໃກຄ້ ຽງກບັ ດດີທີ ີແຕ່ປອດໄພກວ່າ ດດີທີ ີຂ ້ ເສຍຂອງເມທອັກຊຄີ ຄືມກີ ິ ່ນເໝຫນ ແລະ ລາຄາແພງ. ຕວົຢ່ າງສູດຂອງຢາຂາ້ແມງໄມພ້ວກນີ ້ ໃຊປ້າບ ຫ ືຄວບຄຸມຍຸງ, ແມງວນັ ແລະ ແມງໄມອ້ ື ່ນໆ ທີ ່ ເປັນ ພາຫະນະນ າເຊື ້ອໂລກເຊັ ່ ນ: ມາລາເຣຍ, ໄຂເ້ລອືດອອກ ໃຊ້ ປາບສດັຕູພດື ແລະ ຜກັ ແລະ ໝາກໄມທ້ ົ ່ວໄປ ດດີທີ ີ ລນິເດນ ໃຊປ້ າບສັດຕູພືດໃນດິນ ໃຊຊຸ້ບ ແລະ ອາບເມດັ ພືດໃຊຂ້ າ້ ແມງໄມທ້ ົ ່ວໄປ

ຢາພວກຄ ຣເິນຕເຕຕໄຮໂດຣຄາຣບ໌ ອນນີ ້ກາ ຈດັແມງໄມໄ້ດຢ້່ າງກວາ້ງຂວາງ ແລະ ມຄີວາມທນົ ຢ່ ູໃນທ າມະຊາດໄດດ້ນົ , ສະຫ າຍຕວົໄດຍ້າກ ມປີະລດິທພິ າບໃນການຂາ້ແມງໄມໄ້ດດ້ ີແລະ ບາງຊະນດິຍງັ ມພີດິຕ ່ ຄນົ ແລະ ສດັນອ້ຍອດີວ້ ຍ. ຂ ້ເສຍກ ່ຄບືນັຫານການສະສມົ ສານພດິຕກົ ຄາ້ງໃນອາຫານ ເນື ່ອງຈາກ ທາດເຄມພີວກນີ ້ຢ່ ູໄດດ້ ນົໃນທ າມະຊາດຍິ ່ ງຍາວນານເທົ ່າໃດ ຍ່ອນສະແດງວ່າມນັມຄີວາມຖາວອນ ແລະ ເປັຮສານພດິທີ ່ສາມາດຕກົ ຄາ້ງຢ່ ູໃນສິ ່ ງແວດລອ້ມໃນທ າມະຊາດໄດຍ້າວນານເທົ ່ານັນ້ ຈຶ ່ ງເປັນອນັຕະລາຍຕ ່ ປາໃນນ ້າ, ສດັປ່ າ ຫ ືສິ ່ ງທີ ່ມຊີວີດິທີ ່ ເປັນປະໂຫຍດເຊັ ່ນ: ເຜີ ້ ງ, ນກົ ເຄົ ້າ ເປັນຕົນ້ ໂດຍສະເພາະ ດດີທີ ີເຮດັ ໃຫຫ້ າຍປະເທດທງັໃນຢໂູ ຣບ ແລະ ອາເມລກິ າ ຕດັສນິໃຈເລກີໃຊ້ດດີທີ ີໂດຍເດດັຂາດແລວ້ໃນປັດຈບຸ ນັ . 1.4 ຢາຂາ້ແມງໄມຈ້າ ພວກອກ າໂນຟອສເຟຕ ບາງຄັ ້ງເອີ ້ນວ່າ ອ ກາໂນຟອສຟ ລສັອນິເຊຄຕໄິຊ ຢາພວກນີ ້ ເອີ ້ນວ່າ - ພາລາໄທອອນ ຫ ືໂຟດດິອນ - ຊູມໄິທອອນ - ກຊູ າໄທອອນ - ມາລາໄທອອນ - ເມວນິຟອສ - ໄດອາຊໂິນ - ໄດຊລີຕອນ ໃຊປ້ າບແມງສາບ, ມດົ , ປວກ, ແມງໄມໃ້ນດິນ, ຄວບຄຸມ ຕກັ ແຕນ ແລະ ແມງໄມອ້ ື ່ນໆ ໃຊຂ້າ້ສດັ ຕູໃນໝາກໄມ,້ຜກັ , ຝ້າຍ, ແມງໄມໃ້ນດນິ ໃຊອ້າບ ຫ ືຊຸບເມດັພນັພດື ຂາ້ປວກ ແລະ ແມງໄມອ້ ື ່ນໆ ທອັກຊາຟີນ

ຕວົຢ່ າງສູດຢາຂາ້ແມງໄມພ້ວກນີ ້ ໝາຍເຫດ: ໄທອອນໝາຍເຖງິ ມາດ (S) ຢາພວກນີມ້ ຂີາຍຫ າຍຊະນດິໃນຕະຫ າດ ແລະ ມຫີ າຍຊື ່ ຢາບາງຊະນດິໃນຈາ ພວກນີ ້ມພີດິສູງ ຕ ່ສິ ່ ງທີ ່ມຊີວີດິ ( ຢາທີ ່ມເີຄື ່ອງໝາຍຫວົກະໂຫ ກໄຂວ່) ເຊັ ່ນ ພາລາໄທອອນຫ ືໂຟດດິອນ ເປັນຕົນ້ ແຕ່ ບາງ ຊະນດິກ່ມພີດິນອ້ຍຕ ່ ສດັ ເລອືດອຸ່ນ ເຊັ ່ນ ມາລາໄທອອນ ຂ ດ້ ຂີອງຢ່ າຈາ ພວກນີກ້ ່ຄືມປີະສດິທພິ າບສູງໃນ ການຂາ້ແມງໄມ້ ແລະ ມພີ ດິ ຕກົ ຄາ້ງຢ່ ູນອ້ ຍ ໃນສິ ່ ງແວດລອ້ ມ ຄສື ະຫ າຍຕົວໃນສານບ່ ມພີ ິດໄດຢ້່ າງ ວ່ ອງໄວ ຫ ງັຈາກໃຊຢ້ າ ດັ ່ງນັນ້ ຈຶ ່ ງໃຊໄ້ດດ້ ໃີນພດຶ ຜກັ ໝາກໄມ້ໂດຍການພົ ່ ນກ່ ອນເກບັ ກ່ ຽວ ໃນໄລຍະ ເວລາອນັສັນ້ ທງັນີ ້ຂື ້ນຢ່ ູກບັຊະນດິຂອງຢາ ແລະ ໄລຍະເລາຂອງລດິຢາຕກົ ຄາ້ງ ເຊິ ່ ງມກີ່າວໄວໃ້ນສະຫ າກ ຂອງຢາ ມາລາໄທອອນ ເມທລິພາຣາໄທອອນ ພາຣາໄທອອນ

2. ຜນົກະທບົໃນການໃຊຢ້າຂາ້ສດັຕູພດືຕ ່ມະນດຸ ຢາຂາ້ສດັຕູພດືທີ ່ມກີ ານໃຊຫ້ າຍ ແລະ ມກັ ເກດີພດິກບັຜູໃ້ຊມ້ ີ2 ຊນິດິຄ:ືດດີທີ ີ(DDT) ` ແລະ ພາຣາໄທອອນ. 2.1 ດດີທີ ີ(DDT) ລກັ ສະນະອາການຂອງຜູທ້ ີ ່ໄດຮ້ບັພດິຈາກ ດດີທີ ີ ອາການຕ ່ສະໝອງ ຊກັ ເເກງັ, ນ ້າລາຍຟຸຍປາກ, ຄາງກະໄຕແຂງອາ້ບ ່ອອກ, ໝດົ ສະຕິ ອາການຕ ່ປະສາດ ແຂນຊາໝດົຄວາມຮູສ້ກຶ , ເປັນອ າມະພາດ ອາການທາງເລອືດ ເລອືດອອກເປັນຈດຸ ໆຕາມຜວິໜງັ ອາການຕ ່ປອດ ຫາຍໃຈບ ່ອອກ, ປວດບວມນ ້າ ອາການຕ ່ໝາກໄຂ່ຫ ງັ ແລະ ຕບັ ມເີນື ້ອເຫຍື ່ອໄຂມນັຫ າຍຂຶ ້ນ, ມກັ ເຮດັໃຫໝ້ າກໄຂ່ຫ ງັ ແລະ ຕບັ ເສຍເຮດັວຽກບ ່ໄດ້ ອາການຕ ່ຫວົໃຈ ຫວົໃຈຖກືບບີ, ຂນົສົ ່ງເລອືດໄປລຽ້ງຮ່າງກາຍບ ່ພຽງພ ອາການຕ ່ກາ້ມຊີ ້ນລາຍ ກາ້ມຊີ ້ນກະຕຸກເກງັ ການຮັກສາຜູປ້່ ວຍ ໃຫຟ້ ້າວເອົາພິດອອກຈາກຮ່ າງກາຍຂອງຜູປ້່ ວຍໂດຍເຮັດໃຫຜ້ ູປ້່ ວຍ ປວດຮາກ (ຖາ້ຮບັປະທານເຂົ ້າໄປ) ຫ ືເຊດັຮ່າງກາຍຜູປ້່ ວຍຖາ້ທາດພດິຫາກຖກື ຜວິໜງັດວ້ ຍສະບູ ແລະ ນ ້າຈາ ນວນຫ າຍ, ຄວນເຝົ ້າເບີ ່ ງອາການຢ່ າງໃກຊ້ດິ ແລະ ການຮກັ ສາຍງັຂຶ ້ນຢ່ ູກບັອາການຂອງຜູປ້່ ວຍວ່າຍງັ ມສີະຕຢິ່ ູຫ ືໝດົສະຕໄິປ. 2.2 ພາຣາໄທອອນ ອາການເກດີພດິຂອງພາຣາໄທອອນ ກ. ອາການກະທນັ ຫນັ ແລະ ຮຸນແຮງເກດີຂຶ ້ນພາຍໃນ 30 – 60 ນາທີພາຍຫ ງັໄດຮ້ ບັ ພາຣາໄທ ອອນ ອາການຮຸນແຮງສູງສຸດພາຍໃນ 2 – 3 ຊົ ່ວໂມງ ແລະ ອາດຕາຍໄດໃ້ນ 2 – 4 ຊົ ່ວໂມງບາງຄນົຢ່ ໄູ ດ້ 2 ອາທດິ ເຊິ ່ ງແບ່ງອອກເປັນຄ:ື 1) ອາການຄຄື າ້ຍຄົນສະຕິບ ່ ດໄີດແ້ ກ່ : ມລີ ິດຕ ່ ກາ້ມຊີ ້ນທີ ່ ຢ່ ູນອກອານາດຂອງຈດິ ໃຈເຊັ ່ ນ: ຫວົໃຈເຕັນ້ ຊາ້ລງົ, ເສັນ້ ເລອືດຂະຫຍາຍຕວົ ເຮດັໃຫຄ້ ວາມດນັ ເລອືດຕ ່າລງົ, ກະເພາະອາຫານຫດົ ຕວົ ບບີ ຫ າຍຂຶ ້ນເຮດັໃຫປ້ ວດຮາກຫ າຍຂຶ ້ນ, ຕ່ອມຕ່າງໆທີ ່ລຽ້ງດວ້ຍລະບບົໂຄລເິນຈີກິ ເນພີຣສັ ເຊັ ່ນ: ຕ່ອມນ ້າລາຍ , ຕ່ ອມນາ້ຕາ, ຕ່ ອມເມອືກຕາມທາງເດີນອາຫານ ແລະ ອາກາດ, ຕ່ ອມນາ້ຍ່ ອຍອາຫານ, ຕ່ ອມເຫງ່ ື ່ອ ເປັນຕົນ້ ກ ່ ຈະເຮດັ ໜາ້ທີ ່ ໜັກຂຶ ້ນ ແລະຫ ັ ່ງສິ ່ ງຕ່ າງໆອອກມາຕາມຊະນດິ ຂອງມນັ ຫ າຍກວ່ າປົກກະຕ,ິ ອາການຄາ້ຍຄຄືນົ ເພຝີັນນີ ້ຮກັ ສາດວ້ຍຢາອະໂທຣປິນໃນຂະໜາດທີ ່ສູງ.

2) ນໂິຄນຕິ ກິ ແອກຊນັ ຈະອອກລດິ ໃນການກະຕຸນ້ ໃນໄລຍະທາອດິ ແລະ ຕາມດວ້ ຍການ ຄວບຄຸມລະບບົການເຮດັວຽກຂອງອະໄວຍະວະຕ່າງໆຄືກາ້ມເນື ້ອເຮດັວຽກຫ າຍຂຶ ້ນ, ອະໄວຍະວະພາຍ ໃນເຄັ ່ງຕວົຫ າຍຂຶ ້ນ, ຕ່ອມໝວກໄຕຫ ັ ່ງທາດອະດຣນີນາລນິ ອອກມາຫ າຍເຮດັໃຫມ້ ອີາການຕື ່ນເຕັນ້, ຊກັ , ອ າມະພາດກາ້ມຊີ ້ນ, ອ່ອນເພຍ ອາດໝດົສະຕິແລະ ຕາຍໄດ.້ ຂ. ອາການຊ າເຮື ້ອຄ່ອຍເປັນຄ່ອຍໄປ ເກດີຈາການສະສມົ ພດິຂອງພາຣາໄທອອນ ເທື ່ອລະເລກັ ເທື ່ອ ລະນອ້ຍ ໂດຍເຮດັໃຫຄ້ ລເິນສສະເຕເິຣສ ຄ່ອຍໆຕ ່າລງົອາການມດີ ັ ່ງນີ ້ : ເບື ່ອອາຫານ, ເຈບັຫວົ , ມນືງງົ, ວິ ່ ງ ວຽນ, ຕື ່ນເຕັນ້ ຕກົໃຈງ່າຍ, ອ່ ອນເພຍ, ໜງັຕາ ແລະ ລີ ້ນສັ ່ນ ແລະ ເຕັນ້ເປັນຈດຸ ໆ. ເມື ່ອກວດເມດັ ເລອືດ ແດງຈະພົບມີຄ ລເິນສະເຕີເຣສຕ ່ າລງົ ອາດມຢີ່ ູ 30 – 50 % ຂອງລະດບັ ປົກກະຕິຊຶ ່ ງຍງັບສະແດງ ອາການ ແລະ ຖາ້ຕ ່າເຖງີ 20 % ກ ່ຈະເກດີອາການພດິທນັທ.ີນອກຈາກນີ ້ຈະພບົອາການຂອງແຄລຊຽມ ຕ ່າ, ສ່ວນຟອສຟ ຣສັ ແລະ ໂພແທສຊຽມສູງຂຶ ້ນ ຖາ້ກວດປັດສະວະຈະພບົ ຊຶ ່ ງເກດີຈາການປ່ ຽນສະພາບ ຂອງພາຣາໄທອອນ. ການຮກັ ສາ ສກັ ກຢາອະໂທຣປິນຊລັ ເຟຕຂະໜາດ 0,5 – 0,6 ມລ ເຂົ ້າບ ລເິວນຜໜິ ງັຊັນ້ນອກ ຫ ືເຂົ ້າກາ້ມຊີ ້ນທນັທ,ີຖາ້ອາການຮຸນແຮງໃຫໃ້ຊ້1 – 2 ມລ ແລະ ຄວນສກັ ເຂົ ້າເສັນ້ເລອືດໂດຍກງົ ໃຊ້ ຢານີ ້ຊ ້າທຸກ 15 – 60 ນາທີຕາມຄວາມຈາ ເປັນ ຈນົກະທັ ້ງຜູປ້່ ວຍສະແດງອາການອະໂທຣປິນຄ:ືມ່ານຕາ ຂະຫຍາຍ, ຊບີພະຈອນເຕັນ້ ໄວ, ນ ້າມູກ, ນ ້າລາຍ ແລະ ເຫື ່ອຫຸ ດລງົ. ນອກຈາກນັນ້ ຍງັມຢີາຂາ້ແມງໄມອ້ ື ່ນໆອກີຫ ວງຫ າຍທີ ່ ອາດມກີ ານປົນເປື ່ ອນໃນອາຫານ ແລວ້ ເກດີພດິຕ ່ຜູບ້ ລໂິພກອາຫານນັນ້. ເອກະສານອາ້ງອງີ

1. ແບບຮຽນວຊິ າ ເຄມກີ່ ຽວກບັ ອາຫານ ແລະ ກະສກິ າ ສ າລບັ ໂຮງຮຽນສາ້ງຄູລະບບົ 11+3 ປທທີ ີ3 ສູນພດັທະນາຄູກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິາ 1998. 2. ຄ່ ູມືວທິ ກີ ານປຸງແຕ່ງຝ່ ຸນບົ ່ມສວນຄວົແບບທ າມະຊາດ ນະຄອນຫ ງວຽງຈນັ 2005. 3. ເຄມສີາດ 4 ກ່ ຸມວຊິາສະເພາະ ສາຍສາ້ງຄູມດັທະຍມົ ຕົນ້ ນະຄອນຫ ວງວຽງຈນັ 2009. 4. ຈກັກະພນັ ປັນຈະສຸວນັ ເຄມປີະຍຸກ (ສະບບັປັບປຸງໃໝ່) ກຸງເທບ 2542.