ระบบประสาท.2ppt

ระบบประสาท และอวยั วะรับความรู้สึก
(Nervous system and Sensory organ)

Piyathida Chivsakul

สัตว์ตา่ ง ๆ ตอบสนองต่อ
สง่ิ เร้าแตกต่างกนั อยา่ งไร ?

ส่ิงเรา้ หนว่ ยรบั ความรสู้ ึก เซลลป์ ระสาทรับความรสู้ กึ

หน่วยแปลความรู้สกึ

การตอบสนอง หนว่ ยปฏบิ ตั กิ าร เซลล์ประสาทส่งั การ

การตอบสนองของส่ิงมชี ีวติ เซลล์เดยี ว

การตอบสนองของสัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลงั

รา่ งแห่ประสาท
(Nerve net)

การตอบสนองของสัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลงั

การตอบสนองของสัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลงั

การตอบสนองของสัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลงั

การตอบสนองของสัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลงั

การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

ชนิดของเซลล์ทอี่ ยู่ในเซลล์ประสาทมอี ยู่ 2 ชนิด คือ
➢ เซลล์ประสาท (neuron/nerves cell)
➢ เกลยี เซลล์ (glia cell)





การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

เซลล์ประสาทประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
➢ ตัวเซลล์ (cell body)
➢ เส้นใยประสาท (nerve fiber)

- เดนไดรต์ (dendrite)
- แอกซอน (axon)

เซลลป์ ระสาท
มลี กั ษณะเหมอื นหรือแตกตา่ ง

จากเซลลอ์ น่ื ๆ อยา่ งไร ?

เซลลป์ ระสาท เซลลก์ ล้ามเนื้อ

เซลล์เยอ่ื บขุ ้างแกม้ เซลล์เมด็ เลอื ด

การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

เซลล์ประสาทแบ่งตามจานวนแขนงทแ่ี ยกออกจากตวั เซลล์ แบ่งได้
เป็ น 3 ชนิด คือ

1. unipolar neuron
2. bipolar neuron
3. multipolar neuron



การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

การแบ่งเซลล์ประสาทตามหน้าท่ี แบ่งได้เป็ น 3 ชนิด คือ
1. เซลล์ประสาทรับความรู้สึก (sensory neuron)
2. เซลล์ประสาทส่ังการ (motor neuron)
3. เซลล์ประสาทประสานงาน (association neuron

หรือ interneuron)





การตอบสนองของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั

การแบ่งเซลล์ประสาทตามตาแหน่ง มี 2 ชนิด
1. presynaptic neuron
2. postsynaptic neuron



การทางานของเซลล์ประสาท

กระแสประสาทเกดิ จากการเปล่ยี นแปลงศกั ยไ์ ฟฟา้ ที่เย่ือหุ้มเซลล์ประสาท เรียกวา่ แอกชนั โพเทนเชยี ล

ภายนอกเซลล์ ศกั ยเ์ ยอ่ื เซลล์ระยะพกั
ภายในเซลล์
(resting membrane potential)

ภายนอกเซลล์มี Na+ มาก และภายในเซลล์มี K+

มาก ค่าศักย์ไฟฟ้าที่เยื่อหุ้มเซลล์มีค่าเท่ากับ –70
mV

ดโี พลาไรเซชนั

(depolarization)

เซลล์ประสาทถกู กระตนุ้ ช่องโซเดยี มเปดิ Na+ ไหลเขา้ สู่เซลล์
เยอื่ หมุ้ เซลลด์ า้ นในมีศกั ยไ์ ฟฟ้าเป็นบวกมากขึน้ ความตา่ งศกั ย์
ทเ่ี ยอื่ ห้มุ เซลลเ์ ปลยี่ นจาก –70 mV เปน็ +50 mV

รโี พลาไรเซชัน

(repolarization)
ช่องโซเดยี มปดิ ช่องโพแทสเซียมเปดิ K+ ไหลออกนอกเซลล์
ภายในเซลล์สูญเสียประจุบวก ความต่างศกั ยท์ ่ีเย่ือหุ้มเซลล์
เปลีย่ นจาก +50 mV เป็น –70 mV

ศกั ยเ์ ย่อื เซลล์ระยะพกั

(resting membrane potential)

ความต่างศักย์เปลยี่ นจาก +50 mV เปน็ –70 mV เชน่ เดิม
เซลล์จงึ กลับเขา้ ส่ศู ักยเ์ ย่อื เซลลร์ ะยะพกั อกี ครั้ง

การรกั ษาคา่ ความตา่ งศกั ยไ์ ฟฟ้าของเยื่อหุ้มเซลลใ์ หอ้ ยู่ในภาวะสมดุล มีดังน้ี
เย่อื หุ้มเซลล์ยอมใหไ้ อออนแต่ละชนดิ ผ่านได้แตกตา่ งกนั
อาศยั กระบวนการโซเดยี มโพแทสเซยี มปมั๊ โดยขับ Na+ ออก และดึง K+ เขา้ ในอัตราส่วน 3Na+ : 2K+
มสี ารโมเลกลุ ใหญท่ มี่ ีประจลุ บไม่สามารถออกนอกเซลล์ ภายในเซลล์จงึ มคี วามต่างศักยเ์ ปน็ ลบมากกว่าภายนอกเซลล์

เซลลป์ ระสาททไ่ี มม่ ีเยื่อไมอีลนิ หุ้ม V เซลลป์ ระสาทที่มเี ย่ือไมอลี นิ หุ้ม ความสมั พนั ธข์ องเยื่อไมอีลิน
S กบั ความเร็วของกระแสประสาท

เยือ่ หุ้มเซลล์ แอกชันโพเทนเชียล เยื่อไมอลี นิ การเคลือ่ นทีข่ องกระแสประสาท
แอกชนั โพเทนเชยี ล ภายนอกเซลล์ ใน เสน้ ใยประสาททม่ี ีเยอื่ ไมอลี ิ
Na+ โนดออฟแรนเวียร์ นหุ้มจะเรว็ กว่าเสน้ ใยประสาทท่ี
ภายในเซลล์ ไมม่ ีเย่อื ไมอีลนิ หุ้ม

Na+ ความเรว็ ของกระแสประสาทที่
ผ่าน เส้นใยประสาททีม่ เี ยอื่ ไมอี
K+ ลินห้มุ ข้นึ อยกู่ ับระยะหา่ งของโนด
ออฟแรนเวยี ร์
K+ Na+ K+ Na+
K+ K+ ความเร็วของกระแสประสาทที่
K+ Na+ ผา่ น เส้นใยประสาททไี่ ม่มีเยื่อ
Na+ ไมอีลินห้มุ ขนึ้ อย่กู ับขนาดของ
เส้นผ่านศูนยก์ ลางของเส้นใย
ประสาท

กระแสประสาทท่เี คลอ่ื นทม่ี าถึงปลายแอกซอนจะถกู 1
ถ่ายทอดไปยังเดนไดรต์หรอื ตวั เซลลข์ องเซลล์ประสาท
อีกเซลลห์ นงึ่ ผ่านไซแนปส์ กระแสประสาทถูกสง่ มาทปี่ ลายแอกซอน
ของเซลลป์ ระสาทก่อนไซแนปส์

สารส่ือประสาท 1 ปลายแอกซอน 2
2 เซลล์ประสาท
โปรตนี ตวั รบั 3 ก่อนไซแนปส์ Ca2+ ถกู ส่งเขา้ สแู่ อกซอนทางช่อง
แคลเซียม ช่วยผลักถงุ บรรจุสารสื่อ
เซลลป์ ระสาท ช่องแคลเซยี ม ประสาทให้เคลือ่ นทไี่ ปชดิ กับเยอื่ หุ้มเซลล์
หลังไซแนปส์ แลว้ ปลอ่ ยสารสื่อประสาท ออกสู่ชอ่ ง
ถงุ บรรจสุ ารสือ่ ประสาท ไซแนปส์

ช่องไซแนปส์ 3

สารสอื่ ประสาทเข้าจับกบั โปรตีนตัวรับบนเย่อื หุ้ม
เซลลท์ ี่ปลายเดนไดรตข์ องเซลล์ประสาทหลงั
ไซแนปส์ ทาใหเ้ กิดการเปลยี่ นแปลงความต่าง
ศกั ยไ์ ฟฟ้า หรอื เกดิ กระแสประสาทขนึ้ ที่เซลล์
ประสาทหลังไซแนปส์







สารสื่อประสาท (Neurotransmitter)

1. กระตุ้น
- acetylcholine, norepinephrine, noradrenarine,
epinephrine, adrenarine, endorphine, dopamine

2. ยบั ย้งั
- GABA ,glutamate

การทาลายสารส่ือประสาท

การทาลายโดยเอนไซม์
การแพร่กระจาย (Diffusion)
สารสื่อประสาทถูกดูดซึมโดยเกลยี ลเซลล์ (Glial cell)

ศูนย์ควบคุมระบบประสาท

➢ สมอง (brain)
➢ ไขสันหลงั (spinal cord)

ศูนย์ควบคุมระบบประสาท

➢ ระบบประสาทส่วนกลาง(Central nervous system:CNS)
- สมอง และไขสันหลงั

➢ ระบบประสาทรอบนอก (Peripheral nervous system:PNS)
- เส้นประสาทสมอง และเส้นประสาทไขสันหลงั

ระบบประสาทสว่ นกลาง

สมอง (Brain)

สมองสว่ นหน้า 1 3 ทาลามสั (thalamus)

1 เซรีบรัม (cerebrum) 3 ศูนย์รวบรวมกระแสประสาทเขา้ และออก
2 แยกกระแสประสาทสง่ ไปยังสมองสว่ นที่
ควบคุมความคดิ ความจา สตปิ ญั ญา สัมพันธ์กบั กระแสประสาทน้นั
ควบคมุ การทางานต่าง ๆ เชน่ การสัมผสั
การมองเห็น การไดย้ นิ การรบั รส 4
การดมกล่ิน การทางานของกล้ามเนอ้ื
4
2 ไฮโพทาลามสั (hypothalamus)
ออลแฟกทอรีบัลบ์ (olfactory bulb)
ควบคมุ อณุ หภมู ิของรา่ งกาย
ควบคุมการเต้นของหัวใจและความดัน ควบคมุ การดมกล่นิ
เลือด
ควบคมุ ความต้องการพืน้ ฐาน เชน่ นา้
อาหาร ความตอ้ งการทางเพศ
สรา้ งฮอรโ์ มนประสาทไปควบคุมการ
หลง่ั ฮอรโ์ มนของตอ่ มใตส้ มองสว่ นหน้า

สมองส่วนกลาง 7 พอนส์ (pons)
สมองสว่ นหลัง
ควบคุมการเค้ียว การหลัง่ นา้ ลาย
5 ออพตกิ โลบ (optic lobe) การเคล่อื นไหวของใบหน้า การหายใจ
เป็นทางผา่ นของกระแสประสาท
ควบคุมการเคล่ือนไหวของลกู ระหว่างเซรีบรัมกบั เซรีเบลลมั
ตา และระหว่างเซรเี บลลัมกบั ไขสนั หลัง
ควบคมุ การเปิดและปิดของ
รมู า่ นตาเมือ่ รบั แสง 5

6 เซรีเบลลัม (cerebellum) 7
6
ควบคมุ การเคล่อื นไหวและ
การทรงตวั ของรา่ งกาย 8

8 เมดัลลาออบลองกาตา
(medulla oblongata)

ควบคุมการทางานระบบประสาทอตั โนวัติ เช่น
การเตน้ ของหัวใจ การหายใจ ความดันเลอื ด
การจาม การสะอกึ การอาเจียน การกลนื



ไขสันหลงั (spinal cord)







ระบบประสาทรอบนอก



เส้นประสาทไขสันหลงั (spinal nerve)

เส้นประสาทท่ีแยกออกจากไขสันหลงั มที ้งั หมด 31 คู่
เส้นประสาทบริเวณคอ (cervical never) 8 คู่
เส้นประสาทบริเวณอก (thoracal never) 12 คู่
เส้นประสาทบริเวณเอว (lumbar never) 5 คู่
เส้นประสาทบริเวณกระเบนเหน็บ (sacral never) 5 คู่
เส้นประสาทบริเวณก้นกบ (coccygeal never) 1 คู่



การทางานของระบบประสาทรอบนอก

➢Somatic neuron system
➢Autonomic neuron system มีระบบประสาทยอ่ ย 2 ระบบ

ทางานคกู่ นั คอื

- Sympathetic nervous system
- Parasympathetic nervous system

Somatic neuron system