Ukážka učebnice

ROZDZIAŁ 2
Pogotowie ratunkowe.
Záchranná zdravotná služba

W parku. V parku

1. Proszę uważnie przeczytać teksty 1a i 1b. Proszę zaznaczyć prawidłowe odpowiedzi
na pytania pod tekstami. Pozorne si prečítajte texty 1a a 1b. Vyberte správne odpovede
na otázky pod textami.

1a
Rowerzysta (chyba 10-letni chłopiec) z dużą prędkością uderzył w drzewo w parku. Jest
nieprzytomny i nie oddycha. Świadkiem wypadku jest kobieta, która spaceruje w parku z
psem. W pobliżu nie ma nikogo. Kobieta ma telefon komórkowy.

Słowniczek

być nieprzytomnym ‒ byť v bezvedomí
być przytomnym ‒ byť pri vedomí
chyba ‒ asi
numer alarmowy ‒ tiesňová linka
oddychać/nie oddychać ‒ dýchať/nedýchať
po chwili ‒ po chvíli
pozycja boczna ustalona (pozycja bezpieczna) ‒ stabilizovaná poloha
ranny/a/e (poszkodowany/a/e) ‒ zranený/á/é
reanimacja (resuscytacja) ‒ resuscitácia
reanimować (resuscytować) ‒ resuscitovať
spacer ‒ prechádzka
spacerować ‒ prechádzať sa
spróbować ‒ pokúsiť sa
świadek ‒ svedok, svedkyňa
uderzyć ‒ naraziť
ułożyć w pozycji ‒ uložiť do polohy (pozície), dať do polohy (pozície)
w pobliżu ‒ v blízkosti
wołać o pomoc ‒ volať o pomoc
wypadek (zdarzenie) ‒ nehoda
z dużą prędkością ‒ v plnej rýchlosti
zadzwonić ‒ zavolať
znaleźć ‒ nájsť

Co zrobi kobieta?

a) będzie wołać o pomoc,
b) będzie wołać o pomoc, zacznie reanimację i po chwili spróbuje znaleźć telefon albo kogoś,
kto może zadzwonić na numer alarmowy,
c) ułoży rannego w pozycji bocznej ustalonej.
Opracowano na podstawie: http://www.health.gov.sk/Zdroje?/Sources/vzdelavanie/otazky.rtf

1b
Uczennica gimnazjum w drodze do domu widziała, jak straszy pan podczas spaceru w parku
zatoczył się i upadł na ziemię. Jest nieprzytomny i nie oddycha. Uczennica jest jedynym
świadkiem zdarzenia. Zapomniała telefonu komórkowego.

Słowniczek

pobiec ‒ utekať
poszkodowany ‒ postihnutý, poškodený
starać się ‒ snažiť sa
szybko/szybciej/najszybciej ‒ rýchlo/rýchlejšie/najrýchlejšie
uczennica ‒ študentka gymnázia
upaść na ziemię ‒ padnúť na zem
w drodze do domu ‒ cestou domov
wezwać pogotowie ratunkowe ‒ privolať záchranárov
wezwanie pogotowia ratunkowego ‒ privolanie záchranárov
zapewnić ‒ zabezpečiť
zapomnieć czego ‒ zabudnúť si niečo
zatoczyć się ‒ zapotácať sa

Co zrobi uczennica?

a) poszkodowanego ułoży w pozycji bezpiecznej,
b) pobiegnie po pomoc,
c) zacznie wołać o pomoc, będzie starała się jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe,
zacznie reanimację.

Opracowano na podstawie źródła:
http://www.health.gov.sk/Zdroje?/Sources/vzdelavanie/otazky.rtf

Na drodze. Na ceste

2. Proszę uważnie przeczytać teksty 2a i 2b. Proszę zaznaczyć prawidłowe odpowiedzi
na pytania pod tekstami. Pozorne si prečítajte texty 2a a 2b. Vyberte správne odpovede
na otázky pod textami.

2a
7 km za Bańską Bystrzycą w kierunku Zwolenia doszło do wypadku drogowego. Na pierwszy
rzut oka wypadek jest poważny. Na drodze jest przewrócony, mocno zdeformowany pojazd,
ranne osoby, TIR z niebezpiecznym ładunkiem. Przejeżdżający obok młody mężczyzna
zatrzymał się, włączył światła alarmowe, wysiadł z auta, ustawił trójkąt ostrzegawczy i wyjął
apteczkę.

Słowniczek

apteczka pierwszej pomocy ‒ lekárnička
dojść do czegoś ‒ dôjsť k niečomu
na pierwszy rzut oka ‒ na prvý pohľad
niebezpieczny ładunek (niebezpieczny transport) ‒ nebezpečný náklad
opatrywać ‒ ošetrovať

osoba ranna (poszkodowana) ‒ zranená osoba
poważny wypadek ‒ vážna nehoda
przejeżdżający ‒ okoloidúci, prechádzajúci

przewrócony ‒ prevrátený
świetlne sygnały ostrzegawcze ‒ výstražné svetlá
trójkąt ostrzegawczy ‒ výstražný trojuholník
ustawić ‒ postaviť
uszkodzony samochód ‒ poškodené auto
w kierunku ‒ smerom na
włączyć ‒ zapnúť
wyjąć ‒ vybrať
wypadek drogowy ‒ dopravná nehoda
zatrzymać (się) ‒ zastaviť (sa)
zdeformowany (zniekształcony) ‒ deformovaný

Co zrobi mężczyzna?

a) zadzwoni na numer alarmowy 112,
b) zacznie opatrywać rannych,
c) przynajmniej 100 m od wypadku ustawi trójkąt ostrzegawczy i zadzwoni po pomoc na
numer
alarmowy.
Opracowano na podstawie źródła:
http://www.health.gov.sk/Zdroje?/Sources/vzdelavanie/otazky.rtf

2b
Kierowca samochodu osobowego nie zauważył idącego poboczem i potrącił go boczną stroną
pojazdu. Podczas oględzin miejsca wypadku znaleziono trzech rannych: leżącego na ziemi
rowerzystę, przeklinającego kierowcę dzwoniącego po pomoc i pasażera, który właśnie
odzyskał przytomność i skarży się na bóle kończyn dolnych i klatki piersiowej. Jedynym
rannym, który nie reaguje na bodźce zewnętrzne, jest rowerzysta.

Słowniczek

boczna strona pojazdu ‒ bok vozidla
kierowca ‒ šofér
klatka piersiowa ‒ hrudník
leżący ‒ ležiaci
nie reagować/reagować na bodźce zewnętrzne ‒ neodpovedať/odpovedať na vonkajšie
podnety
nie zauważyć ‒ nevšimnúť si
nieruchomo, bez ruchu ‒ nehybne
nieruchomy, bezwładny ‒ nehybný
odzyskać przytomność ‒ prebrať sa
oględziny miejsca wypadku ‒ obhliadka miesta nehody
pasażer ‒ spolujazdec
pobocze ‒ kraj vozovky (krajnica)
potrącić, zahaczyć ‒ zachytiť

przeklinać ‒ nadávať
przeklinający ‒ nadávajúci
skarżyć się na coś ‒ sťažovať sa na niečo
Kto jest najbardziej poszkodowany?
a) rowerzysta,
b) kierowca,
c) pasażer.

Opracowano na podstawie źródła:
http://www.health.gov.sk/Zdroje?/Sources/vzdelavanie/otazky.rtf

Sytuacje wzorcowe.
Modelové situácie

3. Proszę uważnie przeczytać opis sytuacji w tekście 3 i odpowiedzieć na pytania.
Pozorne si prečítajte opis situácie v texte 3 a odpovedzte na otázky.

3
Telefon na numer alarmowy 112. Rozmowa była przełączona na pogotowie ratunkowe 999.
Dzwoni mężczyzna. Jego 50-letnia żona ma cukrzycę i zażywa insulinę. Jest przytomna, ale
słaba, blada, spocona, zdezorientowana, nie współpracuje. Do zdarzenia doszło w domu przy
ul. Hviezdoslavovej nr 20 w Bratysławie, obok sklepu spożywczego. Kobieta wcześniej nie
cierpiała na żadne poważne choroby. Ma grypę, wczoraj zbadał ją lekarz, oddycha
prawidłowo. Mąż dalej podaje, że rano, chyba przed godziną, zażyła insulinę, ale
prawdopodobnie jadła mało, ponieważ cierpi na chroniczną niestrawność. Nie można
zmierzyć poziomu cukru we krwi, bo nikt oprócz kobiety nie potrafi używać glukomierza.
Syn, pracownik służby zdrowia, jest już w drodze, ale kobieta jest zdezorientowana i
odmawia współpracy. W takiej sytuacji był już wielokrotnie.

Słowniczek

blady/a/e – bledý/á/é
doustnie – perorálne
dzwonić – volať
glukomierz, glukometr – glukomer
chroniczny – chronický
insulina – inzulín
jeść – jesť
mieć dolegliwości (cierpieć na coś) – trpieť ťažkosťami
mierzyć – merať
niestrawność – dyspepsia
odmawiać współpracy – odmietať spolupracovať
pierwsza pomoc – prvá pomoc
płyn – tekutina
podawać – uvádzať
poważnie chorować (cierpieć na poważne schorzenie) – trpieť na vážne ochorenie
poziom cukru w krwi – hladina cukru v krvi

pracownik służby zdrowia – zdravotník
prawidłowy – pravidelný, správny
przekierować – presmerovať
przełączyć – prepojiť
rozmowa telefoniczna (zgłoszenie) – telefonát (hovor)
sklep spożywczy – predajňa potravín
słabość – slabosť
słodki – sladký
spocony/a/e – spotený/á/é
spokojny/a/e – pokojný/á/é
stan zdrowia – zdravotný stav
używać/użyć – užívať/užiť
współpracować/nie współpracować – spolupracovať/nespolupracovať
zażywać – užívať
zbadać – vyšetriť
zdarzenie – udalosť, nehoda
zdezorientowany/a/e – dezorientovaný/á/é
zmierzyć – odmerať
znajdować się – nachádzať sa

Proszę odpowiedzieć na pytania. Odpovedzte na otázky.

1. Gdzie doszło do zdarzenia?
2. Jaki jest stan zdrowia poszkodowanej?
3. Czy na miejscu jest osoba, która może udzielić pierwszej pomocy?

4. Proszę uważnie przeczytać opis sytuacji w tekście 4 i odpowiedzieć na pytania.
Pozorne si prečítajte opis situácie v texte 4 a odpovedzte na otázky.

4
Telefon na numer alarmowy 112. Rozmowa była przełączona na numer 999: pogotowie
ratunkowe. Dzwoni kobieta. Jej mąż przy zrywaniu owoców spadł z drzewa. Do zdarzenia
doszło we wsi Malá Lehota na ich działce pod nr. 61, naprzeciwko rolniczej spółdzielni
produkcyjnej, niedaleko miasta Nová Baňa. Mężczyzna jest przytomny, oddycha, krzyczy z
bólu, krwawi w okolicy uda, prawdopodobnie chodzi o otwarte złamanie kości udowej. Leży
na plecach i trzyma się za miednicę, którą może mieć złamaną. Może ma złamaną także górną
kończynę w okolicy łokcia. Jest blady. Dzwoniąca jest na miejscu sama, tylko z mężczyzną.
W okolicy nie ma nikogo, kto mógłby jej pomóc. Sama jest niepełnosprawna. Skontaktowała
się z córką, która jest już w drodze. Przyjedzie dopiero za 45 minut. Mężczyzna ma
wszczepiony kardiodefibrylator. Dzwoniąca jest wystraszona, ale stara się współpracować.

Słowniczek

dopiero – až
działka – záhradka
jest w drodze – je na ceste
kończyna górna – horná končatina
kość udowa – stehenná kosť
kręgosłup – chrbtica

krwawić – krvácať
krzycześ z bólu – kričať od bolesti
łokieć – lakeť
miasto – mesto
miednica – panva
na miejscu – na mieste
naprzeciwko – oproti
niedaleko – neďaleko
niepełnosprawny/a/e, inwalida – invalid (invalidný/á/é)
otwarte złamanie – otvorená zlomenina
plecy – chrbát
prawdopodobnie – pravdepodobne
przestraszony/a/e – vystrašený/á/é
rolnicza spółdzielnia produkcyjna – poľnohospodárske družstvo
skontaktować się – skontaktovať sa
spaść z drzewa – spadnúť zo stromu
trzymać się – držať sa
udo – stehno
w okolicy łokcia – v oblasti lakťa
w okolicy uda – v oblasti stehna
wieś – obec

wszczepiony kardiodefibrylator – implantovaný defibrilátor

złamany/a/e – zlomený/á/é

zrywać owoce – oberať ovocie
zrywanie – oberanie