四大发明

四大发明

中华
人民共和国

THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA

รายงานเล่มนี้จัดทําขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของราย วิชาเทคโนโลยี
และนวัตกรรมเพื่อการสอนภาษาจีน เพื่อให้ศึกษาหาความรู้ในเรื่อง สิ่ง
ประดิษฐ์ของประเทศจีน และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์กับ
การเรียน ผู้จัดทําหวังว่ารายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน หรือ
นักเรียนนักศึกษา และบุคคลทั่วไปที่กําลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมีข้อ
เสนอแนะหรือข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทําขอน้อมรับไว้และขออภัยมา
ณ ที่นี้ด้วย



ถ้าย้อนกลับไปในอดีตจะพบว่า สิ่งประดิษฐ์ที่ยิ่งใหญ่ 4 อย่างที่ทำให้คน
จีนภาคภูมิใจก็คือ เข็มทิศ กระดาษ ดินปืน และแท่นพิมพ์ สิ่งเหล่านี้ไม่ได้มี
อิทธิพลเฉพาะในประเทศจีนเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบกว้างไกล ทำให้เกิด
การพัฒนาทางเทคโนโลยีไปทั่วโลก

เข็มทิศใช้กับการสำรวจทางทะเล
การผลิตกระดาษและแท่นพิมพ์เป็นการปฏิวัติทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่
ดินปืนทำให้เกิดความก้าวหน้าในการผลิตอาวุธยุทโธปกรณ์ทางการทหาร

ในยุคปัจจุบัน ยังมีอีก 4 สิ่งประดิษฐ์ที่เปลี่ยนวิถีชีวิตของคนจีนและ
เปลี่ยนชีวิตคนทั้งโลกไปด้วยเช่นกัน แม้ว่าสิ่งประดิษฐ์เหล่านั้นจะไม่ใช่จีนเป็น
ผู้ประดิษฐ์ หรือคิดค้นเป็นรายแรกของโลก แต่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า จีนนำมา
พัฒนาต่อยอดและใช้จนคนทั้งโลกต้องยอมรับ และปรับเปลี่ยนตามกันแทบ
ไม่ทัน ไปดูกันว่าจะมีอะไรบ้าง

古代四大发明

สี่สิ่งประดิษฐ์ยุคโบราณ

指南针1. เข็มทิศ ( zhǐ nán zhēn)

เข็มทิศ การประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์ที่มีคุณค่า

ท่ีสุดและเก่าแก่ท่ีสุดส่ิงหน่ึงของจีน คือ เข็มแม่เหล็ก

สมัยแรกคนจีนใช้เข็มแม่เหล็กไปติดไว้บนรถ

สร้างรถชี้ทิศ เพื่อใช้ในการสงครามหรือใช้เป็น

เคร่ืองมือหาทิศทางเวลาอยู่ในป่าลึกหรือภูเขา

จากหลักฐานท่ีบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร ชาวจีนรู้จักใช้เข็มทิศหน้าปัด กลม
朱毅 浙เพ่ือเดินเรือ เม่ือศตวรรษท่ี 12 น่ันคือในขณะน้ัน (Zhū yì) เป็นชาวมณฑล
江 《平州客谈》(zhèjiāng) ได้เขียนบันทึกช่ือ
“píng zhōu kè tán” บันทึกไว้ว่า
郑和ในคืนแรม ทหารเรือได้ใช้เข็มทิศหน้าปัดกลมจําแนกทิศทาง ต่อมา (Zhèng

hé) ได้เร่ิมเดินทางตั้งแต่ปีค.ศ. 1405 เดินทางไปถึงอาหรับและแอฟริกาตะวันออก

ไปกลับเจ็ดครั้ง รวมเวลาได้ 28 ปี เราจะเห็นได้ว่า หากไม่มีเข็มทิศแล้ว การเดิน

ทางในมหาสมุทรระยะไกลเช่นน้ีย่อมไม่สําเร็จแน่

战国ในยุคของ (Zhànguó) ชาวจีนได้ประดิษฐ์

คิดค้น

思南เครื่องมือที่มีลักษณะเป็นหินแม่เหล็ก นํามาประยุกต์ใช้กับ

เครื่องมือในการบอกทิศทางที่เรียกว่า“ ”(sī nán) มี
ลักษณะเป็นช้อนแม่เหล็กตั้งอยู่บนฐานสลักตัวอักษรบอก
ทิศทางซึ่งคันช้อนชี้ไปทางทิศใต้และปลายอีกด้านหนึ่งชี้ไป
ทางทิศเหนือ

罗盘ครั้นถึงสมัยราชวงศ์ซ่งมีการนําแผ่นเหล็กและฐานสลักตัวอักษรบอกทิศทางมา

รวมกันเรียกว่า (Luópán) ประเทศจีนจึงเป็นชาติแรกของโลกที่ประดิษฐ์เข็มทิศ
ขึ้น เข็มทิศนี้ถูกนําไปใช้ในการเดินเรือในช่วงปลายศตวรรษที่ 11 ภายหลังจากการ
ใช้เข็มทิศอย่างแพร่หลายจึงมีการพัฒนาปรับปรุงรูปลักษณ์ของเข็มทิศให้สะดวกต่อ
การใช้งานมากยิ่งขึ้น

火药2. ดินปืน ( huǒyào)

ดินปืน เป็นหนึ่งในสิ่งประดิษฐ์อันยิ่งใหญ่ของจีนอีกเช่นกัน หลักฐานของจีนมีอยู่

三昭ว่า การประดิษฐ์ดินปืนนั้นสืบเนื่องมาจาก ในป่าลึกทางตะวันตกของจีนมีผีป่าน่ากลัว ชื่อ

“ ”( Sān zhāo ) ผู้ใดพบก็จะมีอาการจับไข้ หากนำไม้ใผ่มาตัดเป็นข้อปล้องโยน
เข้าไปในกองไฟ จะเกิดเสียงดังเปรี้ยงปร้าง ซันเซาก็จะตกใจหนีไป คืนส่งท้ายปีเก่าของ
จีนจึงนิยมจุดประทัดเพื่อขับไล่ผีซันเซานี่เอง

ภายหลังมีการนำเอาดินประสิวและกำมะถันมาห่อรวมกันในกระดาษทำให้เป็น
ประทัด นั่นคือการเริ่มต้นใช้ดินปืน ส่วนประกอบสำคัญของดินปืน คือ ดินประสิวกำมะถัน
และผงถ่าน สมัยซ้องมีการนำดินปืนมาประดิษฐ์อาวุธยุทโธปกรณ์ โดยเฉพาะสมัยซ้อง
ใต้มีการนำมาใช้มากขึ้นไปอีก เกี่ยวกับการประดิษฐ์ดินปืน มีตำราเล่มหนึ่งบันทึกเรื่อง
เหล่านี้เอาไว้ เช่น ปลายสมัยราชวงศ์หมิงซ่งอิ้งซิง ได้เขียนตำรา เทียนกงไคอู้ บรรยาย
การวิเคราะห์อุตสาหกรรมเคมีสมัยจีนโบราณทั้งมีภาพประกอบ นับว่าเป็นหนังสือที่มี
คุณค่ามาก

ส่วนประกอบสำคัญของดินปืน ได้แก่ ดินประสิวหรือโพแทสเซียมไนเตรต
กำมะถัน และผงถ่านรวมเข้าด้วยกัน เบื้องต้นการคิดค้นดินปืนมีความเกี่ยวข้องกับการกลั่น
ยาอายุวัฒนะในสมัยโบราณ กล่าวคือ นักปรุงยาได้นำแร่ธาตุและพันธุ์พืชมากมายมา
ผสมและใส่ลงไปในเตาต้มรวมกัน ทว่าการปรุงยาอายุวัฒนะนั้นเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้
ในขณะกลั่นยาเตาเกิดระเบิดขึ้น นักปรุงยาจึงพบธาตุที่เป็นชนวนระเบิดได้จากการเผา
ไหม้นั้นโดยบังเอิญ เป็นเหตุให้ดินปืนถูกประดิษฐ์ขึ้นและนำไปใช้ในงานด้านการ
ทหาร โดยดินปืนนี้คิดค้นได้สำเร็จในสมัยราชวงศ์ถังตอนปลาย

造纸3. กระดาษ ( zàozhǐ)

กระดาษ วัฒนธรรมและงานของมนุษย์

เจริญขึ้น มีผลมาจากการพิมพ์ก้าวหน้า การพิมพ์

ต้องใช้กระดาษ ดังนั้นการผลิตและการใช้กระดาษ

จึงมีประโยชน์ต่อวัฒนธรรมมนุษย์มาก ชาวจีนจึง

ภูมิใจมากที่ตนเป็นผู้ค้นพบวิธีทำกระดาษ แต่เดิม

นั้น ชาวจีนเขียนหนังสือลงบนแผ่นไม้ไผ่

ต่อมาในสมัยราชวงศ์ฉินและฮั่น ผู้คนเริ่มพากันมีความเห็นว่าการเขียนบนแผ่นไม้นั้น

蔡伦ไม่สะดวก ผู้คนจึงเปลี่ยนมาเขียนลงบนผ้าไหมแทน แต่ว่าผ้าไหมแพงมาก ต่อมาสมัย
ฮั่นตะวันออก (càilún ) ค้นพบวิธีนำเปลือกไม้ เศษผ้า มาทำกระดาษ จักรพรรดิ

蔡伦ฮั่นเหอตี้โปรดมาก ผู้คนทั่วโลกได้ใช้กระดาษของเขา เราจึงเรียกชื่อกระดาษนี้ว่า
กระดาษ (càilún )

ชาวจีนสมัยโบราณใช้วิธีเขียนหนังสือลงบน

แผ่นไม้ไผ่ กระดองเต่า และกระดูกสัตว์ แต่ทั้งหมดนี้มี

น้ำหนักมาก พกพาไม่สะดวก สมัยราชวงศ์ฉินและ

ราชวงศ์ฮั่นเริ่มมีความเห็นว่าการเขียนลงบนผ้าไหมดีกว่า

การเขียนลงบนแผ่นไม้มาก แต่ผ้าไหมก็เป็นสินค้าที่มี

蔡伦ราคาแพงเกินไป กระทั่งสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออก
ขุนนางผู้หนึ่งนามว่า (càilún) เป็นผู้ค้นพบวิธี

ผลิตกระดาษ โดยนำเปลือกไม้ เศษผ้า และตาข่ายดัก

蔡伦กันจนป่น จากนั้นก็นำมาตากปแลหา้งมจานบกดลผาสยมเป็นแผ่น กระดาษชนิดนี้จึงมีชื่อว่ากระดาษ
(càilún) นับเป็นการประดิษฐ์ของชาวจีนที่นำความภาคภูมิใจนี้ส่งต่อไปยังทั่วโลก

活字印刷术4. แท่นพิมพ์ ( huózì yìnshuā shù )

การพิมพ์ ด้านเทคนิคการพิมพ์ จีนได้รับยกย่องว่าเป็นผู้คิดค้น แต่เดิมตำรา

ของจีนต้องคัดลอกด้วยลายมือต่อมา มหาอุปราชเฝิงเต้าสั่งให้ราชวิทยาลัยกว่อจื่อ

เจี้ยนจัดพิมพ์คัมภีร์ 9 เล่ม นับเป็นการพิมพ์หนังสือจำนวนมากเป็นครั้งแรกของ

รัฐบาล พอเริ่มมีการพิมพ์จากรัฐบาลทางเอกชนและบรรดาร้านหนังสือต่างก็พิมพ์

หนังสือของตนเองออกมาบ้าง ตำราต่างๆ จึงเผยแพร่ออกไปได้มากและกว้างขวาง

กว่าเดิม และเป็นการเรียงพิมพ์ ทำให้สามารถผลิตหนังสือได้เร็วและมากกว่าเดิม

หลายเท่า ก่อนการคิดค้นแท่นพิมพ์สำเร็จมักใช้วิธีคัด

ลอกตาม ดังนั้นกว่าจะได้หนังสือสักเล่มย่อม

ไม่ใช่เรื่องง่าย ต่อมาผู้คนเริ่มใช้วิธีพิมพ์โดย

วางกระดาษทาบลงบนศิลาจารึก สมัยราชวงศ์

ถังมีการคิดค้นแม่พิมพ์สลักขึ้น โดยการแกะ

毕升ตัวอักษรลงบนแผ่นไม้ ใช้หมึกทาแล้วเอา

กระดาษทาบ สมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ

(bì shēng ) คือผู้ที่คิดค้นตัวเรียงพิมพ์ขึ้น

เขาใช้วิธีแกะสลักตัวอักษรแต่ละตัวลงบนดิน

เหนียวทีละก้อนก่อนนำไปเผาไฟให้แข็ง

ตอนพิมพ์ให้เรียงตัวอักษรที่ต้องการ ทาหมึก

ลงไปแล้ววางกระดาษทาบลง ตัวอักษรที่แกะ

สลักเหล่านี้ยังนำไปใช้ซ้ำได้อีกด้วย วิธีการ

พิมพ์ของปี้เซิงเป็นต้นแบบของการพิมพ์ที่ใช้

ตะกั่วในยุคหลัง

新四大发明

สี่สิ่งประดิษฐ์ยุคใหม่