หหน่วยที่ 2 เรื่อง 2 ความปลอดภัยในการปฎิบัติงานน

หน่วยท่ี 3
เรอ่ื งท่2ี ความปลอดภยั ในการปฎิบตั งิ านช่าง

การปฏิบตั ิงาน สิ่งสาคญั ประการหน่ึงท่ีตอ้ งคานึงถึง
คือ ความปลอดภยั เพราะหากเกิดอนั ตรายจากการ
ปฏิบตั ิงาน ผลเสียที่เกิดข้ึนอาจจะนาความเดือนร้อนท้งั ต่อ
ตนเองหรือต่อผอู้ ่ืนบางคร้ังหากเกิดความรุนแรง ความ
เสียหายที่เกิดข้ึนอาจถึงทุพพลภาพ หรือ ถึงแก่ชีวติ ฉะน้นั
ผปู้ ฏิบตั ิงานควรใหค้ วามสาคญั และคานึงถึง ดงั คาที่วา่
“ปลอดภยั ไวก้ ่อน”

1.สาเหตุทที่ าใหเ้ กดิ อนั ตรายจากการทางาน

• หลกั ใหญ่ของสาเหตทุ ่ีทาใหเ้ กิดอนั ตรายจากการทางาน สามารถแบง่
ออกได้ 4 ประการ ดงั นี้

• -เกิดจากผปู้ ฏบิ ตั ิเอง เช่น การแตง่ กายของผปู้ ฏิบตั งิ านไมร่ ดั กมุ
ชายเสือ้ รุม่ รา่ ม สวมใสเ่ ครอ่ื งประดบั รา่ งกายของผปู้ ฏิบตั ิงานไมป่ กติ
มคี วามเครยี ด ออ่ นเพลยี เจ็บป่วย

เกิดจากเคร่ืองมือ วสั ดุอุปกรณ์

• -เช่น เคร่ืองมือ หรือ เคร่ืองจกั รที่ใชม้ ีสภาพไม่พร้อมจะใชง้ าน
ชารุด หรืออุปกรณ์บางอยา่ งหมดอายุ

เกิดจากการจดั ระบบงาน

เชน่ ระบบงานอาจวางแผนไวไ้ มด่ ี

เกิดจากสภาพแวดลอ้ ม

เช่น พ้ืนท่ีบริเวณปฏิบตั ิงานไม่เหมาะสม มีแสงสวา่ งไม่เพียงพอ

2.แนวทางในการปฏิบตั งิ านเพ่ือใหเ้ กิดความปลอดภยั

• ในการปฏิบตั ิงานตอ้ งมีสติระลกึ ไวเ้ สมอวา่ คิดก่อนทาและปลอดภยั
ไวก้ ่อน

• โต๊ะบรเิ วณท่ีปฏิบตั ิงานจะตอ้ งสะอาด
• เก็บเคร่อื งมือ วสั ดุ อปุ กรณ์ ใหเ้ ป็นสดั สว่ นเพ่อื สะดวกในการหยิบใช้

งาน
• หากปฏิบตั ิงานไฟฟา้ ควรตดั กระแสไฟฟา้ ใหเ้ รยี บรอ้ ยเพ่อื ปอ้ งกนั

อนั ตราย

2.แนวทางในการปฏิบตั ิงานเพ่ือใหเ้ กิดความปลอดภยั

• อปุ กรณ์ เคร่อื งใชไ้ ฟฟา้ จะตอ้ งมกี ารตอ่ สายดนิ เพ่อื ปอ้ งกนั ไฟร่วั
• อย่านาเคร่อื งมือท่ีมคี มใสก่ ระเป๋ าเสือ้ หรอื กางเกงขณะปฏิบตั งิ าน
• อย่าใชไ้ ขควงแทนส่ิวหรอื สกดั
• อย่าใชค้ อ้ นหรอื ตะไบท่ีมีดา้ มหลวมหรอื แตก และ อยา่ ใชต้ ะไบแทน

คอ้ น
• ก่อนหลงั ปฏิบตั ิงานควรตรวจสภาพเครอ่ื งมอื อปุ กรณแ์ ละทาความ

สะอาดทกุ ครงั้

3.การปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตุ

1 อุบัติเหตุเกดิ ขนึ้ ได้ทุกเวลา วธิ ีการทดี่ ีทส่ี ุด คือ การป้องกนั ก่อนที่
จะเกดิ ขนึ้ โดยการลดหรือป้องกนั อบุ ัตเิ หตุ สามารถกระทาได้ดังนี้

2 ตรวจสอบเครื่องมือเครื่องใช้และบารุงรักษาให้อยู่ในสภาพพร้อม
ใช้งาน

3 มีความพร้อมในทุก ๆ ด้าน ของร่างกายขณะปฏบิ ัติงาน

3.การปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตุ

4 จดั บรเิ วณปฏิบตั งิ านใหเ้ รยี บรอ้ ย ไมม่ สี ่งิ กีดขวางหรอื บดบงั แสงสวา่ ง
5 ขณะปฏบิ ตั ิงานในท่ีสงู ตอ้ งมเี คร่อื งปอ้ งกนั เชน่ เขม็ ขดั นิรภยั
6 หากปฏิบตั งิ านใกล้ วตั ถไุ วไฟ ควรมีอปุ กรณ์ เช่น ถงั ดบั เพลิงวางไวใ้ กล้
ๆ



หลกั ความปลอดภยั ในการปฏิบตั งิ าน การปฏิบตั งิ านเรา
ควรยดึ หลกั 5 ส. อนั ไดแ้ ก่ สะสาง สะดวก สะอาด
สขุ ลกั ษณะ และสรา้ งนิสยั

1 สะสาง Seiri (เซริ) (ทาใหเ้ ป็นระเบียบ)

• คือ การแยกระหวา่ งของท่ีจาเป็นตอ้ งใชก้ บั ของท่ีไม่
จาเป็น ตอ้ งใช้ ขจดั ของที่ไม่จาเป็นตอ้ งใชท้ ิ้งไป

3 สะอาด Seiso (เซโซ) = สะอาด (ทาความสะอาด)

คือการปัดกวาดเช็ดถสู ถานท่ีส่งิ ของ อปุ กรณ์ เครอ่ื งมือ
เครอ่ื งจกั ร ใหส้ ะอาดอยเู่ สมอ

4. สขุ ลกั ษณะ Seiketsu (เซเคทซ)ึ

• สภาพหมดจด สะอาดตา ถูกสุขลกั ษณะ (รักษาความสะอาด) คือ
การรักษาและปฏิบตั ิ 3ส ไดแ้ ก่ สะสาง สะดวก และสะอาดใหด้ ี
ตลอดไป

5. สรา้ งนิสยั Shitsuke (ซทึ ซเึ คะ)

การอบรม สรา้ งนิสยั ในการปฏิบตั ิงานตามระเบยี บวินยั ขอ้ บงั คบั อยา่ ง
เครง่ ครดั (ฝึกใหเ้ ป็นนิสยั ) คือ การรกั ษาและปฏบิ ตั ิ 4ส หรอื ส่งิ ท่ี กาหนดไว้
แลว้ อย่างถกู ตอ้ งจนตดิ เป็นนิสยั

4.การปฐมพยาบาลเบอื้ งตน้ ในงานช่าง

• การปฐมพยาบาล (First Aid) หมายถึง การใหค้ วามช่วยเหลือต่อ
ผบู้ าดเจบ็ ณ สถานท่ีเกิดเหตุ โดยใชอ้ ปุ กรณ์เท่าที่หาได้ ก่อนท่ีจะนาส่ง
โรงพยาบาล ควรมีความรู้พอสงั เขป ดงั น้ี

การช่วยเหลือผไู้ ดร้ บั เศษวสั ดหุ รอื สารแปลกปลอมเขา้ ตา

กรณีสารพิษเขา้ ตา ซ่ึงจะทาไดเ้ กิดระคายเคืองของเยอื่ ตา อาจมีผลทาให้
ตาบอดได้

ลา้ งตาดว้ ยน้าสะอาดมาก ๆ นาน ๆ
ใหผ้ บู้ าดเจบ็ นอนตะแคง เอาตาขา้ งที่ถกู สารพิษลงขา้ งลา่ ง
เปิ ดเปลือกตาแลว้ เทน้าจากหวั ตามาดา้ นหางตา (อยา่ ใหน้ ้ากระเดน็ เขา้ อีก
ขา้ งหน่ึง)
หา้ มขย้ตี า ปิ ดตาดว้ ยผา้ สะอาดแลว้ รีบนาส่งโรงพยาบาล



การช่วยเหลือผบู้ าดเจบ็ ถูกไฟไหมห้ รือน้าร้อนลวก แผลไฟ
ไหมน้ ้าร้อนลวก

• คือแผลท่ีถกู ความร้อนจากไฟหรือน้าร้อน เกิดข้ึนใน 3 ลกั ษณะ
• ทาลายเฉพาะหนงั กาพร้าผิวหนงั จะแดงไมพ่ องและหายเองไดภ้ ายใน

• 2 – 3 วนั

• ทาลายหนงั กาพร้าหนงั แทเ้ กิดบวมแดงปวดแสบปวดร้อน มีตุ่มพองมี
น้าเหลือง

• ทาลายเน้ือถึงกระดูก เกิดการทาลายเน้ือแผลอยา่ งรุนแรง ตอ้ งปฐม
พยาบาล ดงั น้ี

การชว่ ยเหลอื ผบู้ าดเจ็บถกู ไฟไหมห้ รอื นา้ รอ้ นลวก แผลไฟ
ไหมน้ า้ รอ้ นลวก

1ใชน้ ้าแขง็ หรือความเยน็ ประคบ ปิ ดแผลดว้ ยผา้ สะอาด
2.หา้ มเจาะตุ่มพองและหา้ มใส่ยาลงในแผล
3.ถา้ เป็นแผลบริเวณแขนหรือขาใหย้ กอวยั วะน้นั ใหส้ ูงเพ่อื ลดอาการบวม
4.ถา้ แผลพพุ องแดงใหท้ าความสะอาดบาดแผลเหมือนวธิ ีการทาแผล

การชว่ ยเหลือผบู้ าดเจ็บท่ปี ระสบอนั ตรายจากไฟฟา้

• ไดแ้ ก่ การชว่ ยเหลือผบู้ าดเจ็บและการช่วยเหลือผบู้ าดเจ็บท่ีหมดสติ ซง่ึ
การปฐมพยาบาลสามารถทาไดด้ งั นี้

การช่วยเหลอื ผถู้ กู ไฟดดู

1.หากพบผถู้ กู กระแสไฟฟ้าดูดใหร้ ีบตดั กระแสไฟฟ้าทนั ที เช่น คทั เอาท์
หรือเตา้ เสีย

2.ใชไ้ มแ้ หง้ หรือฉนวนไฟฟ้าเขี่ยอุปกรณ์ไฟฟ้าใหพ้ น้ จากผทู้ ่ีถูก
กระแสไฟฟ้าดูด หรือใชผ้ า้ แหง้ เชือก ดึงผปู้ ่ วยออกจากจุดที่เกิดเหตุโดยเร็ว
เพ่ือทาการปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้

3.ปฐมพยาบาลข้นั ตน้ โดยการวางผปู้ ่ วยใหน้ อนหงาย แลว้ ชอ้ นคอผปู้ ่ วย
ใหแ้ หงนข้ึน

การช่วยเหลือผถู้ กู ไฟดดู

4.ตรวจดูวา่ มีส่ิงอดุ ตนั ในช่องปากหรือไม่ หากพบใหน้ าออกและช่วยเป่ า
ปาก โดยใชน้ ิ้วงา้ งปากและบีบจมูกของผปู้ ่ วย

5.ช่วยเหลือผบู้ าดเจบ็ หมดสติ

วิธีผายปอดแบบเป่ าปาก

• 1.ประกบปากกบั ผปู้ ่ วยใหส้ นิท เป่ าลมเขา้ แรง ๆ ประมาณ 12 - 15 คร้ัง/
นาที เดก็ 20 คร้ัง สงั เกตการขยายของหนา้ อก หากเป่ าปากไม่ไดใ้ หเ้ ป่ า
จมูกแทน

• 2.หากหวั ใจหยดุ เตน้ ตอ้ งนวดหวั ใจโดยวางผปู้ ่ วยนอนราบแลว้ เอามือ
กดเหนือลิน้ ป่ี ใหถ้ กู ตาแหน่ง กดลงไปเป็นจงั หวะเท่ากบั การเตน้ ของ
หวั ใจ (ผใู้ หญ่ประมาณนาทีละ 60 คร้ัง เดก็ ประมาณ 80 คร้ัง)

• 3.ถา้ หยดุ หายใจ และหวั ใจหยดุ เตน้ ใหเ้ ป่ าปาก 2 คร้ัง นวดหวั ใจ 15
คร้ัง สลบั กนั

• 4.ถา้ มีผชู้ ่วยเหลือ 2 คน ตอ้ งสลบั กนั เป่ าปาก 1 คร้ัง นวดหวั ใจ 5 คร้ัง

การผายปอด