โคลงยอพระเกียรติพระพุทธเจ้ากรุงธนบุรี

โคลงยอพระเกียรติพระเจ้า
กรุงธนบุรี

สารบัญ

เรื่อง หน้า
ประวัติผู้แต่ง 1
ลักษณะทำประพันธ์ ที่มาของเรื่อง 2
เนื้อเรื่องโดยสังเขป 3
ยกบทประพันธ์ 4
ยกบทที่มีวรรณศิลป์ 5
แบบทดสอบ 6

ประวัติผู้แต่ง

นายสวน มหาดเล็ก เป็นข้าราชสำนักผู้หนึ่งในสมัยกรุงธนบุรี ไม่
สามารถสืบทราบประวัติความเป็นมาได้ หากพิจารณาเนื้อเรื่อง

ในงานวรรณกรรม “ โคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้า
กรุงธนบุรี ” แสดงว่าเป็นผู้รับราชการใกล้ชิดพระองค์มาตั้งแต่

ก่อนสถาปนาพระนครและได้ทราบเหตุการณ์สำคัญอย่าง
ละเอียด ทราบพระจริยาวัตรและเข้าใจพระอุปนิสัยของสมเด็จ

พระเจ้ากรุงธนบุรีเป็นอย่างดี

ลักษณะคำประพันธ์

โคลงสี่สุภาพ จำนวน 85 บท

ที่มาของเรื่อง

โคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีเป็นวรรณคดีที่แต่ง
ขึ้นเพื่อสรรเสริญ และเพื่อแสดงความจงรักภักดีแก่พระเกียรติ

พระเจ้ากรุงธนบุรีเมื่อปีพุทธศักราช 2314 วรรณคดีเรื่องนี้
เป็นการบันทึกเรื่องราวทางบริษัทสมัยธนบุรีที่น่าสนใจ

เนื้อเรื่องโดยสังเขป

กล่าวถึงสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จกรีธาทัพจาก
จันทบุรีมาธนบุรี ทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นเมืองหลวง
ทรงทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ภายในพระราชฐานมีแต่
ความเกษมสุข ทรงปราบหัวเมืองต่าง ๆ เป็นต้นว่า
นครราชสีมา นครศรีธรรมราชและสวางคบุรี ทรงปูน
บำเหน็จทหาร มีเมืองมาสวามิภักดิ์ถวายดอกไม้เงินทอง 3
เมืองคือ ไทรบุรี ตานีและศรีสัตนาคนหุต กล่าวถึงการ
สมโภชพระนคร มีมหรสพฉลอง ผู้แต่งอาราธนาพระ
รัตนตรัยและอัญเชิญเทพเจ้าให้คุ้มครองสมเด็จ
พระเจ้าตากสินมหาราช ขอพรให้มีพระเกียรติคุณทุกด้าน
ตอนท้ายผู้แต่งกล่าวว่าแต่งเรื่องนี้ถวายด้วยความสำนึก
ในพระมหากรุณาธิคุณและเพื่อให้พระเกียรติยศปรากฏไป
เบื้องหน้า

ยกบทประพันธ์

๏ นายสวนมหาดเล็กเจ้ จอมกษัตริย์

แถลงเรื่องราชศรีสวัสดิ์ กราบเกล้า

ถวายต่างบุษปรัตน์ มาลย์มาศ

ภุมวารเดือนเก้า สิบขึ้นเถาะตรี๑ ฯ

๏ บังคมบทรัชไท้ ทรงทศ ธรรมนา

พระปิ่นอยุธยายศ ยอดฟ้า

ขอแถลงนิพนธ์พจน์ เฉลิมบาท พระเอย

ไว้พระเกียรติท่วมหล้า โลกเหลื้องฦๅบุญ ฯ

๏ บุญพระภูวนาถเกล้า จักรพาฬ

ทรงฤทธิ์เดโชชาญ เชี่ยวพ้น

พระสติวิทยาญาณ ขยันยอด ชนแฮ

ทรงสมาธิปัญญาล้น แหล่งหล้าฤาเสมอ ฯ

๏ เสมอองค์หริรักษ์เรื้อง รงค์รุทร์

ลล่วงพาหนะครุฑ สู่หล้า

ฤๅจรจากเกษียรสมุทร์ มาทวีป นี้แฮ

เนื้อหน่อพุทธพงศ์กล้า ก่อสร้างโพธิญาณ ฯ

ยกบทที่มีวรรณศิลป์

วรรณคดีเรื่องนี้นายสวน มหาดเล็ก แต่งด้วยความภักดี จึงมุ่ง
เน้นกล่าวสรรเสริญมากกว่ามุ่งความไพเราะด้านวรรณศิลป์
แต่ก็มีโคลงที่มีความไพเราะ

- การใช้สัมผัสพยัญชนะภายในแต่ละวรรค

พระมามอบชีพช้อน ชิพิต
อวยโภชนาทานอุทิศ ทั่วได้
อเนกบริจาคนิตย์ สนองศาส นานา
ธรณิศหวาดไหวไหว้ เชิดชี้ชมผล

ถอดความ พระองค์(พระเจ้าธนบุรี) มอบชีวิตของ
พระองค์อุ้มชูผู้อื่น พระองค์ทรงบริจาคทาน สม่ำเสมอ ตามคำ
สอนในพระพุทธศาสนา ไม่ว่าพระองค์ทรงเสด็จไปหนใดมีแต่
เสียงสรรเสริญ

แบบทดสอบ

1.ลักษณะคำประพันธ์โคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรีแต่งแบบใด
ก. ร่ายสุภาพ
ข.โคลงนิราศ
ค.โคลงสี่สุภาพ
ง. กลอนแปด

2.ใครคือผู้แต่งโคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรี
ก. นายสวน มหาดเล็ก
ข. สุนทรภู่
ค. เจ้าพระยาพระคลังหน
ง. พระยาไชยวิชิต

3.โคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรีแต่งเมื่อใด
ก. พ.ศ.2543
ข. พ.ศ.2314
ค. พ.ศ.2315
ง. พ.ศ.2493

4.โคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรีแต่งทั้งหมดกี่บท
ก. 58 บท
ข. 78 บท
ค. 74 บท
ง. 85 บท