วิธีการทางประวัติศาสตร์

วิธีการ
ทางประวัติศาสตร์

สารบัญ 1
2
วิธีการทางประวัติศาสตร์ 3
4
ความสำคัญของวิธีการทางประวัติศาสตร์ 6-9
10
วิธีการทางประวัติศาสตร์ 12
-การกำหนดประเด็นปัญหา 14
-การรวบรวมหลักฐาน 16
-การวิเคราะห์ การตีความและการประเมินหลักฐาน 17
-การสรุปและเชื่อมโยงข้อเท็จจริง
-การนำเสนอข้อเท็จจริง ค

สรุปใจความสำคัญ

คิวอาร์โค้ดวิธีการทางประวัติศาสตร์

อ้างอิง

1

วิธีการทางประวัติศาสตร์
กระบวนการศึกษา วิเคราะห์ และตีความจาก

ร่องรอยหลักฐาน ทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร
และไม่ใช่ลายลักษณ์อักษร แล้วนำมาเรียบเรียง
อย่างเป็นระบบ โดยใช้หลักเหตุผลอธิบาย
เหตุการณ์ และความเป็นมาต่างๆ ในอดีต ให้มี
ความใกล้เคียงความเป็นจริงมากที่สุด

2

ความสำคัญของวิธีการทางประวัติศาสตร์
วิธีการทางประวัติศาสตร์ มีความสำคัญ คือ ทำให้เรื่องราว กิจกรรม

และเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์มีความน่าเชื่อถือ มีความถูก
ต้อง เป็นความจริง หรือใกล้เคียงความเป็นจริงมากที่สุด เพราะการ
ศึกษาอย่างเป็นระบบอย่างมีขั้นตอน มีความระมัดระวัง รอบคอบ โดยผู้
ได้รับการฝึกฝนในระเบียบวิธีการทางประวัติศาสตร์มาดีแล้ว

3

วิธีการทางประวัติศาสตร์

01 การกำหนดประเด็นปัญหา
02 การรวบรวมหลักฐาน
03 การวิเคราะห์ การตีความและการประเมินหลักฐาน
04 การสรุปและเชื่อมโยงข้อเท็จจริง
05 การนำเสนอข้อเท็จจริง

4

1.การกำหนดประเด็นปัญหา

เป็นขั้นตอนแรกที่ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์จะต้องกำหนดเป้า
หมาย และขอบเขตที่ต้องการศึกษาให้ชัดเจน ว่าต้องการศึกษา
เรื่องอะไร เพราะเหตุใด อยู่ในความสนใจหรือไม่ แล้วจึงตั้งคำถาม
ต่อสิ่งที่ต้องการศึกษา รวมถึงการประเมินเรื่องเวลาและทุน
สำหรับวิจัย

5

ตัวอย่าง

เริ่มต้นจากการตั้งคำถามเกี่ยวกับความเป็นมาของชุมชน
เป็นต้นว่า ชุมชนเริ่มก่อตั้งเมื่อใด มีความเจริญก้าวหน้าใน
แต่ละยุคสมัยอย่างไร เป็นต้น คำถามนี้ก็จะเป็นประเด็นศึกษา
ที่จะนำไปสู่การสืบค้นข้อมูลต่อไปนั่นเอง

6

2.การรวบรวมหลักฐาน

ตั้งสมมติฐานไว้สำหรับหัวข้อที่ต้องการศึกษา แล้วเริ่มค้นคว้าข้อมูล
ความแตกต่างของการสืบค้นทางประวัติศาสตร์ ไม่สามารถใช้ชุด
แบบสอบถามได้ แต่ต้องลงมือศึกษาหลักฐานต่างๆ ทั้งหลักฐานชั้นต้น
และชั้นรอง เพื่อรวบรวมข้อมูลให้รอบด้านและตรงตามเป้าหมายที่กำหนด
ไว้

7

(1) หลักฐานชั้นต้น
หมายถึง คำบอกเล่าหรือบันทึกของผู้พบเห็นเหตุการณ์หรือผู้ที่

เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์โดยตรง ได้แก่ บันทึกการเดินทาง
จดหมายเหตุ จารึก รวมถึงสิ่งก่อสร้าง หลักฐานทางโบราณคดี
โบราณสถาน โบราณวัตถุ เช่น โบสถ์ เจดีย์ วิหาร พระพุทธรูป รูปปั้ น
หม้อ ไห ฯลฯ

จดหมายเหตุ โบสถ์ วิหาร

8

(2) หลักฐานชั้นรอง
หมายถึง ผลงานที่เขียนขึ้น หรือเรียบเรียงขึ้นภายหลังจากเกิด
เหตุการณ์นั้นแล้ว โดยอาศัยคำบอกเล่า หรือจากหลักฐานชั้นต้น
ต่างๆ ได้แก่ ตำนาน พงศาวดาร วิทยานิพนธ์ เป็นต้น

พงศาวดาร วิทยานิพนธ์

9

ตัวอย่าง

เช่น เมื่อต้องการศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกับสังคมไทยสมัยสุโขทัย
ก็จะต้องค้นคว้าข้อมูลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นศิลาจารึกสมัยสุโขทัย หรือ
หลักฐานทางโบราณคดีสมัยสุโขทัย เช่น สถาปัตยกรรม หลักฐาน
เหล่านี้ก็จะช่วยให้เข้าใจภาพรวมของเหตุการณ์ที่ต้องการศึกษาได้

ศิลาจารึกสมัยสุโขทัย สถาปัตยกรรม สมัยสุโขทัย

10

3.การวิเคราะห์ การตีความและการประเมินหลักฐาน

ทางประวัติศาสตร์จะใช้วิธีการประเมินคุณค่าของหลักฐานที่เรียกว่า
การวิพากษ์ โดยพิจารณาว่าหลักฐานแต่ละชิ้นน่าเชื่อถือหรือไม่
สามารถนำมาใช้อ้างอิงได้หรือไม่ ตรวจสอบความแท้-เทียม อายุความ
เก่าแก่ ซึ่งบางครั้งอาจต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญทางโบราณคดีหรือใช้
การพิสูจน์หลักฐานด้วยวิทยาศาสตร์

ตัวอย่าง 11

เช่น เมื่อได้หลักฐานมาแล้วเราต้อง
ประเมินคุณค่าของหลักฐานที่ได้มา
ว่านอกจากความสอดคล้อง ความ
เชื่อมโยงของหลักฐานหลักและหลัก
ฐานรองที่ปรากฎแล้วยังเป็นการ
ประเมินด้วยว่าหลักฐานทั้งหมดนั้น
เป็นหลักฐานที่เกิดขึ้นจริงหรือเป็น
หลักฐานที่เสริมปรุงแต่ง

12

4.การสรุปและเชื่อมโยงข้อเท็จจริง

เมื่อคัดเลือกหลักฐานได้แล้ว ขั้นตอนต่อมาคือการตีความ
เจตนาที่แท้จริงของหลักฐาน ไม่ว่าจะเป็นภาษาที่ใช้ ขนาด รูปร่าง
ลักษณะทางศิลปะ สภาพสังคม ฯลฯ วิเคราะห์ว่าหลักฐานและ
ข้อมูลที่ได้รับแฝงคติความเชื่ออย่างไรบ้าง

13

ตัวอย่าง

เช่น การศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกับอาณาเขตของอาณาจักรสุโขทัย
จำเป็นต้องศึกษาจากศิลาจารึกหลายหลัก ตลอดจนหลักฐานทาง
โบราณคดีอื่นๆ เช่น วัดสมัยสุโขทัย เป็นต้น

วัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย

14

5.การนำเสนอข้อเท็จจริง

ขั้นตอนสุดท้ายของวิธีทางประวัติศาสตร์ เมื่อสรุปผลการศึกษา
วิจัยได้แล้ว แบ่งออกเป็นการนำเสนอระดับพื้นฐาน เชิงบรรยาย
งานเขียน และการนำเสนอระดับวิเคราะห์ต้องอาศัยความ
เชี่ยวชาญและประสบการณ์ที่ได้รับการฝึกฝนมาอย่างดี

15

ตัวอย่าง

เช่น การบรรยายการเขียนรายงาน หรือการจัดนิทรรศการ เป็นต้น

16

สรุปใจความสำคัญ
การศึกษาประวัติศาสตร์ ช่วยให้เราเข้าใจในปัจจุบันมากยิ่งขึ้น วิธี

การทางประวัติศาสตร์ จึงถูกใช้เป็นแนวทางในการศึกษาวิจัยภูมิหลัง
ในอดีต เพื่อให้ผู้ศึกษาพิจารณาหลักฐานอย่างรอบด้านก่อนสรุปผล
อีกทั้งยังเป็นกระบวนการสร้างความน่าเชื่อถือให้กับชุดข้อมูลด้วย

17

QR - Code
วิธีการทางประวัติศาสตร์

ค

อ้างอิง

ไทยรัฐออนไลน์. (2564). รู้จัก 5 วิธีการทางประวัติศาสตร์ ศึกษาอดีต เพื่อเข้าใจปัจจุบัน. สืบค้น
27 กุมภาพันธ์ 2565. จาก https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/

นายชะเลงศักดิ์ เชื้ออรวรรณ. (2564). วิธีการและความสำคัญทางประวัติศาสตร์. สืบค้น 27
กุมภาพันธ์ 2565. จาก http://210.86.210.116/chalengsak/units/unit4/

วรรณคดีสมัยกรุงสุโขทัย. (2555). ศิลาจารึก. สืบค้นเมื่อ 27 กุมภาพันธ์ 2565. จาก
ศิลาจารึก | วรรณคดีสมัยกรุงสุโขทัย (wordpress.com)

สำนักพิมพ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำกัด. (2564). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน
ประวัติศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 กรุงเทพฯ

HISTORIES OF ARCHITECTURE. (2559). สถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัย. สืบค้น 27 กุมภาพันธ์
2565. จาก https://storiesofarchitectureblog.wordpress.com

kronchasatanyawan. (2565). สุโขทัย. สืบค้น 27 กุมภาพันธ์ 2565. จาก
kronchasatanyawan (google.com)

จัดทำโดย

นางสาว ซัยยานี นกเกษม รหัสนักศึกษา 6241104011
นางสาว อาตีน่า ดีนหมัน รหัสนักศึกษา 6241104013
นางสาว ฟิรดาวซ์ งะสมัน รหัสนักศึกษา 6241104026

นักศึกษาชั้นปีที่ 3
มหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา วิทยาเขตสตูล