มรณานุสสติ หลวงปู่เปลี่ยน ปัญญาปทีโป

ม ร ณ า นุ ส ติ

พระอาจารย์ เปลย่ี น ปญญฺ าปทโี ป

วดั อรญั ญวเิ วก (บา้ นปง) ต.อนิ ทขลิ อ.แมแ่ ตง จ.เชยี งใหม่

มรณานสุ ติ

พระอาจารย์ เปลย่ี น ปญั ญาปทโี ป

มรณานสุ ติ

คณะศษิ ยจ์ ดั พมิ พถ์ วาย

ชอ่ื หนงั สอื มรณานสุ ติ
ผเู้ ขยี น พระอาจารยเ์ ปลย่ี น ปญั ญาปทโี ป
ประสานงาน คณุ อมั พร ศรสี ทุ ธพิ ฤทธ์ิ
คณุ บรบิ รู ณ์ เตอื นราษฎร
พสิ จู นอ์ กั ษร ครอบครวั เจยี รวงศ์
ภาพปก ศลิ ปนิ ชาวอนิ เดยี
พมิ พค์ รง้ั ท่ี ๑ ๑๖ พฤศจกิ ายน ๒๕๔๙ จำนวน ๑๖,๐๐๐ เลม่
พมิ พท์ บ่ี รษิ ทั สำนกั พมิ พส์ ภุ า จำกดั
๑๑๘ ซอย ๖๘ ถนน จรญั สนทิ วงศ์
เขตบางพลดั กรงุ เทพ ฯ ๑๐๗๐๐





คำนำ

หนังสือเรื่อง”มรณานุสติ” เล่มนี้ได้จัดพิมพ์ขึ้นสำหรับ
บุคคลผู้ใฝ่ใจในการปฏิบัติซึ่งจะมีค่าสูงสุดหากบุคคลนั้นได้
เจรญิ “มรณานสุ ต”ิ ชอ่ื วา่ เปน็ ผไู้ มป่ ระมาทในชวี ติ คดิ จะ
ทำกจิ อนั ใดเชน่ จะทำบญุ กศุ ลกร็ บี ทำบญุ จะรกั ษาศลี กร็ บี
รักษาศีล จะเจริญภาวนาก็รีบตั้งใจเจริญภาวนาเพื่อให้จิต
ใจของตนสงบ จะได้ไม่ตายไปก่อนที่จะได้สร้างคุณงาม
ความดี หากบุคคลใดได้เจริญมรณานุสติ เวลาทำสมาธิ
จติ ใจจะไมฟ่ งุ้ ซา่ น สงบไดเ้ รว็ เพราะไดร้ ะลกึ ถงึ ความตาย
บอ่ ยๆ ตามคำสอนของพระพทุ ธเจา้ กจ็ ะทำใหบ้ คุ คลนน้ั
ได้สร้างคุณงามความดีได้มากตามกำลังความสามารถของ
ตนจงึ เปน็ ผลเปน็ ประโยชนแ์ กช่ วี ติ ของบคุ คลนน้ั ทไ่ี ดเ้ กดิ มา
เปน็ มนษุ ย์

พระ เปลย่ี น ปญั ญาปทโี ป

มรณานสุ ติ ๕

มรณานสุ ติ

ณ บัดนี้ พวกเราท่านทั้งหลาย ทั้งพระภิกษุสามเณร
และอบุ าสกอบุ าสกิ า ทา่ นสาธชุ นทง้ั หลาย ไดม้ าพรอ้ มกนั
อยใู่ นพระวหิ ารแหง่ นด้ี ว้ ยความพรอ้ มเพรยี งกนั พวกเรา
นั้นได้พากันมีความตั้งใจใฝ่ฝันหา แสวงหาทางพ้นทุกข์
ไปสสู่ ขุ เกษมศานต์ ตามองคส์ มเดจ็ พระศาสดาจารยส์ มั มา
สัมพุทธเจ้า เพราะเรามีจุดประสงค์ความมุ่งหมายเช่นนั้น
เราต้องพากันเป็นคนที่มีความพากความเพียร พยายาม
ขวนขวายสรา้ งคณุ งามความดใี หเ้ กดิ ใหม้ ขี น้ึ แกต่ น เราทกุ
คนควรมองซ้ายแลขวาว่า ชีวิตของเรานั้นผ่านไปทุกวัน
ทุกวัน ความเฒ่าแก่ชราภาพก็แก่ไปทุกวันทุกวันทุกเวลา
พวกเราไมเ่ จรญิ ภาวนาดกู นั เอง กย็ อ่ มหลงมวั เมาในวยั ของ
ตนอยู่ ถ้าหากเราพิจารณาด้วยความรู้เป็นผู้มีสติปัญญา
เข้าใจก็จะรู้ได้ว่า คนเราเกิดขึ้นมานั้นเป็นไปตามกาลตาม
สมยั ยอ่ มมคี วามเฒา่ แกไ่ ปเรอ่ื ยๆ ชราภาพไปเรอ่ื ยๆ จนถงึ
ที่สุดก็คือความแตกดับหักพัง ความแตกสลาย ความ

มรณานสุ ติ ๖

ทำลายชวี ติ ลงไปกค็ อื ความตายนน่ั เอง ถา้ หากบคุ คลเปน็
ผมู้ สี ตปิ ญั ญาพนิ จิ พจิ ารณาถงึ มรณานสุ ตเิ ปน็ อารมณเ์ อาไว้
ในใจ กจ็ ะเขา้ ใจไดว้ า่ ความตายนน้ั อยใู่ กลต้ น

ถ้าหากคนเรามองดูเห็นความตายอยู่ใกล้ตนแล้ว ก็
จะรีบขวนขวายสร้างคุณงามความดีให้เกิดให้มีขึ้นแก่
ตนเองได้ ถา้ บคุ คลไมเ่ จรญิ มรณานสุ ตกิ รรมฐาน ไมร่ ะลกึ
ถงึ ความตายในวนั หนง่ึ วนั หนง่ึ ไมร่ วู้ า่ ตนเองจะตายในวนั
ใดวันหนึ่งแล้วก็ย่อมเป็นคนประมาท เป็นคนที่หลงระเริง
เพลดิ เพลนิ อยวู่ า่ ชวี ติ ของเรานจ้ี ะอยไู่ ดย้ นื ยาวนานไปหลาย
วนั หลายเดอื นหลายปี กจ็ ะมคี วามประมาทไมส่ รา้ งสมอบรม
บญุ บารมใี หเ้ กดิ ใหม้ ขี น้ึ แกต่ น แลว้ ชวี ติ กจ็ ะเสยี เปลา่ ประ
โยชนเ์ หมอื นบคุ คลบางคนนแ่ี หละ อยบู่ า้ นอยชู่ อ่ งกด็ ี อยกู่ บั
ลูกกับหลานก็เหมือนกัน อยู่กับพี่กับน้อง ไม่เคยไปวัดวา
อาวาส ไมเ่ คยศกึ ษา ไมฟ่ งั พระธรรมเทศนา ไมฝ่ กึ ฝนอบรม
บ่มนิสัยตนเอง มัวเมาลุ่มหลงอยู่ มืดมนอนธการ ไม่รู้จัก
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ไมร่ คู้ ณุ คา่ ของชวี ติ ของตน แลว้ กห็ มกมนุ่
อยใู่ นความหลงเพลดิ เพลนิ ระเรงิ อยู่ เขาเรยี กวา่ หลงระเรงิ

มรณานสุ ติ ๗

ในวยั ครน้ั วา่ วยั ยงั หนมุ่ ยงั สาว กห็ ลงวา่ มนั ยงั หนมุ่ ยงั สาว
อยู่ เมื่อวัยกลางคนก็หลงว่าเรายังแข็งแรงอยู่ ไม่ควรที่จะ
เขา้ วดั เขา้ วา เมอ่ื มาถงึ อายุ ๕๐ ปี ๖๐ ปกี ต็ าม บางบคุ คล
กย็ งั หลงมวั เมาวา่ ตนเองยงั ไมเ่ ฒา่ ไมแ่ ก่ กไ็ มเ่ ขา้ วดั ฟงั
ธรรมจำศลี เจรญิ ภาวนา แมเ้ ฒา่ แกช่ รา ๗๐ ๘๐ ปขี น้ึ มา
แลว้ กจ็ ะถงึ ๙๐ ปนี ม่ี นี อ้ ยคนในปจั จบุ นั น้ี กห็ าวา่ ตนเอง
เฒา่ ตนเองแกแ่ ลว้ ไปวดั ฟงั ธรรมจำศลี ไมไ่ ด้ หตู าฝา้ ฟาง
เดนิ ไมไ่ หว เมอ่ื เปน็ เชน่ นแ้ี ลว้ กเ็ สยี เปลา่ ประโยชนส์ ใิ นชวี ติ
ของพวกเราทเ่ี กดิ ขน้ึ มา คนชนดิ นท้ี ำใหช้ วี ติ ของเขาเกดิ ขน้ึ
มาแลว้ ไมไ่ ดป้ ระโยชนอ์ ะไร เมอ่ื ลว่ งลบั ดบั ตายไปกเ็ สยี ทที ่ี
เกดิ มาเปลา่ ประโยชนว์ า่ ควรทจ่ี ะทำคณุ งามความดใี หเ้ กดิ
ใหม้ ขี น้ึ แกต่ นเองกไ็ มไ่ ด้ กเ็ ลยไมม่ ที พ่ี ง่ึ ของตน ไปเกดิ ใน
ภพใหมก่ ค็ งจะเสยี เปลา่ ประโยชนใ์ นชวี ติ

เหตุฉะนั้น พวกเราควรที่จะมาคิดน้อมธรรมเข้ามาสู่ตน
ว่าตนเองนี้ไม่ต้องคิดถึงวัย สมัยครั้งพุทธกาลนั้นพระ
พทุ ธองคท์ รงสง่ั สอนไมใ่ หค้ ดิ ถงึ วยั ไมใ่ หป้ ระมาทในวยั
คำวา่ ไมป่ ระมาทในวยั วา่ เรายงั หนมุ่ ยงั นอ้ ยอยู่ จะไมเ่ ขา้ วดั

มรณานสุ ติ ๘

เข้าวาไม่คิดเช่นนั้น เป็นผู้มีสติปัญญาสามารถศึกษาธรรม
คำสง่ั สอนของพระพทุ ธเจา้ เพอ่ื ไดป้ ระกอบคณุ งามความดี
ใหเ้ กดิ ใหม้ ขี น้ึ แกต่ น เรยี กวา่ บคุ คลไมป่ ระมาทในวยั เพราะ
มคี วามระลกึ อยวู่ า่ ความตายนน้ั ตายไดท้ กุ วนั ทกุ เวลาทกุ
นาทีที่มันจะตายได้ตามกายของคนเราทุกคนอยู่ในโลกนี้
เปน็ ไปได้ เมอ่ื เรามาเหน็ ความตายอยใู่ กลต้ นแลว้ กเ็ ลยไม่
มวั เมาลมุ่ หลงเพลดิ เพลนิ ระเรงิ อยอู่ ะไรกบั โลก มคี วามตง้ั ใจ
แสวงหาคณุ งามความดี จะทำบญุ ทำทานการกศุ ลรกั ษาศลี
รีบขวนขวายรักษาให้เป็นผู้มีศีลมีธรรมเกิดขึ้น การเจริญ
เมตตาภาวนาก็ดี ก็พยายามขวนขวายมีความพากความ
เพยี รฝกึ ฝนอบรมจติ ใจ ฝกึ หดั จดั แจงจติ ใจของตนเอง แกไ้ ข
จิตใจของตนเองให้ได้รับความสงบร่มเย็นเป็นสุขเกิดขึ้น
เรยี กวา่ บคุ คลทไ่ี มป่ ระมาท

เมื่อหากเราจิตใจสงบเป็นสมาธิดีแล้วก็จะได้พิจารณาดูว่า
รูปร่างกายสังขารของพวกเรานี้มันเกิดขึ้นมาแล้ว มันเป็น
อย่างไร ก็จะศึกษาให้รู้ให้เข้าใจว่า รูปร่างกายของ
คนเรานี้มันเป็นไตรลักษณ์ คือมันไม่เที่ยง เป็นทุกข์

มรณานสุ ติ ๙

เปน็ อนตั ตาเกดิ ขน้ึ เพอ่ื จะใหร้ ใู้ หเ้ ขา้ ใจได้ ถา้ บคุ คลยงั
ไมเ่ ขา้ ใจกข็ อใหเ้ รยี นรศู้ กึ ษา เปน็ สญั ญาจำวา่ มนั เปน็ อยา่ งน้ี
คนเราเกดิ ขน้ึ มา พอจะใหเ้ หน็ ไดว้ า่ คนเราเกดิ ขน้ึ มาตง้ั แต่
เลก็ แตน่ อ้ ยใหญข่ น้ึ มา เลยมาเปน็ เดก็ นกั เรยี นมาเปน็ หนมุ่
เปน็ สาวแลว้ กม็ าผา่ นกลางคนมาเฒา่ มาแกเ่ ชน่ น้ี พวกเรา
จะไม่รับรองหรือว่าเป็นของที่ไม่เที่ยง ให้พากันตั้งสติไตร่
ตรองใครค่ รวญ พนิ จิ พจิ ารณาดตู นเองซิ ตง้ั แตต่ นเองเลก็ ๆ
มาแลว้ มนั เคลอ่ื นไหว ไปมาขน้ึ มาเรอ่ื ยๆ จนถงึ ปจั จบุ นั น้ี
มนั เปน็ อยา่ งไร มนั เทย่ี งแทแ้ นน่ อนอยบู่ า้ งไหม ถา้ มนั เลก็
อยอู่ ยา่ งเดมิ มนั กต็ อ้ งเทย่ี ง มนั มาเปน็ หนมุ่ เปน็ สาว มนั ก็
เปน็ หนมุ่ เปน็ สาวอยอู่ ยา่ งนน้ั ไมเ่ ฒา่ ไมแ่ กม่ นั จงึ จะเทย่ี ง
เมอ่ื มากลางคน มนั กอ็ ยเู่ ปน็ กลางคนมาเฒา่ มาแกช่ ราภาพ
อยอู่ ยา่ งน้ี หนงั เหย่ี วแหง้ หนงั หยอ่ น ฟนั หลดุ ฟนั กรอ่ นหวั
ขาวหวั หงอก ดสู ดิ ถู งึ ขนาดน้ี ยงั ไมม่ สี ตปิ ญั ญารวู้ า่ ตนเอง
เฒา่ ตนเองแกเ่ ลย บางบคุ คลจนเฒา่ จนแกช่ รา ๕๐ ๖๐ ปี
๗๐ ปี ยงั ไมร่ ู้ เพราะอะไร ไมศ่ กึ ษาหลกั ธรรมคำสอนของ
พระพทุ ธเจา้ มวั เมาลมุ่ หลงอยู่ จงึ หลงเพลดิ เพลนิ ระเรงิ อยู่
เสยี เปลา่ ประโยชน์ ควรรบั รใู้ หเ้ ขา้ ใจอยา่ งน้ี

มรณานสุ ติ ๑๐

คนเราเกดิ ขน้ึ มานจ้ี ะอยทู่ ไ่ี หนกต็ าม เกดิ ขน้ึ มายอ่ มเปน็ ทกุ ข์
เปน็ ธรรมดา ไมใ่ ชเ่ กดิ ขน้ึ มามคี วามสขุ สบายอยตู่ ลอด ความ
ทกุ ขน์ น้ั เหยยี บยำ่ ยบี ฑี ารปู รา่ งกายของพวกเรา โดยโรคภยั
ไขเ้ จบ็ นานาชนดิ ตา่ งๆ ทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ มที ง้ั รอ้ นทง้ั หนาว ทง้ั
หวิ ทง้ั กระหาย ทง้ั อดิ ทง้ั เหนอ่ื ย ทง้ั ความโศกเศรา้ โศกาอาดรู
มวั หมอง รอ้ งหม่ รอ้ งไหอ้ ยกู่ นั ทกุ วนั น้ี มคี วามเศรา้ โศกเศรา้
หมองใจ มนั กม็ คี วามทกุ ขเ์ ปน็ ธรรมชาตธิ รรมดา ใครจะ
หลกี เลย่ี งไปหาทอ่ี ยทู่ ไ่ี หนในโลกน้ี เปน็ อนั วา่ ไมม่ เี สยี แลว้
ใครเลา่ จะเปน็ คนทไ่ี มม่ คี วามทกุ ขป์ ระจำสงั ขารอยใู่ นโลกน้ี
เปน็ อนั วา่ ไมม่ ี

เหตฉุ ะนน้ั จะเปน็ แพทยเ์ ปน็ หมอเปน็ พยาบาล ปรงุ หยกู
ปรงุ ยากด็ ี เภสชั กรรมทไ่ี หน เรยี นจบเภสชั กรทไ่ี หน เปน็
นายแพทยป์ รงุ ยาอะไรรกั ษาโรคภยั ไขเ้ จบ็ กย็ อ่ มเกดิ แกเ่ จบ็
ตายในโรคภยั ไขเ้ จบ็ เหมอื นกบั เขา ทง้ั ๆ ทต่ี นเองเปน็ หมอ
ยาปรงุ ยาแทๆ้ กย็ งั มโี รคภยั ไขเ้ จบ็ อนั นแ้ี ลลกั ษณะแสดง
ใหเ้ หน็ วา่ รปู รา่ งกายของเราน้ี เกดิ ขน้ึ มาแลว้ มนั มคี วามทกุ ข์
ไมใ่ ชข่ องทจ่ี ะมคี วามสขุ อะไร ถา้ หากเราคดิ วา่ มนั มคี วาม

มรณานสุ ติ ๑๑

สขุ เรยี กวา่ คนนน้ั หลงรปู รา่ งกายนม่ี คี วามสขุ สบาย เรยี กวา่
คนหลงตนเอง แทท้ จ่ี รงิ มนั เกดิ ขน้ึ มาแลว้ มนั มคี วามทกุ ข์
เปน็ ธรรมชาติ

บัดนี้ ของที่ที่มีความทุกข์ของนั้นก็ย่อมเป็นอนัตตา
ไมใ่ ชข่ องบคุ คลผใู้ ดทจ่ี ะสามารถปกครองคมุ้ ครองดแู ลรกั ษา
เอาไวอ้ ยใู่ นใตอ้ ำนาจของตนเองได้ มบี า้ งไหมพวกเราทา่ น
ทั้งหลายนั่งอยู่ที่นี่ก็ดี หรืออยู่ที่อื่นก็ดี มีใครควบคุมดูแล
ตนเองไดใ้ นโลกน้ี หากคนทไ่ี มม่ สี ตปิ ญั ญาจงึ จะหาควบคมุ
ดแู ลบคุ คลอน่ื ใหอ้ ยใู่ ตอ้ ำนาจของตนเอง ดว้ ยการทบุ การตี
กด็ ี ดว้ ยการฆา่ ฟนั รนั แทงกด็ ี ดว้ ยผกู จองจำกด็ ี ดว้ ยอำนาจ
ขเู่ ขญ็ กด็ ี ดว้ ยสารพดั ตา่ งๆ วา่ จะใหบ้ คุ คลอน่ื อยใู่ ตอ้ ำนาจ
ของตนเอง มนั มไี ดท้ ไ่ี หนในโลกน้ี มแี ตม่ นั ไมไ่ ดส้ มหวงั ทง้ั นน้ั
ใครจะไปบงั คบั คนอน่ื ใหเ้ ชอ่ื ฟงั คำของเราหมดทกุ คนเปน็ ไป
ไมไ่ ด้ ไมใ่ หเ้ ชอ่ื ของเราหมดในโลกนก้ี เ็ ปน็ ไปไมไ่ ด้ มใี คร
บา้ งเอาบคุ คลอน่ื ขน้ึ มายนื บนฝา่ มอื แลว้ เอานว้ิ มอื ดดี หวั มนั
ให้มันเชื่อเรา มันยอมอยู่ใต้อำนาจของเราได้ไหมในโลก
เปน็ อนั วา่ ไมม่ ใี นโลกน้ี แตเ่ ราปรารถนาคดิ อยา่ งนน้ั ทำให้

มรณานสุ ติ ๑๒

ตนเองพากนั มคี วามทกุ ขเ์ ปลา่ ประโยชน์ ควรทเ่ี ราพวกเรา
ทา่ นทง้ั หลาย ตง้ั แตต่ วั ของพวกเราแทๆ้ เรากย็ งั ควบคมุ
ดูแลไม่ได้ จะไปควบคุมดูแลบุคคลอื่นได้อย่างไร อยู่ใต้
อำนาจของเราวา่ เปน็ ของเราไดอ้ ยา่ งไร ตรงนค้ี วรทจ่ี ะไตร่
ตรองใครค่ รวญใหถ้ ถ่ี ว้ นดซู ิ ถา้ เราดอู ยา่ งน้ี เราจงึ จะปลอ่ ย
คนอน่ื ได้ ถงึ จะละถงึ จะปลอ่ ยวางได้ นเ่ี ราจะไปมาหาสซู่ ง่ึ
กนั และกนั กด็ ี เรากห็ นจี ากกนั ได้ ปลอ่ ยวางกนั ได้ เรยี กวา่
คนบุคคลที่จะอยู่ในโลกนี้อยู่ด้วยกันก็ดี แต่แยกกันไปได้
ไปทไ่ี หนกไ็ ปได้ ไมใ่ ชผ่ กู ตดิ กนั เอาไว้ แตอ่ ยา่ งนแ้ี หละ เรา
คดิ ดซู ิ เมอ่ื เฒา่ เมอ่ื แกก่ เ็ หมอื นกนั เรากไ็ มเ่ หน็ วา่ ใครจะ
ควบคมุ ดแู ลบคุ คลอน่ื ไมใ่ หเ้ ฒา่ ใหแ้ กไ่ ด้ เมอ่ื มาดตู นเองแลว้
มันก็เฒ่าก็แก่เหมือนกัน ควบคุมดูแลตนเองก็ยังคุมไม่ได้
ยังดื้อดึงจะไปคุมคนอื่น ให้อยู่ใต้อำนาจตนเองได้อย่างไร
ควรแลว้ ทพ่ี วกเราจะศกึ ษาใหเ้ ขา้ ใจในธรรมคำสอนของพระ
พทุ ธเจา้

พระพุทธองค์ทรงสั่งสอนเอาไว้รูปร่างกายสังขารรูป
ธรรมอันนี้ ไม่มีบุคคลใดที่จะสามารถควบคุมดูแล

มรณานสุ ติ ๑๓

ให้อยู่ใต้อำนาจของตนเองได้ เขาเป็นไปตามธรรม
ชาตธิ รรมดาของเขา ถา้ เราไมเ่ ชอ่ื เรากด็ ตู นเอง มใี ครบา้ ง
คุมว่าอยู่เล็กๆ อยากอยู่เล็กๆอย่างนั้น มาเป็นหนุ่มเป็น
สาว กอ็ ยากอยเู่ ปน็ หนมุ่ เปน็ สาว อยา่ เฒา่ อยา่ แก่ มาถงึ
กลางคน ๔๐ ปี ๕๐ ปี กอ็ ยา่ เฒา่ อยา่ แก่ มใี ครคมุ ไดบ้ า้ ง
มนั กเ็ ฒา่ กแ็ ก่ มนั เปน็ ไปตามธรรมชาติ หนงั เหย่ี วหนงั แหง้
หนงั หยอ่ นไป หวั ขาวหวั หงอก ฟนั ของเราวา่ เปน็ ของเราก็
คมุ ไมไ่ ด้ กห็ ลดุ ออกจากปากไปได้ ผมอยบู่ นหวั กไ็ มใ่ หม้ นั
ขาวมนั หงอก มนั ดำๆ อยากใหม้ นั ดำอยู่ มนั กไ็ มด่ ำ มนั ก็
หวั ขาวหวั หงอกเกดิ ขน้ึ มนั ฟงั เราไหม หนงั ของเราตงึ ๆ
แตก่ อ่ น เราอยากไมใ่ หม้ นั เหย่ี ว มนั หยอ่ น มนั กเ็ หย่ี ว
กห็ ยอ่ นได้ ตากด็ ี ตาเราใหม้ นั สวา่ งไสวอยู่ อยา่ ฝา้ ฟางนะ
อยา่ ขนุ่ มวั นะ มนั กเ็ ปน็ ไปได้ เอาเราดซู ิ หกู เ็ หมอื นกนั ไดฟ้ งั
ดๆี เดย๋ี วกห็ หู นวกหตู งึ เขา้ ไป มนั เฒา่ มนั แก่ ความจำของ
เราทง้ั หลายแตก่ อ่ นจำดี เดย๋ี วนก้ี ค็ วามจำเสอ่ื ม เฒา่ แกม่ า
แลว้ หลงหนา้ หลงหลงั แลว้ ลมื หนา้ ลมื หลงั ไปอยา่ งนม้ี นั
เสอ่ื มสมรรถภาพไปดว้ ยกนั รา่ งกายกช็ ำรดุ ทรดุ โทรมไป
ดว้ ยกนั มที ไ่ี หนละ่ มบี คุ คลใดจะพากนั ควบคมุ ดแู ลไดต้ ง้ั แต่

มรณานสุ ติ ๑๔

รปู รา่ งกายของตนเอง กย็ งั คมุ ไมไ่ ด้ จะดอ้ื ดงึ ไปคมุ คนอน่ื
ใหอ้ ยใู่ ตอ้ ำนาจของตนเองไดอ้ ยา่ งไร แคต่ นเองกย็ งั คมุ ไม่
ได้ เราควรทจ่ี ะไตรต่ รองใครค่ รวญซิ สง่ิ เหลา่ นแ้ี หละเรา
วา่ เปน็ ของเราจรงิ ไหม วา่ เราวา่ เปน็ ตวั เปน็ ตนของเราจรงิ ไหม
เราควรดซู ิ เราคมุ ไดไ้ หม ปกปอ้ งคมุ้ ครองดแู ลอยา่ งเขม้ งวด
ใหอ้ ยใู่ ตอ้ ำนาจไดไ้ หม แลว้ เวลามคี วามเจบ็ ปว่ ยเกดิ ขน้ึ กด็ ี
เราว่าเป็นเราอย่าเจ็บนะ อย่าป่วยนะ มันก็ต้องไม่ป่วยถ้า
เปน็ เรา อนั นม้ี นั เจบ็ มนั ปว่ ยอยู่ กนิ หยกู กนิ ยาไมห่ ายมนั ก็
ยงั ดอ้ื ดงึ เจบ็ ปว่ ยได้ นแ่ี หละพระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอน อยากให้
ศกึ ษาการปฏบิ ตั ธิ รรม บดั นห้ี ากพวกเราพจิ ารณาดถู งึ ทส่ี ดุ
แลว้ เราเฒา่ เราแกช่ ราภาพ หรอื เขาเปน็ โรคภยั ไขเ้ จบ็ นานา
ตา่ งๆอยทู่ กุ วนั โรคอะไรกต็ าม กเ็ ปน็ โรคกนั อยู่ จะตายเรว็
ตายชา้ กแ็ ลว้ แต่ เมอ่ื หมอรกั ษาไมห่ าย ฉดี ยากไ็ มห่ าย ผา่
ตดั กไ็ มห่ าย และทส่ี ดุ มนั คอื อะไร ทส่ี ดุ มนั กค็ อื ตาย

บดั นค้ี วามเฒา่ ความแกก่ เ็ หมอื นกนั ไมไ่ ดเ้ ปน็ โรคภยั ไขเ้ จบ็
อะไร มนั เฒา่ แกช่ ราภาพมาแลว้ เราไมอ่ ยากตายหนจี ากลกู
จากหลาน กำลังรักลูก กำลังรักหลาน กำลังรักเหลนอยู่

มรณานสุ ติ ๑๕

กำลงั รกั เพอ่ื น กำลงั รกั ลกู รกั หลาน เหลน เพอ่ื นฝงู อะไร
ตา่ งๆ รกั สง่ิ รกั ของอะไร ยงั มคี วามรกั ความหวงแหนอยู่ แต่
เราไมอ่ ยากพลดั พรากจากของรกั ของชอบใจของตน เราก็
ยงั ดอ้ื ดงึ ตาย หนจี ากเพอ่ื นจากฝงู จากลกู จากหลานไป จะเอา
หลานมากำแขน หรอื จบั แขนคนนน้ั คนนเ้ี รารกั อยู่ จะไมไ่ ด้
จากไปนะ มนั ดอ้ื ดงึ ตายไปได้ ทำไมมนั เปน็ อยา่ งน้ี รปู รา่ ง
กายของคนเรา เหน็ ไหมปยู่ า่ ตายายของพวกเราทง้ั หลาย
ตายจากพวกเราไป ทง้ั พอ่ ทง้ั แมเ่ ขากต็ ายจากพวกเราไป
อยเู่ รอ่ื ยๆ เพอ่ื นฝงู กต็ ายไปทกุ วนั ทกุ วนั ถา้ ไมเ่ ชอ่ื นน้ั กไ็ ป
ดโู รงพยาบาลใหญๆ่ วนั หนง่ึ เขาตายไปกค่ี น ตายดว้ ยโรค
อะไรบา้ ง ตายดว้ ยเฒา่ ดว้ ยแกห่ รอื โรคภยั ไขเ้ จบ็ ทง้ั หลาย
แลว้ ควบคมุ ดแู ลไดไ้ หม เขาควบคมุ ดแู ลตนเองเขาไดไ้ หม
เขาไมอ่ ยากตาย บดั นเ้ี ราเอาคนอน่ื เขา้ ไปคมุ ไมใ่ หเ้ ขาตาย
ไดไ้ หม เอาไปเอามาตวั ของเรากเ็ หมอื นกนั เราคมุ ไมใ่ หต้ าย
มนั กด็ อ้ื ดงึ ตายเขา้ ไปได้ แลว้ มนั ดอ้ื ตายอยา่ งน้ี มนั เปน็ ใคร
มนั เปน็ ตวั เรา หรอื เปน็ ตวั ของบคุ คลอน่ื นน่ั แหละพระพทุ ธ
เจา้ ทา่ นสอน แตถ่ า้ เปน็ ตวั เรา มนั กไ็ มต่ าย อนั นไ้ี มใ่ ชเ่ รามนั
กด็ อ้ื ดงึ ตายไปได้ แลว้ มนั ดอ้ื ดงึ ตายไปอยา่ งน้ี มนั กป็ ฏเิ สธ

มรณานสุ ติ ๑๖

เสยี ไมใ่ ชข่ องพวกเรา แตพ่ วกเรากห็ วงแหน อนั พวกเรา
หวงแหนพากนั กนิ หยกู กนิ ยา พยาบาลกนั ไวจ้ นใหญจ่ นโต
ขน้ึ มาอยา่ งน้ี เขาเรยี กวา่ เรารกั ษาไวเ้ พอ่ื สรา้ งความดเี ทา่ นน้ั
เอง รปู รา่ งกายใครจะสงู จะตำ่ จะดำจะขาว จะอว้ นจะผอม
กด็ ี จะขร้ี า้ ยขเ้ี หร่ ไมส่ วยไมง่ ามกด็ ี มนั กเ็ หมอื นกนั หมด
นน่ั แหละ มคี วามเกดิ กไ็ มเ่ ทย่ี ง จะมาความแกช่ รากม็ ี ทส่ี ดุ
กค็ อื ความตายเหมอื นกนั ราบรน่ื ไปเหมอื นกนั หมดในโลกน้ี
ประเทศใดเมืองใดที่ไหนเป็นเหมือนกันหมด เหตุฉะนั้น
ธรรมะจงึ มที ว่ั โลก บคุ คลทม่ี สี ตปิ ญั ญาภาวนาไดท้ ว่ั โลกไป
อยทู่ ไ่ี หนถา้ รจู้ กั ธรรมะ ตดิ ตามธรรมชาตมิ ที ว่ั โลก อยบู่ า้ น
อยู่ช่องอยู่ถนนหนทาง นั่งรถนั่งเรือนั่งเครื่องบินไปไหน
ภาวนาได้ทั้งนั้น เพราะเป็นคนฉลาดรู้จักว่าอันนี้คือตัว
ธรรมะ ตวั ทบ่ี คุ คลควบคมุ ดแู ลไมไ่ ด้ เปน็ ตามธรรมชาตขิ อง
เขา ตง้ั อยปู่ ระจำโลกเฉยๆ เปน็ ธรรมดา

เหตุฉะนั้นเมื่อเรายังมีรูปร่างกายอยู่แล้วยังไม่ล่วงลับ
ดับตายไป ก็รีบสร้างคุณงามความดีเอาไว้ให้มากๆ
เพม่ิ พนู บญุ บารมขี องตนเองเอาไวใ้ หม้ ากๆ ใหอ้ ำนาจ

มรณานสุ ติ ๑๗

ของบุญคือความสุขนั้นตัดความทุกข์ออกจากจิตใจ
ของเรา กเ็ รยี กวา่ ดบั ทกุ ขไ์ ปมแี ตค่ วามสขุ เปน็ เครอ่ื งเอบิ อม่ิ
อยใู่ นใจ ถา้ ไมเ่ ชอ่ื ผเู้ ทศนก์ ล็ องคดิ ดซู ิ ผบู้ รจิ าคทานลงไป
แลว้ ยอ่ มปลม้ื ใจ ปลม้ื ใจกด็ บั ทกุ ข์ ทกุ ขท์ ม่ี นั มอี ยมู่ นั ไมม่ ี
มแี ตบ่ ญุ เขา้ มาอยทู่ ใ่ี จ ถา้ หากเรารกั ษาศลี กเ็ หมอื นกนั ถา้ เรา
มองวา่ เรามศี ลี เรากป็ ลม้ื ใจทเ่ี ปน็ ผมู้ ศี ลี เพราะคนอน่ื ไมม่ ศี ลี ก็
เปน็ เรอ่ื งของบคุ คลอน่ื ถา้ เรามสี มาธฝิ กึ ฝนอบรมจติ ใจของ
ตนเองสงบดี เรามสี มาธกิ ป็ ลม้ื ใจวา่ จติ ใจของเรานห้ี นกั แนน่
มน่ั คงไมง่ อ่ นแงน่ คลอนแคลน ไมห่ วน่ั ไหวกบั อะไร เขาเรยี ก
ว่าภูมิใจว่าตนเองได้หลักสมาธิ ถ้าเรามีสติปัญญาเฉลียว
ฉลาดมองซา้ ยแลขวาดทู โ่ี นน่ ทน่ี เ่ี ปน็ ธรรมะ ธมั โม มเี หน็
ไตรลักษณ์อยู่ประจำอยู่ มีไม่เที่ยงเป็นทุกข์เป็นอนัตตาอยู่
รอบดา้ นไปหมด จติ ใจกย็ อ่ มนง่ิ สงบอยรู่ สู้ ง่ิ เหลา่ นแ้ี หละเปน็
เรอ่ื งทเ่ี ราจะควรศกึ ษาเพอ่ื ใหร้ ู้ เมอ่ื เรารสู้ ง่ิ เหลา่ น้ี เราจะได้
พฒั นาหรอื ปรบั ปรงุ รา่ งกายของตนเองใหอ้ ยใู่ นความเหมาะ
สมของเรา เมื่อถึงกาลถึงเวลาแล้วมันก็จะล่วงลับดับไป
เหตฉุ ะนน้ั ควรแลว้ พวกเราจะไมห่ ลงลมื มรณานสุ ติ คอื ความ
ตาย ถ้าระลึกถึงความตายอยู่บ่อยๆ ไปอยู่ที่ไหนเราก็รีบ

มรณานสุ ติ ๑๘

สรา้ งขวนขวายคณุ งามความดใี หเ้ กดิ ใหม้ ขี น้ึ แกต่ นเอง เราจะ
ดอู ะไรใหเ้ ขา้ ใจ ศกึ ษาธรรมะใหเ้ ขา้ ใจ พระธรรมคำสอนของ
พระพุทธองค์ทรงตรัสไว้นี้ ให้พวกเรานี้เกิดขึ้นมาเพื่อทำ
ประโยชนเ์ ทา่ นน้ั เอง ไมม่ เี กดิ ขน้ึ มาทำอะไร ตอ้ งถามตนเอง
วา่ ตนเองเกดิ ขน้ึ มาทำอะไร ตนเองถามใหร้ ใู้ หเ้ ขา้ ใจ

พระพุทธเจ้าว่าเกิดขึ้นมาแล้ว ควรทำประโยชน์ ทำ
ประโยชนใ์ หไ้ ดป้ ระโยชนต์ นเองใหไ้ ด้ จติ ใจยงั ไมส่ งบ
ก็รีบฝึกฝนจิตใจของตน ตนเองไม่มีสติปัญญาก็รีบ
ศกึ ษาใหม้ สี ตปิ ญั ญาเกดิ ขน้ึ เพอ่ื จะใหร้ ดู้ รี ชู้ ว่ั ใหร้ อู้ ะไร
เป็นบาปนำความทุกข์มาให้ รู้อะไรเป็นบุญนำความ
สขุ มาใหแ้ กต่ น อยา่ งนก้ี เ็ รยี กวา่ หดั เปน็ คนฉลาด หากพวก
เราไมอ่ ยากเปน็ คนทเ่ี สยี การเสยี เวลาเปลา่ ประโยชน์ อยทู่ ่ี
ไหน ยืนเดินนั่งนอนอยู่ที่ใดก็ควรจะใช้สติปัญญาไตร่ตรอง
ใครค่ รวญพนิ จิ พจิ ารณา เพอ่ื จะใหร้ ใู้ หเ้ ขา้ ใจทำกจิ การงานทกุ
อยา่ งเราทำเพอ่ื อะไร เราทำเพอ่ื ประโยชน์ เพอ่ื ดแู ลเพอ่ื ประ
คบประหงมร่างกายเท่านั้น เหตุฉะนั้น ร่างกายของคนเรา
นเ้ี กดิ ขน้ึ มาแลว้ ตอ้ งเปน็ ธรรมชาตขิ องเขา แลว้ กต็ อ้ งดแู ลเขา

มรณานสุ ติ ๑๙

เปน็ ธรรมดา อยกู่ บั โลกเขาไปอยา่ งน้ี ถา้ เรยี กวา่ เราอยาก
ศกึ ษาใหร้ แู้ จง้ เหน็ จรงิ เหมอื นองคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธ
เจา้ พระอรยิ สงฆส์ าวกทง้ั หลาย ทา่ นรโู้ ลกทา่ นเขา้ ใจโลก
ของคนเกดิ ขน้ึ มาเกดิ แกเ่ จบ็ ตาย ทา่ นกร็ แู้ จง้ เหน็ จรงิ วา่ โลก
เขาอยกู่ นั ยงั ไง ตง้ั แตย่ งั ไมเ่ กดิ เกดิ มาแลว้ เปน็ ยงั ไง เราตาย
ไปแลว้ จะเปน็ ยงั ไงเปน็ ตามธรรมชาติ

การที่เราจะศึกษาให้รู้โลก ชัดเจนแจ่มแจ้งเรื่องโลกนี้
เอง เราจงึ จะพน้ ทกุ ขไ์ ด้ ถา้ หากเราไมร่ โู้ ลกนเ้ี ราจะพน้
ทกุ ขจ์ ากโลกไดย้ งั ไง ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งถา้ เราไมร่ ู้ เรากต็ อ้ งตดิ
อยกู่ บั สง่ิ ทไ่ี มร่ ู้ ยดึ สง่ิ ทไ่ี มร่ ู้ ถา้ เรารแู้ ลว้ สง่ิ นน้ั เรารแู้ ลว้ เราก็
ออกหา่ งไปได้ อยกู่ นั ได้ เหมอื นบคุ คลรกู้ นั นแ่ี หละ เมอ่ื รกู้ นั
แลว้ กเ็ วลาจะกลบั บา้ นใครบา้ นมนั กไ็ ปได้ เวลาไปหากนั กม็ ี
ความสมานสามคั คกี นั เปน็ กายสามคั คไี ด้ เวลาหนจี ากกนั ก็
หนไี ด้ กเ็ รยี กวา่ คนรู้ เหมอื นกบั นำ้ อยบู่ นใบบวั นำ้ มนั กอ็ ยู่
กบั ใบบวั แตก่ ไ็ มต่ ดิ ใบบวั เราเคยเหน็ ไหมใบบวั ใหญๆ่ นำ้ มนั
คา้ งอยบู่ นใบบวั แลว้ มนั ตดิ ใบบวั ไหม ถา้ เราไปเอยี งใบบวั นำ้
มนั กต็ กออกจากใบบวั ทนั ที จะไมม่ ตี ดิ อยกู่ บั ใบบวั ฉนั ใดกด็ ี

มรณานสุ ติ ๒๐

บคุ คลทม่ี สี ตปิ ญั ญาแลว้ เหมอื นพระอรยิ เจา้ ทง้ั หลาย ทา่ น
ไม่ติดบุคคลใดในโลกนี้ อันนี้เรียกว่าบุคคลที่พ้นทุกข์แล้ว
คนรแู้ จง้ โลกแลว้ ทา่ นไมย่ ดึ มน่ั ถอื มน่ั กบั บคุ คลผใู้ ด เพราะ
ทา่ นรอู้ ยา่ งนน้ั เอง เพราะตวั ของทา่ น ทา่ นกย็ งั ไมย่ ดึ มน่ั ถอื
มน่ั ทา่ นจะไปยดึ มน่ั ถอื มน่ั กบั บคุ คลอน่ื ไดอ้ ยา่ งไร ไมเ่ หมอื น
พวกเรา พวกเรานย้ี งั เปน็ คนทไ่ี มม่ สี ตปิ ญั ญา ยงั ไมเ่ ฉลยี ว
ฉลาดยงั ไมร่ แู้ จง้ เหน็ จรงิ ถงึ โลก เรากต็ อ้ งตดิ พนั ถงึ กนั และ
กนั วนอยใู่ นโลก และตดิ กนั กบั โลกเปน็ ธรรมดา อาตมาก็
อยากใหน้ อ้ มนำไปพนิ จิ พจิ ารณา ศรทั ธาญาตโิ ยมทง้ั หลาย
ทง้ั สามภี รรยากด็ ลี กู กด็ หี ลานกด็ เี หลนกด็ ี เราควรทจ่ี ะไตร่
ตรองใครค่ รวญใหถ้ ถ่ี ว้ นนเ่ี ปน็ อะไร เปน็ ของเราจรงิ ๆ ไหม
หรอื มนั ไมใ่ ชข่ องเรา ตวั ของเรานม้ี นั จรงิ ไหม เปน็ ของเรา
จรงิ ไหมหรอื ไมใ่ ชข่ องเรา ลองทบทวนอยอู่ ยา่ งน้ี เมอ่ื ทบ
ทวนอยกู่ ร็ ะลกึ ถงึ ความตายเปน็ คกู่ นั เอาไว้ เอ สกั วนั หนง่ึ คง
จะตายจากลูกจากหลานไป ถ้าเราตายจากลูกจากหลาน
จากสามีภรรยาไป เราจะได้อะไรเป็นที่พึ่งของตน ตรงนี้ซิ
วันๆ ภาวนาควรพิจารณาว่าเราเอาอะไรเป็นที่พึ่งของตน
ถา้ เราไมเ่ จรญิ เมตตาภาวนาฝกึ ฝนอบรมตนใหเ้ ปน็ ผมู้ สี มาธิ

มรณานสุ ติ ๒๑

มสี ตปิ ญั ญาเกดิ ขน้ึ เราจะพง่ึ อะไร ถา้ เราจะพง่ึ วตั ถสุ มบตั ิ
มนั เอาอะไรไปไมไ่ ดว้ ตั ถสุ มบตั ิ หรอื เราจะคอยพง่ึ คนอน่ื จะ
ไปพึ่งคนอื่นได้อย่างไร เราตายไปมันก็ต้องมีจิตวิญญาณ
ของตนเองไปสภู่ พใหม่ แตท่ จ่ี ะนำไปคอื คณุ งามความดี ถา้
ใครทำความดกี จ็ ะไปกบั ความดี ถา้ ใครทำบาปความชว่ั กจ็ ะ
ไปกบั ความชว่ั ของเขา นเ้ี ปน็ หลกั ทพ่ี วกเราจะเดนิ ทางไป
สภู่ พใหม่

ถ้าหากเรามีความรู้มีสติปัญญาว่องไวเฉลียวฉลาด
รู้แจ้งเห็นจริง เหมือนพระอริยเจ้าทั้งหลายนั่นแหละ
จนเรารโู้ ลกเขา้ ใจแจม่ แจง้ ชดั เราไม่ตดิ โลกนน่ั แหละ
เราถึงจะถือว่าเหมือนกับน้ำอยู่บนใบบัว อยู่กับโลก
แตเ่ ขากไ็ มต่ ดิ กบั โลก อยกู่ บั ขนั ธแ์ ตเ่ ขากไ็ มต่ ดิ กบั ขนั ธ์
ตรงนค้ี วรพากนั ศกึ ษาวา่ อยกู่ บั โลกไมผ่ ดิ กบั โลกนน้ั อยา่ งไร
กค็ อื รโู้ ลก กโ็ ลกเขาอยอู่ ยา่ งนจ้ี ะไปผดิ กบั เขาทำไม โลก
เขาอยนู่ ่ี รอ้ นเขากอ็ ยนู่ ่ี หนาวเขากอ็ ยนู่ ่ี หวิ กระหายกม็ อี ยู่
ในโลก เกดิ แกเ่ จบ็ ตายเขากม็ อี ยใู่ นโลกนเ่ี ปน็ ธรรมดา รปู
รา่ งกายของพวกเรากเ็ ปน็ โลกอนั หนง่ึ เหมอื นกนั เหตฉุ ะนน้ั

มรณานสุ ติ ๒๒

เรากเ็ รยี นศกึ ษาวา่ ของไมเ่ ทย่ี งอยใู่ นโลก กศ็ กึ ษาใหเ้ ขา้ ใจ
เรยี กวา่ ศกึ ษาโลก แตเ่ ราไมเ่ ขา้ ใจเมอ่ื ไหรเ่ รากพ็ น้ โลกไป
ไมไ่ ด้ เหตฉุ ะนน้ั ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งถา้ ไมเ่ ขา้ ใจแจม่ แจง้ ชดั เจน
แลว้ เปน็ อนั วา่ วางไมไ่ ดท้ ง้ั นน้ั แหละ ตดิ อยใู่ นสง่ิ นน้ั พอวาง
ไมไ่ ดก้ ไ็ มเ่ ขา้ ใจ ไมร่ แู้ จม่ แจง้ กต็ อ้ งมคี วามสงสยั อยนู่ น่ั แหละ
เมอ่ื ไหรเ่ ราจะหายสงสยั ในเรอ่ื งอยา่ งน้ี วา่ มนั เปน็ ไตรลกั ษณ์
จริงๆ มันเป็นของไม่เที่ยงจริงๆ ของที่มีความทุกข์จริงๆ
ของทไ่ี มใ่ ชข่ องบคุ คลผใู้ ดจรงิ ๆ เหมอื นของสภาวะตง้ั อยกู่ บั
โลกเคยเหน็ ไหม ถา้ ไมเ่ ชอ่ื กด็ ี ถา้ เรามบี า้ น มรี ถ มเี รอื กด็ ี
ถา้ เราตายไป เราทง้ิ ไวก้ บั โลกหรอื เปลา่ ทง้ั พระภกิ ษุ สาม
เณรกด็ ี มโี บสถม์ วี หิ ารหลงั สวยๆ กแ็ ลว้ แต่ มกี ฏุ ทิ อ่ี ยพู่ กั พา
อาศัยมีเครื่องใช้ต่างๆ ก็ดี มีบาตรสบงจีวรอะไรทุกสิ่งทุก
อยา่ งน้ี แมท้ า่ นมรณภาพ ทา่ นหอบทา่ นกอบโกยไปไหม เอา
ไปดว้ ยไดไ้ หม เอาไปดว้ ยไมไ่ ดส้ กั องคเ์ ดยี ว นเ่ี ปน็ อยา่ งน้ี
แม้ท่านจะเอารูปร่างกายสังขารพระภิกษุสามเณรหลวงปู่
หลวงตากด็ ี ทา่ นมรณภาพไปแลว้ มอี งคไ์ หนบา้ งทา่ นเอารปู
รา่ งกายทา่ นไปดว้ ย มบี า้ งไหม ไมม่ ี ถา้ ไมม่ อี ยา่ งนก้ี เ็ ปน็
สจั ธรรมเปน็ ของจรงิ ทา่ นเอาไปดว้ ยไมไ่ ด้ ทา่ นกห็ วงแหน

มรณานสุ ติ ๒๓

อยู่ตั้งแต่ท่านยังไม่มรณภาพ ท่านก็ดูแลรักษาอย่างดีอยู่
แตม่ นั กด็ อ้ื ดงึ แตกสลายไป ถา้ เราเหน็ อยา่ งนแ้ี ลว้ กท็ ำใจให้
ชดั เจนวา่ ของอะไรทเ่ี รามอี ยใู่ นบา้ นชอ่ ง จะเกบ็ รกั ษาไวใ้ ช้
กเ็ พอ่ื รปู รา่ งกายเทา่ นน้ั เดย๋ี วนเ้ี ราหาอะไรกห็ ามาเพอ่ื กาย
อะไรอะไรทกุ อยา่ งมาประคบประหงมเรอ่ื งกายนแ่ี หละ ทน
ทกุ ขอ์ ยทู่ ง้ั โลกน่ี มนั กม็ ารงุ รงั อยทู่ ร่ี า่ งกายนแ่ี หละ ถา้ เราไม่
พน้ รปู รา่ งกายไปเมอ่ื ไร เราจะพน้ ทกุ ขไ์ ดอ้ ยา่ งไร เราไมร่ ู้
แจง้ เหน็ จรงิ เมอ่ื ไร เหตฉุ ะนน้ั รา่ งกายจงึ เปน็ โลกกต็ อ้ งศกึ ษา
เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจแจม่ แจง้ จะไดพ้ ากนั ลดละปลอ่ ยวาง หรอื ไมย่ ดึ
มน่ั ถอื มน่ั จนเปน็ อปุ าทานจนเหนยี วแนน่ เกนิ ไป ใหเ้ ขา้ ใจ
อยเู่ รอ่ื ยๆ ถา้ ไมร่ ู้ กล็ บู แขง้ ลบู ขาลบู แขนเจา้ ของ ดหู นา้ ดตู า
ดตู นตวั เจา้ ของบอ่ ยๆ วา่ มนั เปน็ ของใครจรงิ ๆ แลว้ เรากต็ อ้ ง
ดใู หเ้ ขา้ ใจ ใหม้ ธี รรมะเกดิ ขน้ึ ภายในใจ เพอ่ื จะไดร้ สู้ ง่ิ เหลา่ น้ี
แล้วจะได้สบายใจ พระอริยเจ้าทั้งหลายก็ดี หลวงปู่ก็ดี
ทท่ี า่ นศกึ ษามาแลว้ ทา่ นเฒา่ ทา่ นแกช่ ราภาพ ทา่ นจะเดนิ
ไปไหนไมไ่ หว ถา้ ถามทา่ นวา่ สบายไหม ทา่ นกบ็ อกวา่ สบาย
ไมเ่ หน็ องคไ์ หนทา่ นวา่ ไมส่ บาย นกั ปฏบิ ตั ทิ า่ นบอกวา่ สบาย
สบายอะไร สังขารร่างกายเฒ่าแก่ทรุดโทรมลุกก็ลุกไม่ได้

มรณานสุ ติ ๒๔

ท่านก็ยังบอกว่าสบาย ยิ้มได้ เพราะท่านสบายใจท่าน
เพราะทา่ นรแู้ จง้ เหน็ จรงิ ในรปู ขนั ธข์ องทา่ นชดั เจน ในโลก
มนั กเ็ หมอื นกนั ทา่ นรจู้ รงิ ทา่ นไมต่ ดิ เขาเรยี กวา่ เหมอื นนำ้
อยบู่ นใบบวั ไมต่ ดิ ใบบวั นน้ั เอง อยกู่ บั โลกแตท่ า่ นไมต่ ดิ เมอ่ื
ไดเ้ หน็ ภกิ ษสุ ามเณรกด็ ี ทา่ นกแ็ นะนำสง่ั สอนแคน่ น้ั ถา้ ไม่
เอาทา่ นกท็ ง้ิ ทา่ นกไ็ มต่ ดิ ใคร ปญั หาตรงนแ้ี หละ การทศ่ี กึ
ษาธรรมทจ่ี ะรู้ เราอยดู่ ว้ ยกนั เปน็ หมเู่ ปน็ กลมุ่ กด็ ี ถา้ หากเรา
ศกึ ษาธรรมะ กถ็ อื เปน็ กายสามคั คอี ยดู่ ว้ ยกนั สรา้ งคณุ งาม
ความดดี ว้ ยกนั เทา่ นน้ั ถา้ หากถงึ กาลถงึ สมยั แลว้ ถงึ เวลา
ความตายมาถงึ แลว้ บอกใหไ้ มแ่ ยกมนั กแ็ ยก ไมอ่ ยากแยก
มันก็แยก แยกจากกันไปคนละทิศละทางแล้ว อันนี้เป็น
สจั ธรรม ทพ่ี วกเราจะนำมาพนิ จิ พจิ ารณา เพราะเราเหน็
แจม่ แจง้ แลว้ วา่ รปู รา่ งกายของคนเรานเ้ี ปน็ ไตรลกั ษณแ์ น่
นอน และถึงความแตกสลาย คือความตายเป็นแน่นอน

เหตฉุ ะนน้ั จงึ อยากสอนใหพ้ วกเราทา่ นทง้ั หลาย เปน็
ภกิ ษสุ ามเณรกด็ ี หรอื อบุ าสกอบุ าสกิ าทง้ั หลายควรจะ
เจรญิ มรณานสุ ตทิ กุ วนั ทกุ วนั วนั ละรอ้ ยครง้ั หรอื สาม

มรณานสุ ติ ๒๕

รอ้ ยครง้ั หา้ รอ้ ยครง้ั กร็ ะลกึ อยบู่ อ่ ยๆ โดยตลอด มนั
จึงจะขยันขันแข็ง ไม่ประมาทสร้างคุณงามความดี
รบี เรว็ ๆหนอ่ ยนะ ชวี ติ ของเรามนั นอ้ ยนดิ เดยี ว มนั นอ้ ย
นดิ เดยี วเทา่ นน้ั นะ มนั ไมน่ านนะ ดวู า่ วนั หนง่ึ ๆ ผา่ นไปทกุ
วนั ทกุ วนั เราพากนั ทำอะไรอยู่ วนั คนื ลว่ งไปลว่ งไป เราทำ
อะไรอยเู่ ดย๋ี วน้ี เราสอนตนเองเราทำอะไร เราทำบาปความ
ชว่ั หรอื เราทำความดี เราไดอ้ ะไรวนั น้ี วนั นเ้ี ราไดป้ ฏบิ ตั ดิ ี
บา้ งไหม ไดอ้ ะไรใหค้ วามสขุ ใจเกดิ ขน้ึ มาบา้ งไหม หรอื มแี ต่
ความเศร้าหมองขุ่นมัววุ่นวายอยู่ เราก็ต้องดูซิความขุ่น
หมองหมองใจวนุ่ วายใจอยู่ กน็ เ่ี ราเสยี เปรยี บซเิ นย่ี วนั หนง่ึ
เรากค็ วรพฒั นาปรบั ปรงุ ใจของเรา ใหม้ นั แชม่ ชน่ื เบกิ บาน
ใหเ้ รามคี วามสขุ อยกู่ บั คณุ งามความดี เราจงึ จะไดท้ พ่ี ง่ึ เปน็
ทพ่ี ง่ึ ของตน

เหตฉุ ะนน้ั เมอ่ื ทกุ ทา่ นทกุ องคก์ ด็ ี เราจำพรรษาแลว้ อยทู่ น่ี ่ี
ควรผูกความพอใจ อยากสร้างคุณงามความดีให้เกิดขึ้น
ศรทั ธาญาตโิ ยมกด็ ี เขา้ พรรษาแลว้ ควรทเ่ี ขา้ วดั ฟงั ธรรม
จำศลี ทกุ วนั พระ วนั โกนกด็ กี ร็ บี ขวนขวาย ถา้ อยบู่ า้ นตนเอง

มรณานสุ ติ ๒๖

ยงั ไมไ่ ดม้ า กพ็ ยายามเจรญิ ภาวนา รบี ทำคณุ งามความดี
เรว็ ๆ หนอ่ ย อยา่ ชะลา่ ใจ อยา่ ปลอ่ ยปละละเลยใหเ้ สยี การ
เสยี เวลาเปลา่ นะ ถา้ เราตง้ั ใจทำคณุ งามความดแี ลว้ ไมป่ ระ
มาทแลว้ คณุ งามความดกี จ็ ะเกดิ มขี น้ึ แกต่ นเอง ผลแลว้
ความสขุ กเ็ กดิ กบั ใคร ตนเองเปน็ คนได้ ไมใ่ ชค่ นอน่ื ได้ ตน
เองเปน็ คนไดร้ บั ความสขุ เมอ่ื ไดร้ บั ความสขุ รอู้ ยบู่ อ่ ยๆ แลว้
เขากส็ บายสบายอยอู่ ยา่ งนน้ั เหมอื นหลวงปหู่ ลวงตา ทา่ น
สบายๆ ใจของทา่ น สบายใจของทา่ นไมต่ ดิ บดั นแ้ี ตร่ า่ งกาย
ของทา่ นมนั อยกู่ บั โลกเปน็ ธรรมดา

เหตฉุ ะนน้ั อยกู่ บั โลกไมต่ ดิ กบั โลก อยกู่ บั ขนั ธก์ ไ็ มต่ ดิ กบั ขนั ธ์
ก็คืออยู่กับร่างกายไม่ติดกับรูปร่างกายนั้นเอง เขาเรียกว่า
ขนั ธ์ รปู ขนั ธ์ เหตฉุ ะนน้ั การบรรยายธรรมเรอ่ื งมรณานสุ ติ
เตอื นใหไ้ มม่ คี วามประมาท และเรอ่ื งไตรลกั ษณค์ วบคกู่ นั ไป
ให้เข้าใจแจ่มแจ้งพอสมควร ก็ขอยุติการบรรยายธรรมไว้
เพยี งแคน่ ้ี เอวงั กม็ ดี ว้ ยประการฉะน้ี

มรณานสุ ติ ๒๗

บนั ทกึ

มรณานสุ ติ ๒๘





รายชอ่ื ผมู้ จี ติ ศรทั ธาพมิ พห์ นงั สอื มรณานสุ ติ

๑. ครอบครวั เจยี รวงศ์ ๑๓,๐๐๐ บาท

๒. คณุ สคุ นธ์ สรุ ฤทธย์ิ างกรู ๑๑,๐๐๐ บาท
๓. คณุ สวุ ฒั น์ - คณุ ศริ พิ นั ธ์ - คณุ สพุ เิ ชฐ -
คณุ วรพรรณ ถาวรทววี งษ์ ๑๐,๘๐๐ บาท
๔. คณุ สงกรานต์ สำราญเรงิ จติ ต์ ๑๐,๐๐๐ บาท
๕. คณะลกู ศษิ ยบ์ า้ นคลงั ทอง ๗,๙๔๐ บาท
๖. Ms. Cheng Geok Seow ๗,๑๐๐ บาท
๗. Mr. Thong Jian Jen ๔,๗๕๐ บาท
๘. คณุ กนกวรรณ บตุ รโพธ์ิ และคณะ ๒,๕๐๐ บาท
๙. รศ.ดร. เสรมิ ศกั ด์ิ - พญ.สรอ้ ยสอาง เศรษฐวานชิ ๒,๐๐๐ บาท
๑๐. คณุ วชิ ติ - สทุ ธนิ ี และด.ช. วสิ ทุ ธิ ญาณอมร ๒,๐๐๐ บาท
๑๑. คณุ รตั นะ-คณุ หทยั กาญจน์ และด.ญ. ตะวนั วาด ทมิ ทอง ๑,๐๐๐ บาท
๑๒. คณุ อมั พร ศรสี ทุ ธพิ ฤทธ์ิ ๑,๐๐๐ บาท
๑๓. คณุ วาสนิ ี ศวิ ะเกอ้ื ๑,๐๐๐ บาท
๑๔. ครอบครวั พสิ ษิ ฐเกษม ๑,๐๐๐ บาท
๑๕. Mr. Paul Woodhead ๑,๐๐๐ บาท
๑๖. คณุ วรรณวมิ ล ณ นคร ๑,๐๐๐ บาท
๑๗. คณุ นอ้ ย - คณุ สมบตั ิ ศรศี รกำพล ๑,๐๐๐ บาท
๑๘. คณุ รศั มศ์ิ า ไสยวงศ์ ๑,๐๐๐ บาท
๑๙. คณุ วราภรณ์ วรธติ กิ ลุ ๕๐๐ บาท
๒๐. คณุ สถาพร สทุ ธาโรจน์ ๕๐๐ บาท
๒๑. คณุ สมคะเนย์ - คณุ ณชิ าวดี และ
ด.ช. ณฐั วรรษ เกษมสำราญ ๕๐๐ บาท
๒๒. คณุ ศริ พิ รรณ สทุ ธาโรจน์ ๕๐๐ บาท
๒๓. น.อ. นพิ ทั ธ เลก็ ขาว ๕๐๐ บาท
๒๔. คณุ เพม่ิ พงศ์ โกมลวทิ ยคณุ ๕๐๐ บาท
๒๕. บรษิ ทั ไมโครเทค ทลู แอนด์ ดาย จำกดั ๕๐๐ บาท

๒๖. บรษิ ทั ไมโครเทค โปรดกั ส์ จำกดั ๕๐๐ บาท
๒๗. คณุ เทนด้ี ไซ ๔๐๐ บาท
๒๘. รศ. พฒุ พิ งษ์ พกุ มาน ๔๐๐ บาท
๒๙. ดร. กาญจนา คำนงึ กจิ ๒๐๐ บาท
๓๐. คณุ ธนนั ตพ์ ร ลคั นาวเิ ชยี ร ๒๐๐ บาท
๓๑. คณุ พวงพร สรุ ะแสน - คณุ พมิ พพ์ นั ธ์ุ เทพศริ ิ ๒๐๐ บาท
๓๒. คณุ ภญิ ญา จลุ นิ ทร และครอบครวั ๒๐๐ บาท
๓๓. คณะนกั ศกึ ษาปรญิ ญาโทภาควชิ าสถติ ิ
คณะวทิ ย์ ม. เชยี งใหม่ ๑๘๐ บาท
๓๔. อ. ศภุ ชยั จารสุ มบรู ณ์ ๑๖๐ บาท
๓๕. รศ. ดร. ชเู พญ็ ศรี วงศพ์ ทุ ธา ๑๕๐ บาท
๓๖. คณุ กมล สนทิ ธรรม ๑๐๐ บาท
๓๗. คณุ วทิ วสั พกุ มาน ๑๐๐ บาท
๓๘. อ. บณั ฑติ า พลบั อนิ ทร์ ๑๐๐ บาท
๓๙. อ. สดุ ารตั น์ ภกั ดี ๑๐๐ บาท
๔๐. คณุ ชยั ยทุ ธ - คณุ สริ กิ ร - ด.ช. วชิ ชากร ธนทรพั ยว์ รี ชา ๑๐๐ บาท
๔๑. คณุ จงดี อปุ การะ ๑๐๐ บาท
๔๒. คณุ วริ ตั น์ - คณุ ทองศรี ศรสี ขุ ๑๐๐ บาท
๔๓. คณุ บวั หอม บญุ แถม ๑๐๐ บาท
๔๔. คณุ รดั เกลา้ สายหรา่ ย ๑๐๐ บาท
๔๕. คณุ ธนพนั ธ์ ศริ โิ ยธพิ นั ธ์ุ ๑๐๐ บาท
๔๖. คณุ ณฐั ภสั สร ๑๐๐ บาท
๔๗. คณุ นภทั ร จำนงคว์ ารี ๔๐ บาท
๔๘. ด.ช. สรยทุ ธ อนิ ทรว์ ร ๔๐ บาท
๔๙. คณุ นพรตั น์ เตชะพนั ธร์ุ ตั นกลุ ๒๐ บาท
๕๐. คณุ สมประสงค์ สทิ ธสิ มบตั ิ ๒๐ บาท
๕๑. คณุ สมหวงั รตั นตรยั ๘,๐๐๐ บาท

รวมเปน็ จำนวนเงนิ ๙๔,๔๐๐ บาท

“ หากบคุ คลใดไดเ้ จรญิ มรณานสุ ติ
เวลาทำสมาธจิ ติ ใจจะไมฟ่ งุ้ ซา่ น

สงบไดเ้ รว็ เพราะไดร้ ะลกึ ถงึ ความตาย
บอ่ ยๆ ตามคำสอนของพระพทุ ธเจา้

กจ็ ะทำใหบ้ คุ คลนน้ั ไดส้ รา้ งคณุ งามความดี
ไดม้ ากตามกำลงั ความสามารถของตน
จงึ เปน็ ผลเปน็ ประโยชนแ์ กช่ วี ติ
ของบคุ คลนน้ั ทไ่ี ดเ้ กดิ มาเปน็ มนษุ ย”์