อรหันตธรรมบท ชุดที่ ๒

“äÁè¹Ò¹Ë¹Í ¡Ò¹éըѡ¹Í¹·Ñºá¼è¹´Ô¹
¡Ò¹ÕéÁÕÇÔ­­Ò³ä»»ÃÒÈ ÍѹºØ¤¤Å·Ôé§áÅéÇ

ÃÒǡѺ·è͹äÁéäÁèÁÕ»ÃÐâª¹ì ©Ð¹éѹ”

~ ¨ÔµµÇÃä ~

¾ à Р»Ù µÔ ¤Ñ µ µ µÔ Ê Ê à ¶ à Ð

กุลบุตรชาวกรุงสาวัตถีผู้หนึ่ง เมื่อได้ฟังธรรมกถาในสำนักของ
พระศาสดาแล้ว ได้ถวายชีวิตในพระศาสนา เมื่อบรรพชา
อุปสมบทแล้ว ได้ชื่อว่า พระติสสเถระ

เมื่อกาลล่วงไป ๆ โรคได้เกิดขึ้นในกายของท่าน ต่อมขนาด
เท่าเมล็ดผักกาดผุดขึ้น มันโตขึ้นโดยลำดับ ประมาณเท่าเมล็ดถั่วเขียว
ประมาณเท่าเมล็ดถั่วดำ ประมาณเท่าเมล็ดกระเบา ประมาณเท่าผลมะขาม
ป้อม ประมาณเท่าผลมะตูม แล้วได้แตกออก กายของท่านจึงเป็นช่องเล็ก
ช่องน้อย ท่านจึงได้ชื่อว่า พระปูติคัตตติสสเถระ หมายถึงพระติสสเถระผู้มี
กายเน่า ต่อมากระดูกของท่านได้แตก ผ้านุ่งและผ้าห่มเปื้อนด้วยหนอง
และเลือด พวกภิกษุลูกศิษย์ไม่อาจจะปรนนิบัติท่านได้ จึงพากันทอดทิ้งท่าน

ก็ธรรมดาว่า พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมไม่ทรงละการตรวจดูโลก ๒
วาระ คือ ในกาลใกล้รุ่ง เมื่อทรงตรวจดูโลก ทรงตรวจดูตั้งแต่ขอบปากแห่ง
จักรวาล มาสู่พระคันธกุฎี ในเวลาเย็น ทรงตรวจดูตั้งแต่พระคันธกุฎี ออกไป
ภายนอก ก็ในสมัยนั้น พระปูติคัตตติสสเถระ ปรากฏในข่ายพระญาณของ
พระผู้มีพระภาคเจ้า พระศาสดาทรงเห็นอุปนิสัยแห่งพระอรหัตของติสสภิกษุ
ทรงดำริว่า

“ภิกษุนี้ ถูกพวกลูกศิษย์ทอดทิ้ง เว้นจากเราแล้ว ก็ไม่มีที่พึ่งอื่น”

ดังนี้แล้ว จึงเสด็จออกจากพระคันธกุฎี เสด็จไปสู่โรงไฟ ทรงล้างหม้อ
ใส่น้ำ ยกตั้งบนเตา ขณะทรงรอให้น้ำร้อน ได้เสด็จไปจับปลายเตียงที่
พระติสสเถระนอน พวกภิกษุได้กราบทูลว่า

“ขอพระองค์ จงเสด็จหลีกไป พระพุทธเจ้าข้า Audio 28
พวกข้าพระองค์จักยกเอง”

พวกภิกษุช่วยกันยกเตียง นำไปสู่โรงไฟ พระศาสดา

201

ทรงให้นำรางมา ทรงเทน้ำร้อนใส่ ทรงสั่งภิกษุเหล่านั้นให้เปลื้องเอาผ้าห่ม
ของพระเถระออก ให้ขยำด้วยน้ำร้อน แล้วให้ผึ่งแดด พระศาสดาประทับยืน
ที่ใกล้พระเถระ ทรงรดกายท่านให้ชุ่มด้วยน้ำอุ่น ทรงถูกายของท่าน แล้วให้
ท่านอาบน้ำ เมื่ออาบน้ำเสร็จ ผ้าห่มของท่านก็แห้ง พระศาสดาทรงช่วยท่าน
ให้นุ่งผ้าห่ม ทรงให้ขยำผ้ากาสาวะที่ท่านนุ่งด้วยน้ำ แล้วให้ผึ่งแดด เมื่อน้ำ
ที่กายของท่านแห้ง ผ้ากาสาวะนั้นก็แห้ง ท่านนุ่งผ้ากาสาวะผืนหนึ่ง ห่มผ้า
กาสาวะอีกผืนหนึ่ง ท่านมีกายเบา มีจิต มีอารมณ์เป็นหนึ่ง ได้นอนลงบน
เตียง พระศาสดาประทับยืน ณ ที่เหนือศีรษะของท่าน ตรัสว่า

“ภิกษุ กายของเธอนี้ มีวิญญาณไปปราศแล้ว หาอุปการะมิได้ จักนอน
บนแผ่นดิน เหมือนท่อนไม้”

ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า

“ไม่นานหนอ กายนี้จักนอนทับแผ่นดิน
กายนี้มีวิญญาณไปปราศ อันบุคคลทิ้งแล้ว
ราวกับท่อนไม้ไม่มีประโยชน์ ฉะนั้น”

ในเวลาจบเทศนา พระปูติคัตตติสสเถระ บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วย
ปฏิสัมภิทา แม้ชนอื่นเป็นอันมาก ก็ได้เป็นพระอริยบุคคล มีพระโสดาบัน
เป็นต้น เมื่อพระเถระบรรลุพระอรหัตแล้ว ก็ปรินิพพาน พระศาสดาโปรดให้
ทำสรีรกิจของท่าน ทรงเก็บอัฐิธาตุ แล้วโปรดให้ทำเจดีย์ไว้

พวกภิกษุ กราบทูลถามพระศาสดาว่า
“พระพุทธเจ้าข้า พระปูติคัตตติสสเถระ บังเกิดในที่ไหน”
พระศาสดาตรัสว่า
“เธอปรินิพพานแล้ว ภิกษุทั้งหลาย”

202

“พระพุทธเจ้าข้า กายของภิกษุผู้ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัยแห่งพระอรหัต
เห็นปานนั้น เกิดเป็นกายเน่าเพราะเหตุอะไร กระดูกทั้งหลายแตกแล้ว
เพราะเหตุอะไร อะไรเป็นเหตุถึงความเป็นอุปนิสัยแห่งพระอรหัตของท่าน
เล่า”

พระพุทธเจ้าตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย ผลนี้ทั้งหมดเกิดแล้วแก่ติสสะ นั่นก็เพราะกรรมที่ตัวทำ
ไว้”
“กรรมอะไรที่ท่านทำไว้ พระพุทธเจ้าข้า”
“ภิกษุทั้งหลาย ถ้ากระนั้น พวกเธอจงฟัง”
ดังนี้แล้ว ทรงนำอดีตนิทานมาตรัสดังต่อไปนี้

บุรพกรรมของพระติสสะ
ในกาลแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระนามว่ากัสสปะ พระติสสะนี้
เป็นพรานนก ได้ฆ่านกเป็นอันมากเพื่อขาย เหลือนกที่ยังขายไม่ได้อยู่ จึงคิด
ว่า
“นกที่เหลือจากขาย อันเราฆ่าเก็บไว้จักเน่าเสีย”
เขาจึงหักกระดูกแข้งและกระดูกปีกของนกเหล่านั้น ทำให้มันไม่อาจบิน
หนีได้ แล้วกองไว้ เขาขายนกเหล่านั้นในวันรุ่งขึ้น ในเวลาที่ได้นกมา
มากมาย ก็ให้ปิ้งไว้ เพื่อเก็บไว้กินเอง
ต่อมาวันหนึ่ง เมื่อโภชนะมีรสของเขาสุกแล้ว พระขีณาสพรูปหนึ่ง เที่ยว
ไปเพื่อบิณฑบาต ได้ยืนอยู่ที่ประตูเรือนของเขา เขาเห็นพระเถระแล้ว ยังจิต
ให้เลื่อมใสคิดว่า
“สัตว์มีชีวิตมากมาย ถูกเราฆ่าตาย ก็พระผู้เป็นเจ้ายืนอยู่ที่ประตูเรือน

203

ของเรา และโภชนะอันมีรสก็มีพร้อมอยู่ภายในเรือน เราจะถวายบิณฑบาต
แก่ท่าน”

ดังนี้แล้วจึงรับบาตรของพระขีณาสพนั้น ใส่โภชนะอันมีรสนั้นให้เต็ม
บาตร ถวายแด่พระเถระ แล้วไหว้ด้วยเบญจางคประดิษฐ์ กล่าวว่า

“ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าพึงถึงที่สุดแห่งธรรมที่ท่านเห็นเถิด”
พระเถระได้ทำอนุโมทนาว่า
“จงเป็นอย่างนั้น”

***
ดังนี้แล้ว พระศาสดาได้ตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย ผลทั้งหมดนั่นสำเร็จแล้วแก่ติสสะ ด้วยอำนาจแห่งกรรม
ที่ติสสะทำแล้วในกาลนั้นนั่นเอง กายของติสสะเกิดเน่าเปื่อย และกระดูกทั้ง
หลายแตก ก็ด้วยผลของการทุบกระดูกนกทั้งหลาย ติสสะบรรลุพระอรหัต
ก็ด้วยผลของการถวายบิณฑบาตอันมีรสแก่พระขีณาสพ”

204

¼้Ù ´่× Á Ã Ê ÍÑ ¹ à ¡Ô ´ á µ่ ÇÔ à Ç ¡

“ºØ¤¤Å´×èÁÃÊÍѹà¡Ô´áµèÇÔàÇ¡
áÅÐÃʾÃйԾ¾Ò¹ à»ç¹·Õèà¢éÒä»Ê§º

´è×ÁÃʻյÔÍѹà¡Ô´áµè¸ÃÃÁ
ÂèÍÁà»ç¹¼éÙäÁèÁÕ¤ÇÒÁ¡ÃÐǹ¡ÃÐÇÒ äÁèÁÕºÒ»”

~ ÊØ¢ÇÃä ~

¾ Ã Ð µÔ Ê Ê à ¶ Ã Ð

พระศาสดาตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย จากนี้ไป ๔ เดือน เราจักปรินิพพาน”

ภิกษุ ๗๐๐ ในสำนักของพระศาสดาเกิดความสะดุ้ง ธรรมสังเวช
เกิดขึ้นแก่พระขีณาสพทั้งหลาย พวกภิกษุปุถุชนไม่สามารถจะอด
กลั้นน้ำตาได้ เหล่าภิกษุเป็นพวก ๆ เที่ยวปรึกษากันว่า

“พวกเราจักทำอย่างไรหนอ”

ครั้งนั้น ภิกษุรูปหนึ่ง ชื่อว่าติสสะคิดว่า

“ได้ยินว่า พระศาสดาจักปรินิพพานในอีก ๔ เดือนข้างหน้า ก็เรายังเป็น
ผู้มีราคะอยู่ เมื่อพระศาสดายังทรงพระชนม์อยู่นั่นแหละ เราควรบรรลุ
พระอรหัตให้ได้”

ดังนี้แล้ว จึงอยู่ผู้เดียวเท่านั้นในอิริยาบถ ๔ การไปสู่สำนักของเหล่า
ภิกษุ หรือการสนทนาปราศรัยกับผู้ใดผู้หนึ่ง ย่อมไม่มี

ครั้งนั้น เหล่าภิกษุกล่าวกะท่านว่า

“ท่านติสสะ เหตุไร ท่านจึงทำอย่างนี้”

ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลความเป็นไปนั้นแด่พระศาสดา แล้วกราบทูลว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระติสสเถระไม่มีความรักในพระองค์”

พระศาสดารับสั่งให้หาท่านมา แล้วตรัสถามว่า

“ติสสะ เหตุไร เธอจึงทำอย่างนั้น”

เมื่อท่านกราบทูลความประสงค์ของตนแล้ว พระศาสดา Audio 29
ประทานสาธุการว่า

“ดีละ ติสสะ”

207

แล้วตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย ผู้มีความรักในเรา จงเป็นเหมือนติสสะเถิด แม้คน
กระทำการบูชาอยู่ด้วยของหอมและระเบียบดอกไม้ เป็นต้น ไม่ชื่อว่าบูชา
เราเลย แต่คนผู้ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมนั่นแหละ ชื่อว่าบูชาเรา”
แล้วตรัสพระคาถานี้ว่า

“บุคคลดื่มรสอันเกิดแต่วิเวก
และรสพระนิพพาน เป็นที่เข้าไปสงบ
ดื่มรสปีติอันเกิดแต่ธรรม
ย่อมเป็นผู้ไม่มีความกระวนกระวาย ไม่มีบาป”
ในกาลจบเทศนา พระติสสเถระบรรลุพระอรหัตแล้ว เทศนาได้มี
ประโยชน์แม้แก่มหาชน ดังนี้แล

208

»ÃÐÁÇŸÃÃÁº·

¼ŒÁÙ ÊÕ ‹Ç¹áÅÐäÁÁ‹ Õʋǹá˧‹ ÊÒÁ­Ñ ¼Å

ËÒ¡Çèҹ깡ÅèÒǾÃоط¸¾¨¹ìÍѹÁÕ»ÃÐ⪹ìà¡×éÍ¡ÙÅ áÁéÁÒ¡
áµèà»ç¹¼éÙ»ÃÐÁÒ·áÅéÇ äÁè·ÓµÒÁ¾Ãоط¸¾¨¹ì¹éѹä«Ãé
à¢ÒÂèÍÁäÁèà»ç¹¼éÙÁÕÊèǹáËè§ÊÒÁÑ­¼Å
àËÁ×͹¤¹àÅÕé§⤹Ѻ⤷Ñé§ËÅÒ¢ͧª¹àËÅèÒÍè×¹
ÂèÍÁà»ç¹¼éÙäÁèÁÕÊèǹáË觻ѭ¨â¤ÃÊ ©Ð¹Ñé¹

ËÒ¡Çèҹ깡ÅèÒǾÃоط¸¾¨¹ìÍѹÁÕ»ÃÐ⪹ìà¡é×Í¡ÙÅ áÁé¹éÍÂ
áµèà»ç¹¼ÙéÁÕ»¡µÔ»ÃоĵԸÃÃÁÊÁ¤ÇÃá¡è¸ÃÃÁä«Ãé
à¢ÒÅÐÃҤРâ·ÊÐ áÅÐâÁËÐáÅéÇ
Ãé٪ͺ ÁÕ¨ÔµËÅØ´¾é¹´ÕáÅéÇ
ËÁ´¤ÇÒÁÂÖ´¶×Íã¹âÅ¡¹éÕËÃ×Íã¹âš˹éÒ
à¢ÒÂèÍÁà»ç¹¼éÙÁÕÊèǹáËè§ÊÒÁÑ­¼Å

~ ÂÁ¡ÇÃä ~

äÁ‹¾Ö§à»¹š ¼ÙŒà´¹Ô ·Ò§ä¡Å

¡ÒúǪ¡çÂÒ¡ ¡ÒÃÂÔ¹´Õ¡çÂÒ¡
àÃ×͹·Õ軡¤ÃͧäÁè´ÕãËéà¡Ô´·Ø¡¢ì
¡ÒÃÍÂÙèÃèÇÁ¡Ñº¼éÙäÁèàÊÁ͡ѹà»ç¹·Ø¡¢ì
¼éÙà´Ô¹·Ò§ä¡Å¡ç¶Ù¡·Ø¡¢ìµÔ´µÒÁ
à¾ÃÒЩйÑé¹ äÁè¾Ö§à»ç¹¼éÙà´Ô¹·Ò§ä¡Å
áÅÐäÁè¾Ö§à»ç¹¼éÙÍѹ·Ø¡¢ìµÔ´µÒÁ

~ »¡Ô³³¡ÇÃä ~

äÁ¤‹ ÇÃÇÒ§ã¨

ÀÔ¡ÉØÂѧäÁè¶Ö§¤ÇÒÁÊéÔ¹ÍÒÊÇÐ ÍÂèÒà¾Ôè§ÇÒ§ã¨
´éÇÂà˵ØÊÑ¡ÇèÒÈÕÅáÅÐÇѵÃ
´éǤÇÒÁà»ç¹¾ËÙÊÙµ
´éÇÂÍѹä´éÊÁÒ¸Ô
´éÇÂÍѹ¹Í¹ã¹·èÕʧѴ
ËÃ×Í´éÇÂà˵Øà¾Õ§ÃéÙÇèÒ
àÃÒ¶Ù¡µéͧÊØ¢ã¹à¹¡¢ÑÁÁÐ
«Ö觻ضت¹àʾäÁèä´éáÅéÇ

~ ¸ÑÁÁѵ¶ÇÃä ~

¼äŒÙ Á‹¾º·Ò§á˧‹ »­˜ ­Ò

¡çºØ¤¤ÅÂѧ˹ØèÁá¹è¹ÁÕ¡ÓÅѧ
áµèäÁè¢Âѹ㹡ÒÅ·Õè¤ÇâÂѹ
à¢éÒ¶Ö§¤ÇÒÁà»ç¹¼éÙà¡Õ¨¤ÃéÒ¹
ÁÕ㨻ÃСͺ´éǤÇÒÁ´ÓÃÔÍѹ¨ÁáÅéÇ

¢éÕà¡Õ¨ à¡Õ¨¤ÃéÒ¹
ÂèÍÁäÁè»ÃÐʺ·Ò§´éÇ»ѭ­Ò

~ ÁÃäÇÃä ~

¡ÒúǪ·ÕèÂ͋ Ë‹͹

Ë­éÒ¤Ò·ÕèºØ¤¤Å¨ÑºäÁè´Õ ÂèÍÁµÒÁºÒ´Á×͹Ñè¹àͧ ©Ñ¹ã´
¤Ø³à¤Ãè×ͧà»ç¹ÊÁ³Ð·ÕèºØ¤¤ÅÅÙº¤ÅÓäÁè´Õ
ÂèÍÁ¤ÃèÒà¢Òä»ã¹¹Ã¡ ©Ñ¹¹éѹ
¡ÒçҹÍÂèÒ§ã´ÍÂèҧ˹Ö觷èÕÂèÍËÂè͹
ÇѵÃã´·èÕàÈÃéÒËÁͧ
¾ÃËÁ¨ÃÃÂì·èÕÃÐÅÖ¡´éǤÇÒÁÃѧà¡Õ¨
¡ÃÃÁ·Ñé§ÊÒÁÍÂèÒ§¹éѹ ÂèÍÁäÁèÁÕ¼ÅÁÒ¡

ËÒ¡ÇèҺؤ¤Å¾Ö§·Ó¡ÃÃÁã´ ¤Ç÷ӡÃÃÁ¹Ñé¹ãËé¨ÃÔ§
¤Çúҡºèѹ·Ó¡ÃÃÁ¹éѹãËéÁèѹ

à¾ÃÒÐÇèÒÊÁ³¸ÃÃÁà¤Ã×èͧÅÐàÇé¹·èÕÂèÍËÂè͹ ÂÔè§à¡ÅÕè¸ØÅÕŧ

~ ¹ÔÃÂÇÃä ~

¤ÇÒÁà¡Ô´¢é¹Ö ¢Í§¾Ãоط¸à¨ŒÒ

¤ÇÒÁà¡Ô´¢éÖ¹áË觾Ãоط¸à¨éÒ·éѧËÅÒ à»ç¹à˵عÓÊØ¢ÁÒ
¡ÒÃáÊ´§¸ÃÃÁ¢Í§ÊѵºØÃØÉ à»ç¹à˵عÓÊØ¢ÁÒ
¤ÇÒÁ¾ÃéÍÁà¾ÃÕ§¢Í§ËÁÙè à»ç¹à˵عÓÊØ¢ÁÒ

¤ÇÒÁà¾ÕÂâͧª¹¼Ùé¾ÃéÍÁà¾ÃÕ§¡Ñ¹ à»ç¹à˵عÓÊØ¢ÁÒ

~ ¾Ø·¸ÇÃä ~

º³Ñ ±µÔ äÁ·‹ ÓºÒ»

ºÑ³±ÔµÂèÍÁäÁè·ÓºÒ» à¾ÃÒÐà˵ØáË觵¹
ÂèÍÁäÁè·ÓºÒ» à¾ÃÒÐà˵ØáË觺ؤ¤ÅÍè×¹

ºÑ³±ÔµäÁè¾Ö§»ÃÒö¹ÒºØµÃ
äÁè¾Ö§»ÃÒö¹Ò·ÃѾÂì
äÁè¾Ö§»ÃÒö¹ÒáÇè¹á¤Çé¹

äÁè¾Ö§»ÃÒö¹Ò¤ÇÒÁÊÓàÃç¨à¾×è͵¹â´ÂäÁèà»ç¹¸ÃÃÁ
ºÑ³±Ôµ¹éѹ¾Ö§à»ç¹¼éÙÁÕÈÕÅ Áջѭ­Ò µéѧÍÂèÙ㹸ÃÃÁ

~ »Ñ³±ÔµÇÃä ~

¼ŒÙªÕéºÍ¡¢ÁØ ·Ã¾Ñ ãˌ

ºØ¤¤Å¾Ö§àËç¹¼éÙÁջѭ­Òã´«èÖ§à»ç¹¼éÙ¡ÅèÒǹԤ¤ËÐ ªÕéâ·É
ÇèÒà»ç¹àËÁ×͹¼ÙéºÍ¡¢ØÁ·ÃѾÂìãËé

¾Ö§¤º¼éÙÁջѭ­Òàªè¹¹éѹ «èÖ§à»ç¹ºÑ³±Ôµ
à¾ÃÒÐÇèÒ àÁè×ͤº·èÒ¹¼Ùéàªè¹¹éѹ

ÁÕáµè¤Ø³ÍÂèÒ§»ÃÐàÊÃÔ° äÁèÁÕâ·É·èÕÅÒÁ¡

~ »Ñ³±ÔµÇÃä ~

¼ÙàŒ Ë繸ÃÃÁÍѹÂÍ´àÂèÕÂÁ

¡ç¼Ùéã´äÁèàË繸ÃÃÁÍѹÂÍ´àÂèÕÂÁ ¾Ö§à»ç¹ÍÂèÙ ñðð »Õ
¤ÇÒÁà»ç¹ÍÂÙèÇѹà´ÕÂǢͧ¼ÙéàË繸ÃÃÁÍѹÂÍ´àÂÕèÂÁ

»ÃÐàÊÃÔ°¡ÇèÒ¤ÇÒÁà»ç¹ÍÂÙè¢Í§¼éÙ¹éѹ

~ ÊËÑÊÊÇÃä ~

¼ŒÙÍ‹Ùã¡Å¾Œ ÃйԾ¾Ò¹

ÀÔ¡ÉØÂÔ¹´ÕáÅéÇ㹤ÇÒÁäÁè»ÃÐÁÒ·
ÁÕ»¡µÔàËç¹ÀÑÂ㹤ÇÒÁ»ÃÐÁÒ·
äÁè¤ÇÃà¾×èͨÐàÊè×ÍÁ¨Ò¡ÁÃäáÅмÅ
µÑé§ÍÂÙèáÅéÇã¹·Õèã¡ÅéáË觾ÃйԾ¾Ò¹·Õà´ÕÂÇ

~ ÍÑ»»ÁÒ·ÇÃä ~

·Ò§·ÁèÕ ÒÃËÒäÁ¾‹ º

ÁÒÃÂèÍÁäÁè»ÃÐʺ·Ò§¢Í§·èÒ¹¼éÙÁÕÈÕŶ֧¾ÃéÍÁáÅéÇ
ÁÕ»¡µÔÍÂèÙ´éǤÇÒÁäÁè»ÃÐÁÒ·
¾é¹ÇÔàÈÉáÅéÇà¾ÃÒÐÃé٪ͺàËÅèÒ¹éѹ

~ »Ø»¼ÇÃä ~

à·ÂèÕ Ç令¹à´ÂÕ Ç´¡Õ Çҋ

¶éÒÇèҺؤ¤Å¾Ö§ä´éÊËÒ¼éÙÁջѭ­Òà¤Ãè×ͧÃÑ¡ÉÒµÑÇ
ÁÕ¸ÃÃÁà¤Ã×èͧÍÂÙèÍѹ´Õ à»ç¹¹Ñ¡»ÃÒª­ì äÇéà»ç¹¼Ùéà·ÕèÂÇä»´éÇ¡ѹä«Ãé

à¢Ò¾Ö§¤Ãͺ§ÓÍѹµÃÒ·Ñé§ÊÔé¹àÊÕÂáÅéÇ
¾Ö§à»ç¹¼ÙéÁÕã¨ÂÔ¹´Õ ÁÕÊµÔ à·ÕèÂÇ仡ѺÊËÒ¹éѹ

ËÒ¡ÇèҺؤ¤ÅäÁè¾Ö§ä´éÊËÒ¼éÙÁջѭ­Òà¤Ãè×ͧÃÑ¡ÉÒµÑÇ
ÁÕ¸ÃÃÁà¤Ãè×ͧÍÂèÙÍѹ´Õà»ç¹¹Ñ¡»ÃÒª­ì äÇéà»ç¹¼éÙà·èÕÂÇä»´éÇ¡ѹä«Ãé

à¢Ò¾Ö§à·ÕèÂÇ令¹à´ÕÂÇ
àËÁ×͹¾ÃÐÃҪҷçÅÐáÇè¹á¤Çé¹·èշ窹Ðà´ç´¢Ò´áÅéÇ
ËÃ×ÍàËÁ×͹ªéÒ§ªè×ÍÇèÒÁҵѧ¤Ð ÅÐâ¢Å§áÅéÇ à·ÕèÂÇä»ã¹»èÒµÑÇà´ÕÂÇ ©Ð¹éѹ

¤ÇÒÁà·èÕÂÇä»áË觺ؤ¤Å¤¹à´ÕÂÇ»ÃÐàÊÃÔ°¡ÇèÒ
à¾ÃÒФسà¤Ãè×ͧà»ç¹ÊËÒ äÁèÁÕÍÂèÙ㹪¹¾ÒÅ
ºØ¤¤Å¹éѹ¾Ö§à»ç¹¼éÙ¼éÙà´ÕÂÇà·ÕèÂÇä» àËÁ×͹ªéÒ§ª×èÍÁҵѧ¤Ð
µÑÇÁÕ¤ÇÒÁ¢Ç¹¢ÇÒ¹éÍÂà·ÕèÂÇä»ÍÂÙèã¹»èÒ ©Ð¹Ñé¹

áÅÐäÁè¾Ö§·ÓºÒ»·Ñé§ËÅÒÂ

~ ¹Ò¤ÇÃä ~

¼ŒÙäÁ‹¤Å¡Ø ¤ÅÕ´ŒÇÂËÁ‹Ù

àÃÒàÃÕ¡ºØ¤¤Å¼ÙéäÁèà¡ÕèÂÇ¢éͧ¡Ñºª¹ ò ¨Ó¾Ç¡
¤×Í ¤ÄËÑʶì ñ ºÃþªÔµ ñ

¼ÙéäÁèÁÕÍÒÅÑÂà·ÕèÂÇä» ¼Ùé»ÃÒö¹Ò¹éÍÂ
ÇèÒà»ç¹¾ÃÒËÁ³ì

~ ¾ÃÒËÁ³ÇÃä ~

àËÁ×͹ºØÃÉØ ¼¡ÙŒ ØÁ¢Í

àÁ×èÍ¡è͹ ¨Ôµ¹Õéä´éà·èÕÂǨÒÃԡ仵ÒÁÍÒ¡Ò÷Õè»ÃÒö¹Ò
µÒÁÍÒÃÁ³ì·èÕã¤Ãè áÅеÒÁ¤ÇÒÁʺÒÂ
Çѹ¹éÕ àÃҨѡ¢èÁÁѹ´éÇÂâ¹ÔâÊÁ¹ÊÔ¡ÒÃ

»ÃÐ˹èÖ§¹Ò¤ÇÒ­ªéÒ§¢èÁªéÒ§·èիѺÁѹ ©Ð¹éѹ

~ ¹Ò¤ÇÃä ~

¼Ùˌ ǹä»Êً»Ò† ÍÕ¡

ºØ¤¤Åã´ÁÕÍÒÅÑ ´Ø¨ËÁèÙäÁéÍѹµÑé§ÍÂÙèã¹»èÒ
ÍÍ¡áÅéÇ ¹éÍÁä»ã¹»èÒ

¾é¹¨Ò¡»èÒáÅéÇ ÂѧáÅè¹ä»ÊÙè»èÒµÒÁà´ÔÁ
·èÒ¹·Ñé§ËÅÒ¨§´ÙºØ¤¤Å¹Ñé¹¹èѹáÅ

à¢Ò¾é¹áÅéǨҡà¤Ãè×ͧ¼Ù¡ ÂѧáÅè¹ä»ÊÙèà¤Ã×èͧ¼Ù¡µÒÁà´ÔÁ

~ µÑ³ËÒÇÃä ~

¼ºÙŒ ÃÔâÀ¤âÀª¹Ð´ŒÇ»ÅÒÂ˭Ҍ ¤Ò

¤¹¾Òž֧ºÃÔâÀ¤âÀª¹Ð´éÇ»ÅÒÂË­éÒ¤Ò·Ø¡ æ à´×͹
à¢ÒÂèÍÁäÁè¶Ö§àÊÕéÂÇ·Õè ñö áË觷èÒ¹¼éÙÁÕ¸ÃÃÁÍѹ¹Ñºä´éáÅéÇ

~ ¾ÒÅÇÃä ~

ÊóÐÍѹà¡ÉÁ¤×;ÃÐÃµÑ ¹µÃÑÂ

Á¹ØÉÂìà»ç¹ÍѹÁÒ¡¶Ù¡ÀѤء¤ÒÁáÅéÇ
ÂèÍÁ¶Ö§ÀÙà¢Ò »èÒ ÍÒÃÒÁ áÅÐÃØ¡¢à¨´ÕÂìÇèÒà»ç¹·Õè¾Öè§

ÊóйèѹáÅäÁèà¡ÉÁ ÊóйèѹäÁèÍØ´Á
à¾ÃÒкؤ¤ÅÍÒÈÑÂÊóйÑè¹ ÂèÍÁäÁè¾é¹¨Ò¡·Ø¡¢ì·Ñ駻ǧä´é

ÊèǹºØ¤¤Åã´¶Ö§¾Ãоط¸ ¾ÃиÃÃÁ áÅоÃÐʧ¦ì ÇèÒà»ç¹·èÕ¾èÖ§
ÂèÍÁàËç¹ÍÃÔÂÊѨ ô ¤×Í ·Ø¡¢ì à˵ØãËéà¡Ô´·Ø¡¢ì

¤ÇÒÁ¡éÒÇÅèǧ·Ø¡¢ì áÅÐÁÃäÁÕͧ¤ì ø Íѹ»ÃÐàÊÃÔ°
«èÖ§ÂѧÊѵÇìãËé¶Ö§¤ÇÒÁʧºáË觷ء¢ì´éÇ»ѭ­ÒªÍº

ÊóйèѹáŢͧºØ¤¤Å¹éѹà¡ÉÁ ÊóйèѹÍØ´Á
à¾ÃÒкؤ¤ÅÍÒÈÑÂÊóйèѹ ÂèÍÁ¾é¹¨Ò¡·Ø¡¢ì·éѧ»Ç§ä´é

~ ¾Ø·¸ÇÃä ~

¼ÙŒ»ÃдºÑ ¡Ò »Ãоĵ¸Ô ÃÃÁ

áÁé¶éҺؤ¤Å»ÃдѺáÅéÇ
¾Ö§»ÃоĵÔÊÁèÓàÊÁÍ à»ç¹¼Ùéʧº ½Ö¡áÅéÇ

à·èÕ§¸ÃÃÁ ÁÕ»¡µÔ»ÃоĵԻÃÐàÊÃÔ°
ÇÒ§àÊÕ«Öè§ÍÒª­Òã¹ÊѵÇì·Ø¡¨Ó¾Ç¡
ºØ¤¤Å¹Ñé¹à»ç¹¾ÃÒËÁ³ì à»ç¹ÊÁ³Ð à»ç¹ÀÔ¡ÉØ

~ ·Ñ³±ÇÃä ~

ÂÍ´¹Ñ¡Ãºã¹Ê§¤ÃÒÁ

¡ç¼éÙã´¾Ö§¡ÅèÒǤҶҵÑé§ÃéÍ «Öè§äÁè»ÃСͺ´éǺ·à»ç¹»ÃÐ⪹ì
º·áË觸ÃÃÁº·à´ÕÂÇ·ÕèºØ¤¤Å¿Ñ§áÅéÇ Ê§ºÃЧѺä´é »ÃÐàÊÃÔ°¡ÇèÒ

¼éÙã´¾Ö§ª¹ÐÁ¹ØÉÂì¾Ñ¹Ë¹Ö觤ٳ´éǾѹ˹èÖ§ã¹Ê§¤ÃÒÁ
¼éÙ¹éѹËÒªè×ÍÇèÒà»ç¹ÂÍ´áË觪¹¼éÙª¹Ðã¹Ê§¤ÃÒÁäÁè
Êèǹ¼éÙã´ª¹Ðµ¹¤¹à´ÕÂÇä´é
¼Ùé¹Ñé¹áÅ à»ç¹ÂÍ´áË觼Ù骹Ðã¹Ê§¤ÃÒÁ

~ ÊËÑÊÊÇÃä ~

¼½ŒÙ ƒ¡µ¹

Íѹ¤¹ä¢¹éÓ·éѧËÅÒ ÂèÍÁ䢹éÓ
ªèÒ§È÷Ñé§ËÅÒ ÂèÍÁ´Ñ´ÅÙ¡ÈÃ
ªèÒ§¶Ò¡·Ñé§ËÅÒ ÂèÍÁ¶Ò¡äÁé
¼ÙéÊ͹§èÒ·Ñé§ËÅÒ ÂèÍÁ½Ö¡µ¹

~ ·Ñ³±ÇÃä ~

¡Ò÷ӷèÕ¾èÖ§´ŒÇ¸ÃÃÁ

¼éÙÁջѭ­Ò¾Ö§·Óà¡ÒзÕèËéǧ¹éÓ·èÇÁ·ÑºäÁèä´é
´éǤÇÒÁËÁÑè¹ ´éǤÇÒÁäÁè»ÃÐÁÒ·
´éǤÇÒÁÃÐÇѧ áÅдéǤÇÒÁ½Ö¡

~ ÍÑ»»ÁÒ·ÇÃä ~

¨µÔ ·è¹Õ Ó¤ÇÒÁÊØ¢ÁÒãˌ

¡Òý֡¨ÔµÍѹ¢èÁä´éÂÒ¡ à»ç¹¸ÃÃÁªÒµÔàÃçÇ
ÁÑ¡µ¡ä»ã¹ÍÒÃÁ³ìµÒÁ¤ÇÒÁã¤Ãè à»ç¹¡ÒôÕ
à¾ÃÒÐÇèÒ¨Ôµ·èÕ½Ö¡áÅéÇ ÂèÍÁà»ç¹à˵عÓÊØ¢ÁÒãËé

~ ¨ÔµµÇÃä ~

ànj¹ºÒ»àËÁ×͹ànj¹ÂÒ¾ÔÉáÅзҧÁÀÕ ÑÂ

ºØ¤¤Å¾Ö§àÇ鹡ÃÃÁªèÑÇ·éѧËÅÒÂàÊÕÂ
àËÁ×͹¾èͤéÒÁÕ·ÃѾÂìÁÒ¡ Áվǡ¹éÍ àÇé¹·Ò§Íѹ¾Ö§¡ÅÑÇ

àËÁ×͹¼Ùéµéͧ¡ÒèÐà»ç¹ÍÂèÙ àÇé¹ÂÒ¾ÔÉàÊÕ ©Ð¹Ñé¹

~ »Ò»ÇÃä ~

¼Ù¶Œ ͹ÅèÔÁÊÅÑ¡ä´áŒ Ånj

àÃÒàÃÕ¡ºØ¤¤Å¼ÙéµÑ´ªÐà¹ÒÐ àª×Í¡
áÅÐà¤Ãè×ͧµè;ÃéÍÁ·Ñé§ËÅÒÂ
¼éÙÁÕÅÔèÁÊÅÑ¡Íѹ¶Í¹¢Öé¹áÅéÇ
¼ÙéÃÙéáÅéǹéѹÇèÒà»ç¹¾ÃÒËÁ³ì

~ ¾ÃÒËÁ³ÇÃä ~

ÍÃÂÔ ÁÃä

“ºÃôҷҧ·Ñé§ËÅÒ ·Ò§ÁÕͧ¤ì ø »ÃÐàÊÃÔ°
ºÃôÒÊѨ¨Ð·Ñé§ËÅÒ º· ô »ÃÐàÊÃÔ°
ºÃôҸÃÃÁ·Ñé§ËÅÒ ÇÔÃҤлÃÐàÊÃÔ°

ºÃôÒÊѵÇì ò à·éÒ áÅÐÍÃÙ»¸ÃÃÁ·Ñé§ËÅÒ ¾Ãе¶Ò¤µ¼éÙÁըѡÉØ»ÃÐàÊÃÔ°

·Ò§¹éÕà·èÒ¹éѹ à¾è×ͤÇÒÁËÁ´¨´áË觷ÑÊʹР·Ò§Íè×¹äÁèÁÕ
à¾ÃÒЩйÑé¹ ·èÒ¹·éѧËÅÒ¨§´Óà¹Ô¹µÒÁ·Ò§¹éÕ
à¾ÃÒзҧ¹Õéà»ç¹·ÕèÂѧÁÒÃáÅÐàʹÒÁÒÃãËéËŧ

´éÇÂÇèÒ·èÒ¹·éѧËÅÒ´Óà¹Ô¹ä»µÒÁ·Ò§¹éÕáÅéÇ ¨Ñ¡·Ó·èÕÊØ´áË觷ء¢ìä´é
àÃÒ·ÃÒº·Ò§à»ç¹·ÕèÊÅÑ´ÅÙ¡ÈÃáÅéÇ ¨Ö§ºÍ¡á¡è·èÒ¹·éѧËÅÒÂ
·èÒ¹·éѧËÅÒ¾֧·Ó¤ÇÒÁà¾ÕÂÃà¤Ã×èͧà¼Ò¡ÔàÅÊ
¾Ãе¶Ò¤µ·éѧËÅÒÂà»ç¹áµè¼éٺ͡
ª¹·éѧËÅÒ¼éÙ´Óà¹Ô¹ä»áÅéÇ ÁÕ»¡µÔà¾è§¾Ô¹Ô¨
ÂèÍÁËÅØ´¾é¹¨Ò¡à¤Ã×èͧ¼Ù¡¢Í§ÁÒÔ

~ ÁÃäÇÃä ~

·Ò§áˋ§¤ÇÒÁºÃÊÔ ·Ø ¸Ôì

àÁ×èÍã´ ºÑ³±ÔµÂèÍÁàËç¹´éÇ»ѭ­ÒÇèÒ
Êѧ¢Ò÷Ñ駻ǧäÁèà·Õè§

àÁ×è͹Ñé¹ ÂèÍÁ˹èÒÂã¹·Ø¡¢ì
¤ÇÒÁ˹èÒÂã¹·Ø¡¢ì ¹Ñè¹à»ç¹·Ò§áË觤ÇÒÁËÁ´¨´

~ ÁÃäÇÃä ~

¹¤Ã¡Ãд١

ÊÃÕÃÐÍѹ¡ÃÃÁ·ÓãËéà»ç¹¹¤ÃáË觡Ãд١·éѧËÅÒÂ
©Òº´éÇÂà¹é×ÍáÅÐâÅËÔµ

à»ç¹·ÕèµÑé§Å§áË觪ÃÒ ÁóРÁҹРáÅÐÁÑ¡¢Ð

~ ªÃÒÇÃä ~

¡ Ò Â ¹éÕ à Ë Á× Í ¹ ·è Í ¹ ä Áé ä Ãé » à Рâ  ª ¹ì

äÁè¹Ò¹Ë¹Í ¡Ò¹Õé¨Ñ¡¹Í¹·Ñºá¼è¹´Ô¹
¡Ò¹ÕéÁÕÇÔ­­Ò³ä»»ÃÒÈ ÍѹºØ¤¤Å·Ôé§áÅéÇ

ÃÒǡѺ·è͹äÁéäÁèÁÕ»ÃÐâª¹ì ©Ð¹éѹ

~ ¨ÔµµÇÃä ~

¼Ùé ´×è Á Ã Ê ÍÑ ¹ à ¡Ô ´ á µè ÇÔ à Ç ¡

ºØ¤¤Å´è×ÁÃÊÍѹà¡Ô´áµèÇÔàÇ¡
áÅÐÃʾÃйԾ¾Ò¹ à»ç¹·èÕà¢éÒä»Ê§º

´è×ÁÃʻյÔÍѹà¡Ô´áµè¸ÃÃÁ
ÂèÍÁà»ç¹¼ÙéäÁèÁÕ¤ÇÒÁ¡ÃÐǹ¡ÃÐÇÒ äÁèÁÕºÒ»

~ ÊØ¢ÇÃä ~

·้ Ò Â à Å่ Á

¤ Ó ¢ Í º ¤Ø ³ á Å Ð Í ¹Ø â Á · ¹ Ò

ขอนอบน้อมเหนือเศียรเกล้า แด่พระผู้มีพระภาคสัมมาสัมพุทธ-
อังคีรสศากยมุนีเจ้า ผู้ทรงพระกรุณาธิคุณอเนกอนันต์ ท่ีทรงเผย
พระสัทธรรมอันยอดเยี่ยมที่ทรงตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง มาโปรดปวงสัตว์
ให้พ้นจากทุกข์ทั้งปวง

ขอนอบน้อมด้วยเศียรเกล้า แด่พระอัครสาวก ผู้ทรงรวบรวมและ
เผยแผ่แสงพระธรรมคำสั่งสอนขององค์พระศาสดามาอย่างครบถ้วน
และสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

คณะผู้จัดทำขอขอบคุณ และขออนุโมทนาบุญกับทุกท่าน ที่ให้การ
สนับสนุนทุกรูปแบบในกิจมหากุศล ร่วมเผยแผ่พระธรรมของพระผู้มี
พระภาคสัมมาสัมพุทโธในรูปแบบหนังสืออิเล็กทรอนิกส์น้ี

ขออนุโมทนาบุญกับผู้อ่านและผู้ฟังทุกท่าน ท่ีได้มนสิการพระธรรม
อันยอดยิ่งน้ี เข้าสู่ดวงใจ

240

Í้ Ò § ÍÔ §

Audio อ้างอิง
Audio 1
Audio 2 ภิกษุ ๒ สหาย พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 3 เล่มที่ ๔๐ หน้า ๒๐๙-๒๑๖
Audio 4
ภิกษุวัชชีบุตร พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 5 เล่มที่ ๔๓ หน้า ๑๗๖-๑๗๘
Audio 6
Audio 7 ภิกษุมากรูป พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 8 เล่มที่ ๔๓ หน้า ๙๒-๙๔
Audio 9
Audio 10 พระปธานกัมมิกติสสเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 11 เล่มที่ ๔๓ หน้า ๑๐๖-๑๐๙
Audio 12 วรุณชาดกที่ ๑ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 13 เล่มที่ ๕๖ หน้า ๑๗๕-๑๘๑
Audio 14
ภิกษุว่ายาก พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๒๐๙-๒๑๑

สัมพหุลภิกขุ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๓๕๒-๓๕๔

พระเถระผู้ตั้งอยู่ในธรรม พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๑ หน้า ๓๕๔-๓๕๖

พระราธเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๑ หน้า ๒๘๖

พระพหุปุตติกาเถรี พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๑ หน้า ๕๐๕-๕๐๗
พระติสสเถระผู้มีปกติอยู่ในนิคม พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราช-
วิทยาลัย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๓๘๒-๓๘๖
ปรินิพพานของพระโคธิกเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราช-
วิทยาลัย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๑๓๐-๑๓๔

สัมพหุลภิกษุ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๒๕๔-๒๕๙
พระติสสเถระอยู่ในเงื้อมเขา พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราช-
วิทยาลัย เล่มที่ ๔๓ หน้า ๔๗๔-๔๗๙

สานุสามเณร พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๒๔๕-๒๕๑

241

Í้ Ò § ÍÔ § ( µ่ Í )

Audio อ้างอิง
Audio 15
Audio 16 วิพภันตกภิกษุ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 17 เล่มที่ ๔๓ หน้า ๒๙๐-๒๙๒
Audio 18
Audio 19 ชัมพุกาชีวก พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 20 เล่มที่ ๔๑ หน้า ๒๑๘-๒๓๑
Audio 21
Audio 22 ปุโรหิตชื่ออัคคิทัต พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๓๔๐-๓๔๙
Audio 23
Audio 24 สันตติมหาอำมาตย์ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 25 เล่มที่ ๔๒ หน้าที่ ๑๑๓-๑๒๐
Audio 26
Audio 27 พระกุณฑลเกสีเถรี พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
Audio 28 เล่มที่ ๔๑ หน้า ๔๓๔-๔๔๕
Audio 29
สุขสามเณร พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๑๒๖-๑๔๐

พระจูฬปันถกเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๐ หน้า ๓๒๓-๓๔๔

ภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๐ หน้า ๓๙๔-๔๐๖

มหาธนวาณิช พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๓๒-๓๕

พราหมณ์ ๒ คน พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๔๕๙-๔๖๐

ภิกษุ ๕๐๐ รูป พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๙๘-๑๐๒

ภิกษุ ๕๐๐ รูปอื่นอีก พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๓ หน้า ๑๐๓-๑๐๕

พระนางรูปนันทาเถรี พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๑๕๘

พระปูติคัตตติสสเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๐ หน้า ๔๓๕-๔๔๐

พระติสสเถระ พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
เล่มที่ ๔๒ หน้า ๓๘๑-๓๘๓

242

«Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ Ã »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò

จัดทำโดย โครงการแสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก มูลนิธิอุทยานธรรม
เมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๐ (วันวิสาขบูชา ๒๕๖๐)

รับฟังและดาวน์โหลดได้ที่
WWW.UTTAYARNDHAM.ORG

WWW.SOUNDCLOUD.COM/UTTAYARNDHAM
WWW.YOUTUBE.COM/C/UTTARNDHAMORGPAGE

243

¤ ³ Ð ¼Ù้ ¨Ñ ´ ·Ó «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò

ที่ปรึกษา ไชย ณ พล อัครศุภเศรษฐ์ เผยแผ่ ปัทมา เอื้ออรรถการ
วารุณี วรารักษพงศ์
อำนวยการ ณัฐกร ทับทอง และคณะ

บทพากย์ ณัฏฐา เจียรวงศ์ เผยแผ่สื่อ- กฤติน กาญจนาภา
ณัตยาภรณ์ เจียรวงศ์ อิเล็กโทรนิกส์ นิตินาถ ชาติศิริวัฒนา
มสารัศม์ ธนรัตน์ปัณณโชติ วิสุทธิ์ ปรมาภรณ์พิลาส
โสภา ลีวุฒินันท์
บันทึกเสียง ณัฐกร ทับทอง ศุภานัน ธนานิษฐ์

ตัดแต่งเสียง- ณัฐกร ทับทอง ประสานงาน ขวัญชนก บัวทอง
มิกซ์เสียง นิธิยา วิทวัสกุล ขัตติยะ รัตนมณี
อภิลัคน์ เจียมจันทร์ วารุณี วรารักษพงศ์

ควบคุมคุณภาพ กฤติน กาญจนาภา
ธัญญ์นรี ศรีบุณยาฐิติกุล
พินีกาญจน์ ลาภานันท์
วิวรรณา สุวรรณประเสริฐ

ออกแบบปก มลฤดี ตั้งสกุลพิทักษ์

ประชาสัมพันธ์บุญ & กรรณิกา ตะล่อมสิน
ผลิต & การเงิน สุดาทิพย์ เจียรวงศ์
สุอารี สุธีโสภณ
ศรีสันต์ ตะล่อมสิน

244

·ÕÁ¾Ò¡Â «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò

ผู้พากย์ ชื่อตอน ตัวละคร
กฤติน กาญจนาภา
กิตติมา พูลวงษ์ เที่ยวไปคนเดียวดีกว่า ตระกูลใหญ่
ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา กุฎุมพี
ขัตติยะ รัตนมณี ยอดนักรบในสงคราม ปริพาชก
ชนิตร์นันทน์ ปุณณะนิธิ การทำที่พึ่งด้วยธรรม ธนเศรษฐี
ณัฏฐ์พิชา อารีย์วิวัฒนา
เหมือนบุรุษผู้กุมขอ อุบาสิกา
ณัฏฐ์วิเศษ พึ่งละออ ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา มารดาบิดา
ทศพร ศรีจันทร์ดี ยอดนักรบในสงคราม พวกเด็ก
จิตที่นำความสุขมาให้ มาติกมาตา
นครกระดูก พระนางรูปนันทาเถรี

ไม่พึงเป็นผู้เดินทางไกล เทวดา
ยอดนักรบในสงคราม เทวดา

ผู้ฝึกตน สุขสามเณร

ผู้มีส่วนและไม่มีส่วนแห่งสามัญผล พระคันถิกเถระ
ความเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้า ภิกษุ ๓
บัณฑิตไม่ทำบาป อุบาสก
ทางที่มารหาไม่พบ มาร
เที่ยวไปคนเดียวดีกว่า ช้าง
ผู้ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ เทพดา
ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา ภิกษุกุลุปกะ-ชัมพุกาชีวก
ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม คน ๒
ยอดนักรบในสงคราม โจร
ผู้ฝึกตน ชน
ผู้ฝึกตน นายภัตตภติกะ
การทำที่พึ่งด้วยธรรม อาจารย์ทิศาปาโมกข์
ทางแห่งความบริสุทธิ์ ภิกษุ

กายนี้เหมือนท่อนไม้ไร้ประโยชน์ พระติสสะ

ไม่ควรวางใจ ภิกษุ ๒

ผู้ฝึกตน ผู้รักษาเรือนคลัง

การทำที่พึ่งด้วยธรรม หมอชีวกโกมารภัจ

เว้นบาปเหมือนเว้นยาพิษและทางมีภัย พ่อค้า

245

·ÁÕ ¾Ò¡Â «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò ( µ่ Í )

ผู้พากย์ ชื่อตอน ตัวละคร
ทัศนีย์ อุ่นเจริญ
เทวฤทธิ์ สวารชร ยอดนักรบในสงคราม มารดา
ธนกฤต เพชรโลหะกุล
ธนากร มาลาวัลย์ การทำที่พึ่งด้วยธรรม ภูษามาลา

ธานินทร์ แสนทวีสุข เว้นบาปเหมือนเว้นยาพิษและทางมีภัย คน

ธีระภัทร์ พายุพล เที่ยวไปคนเดียวดีกว่า พระอานนทเถระ
นิตินาถ ชาติศิริวัฒนา ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม พระอานนทเถระ
นิติพงษ์ ห่อนาค
บรรจง ฉุดพิมาย การทำที่พึ่งด้วยธรรม เสนาบดี
บัญญัติ ประธานชัยมงคล จิตที่นำความสุขมาให้ คน
ปพนพัชร์ ชัยศิริวิกรม ผู้ถอนลิ่มสลักได้แล้ว พราหมณ์ ๑

ผู้มีส่วนและไม่มีส่วนแห่งสามัญผล พระวิปัสสกเถระ
ไม่พึงเป็นผู้เดินทางไกล ภิกษุ
ผู้ไม่พบทางแห่งปัญญา อาจารย์
ความเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้า ภิกษุ ๒
ผู้เห็นธรรมอันยอดเยี่ยม บุตรทั้งหลาย
เหมือนบุรุษผู้กุมขอ อมนุษย์
ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา มหาชน
ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา พระเถระ
ยอดนักรบในสงคราม1 ราชบุรุษ
ผู้ฝึกตน คนตีกลอง
ผู้ฝึกตน พระปัจเจกพุทธเจ้า
การทำที่พึ่งด้วยธรรม พนาย
การทำที่พึ่งด้วยธรรม พระมหาปันถกเถระ

สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย ชาวบ้าน

เหมือนบุรุษผู้กุมขอ ยักษิณี
นครกระดูก ภิกษุณี

สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย อัคคิทัตปุโรหิต

ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม สันตติมหาอำมาตย์

กายนี้เหมือนท่อนไม้ไร้ประโยชน์ พระขีณาสพ

ผู้อยู่ใกล้พระนิพพาน นกแขกเต้า
ผู้อยู่ใกล้พระนิพพาน พระนิคมติสสเถระ
ผู้ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ พระติสสเถระ

246

·ÁÕ ¾Ò¡Â «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò ( µ่ Í )

ผู้พากย์ ชื่อตอน ตัวละคร
ปพนพัชร์ ชัยศิริวิกรม (ต่อ)
การทำที่พึ่งด้วยธรรม พระจูฬปันถกเถระ-มานพ
พงษ์เทพ วงษ์ศิริ
พนาวรรณ ศรีวะโลสกุล เว้นบาปเหมือนเว้นยาพิษและทางมีภัย โจร ๑

พราดร ณ นคร ผู้ดื่มรสอันเกิดแต่วิเวก พระติสสเถระ

พสิษฐ แสงมงคลพันธ์ เว้นบาปเหมือนเว้นยาพิษและทางมีภัย โจร ๒
พัฒนา บุญเป็ง
ผู้ถอนลิ่มสลักได้แล้ว พราหมณ์ ๒
พัณณิตา สุเมธาวัฒนะ
พินีกาญจน์ ลาภานันท์ ผู้เห็นธรรมอันยอดเยี่ยม มารดา - พหุปุตติกาเถรี
ภคกฤช สุวรรณมา
ภคพล พิงพิทยากุล ผู้ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ อุบาสิกา

การทำที่พึ่งด้วยธรรม เด็กชายมหาปันถก

ความเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้า ภิกษุ ๔
ผู้หวนไปสู่ป่าอีก ชาวบ้าน
ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม คน ๑
การทำที่พึ่งด้วยธรรม สามี
การทำที่พึ่งด้วยธรรม โจร

ผู้ฝึกตน ผู้จัดการภัต

ผู้ชี้บอกขุมทรัพย์ให้ พระสารีบุตรเถระ
ยอดนักรบในสงคราม พระสารีบุตรเถระ
ผู้ฝึกตน พระสารีบุตรเถระ

ผู้เห็นธรรมอันยอดเยี่ยม ภรรยา

บัณฑิตไม่ทำบาป ภรรยา

สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย ฤษี

ผู้มีส่วนและไม่มีส่วนแห่งสามัญผล ภิกษุ ๔
ไม่ควรวางใจ ภิกษุ ๑
การบวชที่ย่อหย่อน ภิกษุ ๒
ความเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้า ภิกษุ ๑
บัณฑิตไม่ทำบาป ภิกษุ
ผู้ชี้บอกขุมทรัพย์ให้ ภิกษุ
ผู้อยู่ใกล้พระนิพพาน ภิกษุ
เที่ยวไปคนเดียวดีกว่า ภิกษุ
ผู้ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ ภิกษุ
เหมือนบุรุษผู้กุมขอ ภิกษุ

247

·ÕÁ¾Ò¡Â «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò ( µ่ Í )

ผู้พากย์ ชื่อตอน ตัวละคร
ภคพล พิงพิทยากุล (ต่อ)
ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม คน ๓
รวิ บัวด้วง
วรวุฒิ อัจฉริยศรีพงศ์ ผู้ประดับกาย ประพฤติธรรม ภิกษุ
วัชรพล มารุ่งเรืองชัย
วิเชียร มามีเกตุ ยอดนักรบในสงคราม ภิกษุทั้งหลาย

สิทธา วรรณสวาท ผู้ฝึกตน ภิกษุ
สิทธิพงษ์ แก้วกนิษฐารักษ์
การทำที่พึ่งด้วยธรรม ภิกษุ
สิริพงศ์ แพทย์วงษ์
สุนทร มีศรี เว้นบาปเหมือนเว้นยาพิษและทางมีภัย ภิกษุ
สุนิสา ปัญจมะวัต
สุภัทรา จิตสงบ กายนี้เหมือนท่อนไม้ไร้ประโยชน์ ภิกษุ

ผู้ดื่มรสอันเกิดแต่วิเวก ภิกษุ

สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย พระโมคคัลลานเถระ

ผู้มีส่วนและไม่มีส่วนแห่งสามัญผล ภิกษุ ๓

ผู้ฝึกตน สหายชาวเมือง

ผู้หวนไปสู่ป่าอีก พระราชา
สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย พระเจ้าปเสนทิโกศล
ยอดนักรบในสงคราม บิดา
การทำที่พึ่งด้วยธรรม พระเจ้าพาราณศรี

ผู้บริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคา อาชีวก
สรณะอันเกษมคือพระรัตนตรัย นาคราช
ผู้ฝึกตน คันธเศรษฐี
ภิกษุ ๑ - มานพ ๑
ผู้ไม่พบทางแห่งปัญญา ภิกษุ ๑
การบวชที่ย่อหย่อน พระโคธิกเถระ
ทางที่มารหาไม่พบ สานุสามเณร
เหมือนบุรุษผู้กุมขอ ภิกษุ ๑
จิตที่นำความสุขมาให้ ภิกษุ ๒ - มานพ ๒

ผู้ไม่พบทางแห่งปัญญา

ผู้ชี้บอกขุมทรัพย์ให้ ราธะพราหมณ์
ผู้อยู่ใกล้พระนิพพาน ท้าวสักกะ
ผู้ฝึกตน ท้าวสักกะ

ทุกตอน เล่าเรื่อง

ผู้ฝึกตน มารดา

248

·ÁÕ ¾Ò¡Â «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µ à »Ô ® ¡ à ÊÕ Â §
Í Ã ËÑ ¹ µ ¸ à à Á º · ªØ ´ ·Õ่ ò ( µ่ Í )

ผู้พากย์ ชื่อตอน ตัวละคร
อนันต์ เจียรวงศ์ ผู้หวนไปสู่ป่าอีก พระมหากัสสปเถระ
อัครธันพงศ์ พุทธิวุฒิกูล ผู้มีส่วนและไม่มีส่วนแห่งสามัญผล ภิกษุ ๕
จิตที่นำความสุขมาให้ ภิกษุ ๒
อัญชลี ชัยชนะวิจิตร ยอดนักรบในสงคราม ธิดาเศรษฐี - นางปริพาชิกา
อิทธิพล มามีเกตุ ทุกตอน พระพุทธเจ้า
อินธนี ธนาภิสิทธิกุล การทำที่พึ่งด้วยธรรม ธิดาเศรษฐี

249