เชื่อกรรม รู้กรรม แก้กรรม โดย ป.อ. ปยุตโต

เชร่ือู้กกรรรรมม
แก้กรรม

พระพรหมคณุ าภรณ์
(ป. อ. ปยตุ ฺโต)

ÁÉ°º „¦¦¤-¦o„¼ ¦¦¤-„o„¦¦¤

¡¦³¡¦®¤‡–» µ£¦–r (ž. °. ž¥»˜Ã½ ˜)

∑’Ë√–≈÷°ß“𨓪𰑮»æ

เชอื่ กรรม-รกู้ รรม-แกก้ รรม

© พระพรหมคณุ าภรณ์ (ป. อ. ปยตุ โฺ ต)

ISBN 974-907788-5-3

พมิ พค์ รง้ั แรก (เฉพาะเรอ่ื ง ทําอยา่ งไรจะให้เชอ่ื เรอื่ งกรรม)
ในปรชั ญาการศกึ ษาของไทย พ.ศ. ๒๕๑๘

พมิ พร์ วมเลม่ จัดปรับใหม่

พิมพ์ครั้งที่ ๑ พฤศจกิ ายน ๒๕๔๕
พิมพค์ ร้งั ท่ี ๔๖ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ๓,๐๐๐ เล่ม

- ชมรมกัลยาณธรรม พมิ พ์เปน็ ธรรมทาน

(ขอ้ มูลสถติ กิ ารพมิ พอ์ ยูร่ ะหว่างการรวบรวมขอ้ มูลเก่า
คร้ังทพ่ี ิมพ์ทีร่ ะบนุ ี้เป็นการประมาณขน้ั ตํ่า เท่าทมี่ ีข้อมูลปรากฏในปัจจุบัน)

พมิ พ์เผยแพรเ่ ปน็ ธรรมทาน โดยไมม่ ีคา่ ลขิ สิทธิ์
หากทา่ นใดประสงคจ์ ดั พิมพ์ โปรดตดิ ต่อขออนุญาตที่
วดั ญาณเวศกวัน ต.บางกระทึก อ.สามพราน จ.นครปฐม ๗๓๒๑๐
http://www.watnyanaves.net

พมิ พ์ที่ หนังสือดีล�ำดับท่ ี ๓๔๔ ของ ชมรมกลั ยาณธรรม
๑๐๐ ถนนประโคนชัย ตำ� บลปากน้ำ�  อำ� เภอเมอื ง 
จงั หวดั สมทุ รปราการ ๑๐๒๗๐ 
โทรศพั ท ์ ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔

www.kanlayanatam.com Facebook : kanlayanatam.com

ออกแบบปก ทมี งานกลั ยาณธรรม 
พมิ พ์ บริษทั ขุมทองอุตสาหกรรมและการพมิ พ์ จำ� กดั
โทรศพั ท ์ ๐-๒๘๘๕-๗๘๗๐-๓

อนโุ มทนา

ชมรมกลั ยาณธรรม มองเหน็ วา่ การเขา้ ใจแงม่ มุ ต่างๆ เกีย่ วกับเรอ่ื ง
กรรมอยา่ งถกู ตอ้ ง ถอื วา่ เป็นเรอ่ื งสาํ คญั เบอื้ งตน้ ในการศกึ ษาพฒั นาชวี ิต
แบบพทุ ธะ รวมทัง้ ทาํ ใหเ้ ข้าใจวิธีการปฏิบตั ิตอ่ กรรมใหถ้ ตู อ้ งเหมาะสม อนั
นาํ ไปสกู่ ารพฒั นาศกั ยภาพของมนษุ ยอ์ ย่างมคี ุณภาพ และถกู ตอ้ งตามหลกั
พระพทุ ธศาสนา จึงไดข้ อพมิ พห์ นงั สอื เชือ่ กรรม รู้กรรม แกก้ รรม ของ
พระเดชพระคณุ พระพรหมคณุ าภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) เปน็ ธรรมทาน ทจี่ ะ
แจกมอบแก่ประชาชนทั่วไป

การพมิ พห์ นังสอื แจกเป็นธรรมทานนัน้ นับว่าเปน็ การให้อยา่ งสูงสุด
ทพี่ ระพทุ ธเจา้ ทรงสรรเสรญิ ว่า เปน็ ทานอันเลิศ ชนะทานทงั้ ปวง เปน็ การ
แสดงน้ําใจปรารถนาดอี ย่างแท้จรงิ แกป่ ระชาชน ดว้ ยการมอบให้ซงึ่ แสง
สวา่ งแห่งปญั ญา และทรพั ยอ์ นั ล้ําค่าคอื ธรรม ทีจ่ ะเป็นหลกั นําประเทศชาติ
ใหพ้ ัฒนาไปในวิถที างทถี่ กู ตอ้ ง และเปน็ ไปเพอ่ื ประโยชนส์ ขุ ทแี่ ทแ้ ละยัง่ ยนื
แก่ชีวิตและสังคม

ขออนุโมทนาบญุ กิรยิ าของ ชมรมกลั ยาณธรรม ในวาระนี้ ขอกศุ ล
จริยาทไ่ี ด้รว่ มกนั บําเพญ็ แล้ว จงสัมฤทธิผลใหท้ ่านผบู้ ําเพญ็ ธรรมทาน
เจรญิ งอกงามดว้ ยจตุรพิธพรชยั และใหส้ งั คมประเทศชาติวฒั นาสถาพร
ด้วยพลังแหง่ สมั มาทศั นะและสัมมาปฏบิ ัติสบื ไป

วดั ญาณเวศกวนั

๒๙ เมษายน ๒๕๕๙

­µ¦´

°œ»Ã¤šœµ ...................................................................................(Ò)

šµÎ °¥nµŠÅ¦‹³Ä®Áo Éº°Á¦°Éº Š„¦¦¤ ......................................Ò

šµÎ °¥µn ŠÅ¦‹³Ä®Áo °Éº Á¦°Éº Š„¦¦¤ ......................................................... Ô
Ò ‡ªµ¤‡¨µ—Á‡¨º°É œ­´­œÄœÁ¦ºÉ°Š„¦¦¤ ......................................Ö

Ò. ‡ªµ¤­´ ­œ‡¨µ—Á‡¨Éº°œÄœ‡ªµ¤®¤µ¥................................................Ö
Ó. ‡ªµ¤‡¨µ—Á‡¨º°É œÄœš«´ œ‡˜·..............................................................Ù

„. š«´ œ‡˜·˜°n ˜œÁ°Š ..........................................................................Ù
…. š«´ œ‡˜˜· n°Ÿ¼°o œºÉ .............................................................................Ú
Ô. ‡ªµ¤­´ ­œ‡¨µ—Á‡¨Éº°œÄœ˜ª´ ›¦¦¤ .................................................ÒÓ
„. ­µ¤¨´š›š· …ɸ ´—˜°n ®¨„´ „¦¦¤.......................................................... ÒÕ
…. Á®˜Ä» —­µ¤¨š´ ›œ· Ê´œ‹¹Š…´—®¨´„„¦¦¤ ...............................................Ò×
Ó ®¨„´ „¦¦¤šÂ¸É šo...................................................................ÒÙ
Ò. „µ¦Â¥„‹µ„‡ªµ¤Á…µo ċŸ·—............................................................... ÒÙ
Ó. „µ¦šÎµ‡ªµ¤Á…oµÄ‹Ä®o™¼„˜o°Š .............................................................ÓÑ
Ô. ª˜´ ™ž» ¦³­Š‡…r °Š„µ¦­°œ®¨´„„¦¦¤ .................................................ÓÓ
„. Ä®oÁ¨·„Šn œÊœ´ ×¥µ˜·„εÁœ·—...................................................ÓÕ
…. Ä®o¦‹o¼ ´„¡ŠÉ¹ ˜œÁ°ŠÂ¨³®ªŠ´ Ÿ¨­µÎ Á¦È‹—oª¥„µ¦¨Š¤º°šµÎ ......................ÓÖ
Õ. ‡ªµ¤®¤µ¥šÂɸ š…o °Š„¦¦¤................................................................. Ó×
Ô šÎµ°¥µn ŠÅ¦‹³­°œ®¨´„„¦¦¤Ä®Åo —Ÿo ¨.................................... ÔÑ
‡nµœ·¥¤„´ „¦¦¤......................................................................ÔÑ
‡µn œ¥· ¤Ážœ} „¦¦¤ ....................................................................ÔÓ
‡–» ‡µn šo „´‡–» ‡nµÁš¥¸ ¤........................................................Ô×
„µ¦­°œ®¨´„„¦¦¤Ä®Åo —Ÿo ¨ ......................................................ÕÑ











































































Ô× Á°Éº „¦¦¤-¦¼„o ¦¦¤-„o„¦¦¤
˜n°ÅžœÊ¸‹³¡¼—™¹Š‡ªµ¤ŽÉº°˜¦Š˜n°‡ªµ¤‹¦·ŠÁž}œ˜´ª°¥nµŠ­´„

Á¦Éº°Š®œÉŠ¹

‡–» ‡nµÂšo „´‡–» ‡µn Áš¸¥¤

ĜÁ¦°Éº Šª˜´ ™»œÊ´œ Ťnčnªnµ¡»š›«µ­œµ‹³ž’Á· ­›‡–» ‡nµ…°Š
ª˜´ ™» ®¦º°Å¤nÁ®Èœ‡ªµ¤‹µÎ Áž}œ…°Šª˜´ ™» šÂɸ šoœ´œÊ ¡¦³¡»š›«µ­œµÁ®Èœ
‡ªµ¤­µÎ ‡´ …°Šª˜´ ™°» ¥µn Š¤µ„ ªµn ª˜´ ™Á» žœ} ­ŠÉ· ‹µÎ Ážœ} ž‹{ ‹¥´ Õ Ážœ}
­É·Šš¸É°—» ®œœ» Ä®o ª¸ ˜· …°ŠÁ¦µ—ε¦Š°¥n¼Å—o Á¦¤É· ˜ŠÊ´ ˜®n ¨„´ šÉ¸ªnµ ­¡Á½ ¡
­˜½˜µ °µ®µ¦’ßc˜· ·„µ ­˜´ ªšr ŠÊ´ žªŠ˜o°Š—µÎ ¦Š¸ª·˜°¥n¼—oª¥°µ®µ¦ ™¹Š
š°¸É ¥°n¼ µ«´¥ Á‡¦É°º Šœ»nŠ®¤n ¥µ¦´„¬µÃ¦‡ „ÈÁžœ} ž{‹‹´¥­µÎ ‡´ …°Š¸ª·˜

¡š» ›«µ­œµÁ®œÈ ªµn ¤Âo ˜¡n ¦³­Š‰r Ž¹ÉŠ˜o°Š„µ¦ª˜´ ™œ» °o ¥š¸É
­»— „È¥Š´ ˜o°Š°µ«¥´ ­Š·É Á®¨nµœ¸Ê …µ—Ťnŗo Á¡¦µ³Œ³œ´œÊ Á¦ºÉ°Šª˜´ ™»‹¹ŠÅ¤n
čªn nµÅ¤n­µÎ ‡´ ˜n‡ªµ¤­Îµ‡´ œ´Êœ„Ȥ…¸ °Á…˜…°Š¤œ´

‡»–‡nµ…°Šª´˜™»œ´œÊ Á¦µ°µ‹Â¥„°°„Å—oÁž}œ Ó ­nªœ …°Ä®o
¨°Š‡·——¼ °¥nµŠŠµn ¥Ç Ó ­nªœ ‡°º ‡»–‡µn šo ®¦º°‡»–‡nµ…Ê´œ˜œo „´
‡–» ‡nµ¦°Š ®¦°º ‡–» ‡nµÁš¥¸ ¤

˜´ª°¥µn ŠÁnœž{‹‹´¥ Õ Á­Êº°Ÿµo œÊ¸ ‡–» ‡nµ˜œo ®¦º°‡»–‡nµÂšo
…°Š¤´œ‡°º °³Å¦ ‡º°Á¡ºÉ°ž„žd—„µ¥ ž°j Š„´œ‡ªµ¤¨³°µ¥ „‡o ªµ¤
®œµª‡ªµ¤¦o°œÁž}œ˜oœ œ‡É¸ º°ž¦³Ã¥œršo ®¦°º ‡»–‡nµÂš…o °Š¤´œ

˜­n µÎ ®¦´¤œ»¬¥rž»™» œÂ¨ªo ¤´œÅ¤n‡nœœ´Ê ¤´œ‹³¤¸‡–» ‡µn
¦°ŠšÉ¸Ž°o œÁ­¦·¤Á˜·¤Á…µo ¤µ°¸„ ‡–» ‡nµ¦°Š‡°º °³Å¦ ‡º°‡ªµ¤®¤µ¥šÉ¸
‹³Ä®oÁ„·—‡ªµ¤¦o­¼ „¹ ­ª¥Šµ¤ Äo ®¦¼®¦µ °ª—„œ´ ª´—„œ´ °³Å¦˜µn ŠÇ
Á¦¸¥„°¸„°¥nµŠªnµÁžœ} ‡»–‡µn Áš¥¸ ¤