ปราบหนี้นอกระบบ

4

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 41 แนวทาง การไกล่่เกลี่่ยป�ระนอมหนี้น ้ � อกระบบ

42 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ แนวทาง การไกล่่เกลี่่ยป�ระนอมหนี้น ้ � อกระบบ ในช่่วงปีี 2557 - 2559 รััฐบาลมีีนโยบายสำำคััญในการแก้้ไขปััญหาเรื่อง�่ หนี้้นอกระ�บบ และ ได้้ดำำเนิินนโยบายเรื่องการแ�่ ก้้ไขปััญหาหนี้้นอกระ�บบอย่่างบููรณาการ และยั่่�งยืืน 2 ครั้้�ง ดัังนี้้� 1. มติิคณะรัักษาความสงบเรี ียบร้้อยแห่่งชาติิ เรื่อง แนว�่ทางการแก้้ไขปััญหาหนี้้นอกระ�บบ อย่่างบููรณาการและยั่่�งยืืน (เมื่่อ�วัันที่ 26 ่�สิิงหาคม 2557) กระทรวงการคลัังได้้แต่่งตั้้�ง คณะกรรมการกำกัำ ับการแก้้ไขปััญหาหนี้้�สิินภาคประชาชนตามคำสั่่ ำ �งกระทรวงการคลััง ที่ 182/2558 ลง ่�วัันที่ 10 ่�กุุมภาพัันธ์์ 2558 รวมถึึงได้้มีีการแต่่งตั้้�งคณะอนุุกรรมการ ไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้นอกระ�บบประจำำกรุุงเทพมหานครและประจำจัำ ังหวััด จำำ นวน 77 คณะ และคณะอนุุกรรมการฟื้้�นฟููและพััฒนาศัักยภาพการหารายได้้ของลููกหนี้้�นอกระบบ ประจำำกรุุงเทพมหานครและประจำจัำ ังหวััด จำำ นวน 77 คณะ เมื่่อ�วัันที่ 30 ่�กัันยายน 2558 2. มติิคณะรััฐมนตรี ี เรื่อง การ�่บริหิารงานเพื่่อการแ�ก้้ไขปััญหาหนี้้นอกระ�บบอย่่างบููรณาการ และยั่่�งยืืน (เมื่่�อวัันที่่� 4 ตุุลาคม 2559) มีีการปรัับปรุุงองค์์ประกอบคณะอนุุกรรมการ ภายใต้้คณะกรรมการกำำกัับการแก้้ไขปััญหาหนี้้�สิินภาคประชาชน โดยในการประชุุม คณะกรรมการกำำกัับการแก้้ไขปััญหาหนี้้�สิินภาคประชาชน ครั้้�งที่� 1/2560 เ ่ มื่่�อวัันที่่� 14 พฤศจิิกายน 2559 มีีมติิแต่่งตั้้�ง “คณะอนุุกรรมการประสานงานและกำำกัับดููแล คณะอนุุกรรมการไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้นอกระ�บบประจำำกรุุงเทพมหานครและประจำจัำ ังหวััดขึ้้น � เพื่่อเ�ป็็นกลไกเชื่่อมโยงระ�หว่่างคณะอนุุกรรมการไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้นอกระ�บบในส่่วนกลาง และในต่่างจัังหวััด รวมถึึงเพื่่�อสร้้างมาตรฐานการทำำ งานให้้เป็็นระบบเดีียวกัันทั้้�งประเทศ และคณะกรรมการกำำกัับการแก้้ไขปััญหาหนี้้�สิินภาคประชาชน ได้้มีีคำำสั่่�งที่ 3/2560 �่ ลงวัันที่ 10 เมษายน 2560 แ ่�ต่่งตั้้�งคณะอนุุกรรมการประสานงานและกำกัำบดููัแล คณะอนุุกรรมการ ไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้นอกระ�บบประจำำกรุุงเทพมหานครและประจำจัำ ังหวััด ที่่มา�ของการไกล่่เกลี่่ยป�ระนอมหนี้น้�อกระบบ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 43 คณะอนุุกรรมการไกล่่เกลี่่�ยประนอมหนี้้�นอกระบบประจำำ�กรุุงเทพมหานคร ตามคำสั่่ ำ �งที่ 1/2558 ลง ่�วัันที่ 30 ่�กัันยายน พ.ศ. 2558 มีีองค์ป์ระกอบและอำำนาจหน้้าที่่� ดัังนี้้� 1. องค์ป์ระกอบ 1.1 อธิบดีีอั ิ ัยการ ประธานอนุุกรรมการ สำำนัักงานคุ้้�มครองสิทธิิและช่่วยเหลืือทางกฎหมายแก่ป่ระชาชน 1.2 ผู้้�บััญชาการตำำ รวจนครบาล หรืือผู้้�แทน อนุุกรรมการ 1.3 อธิบดีี ิกรมสรรพากร หรืือ ผู้้�แทน อนุุกรรมการ 1.4 ผู้้�อำำ นวยการสำำนัักงานเศรษฐกิิจการคลััง หรืือผู้้�แทน อนุุกรรมการ 1.5 อธิบดีี ิ กรมบัังคับัคดีีหรืือ ผู้้�แทน อนุุกรรมการ 1.6 ผู้้�อำำ นวยการสำำนัักงานกองทุุนหมู่่บ้้าน อนุุกรรมการ และชุุมชนเมืืองแห่่งชาติิ หรืือผู้้�แทน 1.7 ผู้้�แทนธนาคารออมสิิน อนุุกรรมการ 1.8 ผู้้�อำำ นวยการสำำนัักกิิจการนครหลวง อนุุกรรมการ ธนาคารเพื่่อการเกษ�ตรและสหกรณ์์การเกษตร 1.9 เจ้้าหน้้าที่สำำ ่�นัักงานคุ้้�มครองสิทธิิและ อนุุกรรมการ ช่่วยเหลืือทางกฎหมายแก่ป่ระชาชน และเลขานุุการ 1.10 เจ้้าหน้้าที่ธนาคารออม่�สิิน กรรมการ และผู้้�ช่่วยเลขานุุการ 1.11 เจ้้าหน้้าที่ธนาคารเ่�พื่่อการเกษ�ตร อนุุกรรมการ และสหกรณ์์การเกษตร และผู้้�ช่่วยเลขานุุการ คณะอนุุกรรมการไกล่่เกลี่่�ยประนอมหนี้้�นอกระบบ ประจำำกรุุงเทพมหานคร

44 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 2. อำำ�นาจหน้าที่้ ่� (2.1) กำำหนดกรอบแนวทางการเจรจาไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้ระ�หว่่างเจ้้าหนี้้นอกระ�บบและ ลููกหนี้้ต�ามความเหมาะสม (2.2) ให้้ความช่่วยเหลืือประชาชนเกี่ยว่�กับปััญหาหนี้้นอกระ�บบ โดยเป็็นตััวกลางในการเจรจา ไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้ระ�หว่่างเจ้้าหนี้้นอกระ�บบและลููกหนี้้ ใ�ห้้เกิิดความเป็็นธรรมกับทั้้�ง 2 ฝ่่าย (2.3) ในกรณีีที่่�ไม่่สามารถให้้ความช่่วยเหลืือประชาชนรายใดตามอำำนาจหน้้าที่ไ่�ด้้ให้้ส่่งเรื่อง�่ ของประชาชนรายนั้้�นให้้คณะอนุุกรรมการฟื้้�นฟููและพัฒันาศัักยภาพการหารายได้้ของลููกหนี้้� นอกระบบประจำำกรุุงเทพมหานครต่่อไป (2.4) ในการเจรจาไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้ระ�หว่่างเจ้้าหนี้้นอกระ�บบและลููกหนี้้นั้้� �นให้้ประธาน อนุุกรรมการฯ เป็็นผู้้�ดำำเนิินการไกล่่เกลี่ย่�ประนอมหนี้้ และอาจเ�รี ียกอนุุกรรมการท่่านใด เข้า้ร่่วมเจรจาประนอมหนี้้ต�ามความเหมาะสมเป็็นกรณีีไป (2.5) ในการเจรจาไกล่่เกลี่่�ยประนอมหนี้้ระ�หว่่างเจ้้าหนี้้นอกระ�บบและลููกหนี้้นั้้� �น ประธาน อนุุกรรมการฯ อาจเชิิญหรืือขอความร่่วมมืือบุุคคลหรืือหน่่วยงานที่เ่�กี่ยวข้่�องมาใ ้ ห้้ข้อเ้ท็็จจริ ิง หรืือเข้า้ร่่วมเจรจาประนอมหนี้้ต�ามความเหมาะสมเป็็นกรณีีไป (2.6) สำำหรับั ผู้้�ที่ไ่�ด้้รับหัมอบหมายให้้กระทำำ การแทนอนุุกรรมการฯ หากไม่ส่ามารถปฏิิบััติิ หน้้าที่ไ่�ด้้ อาจมอบหมายให้้เจ้้าหน้้าที่ใน่�หน่่วยงานนั้้�นๆ ปฏิิบััติหน้้ ิาที่แ่�ทนตนได้้ (2.7) รายงานผลการดำำเนิินการให้้คณะกรรมการกำกัำบัการแก้้ไขปััญหาหนี้้สิ�ินภาคประชาชน ทราบเป็็นประจำทุำ ุกๆ 3 เดืือน (2.8) แต่่งตั้้�งคณะทำำ งานเพื่่อ�สนับสนุัุนการแก้้ไขปััญหาหนี้้นอกระ�บบได้้ตามความเหมาะสม (2.9) ดำำเนิินการอื่่นใด�ตามที่คณะกรรมการ่�กำกัำบัการแก้้ไขปััญหาหนี้้สิ�ินภาคประชาชนมอบหมาย

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 45 - สำำนัักงานอััยการสููงสุุด - ธนาคารออมสิิน/ธนาคารเพื่่�อการเกษตรและสหกรณ์์การเกษตร (ธ.ก.ส.) - คณะอนุุกรรมการช่่วยเหลืือเกษตรกรและผู้้�ยากจน (อชก.) - กองทุุนหมู่่บ้้านและชุุมชนเมืืองแห่่งชาติิ - กระทรวงมหาดไทย - กระทรวงยุุติิธรรม (1) ศููนย์์ช่่วยเหลืือลููกหนี้้�และประชาชนที่่�ไม่่ได้้รัับความเป็็นธรรม (ศนธ.ยธ) (3) กรมบัังคัับคดีี (3) กองทุุนยุุติิธรรม - สำำนัักงานตำำ รวจแห่่งชาติิ - สำำนัักงานคณะกรรมการคุ้้�มครองผู้้�บริ ิโภค หน่่วยงานที่่เ�กี่่ยวข้้องใ�นการแก้้ไขปััญหาหนี้น้�อกระบบ

46 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ คำสั่่ ำงแ�ต่่งตั้้ง�คณะกรรมการกำกัำ ับการแก้้ไขปััญหาหนี้สิ้�นภิาคประชาชน คำสั่่ ำงแ�ต่่งตั้้ง�คณะอนุุกรรมการไกล่่เกลี่่ยป�ระนอมหนี้น้�อกระบบประจำำกรุุงเทพมหานคร

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 47 คำสั่่ ำงแ�ต่่งตั้้ง�คณะอนุุกรรมการฟื้�นฟูู ้และพััฒนาศัักยภาพการหารายได้้ ของลููกหนี้น้�อกระบบประจำำกรุุงเทพมหานคร คำำสั่่�งแต่่งตั้้�งอนุุกรรมการใกล่่เกลี่่�ยประนอมหนี้้�นอกระบบประจำำ จัังหวััด

5

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 49 เทคนิควิธีิีการสืืบสวน

50 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ เทคนิควิธีิีการสืืบสวน 5.1 การคััดแยกข้้อมููลเบาะแสจากผู้้เสีียหาย และประเด็น็การสืืบสวน ในความผิิดเกี่่ยว�กัับหนี้น้�อกระบบ ในการสืบสืวนคดีีความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบนั้้�น ผู้้�สืบสืวนจำำเป็็นจะต้้องมีีข้อ้มููลจาก เบาะแสของผู้้�แจ้้งเบาะแส หรืือผู้้�เสีียหายในคดีีที่ไ่�ด้้ให้้ข้อ้มููลกับัเจ้้าหน้้าที่ฝ่่าย ่�สืบสืวน หรืือ พนัักงานสอบสวน ข้อ้มููลที่ไ่�ด้้มาอาจจะไม่่เป็็นหมวดหมู่่ และกระจััดกระจาย ยัังไม่ส่ามารถนำำมา เป็็นข้อ้มููลในการสืบสื วนได้้ทัันทีีจึึงเป็็นหน้้าที่ข่�องเจ้้าหน้้าที่ฝ่่าย ่�สืบสืวน ที่จะ่�ต้้องคััดแยกข้อ้มููล ดัังกล่่าว เพื่่อการ�ตั้้�งประเด็็นแห่่งการสืบสืวน อัันจะเป็็นประโยชน์ต่์ ่อการสืบสืวนขยายผลให้้ทราบ ถึึงตััวผู้้�ร่่วมกระทำำความผิิด จนสามารถจับกุัุมตััวผู้้�ต้้องหามาดำำเนิินคดีีตามกฎหมาย ไปจนถึึงการ พิิพากษาคดีีในชั้้�นศาล ผู้้�เขีียนจึึงได้้รวบรวมประเด็็นในการสืบสืวนที่ส่�ามารถใช้้งานได้้จริ ิง ดัังภาพประกอบ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 51 พยานหลักฐานจาก ข้อมูลพื้นฐานของแอปพลิเคชัน วิธีใช้งานของแอปพลิเคชัน ดอกเบี้ยที่เรียกเก็บจากผู้กู้ องค์ประกอบความผิดพรบ.ห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตราฯ องค์ประกอบความผิด พรบ.ทวงถามหนี้ฯ เป็นความผิดต่างกรรม ต่างวาระ วิธีทวงถามหนี้ จํานวนครั้งที่กู้ยืม/โอนชําระ ผู้เสียหาย ประเด็นการสืบสวน Application การลักลอบประกอบธุรกิจสินเชือส่วนบุคคล่ โดยไม่ได้รับอนุญาต ผ่านระบบ พยานหลักฐานจาก สืบสวนข้อมูลจากแหล่งข้อมูลเปิดต่างๆ เช่น Website ,Google การสอบสวนเพิ่ มเติม แสวงหาความเชือมโยงระหว่างแอปพลิเคชันไปสู่กลุ่มคนร้าย่ มีประเด็นสําคัญทีต้องทําการสอบสวนดังนี่ ้ วิเคราะห์สถานที่ตั้งออฟฟิศ ,ที่พักอาศัย (เช่น Website ,CDR) วิเคราะห์เส้นทางการเงิน วิเคราะห์ข้อมูลนิติบุคคล ตรวจสอบข้อมูลคนเข้าเมือง วิเคราะห์ภาพวงจรปิด ฯ ล ฯ

52 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 5.2 ช่่องทางการสืืบสวนจากแหล่่งข้้อมููลเปิิด (Open DATA) ในการสืบสื วนการกระทำำความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบนั้้�น ผู้้�สืบสืวนจำำเป็็นจะต้้องมีีข้อ้มููล หลายส่่วน ที่จะ่�ต้้องใช้้ในการสืบสืวน ยืืนยัันความถููกต้้องของข้อ้มููลที่ไ่�ด้้จากการสืบสืวน และสร้้าง ความเชื่่อมโยง�ต่่างๆ ซึ่งเ่�ป็็นประโยชน์ต่์ ่อการกำหำนดประเด็็นการสืบสืวน และเรี ียบเรี ียงเป็็น รายงานการสืบสืวน เพื่่อจะ�นำำไปใช้้ในการเป็็นพยานหลัักฐานในการดำำเนิินคดีีกับัผู้้�ต้้องหา ซึ่งกระทำำ ่�ความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ เช่่น ข้อ้มููลของแอปพลิิเคชัันต่่างๆ ข้อ้มููลบุุคคล ข้อ้มููลยานพาหนะ ข้อ้มููลการจดทะเบีียนนิติบุิุคคล ข้อ้มููลประวัติั ิการกระทำำความผิิดของผู้้�ต้้องหา ในการค้้นหาข้อ้มููลสามารถค้้นหาได้้จากแหล่่งข้อ้มููลเปิิด (Open DATA) ซึ่ง่�หมายถึึงข้อ้มููลเปิิด ที่เ่�จ้้าหน้้าที่ผู้้� ่�สืบสืวนสามารถนำำไปใช้้ได้้โดยอิสิระ เช่่น การนำำไปใช้้ การนำำกลับัมาใช้้ใหม่่ หรืือ นำำไปเผยแพร่่ได้้ตามขอบเขตของกฎหมาย และตามสิทธิิการเข้า้ถึึงข้อ้มููลแหล่่งข้อ้มููลเปิิดที่ใ่�ช้้ ในการสืบสืวนคดีีเกี่ยว่�กับัผู้้�กระทำำความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบมีีหลากหลายแหล่่งข้อ้มููล เช่่น 1 . เว็็บไซต์์ตรวจสอบข้้อมููลเปิิดของธนาคารแห่่งประเทศไทย เป็็นระบบตรวจสอบข้อ้มููลใบอนุุญาต หรืือใบขึ้้น�ทะเบีียนให้้ประกอบธุุรกิิจ ที่อ่�ยู่่ภายใต้้กำกัำบขัอง ธนาคารแห่่งประเทศไทย โดยผู้้�ค้้นสามารถดาวน์์โหลดหนัังสืือแสดงผลการตรวจสอบข้อ้มููลดัังกล่่าว เพื่่อใ�ช้้เป็็นหลัักฐานได้้ผ่่านเว็บ็ไซต์์ https://www.bot.or.th/App/BOTLicenseCheck/

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 53 2. ระบบสารสนเทศของสำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ ระบบ CRIMES เป็็นระบบสารสนเทศที่่�เจ้้าหน้้าที่�ผู้้� ่สืืบสวนสามารถสืืบค้้นข้้อมููลสำำคััญ ในความผิิด เกี่่�ยวกัับหนี้้�นอกระบบ คืือ ระบบข้้อมููลใบอนุุญาต หรืือใบขึ้้น�ทะเบีียน ให้้ประกอบธุุรกิิจที่อ่�ยู่่ ภายใต้้กำำกัับของธนาคารแห่่งประเทศไทย ซึ่่�งหากบุุคคลหรืือ นิิติิบุุคคลใด ไม่่ได้้ รัับอนุุญาตก็็จะเข้้าข่่ายการกระทำำ ความผิิดฐานประกอบธุุรกิิจสิินเชื่่�อส่่วนบุุคคลโดยไม่่ได้้ รัับอนุุญาต ได้้อีีกช่่องทางหนึ่่�ง ในปััจจุุบัันนี้้�ระบบดัังกล่่าว มีีการเชื่่�อมต่่อจากฐานข้้อมููล ของธนาคารแห่่งประเทศไทยมายัังระบบสารสนเทศของสำำนัักงานตำำ รวจแห่่งชาติินอกเหนืือ จากการตรวจสอบข้อ้มููลบุุคคล ข้อ้มููลยานพาหนะ ประวัติั ิการกระทำำ ความผิิดตลอดจน หมายจับขัองบุุคคล 3. เว็็บไซต์์ตรวจสอบข้้อมููลผู้้จดทะเบีียนการประกอบธุุรกิิจทวงถามหนี้้� ตามพระราชบััญญัติั ิการทวงถามหนี้้ พ. �ศ. 2558 หน่่วยงานที่เ่�ผยแพร่คื่ ือ สำำนัักการสอบสวน และนิติิการ เว็บ็ ไซต์ดั์ ังกล่่าว ผู้้�สืบสืวน สามารถดาวน์์โหลดข้อ้มููล หนัังสืือแสดงผลการตรวจสอบ ข้อ้มููลดัังกล่่าวเพื่่อใ�ช้้อ้้างอิิงได้้ผ่่านเว็บ็ ไซต์์ https://multi.dopa.go.th/ilab/official_letter /view108

54 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 4. แอปพลิิเคชัันการตรวจสอบข้้อมููลบััญชีีของสถาบัันการเงิินที่่�เปิิดให้ป้ระชาชนเข้า้ใช้้ได้้ แอปพลิิเคชัันนี้้ถื�ือเป็็นแหล่่งข้อ้มููลเปิิด ที่เ่�ป็็นช่่องทางให้้ผู้้�สืบสืวนสามารถใช้้ในการสืบสืวน ตรวจสอบว่่าบุุคคลเป้้าหมายที่อ่�ยู่่ในระหว่่างการสืบสืวน มีีการใช้้บััญชีีเงิินฝากธนาคารใด ผููกกับั ระบบพร้้อมเพย์หรืื ์ อไม่่ และยัังสามารถตรวจสอบได้้อีีกว่่าบััญชีีดัังกล่่าวยัังคงมีีการใช้้งานหรืือไม่่ โดยผู้้�สืบสืวนจะต้้องสมััครแอปพลิิเคชััน และยืืนยัันตััวบุุคคลผ่่านสถาบัันการเงิินนั้้�น 5. ข้้อมููลเปิิดจากภาคเอกชน ข้อ้มููลจากสื่่อโ�ซเชีียลมีีเดีียต่่างๆ ซึ่ง่�สามารถใช้้ในการสืบสืวนยืืนยัันตััวบุุคคล และติิดตามข้อ้มููล ความเคลื่่อนไ�หวของบุุคคลที่เ่�ป็็นเป้้าหมาย เช่่น Facebook , Line , Twitter , Google หรืือ สื่่อโ�ซเชีียลมีีเดีียอื่่นๆ �ที่เ่�ป็็นประโยชน์์ในการสืบสืวน

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 55 ในการปล่่อยสิินเชื่่อ�ทั่่�วไปนั้้�น หากเป็็นสถาบัันการเงิินก็็จะต้้องบัังคับัใช้้ตามกฎหมาย ที่กำ่�หำ นดไว้้ สำำหรับัการปล่่อยสิินเชื่่อ�ประเภทนั้้�น แต่ถ้้ ่ าไม่่ใช่ส่ ถาบัันการเงิินแล้้วก็็จะบัังคับั ใช้้ ตามประมวล กฎหมายแพ่่งและพาณิิชย์์มาตรา 654 ซึ่งวาง่�หลัักว่่า ห้้ามไม่่ให้้คิิดดอกเบี้้ยเ�กิินกว่่าร้้อยละ 15 ต่่อปีี ถ้้าในสััญญากำหำนดดอกเบี้้ยเ�กิินกว่่านั้้�นก็็ให้้ลดลงมาเป็็นร้้อยละ 15 ต่่อปีี แต่่ในการสืบสื วนผู้้�กระทำำความผิิดเกี่ยว่�กับัเงิินกู้้�นอกระบบ ผู้้�ปล่่อยกู้หรืื ้� อเจ้้าหนี้้ จะเ�รี ียกอัตัรา ดอกเบี้้ยใน�อัตัราที่สูู่�งเกิินกว่่าที่ก่�ฎหมายกำหำ นด โดยมีีการเรี ียกเก็บ็เป็็นรายวััน รายเดืือน แต่่จะทราบ ได้้อย่่างไรว่่า ในการคิิดคำำนวณดอกเบี้้ย�นั้้�นเกิินกว่่าอัตัราที่ก่�ฎหมายกำหำนดหรืือไม่่ จำำเป็็นจะต้้อง มีีวิธีีิการและขั้้�นตอนในการคิิดคำำนวณดอกเบี้้ย โดยผู้้�เ�ขีียนได้้กำหำนดประเภท และวิธีีิการของ การคิิดดอกเบี้้ยเ�งิินกู้้�นอกระบบผิิดกฎหมายไว้้เพื่่อความ�สะดวกในการสืบสืวน ดัังต่่อไปนี้้� 5.3 การคำนำวณดอกเบี้้ย� ประเภทการคิด ดอกเบี ้ ยเงินกู้ 1.การคิดดอกเบี้ยแบบทั่วไป การให้กู้ยืมเงินที่มีการคิดดอกเบี้ยเกินกว่าอัตรา ที่กฎหมายกําหนด คือเกินกว่าร้อยละ 15 ต่อปี การให้กู้ยืมเงินที่เจ้าหนี้ให้ลูกหนี้ชําระดอกเบี้ย เป็นรายวันไปเรื่อยๆ โดยที่เงินต้นไม่ลดลง จนกว่าลูกหนี้จะนําเงินต้นมาชําระครบทั้งหมดในคราวเดียว การให้กู้ยืมเงิน ที่มีการอําพรางการคิดดอกเบี้ย โดยกําหนดจะเอาหรือรับเอาซึ่งประโยชน์อย่างอื่น นอกจากดอกเบี้ย ไม่ว่าจะเป็นเงิน หรือสิ่ งของ หรือโดยวิธีการใดๆ จนเห็นได้ชัดว่าประโยชน์ทีได้รับนั่น้ มากเกินส่วนอันสมควรตามเงื่อนไขแห่งการกู้ยืมเงิน เช่น การคิดค่าธรรมเนียม,การคิดค่าบริการอื่นๆ 2.การคิดดอกเบี้ยแบบดอกลอย 3.การคิดดอกเบี้ยแบบอําพรางดอกเบี้ย ทั่วไป ดอกเบี้ย

วิธีการคิดดอกเบี้ยเงินกู้ (แบบทั่วไป) ทั่วไป ดอกเบี้ย วิธีการคิดดอกเบียเงินกู้ (แบบดอกลอย)้ ขั้นตอนที่ 1 การคิดคํานวณหาดอกเบี้ยต่อวัน (บาท) ขั้นตอนที่ 2 นําดอกเบี้ยตามขั้นตอนที่ 1 มาคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ เงินทีจะต้องชําระ – เงินต้น่ 12,000 – 10,000 24 A กู้เงิน B จํานวน 10,000 บาท โดย A จะต้องคืนเงิน B ทั้งต้นและดอก รวม 12,000 บาท ระยะเวลากู้ 24 วัน จบทั้งต้นและดอกเบี้ย จํานวนวันทีกู้ เช่น ่ ( 7 วัน , 8 วัน , 24 วัน , 30 วัน) ดอกเบียต่อวัน (บาท)้ ตัวอย่าง ตัวอย่าง A กู้เงิน B จํานวน 10,000 บาท โดย A จะต้องจ่ายดอกเบี้ย ให้ นาย B วันละ 400 บาท จนกว่าจะคืนต้นครบทั้งหมด ตัวอย่าง วิธีคํานวณ วิธีคํานวณ = 83.33 (ดอกเบี้ยต่อวัน(บาท)) 400 x 100 10,000 วิธีคํานวณ = 4 % ต่อวัน 83.33 x 100 10,000 = 0.83 % สูตร อัตราดอกเบียต่อวัน(บาท) x 100้ เงินต้น ดอกเบียที้ลูกหนี่ต้องจ่าย้ ต่อวัน (คิดเป็น%) สูตร ดอกเบียที้จ่ายรายวัน(บาท) x 100่ เงินต้น ดอกเบีย % ต่อวัน้ สูตร คิดเป็นดอกเบี้ยต่อเดือน 0.83 x 30 = 24.9 % ต่อเดือน คิดเป็นดอกเบี้ยต่อปี 0.83 x 365 = 302.95 % ต่อปี คิดเป็นดอกเบี้ยต่อเดือน 4 x 30 = 120 % ต่อเดือน คิดเป็นดอกเบี้ยต่อปี 4 x 365 = 1,460 % ต่อปี 56 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ

วิธีการคิดดอกเบี้ยเงินกู้ที่มีการอําพรางดอกเบี้ย App ปล่อยกู้เงิน 2,000 บาท จะต้องคืน 2,007 บาท ในระยะเวลากู้ 7 วัน แต่ปรากฏว่าผู้กู้ได้รับเงินจริงเพียง 1,220 บาท ( โดยมากมักอ้างเป็น ค่าธรรมเนียม ค่าบริการแพลตฟอร์ม ค่าบริหารความเสี่ยงฯ เช่น ค่าธรรมเนียม 39% ดอกเบี้ยต่อวัน 0.05 %) ตัวอย่าง !!!! 112.42 x 100 1,220 วิธีคํานวณ 1,220 = 9.21 % ต่อวัน เงินทีจะต้องชําระ – เงินต้น่ จํานวนวันทีกู้ เช่น ่ ( 7 วัน , 24 วัน , 30 วัน) ดอกเบียต่อวัน (บาท)้ สูตร ขั้นตอนที่ 1 การคิดคํานวณหาดอกเบี้ยต่อวัน (บาท) ขั้นตอนที่ 2 นําดอกเบี้ยตามขั้นตอนที่ 1 มาคิดเป็นเปอร์เซ็น วิธีคํานวณ คิดเป็นดอกเบียต่อเดือน ้ 9.21 x 30 = 276.30 % ต่อเดือน คิดเป็นดอกเบี้ยต่อปี 9.21 x 365 = 3,361.65 % ต่อปี การคิดดอกเบี้ยตามความเห็นของธนาคารแห่งประเทศไทย: ให้นําค่าธรรมเนียม หรือค่าบริการ ที่มากเกินส่วนอันสมควรมาคิดรวมเป็นดอกเบี้ยในคราวเดียวกัน *ถือเป็นการอําพรางการให้กู้ยืม ตาม พ.ร.บ.ห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2560 มาตรา 4 (3)* อัตราดอกเบียต่อวัน (บาท) x 100้ เงินต้น ดอกเบียที้ลูกหนี่ต้องจ่าย้ ต่อวัน (คิดเป็น %) 2,007 – 1,220 = 112.42 บาท ต่อวัน คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 57

58 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ โปรแกรมการคิิดคำำ�นวณดอกเบี้้�ยเงิินกู้นอกระบบ้ เนื่่องจากการ�สืบสืวนคดีีความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบจำำเป็็นจะต้้องมีีการคำำนวณดอกเบี้้ยเ�งิินกู้้� เพื่่อ�ตรวจสอบว่่าเข้า้ข่่ายการกระทำำความผิิดหรืือไม่่ ซึ่งเ่�จ้้าหนี้้เ�รี ียกจากผู้้�กู้้� จึึงจะต้้องมีีการ คิิดคำำนวณดอกเบี้้ยอ�ยู่่เป็็นประจำำ และหลายครั้้�งเกิิดความผิิดพลาดในการคิิดคำำนวณ ผู้้�เขีียน จึึงได้้นำำโปรแกรมสำำ เร็็จรููปในรููปแบบโปรแกรม Excel ซึ่ง่�มีีวิธีีิใช้้คืือกรอกข้อ้มููลตามข้อเ้ท็็จจริ ิง ที่ไ่�ด้้จากการสืบสื วนลงในช่่องว่่าง โดยผู้้�อ่่านสามารถดาวน์์โหลดได้้จาก QR Code ซึ่งไ่�ด้้แนบนี้้� เพื่่อความ�สะดวกในการใช้้งานของผู้้�สืบสื วนในการปฏิิบััติิงานในหน้้าที่จ่�ริ ิง ความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ ถืือเป็็นอาชญากรรมทางเศรษฐกิิจประเภทหนึ่ง ่�ซึ่งผู้้�กระทำำ ่� ความผิิดประสงค์ต่์ ่อทรััพย์สิ์ ินที่ไ่�ด้้มาจากการเอารััดเอาเปรี ียบประชาชน โดยการเรี ียกดอกเบี้้ย� เกิินอัตัรากว่่าที่ก่�ฎหมายกำหำนด ดัังนั้้�นการสืบสืวนเส้้นทางการเงิินจึึงถืือเป็็นองค์ป์ระกอบ หนึ่ง่�ที่สำำ ่�คััญของการแสวงหาข้อเ้ท็็จจริ ิง เพื่่อ�นำำไปสู่่การรวบรวมพยานหลัักฐานดำำเนิินการคดีีกับั ผู้้�กระทำำผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ หรืือ นายทุุนปล่่อยเงิินกู้้�นอกระบบนั่่�นเอง บััญชีีธนาคาร ถืือเป็็นแหล่่งข้อ้มููลสำำคััญ ที่ผู้้� ่�สืบสืวนหรืือพนัักงานสอบสวนมัักจะได้้รับั เป็็นเบาะแสแรกๆ จากผู้้�เสีียหายเสมอ ไม่ว่่าจะเป็็น บััญชีีโอนเงิินให้้ผู้้�กู้้� หรืือ บััญชีีรับชำั ำระหนี้้� ซึ่ง่�หากเจ้้าหน้้าที่ผู้้� ่�ปฏิิบััติมีีิความรู้้� ความเข้าใจใน ้ ขั้้�นตอนการตรวจสอบบััญชีีธนาคาร และการ KYC ของสถาบัันการเงิิน ก็็อาจจะพบร่่องรอยเบาะแสสำำคััญไปสู่่การนำตัำ ัวผู้้�กระทำำผิิดมาดำำเนิินคดีีได้้ สแกน QR CODE 5.4 การสืืบสวนเส้นท้างการเงินิ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 59 KYC คืืออะไร??? กระบวนการรู้้จัักลููกค้า้ (Know Your Customer : KYC) เป็็นมาตรการที่ใ่�ช้้รู้้�จััก และพิสููิจน์ตั์ ัวตนลููกค้้าว่่าเป็็นบุุคคลรายนั้้�นจริ ิง เพื่่อป้้อง�กัันการทุุจริติและการปลอมแปลง หรืือใช้้ข้อ้มููลบุุคคลอื่่นในการทำำ�ธุุรกรรมทางการเงิิน รวมถึึงเป็็นมาตรการป้้องกัันและปราบปราม การฟอกเงิิน ธนาคารแห่่งประเทศไทยจึึงได้้กำหำนดหลัักเกณฑ์์การรู้้�จัักลููกค้้าประกอบด้้วย 2 ขั้้�นตอนสำำคััญ ได้้แก่่ (1) การแสดงตนของลููกค้้า (Identification) และ (2) การพิสููิจน์ตั์ ัวตน ลููกค้้า (Verification) เพื่่อใ�ห้้สถาบัันการเงิินมีีกระบวนการรู้้�จัักลููกค้้าได้้อย่่างมีีประสิทธิภิาพ การตรวจสอบข้้อมููลพื้้�นฐานของบััญชีีธนาคาร จากข้อ้มููลเบาะแสบััญชีีธนาคารที่อ่�ยู่่ในมืือผู้้�สืบสืวน นอกจาก ชื่่อธนาคาร เล�ขที่บััญ่�ชีี และ ชื่่อเ�จ้้าของบััญชีี แล้้ว ผู้้�สืบสืวนยัังสามารถตรวจสอบข้อ้มููลการแสดงตน (Identification) และ ข้อ้มููลการพิสููิจน์ตั์ ัวตน (Verification) จากกระบวนการ KYC ของสถาบัันการเงิิน โดยข้อ้มููล ดัังกล่่าวจะถููกจััดเก็บ็ ไว้้ในรููปแบบของ “ใบคำขำอเปิิดบััญชีี” “ใบคำำ�ขอเปิิดบััญชีี” ถืือเป็็นพยานเอกสารสำำคััญที่พิ่�สููิจน์ตั์ ัวตนของเจ้้าของบััญชีีซึ่งผู้้� ่�สืบสืวน หรืือพนัักงานสอบสวนสามารถตรวจสอบได้้จากสถาบัันการเงิิน อัันมีีรายละเอีียดสำำคััญที่เ่�ป็็น ประโยชน์ต่์ ่อการสืบสืวนสอบสวน ดัังต่่อไปนี้้� -วัันที่เ่�ปิิดบััญชีี (ขยายไปสู่่การตรวจสอบกล้้องวงจรปิิด) -ชื่่อ นาม�สกุุล หมายเลขประจำตัำ ัวประชาชน -ที่อ่�ยู่่ ,หมายเลขโทรศััพท์์ ,e-mail address (ของเจ้้าของบััญชีี) -อาชีีพ สถานที่ทำำ ่�งาน -ข้อ้มููลการขอใช้้บริ ิการเสริ ิม เช่่น Mobile Banking , Internet Banking ,บััตรอิิเล็็กทรอนิิกส์์ ฯลฯ -หมายเลขโทรศััพท์ผูู์ กการใช้้งาน (Pay alert , SMS alert)

60 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ตััวอย่่างใบคำขำอเปิิดบััญชีธนีาคารกรุุงไทย

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 61 แนวทางการวิ ิเคราะห์ธุ์ุรกรรมบััญชีีธนาคาร ความผิิดเกี่่�ยวกัับหนี้้�นอกระบบ แม้้ว่่าปััจจุุบััน ธนาคารแห่่งประเทศไทยจะได้้กำหำนดหลัักเกณฑ์์การ KYC ให้้สถาบัันการเงิิน ถืือปฏิิบััติิ แต่่ผู้้�กระทำำความผิิดก็มั็ ักอาศััยช่่องว่่างในการปกปิิด อำำพรางตนเอง โดยการใช้้หรืือ จ้้างให้้ผู้้�อื่่นมาเ�ปิิดบััญชีีแทนตนเองเพื่่อใ�ห้้ยากต่่อการสืบสืวนจับกุั ุม ในบางกรณีีการตรวจสอบ ข้อ้มููลพื้้นฐาน�ของบััญชีีธนาคารจากใบคำขำอเปิิดบััญชีี อาจไม่่เพีียงพอต่่อการสืบสืวนสอบสวน รวบรวมพยานหลัักฐานในการพิสููิจน์ท์ราบตััวผู้้�กระทำำความผิิด ดัังนั้้�นผู้้�สืบสืวนจำำเป็็นต้้อง วิ ิเคราะห์์เส้้นทางการของบััญชีีธนาคารเป้้าหมาย หรืือบััญชีีธนาคารต้้องสงสััย ตลอดจนวิ ิเคราะห์์ พฤติิกรรมการทำำธุุรกรรมของผู้้�กระทำำความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ โดยเฉพาะแอปพลิิเคชััน ปล่่อยเงิินกู้้� เพื่่อ�นำำไปสู่่การพิสููิจน์ท์ราบตััวผู้้�กระทำำความผิิดที่แ่�ท้้จริ ิง

บัญชีรับชําระหนี้ กู้ออนไลน์ ผู้รับผลประโยชน์ที่แท้จริง Easy Money! รูปแบบพฤติกรรม การทําธุรกรรม ของแอปพลิเคชันเงินกู้ เงินกู้ บัญชีผู้กู้ บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 2 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 2 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 2 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 3 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 3 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 1 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 1 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 1 บัญชีรับผลประโยชน์ แถวที่ 1 บริหารองค์กร -เงินเดือน -ค่าเช่า -อุปกรณ์สํานักงาน 62 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 63 Bank Account Bank Account Bank Account Bank Account ยอดสูงผิดปกติ 17,000,000 1,500 2,357 1,245 3,425 2,890 4,756 4,786 2,478 1,460 4,455 5,623 2,820 1,153 1,951 2,470 7,104 2,317 1,114 ความถี่สูงผิดปกติ โปรแกรมวิ ิเคราะห์์เส้้นทางการเงิิน รููปแบบธุุรกรรมที่ผิ ่� ิดปกติิ การวิ ิเคราะห์์เส้้นทางการเงิินของบััญชีีธนาคารเป้้าหมายหรืือบััญชีีธนาคารต้้องสงสััย ที่เ่�กี่ยวข้่�อง้กับหนี้้ ันอกระ�บบ โดยใช้้โปรแกรมดัังกล่่าวข้าง้ ต้้นเป็็นเครื่อง�่มืือในการประมวลผล และคััดแยกข้อ้มููล เพื่่อ�หาธุุรกรรมที่ผิ่�ิดปกติิกล่่าวคืือ การโอนเงิินหรืือรับั โอนเงิินที่มีีลั่�ักษณะเป็็น ยอดใหญ่่ (ยอดเงิินสููงมากจนผิิดปกติิ) หรืือความถี่สูู่�ง (โอนหรืือรับั โอนหลายครั้้�งจนผิิดปกติิ) โดยธุุรกรรมที่ผิ่�ิดปกติดัิังกล่่าวสามารถตั้้�งเป็็นประเด็็นข้อ้สงสััย เพื่่อ�ต่่อยอดนำำไปสู่่การพิสููิจน์ท์ราบ ตััวผู้้�กระทำำความผิิดได้้

64 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ นอกจากธุุรกรรมที่ผิ่�ิดปกติิแล้้ว การพิสููิจน์ท์ราบตััวตนของ ผู้้�ครอบครองบััญชีีธนาคารที่แ่�ท้้จริ ิง ถืือเป็็นจุุดหมายปลายทาง สำำคััญของการสืบสืวนเส้้นทางการเงิิน เนื่่องจากผู้้�กระทำำ�ความผิิด มัักจะปกปิิด อำำพรางตนเอง โดยการใช้้หรืือว่่าจ้้างให้้ผู้้�อื่่น� มาเปิิดบััญชีีแทนตนเองเพื่่อใ�ห้้ยากต่่อการสืบสืวนจับกุั ุม ผู้้�สืบสืวน จึึงจำำเป็็นต้้องพิสููิจน์ท์ราบตััวตนผู้้�ครอบครองบััญชีีธนาคารให้้ได้้ เพื่่อ�นำตัำ ัวผู้้�กระทำำความผิิดที่แ่�ท้้จริ ิงมาดำำเนิินคดีีตามกฎหมายต่่อไป ซึ่งการ่�พิสููิจน์ท์ราบตััวตนผู้้�ครอบครองบััญชีีที่แ่�ท้้จริ ิงนั้้�น สามารถ ตรวจสอบได้้จากพฤติิกรรมการทำำธุุรกรรมของบััญชีีนั้้�นๆ ได้้แก่่ - การฝาก/ถอนเงิินสดผ่่านตู้อั้�ตัโนมัติัิ (ATM ,CDM) - การฝาก/ถอนเงิินสดที่ส่�าขา - ธุุรกรรมการใช้้จ่่ายส่่วนตััว อาทิิเช่่น o ค่่าสาธารณููปโภค ได้้แก่่ ค่่าน้ำำ� ,ค่่าไฟ ,ค่่าเช่่าบ้้าน ,ค่่าโทรศััพท์์ ฯลฯ o ชำำระค่่าสิินค้้า อาหารและบริ ิการต่่างๆ ได้้แก่่ Line man ,Grab ,Kerry express ฯลฯ จากพฤติิกรรมการทำำธุุรกรรมดัังกล่่าวข้าง้ ต้้น อาจนำำไปสู่่การบ่่งชี้้ตำำ�หนิรููปิพรรณ ที่อ่�ยู่่ปััจจุุบััน หมายเลขโทรศััพท์ข์องผู้้�ทำำธุุรกรรม และนำำไปสู่่การพิสููิจน์ท์ราบตััวตนผู้้�ครอบครองบััญชีีธนาคาร ที่แ่�ท้้จริ ิงได้้ Bank code หมายถึึง รหัสัธนาคาร เป็็นรหัสที่ัถูู่�กกำหำนดจากธนาคารกลางซึ่งเ่�ป็็นหน่่วยงาน กำกัำบดููัแลธนาคาร หรืือ สมาคมธนาคารในประเทศให้้กับัธนาคารสมาชิิกที่ไ่�ด้้รับัอนุุญาต หรืือ สถาบัันการเงิินทุุกแห่่ง จะแตกต่่างกัันไปในแต่่ละประเทศ ในบางประเทศรหัสัธนาคารสามารถ ค้้นหาได้้ทางอิินเทอร์์เน็ต็ แต่ส่่วนใหญ่่เป็็นภาษาท้้องถิ่่น เ� จ้้าหน้้าที่ผู้้� ่�สืบสืวนคดีีความผิิดเกี่ยว่�กับั หนี้้นอกระ�บบ จะต้้องรู้จั้� ัก Bank code เพื่่อ�นำำไปใช้้ในการจำำแนกที่มา่�ของบััญชีีเงิินฝากว่่าเป็็นของ ธนาคารหรืือสถาบัันการเงิินใด และสามารถต่่อยอดขอข้อ้มููลเพื่่อใ�ช้้ในการสืบสืวนเส้้นทางการเงิินได้้ Bank Code การพิสููิจน์์ทราบตััวตนผู้้ครอบครองบััญชีีธนาคารที่่�แท้้จริ ิง

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 65

66 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ในการกระทำำความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบนั้้�น มีีการนำำโทรศััพท์์มาใช้้เกี่ยวข้่�อง้กับัการกระทำำ ความผิิดในหลายๆส่่วน ซึ่งผู้้� ่�สืบสืวนจะต้้องเข้าใจ้ภาพรวมในคดีีที่ต่�นเองสืบสืวนอยู่่ ซึ่งในแ ่�ต่่ละคดีีอาจมีี รายละเอีียดที่แ่�ตกต่่างกัันไป แต่่โดยภาพรวมแล้้วการใช้้โทรศััพท์ที่์เ่�กี่ยวข้่�อง้กับหนี้้ ันอกระ�บบ สามารถแบ่่งแยกออกเป็็น 3 ส่่วน ดัังนี้้� 1. หมายเลขโทรศััพท์์ที่่�ใช้้ในการติิดตามทวงหนี้้�จากผู้้กู้้ ในส่่วนของหมายเลขโทรศััพท์์ทวงหนี้้�นั้้�นกลุ่่มคนร้้ายมัักจะซื้้�อหมายเลขโทรศััพท์์มาเป็็น จำำนวนมากแล้้วกระจายให้้พนัักงานทวงหนี้้ใ�ช้้ทวงหนี้้�ซึ่ง่�หมายเลขโทรศััพท์ดั์ ังกล่่าวส่่วนมาก มัักจะไม่มีี่การลงทะเบีียนผู้้�ใช้้ หรืืออาจลงทะเบีียนโดยบุุคคลอื่่น�ซึ่งไ่�ม่่เกี่ยวข้่�อง้กับัผู้้�ใช้้งานจริ ิง โดยลัักษณะเฉพาะของหมายเลขโทรศััพท์ดั์ ังกล่่าวจะมีีข้อ้มููลการโทรออกจำำนวนมาก เนื่่องจาก� เป็็นหมายเลขที่ใ่�ช้้โทรทวงหนี้้ และจะ�มีีวงรอบการใช้้ระหว่่างช่่วงเวลา ประมาณ 08.00 น. ถึึง 18.00 น. ซึ่งเ่�ป็็นช่่วงเวลาที่ก่�ลุ่่มคนร้้ายใช้้ในการทวงหนี้้� เมื่่อผู้้� �สืบสืวนขอข้อ้มููลการใช้้โทรศััพท์์จากผู้้�ให้้บริ ิการ สิ่่ง�ที่จะ่�ปรากฏชััด ในรายการการใช้้โทรศััพท์ข์องหมายเลขโทรศััพท์ลั์ ักษณะนี้้คื�ือ สถานที่ตั้้่� �ง ของเสาสััญญาณฯ มัักจะปรากฏซ้ำำ�ๆ เป็็นจำำนวนมาก ซึ่ง่�ขั้้�นตอนต่่อไป ผู้้�สืบสืวนต้้องทำำการพิสููิจน์ท์ราบบริ ิเวณดัังกล่่าว ซึ่งอาจเ่�ป็็นสถานที่ตั้้่� �ง ของออฟฟิศทิวงหนี้้ โดยอา�ศััยข้อ้มููลการสืบสืวนอื่่นๆ �ร่่วมวิ ิเคราะห์ด้้ ์วย 2. ข้้อความสั้้�น (SMS) ติิดตามทวงหนี้้�ที่ ่�ส่่งไปยัังโทรศััพท์์มืือถืือ ของผู้้กู้้ นอกจากการโทรศััพท์ติ์ ิดตามทวงหนี้้จากผู้้� �กู้้�โดยตรงแล้้ว กลุ่่มคนร้้าย ยัังใช้้วิธีีส่ิ ่งข้อความ้ สั้้�น (SMS) เพื่่อ�ทวงหนี้้ด้้ �วย โดยปััจจุุบัันมีีบริษัิทั ผู้้�ให้้บริ ิการในรููปแบบกระจายส่่งข้อความ้ สั้้�น (SMS BOARDCAST) ซึ่่�งกลุ่่มคนร้้ายใช้้บริ ิการดัังกล่่าวในการกระจายข้้อความส่่งไปหา เป้้าหมายต่่างๆ ซึ่งผู้้� ่�กู้้�เมื่่อไ�ด้้รับัข้อความ้ดัังกล่่าวจะไม่ส่ามารถตรวจสอบ ที่มา่�ของข้อความ้ดัังกล่่าวได้้ แต่่ในทางการสืบสืวนนั้้�นผู้้�สืบสืวนสามารถ แสวงหาข้อ้มููลเพิ่่มเ�ติิมได้้ โดยนำำข้อ้มููลรายการการใช้้โทรศััพท์ข์องผู้้�กู้้� เป็็นตััวตั้้�ง จากนั้้�นตรวจสอบรายละเอีียดเพิ่่มเ�ติิมว่่าที่มา่�ของข้อความ้ ดัังกล่่าวมาจากทางใดโดยสอบถามรายละเอีียดจากผู้้�ให้้บริ ิการ ซึ่งข้่�อ้มููล ที่่�ได้้จะทำำให้้ทราบบริษัิัทผู้้�ให้้บริ ิการกระจายส่่งข้้อความสั้้�นดัังกล่่าว หลัังจากนั้้�นให้้ทำำ การตรวจสอบข้้อมููลจากบริษัิัทฯ ดัังกล่่าว เพื่่อ�ทราบ ผู้้�ว่่าจ้้าง/ผู้้�เกี่่�ยวข้้อง ต่่อไป 5.5 การสืืบสวนโดยใช้้ข้้อมููลโทรศััพท์์ SMS

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 67 การทำำรายงานสืบสืวน เป็็นการรวบรวมข้อเ้ท็็จจริ ิงที่ไ่�ด้้จากการ สืบสืวน เรี ียบเรี ียงเป็็นเอกสาร เพื่่อรายงานผู้้�บััง�คับับััญชา อ้้างอิิงทางคดีี ใช้้เป็็นพยานหลัักฐานประกอบสำำนวนการสอบสวน ตลอดจนใช้้เป็็น พยานหลัักฐานในชั้้�นศาล ในส่่วนของการทำำ รายงานสืบสืวนความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบนั้้�น ผู้้�สืบสืวนจำำเป็็นต้้องตั้้�งประเด็็นและกำหำนดแนวทางในการแสวงหา ข้อเ้ท็็จจริ ิงให้้มีีความเชื่่อมโยง�กับตััวบทกฎหมายที่เ่�กี่ยวข้่�อง เ้ พื่่อใ�ห้้ได้้ข้อเ้ท็็จจริ ิงอัันอาจใช้้เป็็น พยานหลัักฐานในการพิสููิจน์์การกระทำำทำำความผิิดของบุุคคลหรืือองค์์กร ที่ไ่�ด้้กระทำำความผิิด เกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ ซึ่งคณะผู้้� ่�จััดทำำได้้สรุุปประเด็็นในการแสวงหาและรวบรวมข้อเ้ท็็จจริ ิง เพื่่อใ�ช้้เป็็นแนวทาง ในการทำำ รายงานการสืืบสวนในความผิิดเกี่่�ยวกัับหนี้้�นอกระบบไว้้ ตามแผนภาพประกอบหนัังสืือนี้้� 3. หมายเลขโทรศััพท์์ที่่�ใช้้ประกอบการเปิิดบััญชีี ในคดีีความผิิดเกี่ยว่�กับหนี้้ ันอกระ�บบ มีีการใช้้บััญชีีเงิินฝากในการรับั โอนเงิิน / โอนเงิินออก เป็็นจำำนวนมาก เพื่่อ�สร้้างความสลับซับซ้้ ัอน และหลีีกเลี่ยงการ่�ติิดตามจับกุัุม นอกจากการ สืบสื วนโดยอาศััยเส้้นทางการเงิินแล้้ว การสืบสืวนจากหมายเลขโทรศััพท์ที่์เ่�กี่ยวข้่�อง้ก็มีี็ความ สำำคััญเช่่นกััน ซึ่งบััญ่�ชีีเงิินฝากแต่่ละบััญชีีนั้้�นจะมีีข้อ้มููลเจ้้าของบััญชีีที่ใ่�ห้้ไว้้ในวัันเปิิดบััญชีี เพื่่อ�ประกอบคำร้้ ำองขอเปิิดบััญชีีเงิินฝาก ซึ่งนอกจากข้่�อ้มููลส่่วนตััวของผู้้�เปิิดบััญชีีแล้้ว หมายเลข โทรศััพท์ที่์ ใ่�ห้้ไว้้ในข้อ้มููลเจ้้าของบััญชีีถืือว่่ามีีความสำำคััญในการสืบสืวนเช่่นกััน โดยหมายเลข โทรศััพท์์อาจมีีความเกี่ยวข้่�องเ้ ชื่่อมโยงไ�ปถึึงตััวผู้้�เกี่ยวข้่�องใน ้ขบวนการ ซึ่ง่�หากผู้้�สืบสืวนขอข้อ้มููล เจ้้าของบััญชีีจากธนาคารจะต้้องแจ้้งรายละเอีียดการขอข้อ้มููลหมายเลขโทรศััพท์์ ที่เ่�กี่ยวข้่�อง ้ดัังนี้้� - หมายเลขโทรศััพท์ที่์เ่�จ้้าของบััญชีีให้้ไว้้ขณะเปิิดบััญชีี - หมายเลขโทรศััพท์ที่์ระ่�บุุไว้้สำำหรับรับัข้อความ้ สั้้�น (SMS) - หมายเลขโทรศััพท์์ที่�ระ่บุุไว้้สำำหรับรับัรหััสชั่่�วคราว (ONE TIME PASSWORD , OTP) - หมายเลขโทรศััพท์ที่์ผูู่�กกับัแอปพลิิเคชััน เนื่่�องจากบััญชีีเงิินฝากในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับหนี้้นอก� ระบบมัักจะใช้้บััญชีีตััวแทนเชิิด(บััญชีีม้้า)ซึ่งข้่�อ้มููลบางอย่่างอาจไม่่เกี่ยวข้่�อง้กับักลุ่่มคนร้้ายเลย แต่่ในแง่ข่องการบริหิารการเงิินนั้้�นกลุ่่มคนร้้ายจะใช้้การบริหิารการเงิินผ่่านระบบแอปพลิิเคชััน ของธนาคาร ซึ่ง่�หากผู้้�สืบสืวนทราบข้อ้มููลหมายเลขโทรศััพท์ที่์เ่�กี่ยวข้่�อง้ก็็จะสามารถนำำไปใช้้ ประกอบในการสืบสื วนได้้ 5.6 การทำำรายงานสืืบสวน 080 123 xxxx Bank Account

68 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 69

6

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 71 กรณีศึ ี ึกษา การสืืบสวนจัับกุุมแอปพลิิเคชันั ปล่่อยเงินกู้ิ้ นอกระบบ True cash pro

72 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ กรณีศึ ี ึกษา การสืืบสวนจัับกุุมแอปพลิิเคชันั ปล่่อยเงินกู้ิ้ นอกระบบ True cash pro

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 73 ปััจจุุบัันเทคโนโลยีีมีีความก้้าวหน้้า การปล่่อยเงิินกู้้�นอกระบบได้้ปรัับเปลี่่�ยนวิธีีิการ เป็็นแอปพลิิเคชัันที่สร้้ ่�างไว้้สำำหรับัการปล่่อยเงิินกู้บ้� นโทรศััพท์มื์ ือถืือโดยเฉพาะ สามารถยื่่น�กู้้� ได้้ง่่าย อนุมัุติัิเร็็ว กู้้�ได้้ทุุกที่ใน่�ประเทศ ไม่ต้้ ่องมีีเอกสารทางการเงิิน แต่ผ่ลร้้ายที่เ่�กิิดขึ้้น�คืือ เมื่่อ�กู้้�เงิิน ผ่่านแอปพลิิเคชัันแล้้ว นอกจากการคิิดดอกเบี้้ยใน�อัตัราที่สูู่�งมาก แอปพลิิเคชัันยัังสามารถ เข้า้ถึึงรายชื่่อผู้้� �ติิดต่่อที่บััน่�ทึึกไว้้ในโทรศััพท์์และข้อ้มููลการโทรเข้า-ออก เ้ พื่่อใ�ช้้ทวงถามหนี้้ไ�ปยััง บุุคคลอื่่น ในกร�ณีีที่ผู้้� ่�กู้้�ไม่ชำ่ ำระหนี้้ต�ามกำหำนดหรืือติิดต่่อผู้้�กู้้�ไม่่ได้้ ใช้้การติิดต่่อสื่่อ�สารระหว่่างผู้้�ให้้กู้้� กับัผู้้�กู้ผ่้� ่านโทรศััพท์์ ข้อความ ้ หรืือ LINE ให้้กู้้�เงิินและชำำระเงิินต้้นหรืือดอกเบี้้ย�ผ่่านช่่องทาง ธุุรกรรมออนไลน์์ มีีการบริหิารจััดการในรููปแบบองค์์กร แบ่่งหน้้าที่กั่�ันทำำ ได้้แก่่ นายทุุน ผู้้�ดููแล บริหิารระบบ ฝ่่ายอนุมัุติัสิินเชื่่อ และฝ่่ายเ�ร่่งรััดหนี้้สิ�ิน ซึ่งผู้้� ่�กู้้�ไม่่เคยพบผู้้�ให้้กู้หรืื ้� อคนทวงถามหนี้้� ทำำให้้ยากต่่อการสืบสืวนจับกุัุมและยืืนยัันตััวผู้้�กระทำำความผิิด กรณีีศึึกษานี้้เ�ป็็นการบููรณาการองค์์ความรู้้�ในการสืบสืวน เพื่่อ�นำำไปสู่่การจับกุัุมแอปพลิิเคชััน ปล่่อยเงิินกู้้�นอกระบบ TRUE CASH PRO โดยชี้้ใ�ห้้เห็็นถึึงขั้้�นตอนการปฏิิบััติติามมาตรฐาน (Standard Operating Procedure) เพื่่อ�นำำไปสู่่การประยุุกต์์ใช้้ในการสืบสืวนจับกุัุม แอปพลิิเคชัันปล่่อยเงิินกู้้�นอกระบบอื่่นๆ �ต่่อไป ช่่องทางการเข้้าถึึง

74 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ขั้้นต�อนการลงทะเบีียน

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 75 คำน ำ วณดอกเบี้้ย� การคิิดค่่าใช้้จ่่ายต่่างๆ ในแอปเงิินกู้้� คืือ การอำำพรางดอกเบี้้ย�

76 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ตรวจสอบโครงสร้้างบริษัิทั ตรวจสอบผู้้พััฒนาแอปพลิิเคชันั

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 77 ตรวจสอบการได้รั้ับอนุุญาตประกอบธุุรกิจสินิเชื่อ่�ส่่วนบุคคุลภายใต้้การกำกัำ ับ

78 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ พิิสููจน์ทร์าบสถานที่่ตั้้�ง�

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 79 สืืบสวนสะกดรอย

80 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ตรวจเปรีียบเทีียบเพื่่�อยืืนยันตััวบุคคุลที่่เ�กี่่ยวข้้อง�

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 81

82 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ วิิเคราะห์์การบริิหารเงินภิ ายในองค์์กร ตรวจสอบเครืือข่่ายองค์์กร

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 83 วิิเคราะห์ค์วามเชื่อมโยง ่�ทางโทรศััพท์์ จากการวิ ิเคราะห์์ข้อ้มููลการใช้้โทรศััพท์ข์องผู้้�กระทำำผิิด มีีการจดทะเบีียน เป็็นชื่่อ�บุุคคลอื่่นเ�พื่่อ�ปกปิิดตััวตน และยากต่่อการถููกจับกุัุม

84 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ผู้้�กระทำำผิิด มีีการว่่าจ้้างบริษัิททัวงหนี้้ที่�ไ่�ด้้รับัอนุุญาตถููกต้้องตามกฎหมาย แต่วิ่ ธีีิการ ทวงหนี้้นั้้� �น มีีการฝ่่าฝืืนกฎหมาย เจ้้าหน้้าที่ตำำ ่�รวจจึึงจำำเป็็นต้้องตรวจค้้นเพื่่อ�หาพยานหลัักฐาน พิสููิจน์์การกระทำำความผิิด ปฏิิบััติิการตรวจค้น้ จัับกุุม (operation)

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 85

86 คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ ผลการดำ ำ เนินิการ

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 87 บัญชีตัวแทนเชิด (บัญชีม้า) Internet Bank การปรับเปลี่ยนรูปแบบการบริหารองค์กร เร่งรัด หนีสิน้ บริหาร บัญชี อนุมัติสินเชือ่ รูปแบบใหม่ การบริหารองค์กร ของแอปพลิเคชัน เงินกู้เถือน่ เร่งรัด หนีสิน้ บริหาร บัญชี อนุมัติสินเชือ่ รูปแบบเก่า การบริหารองค์กร ของแอปพลิเคชัน เงินกู้เถือน่ ไม่มีออฟฟิศ Call Center Work from Home บริษัททวงหนี้ถูกกฏหมาย แอปเงินกู้รูปแบบเดิม ใช้การบริหารงานแบบรวมศูนย์ (ทุกส่วนอยู่ในออฟฟิศเดียวกัน) แอปเงินกู้รูปแบบใหม่ ใช้การบริหารแบบแยกส่วน

7

คััมภีีร์์ปราบหนี้้น�อกระบบ 89 กฎหมายที่่เ�กี่่ยวข้้อง� กัับปััญหาหนี้น ้ � อกระบบ