คู่มือสอบสวนทั่วไป

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 83 - ข้้อความที่่�จํําเลยแจ้้งความร้้องทุุกข์์ต่่อพนัักงานสอบสวนตรงตามสภาพเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�น เป็็นเรื่่�องที่่�จํําเลยแจ้้งความตามข้้อเท็็จจริิงที่่�ปรากฏ ส่่วนการกระทํําของโจทก์์ทั้้�งสองจะเป็็นความผิิดต่่อ กฎหมายตามที่่�จํําเลยแจ้้งหรืือไม่่ไม่่สํําคััญเพราะการแจ้้งความย่่อมหมายถึึงเฉพาะข้้อเท็็จจริิงไม่่เกี่่�ยวกัับ ข้้อกฎหมายแม้้ต่่อมาพนักังานสอบสวนจะได้ดํํ ้าเนิินคดีีแก่่โจทก์ทั้้ ์ �งสองตามที่จํํ ่�าเลยแจ้้งและพนักังานอััยการ มีีคํําสั่่�งเด็็ดขาดไม่่ฟ้้องคดีีโจทก์์ทั้้�งสองก็็ตามยัังถืือไม่่ได้้ว่่าข้้อความที่่�จํําเลยแจ้้งนั้้�นเป็็นความเท็็จ (ฎ.๕๒๓๖/๒๕๔๙) - โจทก์ร่์ ่วมแจ้้งความต่่อร้้อยตํํารวจเอก ว.ครั้้�งแรกหลัังเกิิดเหตุุเพีียง ๓ วััน แม้้พนักังานสอบสวน จะบัันทึึกการแจ้้งไว้้ในแบบบัันทึึกประจํําวัันแจ้้งไว้้เป็็นหลักัฐาน แต่่ข้้อความที่บั่�ันทึึกการแจ้้งแสดงเจตนาว่่า โจทก์ร่์ ่วมต้้องการให้้เอาตััวผู้้กระทํําผิิดมารับัโทษจึึงเป็็นคํําร้้องทุกข์ุต์ามกฎหมายคดีีโจทก์จึึ์ งไม่ข่าดอายุุความ ร้้อยตํํารวจเอก ว. เป็็นพนัักงานสอบสวนซึ่่�งรัับผิิดชอบพื้้�นที่่�ในเขตกรุุงเทพมหานครเมื่่�อโจทก์ร่์ ่วมร้้องทุุกข์์ และจํําเลยได้้เข้้ามอบตััวอัันเป็็นการถููกจับั ภายในเขตอํํานาจของพนัักงานสอบสวนแล้้ว 3. คํํากล่่าวโทษ คํํากล่่าวโทษหมายความถึึงการที่่�บุุคคลอื่่�นซึ่่�งมิิใช่ผู้่ เสีียหายไ้ด้กล่้ ่าวหาต่่อเจ้้าหน้้าที่ว่่�่ามีีบุุคคลรู้้ตััว หรืือไม่่ก็็ดีีได้้กระทํําความผิิดอย่่างหนึ่่�งขึ้้�น ข้้อสัังเกต ๑. ในคดีีความผิิดอาญาแผ่่นดิินอาจมีีกรณีีทั้้�งรััฐและบุุคคลต่่างเป็็นผู้้เสีียหายด้้วยกััน หากเป็็น คํําร้้องทุุกข์์ที่่�ไม่่ชอบด้้วยกฎหมาย คำำร้้องทุุกข์์ที่่�ไม่่ชอบดัังกล่่าวอาจเข้้าลัักษณะเป็็นคำกล่ำ ่าวหาได้้ ๒. แม้้ผู้้เสีียหายไม่่มีีการร้้องทุุกข์์ในความผิิดอาญาแผ่่นดิิน นอกจากบุุคคลอื่่�นแล้้ว พนัักงาน สอบสวนก็็สามารถที่่�จะกล่่าวโทษได้ด้้ ้วย ตััวอย่่างคำำพิิพากษาฎีีกา - ความผิิดฐานเข้้าไปยึึดถืือครอบครองที่่�ดิินซึ่่�งเป็็นที่่�สาธารณสมบััติิของแผ่่นดิินที่่�ประชาชนใช้้ ร่่วมกัันตาม ป. ที่ดิ่�ิน มาตรา ๙, ๑๐๘ ทวิิเป็็นความผิิดอาญาต่่อแผ่่นดิินแม้้เทศบาลเมืืองหััวหิินไม่่ใช่ผู้่ เสีียหาย้ และการมอบอํํานาจของเทศบาลหััวหิินไม่่สมบููรณ์์พนัักงานสอบสวนก็็มีีอํํานาจสอบสวนได้้โดยไม่่ต้้องมีี คํําร้้องทุุกข์์เมื่่�อพนัักงานสอบสวนได้้ทํําการสอบสวนโดยชอบจนเสร็็จการสอบสวนถืือได้้ว่่ามีีการสอบสวน โดยชอบแล้้ว โจทก์์จึึงมีอํํ ีานาจฟ้้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๔๐๗๒/๒๕๕๖) - ความผิิดอาญาแผ่่นดิินพนักังานสอบสวนมีอํํ ีานาจทํําการสอบสวนเพื่่�อเอาผิิดแก่ผู้่้กระทํําความผิิด อาญาโดยไม่ต้่ ้องมีคํํ ีาร้้องทุุกข์์ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ ประกอบมาตรา ๑๒๑ วรรคหนึ่่�ง ดัังนั้้�นไม่่ว่่า ผู้้อํํานวยการสํํานัักงานพระพุุทธศาสนาแห่่งชาติิจัังหวััดเพชรบููรณ์์จะมีีอํํานาจร้้องทุุกข์์หรืือไม่่ก็็ตาม เมื่่�อผู้้อํํานวยการแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนก็็ถืือว่่าเป็็นการกล่่าวโทษให้้ดํําเนิินคดีีแก่่จํําเลย พนัักงาน สอบสวนย่่อมมีีอํํานาจสอบสวนเมื่่�อทํําการสอบสวนโดยชอบโจทก์์ย่่อมมีีอํํานาจฟ้้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๗๑๒๕/๒๕๕๗) - โจทก์์ร่่วมที่่�๑ ได้้แจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนไว้้เป็็นหลัักฐานตามสํําเนารายงานประจํําวััน เกี่่�ยวกับัคดีีแต่่หลัังจากนั้้�นโจทก์ร่์ ่วมที่�่๑ ไปให้ก้ารต่่อพนักังานสอบสวนพร้้อมกับร้ั ้องทุกข์ุ์ให้ดํํ ้าเนิินคดีีแก่่ จํําเลยฐานฉ้้อโกงรถคัันดัังกล่่าวตามบัันทึึกคํําให้้การของผู้้ร้้องทุุกข์์ ผู้้กล่่าวโทษหรืือพยานในคํําให้้การ ดัังกล่่าวปรากฏชื่่�อและที่�อ่ยู่่ของโจทก์์ร่่วมที่่�๑ ในฐานะผู้้ร้้องทุุกข์์ ลัักษณะแห่่งความผิิดพฤติิการณ์์ต่่าง ๆ ที่่�ความผิิดนั้้�นได้้กระทํําลง ความเสีียหายที่่�ได้้รัับและชื่่�อหรืือรููปพรรณของผู้้กระทํําผิิดเท่่าที่่�จะบอกได้้

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 84 เข้้าลัักษณะเป็็นคํําร้้องทุกข์ุ์ตามที่่�บััญญััติิไว้้ใน ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๗) ประกอบมาตรา ๑๒๓ แล้้วพนักังาน สอบสวนมีีอำำนาจสอบสวนและพนัักงานอััยการมีีอํํานาจฟ้้องคดีีนี้้�ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๑ และ มาตรา ๑๒๐ ตามลํําดัับ (ฎ.๔๕๖๐/๒๕๕๘) - ความผิิดฐานเป็็นเจ้้าพนักังานปฏิบัิติัิหรืือละเว้้นการปฏิบัิติัิหน้้าที่่�โดยมิิชอบเพื่่�อให้้เกิิดความเสีียหาย แก่่ผู้้หนึ่่�งผู้้ใดหรืือปฏิิบััติิหรืือละเว้้นการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดยทุุจริิตตาม ป.อาญา มาตรา ๑๕๗ เป็็นความผิิด อาญาแผ่่นดิินถืือเป็็นความผิิดที่่�กระทํําต่่อรััฐมิิใช่่ความผิิดต่่อส่่วนตััว บุุคคลผู้้พบเหตุุความผิิดดัังกล่่าว มีีอํํานาจที่่�จะกล่่าวโทษผู้้กระทํําผิิดต่่อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�เพื่่�อให้้ดํําเนิินคดีีต่่อผู้้กระทํําความผิิดได้้และ พนัักงานสอบสวนก็็มีีอํํานาจสอบสวนดํําเนิินคดีีต่่อจํําเลยซึ่่�งเป็็นผู้้ถููกกล่่าวหาว่่าเป็็นผู้้กระทํําความผิิดได้้ โดยมิิพัักต้้องคํํานึึงว่่าผู้้กล่่าวโทษเป็็นผู้้เสีียหายหรืือเป็็นผู้้มีีอํํานาจกระทํําการแทนผู้้เสีียหายหรืือไม่่ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๑ (ฎ.๒๑๘๓/๒๕๕๘) - การที่่�โจทก์์ซึ่่�งเป็็นผู้้เสีียหายต้้องแจ้้งชื่่�อลัักษณะแห่่งความผิิดและพฤติิการณ์์ต่่าง ๆ ที่่�ความผิิด ได้้กระทํําลงนั้้�นเป็็นหน้้าที่่�ที่่�ผู้้เสีียหายต้้องกระทํําในการร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษตามที่� ป่.วิิอาญา มาตรา ๑๒๓ กํําหนดไว้้ ทั้้�งนี้้�เพื่่�อปกป้้องสิิทธิิของตนจากการถููกละเมิิดจะถืือว่่าโจทก์์ยิินยอมเปิิดเผยชื่่�อและเหตุุการณ์์ ที่่�เกิิดขึ้้�นต่่อสาธารณชนหาได้้ไม่่ (ฎ.๔๘๙๓/๒๕๕๘) กรณีีเกี่่�ยวกัับการร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ เพื่่�อให้้เกิิดความชััดเจนเกี่่�ยวกัับอำำนาจการสอบสวนของ พนัักงานสอบสวนและอำำ นาจฟ้้องของพนัักงานอััยการ จึึงจำำ เป็็นจะต้้องเข้้าใจเกี่่�ยวกัับความผิิดต่่อส่่วนตััว และความผิิดอาญาแผ่่นดิิน เพื่่�อนำำ ไปปรัับใช้้ได้้อย่่างถููกต้้อง ซึ่่�งสามารถพิิจารณาได้้ดัังนี้้� 4. ความผิิดต่่อส่่วนตััว - กฎหมายสารบััญญััติิใช้้คำำว่่า “ความผิิดอัันยอมความได้้” แต่่ ป.วิิอาญา ใช้้คำำว่่า “ความผิิดต่่อ ส่่วนตััว” - กฎหมายบััญญััติิให้้ยอมความได้้ - มีีอายุุความร้้องทุกข์ุ์ภายใน ๓ เดืือนนับัแต่่รู้เ้รื่่�องการกระทำำความผิิดและรู้้ตััวผู้้กระทำำความผิิด ตาม ป.อาญา มาตรา ๙๖ ภายใต้้อายุุความตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕ - เมื่่�อมีกีารร้้องทุกข์ุ์แล้้ว สามารถแก้้ไขหรืือถอนคำำร้้องทุกข์ุ์ได้ ทำ้ ำ ให้สิ้ทธิกิารนำำคดีีอาญาไปฟ้้อง ย่่อมระงัับไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๙(๒) ตััวอย่่างคำำพิิพากษาฎีีกาเกี่่�ยวกัับการยอมความในคดีีอาญา - ยอมความได้้ก่่อนคดีีถึึงที่่�สุุด โดยกระทำำ ในชั้้�นพนัักงานสอบสวนหรืือชั้้�นศาลก็็ได้้(ฎ.๑๖๓๓/ ๒๕๑๔) - การยอมความจะตกลงกัันไว้้ล่่วงหน้้าก่่อนคดีีเกิิดไม่่ได้้(ฎ.๑๔๐๓/๒๕๐๘) - จำำเลยหลายคน โจทก์์จะตกลงยอมความกับจำั ำเลยบางคนก็็ได้้(ฎ.๕๓-๕๔/๒๔๘๓) - ความผิิดต่่อส่่วนตััว ที่่�ได้้มีีการยอมความไปก่่อนแล้้วสิิทธิินำำคดีีอาญามาฟ้้อง ย่่อมเป็็นอััน ระงัับไปทัันทีีเมื่่�อมีีการยอมความกัันโดยถููกต้้องตามกฎหมาย ผู้้เสีียหายจึึงไม่่อาจถอนคำำร้้องทุุกข์์ได้้อีีก (คร.๑๖๘๑-๑๖๘๒/๒๕๔๕) 5. ความผิิดต่่ออาญาแผ่่นดิิน - ไม่่มีีกฎหมายบััญญััติิให้้ยอมความได้้ - มีีอายุุความตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕ - ผู้้เสีียหายถอนคำำร้้องทุุกข์์ได้้แต่่ไม่่ตััดอำำนาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนและอำำนาจ ฟ้้องของพนัักงานอััยการ

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 85 มีีข้้อสัังเกตว่่าความผิิดอาญาแผ่่นดิิน รััฐและบุุคคลอาจเป็็นผู้้เสีียหายพร้้อม ๆ กัันได้้ยกตััวอย่่าง ความผิิดฐานทำำร้้ายร่่างกายผู้้อื่่�นตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๕ เป็็นความผิิดอัันยอมความไม่่ได้้ ผู้้ที่่�ถููก ทำำร้้ายจึึงเป็็นผู้้ที่่�ได้้รัับความเสีียหายโดยตรง ซึ่่�งความผิิดดัังกล่่าวกระทบต่่อความสงบเรีียบร้้อยของสัังคม รััฐต้้องคุ้้มครองจึึงเป็็นความผิิดต่่อรััฐในขณะเดีียวกััน ดัังนั้้�นผู้้เสีียหายจึึงมีีอำำนาจร้้องทุกข์ุ์ในคดีีดัังกล่่าวได้้ เช่่นเดีียวกัับความผิิดต่่อส่่วนตััว ส่่วนความผิิดต่่อรััฐ บุุคคลอื่่�นที่�มิ่ิใช่่ผู้้เสีียหายจึึงสามารถกล่่าวโทษได้้ ❖❖❖

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 86

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 87 บทที่่� 5 การบัันทึึก การบัันทึึกเป็็นหนึ่่�งในกระบวนการดำำเนิินการที่่�เกี่่�ยวข้้องกับกัารสอบสวน ซึ่่�งประมวลกฎหมาย วิิธีีพิิจารณาความอาญา ได้้ให้้ความหมายไว้้ใน มาตรา ๒(๒๐) ว่่า “หมายความถึึงหนัังสืือใดที่่�พนัักงาน ฝ่่ายปกครองหรืือตำำ รวจจดไว้้เป็็นหลัักฐานในการสอบสวนความผิิดอาญา รวมทั้้�งบัันทึึกคำำร้้องทุุกข์์ และคำำกล่่าวโทษด้้วย” จากความหมายดัังกล่่าวแสดงให้้เห็็นว่่า นอกจากหนัังสืือใดๆ ที่่�พนัักงานสอบสวนได้้ดำำเนิินการ ในหน้้าที่่�เพื่่�อรวบรวมหลักัฐานแล้้ว ยัังรวมถึึงหนัังสืือต่่างๆ ที่่�พนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจได้้จดบัันทึึก ไว้้ตามหน้้าที่่�เพื่่�อเป็็นหลัักฐานให้้พนัักงานสอบสวนรวบรวมไว้้เป็็นหลัักฐานในการสอบสวนความผิิดอาญา และยัังรวมถึึงบัันทึึกคำำร้้องทุุกข์์และคำำกล่่าวโทษด้้วย” ๑. วััตถุุประสงค์์ของการเขีียนบัันทึึก (๑) เพื่่�อเก็บรั็กัษาข้้อมููลให้มี้ีความคงทนชััดเจนและสะดวกในการนำำกลับมั าใช้้ได้ ส้ามารถอ้้างอิิง หรืือนำำ ไปใช้้ประโยชน์์โดยทำำ ให้้เกิิดความเข้้าใจตรงกัันให้้ได้้รัับทราบและใช้้ปฏิิบััติิงานได้้อย่่างถููกต้้อง และมีีประสิทธิิภาพเกี่่�ยวกัับการสืืบสวนสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐาน (๒) ใช้้เป็็นข้้อมููลเพื่่�อการติิดต่่อชี้้�แจงหรืือกำำหนดแนวทางในการปฏิบัิติัิงานหรืือการติิดต่่อระหว่่าง บุุคคลโดยบุุคคลที่�เ่กี่่�ยวข้้องไม่่ต้้องติิดต่่อกัันโดยตรงแต่่ใช้้บัันทึึกเป็็นเครื่่�องมืือแทน (๓) เพื่่�อเป็็นหลัักฐานชี้้�แจงที่่�มาและความสำำคััญของเรื่่�องที่่�จำำ เป็็น การรัับรองในหน้้าที่่�ของ เจ้้าพนัักงาน เช่่น การลงบัันทึึกรัับแจ้้งความประจำำสถานีีตำำรวจ (๔) เพื่่�อเป็็นหลัักฐานการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษของเจ้้าพนัักงานที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัคดีีอาญา (๕) เพื่่�อนำำบัันทึึกที่่�ได้้จััดทำำขึ้้�นรวมเข้้าเป็็นสำำนวนการสอบสวน ๒. รายละเอีียดของบัันทึึก บัันทึึกไม่่ได้้กำำหนดรููปแบบการเขีียนไว้้เป็็นการเฉพาะ แต่่กฎหมายได้้กำำหนดเนื้้�อหาและสาระ ที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัเรื่่�องที่กำ่�ำลัังดำำเนิินการสอบสวนภายใต้ก้รอบอำำนาจและหน้้าที่่�ในการปฏิบัิติัิงาน โดยรายละเอีียด เนื้้�อหาของบัันทึึกประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญาได้้กำำ หนดไว้้ในมาตรา ๙ ดัังนี้้� (๑) สถานที่่�บัันทึึก (๒) วััน เดืือน ปีีที่่�ทำำ (๓) นามและตำำแหน่่งของเจ้้าพนัักงานผู้้ทำำ (๔) กรณีีเจ้้าพนักังานทำำบัันทึึกโดยรับคำั ำสั่่�งจากศาลหรืือโดยคำำสั่่�งหรืือคำำขอของเจ้้าพนักังานอื่่�น ให้้เจ้้าพนัักงานนั้้�นกล่่าวไว้้ด้้วยว่่าได้้รัับคำำสั่่�งหรืือคำำขอเช่่นนั้้�นและแสดงด้้วยว่่าได้้ทำำ ไปอย่่างใด (๕) ให้้เจ้้าพนัักงานผู้้ทำำบัันทึึกลงลายมืือชื่่�อของตนในบัันทึึกนั้้�น ๓. วิิธีีการปฏิิบััติิของเจ้้าพนัักงานในการจััดทำำบัันทึึก แนวทางหรืือวิิธีีการปฏิิบััติิของเจ้้าพนัักงานที่่�มีีหน้้าที่่�ในการจััดทำำบัันทึึกเอกสารที่่�เจ้้าพนัักงาน เป็็นผู้้จััดทำำ ไม่่ว่่าจะเป็็นคำำร้้องทุุกข์์ คำำกล่่าวโทษ หรืือคำำร้้องที่่�ยื่่�นต่่อเจ้้าพนัักงานนั้้�น ประมวลกฎหมาย วิิธีีพิิจารณาความอาญาได้้กำำหนดแนวทางการปฏิิบััติิไว้้ดัังนี้้�

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 88 (๑) ภาษาที่่�ใช้้ในการบัันทึึก ให้้ใช้้ภาษาไทย (อนุุโลมตามมาตรา ๑๓ ที่่�กำำหนดภาษาที่�ใ่ช้้ในการ สอบสวน) (๒) จัักต้้องเขีียนด้้วยน้ำ ำ� หมึึกหรืือพิิมพ์์ดีีดหรืือพิิมพ์์ ถ้้ามีีผิิดที่่�ใดให้้แก้้ไขโดยการขีีดฆ่่าคำำผิิดนั้้�น แล้้วเขีียนใหม่่ ห้้ามมิิให้้ลบออก และให้้เจ้้าพนัักงานหรืือบุุคคลผู้้แก้้ไขเช่่นนั้้�นต้้องลงนามย่่อรัับรองไว้้ที่่�ข้้าง กระดาษและหากต้้องการเพิ่่�มเติิมถ้้อยคำำหลัังจากทำำเอกสารที่่�มีีการลงนามแล้้ว ให้้เติิมถ้้อยคำำดัังกล่่าวใน เอกสารนั้้�นได้้แต่่เจ้้าพนัักงานหรืือบุุคคลผู้ซึ่้่�งตกเติิมนั้้�นต้้องลงนามย่่อกำำกัับไว้้(มาตรา 12) (๓) หลัังบัันทึึกเสร็็จให้้เจ้้าพนักังานอ่่านให้ผู้้ใ้ห้ถ้้้อยคำำฟััง ถ้้ามีข้ี้อความแก้้ไข ทักท้ั ้วงหรืือเพิ่่ม�เติม ิ ให้้แก้้ไขให้ถููกต้้ ้องหรืือมิิฉะนั้้�น ก็็ให้บั้ ันทึึกไว้้ให้ผู้้ใ้ห้ถ้้้อยคำำลงลายมืือชื่่�อรับัรองว่่าถููกต้้องแล้้ว ถ้้าบุุคคลที่ต้่�้อง ลงลายมืือชื่่�อในบัันทึึกไม่ส่ามารถหรืือไม่่ยอมลงลายมืือชื่่�อให้บั้ ันทึึกหรืือรายงานเหตุนัุ้้�นไว้้ในบัันทึึกฉบับนั้้�น (บริิเวณท้้ายบัันทึึก) (มาตรา 9) ข้้อสัังเกต บัันทึึกที่่�เจ้้าพนักังานทำำขึ้้�นในหน้้าที่่� เป็็นการบัันทึึกวิิธีีการปฏิบัิติัิหน้้าที่่�ในเรื่่�องนั้้�นของเจ้้าพนักังาน ที่ต้่�้องทำำ ให้ถููกต้้ ้องตามกรอบของกฎหมายซึ่่�งเมื่่�อคดีีเข้้าสู่่กระบวนพิิจารณาของศาล บัันทึึกดัังกล่่าวจะเป็็น พยานเอกสารที่่�ใช้้พิิสููจน์์การกระทำำความผิิด โดยเฉพาะพยานเกี่่�ยวกัับรายละเอีียดในการปฏิิบััติิหน้้าที่่� ของเจ้้าพนัักงานที่่�ดำำเนิินการในหน้้าที่่� ดัังนั้้�นจำำ เป็็นต้้องปฏิิบััติิตามกรอบอำำนาจและหน้้าที่่�ที่�กำ่ำ หนดไว้้ใน กฎหมายที่�เ่กี่่�ยวทั้้�งหมด ๔. ข้้อควรคำำนึึงในการเขีียนบัันทึึก การเขีียนบัันทึึกทุุกชนิิดควรคำนึึ ำงถึึงสิ่่�งต่่อไปนี้้�คืือ (๑) ความถููกต้้องในเนื้้�อหาสาระสำำคััญ บัันทึึกแต่่สิ่่�งที่่�ถููกต้้องไม่บิ่ ิดเบืือนความจริิง (๒) ความถููกต้้องในเนื้้�อหาประกอบปลีีกย่่อย (๓) ความถููกต้้องในการอ้้างแหล่่งที่่�มาของข้้อมููล (๔) มีีความชััดเจนในการเขีียนหรืือการพิิมพ์์ (๕) มีีความชััดเจนในเนื้้�อความคืือการเลืือกใช้้คำำที่่�เหมาะสมข้้อความกระชัับรััดกุุมเข้้าใจง่่าย 5. ประเภทบัันทึึกที่่�อยู่่ในอำำนาจเจ้้าพนัักงาน (1) บัันทึึกคำำ ให้ก้ารของผู้้ร้้องทุุกข์์ ผู้้กล่่าวโทษ หรืือพยาน (2) บัันทึึกคำำ ให้ก้ารของผู้้ต้้องหา (3) บัันทึึกคำำ ให้ก้ารของผู้้ให้้ถ้้อยคำำ (๔) บัันทึึกการตรวจค้้น (๕) บัันทึึกการตรวจยึึด (๖) บัันทึึกการจัับกุมุ (๗) บัันทึึกการลงประจำำวัันรัับแจ้้งความ (๘) บัันทึึกการรัับคำำร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษในสมุุดสารบบคดีีอาญา/จราจร (๙) บัันทึึกการรัับมอบตััวผู้้ต้้องหา (๑๐) บัันทึึกการแจ้้งข้้อหาของพนัักงานสอบสวน (๑๑) บัันทึึกอื่่�น ๆ ที่่�เจ้้าพนัักงานได้้จััดทำำขึ้้�นเพื่่�อรับัรองหรืือเพื่่�อเป็็นหลัักฐานตามอำำนาจหน้้าที่่� เช่่น บัันทึึกการตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ, บัันทึึกการควบคุุมผู้้ต้้องหา, บัันทึึกการแจ้้งสิิทธิ์์�ผู้้ต้้องหา เป็็นต้้น

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 89 6. รายละเอีียดแต่่ละประเภทของบัันทึึกที่่�เกี่่�ยวข้้องในชั้้�นรัับคำำร้้องทุุกข์์ คำำกล่่าวโทษ 6.๑ บัันทึึกสารบบคดีี บัันทึึกสารบบคดีีเป็็นบัันทึึกที่ดำ่�ำเนิินการตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๑๓ การรายงานคดี บทีที่่�๑ สมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีได้กำ้ ำหนดการปฏิบัิติัิไว้้ให้ส้อดคล้้องกับกัารรับคำั ำร้้องทุกข์ุ์ กล่่าวโทษตามประมวลวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๒๓, ๑๒๔, ๑๒๗ อำำนาจการสอบสวนตามประมวล กฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๒๑ ว่่า“พนัักงานสอบสวนมีอำีำนาจสอบสวนคดีีอาญาทั้้�งปวง” และตามมาตรา ๑๒๑ วรรคสอง“ว่่าในความผิิดต่่อส่่วนตััวห้้ามมิิให้ทำ้ ำการสอบสวนเว้้นแต่่จะมีคำีำร้้องทุกข์ุ์ ตามระเบีียบ” ดัังนั้้�นเพื่่�อให้้การดำำเนิินการในชั้้�นพนัักงานสอบสวนเป็็นไปตามกฎหมาย สำำนัักงานตำำรวจ แห่่งชาติิ จึึงกำำหนดการปฏิิบััติิไว้้ในระเบีียบ หากมีีการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ ต้้องลงหลัักฐานไว้้ใน สมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีและลงบัันทึึกไว้้ในประจำำวัันเกี่่�ยวกัับคดีีด้้วย สมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีมีี๒ ประเภท ได้้แก่่ ๑. สมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีอาญาทั่่�วไป และ ๒. สมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีจราจรทางบก ขั้้�นตอนในการจััดทำำบัันทึึกสารบบคดีี สถานีีตำำรวจต้้องจััดทำำ เป็็นสมุุดบัันทึึกข้้อมููล ที่่�แสดงถึึงขั้้�นตอนการดำำเนิินคดีีของสถานีี ตำำรวจหรืือหน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบการสอบสวน มีี๓ ขั้้�นตอน ดัังนี้้� (๑) ขั้้�นตอนบัันทึึกการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ (๒) ขั้้�นตอนการบัันทึึกข้้อมููลการดำำเนิินคดีี (๓) ขั้้�นตอนการบัันทึึกผลคดีี การดำำเนิินการเกี่่�ยวกัับบัันทึึก ๑. อำำนาจและหน้้าที่่�ในการบัันทึึก เป็็นของพนักังานสอบสวนเวรแต่่พนักังานสอบสวนเวร อาจมอบให้้ผู้้ช่่วยพนัักงานสอบสวนหรืือธุุรการคดีีดำำเนิินการแทนได้้ ๒. การเรีียงลำำดับสมุัุดสารบบการดำำเนิินคดีีให้้เริ่่ม�เล่ม่ที่่�๑ ในวัันต้้นปีปฏิีทิิน โดยให้้เขีียน คำำว่่า “เล่่มที่่� ๑/พ.ศ………และเมื่่�อหมดเล่ม่ที่่�๑ จึึงใช้้เล่่มถััดไปเรีียงตามลำำดัับจนถึึงวัันสิ้้�นปีีปฏิิทิิน ๓. การเก็็บรัักษา และคุุมการเบิกจ่ิ ่ายสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีี ๓.๑ ให้หั้ ัวหน้้างานอำำนวยการ หรืือธุุรการสถานีตำีำรวจหรืือหน่่วยงานเป็็นผู้้รับัผิิดชอบ ในที่่�ยัังไม่่ใช้้โดยจััดทำำบััญชีคุีุมตามระบบ ๓.๒ ให้้สารวััตรเวร หรืือร้้อยเวรสอบสวนแต่่ละผลััดแล้้วแต่่กรณีีเป็็นผู้้รัับผิิดชอบ เก็็บรัักษาสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีซึ่�งอ่ ยู่่ระหว่่างใช้้ไว้้ที่่�ห้้องสอบสวน ๓.๓ ให้้หััวหน้้างานสอบสวน หรืือสารวััตรหััวหน้้าหน่่วยงานเป็็นผู้้รัับผิิดชอบในการ เก็็บรัักษาสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีที่�ใ่ช้้แล้้ว โดยจััดเรีียงหมายเลขเล่มต่ามลำำดัับกัันไป เพื่่�อสะดวกในการ ตรวจสอบ ค้้นหาเพิ่่�มเติิมจนกว่่าจะมีีการขออนุุมััติิทำำลายตามระเบีียบ ๔. การตรวจสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีี ผู้้มีีหน้้าที่่�ตรวจสอบการลงบัันทึึกว่่าแต่่ละขั้้�นตอนถููกต้้องสมบููรณ์์หรืือไม่่ดัังนี้้� (๑) ให้้จเรตำำรวจกำำหนดอยู่่ในแผนการตรวจประจำำปีี (๒) ให้ผู้้้บัังคับกัารหรืือหััวหน้้าตำำรวจภููธรจัังหวััดตรวจไม่น้่ ้อยกว่่าสามเดืือนต่่อหนึ่่�งครั้้�ง (๓) ให้ผู้้้กำำกัับการหรืือหััวหน้้าสถานีีตำำรวจตรวจไม่่น้้อยกว่่าสองเดืือนต่่อครั้้�ง (๔) ให้หั้ ัวหน้้างานสอบสวนสถานีตำีำรวจหรืือสารวัตัรหััวหน้้าหน่่วยงาน ตรวจไม่น้่ ้อยกว่่า เดืือนละครั้้�ง

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 90 ๕. ระยะเวลาในการเก็บรั็กัษาสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีที่่�ใช้้แล้้วเพื่่�อรอการทำำลายแต่่ละเล่ม่ มีีระยะเวลาไม่น้่ ้อยกว่่า ๕ ปีี ๖. การทำำลายสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีที่่�ครบกำำหนดระยะเวลาการทำำลายให้ปฏิ้บัิติัดัิังนี้้� (๑) ภายใน ๖๐ วััน หลัังจากสิ้้�นปีปฏิีทิินให้้เจ้้าหน้้าที่สำ่�ำรวจสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีี แต่่ละประเภทซึ่่�งครบกำำหนดการเก็บรั็กัษา จััดทำำบััญชีีเสนอผู้้บัังคับบััญชาเพื่่�อขออนุมัุติัิแต่่งตั้้�งคณะกรรมการ ทำำลาย ตามระเบีียบสำำนัักนายกรััฐมนตรีีว่่าด้้วยงานสารบรรณ (๒) ให้หั้ ัวหน้้าสถานีตำีำรวจหรืือสารวัตัรหััวหน้้าหน่่วยงานแต่่งตั้้�งนายตำำรวจชั้้�นสััญญาบัตัร อย่่างน้้อย ๓ นาย เป็็นคณะกรรมการทำำลายสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีแล้้วเสนอผู้้มีีอำำนาจ (๓) ผู้้มีีอำำ นาจในการอนุุมััติิสั่่�งทำำลายสมุุดสารบบการดำำเนิินคดีีในราชการบริิหาร ส่่วนกลางให้้เป็็นอำำนาจของผู้้บัังคัับการ ในราชการบริิหารส่่วนภููมิิภาคให้้เป็็นอำำนาจของหััวหน้้าตำำรวจ ภููธรจัังหวััด 6.๒ การลงบัันทึึกประจำำวััน การลงบัันทึึกประจำำวััน มีีการกำำหนดการดำำเนิินการไว้้ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจ เกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๑๒ ที่กำ่�ำหนดระเบีียบการปฏิบัิติัิไว้ ต้ามประมวลวิิธีีพิิจารณาความอาญาเกี่่�ยวกับกัารรับั คำำร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษมาตรา ๑๒๓, ๑๒๔, ๑๒๗ เพื่่�อใช้้บัันทึึกเรื่่�องราวหรืือเหตุุการณ์์ต่่างๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้องกับั งานในหน้้าที่่�ที่่�เกิิดขึ้้�นในแต่่ละวััน ไว้้เป็็นหลักัฐานของสถานีตำีำรวจ ตู้ยา้มที่พั่�กสัายตรวจประจำำ หรืือที่ทำ่�ำการ ของเจ้้าพนัักงานตำำรวจรายงานประจำวัำ ันเป็็นหลักัฐานสำำคััญ ตลอดจนกิิจการต่่างๆ ที่่�เจ้้าพนัักงานตำำรวจ ได้้ปฏิิบััติิไปภายในปกครองของหน่่วยงานนั้้�น ๆ 6.๒.๑ การบัันทึึกรายงานประจำำวััน ให้บั้ ันทึึกในสมุุดรายงานประจำำวััน แยกตามแบบพิมพ์ิ ์ ที่่�สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิจััดทำำขึ้้�น ๔ ประเภท คืือ (๑) สมุุดรายงานประจำำวัันเกี่่�ยวกับัคดี คืื ีอ สมุุดที่�ใ่ช้บั้ ันทึึกเกี่่�ยวกับกัารดำำเนิินการ ของพนัักงานสอบสวนในการสอบสวนคดีีเพื่่�อใช้้ยืืนยัันกัับบัันทึึกการสอบสวนและบัันทึึกต่่างๆในสำำนวน ของพนัักงานสอบสวน (๒) สมุุดรายงานประจำำวัันรับัแจ้้งเป็็นหลักัฐาน คืือ สมุุดที่่�ใช้บั้ ันทึึกเกี่่�ยวกับัเรื่่�องราว ต่่าง ๆ ที่่�ผู้้แจ้้งมีีความประสงค์์ที่่�จะแจ้้งไว้้เป็็นหลัักฐานเพื่่�อประกอบการยืืนยััน รัับรอง ตรวจสอบ (๓) สมุุดรายงานประจำำวัันรัับแจ้้งเอกสารหาย คืือ สมุุดที่่�ใช้้บัันทึึกการรัับแจ้้ง เอกสารหายเพื่่�อเป็็นหลัักฐาน ซึ่่�งไม่่เกี่่�ยวกัับคดีีอาญา (๔) สมุุดรายงานประจำวัำ ันธุุรการ คืือ สมุุดที่่�ใช้้บัันทึึกการรัับแจ้้งไว้้เป็็นหลัักฐาน ในการปฏิิบััติิหน้้าที่่�ของตำำรวจ เช่่น การปฏิิบััติิหน้้าที่่�เวรยาม การไปและกลับัจากการตรวจท้้องที่่� การไป และกลับัจากราชการ การลงทััณฑ์์ทางวินัิัย การเลี้้�ยงอาหารผู้้ต้้องหา การเก็บรั็กัษาของหลวง การเก็บรั็กัษา และคืืนของส่่วนตััวผู้้ต้้องหา การเก็็บรัักษาเงิิน การส่่งเงิิน เป็็นต้้น 6.๒.๒ หลัักการเขีียนรายงานประจำำวััน รายละเอีียดในการเขีียนรายงานประจำำวััน มีดัีังนี้้�คืือ (๑) การบัันทึึกรายงานประจำำ ในแต่่ละวัันให้้เริ่่มบั�ันทึึกตั้้�งแต่่เวลา ๐๐.๐๑ น.และ สิ้้�นสุุดการบัันทึึกเวลา ๒๔.๐o น. การบัันทึึกข้้อความตามที่่�ได้้รัับแจ้้งให้้ใช้้ปากกาหมึึกสีีดำำ หรืือสีีน้ำ ำ� เงิิน เท่่านั้้�น (๒) การบัันทึึกรายงานประจำวัำ ันแต่่ละเรื่่�องให้้บัันทึึกเป็็นข้้อๆโดยเริ่่�มตั้้�งแต่่ข้้อที่่� หนึ่่�งเรีียงลำำดับกัันไป และแต่่ละข้้อให้ป้รากฏข้้อความในการรับัแจ้้งเรื่่�องนั้้�น ๆ กรณีผู้ี้รับัแจ้้งกับผู้ั บั้ันทึึกมิิใช่่ บุุคคลเดีียวกัันให้ผู้้้บัันทึึกอ่่านข้้อความตามที่่�ได้้รัับแจ้้งให้้ผู้้แจ้้งฟััง ถ้้าผู้แ้จ้้งมีีข้้อทักท้ั ้วง หรืือต้้องการแก้้ไข

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 91 เพิ่่�มเติิมให้้แก้้ไขเพิ่่�มเติิมให้ถููกต้้ ้อง แล้้วให้้ผู้้แจ้้ง ผู้้รัับแจ้้ง และผู้้บัันทึึกลงลายมืือชื่่�อรัับรองความถููกต้้องไว้้ ตอนท้้ายของข้้อความประจำำวัันนั้้�น (3) การลงลายมืือชื่่�อในบัันทึึกรายงานประจำำวััน หากผู้แ้จ้้ง ผู้้บัันทึึก หรืือผู้้รับัแจ้้ง เป็็นบุุคคลเดีียวกัันจะลงลายมืือชื่่�อเพีียงชื่่�อเดีียวก็็ได้้หากผู้้แจ้้งไม่่ยอมลงลายมืือชื่่�อหรืือมีีเหตุุที่่�มิิอาจ ลงลายมืือชื่่�อได้้ตามที่่�รัับแจ้้งไว้้ในสมุุดรายงานประจำวัำ ัน ให้้บัันทึึกเป็็นหมายเหตุุไว้้ท้้ายประจำำวัันข้้อนั้้�น ๆ (4) การบัันทึึกรายงานประจำำวัันรัับแจ้้งเป็็นหลัักฐาน และรัับแจ้้งเอกสารหาย ในแต่่ละข้้อให้้เริ่่�มขึ้้�นหน้้าใหม่่ทุุกครั้้�ง ถ้้าข้้อความในข้้อนั้้�นไม่่จบในหน้้าเดีียวกัันให้้บัันทึึกในหน้้าต่่อไป ส่่วนการบัันทึึกรายงานประจำำวัันเกี่่�ยวกัับคดีีและธุุรการ ให้้บัันทึึกเป็็นข้้อเรีียงต่่อกัันไปจนกว่่าจะจบหน้้า แล้้วขึ้้�นหน้้าใหม่่ต่่อไปได้้ (๕) การบัันทึึกรายงานประจำำวัันถ้้ามีีผิิดที่่�ใดห้้ามมิิให้้ลบออก ให้้เพีียงแต่่ขีีดฆ่่า คำำผิิดนั้้�นโดยยัังคงให้้อ่่านข้้อความเดิิมได้้แล้้วบัันทึึกใหม่่ให้้ถููกต้้อง และให้ผู้้้แจ้้ง ผู้้บัันทึึกลงนามย่่อรัับรอง กำำกัับไว้้ที่่�ข้้างกระดาษตรงกัับบรรทััดที่่�แก้้ไข (๖) กรณีีรายงานประจำำวัันแผ่่นใดชำำรุุดเสีียหายหรืือใช้ก้ารไม่่ได้ ห้้ ้ามฉีกทิ้้ ี �งแต่่ให้้ ขีีดฆ่่าด้้วยปากกาหมึึกแดงทแยงมุมุแล้้วบัันทึึกคำำว่่า“ไม่่ใช้้” บนเส้้นทแยงมุมบริุิเวณกลางหน้้ากระดาษของ สมุุดรายงานประจำวัำ ันแผ่่นนั้้�น และให้ผู้้้บัันทึึกลงลายมืือชื่่�อรัับรองกำกัำ ับไว้้ที่่�หน้้ากระดาษ ถ้้าสมุุดรายงาน ประจำำวัันเล่่มนั้้�นมีีคู่่สำำ เนาให้้ปฏิิบััติิเช่่นเดีียวกััน (7) การบัันทึึกรายงานประจำำวัันให้้ใช้้ภาษาไทย กรณีคำีำที่มี่�ีความหมายเฉพาะหรืือ สััญลัักษณ์์ให้้บัันทึึกด้้วยภาษาอื่่�น หรืือสััญลัักษณ์์นั้้�นกำำกัับไว้้ในวงเล็็บข้้อความ (8) เมื่่�อสิ้้�นสุุดรายงานประจำำวัันในแต่่ละวััน ให้หั้ ัวหน้้าสถานีตำีำรวจและหััวหน้้างาน ที่่�เกี่่�ยวข้้องตรวจรายงานประจำำวัันนั้้�น แล้้วลงลายมืือชื่่�อไว้้เป็็นหลัักฐานพร้้อมผู้้จดบัันทึึกลงในข้้อสุุดท้้าย รายงานประจำำวััน 6.๒.๓ เนื้้�อหาที่่�จะลงในบัันทึึกประจำำวััน โดยปกติิพนักังานสอบสวนจะเข้้าไปเกี่่�ยวข้้องกับกัารลงบัันทึึกประจำำวัันเกี่่�ยวกับัคดีี การรัับแจ้้งเป็็นหลัักฐาน การรัับแจ้้งเอกสารหาย ซึ่่�งในการบัันทึึกเนื้้�อหาลงในประจำำวัันควรจะต้้องมีี สาระสำำคััญเหตุุการณ์์ทุุกขั้้�นตอนครบถ้้วนสมบููรณ์์ตั้้�งแต่่ต้้นจนจบ อ่่านแล้้วพอที่่�จะเข้้าใจเรื่่�องราวได้้ อย่่างน้้อยเนื้้�อความจะต้้องประกอบด้้วย ใคร ทำำอะไร ที่่�ไหน เมื่่�อไร อย่่างไร ทำำ ไม 6.๒.๔ การลงประจำำวัันทางอิิเล็็กทรอนิิกส์์ ปััจจุบัุันได้้มีีคำำสั่่�งสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิที่่�๑๔๗/๒๕๖๑ ลงวัันที่่� ๒๒ มีีนาคม ๒๕๖๑ ให้ก้ารบัันทึึกรายงานประจำำวัันเกี่่�ยวกับัคดี ีรายงานประจำำวัันแจ้้งเป็็นหลักัฐาน และรายงานประจำำวััน รับัแจ้้งเอกสารหายให้บั้ ันทึึกในระบบสารสนเทศสถานีตำีำรวจ(CRIMES)แทนการบัันทึึกรายงานประจำำวััน ในสมุุดรายงานประจำำวัันแต่่ละประเภท ตามแบบพิิมพ์์ของสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิครอบคลุุม ทุุกหน่่วยงานแล้้ว 6.๒.๕ การขอสำำ เนารายงานประจำำวัันให้้ถืือปฏิิบััติิดัังนี้้� เมื่่�อมีกีารขอสำำเนารายงานประจำำวััน ให้หั้ ัวหน้้าสถานีตำีำรวจหรืือหััวหน้้าหน่่วยนั้้�น เป็็นผู้้อนุุญาต เมื่่�อได้้รัับอนุุญาต ให้้เจ้้าหน้้าที่่�ลงบััญชีีคุุมการขอสำำ เนาในรายการด้้านหลัังปกหน้้าของ สมุุดรายงานประจำำวัันเมื่่�อมีกีารลงบััญชีีแล้้วให้้นายตำำรวจชั้้�นสััญญาบัตัรเป็็นผู้้รับัรองสำำเนารายงานประจำำวัันนั้้�น แล้้วมอบให้้ผู้ข้อสำำเนารัับไป มีีข้้อสัังเกตว่่า ในการที่่�จะอนุุญาตผู้้ใดขอสำำเนารายงานประจำำวััน ตามประมวล ระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีีลัักษณะที่่�๑๒ ข้้อ ๘ ผู้้ที่่�แจ้้งความหรืือผู้้รัับมอบอำำนาจเท่่านั้้�นที่่�จะขอได้้

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 92 หากมีีผู้้อื่่�นที่่�อ้้างว่่าเป็็นผู้้มีีส่่วนได้้เสีียกัับเรื่่�องที่่�แจ้้งนั้้�นจะขอสำำเนารายงานประจำำวัันดัังกล่่าว ก็็ต้้องนำำ พระราชบััญญัติัข้ิ้อมููลข่่าวสารของราชการ พ.ศ.๒๕๔๐ มาพิิจารณาและนอกจากนี้้ถ้�้าเกี่่�ยวข้้องกับกัระบวนการ ยุุติิธรรมทางอาญาแล้้วก็็ให้พิ้ ิจารณาตามมาตรา ๘ แห่่ง ป.วิิอาญา ประกอบด้้วย 6.๒.๖ การเก็็บรัักษา อายุุการเก็็บรัักษา และการทำำลายสมุุดรายงานประจำำวััน การเก็็บรัักษาสมุุดรายงานประจำำวััน ให้้ถืือปฏิิบััติิดัังนี้้� (๑) สมุุดรายงานประจำำวัันที่่�ได้้รัับ ให้้หััวหน้้างานธุุรการเป็็นผู้้รัับผิิดชอบในการ เก็็บรัักษาไว้้ที่่�สถานีีตำำรวจ หรืือหน่่วยงาน (๒) สมุุดรายงานประจำำวัันที่่�ใช้้บัันทึึกยัังไม่่หมดเล่่มหรืือสำำรองเพื่่�อใช้้ให้้ตำำรวจ ที่่�รัับผิิดชอบในการรัับแจ้้งเป็็นผู้เ้ก็็บรัักษาไว้้ณ ที่่�ทำำการนั้้�น (๓) สมุุดรายงานประจำำวัันที่่�ได้้ใช้้บัันทึึกหมดเล่่มแล้้ว ให้้หััวหน้้างานธุุรการเป็็น ผู้้รัับผิิดชอบในการเก็็บรัักษาไว้้สถานีีตำำรวจ หรืือหน่่วยงาน โดยให้้จััดเรีียงเป็็นหมวดและหมายเลขเล่่ม เรีียงลำดัำ ับกัันไป เพื่่�อความสะดวกในการตรวจสอบ การค้้นหา หรืืออ้้างอิิง ทั้้�งนี้้�จะต้้องให้้มีีความปลอดภััย ไม่่สููญหายจนกว่่าจะทำำลายตามระเบีียบ 6.๒.๗ อายุุการเก็็บรัักษาสมุุดรายงานประจำำวััน มีีดัังนี้้� (๑) สมุุดรายงานประจำำวัันเกี่่�ยวกับัคดีีให้้เก็บรั็กัษาเพื่่�อรอการทำำลายมีีระยะเวลา ๕ ปีี (๒) สมุุดรายงานประจำวัำ ันรัับแจ้้งเป็็นหลัักฐาน เอกสารหาย และธุุรการ ให้้เก็็บ รัักษาเพื่่�อรอการทำำลายมีีระยะเวลา ๑ ปีี 6.๒.๘ การทำำลายสมุุดรายงานประจำำวัันที่่�ครบอายุุการเก็็บรัักษา ให้้ถืือปฏิิบััติิดัังนี้้� (๑) ภายใน ๖o วัันหลัังจากสิ้้�นปีีปฏิิทิิน ให้้หััวหน้้างานธุุรการ สำำรวจสมุุดรายงาน ประจำำวัันแต่่ละประเภทที่บั่�ันทึึกหมดแล้้วซึ่่�งครบกำำหนดอายุกุารเก็บรั็กัษาจััดทำำบััญชีตีามแบบท้้ายระเบีียบนี้้� เสนอผู้้บัังคัับบััญชา เพื่่�อขออนุมัุัติิแต่่งตั้้�งคณะกรรมการทำำลาย ตามระเบีียบสำำนัักนายกรััฐมนตรีี๒๕๒๖ ว่่าด้้วยงานสารบรรณ (๒) ให้หั้ ัวหน้้าสถานีตำีำรวจ หรืือหััวหน้้าหน่่วยงาน แต่่งตั้้�งนายตำำรวจชั้้�นสััญญาบัตัร อย่่างน้้อย ๓ นาย เป็็นคณะกรรมการทำำลายสมุุดรายงานประจำวัำ ัน แล้้วเสนอผู้้มีีอำำนาจ (๓) ผู้้มีอำีำ นาจในการอนุมัุติัสั่่ิ�งทำำลายสมุุดรายงานประจำำวััน ในราชการส่่วนกลาง ให้้เป็็นอำำนาจของผู้้บััญชาการ ในส่่วนราชการภููมิิภาคให้้เป็็นอำำนาจของหััวหน้้าตำำรวจภููธรจัังหวััด 7. สมุุดบััญชีียึึดและรัักษาทรััพย์์ ในการรวบรวมพยานหลัักฐานของพนัักงานสอบสวน อาจมีีการยึึดสิ่่�งของที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับคดีี ไว้้เป็็นของกลางในคดีีอาญา พนักังานสอบสวนจะต้้องดำำเนิินการให้้เป็็นไปตามประมวลระเบีียบการตำำรวจ เกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๑๕ ในการเก็บรั็กัษา การจำำหน่่าย การขายทอดตลาดของกลาง ให้้เป็็นไปตามระเบีียบ ซึ่่�งประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๑๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๔๑๘ วางแนวทางปฏิบัิติัว่ิ่า ของกลางสิ่่�งใด มาถึึงสถานีีตำำรวจ ให้้พนัักงานสอบสวนจดรููปพรรณสิ่่�งของลงในรายงานประจำำวัันและสมุุดยึึดทรััพย์์ ของกลาง แล้้วเขีียนเลขลำำดัับที่่�ยึึดทรััพย์์ติิดไว้้กัับสิ่่�งของนั้้�นให้้มั่่�นคง อย่่าให้้หลุุดหรืือสููญหายได้้และเก็็บ ของกลางไว้้ในหีีบหรืือตู้้เก็็บของกลาง ใส่่กุุญแจให้้เรีียบร้้อย เว้้นแต่่ของกลางนั้้�นมีีค่่ามาก หากเก็็บรัักษา ที่่�สถานีีตำำ รวจจะไม่่มั่่�นคงก็็ฝากเก็็บที่่�หน่่วยงานผู้้เบิิกต้้นสัังกััด หรืือกองการเงิินสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ การยึึด การมอบ การรับคืื ันของกลางให้ผู้้้ยึึด ผู้้มอบ ผู้้รับัลงชื่่�อไว้้ในสมุุดยึึดทรััพย์ข์องกลางและรายงานประจำำวััน เป็็นสำำคััญ รายละเอีียดเกี่่�ยวกัับสิ่่�งของกลางที่่�ลงยึึดไว้้ให้้จดบัันทึึกรายละเอีียดลงในสมุุดบััญชีียึึดและ

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 93 รักัษาทรััพย์ต์ามแบบ ค.๔๘ - ต.๔๐ แบบพิมพ์ิ ์จะมีตีาราง ๑๐ ช่่องให้ก้รอกข้้อมููลได้้แก่่๑.เลขลำำดับปัระจำำปีี ๒.คดีีที่่�หรืือข้้อประจำำวััน ๓.รายละเอีียดรููปพรรณทรััพย์์สิ่่�งของ ๔.วัันเวลาที่่�พบทรััพย์์สิ่่�งของ ๕.วัันเวลา ที่่�ได้้ยึึดทรััพย์์สิ่่�งของ ๖.เหตุุที่่�ต้้องยึึด ยึึดจากใคร ใครเป็็นผู้้ยึึดไว้้๗.ใครเป็็นผู้้สั่่�งจำำหน่่ายทรััพย์์สิ่่�งของ ให้จำ้ำหน่่ายโดยวิิธีีใดลงชื่่�อและตำำแหน่่งผู้้สั่่�งไว้ด้้ ้วย ๘.ได้จำ้ำหน่่ายทรััพย์สิ่่์ �งของไปโดยวิิธีีใด จำำหน่่ายแก่่ใคร แต่่วัันเดืือนปีีใด ๙.ลายมืือชื่่�อผู้ที่้่�ได้รั้บขัอง ๑๐.ช่่องหมายเหตุุพนักังานสอบสวนจะต้้องดำำเนิินการให้ถููกต้้ ้อง ครบถ้้วนซึ่่�งผู้้บัังคับบััญชามีีหน้้าที่ต่�รวจสอบตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๑๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๔๒๐ ให้้เป็็นไปด้้วยความเรีียบร้้อย 8. การลงข้้อมููลในระบบ Crimes ระบบ CRIMES ย่่อมาจาก CriminalRecord Information ManagementEnterpriseSystem หรืือระบบสารสนเทศข้้อมููลอาชญากรรมสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิโดยมีีที่�ม่าที่่�ไปดัังนี้้� สำำนัักงานเทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่่�อสารได้้จััดทำำ โครงการพััฒนาเทคโนโลยีีสารสนเทศ สถานีตำีำรวจเพื่่�อพัฒันาและเพิ่่มป�ระสิทธิิภาพให้กั้บสถัานีตำีำรวจทั่่�วประเทศและหน่่วยงานที่มี่�อำีำ นาจในการ สืืบสวนสอบสวนคดีีอาญาซึ่่�งในปััจจุุบัันยัังขาดการสนัับสนุุนเทคโนโลยีีสารสนเทศที่่�ทัันสมััยในการปฏิิบััติิ หน้้าที่่�โดยจะทำำการเชื่่�อมโยงเครืือข่่ายระหว่่างหน่่วยงานที่่�มีีอำำ นาจในการสืืบสวนสอบสวนของ สำำนัักงาน เทคโนโลยีสีารสนเทศและการสื่่�อสารกับัหน่่วยงานกลางที่มี่�ีหน้้าที่บั่�ันทึึกและจััดเก็บข้็ ้อมููล ที่จำ่�ำ เป็็นสำำหรับั งานสืืบสวนสอบสวนเพื่่�อให้้หน่่วยงานที่มี่�อำีำ นาจในการสืืบสวนสอบสวนสามารถบัันทึึก จััดเก็บ็และเรีียกใช้้ ข้้อมููลจากฐานข้้อมููลกลางเดีียวกัันได้้เสร็็จสิ้้�น ณ หน่่วยงานนั้้�น ๆและสามารถประสานงานแลกเปลี่่�ยนข้้อมููล ระหว่่างหน่่วยงานอย่่างรวดเร็็ว ลดความซ้ำ ำ� ซ้้อนของการนำำเข้้าและการจััดเก็็บข้้อมููล เป็็นวิิธีีลดขั้้�นตอน และระยะเวลาการปฏิิบััติิงานและรองรัับการที่่�จะประสานงานแลกเปลี่่�ยนข้้อมููลร่่วมกัับหน่่วยงานต่่าง ๆ ในกระบวนการยุติุธิรรมและหน่่วยงานอื่่�น ๆซึ่่�งจะมีีขึ้้�นในอนาคต การจััดหาระบบคอมพิิวเตอร์์ในโครงการ พัฒันาเทคโนโลยีสีารสนเทศสถานีตำีำรวจเป็็นงานที่ต้่�้องอาศััยความรู้และ้ประสบการณ์์เฉพาะด้้านเนื่่�องจาก ระบบงานดัังกล่่าวใช้้เทคโนโลยีีสมััยใหม่่ที่�มี่ีความซับซ้ั ้อนในการออกแบบเพื่่�อให้ส้นองรับัต่่อความต้้องการ ใช้้ระบบของสถานีีตำำรวจ การจััดหาระบบต้้องเสีียเวลาการจััดเตรีียมและดำำเนิินการอย่่างมากจะต้้องทำำ โดยความรอบคอบและระมััดระวัังโดยอาศััยความรู้้ทางศาสตร์์เกี่่�ยวกัับเครืือข่่ายระบบคอมพิิวเตอร์์ การบริิหารและดำำเนิินโครงการโดยมีีขอบเขตการทำำงานของระบบ CRIMES ดัังนี้้� ❏ ระบบบัันทึึกข้้อมููลคดีีอาญาทั่่�วไป คดีอุีบัุติัิเหตุุจราจรเหตุทรัุัพย์์หายเหตุุรถหายเหตุุคนหาย พลััดหลง เหตุุคนตายไม่ท่ราบชื่่�อ แผนประทุุษกรรม เหตุุที่�ต้่้องรายงาน ❏ ระบบบัันทึึกและติิดตามบุุคคลพ้้นโทษ ❏ ระบบการออกคำำขอหมายจัับ ประกาศสืืบจับ ัและถอนประกาศสืืบจัับ ❏ ระบบการออกคำำขอต่่าง ๆ เช่่น หมายจัับ ผััดฟ้้อง ฝากขััง ❏ ระบบบัันทึึกการปล่่อยตััวชั่่�วคราวและการให้้ประกัันตััว ❏ ระบบการขออายััดตััว และการรัับรองการอายััดตััว ❏ ระบบบัันทึึกผลการตรวจสอบประวััติิ ❏ ระบบรัับเอกสารอิิเล็กท็รอนิิกส์์(e-Form)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 94 โดยสามารถศึึกษาค้้นคว้้า เพิ่่�มเติิมได้้จากคู่่มืืออบรมหลัักสููตรพนัักงานสอบสวน การใช้้งานระบบสารสนเทศข้้อมููลอาชญากรรมสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิ CRIMES: Criminal Record Information Management Enterprise System ❖❖❖

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 95 บทที่่� 6 การสอบสวนผู้้เสีียหาย พยาน และผู้้ต้้องหา เมื่่�อรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือคำำกล่่าวโทษแล้้ว พนัักงานสอบสวนจะต้้องพิิจารณาว่่าตามพฤติิการณ์์ แห่่งคดีกีารกระทำำของผู้้ต้้องหานั้้�นเข้้าข่่ายเป็็นการกระทำำความผิิดฐานใด ตามกฎหมายฉบับั ใด บทบััญญัติัิ มาตราใด เป็็นความผิิดทางอาญาหรืือไม่่ตามหลัักเกณฑ์์ ป.อาญา มาตรา ๒, ๓ และ ๕๙ ประกอบบท มาตราที่�กำ่ำหนดการกระทำำ ใดเป็็นความผิิดและกำำ หนดโทษไว้้ภายใต้้อายุุความ ก่่อนอื่่�นพนักังานสอบสวน ต้้องแยกองค์ป์ระกอบความผิิดแต่่ละคดีีให้้ได้้เสีียก่่อน จึึงจะตั้้�งรููปคดีีและเตรีียมประเด็็นในการสอบสวน จากนั้้�น จึึงจะแสวงหาข้้อเท็็จจริิงและหลัักฐานเพื่่�อสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา โดยมีีอำำนาจเรีียกผู้้เสีียหายหรืือบุุคคลใด ซึ่่�งมีีเหตุุอัันควรเชื่่�อว่่าถ้้อยคำำของเขาอาจเป็็นประโยชน์์แก่่คดีมีาถามปากคำตำาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ และมีอำีำนาจแจ้้งข้้อหากับผู้ั้ต้้องหา ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ เมื่่�อมีีหลักัฐานตามสมควร การถามปากคำำนั้้�น ประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดี ลัี ักษณะ ๘ บทที่่�๕ ได้้วางแนวทางการปฏิิบััติิไว้้ ๑. การสอบสวนผู้้เสีียหาย ผู้้เสีียหายมีี๒ จำำพวก กล่่าวคืือเอกชนเป็็นผู้้เสีียหายในความผิิดต่่อส่่วนตััวหรืือความผิิด อัันยอมความได้ป้ระการหนึ่่�ง กับรััฐเป็็นผู้เสีียหายในควา้มผิิดอาญาแผ่่นดิินหรืืออีกนัี ัยหนึ่่�งเรีียกว่่าความผิิด อัันยอมความไม่่ได้อี้กปีระการหนึ่่�งความผิิดอาญาแผ่่นดิินบางคดีทั้้ี�งเอกชนและรััฐเป็็นผู้เสีียหาย้ด้้วยกัันทั้้�งคู่่ เมื่่�อกรณีีเหตุุเกิิดผู้้เสีียหายที่่�เป็็นเอกชนจะมาแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนเพื่่�อให้้ดำำเนิินคดีีกัับผู้้ต้้องหา ไม่่ว่่าความผิิดนั้้�นจะเป็็นความผิิดต่่อส่่วนตััวหรืือความผิิดอาญาแผ่่นดิินก็็ตาม เรีียกว่่าเป็็นการร้้องทุุกข์์ ส่่วนเอกชนผู้้อื่่�นที่่�มิิได้้เป็็นผู้้เสีียหายหรืือเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐที่่�นำำคดีีความผิิดอาญาแผ่่นดิินมาแจ้้งความ ต่่อพนักังานสอบสวนเพื่่�อให้ดำ้ ำเนิินคดีกัีบผู้ั้ต้้องหาเรีียกว่่าการกล่่าวโทษ ทั้้�งสองกรณีีเมื่่�อพนักังานสอบสวน รัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือคำำกล่่าวโทษไว้้แล้้ว จะทำำการสอบปากคำำ ไว้้เป็็นผู้้กล่่าวหา โดยใช้้แบบพิิมพ์์บัันทึึก คำำ ให้้การผู้้กล่่าวหาหรืือพยาน (แบบ ส ๕๖-๔) ตามบทที่่�๕ แบบพิิมพ์์ที่่�ใช้้เกี่่�ยวกัับคดีี ลำำดัับที่่�๘ ตามคำำสั่่�ง ตร.ที่่�๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ - ประเด็็นในการสอบสวน ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๘ บทที่่�๕ การถามปากคำำ ข้้อ ๒๔๕ ก) หลัักการถามปากคำำผู้้ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ ข้้อ ๒๔๖ ประกอบหนัังสืือ กองคดีี สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิที่่�๐๐๐๔.๖/๑๐๙๔๐ ลง ๓ ก.ย. ๔๕ เรื่่�อง แนวทางปฏิิบััติิในการทำำ สำำนวนการสอบสวนเพิ่่�มเติิมและได้้เพิ่่�มเติิมประเด็็นที่�ยั่ังขาดอยู่่ให้้สมบููรณ์์ขึ้้�น ดัังนี้้� ๑.1 ประเด็็นหรืือคำำถามทั่่�วไป (๑) ถามชื่่�อตััว ชื่่�อสกุุล อายุุ เชื้้�อชาติิ สััญชาติิศาสนา อาชีีพ (๒) เลขบัตัรประจำำตััวประชาชน (๓) ภููมิิลำำเนา ที่่�อยู่่ที่่�เกิิด (๔) ชื่่�อบิิดา มารดา (๕) ความสัมพัันธ์์หรืือความเกี่่�ยวข้้องกัับคู่่กรณีี ว่่าเกี่่�ยวข้้องกัันสัมพัันธ์์อย่่างไร (๖) ประวััติิพอสัังเขป เกี่่�ยวกัับสถานภาพว่่าสมรสหรืือหย่่าร้้าง หรืืออยู่่กิินกัันฉัันท์์สามีี ภรรยาโดยไม่่จดทะเบีียนสมรสกัับผู้้ใด มีีบุุตรด้้วยกัันหรืือไม่่กี่่�คน ใครบ้้าง จบการศึึกษาระดัับใด สถานที่�่ ติิดต่่อได้้ที่่�บ้้าน ที่่�ทำำงาน หมายเลขโทรศััพท์์ที่่�ใช้้ติิดต่่อของตนเอง และหมายเลขโทรศััพท์์ของผู้้ใกล้้ชิิด หากติิดต่่อกับตั นเองไม่่ได้้หรืือทางสื่่�ออิิเล็็กทรอนิิกส์์อื่่�นใด

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 96 (๗) ความสามารถเข้้าใจและตอบคำำถามพนัักงานสอบสวนได้้หรืือไม่่ (๘) หากเป็็นบุุคคลต่่างประเทศหรืือใช้้ภาษาถิ่่�นที่่�ไม่่เข้้าใจ ก็็ให้้ใช้้ล่่ามแปลเป็็นภาษาไทย (๙) หากเป็็นคนใบ้หูู้หนวกหรืือตาบอดในการให้ป้ากคำำก็็ให้้เขาสามารถสื่่�อความหมายทางอื่่�น เพื่่�อให้้เข้้าใจคำำถามได้้หรืืออาจใช้้ล่่ามมาช่่วยในการสื่่�อความหมาย (๑๐) ถ้้าใช้้ล่่ามแปล ล่่ามต้้องแปลให้้ถููกต้้อง ล่่ามต้้องสาบานหรืือปฏิิญาณตนว่่า จะทำำหน้้าที่่�โดยสุุจริิตใจ จะไม่่เพิ่่�มเติิมหรืือตััดทอนสิ่่�งที่่�แปล และให้้ล่่ามลงลายมืือชื่่�อในคำำแปลนั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓ (๑๑) ในคดีีความผิิดเกี่่�ยวกัับเพศ การถามปากคำำผู้้เสีียหายซึ่่�งเป็็นหญิิงให้้พนัักงาน สอบสวนซึ่่�งเป็็นหญิิงเป็็นผู้้สอบสวน เว้้นแต่่ผู้้เสีียหายนั้้�น ยิินยอมหรืือมีีเหตุุจำำ เป็็นอย่่างอื่่�น และให้บั้ ันทึึก ความยิินยอมหรืือเหตุุจำำ เป็็นนั้้�น ทั้้�งนี้้� ผู้้เสีียหายจะขอให้้บุุคคลใดอยู่่ร่่วมในการถามปากคำำนั้้�นด้้วยก็็ได้้ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ วรรคสี่่� (๑๒) จะให้้ปฏิิญาณหรืือสาบานตามลััทธิิศาสนาของเขาก่่อนก็็ได้้ 1.๒ การแจ้้งสิิทธิิของผู้้เสีียหาย (๑) แจ้้งสิิทธิิตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๔๔/๑ ในคดีีที่่�สามารถเรีียกร้้องความเสีียหายได้้ ซึ่่�งเป็็นคดีีแพ่่งเกี่่�ยวเนื่่�องกับัคดีีอาญา (๒) แจ้้งสิทธิติาม พ.ร.บ.ค่่าตอบแทนผู้เสีียหายและ้ค่่าทดแทนและค่่าใช้จ่้่ายแก่จำ่ ำ เลยในคดีี อาญา พ.ศ.๒๕๔๔ ตามมาตรา ๖/๑ ในคดีีที่มี่�กีารร้้องทุกข์ุ์ต่่อพนักังานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา ให้้พนักังาน สอบสวนแจ้้งให้้ผู้้เสีียหายหรืือทายาทซึ่่�งได้้รัับความเสีียหายที่่�มาร้้องทุุกข์์ดัังกล่่าวทราบถึึงสิิทธิิการได้้รัับ ค่่าตอบแทนตาม พ.ร.บ.นี้้�ซึ่่�งตาม มาตรา ๒๒ ผู้เสีียหายห้รืือทายาทซึ่่�งได้้รัับความเสีียหายหรืือบุุคคลตาม มาตรา ๒๓ ต้้องยื่่�นคำขำอตามแบบภายใน ๑ ปีี นัับแต่่วัันที่่�ผู้้เสีียหายได้้รู้้ถึึงการกระทำำความผิิด (๓) แจ้้งสิิทธิิตาม พ.ร.บ.ป้้องกัันและปราบปรามการค้้ามนุุษย์์พ.ศ.๒๕๕๑ ตาม มาตรา ๓๔, ๓๕ ให้้พนักังานสอบสวนแจ้้งให้ผู้้เสีียหาย้ทราบในโอกาสแรกถึึงสิทธิิที่่�จะเรีียกค่่าสิินไหมทดแทน อัันเนื่่�องมาจากการกระทำำความผิิดฐานค้้ามนุุษย์์ (๔) ในการถามปากคำำเด็็กอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีีให้้มีีสหวิิชาชีีพหรืือบุุคคลที่่�เด็็กร้้องขอ ร่่วมอยู่่ด้้วยในการถามปากคำำตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิ(อาจถููกผู้เสีียหายห้รืือพยานตั้้�งข้้อรัังเกีียจได้้ หากมีีกรณีีดัังกล่่าวให้้เปลี่่�ยนตััวผู้้นั้้�น) (๕) กรณีีเป็็นความผิิดที่่�เข้้าเงื่่�อนไขที่่�จะไกล่่เกลี่่�ยได้้ ตาม พ.ร.บ.การไกล่่เกลี่่�ยข้้อพิิพาท พ.ศ.๒๕๖๒ ให้้พนักังานสอบสวนแจ้้งให้คู่่ก้รณีทีราบในโอกาสแรกว่่ามีสิีทธิยื่ิ่�นคำำร้้องขอไกล่่เกลี่่�ยข้้อพิิพาท ทางอาญา ตามมาตรา ๔๓ (แจ้้งผู้้เสีียหาย) 1.๓ กรณีีผู้้กล่่าวหาเป็็นเจ้้าพนัักงานของรััฐ (๑) ให้้ระบุุตำำแหน่่ง/หน่่วยงานที่่�สัังกััด (๒) ขอบเขตอำำนาจหน้้าที่่�ตามกฎหมาย/หน้้าที่�ที่่่�ผู้้บัังคัับบััญชามอบหมาย (๓) มีีความเกี่่�ยวข้้องกัับคดีีอย่่างไร 1.๔ ประเด็็นหรืือคำำถามที่่�เกี่่�ยวกัับคดีี (๑) วััตถุุประสงค์์ที่่�มาพบพนัักงานสอบสวน เพื่่�อต้้องการร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษผู้้ใด โดยเฉพาะความผิิดส่่วนตััวต้้องมีีการร้้องทุุกข์์มอบคดีีให้้กัับพนัักงานสอบสวน มิิเช่่นนั้้�นพนัักงานสอบสวน จะไม่่มีีอำำ นาจในการสอบสวน และการร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษดัังกล่่าว มีีการกระทำำความผิิดใดเกิิดขึ้้�น ไม่่จำำ เป็็นต้้องระบุุข้้อกฎหมาย ถ้้าเป็็นผู้้รัับมอบอำำนาจหรืือผู้้มีีอำำนาจจััดการแทนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๔, ๕ หรืือ ๖ ให้้กล่่าวไว้้ด้้วย และมอบหลัักฐานที่่�เกี่่�ยวข้้องให้กั้ับพนัักงานสอบสวนหากหลัักฐาน ยัังไม่่ครบให้้พนัักงานสอบสวนติิดตามเอกสารมาประกอบต่่อไป

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 97 (๒) วััน เดืือน ปีีเวลา กัับสถานที่่�เกิิดเหตุุ(จุุดเกิิดเหตุุ) ตำำบล อำำ เภอใด โดยชััดแจ้้ง (๓) อาการกิิริิยาของผู้้กล่่าวหาและผู้้กระทำำนั้้�นเป็็นอย่่างไร ตลอดจนพฤติิการณ์์แห่่งคดีี และเหตุกุารณ์์ที่่�เกี่่�ยวเนื่่�องก่่อนเกิิดเหตุ ขุณะเกิิดเหตุุและหลัังเกิิดเหตุุให้ต้รวจสถานที่่�เกิิดเหตุุเก็บร่็ ่องรอย หลักัฐานต่่างๆเพื่่�อตรวจพิสููิจน์์และเปรีียบเทีียบกับผู้ั้ต้้องสงสััยในคดีีที่่�เห็็นว่่าจำำ เป็็นต้้องตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ (๔) มููลเหตุุจููงใจแห่่งคดีมีีอย่่างไร (๕) ใครเป็็นผู้้กระทำำ รู้้จัักหรืือเพีียงแต่่จำำ ได้้หรืือจำำ ไม่่ได้้เลย ถ้้ารู้้จัักชื่่�อให้้ระบุุไว้้ให้้ชััด หากมีีหลายชื่่�อให้้ระบุุไว้ทุ้กชืุ่่�อ ถ้้าไม่รู้่้ชื่่�อต้้องถามตำำหนิรููปิพรรณของผู้้กระทำำผิิดไว้้ให้้ละเอีียดเท่่าที่่�จะทำำ ได้้ ถ้้าสามารถระบุุชื่่�อบิิดา มารดา ภรรยา บุุตรหรืือญาติิของผู้้กระทำำผิิดได้้ด้้วยยิ่่�งดีี ถ้้ามีีหลายคนให้้แยก รายละเอีียดของคนร้้ายทุุกคน แต่่ละคนร่่วมกัันหรืือแบ่่งหน้้าที่�ก่ระทำำผิิดกัันอย่่างไร ซึ่่�งการสอบปากคำำ ใน ส่่วนนี้้ �หากรู้เ้ห็็นผู้้กระทำำความผิิดจะต้้องสอบให้ป้รากฏถึึงตำำหนิรููปิ พรรณไว้ทุ้กุครั้้�ง เพราะเป็็นส่่วนสำำคััญ ในการขอศาลออกหมายจับ ัซึ่่�งบางกรณีสีามารถออกหมายจับั โดยอาศััยตำำหนิรููปิพรรณเพีียงอย่่างเดีียวได้้ (๖) เหตุุที่รู้่�้จักัและจำำ ได้้อาศััยเหตุผุลอย่่างไรเช่่น เป็็นคนเคยรู้้จักัหรืือเห็็นหน้้ากัันมาก่่อน หรืือมีีเหตุุผลประการใดเป็็นเหตุุให้จำ้ำ ได้้ (๗) ถ้้าไม่่รู้้จัักชื่่�อและหรืือไม่่เคยเห็็นหน้้ามาก่่อน เห็็นหน้้าในระยะเวลานานเท่่าใด เหตุุที่่�จำำ ได้้อย่่างแม่่นยำำเพราะเหตุุใดเห็็นอีีกครั้้�งจำำ ได้้หรืือไม่่หากเป็็นไปได้้ให้้สเก็็ตช์์ภาพคนร้้ายไว้้ด้้วย (๘) ให้ดูู้แฟ้้มภาพประวัติัิคนร้้าย/สำำเนาภาพถ่่ายทะเบีียนราษฎร์ผู้์้ต้้องสงสััย/บุุคคลพ้้นโทษ/ พัักโทษ/ประวััติิคนร้้าย/เปรีียบเทีียบแผนประทุุษกรรมของอาชญากรรมกลุ่่มความผิิดต่่าง ๆ หากตรงกัับ คนร้้ายให้้บัันทึึกไว้้เป็็นหลัักฐานประกอบคดีีพร้้อมให้้ผู้้เกี่่�ยวข้้องลงชื่่�อรัับรองไว้้ด้้วย (๙) หากได้ตั้ัวผู้้กระทำำผิิดหรืือผู้้ต้้องสงสััย จััดให้มี้กีารชี้้ตั�ัวกรณีีไม่รู้่้จักกัันมาก่่อนหรืือดููตััว กรณีีที่่�รู้้จัักกัันมาก่่อน (๑๐) ขณะเกิิดเหตุุเป็็นเวลากลางวัันหรืือกลางคืืน เห็็นเหตุุการณ์์ชััดเจนหรืือไม่่เห็็นจาก แสงสว่่างใด แสงสว่่างดัังกล่่าวทำำ ให้้มองเห็็นได้้ชััดเจนในระยะกี่่�เมตร หากเป็็นเวลากลางคืืนเห็็นจาก แสงสว่่างอะไร จุุดที่่�มีีแสงส่่องสว่่างมายัังเหตุุการณ์์ระยะทางเท่่าใด หากก้ำ ำ�กึ่่�งไม่่เป็็นการชััดเจนว่่าเวลา เกิิดเหตุุเป็็นเวลากลางวัันหรืือกลางคืืนให้้สอบถามกรมอุุตุุนิิยมวิิทยามาประกอบคดีีระยะการมองเห็็น ของผู้้ให้้ปากคำำเห็็นได้้ระยะทางเท่่าใดกี่่�เมตร (๑๑) ทรััพย์์ที่่�ต้้องสููญหายเสีียหายนั้้�นมีีอะไรบ้้างเป็็นของใคร การได้้มาของทรััพย์์สิินเป็็น อย่่างไร แต่่ละชิ้้�นมีีราคาเท่่าใด รวมทั้้�งหมดราคาเท่่าใด (จดรููปพรรณโดยละเอีียดเท่่าที่�จำ่ำ ได้้อาทิ ทรัิ ัพย์์ที่่� สููญหายเป็็นอะไร ยี่่�ห้้อ รุ่่น หมายเลขประกอบของทรััพย์์สิินที่่�เกี่่�ยวข้้อง ตำำหนิรููปิพรรณพิิเศษ เช่่น รอยบุุบ สััญลักัษณ์์ต่่างๆ เป็็นต้้น เพื่่�อประโยชน์์ในการพิิจารณาในเมื่่�อพบทรััพย์์ที่่�หายหรืือที่ถููกป ่�ระทุุษร้้ายในภายหลััง) (๑๒) ผู้เสีียหายในค้ดีมีีใครบ้้าง ถููกทำำร้้ายหรืือได้รั้บัความเสีียหายอย่่างไรเหตุุใดจึึงต้้องมา เกิิดเหตุุด้้วยกััน หากมีีผู้้เสีียหายหลายคนให้้เรีียงลำดัำ ับ เป็็นผู้กล่้่าวหาที่่�๑, ที่่�๒, ที่่�๓ ตามลำำดัับไป (๑๓) การเดิินทางมายัังหรืือผ่่านมาทางที่่�เกิิดเหตุุ มาด้้วยยานพาหนะใด มาจากที่่�ใด ผ่่านเส้้นทางใดบ้้างและจะไปยัังที่่�ใด โดยใช้้เส้้นทางใดในการเดิินทางสู่่จุุดหมายปลายทาง (๑๔) ถ้้าผู้้กล่่าวหาได้้รัับบาดเจ็็บ จะต้้องสอบสวนด้้วยว่่าได้้ถููกทำำร้้ายด้้วยอาวุุธชนิิดใด ถููกทำำร้้ายอย่่างไร มีบีาดแผลมากน้้อยเท่่าใด กรณีถููกทำี ำร้้ายอาจถึึงแก่ชี่วิีติได้้ให้้พนักังานสอบสวนรีบีไปพบ ผู้ที่้ ถููกทำ่�ำร้้ายนั้้�นเพื่่�อสอบปากคำำ เพื่่�อได้คำ้ ำบอกเล่่าของคนที่มี่�ีความรู้้สึึกว่่าตนเองตายแน่่แล้้วจะพููดความจริิง ว่่าใครเป็็นผู้้กระทำำความผิิด เพื่่�อฟัังประกอบพยานอื่่�นจะมีีน้ำ ำ� หนัักของพยานมาก หากเป็็นไปได้้ควรสอบ ต่่อหน้้าแพทย์์หรืือพยาบาลและให้้บุุคคลเหล่่านั้้�นลงชื่่�อไว้้ในบัันทึึกคำำ ให้้การด้้วย (ให้้แพทย์์ตรวจร่่างกาย บาดแผลและให้้มีีความเห็็นของแพทย์์ประกอบด้้วย ถ้้าถึึงตายก็็ต้้องมีีใบชัันสููตรพลิิกศพตามระเบีียบ การชัันสููตรพลิิกศพ)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 98 (๑๕) ผู้้กระทำำผิิดใช้้ยานพาหนะชนิิดใด ยี่่ห้�้อสีี รููปพรรณยานพาหนะ สภาพของยานพาหนะ ตำำหนิิที่สั่�ังเกต หมายเลขทะเบีียนรถอะไร ก่่อนเกิิดเหตุุคนร้้ายมาจากทิิศทางใด หลัังเกิิดเหตุุเส้้นทางหลบหนีี ของคนร้้ายไปทิิศทางใด (๑๖) ของกลางในคดีีมีีอะไรบ้้าง/ยึึดจากผู้้ใด/หรืือยึึดจากที่่�เกิิดเหตุุ/มีีการถ่่ายภาพจุุดที่่� ยึึดของกลางในที่�เกิิดเห ่ตุุหรืือไม่่อย่่างไร หากเป็็นอาวุธมีุีดให้บ้อกลักัษณะของมีีดความกว้้างยาวของตััวมีีด ความยาวของด้้าม หากยึึดมาได้้ให้้ถ่่ายภาพของกลางพร้้อมวางสเกล นำำเข้้าสำำนวน (๑๗) มีีใครรู้้เห็็นเหตุุการณ์์นั้้�นบ้้าง มีีใครอยู่่ใกล้้เคีียงที่่�เกิิดเหตุุบ้้างหรืือไม่่ สงสััยผู้้ใดบ้้าง หรืือไม่่อย่่างไร หรืือจะอ้้างพยานวััตถุุพยานเอกสาร พยานบุุคคลอย่่างไรบ้้าง (๑๘) หากได้้ตััวผู้้ต้้องหามาดำำเนิินคดีีแล้้วจะคััดค้้านการปล่่อยตััวชั่่�วคราวหรืือไม่่ เพราะเหตุุใด (ป.วิิอาญา มาตรา ๑๐๘/๒) (๑๙) การถามปากคำำผู้้กล่่าวหาควรถามไปตามลำำดัับเหตุุการณ์์เพื่่�อมิิให้้เกิิดความสัับสน และเข้้าใจง่่าย (๒๐) คำำถามอื่่�นๆ ตามประเด็็นและตามรููปคดีี ๒. การสอบสวนพยาน ๑) สอบสวนประจักษ์ั ์พยาน ประเด็็นเช่่นเดีียวกัับผู้้เสีียหายตามข้้อ ๑ เท่่าที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัพยาน ๒) สอบสวนพยานแวดล้้อมกรณีี ประเด็็นเช่่นเดีียวกัับผู้้เสีียหายตามข้้อ ๑ เท่่าที่่�เกี่่�ยวข้้อง กัับพยาน ๓. การสอบสวนผู้้ต้้องหา เมื่่�อผลการสอบสวนมีีหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้้นั้้�นน่่าจะได้้กระทำำผิิดตามข้้อหานั้้�น พนัักงาน สอบสวนจึึงจะใช้อำ้ ำนาจตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ แจ้้งข้้อหาดำำเนิินคดีกัีับผู้้ต้้องหานั้้�น ซึ่่�งผู้้ต้้องหามาอยู่่ ในอำำนาจการสอบสวน โดยอาจถููกเรีียก หรืือถููกส่่งตััวมา หรืือเข้้าหาพนักังานสอบสวนเอง หรืือปรากฏตััว ต่่อหน้้าพนักังานสอบสวนซึ่่�งการถามคำำ ให้ก้ารผู้้ต้้องหา ห้้ามมิิให้้พนักังานสอบสวนทำำหรืือจััดให้ทำ้ ำการใดๆ ซึ่่�งเป็็นการให้คำ้ ำมั่่�นสััญญา ขู่่เข็็ญ หลอกลวง ทรมาน ใช้้กำำลัังบัังคัับ หรืือกระทำำ โดยมิิชอบประการใด ๆ เพื่่�อจููงใจให้้เขาให้ก้ารอย่่างใด ๆ ในเรื่่�องที่่�ต้้องหานั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๕ - ประเด็็นในการสอบสวน ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๘ บทที่่�๕ การถามปากคำำ ข้้อ ๒๔๕ ข) หลัักการถามปากคำำผู้้ต้้องหา ข้้อ ๒๔๗ ประกอบหนัังสืือ กองคดีี สำำนัักงาน ตำำรวจแห่่งชาติิที่่�๐๐๐๔.๖/๑๐๙๔๐ ลง ๓ ก.ย. ๔๕ เรื่่�อง แนวทางปฏิิบััติิในการทำำสำำนวนการสอบสวน เพิ่่�มเติิมและได้้เพิ่่�มเติิมประเด็็นที่�ยั่ังขาดอยู่่ให้้สมบููรณ์์ขึ้้�น ดัังนี้้� 3.1 ประเด็็นหรืือคำำถามทั่่�วไป (๑) ถามชื่่�อตััว ชื่่�อรอง ชื่่�อสกุุล เชื้้�อชาติิ สััญชาติิอายุุศาสนา อาชีีพ (๒) เลขบัตัรประจำำตััวประชาชน (๓) บิิดา มารดา (๓) ภููมิิลำำเนา ที่่�อยู่่ที่่�เกิิด ที่่�ทำำงานที่่�บ้้าน หมายเลขโทรศััพท์์ที่�ติ่ิดต่่อได้้ (๔) ความสัมพัันธ์์หรืือความเกี่่�ยวข้้องกัับคู่่กรณีี ว่่าเกี่่�ยวข้้องกัันสัมพัันธ์์อย่่างไร (๕) ความสามารถ เข้้าใจและตอบคำำถามพนัักงานสอบสวนได้้หรืือไม่่ สามารถต่่อสู้ค้ดีีได้้ ไม่่เป็็นกรณีตีามเงื่่�อนไข ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 99 (๖) ถ้้าใช้ล่้ ่ามแปล ล่่ามต้้องแปลให้ถููกต้้ ้อง ล่่ามต้้องสาบานหรืือปฏิิญาณตนว่่าจะทำำหน้้าที่่� โดยสุุจริิตใจ จะไม่่เพิ่่�มเติิมหรืือตััดทอนสิ่่�งที่่�แปล และให้้ล่่ามลงลายมืือชื่่�อในคำำแปลนั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓ (๗) แจ้้งให้ท้ราบถึึงข้้อเท็็จจริิงเกี่่�ยวกับกัารกระทำำที่กล่่�่าวหาว่่าผู้้ต้้องหาได้ก้ระทำำผิิดแล้้วจึึง แจ้้งข้้อหาให้้ทราบ (คำำว่่าแล้้วจึึงแจ้้งข้้อหาให้้ทราบ ตามคำสั่่ ำ �ง ตร.ที่�่๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ให้้ระบุุ ฐานความผิิด) (๘) ถ้้าผู้้ต้้องหามีีหลายคนให้้เรีียงลำำดับัไป หากผู้้ต้้องหาเป็็นนิติิบุุคคลให้้พนักังานสอบสวน เรีียกเอกสารที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับนิิติิบุุคคลและตรวจสอบว่่าบุุคคลที่่�พนัักงานสอบสวนจะแจ้้งข้้อหานั้้�นมีีอำำนาจ ทำำการแทนนิิติิบุุคคลนั้้�นตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗ ด้้วย การสอบสวนผู้้ต้้องหาในฐานะนิิติิบุุคคลหรืือใน ฐานะส่่วนตััวให้้แยกดำำเนิินการให้้ชััดเจน ซึ่่�งบุุคคลที่่�ถููกแจ้้งข้้อหาหรืือถููกสอบสวนอาจเป็็นบุุคคลเดีียวกััน แต่่อยู่่คนละฐานะกัันได้้เช่่น นาย ก.(ในฐานะผู้แ้ทนบริษัิทั... หรืือห้้างหุ้้นส่่วนจำำกััด....) ผู้้ต้้องหาที่่�๑, นาย ก. (ในฐานะส่่วนตััว) ผู้้ต้้องหาที่่�๒ เป็็นต้้น (๙) ประวัติัขิองผู้้ต้้องหาพอสัังเขป สถานภาพโสดหรืือสมรสหรืืออยู่่กิินกัันฉัันท์ส์ามีีภรรยา กับัใคร มีีบุุตรกี่่�คน ใครบ้้าง หรืือหย่่าร้้างจบการศึึกษาระดับัใด มีปีระวัติัิเคยต้้องหาคดีีอาญาหรืือเคยต้้องโทษ หรืือไม่่อย่่างไร (๑๐) กรณีีเป็็นความผิิดที่่�เข้้าเงื่่�อนไขที่่�จะไกล่่เกลี่่�ยได้้ ตาม พ.ร.บ.การไกล่่เกลี่่�ยข้้อพิิพาท พ.ศ.๒๕๖๒ ให้้พนักังานสอบสวนแจ้้งให้คู่่ก้รณีทีราบในโอกาสแรกว่่ามีสิีทธิยื่ิ่�นคำำร้้องขอไกล่่เกลี่่�ยข้้อพิิพาท ทางอาญา ตาม มาตรา ๔๓ (แจ้้งผู้้ต้้องหา) 3.๒ การแจ้้งสิิทธิิผู้้ต้้องหา (๑) ผู้้ต้้องหามีีสิิทธิิได้้รัับการสอบสวนด้้วยความรวดเร็็ว ต่่อเนื่่�อง และเป็็นธรรม (๒) คดีีที่มี่�อัีตัราโทษประหารชีวิีต ิหรืือในคดีีที่ผู้่�้ต้้องหามีีอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีีในวัันที่่�พนักังาน สอบสวนแจ้้งข้้อหา ก่่อนเริ่่มถ�ามคำำ ให้ก้ารให้้พนักังานสอบสวนถามผู้้ต้้องหาว่่ามีทีนายความหรืือไม่ ถ้่ ้าไม่มี่ ี ให้้จััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคหนึ่่�ง (๓) คดีีที่่�มีีอััตราโทษจำำคุุก ก่่อนเริ่่�มถามคำำ ให้้การ ให้้พนัักงานสอบสวนถามผู้้ต้้องหา ว่่ามีีทนายความหรืือไม่่ ถ้้าไม่่มีีและผู้้ต้้องหาต้้องการทนายความ ให้้จััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง (เมื่่�อจััดหาทนายความให้้แก่ผู้่้ต้้องหาแล้้วในกรณีจำีำ เป็็นเร่่งด่่วน หากทนายความ ไม่่อาจมาพบผู้้ต้้องหาได้้โดยไม่่แจ้้งเหตุุขััดข้้องให้้พนัักงานสอบสวนทราบหรืือแจ้้งแต่่ไม่่มาพบผู้้ต้้องหา ภายในเวลาอัันสมควร ให้้พนัักงานสอบสวนทำำการสอบสวนผู้้ต้้องหาไปได้้โดยไม่่ต้้องรอทนายความ แต่่พนักังานสอบสวนต้้องบัันทึึกเหตุนัุ้้�นไว้้ในสำำนวนการสอบสวนด้้วยตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสี่่�) (๔) ให้นำ้ ำบทบััญญััติิในมาตรา ๑๓๓ ทวิิ มาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลมแก่ก่ารสอบสวนผู้้ต้้องหา ที่่�มีีอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีี ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๒ (สหวิิชาชีีพตาม มาตรา ๑๓๓ ทวิิอาจถููกผู้้ต้้องหา ตั้้�งข้้อรัังเกีียจได้้หากมีกีรณีีดัังกล่่าวให้้เปลี่่�ยนตััวผู้้นั้้�น) (๕) ผู้้ต้้องหามีีสิิทธิิให้้ทนายความหรืือผู้้ซึ่่�งตนไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบปากคำำตนได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๓ (๖) ก่่อนถามคำำ ให้้การผู้้ต้้องหา ให้้พนัักงานสอบสวนแจ้้งให้้ผู้้ต้้องหาทราบตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ ก่่อนว่่า - ผู้้ต้้องหามีีสิิทธิิที่่�จะให้้การหรืือไม่่ให้้การก็็ได้้ ถ้้าผู้้ต้้องหาให้้การ ถ้้อยคำำที่่�ผู้้ต้้องหา ให้้การนั้้�น อาจใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในการพิิจารณาคดีีได้้ - ผู้้ต้้องหามีีสิิทธิิให้้ทนายความหรืือผู้้ซึ่่�งตนไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบปากคำำตนได้้

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 100 (๗) ความผิิดบางเรื่่�อง การรัับสารภาพของผู้้ต้้องหาและให้้ข้้อมููลที่่�เป็็นประโยชน์์นำำ ไปสู่่ การขยายผลในด้้านการป้้องกัันปราบปราม กฎหมายวางหลักัเกณฑ์์ให้้ศาลลงโทษน้้อยกว่่าอัตัราโทษขั้้�นต่ำ ำ� ตามกฎหมายได้้เช่่น มาตรา ๑๐๐/๒ แห่่ง พ.ร.บ.ยาเสพติิดให้้โทษ พ.ศ.๒๕๒๒ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม (ถ้้าศาลเห็็นว่่าผู้้กระทำำความผิิดผู้้ใดให้้ข้้อมููลที่่�สำำคััญและเป็็นประโยชน์์อย่่างยิ่่�งในการปราบปราม การกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกัับยาเสพติิดให้้โทษ ต่่อพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ หรืือพนักังานสอบสวน ศาลจะลงโทษผู้้นั้้�นน้้อยกว่่าอััตราโทษขั้้�นต่ำ ำ� ที่่�กำำ หนดไว้้สำำหรัับความผิิดนั้้�นก็็ได้้) ให้้พนัักงานสอบสวนแจ้้ง ให้้ผู้้ต้้องหาทราบถึึงสิิทธิิดัังกล่่าวให้้ปรากฏไว้้ในสำำนวนการสอบสวน และหลัังจากแจ้้งสิิทธิิตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑-๑๓๔/๔ แล้้ว จึึงจะถามรายละเอีียดในประเด็็นแห่่งคดีี ข้้อสัังเกต - ถ้้อยคำำ ใด ๆ ที่่�ผู้้ต้้องหาให้้ไว้้ต่่อพนัักงานสอบสวนก่่อนมีีการแจ้้งสิิทธิิตามมาตรา ๑๓๔/๔ หรืือก่่อนที่่�จะดำำเนิินการตามมาตรา ๑๓๔/๑ มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓ จะรัับฟัังเป็็น พยานหลัักฐานในการพิสููิจน์์ความผิิดของผู้้นั้้�นไม่่ได้้ 3.๓ ประเด็็นหรืือคำำถามเกี่่�ยวกัับคดีี (๑) ตามที่่�ถููกกล่่าวหานั้้�น จริิงหรืือไม่่ (๒) ถ้้าไม่่จริิงในวัันเวลาเกิิดเหตุนัุ้้�น ผู้้ต้้องหากระทำำอะไรอยู่่ที่่�ไหน มีีหลักัฐานที่อ้่�้างอย่่างไร คืือใครบ้้างและเพื่่�อประโยชน์์ในการรวบรวมพยานหลัักฐาน อาจตรวจสอบย้้อนเวลาก่่อนเกิิดเหตุุและ ตรวจสอบภายหลัังเกิิดเหตุุด้้วย (๓) ถ้้าผู้้ต้้องหารับสัารภาพ อย่่าเชื่่�อว่่าในชั้้�นศาลจะให้ก้ารรับสัารภาพเหมืือนชั้้�นสอบสวน ให้ทำ้ ำการสอบสวนเสมืือนว่่าผู้้ต้้องหานั้้�นให้ก้ารปฏิิเสธและพิสููิจน์คำ์ ำรับขัองผู้้ต้้องหาว่่าสิ่่�งที่่�ได้้ให้ป้ากคำำนั้้�น เป็็นความจริิงทุุกประการ โดยต้้องสอบปากคำำบุุคคลที่่�เกี่่�ยวข้้องที่่�ถููกอ้้างอิิงหรืือพาดพิิงถึึงทุุกรายเท่่าที่่� สามารถทำำ ได้้ในประเด็็นแห่่งคดีตีลอดจนประเด็็นอื่่�น ๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้อง เว้้นแต่่ในคดีีที่่�อยู่่ในอำำนาจศาลแขวง ต้้องส่่งตััวไปให้้พนัักงานอััยการยื่่�นฟ้้องด้้วยวาจาต่่อศาลภายใน ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลาจัับกุุม (๔) มููลเหตุุจููงใจในการกระทำำผิิดมีีอย่่างไร (๕) คำำรัับสารภาพของผู้้ต้้องหา หากเป็็นการกล่่าวหาที่่�มีีหลายข้้อหาโดยบางข้้อหาใช้้ คำำว่่าหรืือ เช่่น ลักทรััพย์์หรืือรัับของโจร เวลาถามปากคำำผู้้ต้้องหาให้ถ้ามให้ชั้ัดเจนว่่าผู้ต้้้องหารัับสารภาพ ในข้้อหาใดและปฏิิเสธในข้้อหาใด เพื่่�อมิิให้ผู้้้ต้้องหาหลงข้้อต่่อสู้้ (๖) ในการพิสููิจน์คำ์ ำรับขัองผู้้ต้้องหา นอกจากสอบปากคำำบุุคคลแล้้ว ยัังต้้องพิสููิจน์ติ์ ิดตาม ตรวจยึึดสิ่่�งของหรืือของกลางพยานวััตถุุเช่่น อาวุุธ สิ่่�งของผิิดกฎหมาย ยานพาหนะที่่�ใช้้หลัักฐานทาง นิติวิทิยาศาสตร์ ต์ลอดจนพยานเอกสารทุกุชนิิดเท่่าที่ส่�ามารถจะทำำ ได้้เพื่่�อเป็็นหลักัฐานยืืนยัันการกระทำำผิิด ดัังกล่่าวด้้วย (๗) หากมีกีารกล่่าวอ้้างมีกีารใช้้โทรศััพท์์หรืือไลน์์หรืือการสื่่�อสารทางออนไลน์์หรืือสื่่�อสาร สารสนเทศหรืืออิิเล็กท็รอนิกส์ิ ์ไปถึึงหน่่วยงานหรืือถึึงบุุคคลใดให้ต้รวจสอบและขอหลักัฐานการสื่่�อสารจาก บริิษััทผู้้ให้้บริิการหรืือหน่่วยงานใดมาประกอบสำำนวนและสอบปากคำำบุุคคลที่�ติ่ิดต่่อถึึงกัันตามรููปคดีี (๘) ในการอ้้างถึึงบุุคคลหรืือสถานที่่�ให้นำ้ ำข้้อมููลหรืือภาพถ่่ายประกอบสำำนวนการสอบสวน (๙) หากมีีการโอนเงิิน ให้้ขอหลัักฐานการโอนเงิินไปยัังสถาบัันการเงิินและสอบปากคำำ ผู้้เกี่่�ยวข้้อง (๑๐) คดีีที่่�ไม่ต้่ ้องฟ้้องด้้วยวาจา หากผู้ต้้้องหาสมััครใจนำชี้้ ำ �ที่่�เกิิดเหตุุให้้พนักังานสอบสวน จััดให้้ผู้้ต้้องหานำำชี้้�ที่่�เกิิดเหตุุประกอบคำำรัับสารภาพ

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 101 (๑๑) ตรวจสอบสถานที่่�เกิิดเหตุุเส้้นทางเข้้าออกสถานที่�เกิิดเห ่ตุุเส้้นทางหลบหนี สำี ำรวจ ว่่ามีีกล้้องวงจรปิิดหรืือไม่่หากมีีให้้นำำภาพจากกล้้องวงจรปิิดประกอบสำำนวนการสอบสวน (๑๒) กรณีผู้ี้ต้้องหาปฏิิเสธขอให้ก้ารชั้้�นศาล พนักังานสอบสวนไม่่ควรถามคำำถามเดีียวและ ให้ผู้้้ต้้องหาตอบคำำตอบเดีียวว่่า ปฏิิเสธขอให้ก้ารชั้้�นศาลแต่่ควรถามโดยแตกประเด็็นคำำถามให้ผู้้้ต้้องหาตอบ ไล่่ไปทีีละประเด็็นคำำถามและพนักังานสอบสวนต้้องแสวงหาพยานหลักัฐานทุกุชนิิดเพื่่�อพิสููิจน์์ความผิิดหรืือ ความบริิสุุทธิ์์�ของผู้้ต้้องหา ดัังได้้กล่่าวมาแล้้วข้้างต้้นโดยจะต้้องมีีการแจ้้งสิิทธิิที่่�เกี่่�ยวข้้องตามกฎหมายให้้ ทราบก่่อนการดำำเนิินการเรื่่�องดัังกล่่าว (๑๓) การถามปากคำำผู้้ต้้องหา ไม่จำ่ ำ เป็็นต้้องถามเรีียงลำำดับัเหตุกุารณ์ก็์ ็ได้ ก้รณีีที่ผู้่�้ต้้องหา ไม่่ให้้ความร่่วมมืือและการสอบปากคำำผู้้ต้้องหาจะไม่่ได้้ความจริิง การหลีีกเลี่่�ยงลำำดัับคำำถามจะทำำ ให้้ ผู้้ต้้องหาปรุุงแต่่งคำำ ให้้การได้้ยากขึ้้�น (๑๔) ถามผู้้ต้้องหาว่่า จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสารหรืือพยานวััตถุุใดเป็็น พยานหลัักฐานบ้้างหรืือไม่่อย่่างไร ๔. ประเด็็นเพิ่่�มเติิมเกี่่�ยวกัับความผิิดในกลุ่่มคดีีที่่� มัักจะเกิดขึ้้ ิ �นบ่่อย ประเด็็นหรืือคำถำามทั่่�วไปเกี่่�ยวกัับความผิิดต่่างๆ ที่่�เป็็นคำำถามเหมืือน ๆ กัันจะเป็็นประเด็็นดัังที่�่ ได้้กล่่าวมาแล้้วข้้างต้้นไม่่ว่่าการถามผู้้เสีียหาย พยานหรืือผู้้ต้้องหาก็็ตาม แต่่ประเด็็นคำำถามอื่่�น ๆ ที่่�ต้้อง ถามเพิ่่ม�เติิมแตกต่่างกัันออกไปตามกลุ่่มความผิิดแต่่ละประเภท เพื่่�อให้้ได้้ข้้อเท็็จจริิงและหลัักฐานว่่าครบ องค์์ประกอบความผิิดในฐานใดเพื่่�อจะได้้แจ้้งข้้อหากับผู้ั้ต้้องหาได้ถููกต้้ ้องครบถ้้วน ไม่่ว่่าจะเป็็นกรรมเดีียว ผิิดต่่อกฎหมายหลายบทซึ่่�งต้้องลงโทษบทหนัักหรืือเป็็นการกระทำำความผิิดต่่างกรรมต่่างวาระลงโทษ เรีียงกระทงความผิิดทุุกกรรมไปก็ต็าม ซึ่�งจะไ ่ด้้ยกตััวอย่่างในบางกลุ่่มความผิิด ดัังต่่อไปนี้้� ๔.๑ ความผิิดเกี่่�ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย ๔.๑.๑ การพิิจารณาการกระทำำว่่าเจตนาฆ่่าหรืือเจตนาทำำร้้าย การจะดููว่่าผู้้กระทำำความผิิดมีีเจตนาเป็็นเช่่นใด เป็็นเรื่่�องที่่�อยู่่ภายในจิิตใจยากที่่� จะหยั่่�งรู้้ได้้แต่่มีีเครื่่�องมืืออย่่างหนึ่่�งที่่�สามารถนำำมาใช้้พิิจารณาและวิิเคราะห์์ได้้เรีียกว่่ากรรมเป็็นเครื่่�องชี้้� เจตนาโดยดููอาวุธ ุอวััยวะที่ถููกก่�ระทำำต่่ออาการของผู้้ถููกกระทำำ อากัปักิิริิยาของผู้้กระทำำประกอบกััน เช่่น ๑) อาวุุธที่่�ใช้้ (๑) ระเบิิด มีีเจตนาฆ่่าแน่่นอน (๒) อาวุุธปืืน อาจดููความรุุนแรงของอานุุภาพของอาวุุธปืืนประกอบด้้วย อาวุุธปืืนที่่�มีีอานุุภาพรุุนแรง เช่่น อาวุุธปืืนขนาด .๔๔, .๓๕๗, .๓๘, .๓๒ ส่่วนที่�ไ่ม่่ร้้ายแรงเช่่น ขนาด .๒๒, อาวุุธปืืนประจุุปากที่่�ผลิิตขึ้้�นเอง อย่่างอาวุุธปืืนอััดลมคงมีีแต่่เจตนาทำำร้้าย บางกรณีีต้้องดููพฤติิการณ์์แห่่ง การกระทำำประกอบด้้วยอาวุุธปืืนใดจะมีีอานุุภาพเป็็นอัันตรายต่่อชีีวิิตหรืือไม่่ เมื่่�อพนักังานสอบสวนส่่งไป ตรวจพิสููิจน์์ที่ ส่�พฐ.จะมีคำีำถามไปด้้วยว่่าอาวุธปืุืนและเครื่่�องกระสุุนปืืนดัังกล่่าวสามารถทำำอัันตรายต่่อชีวิีติ ได้้หรืือไม่่ ผู้้เชี่่�ยวชาญก็็จะตอบมาให้ต้ามรายงานผลการตรวจพิสููิจน์์เพื่่�อประกอบคดีี - อาวุุธปืืนที่่�มีีอานุุภาพหากยิิงเล็็งปากกระบอกปืืนไปยัังบุุคคลใด ในระยะหวัังผลเป็็นเจตนาฆ่่า ถ้้ากระสุุนปืืนไม่ถููกผู้่ ใด้หรืือถููกบุุคคลใดจนได้รั้บบัาดเจ็บ็แต่่ไม่ถึึ่งแก่่ความตาย เป็็นการลงมืือกระทำำความผิิดแล้้วแต่่ไม่่สำำเร็็จรัับผิิดฐานพยายามฆ่่า ถ้้าอยู่่ในระยะใกล้้ชิิดเลืือกยิิงได้้และ เลืือกยิิงต่ำ ำ� เล็็งไปที่่�นิ้้�วเท้้าทำำ ให้้บาดเจ็็บ และไม่่ยิิงซ้ำทั้้ ำ� �งที่่�มีีโอกาส เป็็นเจตนาทำำร้้ายกรณีีอาวุุธปืืนลููกซอง เมื่่�อยิิงกระสุุนจะกระจายออกอาจมีีเจตนาฆ่่า

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 102 - ใช้้อาวุธปืุืนยิิงเข้้าไปในบ้้านที่มี่�ผู้ีคนอ้ ยู่่อาศััยในวิถีิกีระสุุนที่่�อยู่่ในระนาบ เดีียวกับัคนอาศััยในบ้้านดัังกล่่าวเป็็นเจตนาฆ่่าโดยเล็็งเห็็นผล ถ้้ายิิงวิถีิกีระสุุนขึ้้�นสููงไปที่่�ชายคาบ้้าน เป็็นการยิิง ข่่มขู่่ไม่่มีีเจตนาฆ่่า - ใช้้อาวุธปืุืนยิิงเข้้าไปในยานพาหนะที่มี่�ผู้ีคนโดย้สารขณะที่่�แล่่นสััญจรไป ตามเส้้นทางสััญจร เป็็นเจตนาฆ่่าโดยเล็็งเห็็นผล - ยิิงอาวุุธปืืนเข้้าไปในกลุ่่มคน เป็็นเจตนาฆ่่าโดยเล็็งเห็็นผล - ยิิงขึ้้�นฟ้้าหรืือยิิงไปทางอื่่�นเป็็นข่่มขู่่ - การใช้้อาวุุธปืืนยิิง ควรแจ้้งให้้ สพฐ.ซึ่่�งเป็็นผู้้เชี่่�ยวชาญมาทำำการตรวจ สถานที่่�เกิิดเหตุุและตรวจวิิถีีกระสุุน จะทำำ ให้้น้ำ ำ� หนัักการรัับฟัังพยานมั่่�นคงขึ้้�น (๓) อาวุธมีุีด ต้้องดููลักัษณะและขนาดของอาวุธมีุีดด้้วยเช่่น อาวุธมีุีดปลายแหลม มีีดปัังตอหรืือขวานที่่�มีีน้ำ ำ� หนัักมาก อาจเป็็นเจตนาฆ่่า มีีดทำำครััวหรืือมีีดปอกผลไม้้อาจเป็็นเจตนาทำำร้้าย เป็็นต้้น (๔) ยาพิิษ ดููที่ปริ่�มิาณและความรุุนแรงของยาพิิษแต่่ละชนิิด หากความรุุนแรง มากและปริิมาณที่่�วางยาพิิษถึึงขนาดที่่�ทำำ ให้้ตายได้้ ก็็เป็็นเจตนาฆ่่า หากรัักษาทัันท่่วงทีีความผิิดไม่สำ่ ำเร็็จ เป็็นพยายามฆ่่า หากวางยาพิิษต่่อเนื่่�องไม่่ให้้ตายทัันทีีเพื่่�ออำำ พรางให้้เกิิดการป่่วยเจ็็บเรื้้�อรัังก่่อนตาย เป็็นเจตนาฆ่่า หากไม่่สำำเร็็จเป็็นพยายามฆ่่า (๕) วัตถุัอืุ่ ่�นๆ ดููที่ข่�นาดน้ำ ำ� หนักัและความยาวเช่่น ท่่อนไม้ ท่้ ่อนเหล็ก ็ที่มี่�ขีนาด ที่่�ทำำ ให้้ถึึงแก่่ความตายได้้หากทุบตีุีไปที่่�อวััยวะสำำคััญและกระทำำซ้ำ ำ� หลายครั้้�ง ก็็เป็็นเจตนาฆ่่าได้้ ๒) อวััยวะที่ ่� ถููกกระทำำต่่อ ถ้้าเป็็นอวััยวะสำำคััญ เช่่น ศีีรษะ ทรวงอก ช่่องท้้อง เป็็นต้้น อาจเป็็นเจตนาฆ่่าแต่่หากอวััยวะที่่�ถููกทำำร้้ายเป็็นแขน ขา มืือเท้้าอย่่างนี้้�มีีเจตนาทำำร้้ายแต่่ต้้องดูู ด้้วยว่่ามิิใช่ว่่ ่าผู้้กระทำำเจตนากระทำำต่่ออวััยวะสำำคััญแต่่ผู้เสีียหายหล้บทัันหรืือมีีเหตุขัุัดขวางเสีียก่่อน อาวุธุ ถููกที่่�แขน ขา มืือ เท้้า อย่่างนี้้�อาจไม่่ใช่่เจตนาทำำร้้าย แต่่เจตนาฆ่่าได้้หากลงมืือแล้้วไม่่สำำเร็็จอาจเป็็น ความผิิดฐานพยายามฆ่่า ๓) อาการบาดแผลของผู้้ถููกกระทำำเช่่น ได้้รัับบาดแผลฉกรรจ์์ที่่�อวััยวะสำำคััญ ก็็อาจเป็็นเจตนาฆ่่า หากลงมืือแล้้วความผิิดไม่สำ่ ำเร็็จก็็เป็็นพยายามฆ่่า หากมีีบาดแผลที่่�อวััยวะที่่�ไม่่สำำคััญ เช่่น แขน ขา มืือ เท้้า อาจเป็็นเจตนาทำร้ำ ้าย หากบาดเจ็็บมากเป็็นแผลฉกรรจ์์ก็็เป็็นความผิิดฐานทำร้ำ ้าย ร่่างกายจนเป็็นอัันตรายสาหัส รัับโทษหนัักขึ้้�น อาการบาดเจ็็บมากน้้อยเพีียงใดต้้องให้้แพทย์์ทำำการตรวจ ร่่างกายชัันสููตรบาดแผลและให้้ความเห็็นประกอบด้้วย สิ่่�งที่ต้่�้องนำำมาพิิจารณาเช่่น นอนพักรักัษาตััวอยู่่ใน โรงพยาบาลกี่่�วััน หลัังออกจากโรงพยาบาลแล้้วแพทย์์นััดตรวจต่่อเนื่่�องใช้้เวลานานเท่่าใด แพทย์์จะระบุุว่่า อวััยวะส่่วนใดได้รั้ับบาดเจ็็บ ขนาดบาดแผลกว้้างเท่่าใดยาวเท่่าใด ลึึกเท่่าใด หากรัักษาไม่่ทัันท่่วงทีีจะเป็็น อัันตรายแก่ชี่วิีติหรืือไม่่แพทย์์จะระบุุไว้้ให้้ความเห็็นว่่าใช้้เวลารักัษากี่่วั�ันอาการบาดเจ็บจึึ ็ งจะหายเป็็นปกติิ หากไม่่มีีภาวะแทรกซ้้อน แต่่ผลของการบาดเจ็็บจะสาหััสหรืือไม่่พิิจารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๗ โดยเฉพาะ มาตรา ๒๙๗(๘) จะเป็็นการป่่วยเจ็็บด้้วยอาการทุุกขเวทนาเกิินกว่่า ๒๐ วัันหรืือจนประกอบ กรณีียกิิจตามปกติิไม่่ได้้เกิินกว่่า ๒๐ วััน หรืือไม่่นั้้�น อยู่่ที่่�ความเป็็นจริิงที่�ผู้่้เสีียหายได้้รัับบาดเจ็็บ ความเห็็น ของแพทย์์ว่่าใช้้ระยะเวลาในการรักัษานานเท่่าใดเป็็นส่่วนประกอบเท่่านั้้�น ไม่่ได้้ยึึดเอาแต่่หลักัรายงานผล การชัันสููตรบาดแผลของแพทย์์แต่่เพีียงอย่่างเดีียว เช่่น ได้้รัับบาดเจ็็บกระดููกแขนร้้าว แพทย์์ลงความเห็็น ไม่่เกิิน ๑๔ วััน อย่่างนี้้�ความเป็็นจริิงผู้เสีียหายอาจ้มีีอาการบาดเจ็บ็ที่่�ไม่ส่ามารถทำำ งานได้ต้ามปกติิเกิินกว่่า ๒๐ วัันก็็ได้้เป็็นต้้น ต้้องดููเป็็นกรณีีไป

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 103 ๔) อากััปกิิริิยาของผู้้กระทำำเรื่่�องเจตนาเป็็นเรื่่�องภายในจิิตใจคน แต่่อากััปกิิริิยา เป็็นสิ่่�งที่บ่่�่งบอกเจตนาภายในได้้เช่่น ขณะเกิิดเหตุผูุ้ ้กระทำำพููดว่่าจะฆ่่าเสีียให้ต้ายเดี๋๋�ยวนี้้�หรืือพููดว่่าจะสั่่�งสอน ให้้รู้้สึึกสำำนึึกเสีียบ้้าง อย่่างนี้้�ก็็จะบอกได้้ว่่าผู้้กระทำำมีีเจตนาฆ่่าหรืือเจตนาทำำร้้าย หรืือบางครั้้�งไม่่จำำ เป็็น ต้้องพููดแต่่เป็็นการแสดงอากััปกิิริิยาอยู่่ในตััวของมัันเอง เช่่น ใช้้วััตถุุระเบิิด หรืือใช้้อาวุุธปืืนที่่�มีีอานุุภาพ อย่่างนี้้�ไม่จำ่ ำ เป็็นต้้องแสดงออกมาเป็็นคำำพููดก็็พอจะรู้เจ้ตนาแล้้ว หรืือคำำพููดบางครั้้�งบอกว่่าจะฆ่่าเสีียให้ต้าย แต่่อาจมีีเจตนาข่มขู่่ ่หรืือเพีียงแต่่เจตนาทำร้ำ ้ายก็็ได้ ต้้ ้องดููประกอบกัันหลาย ๆ ปััจจััย เช่่น เลืือกทำำร้้าย อวััยวะที่่�ไม่สำ่ ำคััญ และมีีโอกาสกระทำำซ้ำ ำ�แต่่ไม่ทำ่ ำซ้ำ ำ� เหล่่านี้้�เป็็นต้้น ลักัษณะของการทำำร้้ายที่่�หมายเอาชีวิีต ิ ถ้้าเป็็นมีีดปลายแหลมต้้องเป็็นการจ้้วงแทงไปที่่�อวััยวะสำำคััญ ถ้้าเป็็นขวานที่่�มีีน้ำ ำ� หนักมัาก ก็็ฟัันไปที่่�ศีีรษะ เงื้้�อฟัันจากบนลงล่่างฟัันด้้วยความแรง หรืือถ้้าเป็็นท่่อนไม้้ ท่่อนเหล็็กถ้้าทุุบไปที่่�ศีีรษะบริิเวณทััดดอกไม้้ อากัปักิิริิยาที่�แ่สดงออกเหล่่านี้้�เป็็นเจตนาฆ่่าได้้แต่่ถ้้าเป็็นการแสดงอากัปักิิริิยาโดยการกวััดแกว่่งอาวุธุเป็็น เพีียงแค่่เจตนาทำำร้้าย นอกจากนี้้�จะต้้องดููมููลเหตุุจููงใจประกอบด้้วยว่่ามููลเหตุุความขััดแย้้งถึึงขนาดที่่�จะ เอาชีวิีตกัิ ันหรืือไม่ ทั้้ ่ �งนี้้สม�ควรสอบให้ป้รากฏถึึงมููลเหตุุแรงจููงใจในการกระทำำ ไว้ด้้ ้วย อัันเป็็นการแสดงเจตนา ให้้เห็็นถึึงการกระทำำว่่าต้้องการหวัังผลเพีียงใด เป็็นเพีียงเรื่่�องประมาท หรืือเจตนาเพีียงทำำร้้าย หรืือตกลง ประสงค์์ต่่อชีวิีิต ความผิิดเกี่่�ยวกับชีัวิีตร่ิ ่างกายนี้้�เจตนาในการกระทำำผิิดอาจเกิิดขึ้้�นในเวลาปััจจุบัุัน ทัันด่่วนหรืืออาจมีีการวางแผนหรืือเตรีียมการมาก่่อนก็็ได้้หากเป็็นเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�นในปััจจุุบัันทัันด่่วน ก็็จะเป็็นเจตนาธรรมดา แต่่หากเป็็นการคิิดวางแผนหรืือเตรีียมการมาก่่อนก็็จะถืือว่่าเป็็นเจตนาไตร่่ตรอง ไว้้ก่่อน ซึ่่�งผู้้กระทำำต้้องรัับโทษหนัักขึ้้�น จะเป็็นเจตนาอย่่างใด อยู่่ที่่�พนัักงานสอบสวนจะได้้ความจากการ สอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐาน ๔.๑.๒ การพิิจารณาการกระทำำว่่าเป็็นประมาทหรืือไม่่ การกระทำำ ใดจะเกิิดจากความประมาทหรืือไม่่ให้พิ้ ิจารณาตามหลักัเกณฑ์์กฎหมาย ป.อาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่่�ซึ่่�งบััญญััติิว่่าการกระทำำ โดยประมาท ได้้แก่่ กระทำำความผิิดมิิใช่่โดยเจตนา แต่่กระทำำ โดยปราศจากความระมััดระวัังซึ่่�งบุุคคลในภาวะเช่่นนั้้�นจัักต้้องมีีตามวิิสััยและพฤติิการณ์์และ ผู้้กระทำำอาจใช้้ความระมััดระวัังเช่่นว่่านั้้�นได้้แต่่หาได้้ใช้้ให้้เพีียงพอไม่่ความผิิดเกี่่�ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย มีีข้้อพิิจารณา ดัังนี้้� ลัักษณะของการกระทำำที่่�เกิดิจากความประมาท - ไม่่มีีมููลเหตุุจููงใจในการกระทำำความผิิด - เกิิดจากความเลิินเล่่อ พลั้้�งเผลอ ไม่่ใช้้ความระมััดระวััง - เป็็นคดีีที่่�มีีอััตราโทษน้้อยกว่่าความผิิดที่่�เกิิดจากเจตนา การกระทำำ โดยประมาทที่่�จะต้้องรับัผิิดทางอาญาจะต้้องมีบทบัี ัญญัติัิแห่่งกฎหมาย ว่่าแม้้กระทำำ โดยประมาทก็็ต้้องรัับผิิด บััญญััติิไว้้โดยชััดแจ้้ง เช่่น - กระทำำ โดยประมาท เป็็นเหตุุให้ผู้้้อื่่�นถึึงแก่่ความตาย ตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๑ - กระทำำ โดยประมาท เป็็นเหตุุให้ผู้้้อื่่�นได้รั้บอัันตรายสาหัส ตัาม ป.อาญา มาตรา ๓๐๐ - กระทำำ โดยประมาท เป็็นเหตุุให้ผู้้้อื่่�นได้รั้บอัันตรายแก่ก่ายหรืือจิติใจ ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๙๐

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 104 การตั้้�งรููปคดีแีละตั้้�งประเด็็นคำำถาม ให้พิ้ ิจารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่่� เช่่น ๑) กระทำำ ผิิดฐานขัับขี่่�รถโดยประมาทในคดีจราจร ประเ ีด็็นที่่�ต้้องถาม เช่่น (๑) เกี่่�ยวกัับคนขัับ - สภาพร่่างกายของผู้้ขัับขี่่�มีีความพร้้อมหรืือไม่่เช่่น ขณะขัับรถมีีอาการ ง่่วงนอนหรืือไม่ อ่่ ่อนเพลีียหรืือไม่่เจ็บป่็ ่วยหรืือไม่ ส่ายตาดีีหรืือไม่ ผู้่้ขับขี่่ ั �เป็็นเด็ก็ เกิินไปหรืือไม่่หรืือชราภาพ มากจนร่่างกายไม่่พร้้อมขับขี่่ ั �หรืือไม่ ดื่่มสุ ่� ุราหรืือของเมาหรืือยาเสพติิดให้้โทษที่�ทำ่ำ ให้สม้ องเสีียการควบคุมุ และเสีียการทรงตััวหรืือไม่่อย่่างไร - ไม่ชำ่ ำนาญเส้้นทางและขาดความรู้เ้กี่่�ยวกัับกฎจราจร ทำำ ให้้การขัับขี่่�รถ ในทางขาดความมั่่�นใจ เกิิดความลัังเลในการเปลี่่�ยนช่่องทางเดิินรถ การขัับขี่่�แซงรถคัันอื่่�น ทำำ ให้้การขัับขี่่� กีีดขวางการจราจรและเกิิดการเฉี่่�ยวชนกัันหรืือไม่่อย่่างไร - การใช้้ความเร็็วรถตามวิสัิัยและพฤติกิารณ์์ที่่�ต่่างกััน เช่่น ขับขี่่ ั �รถในขณะ ฝนไม่่ตกกัับขณะที่่�ฝนตก ขัับขี่่�รถในเวลากลางวัันกัับเวลากลางคืืน ขัับขี่่�รถในที่่�ไม่่ใช่่ชุุมชนกัับที่่�ชุุมชน การใช้้ความเร็็วรถต้้องใช้้ความระมััดระวัังที่่�ต่่างกััน ยิ่่�งขัับขี่่�ขณะฝนตกหรืือกลางคืืนหรืือในที่่�ชุุมชนต้้องใช้้ ความระมััดระวัังมากยิ่่�งกว่่าขัับขี่่�รถช่่วงที่่�ฝนไม่่ตกช่่วงกลางวัันหรืือไม่่ใช่่ที่่�ชุุมชน เป็็นต้้น - การขัับขี่่�รถขณะที่่�มีีเด็็กอยู่่ริิมถนนกัับผู้้ใหญ่่อยู่่ริิมถนนด้้านหน้้า หรืือมีีสััตว์์เลี้้�ยงอยู่่ด้้านหน้้า การใช้้ความระมััดระวัังจะแตกต่่างกััน หากเห็็นผู้้ใหญ่่อยู่่ด้้านหน้้าปกติิจะใช้้ ความระมััดระวัังที่�น้่้อยกว่่าเด็็กหรืือสััตว์์เลี้้�ยงอยู่่ด้้านหน้้า เป็็นต้้น - ขัับขี่่�รถในช่่วงทางโค้้ง ทางคดเคี้้�ยว ทางลาดชััน ทางร่่วมทางแยก ต้้องใช้้ความระมััดระวัังมากกว่่าทางราบ ทางตรง โดยปกติิเจ้้าพนัักงานจราจรจะติิดตั้้�งเครื่่�องหมายบัังคัับ เครื่่�องหมายเตืือนไม่ว่่ ่าจะเป็็นสััญญาณไฟจราจรเครื่่�องหมายบนผิิวทาง โดยเฉพาะในทางที่คั่�บขัันจะมีกีาร ติิดตั้้�งป้้ายควบคุุมความเร็็วไว้้เพื่่�อป้้องกัันอุุบััติิเหตุุหรืือเหตุุที่่�เกิิดจากความประมาทบนเส้้นทางจราจรไว้้ ผู้้ขัับขี่่�มีีการฝ่่าฝืืนกฎจราจรดัังกล่่าวหรืือไม่่อย่่างไร (๒) เกี่่�ยวกัับรถหรืือยานพาหนะที่ ่� ขัับขี่่� - สภาพของรถมีสีภาพแข็็งแรง อุปกุรณ์์ครบถ้้วน อยู่่ในสภาพพร้้อมใช้้งาน หรืือไม่่อย่่างไร เช่่น รถสภาพเก่่า ไม่่มีีการตรวจสภาพรถอย่่างต่่อเนื่่�อง หากขณะขัับขี่่�เมื่่�อเกิิดเหตุุฉุุกเฉิิน ไม่ส่ามารถควบคุมุรถได้้เนื่่�องจากเบรกชำำรุุดหรืือเบรกแตก จะอ้้างเป็็นเหตุสุุดวิสัิัยไม่่ได้ ก่้ ่อนจะขับขี่่ ั �รถออก ไปใช้้ในทางเดิินรถนั้้�น รถต้้องอยู่่ในสภาพพร้้อมใช้้งานอยู่่เสมอ - อุุปกรณ์์ส่่วนควบต้้องครบถ้้วน ไฟหน้้าส่่องสว่่าง ไฟท้้าย ไฟเลี้้�ยว ไฟเบรก จะต้้องใช้้การได้้เมื่่�อขัับขี่่�รถในทางจะต้้องมองเห็็นรถหรืือสิ่่�งกีีดขวางด้้านหน้้าในระยะที่�ป่ลอดภััย การเปลี่่�ยนช่่องทางการเดิินรถจะต้้องเปิิดไฟเลี้้�ยวซ้้ายหรืือไฟเลี้้�ยวขวาก่่อนที่่�จะเปลี่่�ยนช่่องทางการเดิินรถ หากจะหยุุดรถไฟเบรกท้้ายรถส่่องแสดงให้้คนที่่�ขัับขี่่�รถตามหลัังมาเห็็นและทราบว่่ากำำลัังจะหยุุดรถ หากไฟเลี้้�ยวหรืือไฟท้้ายชำำรุุดใช้้การไม่่ได้้ ทำำ ให้้รถที่่�ขัับขี่่�ตามหลัังมาไม่่ทราบว่่าจะมีีการเปลี่่�ยนช่่องทาง เดิินรถหรืือจะหยุุดรถเกิิดการเฉี่่�ยวชนกัันขึ้้�นก็็อาจจะต้้องรับัผิิดในความประมาทนั้้�นด้้วย ๒) การกระทำำ โดยประมาทในความผิิดเกี่่�ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย ประเด็็นที่่�ต้้องถาม เช่่น เกี่่�ยวกัับอาวุุธปืืน - เก็็บอาวุุธปืืนไว้้ในที่่�ปลอดภััย พ้้นมืือเด็็กหรืือไม่่อย่่างไร - ก่่อนเก็็บอาวุุธปืืนแยกกระสุุนออกจากตััวปืืนแล้้วหรืือไม่่อย่่างไร - เวลาทำำความสะอาดอาวุุธปืืนได้้ใช้้ความระมััดระวัังหรืือไม่่อย่่างไร - นำำอาวุุธปืืนมาล้้อเล่่นส่่องปากกระบอกปืืนไปหาบุุคคลอื่่�นหรืือไม่่อย่่างไร

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 105 - ยิิงปืืนในหมู่่บ้้านแล้้วกระสุุนตกไปถููกบุุคคลอื่่�นได้้รัับบาดเจ็็บหรืือถึึงแก่่ ความตายขณะยิิงปืืนนั้้�น ได้้หัันปลายกระบอกปืืนไปทางชุุมชนหรืือไม่่อย่่างไร ได้้ใช้้ความระมััดระวัังแล้้ว หรืือไม่่อย่่างไร หรืือ - ในการออกไปล่่าสัตว์ั ์ในป่่าได้้ใช้้ความระมััดระวัังหรืือไม่่อย่่างไรว่่ากระสุุนปืืน อาจจะพลาดไปถููกบุุคคลที่่�ออกไปล่่าสัตว์ั ์ด้้วยกัันหรืือจะถููกบุุคคลในถิ่่�นแถวใกล้้เคีียงนั้้�นได้้หรืือ - การใช้้มีีด สิ่่�งของมีีคม ในการทำำมาหาเลี้้�ยงชีีพ เช่่น ทำำการเกษตร ปศุุสััตว์์ หรืือทำำกิิจกรรมต่่าง ๆ ได้้ใช้้ความระมััดระวัังหรืือไม่่หากทำำ ให้้ผู้้อื่่�นได้้รัับบาดเจ็็บหรืือตาย ก็็ต้้องรัับผิิด ในความประมาทนั้้�น - ความผิิดอื่่�น ๆ ตามบทบััญญัติัิแห่่งกฎหมายที่ต้่�้องรับัผิิดแม้ก้ระทำำ โดยประมาท ที่่�ต้้องตั้้�งรููปคดีีและประเด็็นคำถำาม - ถ้้าเหตุุเกิิดจากสุุดวิิสััย เป็็นอุุบััติิเหตุุไม่่ต้้องรัับผิิดในผลที่่�เกิิดดัังกล่่าว การรวบรวมพยานหลักัฐานในความผิิดเกี่่�ยวกับัความประมาท ในการตั้้�งคำำถาม และรวบรวมพยานหลัักฐานเช่่นเดีียวกัับความผิิดที่่�ได้้กระทำำ โดยเจตนา แต่่ต่่างกัันที่่�ความผิิดจากความ ประมาทไม่่มีีมููลเหตุุจููงใจในการกระทำำผิิด ไม่่ได้้ประสงค์์ต่่อผลหรืือเจตนาเล็็งเห็็นผลเพื่่�อให้้เกิิดผลแห่่ง การกระทำำนั้้�น ความผิิดที่่�เกิิดจากความประมาทและความผิิดที่่�เกิิดจากเจตนาบทลงโทษ ทางอาญา จะแตกต่่างกัันมาก ความประมาทบทลงโทษจะน้้อยกว่่ามาก โอกาสศาลจะรอการกำำ หนดโทษ หรืือรอการลงโทษก็็จะมีสููีง ส่่วนการกระทำำ โดยเจตนามีีโอกาสศาลจะลงโทษจำคุำุกมีีสููงกว่่า บางเรื่่�องถึึงขั้้�น ประหารชีีวิิต ความผิิดที่่�อาศััยเจตนาเป็็นองค์์ประกอบของความผิิดนั้้�น บางเรื่่�องเป็็นเรื่่�องของการฝ่่าฝืืน กฎหมายบ้้านเมืืองที่่�มุ่่งจััดระเบีียบสัังคมให้้เกิิดความเรีียบร้้อย บางเรื่่�องเป็็นเรื่่�องความชั่่�วที่่�ออกมาตรการ ทางกฎหมายมาบัังคัับใช้้เพื่่�อป้้องกัันการกระทำำผิิดซ้ำ ำ� หรืือมิิให้้บุุคคลเอาเป็็นเยี่่�ยงอย่่างซึ่่�งมีีโทษค่่อนข้้าง รุุนแรง ทั้้�งนี้้�ก็็เพื่่�อความสงบสุุขของสัังคม พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานให้้ ครบถ้้วน มีกีารตั้้�งรููปคดีีและกำำหนดประเด็็นให้ถููกต้้ ้อง บางกรณีีเป็็นการกระทำำผิิดโดยเจตนาแต่่อำำพรางว่่า เกิิดจากอุบัุติัิเหตุุหรืือเกิิดจากความประมาท เช่่น เจตนาฆ่่าโดยใช้้รถเป็็นเครื่่�องมืือในการกระทำำผิิดขับขี่่ ั �รถเฉี่่�ยวชน ผู้้เสีียหายถึึงแก่่ความตาย จึึงต้้องตรวจสอบว่่าคู่่กรณีีมีีมููลเหตุุจููงใจใดหรืือไม่่ มีีความขััดแย้้งกัันมาก่่อน หรืือไม่ มี่กีารวางแผนก่่อเหตุุหรืือไม่่โดยต้้องมีกีารตรวจสอบความเชื่่�อมโยงของพยานหลักัฐานทั้้�งก่่อนเกิิดเหตุุ ขณะเกิิดเหตุุและหลัังเกิิดเหตุุให้้ครบถ้้วนสมบููรณ์์ก่่อนที่่�จะพิิจารณาว่่ากรณีีเกิิดจากความประมาทหรืือ เกิิดจากเจตนาหรืือไม่่อย่่างไร ๔.๒ ความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพย์์ ประเด็็นที่่�จะต้้องถามเพิ่่�มเติิม - ใครเป็็นเจ้้าของทรััพย์์หรืือเป็็นผู้้ครอบครองหรืือเป็็นผู้้ดููแลทรััพย์์ - มีีหลักัฐานการเป็็นเจ้้าของหรืือการครอบครองหรืือเป็็นผู้้ดููแลทรััพย์์นั้้�นหรืือไม่่ ได้้ทรััพย์์ มาอย่่างไรนำำหลัักฐานมาประกอบคดีีหากเป็็นทรััพย์์ที่�มี่ีการจดทะเบีียนให้้นำำหลัักฐานการจดทะเบีียนมา ประกอบด้้วย รวมถึึงมููลค่่าราคาของทรััพย์์ - มีีการโต้้แย้้งกรรมสิิทธิ์์�หรืือสิิทธิิการครอบครองหรืือไม่่ - ถ้้าเป็็นความผิิดฐานลักทรััพย์ วิ่่ ์ �งราวทรััพย์ ปล้ ์ ้นทรััพย์์เป็็นการแย่่งการครอบครอง ไม่่ใช่่ แย่่งกรรมสิทธิ์์� ดัังนั้้�นผู้ครอ้บครองก็็เป็็นผู้เสีียหายไ้ด้้ - ถ้้าเป็็นความผิิดฐานยักัยอก เป็็นการแย่่งกรรมสิิทธิ์์�เนื่่�องจากเจ้้าของทรััพย์์ได้้มอบการ ครอบครอง ต่่อมาผู้้ครอบครองมีีเจตนาทุุจริิตเบีียดบัังทรััพย์์นั้้�นเป็็นของตนเองหรืือบุุคคลที่่�สาม ดัังนั้้�น

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 106 ผู้้เสีียหายจึึงเป็็นเจ้้าของทรััพย์์และเป็็นความผิิดอัันยอมความได้ ผู้้้ที่่�ร้้องทุกข์ุ์ต่่อพนัักงานสอบสวนจึึงต้้อง เป็็นเจ้้าของทรััพย์์หรืือผู้้ที่่�ได้้รัับมอบอำำนาจ - การเก็บสิ่่ ็ �งของที่ตก่�หล่่น ที่่�เจ้้าของอยู่่ระหว่่างการติิดตามเอาคืืนที่ยั่�ังไม่ข่าดตอน การเอาไป ซึ่่�งทรััพย์ดั์ ังกล่่าวไม่่ใช่ก่ารยักัยอกทรััพย์สิ่่์ �งของที่ตก่�หล่่นแล้้วเก็บ็ ได้้แต่่ทรััพย์์ที่ตก่�หล่่นและอยู่่ระหว่่างการ ติิดตามเอาคืืนนั้้�น การครอบครองถือืว่่ายัังไม่ข่าดจากเจ้้าของหรืือผู้ครอ้บครองทรััพย์นั้้์ �น การเอาไปดัังกล่่าว จึึงถืือเป็็นการแย่่งการครอบครอง จึึงผิิดฐานลัักทรััพย์์ไม่่ใช่่ยัักยอกตาม ป.อาญา มาตรา ๓๕๕ - ผู้ที่้่�ได้รั้บมัอบหมายให้จั้ัดการทรััพย์สิ์ ินของผู้้อื่่�นหรืือทรััพย์สิ์ ินที่ผู้่�้อื่่�นเป็็นเจ้้าของรวมอยู่่ด้้วย กระทำำผิิดหน้้าที่ข่�องตนด้้วยประการใดๆโดยทุุจริต ิ จนเป็็นเหตุุให้้เกิิดความเสีียหายแก่ป่ ระโยชน์์ในลักัษณะ ที่่�เป็็นทรััพย์์สิินของผู้้อื่่� น ก็็ผิิดฐานยัักยอกได้้ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๕๓ - การที่่�เจ้้าของหรืือผู้้ครอบครองทรััพย์์ได้้ส่่งมอบทรััพย์์ให้้ดููแลเป็็นการชั่่�วคราวเพีียงชั่่�ว ระยะเวลาสั้้�น ๆ บุุคคลที่่�ยึึดถืือทรััพย์์ดัังกล่่าวไม่่ได้้สิิทธิิครอบครอง หากเอาทรััพย์์นั้้�นไปโดยเจตนาทุุจริิต ถืือเป็็นการแย่่งการครอบครอง เป็็นลักทรััพย์์ มิิใช่่ยัักยอก เช่่น ฝากทรััพย์์ไว้้เพีียงชั่่�วครู่่เพื่่�อเข้้าห้้องน้ำ ำ� แล้้ว จะเอาทรััพย์์ที่่�ฝากไว้้คืืนหลัังเสร็็จภารกิิจจากห้้องน้ำ ำ� เป็็นต้้น - ความผิิดเกี่่�ยวกัับทรััพย์์ การเอาไปซึ่่�งทรััพย์์ ถ้้าไม่่มีีเจตนาทุุจริิต หากเอาทรััพย์์ไป เพื่่�อเจตนาทำำ ให้้เสีียหายเช่่น เอาไปทิ้้�งน้ำ ำ� หรืือทุบทำุำลายให้้เสีียหายหรืือทำำ ให้้เสื่่�อมค่่าจะเป็็นเรื่่�องความผิิด ฐานทำำ ให้้เสีียทรััพย์คำ์ ำว่่า“ทุุจริติ” คืือเพื่่�อแสวงหาประโยชน์์ที่มิ่�ิควรได้้โดยชอบด้้วยกฎหมายสำำหรับตันเอง หรืือผู้้อื่่�น ตาม ป.อาญา มาตรา ๑(๑) - ความผิิดฐานทำำ ให้้เสีียทรััพย์์ เป็็นการกระทำำ โดยเจตนาเท่่านั้้�น ไม่่มีีทำำ ให้้เสีียทรััพย์์ โดยประมาท - การกระทำำความผิิดเกี่่�ยวกับทรััพย์ ผู้์ถื้อืกรรมสิทธิ์์�หรืือเจ้้าของร่่วมอาจมีีความผิิดเกี่่�ยวกับั ทรััพย์์ได้้แก่่ความผิิดฐานลัักทรััพย์์ วิ่่�งราวทรััพย์์ ชิิงทรััพย์์ ปล้้นทรััพย์์ ยัักยอกทรััพย์์ ทำำ ให้้เสีียทรััพย์์ เนื่่�องจากมีีกฎหมายบััญญัติัิให้ต้้ ้องรัับผิิดและกำำ หนดโทษไว้้ - การกระทำำความผิิดฐานลักทรััพย์์เป็็นการกระทำำที่ผู้่�้กระทำำเกรงกลััวต่่อผู้ครอ้บครองทรััพย์์ การเอาไปซึ่่�งทรััพย์์จะกระทำำลัับหลัังโดยมิิให้้ผู้้ใดพบเห็็นการกระทำำผิิด ต่่างกัับการวิ่่�งราวทรััพย์์ ชิิงทรััพย์์และปล้้นทรััพย์์เป็็นการกระทำำต่่อหน้้าไม่่เกรงกลััวต่่อเจ้้าของหรืือผู้้ครอบครองทรััพย์์ - บางกรณีผู้ี้กระทำำความผิิดใช้ก้ลอุบุายเพื่่�อให้้เข้้าถึึงตััวทรััพย์ ก็์ ็เพื่่�อสะดวกในการจะลักทรััพย์์ มิิใช่่เป็็นการปกปิิดข้้อความจริิงที่่�ควรบอกให้้แจ้้งหรืือแสดงข้้อความอัันเป็็นเท็็จ ไม่่ผิิดฐานฉ้้อโกง แต่่ผิิดฐานลักทรััพย์์ - การวิ่่�งราวทรััพย์์องค์์ประกอบความผิิดต้้องเข้้าลัักษณะฐานความผิิดลัักทรััพย์์ก่่อน แต่่การวิ่่�งราวทรััพย์์เป็็นการฉกฉวยทรััพย์์เอาไปซึ่่�งหน้้าผู้้ครอบครองทรััพย์์ - ความผิิดฐานวิ่่�งราวทรััพย์์ ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก อััตราโทษจำำคุุก ไม่่เกิิน ๕ ปีีไม่มี่ ีโทษขั้้�นต่ำ ำ� บางกรณีกีารกระทำำอาจผิิดฐานลักทรััพย์์เข้้าบทหนักตัาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๕ ซึ่่�งมีอัีตัราโทษขั้้�นต่ำ ำ� อยู่่ด้้วยเช่่น ตามมาตรา ๓๓๕ วรรคสอง บััญญัติัิระวางโทษตั้้�งแต่่ ๑ ปี ถึึ ีง ๕ ปี อัีตัราโทษ ฐานลัักทรััพย์์ดัังกล่่าวจะหนัักกว่่าอััตราโทษฐานวิ่่�งราวทรััพย์์ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก เวลา แจ้้งข้้อหาหรืือตั้้�งประเด็็นการสอบสวน จึึงต้้องตั้้�งรููปคดีีเป็็นการกระทำำความผิิดกรรมเดีียวผิิดต่่อกฎหมาย หลายบท เพื่่�อศาลจะได้้ลงโทษบทหนััก ตััวอย่่างเช่่น วางทรััพย์์ไว้้ใต้้ชายคาบ้้านซึ่่�งทรััพย์์อยู่่ในเคหสถาน ขณะที่่�ผู้้ครอบครองทรััพย์์ก็็อยู่่บริิเวณใกล้้ชิิดกัับตััวทรััพย์์ในระยะที่่�จะคุ้้มครองทรััพย์์นั้้�นได้้แล้้วคนร้้ายได้้ เข้้ามาฉกฉวยเอาทรััพย์์นั้้�นไปต่่อหน้้าผู้้ครอบครอง ดัังนี้้�ผิิดทั้้�งลัักทรััพย์์ในเคหสถานตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๕(๘) และฐานวิ่่�งราวทรััพย์์ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 107 - ความผิิดฐานวิ่่�งราวทรััพย์์ไม่่จำำต้้องฉกฉวยทรััพย์์เอาซึ่่�งหน้้าจากตััวผู้้เสีียหาย แม้้ทรััพย์์ จะไม่่อยู่่กับตััวผู้้เสีียหาย แต่่วางอยู่่ใกล้้ๆ ตััวในระยะที่�จะ่ คุ้้มครองทรััพย์์นั้้�นได้้เช่่น วางอยู่่ใกล้้ตััวดัังที่่�ได้้ กล่่าวมาข้้างต้้น หรืือขณะขัับขี่่�รถจัักรยานยนต์์ได้้วางทรััพย์์ไว้้ในตะกร้้าหน้้ารถแล้้วถููกฉกฉวยเอาทรััพย์์ไป เช่่นนี้้�ก็็ถืือเป็็นการวิ่่�งราวทรััพย์์แล้้ว - หากมีผู้ี้กระทำำผิิดมากกว่่า ๑ คน ให้้ตั้้�งประเด็็นคำถำามให้้ชััดว่่าร่่วมกัันกระทำำความผิิด หรืือแบ่่งหน้้าที่�กั่ันทำำหรืือช่่วยเหลืือหรืือสนัับสนุุนการกระทำำความผิิดอย่่างไร - การชิิงทรััพย์์องค์์ประกอบความผิิดต้้องเข้้าลัักษณะฐานความผิิดลัักทรััพย์์ก่่อน แต่่การ ชิิงทรััพย์์เป็็นการใช้้กำลัำ ังประทุุษร้้ายหรืือขู่่เข็็ญว่่าในทัันใดนั้้�น จะใช้้กำำลัังประทุุษร้้าย เพื่่�อให้้ความสะดวก แก่ก่ารลัักทรััพย์์หรืือการพาทรััพย์์นั้้�นไป หรืือให้้ยื่่�นให้้ซึ่่�งทรััพย์์นั้้�น หรืือยึึดถืือเอาทรััพย์์นั้้�นไว้้หรืือปกปิิด การกระทำำความผิิดนั้้�น หรืือให้้พ้้นจากการจัับกุุม - การชิิงทรััพย์์ต่่างจากการกรรโชกทรััพย์์ การชิิงทรััพย์์เป็็นการใช้้กำำลัังหรืือขู่่เข็็ญเพื่่�อ เอาทรััพย์์ในทัันทีีทัันใดนั้้�น ส่่วนการกรรโชกทรััพย์์นั้้�นทำำ ให้้ผู้้เสีียหายเกิิดความกลััวและยิินยอมมอบ ผลประโยชน์์ในลักัษณะที่�เป็็น ่ทรััพย์์สิินให้้ซึ่่�งไม่่ได้้เอาทรััพย์์สิินไปในทัันทีทัีันใดนั้้�น - การกรรโชกทรััพย์์เป็็นการข่มขืื ่ นใจผู้้อื่่�น ให้้ยอมให้้หรืือยอมจะให้ต้นหรืือผู้้อื่่�นได้ป้ ระโยชน์์ ในลัักษณะที่่�เป็็นทรััพย์์สิินโดยใช้้กำำลัังประทุุษร้้ายหรืือขู่่เข็็ญว่่าจะทำำอัันตรายต่่อชีีวิิต ร่่างกาย เสรีีภาพ ชื่่�อเสีียงหรืือทรััพย์์สิินของผู้้ถููกขู่่เข็็ญหรืือของบุุคคลที่่�สาม จนผู้้ถููกข่่มขืืนใจยอมเช่่นว่่านั้้�น ผู้้นั้้�นกระทำำผิิด ฐานกรรโชก ถ้้าการข่มขู่่ ่หรืือการใช้้กำำลัังประทุุษร้้ายให้ส่้่งให้้ซึ่�ง่ทรััพย์์ในทัันทีทัีันใดนั้้�นจะเป็็นการชิิงทรััพย์์ แต่่กรณีีกรรโชกข่มขู่่ ่หรืือใช้้กำำลัังประทุุษร้้ายเพื่่�อให้้ส่่งให้้ซึ่่�งทรััพย์์ในอนาคต เป็็นการกรรโชกทรััพย์์ - การกรรโชกทรััพย์์ ไม่่จำำต้้องข่่มขู่่ว่่าจะกระทำำ ให้้เกิิดผลกระทบต่่อผู้้เสีียหายโดยตรง แต่่อาจข่่มขู่่ว่่าจะกระทำำ ให้้เกิิดผลกระทบไปถึึงบุุคคลอื่่�นซึ่�งเป็็นบุุคคลที่ ่ ่�สามด้้วย เช่่น ข่่มขู่่จะทำร้ำ ้ายคนใน ครอบครััว จะวางเพลิิงเผาบ้้าน จะทำำ ให้้เสีียชื่่�อเสีียง จนผู้้ถููกข่่มขู่่นั้้�นยอมให้้หรืือยอมจะให้้ทรััพย์์สิินหรืือ ประโยชน์์ใดในลักัษณะที่่�เป็็นทรััพย์์สิินให้้กัับผู้้ข่่มขู่่หรืือบุุคคลอื่่�นตามต้้องการของผู้ข่้่มขู่่นั้้�น - ถ้้าเป็็นการข่มขืื ่ นใจโดยขู่่จะเปิิดเผยความลับ ว่ั ่าจะทำำ ให้ผู้้้ถููกข่มขู่่ ่หรืือบุุคคลที่ส่�ามเสีียหาย จนผู้้ถููกข่่มขืืนใจยอมให้้หรืือยอมจะให้้ไปซึ่่�งทรััพย์์สิินหรืือประโยชน์์ในลัักษณะที่่�เป็็นทรััพย์์สิินแก่่ ผู้้ที่่�ข่่มขืืนใจหรืือผู้้อื่่�นตามที่�ถููกข่่ ่มขืืนใจนั้้�น เป็็นการกระทำำผิิดฐานรีีดเอาทรััพย์์ - การปล้้นทรััพย์์องค์ป์ระกอบความผิิดต้้องเข้้าลักัษณะฐานชิิงทรััพย์ก่์ ่อน แต่่การปล้้นทรััพย์์ เป็็นการกระทำำผิิดฐานชิิงทรััพย์์ที่่�ร่่วมกระทำำความผิิดตั้้�งแต่่ ๓ คนขึ้้�นไป - การกระทำำความผิิดฐานฉ้้อโกง ต้้องเป็็นกรณีีหลอกลวงผู้้อื่่�นด้้วยการแสดงข้้อความ อัันเป็็นเท็็จ หรืือปกปิิดข้้อความจริิงซึ่่�งควรบอกให้้แจ้้งและการหลอกลวงดัังว่่านั้้�นได้้ไปซึ่่�งทรััพย์์สิินจาก ผู้้ถููกหลอกหรืือบุุคคลที่ส่�าม หรืือทำำ ให้ผู้้้ถููกหลอกลวงหรืือบุุคคลที่ส่�าม ทำำ ถอน หรืือทำำลายเอกสารสิทธินั้้ิ�น การจะเป็็นความผิิดได้้จะต้้องมีีเจตนาทุุจริิตก่่อนที่่�ผู้้นั้้�นจะลงมืือกระทำำความผิิด ไม่่ใช่่เป็็นสััญญาทางแพ่่ง ที่่�เกิิดผลภายหลัังที่่�ไม่่สามารถปฏิิบััติิตามสััญญานั้้�นได้้หากเป็็นกรณีีเช่่นนั้้�นเป็็นกรณีีผิิดสััญญาทางแพ่่ง ไม่่ผิิดฐานฉ้้อโกง - การกระทำำความผิิดฐานรัับของโจร มีีองค์์ประกอบความผิิดเป็็นการช่่วยซ่่อนเร้้น ช่่วยจำำหน่่าย ช่่วยพาเอาไปเสีีย ซื้้�อ รับจำั ำนำำหรืือรับัไว้้โดยประการใดซึ่่�งทรััพย์อั์ ันได้ม้าโดยการกระทำำความผิิด ถ้้าทรััพย์์นั้้�นเข้้าลัักษณะลักทรััพย์์ วิ่่�งราวทรััพย์์ กรรโชกทรััพย์์ ชิิงทรััพย์์ ปล้้นทรััพย์์ ฉ้้อโกง ยัักยอกหรืือ เจ้้าพนัักงานยัักยอกทรััพย์์ ผู้้ที่่�รัับไว้้ต้้องกระทำำ โดยมีีเจตนา

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 108 - ประเด็็นที่่�จะต้้องสอบเกี่่�ยวกับัความผิิดฐานรับขั องโจร การรับัไว้นั้้้ �น รู้ห้รืือควรรู้ห้รืือไม่ว่่ ่า ทรััพย์์ที่่�รัับมานั้้�นเป็็นทรััพย์์ที่่�ได้้มาจากการกระทำำผิิดดัังกล่่าว มีข้ี้อพิิจารณา ดัังนี้้� (๑) ทรััพย์์ที่่�ได้ม้าเป็็นทรััพย์์ที่มี่�ีหมายเลข มีกีารจดทะเบีียน ผู้้รับมัาควรตรวจสอบเจ้้าของ ที่่�แท้้จริิงได้้แต่่ไม่่ตรวจสอบ รวมถึึงการซื้้�อขายไม่่ได้้มาจากการซื้้�อขายตามท้้องตลาดหรืือขายทอดตลาด (๒) ราคาทรััพย์์ต่ำ ำ� กว่่าท้้องตลาดมากผิิดปกติิราคาทรััพย์์ทั่่�วไป (๓) ทรััพย์์ที่รั่�บมัานั้้�นเป็็นทรััพย์์ที่่�ไม่สมบูู่รณ์์เช่่น สร้้อยคอทองคำำหรืือสร้้อยข้้อมืือทองคำำ ที่่�นำำมาขาย เป็็นสร้้อยขาด และขายราคาต่ำ ำ� มาก ๆ (๔) ผู้้ที่่�ได้้รัับทรััพย์์ดัังกล่่าวมา ไม่่สามารถอ้้างแหล่่งที่่�มาได้้ บอกไม่่ได้้ว่่ารัับมาจากใคร และมีีการซ่่อนเร้้นทรััพย์์ที่่�ได้้มา - นอกจากนี้้�ให้พิ้ ิจารณาว่่าการกระทำำนั้้�นเข้้าบทหนักัที่ต้่�้องรับัโทษหนักัขึ้้�นตามกฎหมาย หรืือไม่่ ให้้ตั้้�งประเด็็นคำถำามให้้ครบถ้้วน ฯลฯ ๔.๓ ความผิิดเกี่่�ยวกัับเพศ ๔.๓.๑ กระทำำ ผิิดฐานอนาจาร - เป็็นเรื่่�องการกระทำำ ในทางไม่่เหมาะสมทางเพศ ผู้้กระทำำจะต้้องมีีเจตนา มิิใช่่ การที่่�ถููกเนื้้�อต้้องตััวกัันโดยไม่่ได้ตั้้้ �งใจ ผู้้ถููกกระทำำจะเป็็นเพศชายหรืือหญิิงก็็ได้้ - เป็็นการจับต้ั ้องอวััยวะของที่�เป็็น ่ สิ่่�งสงวน เช่่น บริิเวณอวััยวะเพศชาย หรืือหญิิง หรืือจัับต้้องเต้้านมของหญิิง เป็็นต้้น - การจะเป็็นความผิิดนั้้�น ผู้ถููกก ้ระทำต้ำ ้องไม่ยิ่ ินยอมด้้วย หากผู้ถููกก ้ระทำยิำ ินยอม ก็็ไม่่เป็็นความผิิด เว้้นแต่่ กระทำำแก่่เด็็กอายุุยัังไม่่เกิิน ๑๕ ปีีแม้้เด็็กนั้้�นจะยิินยอมหรืือไม่่ก็็ตาม - การกระทำำที่ทำ่�ำ ให้้บุุคคลที่ถููกก่�ระทำำเข้้าใจผิิดว่่าผู้้กระทำำ เป็็นบุุคคลอื่่�นจึึงยิินยอม ให้ก้ระทำำ ถือืว่่าไม่่ได้ยิ้ินยอมให้ก้ระทำำ เช่่น เข้้าไปในห้้องนอนของภรรยาคนอื่่�นในเวลากลางคืืน ภรรยาคนอื่่�น เข้้าใจว่่าเป็็นสามีขีองตน จึึงยิินยอม เช่่นนี้้�ถืือว่่าภรรยาของคนอื่่�นนั้้�นไม่่ได้้ยิินยอมแต่่อย่่างใด - ประเด็็นอื่่�น ๆ ตามรููปคดีี ๔.๓.๒ กระทำำ ผิิดฐานข่่มขืืนกระทำำชำำเรา - ควรตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุเพื่่�อหาร่่องรอยต่่าง ๆ ให้้ละเอีียด เช่่น ร่่องรอยการ ต่่อสู้้ คราบโลหิิต รอยคราบน้ำ ำ� อสุุจิิให้้ส่่งตััวผู้้เสีียหายและผู้้ต้้องหาให้้แพทย์์ตรวจร่่างกายอวััยวะเพศ และภายในช่่องคลอดทัันทีีเพื่่�อยืืนยัันร่่องรอย ขีีดข่่วน รอยกััด รอยฉีีก แตกและความบอบช้ำ ำ�ต่่าง ๆ ว่่ามีีการข่่มขืืนหรืือไม่่ ได้้รัับอัันตรายแก่่กายอย่่างไร แล้้วสอบแพทย์์ผู้้ตรวจเป็็นพยานประกอบคดีีด้้วย และควรตรวจค้้นบ้้านผู้ต้้้องหาเพื่่�อหาพยานหลัักฐานเพิ่่�มเติิม - ความผิิดฐานนี้้� ผู้้เสีียหายอาจเป็็นหญิิงหรืือชายก็็ได้้ - เป็็นสามีีภรรยากัันถ้้าไม่่ยิินยอมอาจเป็็นความผิิดฐานนี้้�ได้้ - อายุุของผู้้เสีียหายและของผู้้ต้้องหา เกี่่�ยวกัับประเด็็นที่�จะ่ต้้องรัับผิิดตามกฎหมาย - ความสััมพัันธ์์ระหว่่างผู้้กระทำำผิิดกัับผู้้เสีียหายเป็็นอย่่างไร - เกิิดจากความยิินยอมหรืือไม่่ยิินยอม ถ้้าผู้้ถููกกระทำำอายุุไม่่เกิิน ๑๕ ปีีซึ่่�งมิิใช่่ ภริิยาหรืือสามีีของตน แม้้ยิินยอมผู้ก้ระทำำก็็มีีความผิิด - ความไม่่ยิินยอม รวมถึึงการทำำ ให้้ผู้้อื่่�นนั้้�นเข้้าใจผิิดคิิดว่่าตนเป็็นบุุคคลอื่่�นด้้วย เช่่น เข้้าใจว่่าเป็็นสามีีของตนจึึงยอมให้้มีีเพศสััมพัันธ์์ด้้วย

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 109 - ก่่อนเกิิดเหตุุผู้้กระทำำผิิดมารัับผู้้เสีียหายไป หรืือผู้้เสีียหายตามไปพบผู้้กระทำำ ความผิิด - มีกีารใช้กำ้ ำลัังบัังคับขู่่ ัเข็็ญหรืือทำำร้้ายอย่่างใดหรืือไม่่ได้้ต่่อสู้ไ้ปหรืือไม่่อย่่างไรบ้้าง - ร้้องให้้คนช่่วยเหลืือหรืือไม่่อย่่างไร มีีใครเข้้ามาช่่วยเหลืือบ้้าง - วิิธีีการข่่มขืืนกระทำำชำำเรากระทำำอย่่างไร อาทิิใช้้สิ่่�งอื่่�นใด หรืืออวััยวะใด ในการกระทำำ กระทำำกัับปาก อวััยวะเพศ หรืือทวารหนััก เป็็นต้้น ผู้ถููกก ้ระทำำ เป็็นชายการกระทำำอาจจะ แตกต่่างจากผู้้ถููกกระทำำที่่�เป็็นหญิิง - หากมีีผู้้กระทำำผิิดหลายคน บอกรายละเอีียดว่่าแต่่ละคนกระทำำผิิดอย่่างไร ผู้้กระทำำผิิดคนใดลงมืือข่่มขืืนกระทำำชำำเรา ก่่อนหลัังอย่่างไรกี่่�ครั้้�ง ใครสำำเร็็จความใคร่่หรืือไม่่อย่่างไร ระยะเวลาฉุุดคร่่าหรืือข่่มขืืนนานเท่่าใด - ได้้รัับอัันตรายแก่ก่ายหรืือไม่่ มีีโลหิิตไหลที่่�ใดบ้้างอย่่างไร - ผู้้กระทำำผิิดคนใดได้้รัับอัันตรายแก่ก่ายจากการต่่อสู้้หรืือหลบหนีีไปทางใด - หลัังเกิิดเหตุุนานเท่่าใด ได้้เล่่าเรื่่�องให้้ใครทราบบ้้างอย่่างไร - แจ้้งความต่่อเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจหรืือฝ่่ายปกครองคนใด เมื่่�อใด เวลาใด - ก่่อนเกิิดเหตุุ ขณะเกิิดเหตุุและหลัังเกิิดเหตุุ มีีใครเข้้ามาเกี่่�ยวข้้องมีีส่่วนร่่วม ช่่วยเหลืือ สนัับสนุุนการกระทำำผิิดหรืือไม่่อย่่างไร - ขณะเกิิดเหตุุผู้้กระทำำผิิดมีีหรืือใช้้อาวุุธหรืือไม่่อย่่างไร - ประเด็็นอื่่�น ๆ ตามรููปคดีี ฯลฯ ๔.๔ ความผิิดในคดีีจำำหน่่ายยาเสพติิด - ก่่อนการจัับกุุม มีีการสืืบสวนทราบมาก่่อนหรืือไม่่ว่่า ผู้้ต้้องหามีีพฤติิการณ์์จำำหน่่าย ยาเสพติิดให้้โทษมาตั้้�งแต่่เมื่่�อใด นานเท่่าใดแล้้ว - มีกีารจับกุัมผูุ้ ้ต้้องหารายเสพหรืือค้้ารายย่่อยเคยซััดทอดหรืือไม่ว่่ ่าเคยซื้้�อมาจากผู้้ต้้องหา ดัังกล่่าว - ผู้้นำำชุุมชนหรืือผู้้นำำหมู่่บ้้านให้้ข้้อมููลว่่าอย่่างไร - ได้้รายงานเป็็นลายลัักษณ์์อัักษรให้้ผู้้บัังคัับบััญชาทราบหรืือไม่่อย่่างไร - เคยเข้้าทำำการตรวจค้้นบ้้านผู้้ต้้องหาหรืือไม่่อย่่างไร - ผู้้ต้้องหาเคยถููกดำำเนิินคดีีในเรื่่�องยาเสพติิดหรืือไม่่อย่่างไร - มีีการวางแผนเข้้าล่่อซื้้�อยาเสพติิดหรืือไม่่อย่่างไร - หากมีกีารใช้ส้ายลับัเข้้าล่่อซื้้�อสามารถบอกชื่่�อสายลับั ได้้หรืือไม่่อย่่างไร หากบอกชื่่�อไม่่ได้้ ให้้ระบุุว่่าขอปกปิิดนามพร้้อมเหตุุผลประกอบ - ก่่อนล่่อซื้้�อมีกีารถ่่ายสำำเนาธนบัตัรที่่�ใช้ล่้่อซื้้�อไว้้หรืือไม่่อย่่างไร หลัังจากล่่อซื้้�อได้ต้รวจสอบ พบธนบััตรที่่�ใช้้ในการล่่อซื้้�อหรืือไม่่อย่่างไร หมายเลขธนบััตรตรงกัับสำำเนาธนบััตรที่่�ถ่่ายสำำ เนาไว้้หรืือไม่่ อย่่างไร ยึึดได้้จากผู้้ต้้องหาหรืือจากใคร หรืือจุุดใดในที่่�เกิิดเหตุุได้้ลงประจำำวัันเกี่่�ยวกัับการล่่อซื้้�อและ เกี่่�ยวกัับธนบััตรหมายเลขที่�จะ่ทำกำารล่่อซื้้�อหรืือไม่่อย่่างไร นำำหลัักฐานเข้้าสำำนวน - วางแผนกัันที่่�ไหน เวลาใด สายลัับเข้้าร่่วมรัับทราบการวางแผนด้้วยหรืือไม่่ - หากสายลัับใช้้โทรศััพท์์สั่่�งซื้้�อยาเสพติิดจากผู้้ต้้องหา ให้้ตรวจสอบหมายเลขที่่�ใช้้ติิดต่่อ ถึึงกัันเพื่่�อเป็็นหลักัฐานประกอบคดีี

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 110 - หากยึึดโทรศััพท์์จากผู้้ต้้องหาเป็็นของกลางได้้ให้้ตรวจสอบพบการติิดต่่อกัับหมายเลข โทรศััพท์์กัับสายลัับหรืือไม่่และตรวจสอบการใช้้โทรศััพท์์ของเครืือข่่ายยาเสพติิดเพื่่�อการขยายผลด้้วย - การตรวจสอบโทรศััพท์์ให้บั้ ันทึึกรายการโทรจากใครไปยัังใคร หมายเลขใดไปยัังหมายเลขใด วััน เดืือน ปีีเวลาที่่�โทรติิดต่่อ - ตรวจสอบกล้้องวงจรปิิด (หากมีี) - ตรวจสอบเส้้นทางการเงิินผู้้ต้้องหา - หากมีีการซุ่่มดููการล่่อซื้้�อ ให้้ตรวจที่่�เกิิดเหตุุ ถ่่ายภาพ จััดทำำแผนที่่�สัังเขปจุุดเกิิดเหตุุ จุุดซุ่่ม และจุุดที่่�วางกำำลัังก่่อนเข้้าทำำการจัับกุุมว่่าสอดคล้้องกัับคำำ ให้้การพยานชุุดจัับกุุมและผู้้ต้้องหา หรืือไม่่ประการใด - การเดิินทางเข้้าที่่�เกิิดเหตุุใช้้ยานพาหนะใด - จุุดวางแผน จุุดรวมกำำลัังพลก่่อนเข้้าทำำการจับกุัม ุอยู่่ห่่างจากจุุดเกิิดเหตุุระยะทางเท่่าใด ใช้้เวลาในการเดิินทางเท่่าใด - เมื่่�อสายลัับล่่อซื้้�อยาเสพติิดสำำเร็็จ ได้้ส่่งสััญญาณให้้เจ้้าหน้้าที่่�ชุุดจัับกุุมคนใด ทราบด้้วยวิิธีีใดและคนใดสั่่�งกำำลัังเข้้าจับกุัม สุายลับนำั ำยาเสพติิดที่่�ได้้จากการล่่อซื้้�อมามอบให้กั้บัเจ้้าหน้้าที่่� ชุุดจับกุัมุคนใดยึึดไว้้เป็็นของกลางตรงบริิเวณจุุดใด สายลับัได้้แจ้้งผู้้จับกุั มถึึุงชื่่�อตำำหนิรููปิพรรณการแต่่งกาย ของผู้้ต้้องหาหรืือไม่่และเมื่่�อจับกุัมุแล้้วผู้้ต้้องหามีรููปีพรรณการแต่่งกายตรงกับัที่ส่�ายลับัแจ้้งให้ท้ราบหรืือไม่่ - สายลัับเดิินทางไปที่่�เกิิดเหตุุด้้วยยานพาหนะใด ของใครให้้ระบุุรายละเอีียดเกี่่�ยวกัับ ยานพาหนะโดยละเอีียด - จุุดที่่�ระบุุว่่าซุ่่มรอสายลัับเข้้าไปล่่อซื้้�อยาเสพติิดอยู่่ห่่างจากจุุดเกิิดเหตุุเท่่าใด มองเห็็น สายลัับหรืือตำำรวจที่�ป่ลอมตััวไปกับสัายลับัอยู่่ในสายตาโดยตลอดหรืือไม่่หรืือว่่าเห็็นเพีียงก่่อนเข้้าและหลััง ออกจากบ้้านเกิิดเหตุุหากเป็็นช่่วงเวลากลางคืืน มองเห็็นเหตุกุารณ์์ได้้อย่่างไร จากแสงสว่่างใด ส่่องมาใน ระยะทางเท่่าใด บริิเวณที่่�เกิิดเหตุุเป็็นอย่่างไรมีีประชาชนสััญจรไปมาหรืือไม่่ - ขณะตรวจค้้นจัับกุุมผู้้ต้้องหามีีผู้้อื่่�นในที่่�เกิิดเหตุุหรืือไม่่หากมีีเป็็นใครและดำำเนิินการ อย่่างไร มีีชาวบ้้านมามุุงดููหรืือไม่่ - ยาเสพติิดให้้โทษที่่�ได้้จากการล่่อซื้้�อกับัที่่�ได้้จากการตรวจค้้นพบเพิ่่ม�เติมิจากผู้้ต้้องหาหรืือ ในที่่�เกิิดเหตุุเปรีียบเทีียบกัันแล้้วมีีลัักษณะเหมืือนกัันหรืือแตกต่่างกัันอย่่างไรระบุุโดยละเอีียด - การจัับกุุมได้้แจ้้งสิิทธิิตามกฎหมายให้้ผู้้ต้้องหาทราบหรืือไม่่อย่่างไร - กรณีผู้ี้ต้้องหาถููกจับ ถัามประวัติัส่ิ่วนตััว ประวัติักิารศึึกษา ประวัติักิารถููกดำำเนิินคดีีบุุคคล ในครอบครััวอาชีีพ รายได้ทรั้ ัพย์สิ์ ินของผู้้ต้้องหาและครอบครััวมีีอะไรบ้้าง ทรััพย์สิ์ ินที่มี่�สีอดคล้้องกับัอาชีีพ และรายได้้โดยสุุจริิตหรืือไม่่อย่่างไร - ชั้้�นจัับกุุมผู้้ต้้องหาให้ก้ารอย่่างไร ผู้ต้้้องหาได้อ่้ ่านบัันทึึกจับกุัุมเองหรืือผู้้จัับกุุมอ่่านให้ฟั้ ัง ถููกต้้องหรืือไม่่ได้้ลงชื่่�อไว้้ในบัันทึึกจัับกุุมไว้้หรืือไม่่ - ชั้้�นสอบสวน พนัักงานสอบสวนแจ้้งสิิทธิิตามกฎหมาย ให้้การอย่่างไรก็็ให้้บัันทึึกไว้้ - กรณีผู้ี้ต้้องหาให้ก้ารซััดทอดว่่าซื้้�อยาเสพติิดให้้โทษมาจากใครให้ส้อบให้้ได้้ความละเอีียด ที่่�สุุดถึึงชื่่�อตััว ชื่่�อรอง นามสกุุล อายุุที่่�อยู่่ ตำำหนิิรููปพรรณ ยานพาหนะที่่�ใช้้ มีวิีิธีีติิดต่่อซื้้�อขายกัันอย่่างไร เพื่่�อสอบสวนขยายผลดำำเนิินคดีีต่่อไป - ทรััพย์์สิินที่่�ไม่่เกี่่�ยวข้้องกัับคดีีหากเป็็นทรััพย์์สิินที่่�เกี่่�ยวเนื่่�องจากการกระทำำความผิิด เกี่่�ยวกับัยาเสพติิดให้ยึึ้ดส่่ง ป.ป.ส.และดำำเนิินการตาม พ.ร.บ.มาตรการในการปราบปรามผู้้กระทำำความผิิด เกี่่�ยวกัับยาเสพติิด พ.ศ.๒๕๓๔ และสอบถามที่่�มาของทรััพย์์สิินว่่าได้้มาอย่่างไร

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 111 - ของกลางที่่�อยู่่ในความครอบครองของผู้้ต้้องหาที่ยึึ่�ดไว้้หากมิิใช่ข่องผู้้ต้้องหาให้ส้อบปากคำำ ผู้เป็็นเ้จ้้าของว่่ามาอยู่่กับผู้ั้ต้้องหาได้้อย่่างไร มีส่ี่วนเกี่่�ยวข้้องสนับสนุัุนหรืือรู้เ้ห็็นเป็็นใจกับกัารกระทำำความผิิด กัับผู้้ต้้องหาหรืือไม่่อย่่างไร หากมีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องและหลัักฐานไม่่ถึึงขนาดเป็็นตััวการร่่วม ให้้ดำำเนิินคดีตีาม พ.ร.บ.มาตรการฯ ด้้วย ๕. ตััวอย่่างคำำพิิพากษาฎีีกาที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการสอบสวนผู้้เสีียหาย พยานหรืือผู้้ต้้องหา - กฎหมายไม่่บัังคัับว่่าการสอบสวนปากคำำ บุุคคลใดต้้องมีีการสาบานหรืือปฏิิญาณตนเสีียก่่อน แต่่ให้อำ้ ำนาจเจ้้าพนักังานที่่�จะจััดให้มี้กีารนั้้�นก่่อนได้้เมื่่�อเห็็นสมควรฉะนั้้�นในการสอบสวนใดหากปรากฏว่่า ผู้้ให้้การโดยไม่่ได้้สาบานหรืือปฏิิญาณตน ก็็ไม่ทํํ ่ าให้้การสอบสวนเสีียไป (ฎ.๖๑๔/๒๔๘๖) - พยานบอกเล่่าที่่�เป็็นคํําบอกกล่่าวของผู้้ตายที่กล่่�่าวในขณะที่รู้่�้ตััวดีว่ี่ากํําลัังใกล้้จะตาย ย่่อมรับฟััง เป็็นพยานหลัักฐานได้้(ฎ.๕๙๑๖/๒๕๓๑) แต่่มีีบางกรณีีแม้้ผู้้กล่่าวคิิดว่่าตนจะไม่่ตายก็็ตาม แต่่ก็็อาจ รัับฟัังได้้ในฐานะที่่�เป็็นคํําบอกเล่่าใกล้ชิ้ิดกัับเหตุุ (ฎ.๓๐๘/๒๕๑๐) - ความเห็็นของผู้้เชี่่�ยวชาญมิิใช่่พยานบอกเล่่าศาลรัับฟัังประกอบดุุลพิินิิจได้้(ฎ.๑๒๐๔/๒๕๓๖) แต่่ถ้้าขััดกับปัระจักษ์ั ์พยาน โดยปกติิศาลจะต้้องรับฟัังประจักษ์ั ์พยานเว้้นแต่่ประจักษ์ั ์พยานเบิกิความขััดแย้้ง ด้้วยเหตุผุลศาลก็็อาจจะไม่รั่ ับฟัังประจัักษ์์พยานก็็ได้้(ฎ.๘๑/๒๕๐๓) - คำำ ให้้การในชั้้�นสอบสวนของจำำเลยที่่�จะนำำ ไปเป็็นพยานหลัักฐานในชั้้�นพิิจารณาได้้ต้้องเป็็น การสอบในฐานะผู้ต้้้องหา (ฎ.๖๒๘๑/๒๕๓๓) หากเป็็นบัันทึึกคำำ ให้ก้ารชั้้�นสอบสวนของจำำเลยซึ่�งใ่ห้้การไว้้ ในฐานะพยาน มิิใช่่ฐานะผู้้ต้้องหา ยัังฟัังลงโทษจำำ เลยไม่่ได้้(ฎ.๑๕๘๑/๒๕๓๑) - บัันทึึกถ้้อยคำำของเจ้้าพนัักงานที่่�ได้้จากการสอบปากคำำ บุุคคลในฐานะผู้้ให้้ถ้้อยคำำ มิิใช่่ฐานะ ผู้้ต้้องหา เนื่่�องจากยัังไม่่ทราบแน่่ชััดว่่าบุุคคลนั้้�นเป็็นผู้้กระทำำผิิด ไม่่จำำต้้องแจ้้งสิิทธิิแก่่บุุคคลนั้้�น บัันทึึก ถ้้อยคำำดัังกล่่าวชอบด้้วยกฎหมาย (ฎ.๑๔๑๘/๒๕๕๓) - ตามบทบััญญัติัิของมาตรา ๑๓๔/๒ ประกอบมาตรา ๑๓๓ ทวิินั้้�น มุ่่งคุ้้มครองผู้้ต้้องหาที่่�มีีอายุุ ไม่่เกิิน ๑๘ ปี ขีณะถููกสอบสวนเพราะผู้้ต้้องหาที่่�เป็็นเด็ก็อายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปี สีภาพร่่างกายและจิติใจยัังอ่่อนแอ การสอบปากคำำส่่งผลกระทบต่่อสภาพจิิตใจของเด็็กและส่่งผลให้้การสอบสวนคลาดเคลื่่�อนแต่่ตามปััญหา ปรากฏว่่าขณะที่่�พนัักงานสอบสวนสอบปากคำำของจำำ เลยในฐานะผู้้ต้้องหาจำำเลยมีีอายุุเกิิน ๑๘ ปีีแล้้ว แม้้ขณะเกิิดเหตุุจะอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีีก็็ตาม การสอบปากคำำจำำเลยของพนัักงานสอบสวนจึึงไม่่จำำต้้องมีี นักจิัตวิทิยา นักสัังคมสงเคราะห์์บุุคคลที่่�เด็กร้็ ้องขอและพนักังานอััยการเข้้าร่่วมในการสอบปากคำำของจำำเลย (ฎ.๒๑๓๒/๒๕๔๘) - ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิใช้้บัังคับั เฉพาะในกรณีีสอบปากคำำจำำเลยเท่่านั้้�น ไม่่ได้้ใช้้บัังคัับใน การรวบรวมพยานหลัักฐานอื่่�น ๆ ด้้วย ดัังนั้้�นการที่่�พนัักงานสอบสวนนำำตััวจำำ เลยไปชี้้�ที่่�เกิิดเหตุุโดยไม่่มีี บุุคคลต่่าง ๆ อยู่่ด้้วยกัับไม่่มีีการบัันทึึกภาพและเสีียงของจำำ เลยในขณะให้้ปากคำำต่่อพนักังานสอบสวนนั้้�น การสอบสวนจึึงชอบด้้วยกฎหมาย (ฎ.๖๔๗/๒๕๔๙) - ในคดีีที่่�มีีอััตราโทษประหารชีีวิิต หรืือในคดีีที่่�ผู้้ต้้องหามีีอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีีในวัันที่่�พนัักงาน สอบสวนแจ้้งข้้อหา ถ้้าผู้้ต้้องหาไม่่มีีทนายความพนัักงานสอบสวนต้้องจััดหาทนายความให้้ ถ้้าพนัักงาน สอบสวนไม่่จััดหาทนายความให้้ร่่วมฟัังการสอบสวน แม้้ผู้้ต้้องหาจะรัับสารภาพ และต่่อมาได้้อ่่านบัันทึึก คำำ ให้ก้ารของผู้้ต้้องหาให้ท้นายความฟัังและร่่วมลงชื่่�อไว้ก็้ต็าม ก็็หาทำำ ให้ก้ารสอบสวนคำำ ให้ก้ารของจำำเลย กลับั เป็็นการปฏิบัิติัิที่ถููกต้่�้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคหนึ่่�งไม่ ถ้่ ้อยคํําใดๆ ที่ผู้่�้ต้้องหาให้ก้ารนั้้�น ศาลจะไม่่รัับฟัังเพราะต้้องห้้ามตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ วรรคท้้าย (ฎ.๘๑๙๙/๒๕๖๐)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 112 - การนัับอายุุของบุุคคลให้้เริ่่�มนัับตั้้�งแต่่วัันเกิิด ผู้้เสีียหายเกิิดวัันที่่�๕ มีีนาคม ๒๕๓๒ อายุุครบ ๑๕ ปีบริี ิบููรณ์คืื์อวัันที่�่๔ มีีนาคม ๒๕๔๗ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๕ เหตุุเกิิดวัันที่่�๕ มีีนาคม ๒๕๔๗ เวลา ๐๒.๐๐ น. ผู้เสีียหาย้จึึงอายุุเกิิน ๑๕ ปีีบริิบููรณ์์แล้้ว (ฎ.๗๘๔๑/๒๕๕๒) - การสอบสวนผู้้ต้้องหาที่่�เป็็นเด็็กซึ่่�งมีีพนัักงานอััยการและนัักจิิตวิิทยาเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวน ดัังกล่่าวเป็็นการให้้ความคุ้้มครองเด็็กตามกฎหมาย ไม่่ถืือว่่ามีีบุุคคลอื่่�นที่�ไ่ม่่เกี่่�ยวข้้องอยู่่ในสถานที่่�นั้้�นหรืือ เป็็นการประจานจํําเลย การสอบสวนชอบด้้วยกฎหมาย โจทก์์มีีอํํานาจฟ้้อง (ฎ.๗๑๑๓/๒๕๕๙) - แม้้ในชั้้�นพิิจารณาผู้้เสีียหาย ส. ร. และ พ. เบิิกความว่่าจํําหน้้าคนร้้ายไม่่ได้้เพราะเกิิดเหตุุ มานานสิิบกว่่าปีีแล้้วก็็ตาม แต่่โจทก์์ก็็มีีคํําให้้การในชั้้�นสอบสวนของผู้้เสีียหาย ส. ร. และ พ. ซึ่่�งคํําให้้การ ดัังกล่่าวระบุุรายละเอีียดถึึงเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดเหตุุสอดคล้้องต้้องกััน โดยเฉพาะผู้้เสีียหายไม่่เคยรู้้จัักจํําเลย มาก่่อนแต่่ก็็ให้้การถึึงรููปพรรณสััณฐานของจํําเลยไว้้โดยละเอีียด อีีกทั้้�งคํําให้้การในชั้้�นสอบสวนของ ผู้้เสีียหายร.และ พ. พนัักงานสอบสวนได้้ปฏิิบััติิตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิยากที่�พ่นัักงานสอบสวน จะปั้้�นแต่่งขึ้้�นเองแม้บั้ ันทึึกคํําให้ก้ารในชั้้�นสอบสวนดัังกล่่าวจะเป็็นพยานบอกเล่่าแต่่เมื่่�อพิิจารณาจากสภาพ ลัักษณะ แหล่่งที่่�มาและข้้อเท็็จจริิงแวดล้้อมของพยานบอกเล่่านั้้�นน่่าเชื่่�อว่่าจะพิิสููจน์์ความจริิงได้้ จึึงรัับฟััง คํําให้้การชั้้�นสอบสวนดัังกล่่าวประกอบพยานหลัักฐานอื่่�นของโจทก์์ได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒๒๖/๓ วรรคสอง(๑) แม้้จํําเลยจะไม่่มีีทนายความหรืือบุุคคลที่่�ไว้้วางใจของจํําเลยเข้้าร่่วมในการสอบสวน แต่่ตาม บัันทึึกคํําให้ก้ารในชั้้�นสอบสวนของจํําเลยระบุุว่่าก่่อนสอบปากคํํา พนักังานสอบสวนถามจํําเลยว่่าต้้องการพบ ทนายความหรืือบุุคคลที่่�ไว้้วางใจเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวนหรืือไม่่อย่่างไร จํําเลยตอบว่่าไม่่ต้้องการ ดัังนี้้� แสดงว่่าพนัักงานสอบสวนได้้แจ้้งสิิทธิิดัังกล่่าวให้้จํําเลยทราบแล้้ว แต่่จํําเลยสละสิิทธิิในการมีีทนายความ เมื่่�อคดีมีีเพีียงอัตัราโทษจํําคุกุไม่่ใช่มี่อัีตัราโทษประหารชีวิีต กิรณีจึึีงไม่มี่ ีเหตุุที่่�จะต้้องจััดหาทนายความหรืือ บุุคคลที่่�ไว้้วางใจเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวนให้้แก่จํํ ่าเลยตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง (ฎ.๑๙๕๒ /๒๕๖๑) ❖❖❖

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 113 บทที่่� 7 การออกหมายเรีียกและการออกหมายอาญา เมื่่�อพนักังานสอบสวนได้รั้บคำั ำร้้องทุกข์ุกล่์ ่าวโทษไว้้แล้้ว ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๓๐ บััญญัติัิให้้เริ่่มทำ�ำการสอบสวนโดยมิชัิกช้ั ้าและกฎหมายยัังให้้เครื่่�องมืือในการสอบสวนรวบรวม พยานหลักัฐานเพื่่�อให้้เกิิดประสิทธิิภาพในการบัังคับัใช้ก้ฎหมาย ทั้้�งคำำสั่่�งสำำนักังานตำำรวจแห่่งชาติิที่่�๔๑๙/๒๕๕๖ ลงวัันที่่�๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ กำำหนดระยะเวลาการสอบสวน เพื่่�อเร่่งรััดให้้การสอบสวนเสร็็จสิ้้�นโดยเร็็ว โดยให้อำ้ ำนาจพนักังานสอบสวนในการออกหมายเรีียกพยานหรืือหมายเรีียกผู้้ต้้องหา หากพยานขััดหมายเรีียก ก็็จะมีีโทษทางอาญา ส่่วนผู้้ต้้องหาหากขััดหมายเรีียกก็็เป็็นเหตุุให้้ขออำำนาจศาลออกหมายจัับได้้ และในการดำำเนิินการทั้้�งหลายอื่่�นที่่�เกี่่�ยวข้้องกับกัารสอบสวนสามารถที่่�จะร้้องขอต่่อศาลให้้ออกหมายอาญา อื่่�น ๆ ได้้เช่่น หมายค้้น หมายขััง หมายปล่่อย เป็็นต้้น ๑. การออกหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน เพื่่�อประโยชน์์แห่่งการรวบรวมหลัักฐาน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๒(๓) ให้้พนัักงานสอบสวน มีีอำำนาจหมายเรีียกบุุคคลซึ่�งครอ ่บครองสิ่่�งของซึ่่�งอาจใช้้เป็็นพยานหลัักฐานได้้แต่่บุุคคลที่่�ออกหมายเรีียก ไม่่จำำต้้องมาเอง เมื่่�อจััดส่่งสิ่่�งของมาตามหมายแล้้ว ให้้ถืือเสมืือนว่่าได้้ปฏิิบััติิตามหมาย มาตรา ๑๓๓ ให้อำ้ ำนาจพนักังานสอบสวนในการออกหมายเรีียกผู้เสีียหายห้รืือบุุคคลใดซึ่่�งมีีเหตุอัุันสมควรเชื่่�อว่่าถ้้อยคำำ ของเขาอาจเป็็นประโยชน์์แก่่คดีีให้้มาตามเวลาและสถานที่่�ในหมายแล้้วให้้ถามปากคำำบุุคคลนั้้�นไว้้ หรืือการอย่่างอื่่�นที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับหน้้าที่่�และอำำนาจของตน การออกหมายเรีียกของพนักังานสอบสวน กฎหมายได้กำ้ ำหนดหลักัเกณฑ์์ในการออกหมายเรีียกไว้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๒ ว่่าการที่่�จะให้้บุุคคลใดมาที่่�ทำำการของพนักังานสอบสวน เนื่่�องในการสอบสวน หรืือการอย่่างอื่่�นตามประมวลกฎหมายนี้้� จัักต้้องมีีหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน แต่่กรณีีที่่�พนัักงาน สอบสวนไปทำำการสอบสวนด้้วยตนเอง ย่่อมมีีอำำนาจที่่�จะเรีียกผู้้ต้้องหาหรืือพยานมาได้้โดยไม่่ต้้องออก หมายเรีียกตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลักัษณะที่่�๕ บทที่�่๑ ข้้อ ๙๖ แม้้กฎหมายจะให้้ อำำนาจแก่่พนัักงานสอบสวนก็็ไม่่ควรที่่�จะใช้้อำำนาจออกหมายเรีียกแก่่บุุคคลที่่�เห็็นว่่าเพีียงแต่่เชื้้�อเชิิญเขาก็็ จะยอมมาหาแต่่โดยดีีโดยปกติิเจ้้าพนักังานควรใช้วิ้ิธีีเชื้้�อเชิิญก่่อน เมื่่�อไม่่เป็็นผลแล้้วจึึงใช้อำ้ ำนาจออกหมาย สาระสำำคััญของการเรีียกโดยหมายเรีียก คืือ การเรีียกนั้้�นต้้องเกี่่�ยวข้้องกัับการดำำเนิินคดีี หมายเรีียกต้้องมีีสภาพเป็็นมาตรการบัังคัับ หรืือมีีผลทางกฎหมายเมื่่�อฝ่่าฝืืนการเรีียกบุุคคลที่่�อาจถููกเรีียก มาตามหมายในชั้้�นสอบสวน จึึงได้้แก่ ผู้่ ต้้้องหา พยาน บุุคคลผู้้มีีเอกสารหรืือวััตถุุในครอบครองที่่�อาจเป็็น ประโยชน์์ในการสอบสวน ยกเว้้นพยานตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๑๐๖/๑ ที่่�ไม่่อาจออกหมายเรีียกได้้ คืือ (๑) พระมหากษััตริิย์์พระราชิินีีพระรััชทายาท หรืือผู้้สำำเร็็จราชการแทนพระองค์์ไม่่ว่่าในกรณีีใด ๆ (๒) พระภิกษุิุและสามเณรในพุทธุศาสนาไม่ว่่ ่ากรณีีใดๆ(๓) ผู้ที่้่�ได้รั้บัเอกสิทธิ์์�หรืือความคุ้้มกัันตามกฎหมาย นอกจากนี้้�แล้้วเจ้้าพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจชั้้�นผู้ให้ ญ่่หรืือศาลก็มี็อำีำนาจออกหมายเรีียก ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๒ ซึ่่�งพนัักงานสอบสวนยัังมีีฐานะเป็็นเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๖) ด้้วย และบางตำำแหน่่งเป็็นเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจชั้้�นผู้้ใหญ่่ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๗)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 114 ๑.๑ แบบของหมายเรีียก หมายเรีียกของพนักังานสอบสวนจะต้้องทำำตามแบบที่กำ่�ำ หนดไว้ต้าม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๓ ประกอบประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่่�๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๙๗ หมายเรีียกต้้องทำำ เป็็น หนัังสืือ และมีีข้้อความดัังต่่อไปนี้้� (๑) สถานที่่�ที่่�ออกหมาย (๒) วัันเดืือนปีีที่่�ออกหมาย (๓) ชื่่�อและตำำบลที่่�อยู่่ของบุุคคลที่่�ออกหมายเรีียกให้้มา (๔) เหตุุที่�ต้่้องเรีียกบุุคคลหรืือสิ่่�งของนั้้�นมา (๕) สถานที่่� วัันเดืือนปีีและเวลาที่่�จะให้้ผู้้นั้้�นไปถึึง (๖) ลายมืือชื่่�อและตำำแหน่่งของเจ้้าพนัักงานผู้ออ้กหมาย ข้้อความตามที่่�ระบุุไว้้ดัังกล่่าว โดยเฉพาะรายการที่่�สำำคััญ คืือรายการตามข้้อ(๔) ต้้องระบุุ เหตุุที่่�แสดงว่่าบุุคคลผู้้นั้้�นถููกหมายเรีียกมีีความเกี่่�ยวพัันกัับคดีีนั้้�นอย่่างไร เป็็นผู้้ต้้องหาหรืือพยาน หรืือเป็็น ผู้้มีีเอกสาร หรืือวัตถุั ุในครอบครอง ทั้้�งนี้้�เพื่่�อให้ผู้้้ถููกหมายเรีียกได้รู้้้ถึึงฐานะของตนเอง ส่่วนรายการตามข้้อ(๕) ที่่�ต้้องระบุุสถานที่่� วัันเดืือนปีีและเวลาที่่�จะให้้ผู้้ถููกหมายเรีียกไปถึึงนั้้�น เพราะตามมาตรา ๕๔ ประกอบกับั ประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดี ลัี ักษณะที่่�๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๙๘ กำำ หนดไว้้ว่่า ในการกำำหนดวัันและ เวลาที่่�จะให้้มาตามหมายเรีียกนั้้�นให้้พึึงระลึึกถึึงเรื่่�องระยะทางใกล้้ไกล เพื่่�อให้้ผู้้ถููกหมายเรีียกมีีโอกาส มาถึึงตามวัันเวลาที่�กำ่ำ หนดในหมายเพราะการไม่่มาหรืือมาภายหลัังกำำหนดเวลานั้้�น อาจถืือเป็็นการขััดขืืน หมายเรีียกหรืือขััดขืืนคำำสั่่�งของเจ้้าพนัักงานก็็ได้้ ๑.๒ การส่่งหมายเรีียก (๑) ส่่งหมายเรีียกแก่่ใคร โดยปกติิการส่่งหมายเรีียกผู้้ต้้องหานั้้�น ก็็ต้้องส่่งให้้แก่่ผู้้ต้้องหานั้้�นเอง แต่่ถ้้าไม่่พบตััว ก็็อาจส่่งให้้แก่่สามีีภริิยา ญาติิหรืือผู้้ปกครองของผู้้ต้้องหานั้้�น จะส่่งให้้แก่่บุุคคลอื่่�นใดอีีกไม่่ได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๕ ประกอบประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่่�๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๑๐๐ ส่่วนการส่่งหมายเรีียกให้้แก่่พยานหรืือบุุคคลอื่่�นนั้้�น ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณา ความอาญามิิได้้บััญญััติิไว้้ฉะนั้้�น จึึงต้้องอาศััย ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๖ ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕ คืือถ้้า ไม่่พบบุุคคลนั้้�น ผู้้ส่่งหมายเรีียกอาจส่่งหมายเรีียกให้้แก่่บุุคคลใดๆ ที่่�มีีอายุุเกิิน ๒๐ ปีีซึ่่�งอยู่่หรืือทำำ งานใน บ้้านเรืือนหรืือสำำนัักทำำการงานของบุุคคลที่่�ถููกเรีียกนั้้�นก็็ได้้ ถ้้าพยานเป็็นตำำรวจหรืือเป็็นบุุคคลที่รั�่ับราชการสัังกััดสำนัำกังานตำำรวจแห่่งชาติิให้ทำ้ ำ หนัังสืือไปขอให้ผู้้้บัังคับบััญชาของพยานสั่่�งให้้พยานไปเป็็นพยานตามกำำหนดวัันเวลาและสถานที่�ต่ามที่�นั่ัด ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดี ลัี ักษณะ ๕ หมายเรีียกและหมายอาญา บทที่่�๑ หมายเรีียก ข้้อ ๑๐๐ วรรคท้้าย กรณีีนิิติิบุุคคล ก็็อาจตกเป็็นผู้้ต้้องหาได้้ สามารถออกหมายเรีียกนิิติิบุุคคลได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗ โดยให้้ออกหมายเรีียกผู้้จััดการหรืือผู้้แทนอื่่�น ๆ ของนิิติิบุุคคลนั้้�น (๒) ผู้้ส่่งหมายเรีียก กรณีีเป็็นหมายเรีียกผู้้ต้้องหา พยาน หรืือบุุคคลอื่่�นในชั้้�นสอบสวน พนัักงานสอบสวน หรืือพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ รวจเป็็นผู้้ส่่ง การส่่งหมายเรีียกพยานในคดีีที่่�พนักังานอััยการเป็็นโจทก์ ถ้์ ้าศาลมีคำีำสั่่�งให้้ออกหมายเรีียก และมิิได้กำ้ ำหนดวิิธีีการส่่งไว้ ม้าตรา ๕๕/๑ กำำ หนดให้้พนักังานอััยการมีีหน้้าที่ดำ่�ำเนิินการให้หั้ ัวหน้้าพนักังาน สอบสวนแห่่งท้้องที่่�เป็็นผู้้จััดส่่งหมายและติิดตามพยานโจทก์์มาศาลตามกำำหนดนััดแล้้วแจ้้งผลการส่่ง หมายเรีียกไปยัังศาลและพนักังานอััยการโดยเร็็ว

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 115 กรณีีผู้้รัับปฏิิเสธไม่่รัับหมายเรีียก (๑) กรณีพบี ผู้้ที่่�ระบุชืุ่่�อไว้้ในหมายเรีียกเมื่่�อเจ้้าพนักังานนำำหมายเรีียกไปส่่งให้ผู้้้ถููกเรีียกแล้้ว หากพบตััวผู้้ถููกเรีียกแต่่ผู้้นั้้�นปฏิิเสธไม่่ยอมรับัหมายจากเจ้้าพนักังานโดยปราศจากเหตุอัุันชอบด้้วยกฎหมาย เจ้้าพนัักงานนั้้�นชอบที่่�จะขอให้้พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ฝ่่ายปกครองที่่�มีีอำำนาจหรืือเจ้้าพนัักงานตำำรวจ ไปด้้วยเพื่่�อเป็็นพยาน และถ้้าผู้้ถููกเรีียกนั้้�นยัังคงปฏิิเสธไม่่ยอมรัับอยู่่อีีกก็็ให้้วางหมายไว้้ณ ที่่�นั้้�น เมื่่�อได้้ ทำำดัังนี้้�แล้้วให้้ถือืว่่าการส่่งหมายนั้้�นเป็็นการถููกต้้องตามกฎหมาย ทั้้�งนี้้�ตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๘ ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕ (๒) กรณีีไม่่พบผู้้ที่่�ระบุุชื่่�อไว้้ในหมายเรีียก เมื่่�อพบบุุคคลที่่�อาจรัับหมายเรีียกแทนได้้ หากบุุคคลนั้้�นปฏิิเสธไม่่ยอมรับัหมายเจ้้าพนักังานจะใช้้วิิธีีการวางหมายไม่่ได้้เพราะการวางหมายต้้องวาง ต่่อหน้้าผู้้มีีชื่่�อระบุุไว้้ในหมายเท่่านั้้�น เมื่่�อผู้นั้้้�นปฏิิเสธไม่่ยอมรัับหมาย เจ้้าพนัักงานจะต้้องส่่งหมายคืืนและ รายงานแก่่ผู้้ออกหมายว่่าไม่่สามารถส่่งหมายโดยวิิธีีปกติิได้้ ถ้้าหากเป็็นหมายเรีียกของศาลศาลอาจสั่่�งให้ส่้่งโดยวิิธีีอื่่�นแทนได้ กล่้ ่าวคืือให้ปิ้ ิดหมาย ไว้้ในที่่�แลเห็็นได้้ง่่าย ณ ภููมิิลำำเนา หรืือสำำนัักทำำการงานของบุุคคลผู้้มีีชื่่�อระบุุไว้้ในหมายนั้้�น หรืือมอบ หมายเรีียกดัังกล่่าวไว้้แก่่เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองในท้้องถิ่่�นหรืือตำำรวจ แล้้วปิิดประกาศแสดงการที่่�ได้้ มอบหมายดัังกล่่าวแล้้วนั้้�น หรืือลงโฆษณาหรืือทำำวิิธีีอื่่�นใดตามที่่�ศาลเห็็นสมควร ทั้้�งนี้้�ตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๙ วรรคแรก แต่่หากเป็็นหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน หรืือพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ ชั้้�นผู้้ใหญ่่ ไม่่สามารถทำำการปิิดหมายได้้เพราะไม่่มีีกฎหมายบััญญััติิให้้อำำนาจพนัักงานสอบสวน หรืือ พนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจชั้้�นผู้ให้ ญ่สั่่่ �งให้ส่้ ่งโดยวิิธีีปิิดหมาย ณ ภููมิลำิำเนา หรืือสำำนักทำั ำการงานของ ผู้้มีีชื่่�อระบุุไว้้ในหมายเรีียกได้้ การสั่่�งให้้ส่่งโดยวิิธีีปิิดหมายนั้้�น กฎหมายบััญญััติิให้้อำำนาจเฉพาะศาลเท่่านั้้�น ที่ก่�ระทำำ ได้้เพราะฉะนั้้�นถ้้าเป็็นหมายเรีียกของพนักังานสอบสวนถ้้าผู้้รับปฏิ ั ิเสธไม่่ยอมรับัหมายนั้้�น คงทำำ ได้้ แต่่เพีียงวิิธีีการวางหมายเท่่านั้้�น ๑.๓ เวลาส่่งหมายเรีียก การส่่งหมายเรีียกไม่ว่่ ่าให้้แก่่บุุคคลใดไม่ว่่ ่าหมายเรีียกนั้้�นจะออกโดยบุุคคลใดตามประมวล ระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลักัษณะที่่�๕ บทที่�่๑ ข้้อ ๑๐๐(๑) ให้้ส่่งในเวลากลางวัันตั้้�งแต่่ระหว่่างเวลา พระอาทิิตย์์ขึ้้�นจนถึึงเวลาพระอาทิิตย์์ตก ๑.๔ สถานที่ ่� ส่่งหมายเรีียก (๑) โดยปกติิต้้องส่่งให้้แก่่ผู้้รัับหมาย ณ ภููมิิลำำเนาหรืือสำำนัักทำำการงานของผู้้รัับหมาย ตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๗ (มีีกำำ หนดไว้้ในประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลักัษณะที่่�๕ บทที่�่๑ ข้้อ ๑๐๐(๒)) (๒) ถ้้าพบตััวผู้้รัับหมายที่่�อื่่�นนอกจากภููมิิลำำเนา หรืือสำำนัักทำำการงานของผู้้รัับหมาย หากบุุคคลผู้้นั้้�นยอมรัับก็็ถืือว่่าเป็็นการส่่งโดยชอบตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๗ (๑) (มีีกำำ หนดไว้้ในประมวล ระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่่�๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๑๐๐(๒) วรรคสอง ก.) (๓) บุุคคลที่่�รัับหมายเรีียกอยู่่ต่่างท้้องที่่�ที่่�ออกหมายหากเป็็นหมายของพนัักงานสอบสวน หรืือพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจก็็ให้ส่้่งไปยัังพนักังานสอบสวนหรืือพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ ซึ่่�งผู้้ถููกเรีียกอยู่่ในท้้องที่่�เมื่่�อพนักังานสอบสวนหรืือพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจได้รั้บัหมายเช่่นนั้้�นแล้้ว ก็็ให้สลั้กัหลัังหมายแล้้วจััดการส่่งแก่ผู้่้รับัต่่อไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๖ (มีกำีำ หนดไว้้ในประมวลระเบีียบการ ตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดีี ลักัษณะที่่�๕ บทที่่�๑ ข้้อ ๙๙)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 116 ข้้อสัังเกต - แม้ว่้่า ป.วิิอาญา มาตรา ๕๖ บััญญัติัวิิธีีการส่่งหมายเรีียกกรณีีบุุคคลที่รั่�บัหมายเรีียกอยู่่ต่่างท้้องที่่� กัับท้้องที่่�ออกหมาย ให้้ส่่งไปยัังตำำรวจที่่�มีีอำำนาจออกหมายเรีียกซึ่่�งผู้้ถููกเรีียกอยู่่ในท้้องที่่� เมื่่�อตำำรวจ ได้รั้บัหมายเช่่นนั้้�นแล้้ว ก็็ให้สลั้กัหลัังหมายแล้้วจััดการส่่งแก่ผู้่้รับัหมายต่่อไป อย่่างไรก็ต็าม ในการปฏิบัิติัขิอง ศาลในการออกหมายเรีียกผู้้ต้้องหา ให้ส่้ ่งโดยทางไปรษณีย์ี์ลงทะเบีียนตอบรับตัาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๓ ทวิิ เมื่่�อพนัักงานสอบสวนใช้้วิิธีีการส่่งหมายเรีียกผู้้ต้้องหาตามแนวทางปฏิิบััติิของศาลเช่่นนี้้�แม้้จะไม่่เป็็นไป ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๕ มาตรา ๕๖ แต่่หากผู้้ต้้องหานั้้�นมาพบพนัักงานสอบสวน พนัักงานสอบสวน ก็็สามารถที่่�จะแจ้้งข้้อหาและหรืือทำำการสอบสวนผู้้ต้้องหานั้้�นได้้เพราะเจตนาของกฎหมาย ป.วิิอาญา ในเรื่่�องนี้้�เพีียงต้้องการให้้ผู้้ต้้องหามาพบพนัักงานสอบสวนเพื่่�อรัับทราบข้้อกล่่าวหาและการถามปากคำำ ของพนัักงานสอบสวน อัันเป็็นเงื่่�อนไขการฟ้้องของพนัักงานอััยการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ เท่่านั้้�น แต่่หากผู้้ต้้องหาไม่่มาพบพนัักงานสอบสวนตามหมายเรีียกที่่�ส่่งทางไปรษณีีย์์นั้้�น และจำำ เป็็นที่่�จะต้้อง ยื่่�นคำำร้้องขอหมายจัับผู้้ต้้องหาต่่อศาล พนัักงานสอบสวนก็็ควรที่่�จะออกหมายเรีียกและวิิธีีการส่่งหมาย ให้้เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๕ ประกอบมาตรา ๕๖ อีีกครั้้�ง เพื่่�อมิิให้้เป็็นประเด็็นข้้อโต้้แย้้งเกี่่�ยวกัับ ความชอบในการออกหมายจัับของศาล ๑.๕ การขััดขืืนหมายเรีียก หมายถึึงการที่ผู้่�้ถููกระบุุในหมายได้รั้บัหมายเรีียก ซึ่่�งรับทัราบคำำสั่่�งหรืือคำำบงการตามหมาย นั้้�นแล้้วจงใจขััดขืืนไม่่ปฏิิบััติิตามหมาย โดยไม่่มีีเหตุุอัันจะอ้้างได้้ผลทางกฎหมาย ดัังนี้้� (๑) ผู้้รัับหมายเป็็นพยานของพนัักงานสอบสวน หรืือเป็็นผู้้ที่่�พนัักงานสอบสวนสั่่�ง ให้้ส่่งเอกสารหรืือวััตถุุ การขััดขืืนหมาย จะมีีความผิิดฐานขััดขืืนคำำบัังคัับของเจ้้าพนัักงานตาม ป.อาญา มาตรา ๑๖๘, ๑๖๙ การขััดขืืนคำำบัังคัับตามกฎหมาย หมายถึึงทราบคำำบัังคัับตามกฎหมายแล้้วขััดขืืน ไม่่ปฏิิบััติิตามและคำำบัังคัับของเจ้้าพนัักงานดัังกล่่าวจะต้้องเป็็นไปตามกฎหมายด้้วย หากไม่่มีีอำำนาจตาม กฎหมายที่่�จะออกคำำบัังคับ ผู้ั้ขััดขืืนย่่อมไม่่มีีความผิิด เช่่น - เมื่่�อพนักังานสอบสวนทำำการสอบสวนเสร็็จแล้้วและส่่งสำำ นวนให้้พนักังานอััยการแล้้ว ย่่อมหมดอำำนาจที่�จะ่ทำำการสอบสวนต่่อไป ผู้้ใดที่่�พนัักงานสอบสวนมีีหมายเรีียกเพื่่�อมาให้้การในภายหลััง แล้้วไม่่ยอมมาให้ก้ารย่่อมไม่่มีีความผิิดตามมาตรานี้้�(ฎ.๙/๒๔๘๑) (๒) ถ้้าผู้้รับัหมายเป็็นผู้้ต้้องหาซึ่่�งขััดขืืนหมายของเจ้้าพนักังาน การขััดขืืนหมายเป็็นเหตุุให้้ เจ้้าพนัักงานยื่่�นคำำร้้องต่่อศาลให้้ออกหมายจัับบุุคคลนั้้�นได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ วรรคท้้าย แต่่ไม่่มีี โทษทางอาญาอย่่างอื่่�นอีกี ผู้้ขััดขืืนหมายที่่�เป็็นผู้้ต้้องหาไม่มี่ ีความผิิดฐานขััดคำำสั่่�งเจ้้าพนักังานอีกกีระทงหนึ่่�งเพราะ ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ (๓) (ปััจจุุบัันคืือมาตรา ๖๖ วรรคท้้าย) กำำหนดวิิธีีการในทางที่�เป็็นโ ่ทษแก่ผู้่้ต้้องหา ที่่�ขััดขืืนหมายเรีียกนั้้�นแล้้ว (ฎ.๑๑๔๐/๒๔๘๑ และ ฎ.๑๓๔๑/๒๕๐๙) กรณีีผู้้ต้้องหาขััดขืืนไม่่มาให้้การตามหมายเรีียกโดยไม่่มีีข้้อแก้้ตััวอัันควรนั้้�น ประมวล กฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๖๖ (๒) บััญญัติัิทางแก้้ไว้้ให้้พนักังานสอบสวนมีอำีำนาจยื่่�นคำำร้้อง ต่่อศาลเพื่่�อออกหมายจัับตััวมาได้้เป็็นการลงโทษอยู่่แล้้ว จึึงเห็็นได้้ว่่าเจตนารมณ์์ของประมวลกฎหมาย อาญา มาตรา ๑๖๘ หาได้้มุ่่งหมายจะใช้้บัังคัับกัับผู้้ต้้องหาที่่�ขััดขืืนไม่่มาให้้การต่่อพนัักงานสอบสวนตาม หมายเรีียกด้้วยไม่่

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 117 - เมื่่�อมีีผู้้ไปแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนกล่่าวหาว่่าจำำเลยบุุกรุุกที่่�ดิิน จำำเลยย่่อม ตกอยู่่ในฐานะเป็็นผู้้ต้้องหาตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๒(๒) แล้้ว ซึ่่�งใน ชั้้�นสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๓๔ พนักังานสอบสวนจะบัังคับัให้ผู้้้ต้้องหา ให้ถ้้้อยคำำ ใดๆไม่่ได้้และมาตรา ๑๓๕ ก็บั็ ัญญัติัห้ิ้ามมิิให้้พนักังานสอบสวนล่่อลวงหรืือขู่่เข็็ญผู้้ต้้องหาให้ก้ารอีกด้ี ้วย จึึงเห็็นได้้ว่่าหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวนที่่�ให้้ผู้้ต้้องหามาเพื่่�อให้้การ ไม่่เข้้าลัักษณะเป็็นคำำบัังคัับตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๘ (ฎ.๑๓๔๑/๒๕๐๙ (ประชุมุใหญ่่)) - พนักังานสอบสวนเชิิญจำำ เลยไปให้ถ้้้อยคำำ ในฐานะพยานที่สถ่�านีตำีำรวจโดยไม่่ได้้ออก หมายเรีียก จำำเลยยอมมาโดยดีีและพนักังานสอบสวนบอกจำำเลยว่่าจะสอบสวนเป็็นพยานย่่อมหมายความว่่า สั่่�งให้้จำำ เลยให้้ถ้้อยคำำ คำำสั่่�งของพนัักงานสอบสวนเช่่นนี้้�จึึงเป็็นคำำบัังคัับตามกฎหมายให้้จำำ เลยให้้ถ้้อยคำำ เมื่่�อจำำเลยขััดขืืนคำำบัังคัับดัังกล่่าว ย่่อมมีีความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๙ (ฎ.๑๙๕๔/๒๕๑๕ (ประชุุมใหญ่่)) ๑.๖ ผู้้มาตามหมายเรีียก แต่่ไม่่ยอมให้้การ ผลของการไม่่ยอมให้้การหรืือเบิิกความแตกต่่างกััน แล้้วแต่่ว่่าผู้้นั้้�นเป็็นผู้้ต้้องหา จำำเลย พยานในชั้้�นสอบสวน หรืือพยานในชั้้�นศาล (๑) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลย บุุคคลเหล่่านี้้ก�ฎหมายไม่บั่ ังคับว่ั ่าต้้องให้ก้ารแต่่ถือเป็็น ืสิทธิว่ิ่าจะ ให้้การก็็ได้้ไม่่ให้ก็้ ็ได้้ ถ้้าเขาไม่่เต็็มใจให้้การ กฎหมายเพีียงให้้เจ้้าพนัักงานหรืือศาลบัันทึึกหรืือจดรายงานไว้้ เท่่านั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔, ๑๖๕, ๑๗๒ (๒) พยานในชั้้�นสอบสวน เมื่่�อพยานมาตามหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวนแล้้ว แต่่ไม่่ยอมให้้การเป็็นความผิิดฐานขััดขืืนคำำบัังคัับของพนัักงานสอบสวนที่่�ให้้การ มีีความผิิดตาม ป.อาญา มาตรา ๑๖๙ (๓) พยานในชั้้�นศาล เมื่่�อพยานมาศาลแล้้วไม่่ยอมเบิิกความ พยานอาจมีีความผิิดตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๑ ๑.๗ ผู้้มาตามหมายเรีียกให้้ถ้้อยคำำเป็็นเท็็จ ผลของการให้ถ้้้อยคำำ เป็็นเท็็จนั้้�นมีีความแตกต่่างกััน แล้้วแต่่ว่่าผู้้นั้้�นเป็็นผู้้ต้้องหา จำำเลยหรืือ พยานชั้้�นสอบสวน หรืือพยานในชั้้�นศาล (๑) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลย บุุคคลทั้้�งสองประเภทนี้้�กฎหมายให้้สิิทธิิที่่�จะให้้การอย่่างใดก็็ได้้ และมีีสิิทธิิต่่อสู้้คดีีได้้อย่่างเต็็มที่่�หากบุุคคลดัังกล่่าวให้ถ้้้อยคำำ เป็็นเท็็จจึึงไม่่มีีความผิิดต่่อกฎหมายอาญา - จำำเลยถููกตำำรวจจับัหาว่่าเล่่นการพนัันสลากกิินรวบจำำเลยจึึงแจ้้งต่่อตำำรวจผู้้ค้้นตััวว่่า กระดาษจดตััวเลขที่่�ค้้นได้้เป็็นสลากกิินรวบที่่�ซื้้�อจากบุุคคลอื่่�นเป็็นการแจ้้งในฐานะผู้้ต้้องหาไม่่เป็็นผิิด ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๒ (ฎ.๒๒๕/๒๕o) - การที่่�จำำเลยซึ่่�งถููกจัับกุุมในข้้อหาว่่าเป็็นคนญวนอพยพหนีีจากเขตควบคุุม ให้้การ ปฏิิเสธพร้้อมทั้้�งแสดงบัตัรประจำำตััวประชาชนให้ตำ้ ำรวจดููนั้้�นเป็็นการปฏิิเสธในฐานะผู้้ต้้องหาแม้ข้้้อความที่่� จำำ เลยให้ก้ารนั้้�นจะเป็็นเท็็จก็็ไม่่เป็็นความผิิดฐานแจ้้งความเท็็จตาม ป.อาญา มาตรา ๑๓๗ และจะเอาผิิดแก่่ จำำ เลยฐานใช้้หรืืออ้้างเอกสารอัันเกิิดจากการกระทำำผิิดฐานแจ้้งให้้เจ้้าพนักังานจดข้้อความเท็็จลงในเอกสาร ราชการ ตาม ป.อาญา มาตรา ๒๖๘ ก็็ไม่่ได้อี้ีกเช่่นกััน (ฎ.๔๐๔๘/๒๒) (๒) พยานชั้้�นสอบสวน เมื่่�อให้้ถ้้อยคำำ ในชั้้�นสอบสวนเป็็นเท็็จย่่อมมีีความผิิดตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๒, ๑๗๓, ๑๗๔ แล้้วแต่่กรณีี

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 118 ๑.๘ คดีีที่่� นิิติิบุุคคลเป็็นผู้้ต้้องหา ในคดีีที่นิ่�ติิบุุคคลเป็็นผู้้ต้้องหาในการสอบสวน พนักังานสอบสวนจะออกหมายเรีียกผู้้จััดการ หรืือผู้แ้ทนของนิติิบุุคคลนั้้�นไปยัังพนักังานสอบสวนได้้หากผู้้จััดการหรืือผู้แ้ทนนั้้�นไม่ปฏิ่บัิติัติามหมายเรีียก พนัักงานสอบสวนสามารถยื่่�นคำำร้้องขอต่่อศาลให้้ออกหมายจัับผู้้นั้้�นมาเพื่่�อการสอบสวนได้้และเมื่่�อเสร็็จ การสอบสวนแล้้ว ก็็จะต้้องปล่่อยผู้้นั้้�นไป จะควบคุุมหรืือจะปล่่อยตััวชั่่�วคราวโดยมีีประกัันกัับผู้้จััดการหรืือ ผู้้แทนนิิติิบุุคคลนั้้�นไม่่ได้้เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗ ๒. การออกหมายอาญา หมายอาญา หมายความถึึงหนัังสืือบงการที่่�ออกตามบทบััญญััติิแห่่งประมวลกฎหมายนี้้�สั่่�งให้้ เจ้้าหน้้าที่ทำ่�ำการจับ ขััง จำำคุก ุหรืือปล่่อยผู้้ต้้องหา จำำเลย หรืือนักัโทษ หรืือให้ทำ้ ำการค้้นรวมทั้้�งสำำเนาหมายจับั หรืือหมายค้้นอัันได้้รัับรองว่่าถููกต้้อง และคำำบอกกล่่าวทางโทรเลขว่่าได้้ออกหมายจัับหรืือหมายค้้นแล้้ว ตลอดจนสำำเนาหมายจัับหรืือหมายค้้นที่�ไ่ด้ส่้ ่งทางโทรสาร สื่่�ออิิเล็็กทรอนิิกส์์หรืือสื่่�อเทคโนโลยีีสารสนเทศ ประเภทอื่่�น ทั้้�งนี้้� ตามที่่�บััญญัติัิไว้้ในมาตรา ๗๗ ซึ่่�งปรากฏความหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๙) จากบทบััญญัติัิดัังกล่่าวข้้างต้้น จึึงอาจแบ่่งหมายอาญาได้้เป็็น ๕ ประเภท ดัังนี้้� (๑) หมายจัับออกเพื่่�อจับผู้ั้ต้้องหาหรืือจำำเลยตามพฤติิการณ์์ ดัังเช่่นที่่�ระบุุไว้้ตามมาตรา ๖๖ (๒) หมายค้้นออกเพื่่�อค้้นหาบุุคคลหรืือสิ่่�งของตามพฤติิการณ์์ ดัังเช่่นที่่�ระบุุไว้้ตามมาตรา ๖๙ (๓) หมายขัังออกเพื่่�อขัังผู้้ต้้องหาหรืือจำำ เลยในระหว่่างการสอบสวนไต่่สวนมููลฟ้้องหรืือพิิจารณา ตามมาตรา ๗๑ (๔) หมายจำำคุุก ออกเพื่่�อจำำคุุกจำำเลยซึ่่�งต้้องคำำพิิพากษาให้้จำำคุุก หรืือประหารชีีวิิต หรืือจำำคุุก แทนค่่าปรับ ตัามมาตรา ๗๔ (๕) หมายปล่่อยออกเพื่่�อปล่่อยผู้้ต้้องหาหรืือจำำ เลยในพฤติกิารณ์ ดั์ ังเช่่นที่่�ระบุุไว้ต้ามมาตรา ๗๒, ๗๓ และ ๗๕ ๒.๑ ผู้้มีีอำำนาจออกหมายอาญา ศาล เป็็นผู้้มีีอำำ นาจในการออกหมายอาญา การจะจัับ ขััง จำำคุุก ค้้น หรืือปล่่อยบุุคคล ซึ่่�งต้้องขัังหรืือจำำคุุกตามหมายศาล เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๗ มีีอำำนาจออกคำำสั่่�งหรืือหมายอาญา ภายในเขตอำำนาจตามหลักัเกณฑ์์และวิิธีีการที่่�กำำ หนดในข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา การออกหมายจัับ หมายค้้น หรืือหมายขัังศาลจะออกหมายนั้้�นตามที่�ศาลเ ่ห็็นสมควรหรืือ โดยมีีผู้้ร้้องขอก็็ได้้ ตามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๕๙ ที่่�เกี่่�ยวข้้องกับัพนักังานสอบสวนในการที่่�จะยื่่�นคำำร้้องขอต่่อศาลเพื่่�อออกหมายอาญาได้้แก่่ กรณีกีารขอให้้ศาลออกหมายค้้นเพื่่�อพบพยานหลักัฐานในการยืืนยัันการกระทำำผิิดของผู้้ต้้องหาเหตุุในการขอ หมายค้้นเป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๙ การออกหมายเรีียกผู้้ต้้องหาเพื่่�อนำำตััวมารับทัราบข้้อกล่่าวหาใน การดำำเนิินคดีีแต่่ผู้้ต้้องหาไม่่ยอมมาตามหมายเรีียกและมีีเหตุุให้ข้ออำำนาจศาลออกหมายจับัได้ต้ามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ หรืือเมื่่�อมีีการแจ้้งข้้อหากัับผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ และมีีเหตุุที่่�จะขอ ให้้ศาลออกหมายขัังได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรค ๕ หรืือกรณีีผู้้ต้้องหาถููกออกหมายจัับแล้้วถููกนำำ ตััวส่่งพนัักงานสอบสวนดำำเนิินคดีีหากพนัักงานสอบสวนยัังทำำการสอบสวนไม่่เสร็็จก็็ขออำำนาจศาลออก หมายขัังระหว่่างสอบสวน ดัังนั้้�น เพื่่�อการรวบรวมพยานหลักัฐานและการดำำเนิินการทั้้�งหลายอื่่�นที่่�เกี่่�ยวกับั การสอบสวน พนักังานสอบสวนจึึงจำำ เป็็นต้้องยื่่�นคำำร้้องต่่อศาลในการออกหมายอาญาดัังกล่่าวเพื่่�อให้ก้าร สอบสวนเสร็็จสิ้้�นและส่่งสำำ นวนให้้พนักังานอััยการพิิจารณา ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๐, ๑๔๑, ๑๔๒ ต่่อไป

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 119 ๒.๒ การยื่่�นคำำร้้องขอหมายอาญา หมายจัับ หมายค้้นหรืือหมายขััง ตามข้้อบัังคับขัองประธาน ศาลฎีกีา ว่่าด้้วยหลักัเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่่�ยวกับกัารออกคำำสั่่�งหรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ และที่่�แก้้ไขเพิ่่ม�เติมิ ๑) ในกรณีีที่�เ่จ้้าพนัักงานเป็็นผู้้ร้้องขอให้้ศาลออกหมาย มีีหลัักเกณฑ์์ ดัังนี้้� (๑) กรณีีปกติิ การร้้องขอให้้ออกหมายจัับ ให้้ร้้องขอต่่อศาลที่่�มีีเขตอำำนาจชำำระคดีี หรืือศาลที่่�มีีเขตอำำนาจเหนืือท้้องที่่�ที่่�จะทำำการจัับกุุม ส่่วนหมายค้้นให้้ร้้องขอต่่อศาลที่่�มีีเขตอำำนาจเหนืือ ท้้องที่่�ที่่�จะทำำการค้้น ตามข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๘ ผู้้ร้้องขอ กรณีีพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจร้้องขอออกหมายจัับหรืือ หมายค้้นต้้องเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองตั้้�งแต่่ปฏิิบััติิการหรืือตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่่ชั้้�นร้้อยตำำรวจตรีีขึ้้�นไป (๒) กรณีีพิิเศษ เจ้้าพนัักงานที่่�จะทำำการจัับหรืือค้้นนอกเขตศาลอาญาจะร้้องขอให้้ ออกหมายจัับหรืือหมายค้้นต่่อศาลอาญาได้้ต่่อเมื่่�อเป็็นกรณีีจำำ เป็็นเร่่งด่่วนอย่่างยิ่่�งและการร้้องขอต่่อศาล ที่่�มีีเขตอำำ นาจจะเกิิดความล่่าช้้าเสีียหายอย่่างร้้ายแรงต่่อการปฏิบัิัติิหน้้าที่่�เช่่น ผู้้จะถููกออกหมายจัับกำำลััง จะหลบหนีีหรืือสิ่่�งของที่ต้่�้องการจะหาหรืือยึึดกำำลัังจะถููกโยกย้้ายหรืือถููกทำำลาย ตามข้้อบัังคับขัองประธาน ศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๒๕ ผู้้ร้้องขอ กรณีีเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่่�น ผู้้นั้้�นต้้องดำำรง ตำำแหน่่งตั้้�งแต่่ระดัับเชี่่�ยวชาญขึ้้�นไป ในกรณีีที่�เป็็น ่ตำำรวจผู้้นั้้�นต้้องมีียศตั้้�งแต่่พลตำำรวจตรีีขึ้้�นไป กรณีจำีำ เป็็นเร่่งด่่วนและมีีเหตุอัุันควรซึ่่�งผู้้ร้้องขอไม่่อาจไปพบผู้้พิิพากษาได้ ผู้้้ร้้องขอ อาจร้้องขอต่่อผู้พิ้ิพากษาทางโทรศััพท์์โทรสาร สื่่�ออิิเล็กท็รอนิกส์ิ ์หรืือสื่่�อเทคโนโลยีีสารสนเทศประเภทอื่่�น ที่่�เหมาะสมเพื่่�อขอให้้ศาลออกหมายจับัหรืือหมายค้้นก็็ได้ ต้ามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๒๘ ผู้้ร้้องขอ หากเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่่�น ผู้้นั้้�นต้้องดำำรงตำำแหน่่งตั้้�งแต่่ระดัับชำำนาญการพิิเศษ ขึ้้�นไปในกรณีีเป็็นตำำรวจต้้องมีียศตั้้�งแต่่พัันตำำรวจเอกขึ้้�นไป กรณีีร้้องขอออกหมายค้้นเพื่่�อจัับผู้้ดุุร้้ายหรืือผู้้ร้้ายสำำคััญในเวลากลางคืืน หากเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่่�น ผู้้นั้้�นต้้องดำำรงตำำแหน่่งตั้้�งแต่่ระดัับชำำนาญการพิิเศษ ขึ้้�นไป ถ้้าเป็็นตำำรวจต้้องมีียศตั้้�งแต่่พัันตำำรวจเอกขึ้้�นไป ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๓๕ ข้้อสัังเกต การเปิิดช่่องให้้มีีการขอหมายจัับหรืือหมายค้้นในกรณีีจำำ เป็็นเร่่งด่่วน ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๒๘ ในการวินิิจฉััยคำำร้้องกรณีจำีำ เป็็นเร่่งด่่วน ต้้องพิิจารณาถึึงข้้อเท็็จจริิง ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๓๒(๑), (๒), (๓) ประกอบด้้วยซึ่่�งเห็็นว่่าเป็็นคนละกรณีกัีบกัารจับัหรืือ การค้้นที่่�เป็็นข้้อยกเว้้นกฎหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ หรืือ ป.วิิอาญา มาตรา ๙๒ แต่่ก็็อาจทำำ ให้้ เกิิดประเด็็นปััญหาได้้หากไม่่ระมััดระวััง ดัังนั้้�นการค้้นหรืือการจัับหากไม่่จำำ เป็็นก็็ควรต้้องขอหมายจัับหรืือ หมายค้้นจากศาลเสีียก่่อน ๒) ในกรณีีที่ป่�รากฏว่่าศาลออกหมายได้ต้ามที่่�ศาลเห็็นสมควรเช่่น กรณีผู้ี้ต้้องหาหรืือ จำำ เลยได้้รัับการประกัันตััวไปจากศาลแล้้วไม่่มาตามนััดศาลก็็ออกหมายจัับได้้เองทัันทีีแต่่ในบางกรณีีเหตุุ ไม่่ปรากฏแก่่เจ้้าพนัักงานหรืือศาล เช่่น ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยซึ่่�งได้้รัับการประกัันตััวแล้้วไปข่่มขู่่ผู้้เสีียหาย ด้้วยประการต่่างๆเพื่่�อที่่�จะให้บิ้ ิดเบืือนรููปคดี ผู้ี เสีียหาย้จึึงมาร้้องต่่อพนักังานสอบสวนเพื่่�อให้้ออกหมายจับั ผู้้ต้้องหาได้้ สำำหรัับกรณีีหลัังนี้้�กฎหมายต้้องการให้้เจ้้าพนัักงานหรืือศาลสอบหลัักฐานตามสมควรว่่า มีีมููลดัังที่่�อ้้างหรืือไม่่เพื่่�อเป็็นหลัักประกัันว่่าจำำเลยหรืือผู้้ต้้องหาจะไม่่ถููกกลั่่�นแกล้้ง อย่่างไรก็็ตาม แม้ว่้่าตามมาตรา ๕๙ วรรคหนึ่่�ง จะบััญญััติิให้้ศาลออกหมายอาญาได้้ ตามที่่�ศาลเห็็นสมควร หรืือมีีผู้้ร้้องขอก็ต็าม แต่่ศาลก็ต้็ ้องพิิจารณาว่่ามีีพยานหลักัฐานตามสมควรที่�จะออ ่ก หมายดัังกล่่าวหรืือไม่ ทั้้ ่ �งนี้้�เป็็นไปตาม มาตรา ๕๙/๑ วรรคหนึ่่�ง ตััวอย่่างคำำพิิพากษา เช่่น

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 120 - การออกหมายจัับเป็็นขั้้�นตอนของการดำำเนิินคดีีเพื่่�อให้้การสอบสวนผู้้ต้้องหา ดำำเนิินไปตามขั้้�นตอนของกฎหมายอย่่างรวดเร็็วต่่อเนื่่�องและเป็็นธรรม เป็็นอำำนาจพิิเศษที่ก่�ฎหมายบััญญัติัิ ให้้ผู้้พิิพากษาคนเดีียวในศาลชั้้�นต้้นในชั้้�นก่่อนการพิิจารณามีีอำำนาจออกหมายผู้้ต้้องหาตามคำำร้้องของ พนัักงานสอบสวนได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ และมาตรา ๕๙/๑ โดยเฉพาะ จึึงมิิใช่่เรื่่�องที่่�กฎหมาย มีีความประสงค์์จะให้้ผู้้ต้้องหายื่่�นอุุทธรณ์์ได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๙๓ เพราะจะทำำ ให้้การดำำเนิินงาน ของกระบวนการยุุติิธรรมประสบอุุปสรรคและเกิิดความล่่าช้้า (ฎ.๔๗๙/๒๕๕๕) - เมื่่�อมีีการกล่่าวหาว่่าบุุคคลใดกระทำำความผิิดทางอาญา บุุคคลนั้้�นย่่อมตกอยู่่ใน ฐานะเป็็นผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๒) พนัักงานสอบสวนย่่อมยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลชั้้�นต้้นออก หมายจัับผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ เพื่่�อให้้ได้้ตััวมาสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ซึ่่�งตาม พระธรรมนููญศาลยุติุธิรรมมาตรา ๒๔ (๑) กำำ หนดให้ผู้้้พิิพากษาคนหนึ่่�งมีอำีำนาจออกหมายจับัได้ ป้ระกอบกับ ั ป.วิิอาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่่� ตอนท้้าย กำำ หนดให้้ศาลมีีคำำสั่่�งเพิิกถอนหมายหรืือแก้้ไขเปลี่่�ยนแปลง หมายจับัได้้หากความปรากฏต่่อศาลในภายหลัังว่่าได้มี้ีออกหมายจับัไปโดยฝ่่าฝืืนต่่อบทบััญญัติัิแห่่งกฎหมาย และมาตรา ๖๘ กำำ หนดให้้หมายจัับคงใช้้ได้้อยู่่จนกว่่าจะจัับได้้เว้้นแต่่ความผิิดอาญาตามหมายนั้้�น ขาดอายุุความหรืือศาลซึ่่�งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืน ดัังนี้้� อำำ นาจในการออกหมายจัับผู้้ต้้องหา จึึงเป็็นอำำนาจเฉพาะตััวของผู้้พิิพากษาศาลชั้้�นต้้น เมื่่�อคดีีนี้้�ผู้้ร้้องยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลชั้้�นต้้นยกเลิิก หรืือเพิกถิอนหมายจับ ัและศาลชั้้�นต้้นมีคำีำสั่่�งยกคำำร้้อง ผู้้ร้้องจะอุทธุรณ์์หรืือฎีกีาอีกีไม่่ได้้(ฎ.๑๑๗๒๐/๒๕๕๕) ส่่วนการออกหมายปล่่อยศาลต้้องพิิจารณาหลักัเกณฑ์์ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๒ และมาตรา ๗๓ ๒.๓ แนวทางการออกหมายจัับ หมายค้้น หมายขััง และหมายปล่่อย ๒.๓.๑ แนวทางการออกหมายจัับในชั้้�นพนัักงานสอบสวน สำำหรัับแนวทางการพิิจารณาออกหมายจัับของศาลนั้้�น ศาลได้้วางแนวทาง การพิิจารณาหลักัเกณฑ์์การออกหมายจับัไว้้โดยข้้อบัังคับขัองประธานศาลฎีกีา ว่่าด้้วยหลักัเกณฑ์์และวิิธีีการ เกี่่�ยวกัับการออกคำำสั่่�งหรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ ๑) เกี่่�ยวกัับการเสนอพยานหลัักฐาน (๑) ผู้้ร้้องขอ ต้้องเสนอพยานหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้้จะถููกจัับจะได้้กระทำำ ความผิิดอาญาซึ่่�งมีอัีัตราโทษจำำคุุกอย่่างสููงเกิินสามปีีหรืือน่่าจะได้้กระทำำความผิิดอาญาและมีีเหตุอัุันควร เชื่่�อว่่าผู้้นั้้�นจะหลบหนีีหรืือจะไปยุ่่งเหยิิงกัับพยานหลัักฐาน หรืือก่่อเหตุุอัันตรายประการอื่่�น ตามข้้อบัังคัับ ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๔ วรรคหนึ่่�ง (๒) กรณีผู้ีจะ้ ถููกจับัไม่มี่ ีที่่�อยู่่เป็็นหลักัแหล่่ง หรืือไม่ม่าตามหมายเรีียกหรืือตามนััด โดยไม่มี่ข้ี้อแก้ตั้ัวอัันควรให้สั้ันนิิษฐานว่่าผู้้นั้้�นจะหลบหนีตีามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๑๔ วรรคสอง (๓) พยานหลัักฐานที่่�อาจพิิสููจน์์ได้้ว่่ามีีเหตุุสมควรในการออกหมายจัับ ให้้รวมถึึงข้้อมููลที่่�ได้้จากการสืืบสวนสอบสวน ข้้อมููลที่่�ได้้จากการวิิเคราะห์ท์างนิติวิทิยาศาสตร์์หรืือที่่�ได้้จาก การใช้้เครื่่�องมืือทางวิทิยาศาสตร์์หรืือเทคโนโลยี ข้ี ้อมููลที่่�ได้้จากสื่่�ออิิเล็กท็รอนิกส์ิ ข้์ ้อมููลที่่�ได้้จากหนัังสืือของ พนัักงานอััยการเรื่่�องขอให้้จััดการให้้ได้ตั้ัวผู้้ต้้องหา (อ.ก.๒๙) ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๗ (๔) ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานเพื่่�อพิิจารณาอนุุญาตให้้ออกหมายจัับ ผู้้พิิพากษาไม่่จำำต้้องถืือเคร่่งครััดเช่่นเดีียวกัับการรัับฟัังพยานหลัักฐานที่่�ใช้้พิิสููจน์์ความผิิดของจำำเลย ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๘ ๒) หมายจัับบุุคคลที่ยั ่� ังไม่รู้้จั่ ักชื่่�อ ในกรณีีที่่�ผู้้ถููกจัับเป็็นบุุคคลที่่�ไม่่รู้้จัักชื่่�อ ก็็ไม่่เป็็นเหตุุที่่�จะมิิให้้ออกหมายจัับ เพราะ ป.วิิอาญา มาตรา ๖๗ ได้้ให้้อำำ นาจไว้้แต่่หมายจัับดัังกล่่าว จะต้้องระบุุรููปพรรณของผู้้ที่่�จะถููกออก

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 121 หมายจัับให้้ละเอีียดเท่่าที่่�จะทำำ ได้้ซึ่่�งสอดคล้้องกัับแบบของหมายจัับที่่�ต้้องทำำ เป็็นหนัังสืือตามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๖๐ (๔) (ก) ว่่าการออกหมายจัับ ต้้องระบุุชื่่�อหรืือรููปพรรณของบุุคคลที่่�จะถููกจัับ ดัังนั้้�น ในการออกหมายจัับ อาจไม่จำ่ ำ เป็็นที่�จะ่ต้้องรู้จั้กชื่ั ่�อ หรืือรู้้เพีียงชื่่�อเล่่น หรืือฉายาก็ส็ามารถออกหมายจับั ได้้ แต่่ที่่�สำำคััญจะต้้องระบุุตำำหนิิรููปพรรณที่่�มีีรายละเอีียดและความชััดเจนเพีียงพอที่่�จะบ่่งถึึงตััวบุุคคลได้้ ซึ่่�งหมายจัับนั้้�นจะต้้องมีี“ระบุุตำำหนิิรููปพรรณผู้้กระทำำผิิด” แนบไปด้้วยเสมอ ๓) ขอบเขตและอายุุของหมายจัับ หมายจับัใช้้ได้ทั่่้ �วราชอาณาจักัร ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๗ หมายจับย่ั ่อมสิ้้�นอายุุ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ เมื่่�อ (๑) จัับตััวบุุคคลที่่�ปรากฏอยู่่ในหมายจัับได้้ (๒) ความผิิดอาญาตามหมายนั้้�นขาดอายุุความ (๓) ศาลที่่�ออกหมายนั้้�นถอนหมายคืืน (กรณีผู้ีเสีียหาย้ถอนคำำร้้องทุกข์ุ์ในความผิิด อัันยอมความกัันได้้หรืือพนักังานอััยการมีคำีำสั่่�งเด็็ดขาดไม่่ฟ้้องบุุคคลผู้้นั้้�น หรืือโจทก์ถ์ อนฟ้้องหรืือบุุคคลนั้้�น ถึึงแก่่ความตาย เป็็นต้้น) ๒.๓.๒ แนวทางการขอหมายค้้น หลัักเกณฑ์์การขอหมายค้้นได้้กำำ หนดไว้้ในข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกาว่่าด้้วย หลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่่�ยวกับกัารออกคำสั่่ ำ �งหรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ ๑) เกี่่�ยวกัับการเสนอพยานหลัักฐาน (๑) ผู้้ร้้องขอต้้องเสนอพยานหลักัฐานที่น่่�่าเชื่่�อว่่าสิ่่�งของที่ค้่�้นหาอยู่่ในสถานที่่� ที่่�จะค้้น และสิ่่�งของนั้้�นจะเป็็นพยานหลักัฐานประกอบการสอบสวน หรืือมีีไว้้เป็็นความผิิดหรืือได้ม้าโดยผิิด กฎหมายหรืือมีีเหตุุอัันควรสงสััยว่่าได้้ใช้้หรืือตั้้�งใจจะใช้้ในการกระทำำความผิิด หรืือเป็็นสิ่่�งของซึ่่�งต้้องยึึด หรืือริิบตามคำำพิิพากษาหรืือตามคำำสั่่�งของศาลในกรณีีที่่�จะพบหรืือจะยึึดโดยวิิธีีอื่่�นไม่่ได้้แล้้วตามข้้อบัังคัับ ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๕.๑ (๒) ผู้้ร้้องขอต้้องเสนอพยานหลักัฐานที่น่่�่าเชื่่�อว่่า บุุคคลที่ค้่�้นหาอยู่่ในสถานที่่� ที่่�จะค้้นโดยบุุคคลนั้้�นถููกหน่่วงเหนี่่�ยวหรืือกัักขัังโดยมิิชอบด้้วยกฎหมายหรืือมีีหมายให้้จัับบุุคคลนั้้�น ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๕.๒ (๓) พยานหลัักฐานที่่�อาจพิิสููจน์์ได้้ว่่ามีีเหตุุสมควรในการออกหมายค้้น ให้้รวมถึึงข้้อมููลที่่�ได้้จากการสืืบสวนสอบสวน ข้้อมููลที่่�ได้้จากการวิิเคราะห์ท์างนิติวิทิยาศาสตร์์หรืือที่่�ได้้จาก การใช้้เครื่่�องมืือทางวิทิยาศาสตร์์หรืือเทคโนโลยี ข้ี ้อมููลที่่�ได้้จากสื่่�ออิิเล็กท็รอนิกส์ิ ข้์ ้อมููลที่่�ได้้จากหนัังสืือของ พนัักงานอััยการเรื่่�องขอให้้จััดการให้้ได้ตั้ัวผู้้ต้้องหา (อ.ก.๒๙) ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๗ (๔) ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานเพื่่�อพิิจารณาอนุุญาตให้้ออกหมายค้้น ผู้้พิิพากษาไม่่จำำต้้องถืือเคร่่งครััดเช่่นเดีียวกัับการรัับฟัังพยานหลัักฐานที่่�ใช้้พิิสููจน์์ความผิิดของจำำเลย ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๘ ๒) ขอบเขตและอายุุของหมายค้้น ขอบเขตของหมายค้้น ใช้้ได้้เฉพาะแค่่เพีียงตามวัันเวลาและสถานที่่�ที่่�ระบุุไว้้ใน หมายค้้นเท่่านั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๐(๔) (ค)จะใช้้หมายค้้นที่่�ออกมานั้้�นไปค้้นสถานที่�อื่่่�นที่่�ไม่่ได้้ระบุุ ไว้้ในหมายค้้นนั้้�นไม่่ได้้ ดัังนั้้�นหมายค้้นจึึงใช้้ไม่่ได้้ทั่่�วราชอาณาจักัรอย่่างเช่่นหมายจัับ อายุุของหมายค้้น หมายค้้นที่่�ออกมานั้้�นใช้้ได้้เพีียงครั้้�งเดีียว เฉพาะการค้้น เพื่่�อพบบุุคคลหรืือสิ่่�งของที่่�ระบุุในหมาย เมื่่�อค้้นเสร็็จแล้้วก็็เป็็นอัันยุุติิจะใช้้ค้้นต่่อไปอีีกไม่่ได้้

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 122 ๒.๓.๓ แนวทางการออกหมายขัังในชั้้�นพนัักงานสอบสวน ๑) หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายเกี่่�ยวกัับการขัังผู้้ต้้องหาระหว่่างสอบสวน ในระหว่่างการสอบสวน เมื่่�อผู้้ต้้องหาถููกจัับและส่่งมายัังพนัักงานสอบสวน เพื่่�อทำำการสอบสวน พนัักงานสอบสวนจะมีีอำำนาจควบคุุมตััวไว้้เท่่าเวลาที่่�กฎหมายให้้อำำนาจ ป.วิิอาญา มาตรา ๗๑ พนัักงานสอบสวนสามารถนำำตััวผู้้ต้้องหาไปยื่่�นคำำร้้องต่่อศาลเพื่่�อให้้ศาลออกหมายขัังผู้้ต้้องหา ไว้้ตามมาตรา ๘๗ ได้้และให้้นำำบทบััญญััติิในมาตรา ๖๖ มาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลม หมายขัังคงใช้้ได้้อยู่่จนกว่่าศาลจะได้้เพิิกถอน โดยออกหมายปล่่อยหรืือ ออกหมายจำำคุุกแทน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๑ ยัังได้้วางหลัักเกณฑ์์ให้้อำำนาจศาลที่่�จะไม่่ ออกหมายขัังหรืือให้้ออกหมายปล่่อยผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยซึ่่�งถููกขัังได้้อย่่างใดอย่่างหนึ่่�งใน ๔ กรณีีได้้แก่่ (๑) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยมีีอายุุไม่่ถึึงสิิบแปดปีี (๒) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำ เลยเป็็นหญิิงมีีครรภ์์ (๓) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำ เลยเป็็นหญิิงเพิ่่�งคลอดบุุตรมาไม่่ถึึงสามเดืือน (๔) ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยเจ็็บป่่วยซึ่่�งถ้้าจะต้้องขัังจะถึึงอัันตรายแก่่ชีีวิิต กรณีีดัังกล่่าวศาลอาจมีีคำำสั่่�งกำำหนดเงื่่�อนไขและวิิธีีการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง ดัังต่่อไปนี้้� (๑) สั่่�งให้้ผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยอยู่่ในความดููแลของเจ้้าพนัักงานหรืือบุุคคล ที่่�ยิินยอมรัับผู้้นั้้�นไว้้ (๒) กำำหนดวิิธีีการอย่่างหนึ่่�งอย่่างใดเพื่่�อป้้องกัันการหลบหนีีหรืือความเสีียหาย ที่่�อาจเกิิดขึ้้�น สำำหรัับคำำสั่่�งศาลข้้างต้้นจะสิ้้�นผลต่่อเมื่่�อ (๑) ถ้้าศาลมีคำีำสั่่�งระหว่่างสอบสวน ให้มี้ผีลใช้้ได้้ไม่่เกิิน ๖ เดืือน นับัแต่่มีคำีำสั่่�ง (๒) ถ้้าศาลมีคำีำสั่่�งในระหว่่างไต่่สวนมููลฟ้้องหรืือพิิจารณาให้มี้ผีลใช้้ได้้จนกว่่า จะเสร็็จการพิิจารณา กรณีีผู้้ต้้องหาหรืือจำำเลยไม่่ปฏิิบััติิตามวิิธีีการที่ ่� กำำหนด หรืือพฤติิการณ์์ เปลี่่�ยนแปลงไปภายหลัังที่่�ศาลมีีคำำสั่่�ง ศาลมีีอำำนาจดัังต่่อไปนี้้� (๑) เปลี่่�ยนแปลงคำสั่่ ำ �ง หรืือ (๒) พิิจารณาออกหมายขัังตามที่่�เห็็นสมควร ๒) การร้้องขอต่่อศาลในการออกหมายขััง แนวปฏิบัิติัิในการออกหมายขัังในคดีีอาญาและเกณฑ์์มาตรฐานในการพิิจารณา พยานหลักัฐานก่่อนออกหมายขัังวางหลักัไว้้ในข้้อบัังคับขัองประธานศาลฎีกีา ว่่าด้้วยหลักัเกณฑ์์และวิิธีีการ เกี่่�ยวกัับการออกคำำสั่่�งหรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ (๑) ในระหว่่างการสอบสวน พนัักงานสอบสวนอาจยื่่�นคำำร้้องให้้ศาลออก หมายขัังผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๗ ได้้ ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๓๙ (๒) พนัักงานสอบสวนซึ่่�งร้้องขอให้้ศาลออกหมายขัังจะต้้องเป็็นผู้้มีีอำำนาจ หน้้าที่�เ่กี่่�ยวข้้องกับัคดีีหรืือสอบสวนคดีีที่�ร้่้องขอออกหมายนั้้�นและต้้องพร้้อมที่�จะ่มาให้ผู้้้พิิพากษาสอบถาม ก่่อนออกหมายได้้ทัันทีี ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๐ (๓) คำำร้้องขอต้้องมีีรายละเอีียดตามแบบที่่�กำำหนด ตามข้้อบัังคัับประธาน ศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๑

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 123 ๓) การไต่่สวนและการออกหมายขััง (๑) ก่่อนที่่�จะออกหมายขัังตามคำขำอ ให้้ผู้้พิิพากษาสอบถามผู้้ต้้องหาว่่าจะมีี ข้้อคััดค้้านประการใดหรืือไม่่หากมีีข้้อคััดค้้านผู้้พิิพากษาอาจเรีียกพนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงานอััยการ มาชี้้�แจงเหตุุจำำ เป็็นโดยจะให้้นำำพยานหลัักฐานมาให้้ผู้้พิิพากษาไต่่สวนเพื่่�อประกอบการพิิจารณาด้้วยก็็ได้้ ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๒ วรรคหนึ่่�ง (๒) เมื่่�อผู้้ต้้องหาต้้องขัังในระหว่่างสอบสวนครบ ๔๘ วัันแล้้ว หากร้้องขอให้ขั้ัง ผู้้ต้้องหานั้้�นต่่อไปอีก ีจะต้้องอ้้างเหตุจำุำ เป็็นมาในคำร้ำ ้องขอด้้วยและผู้พิ้ิพากษาจะสั่่�งอนุุญาตให้ขั้ังต่่อไปได้้ ก็็ต่่อเมื่่�อการร้้องขอได้้แสดงถึึงเหตุุจำำ เป็็นและได้้นำำพยานหลัักฐานมาให้้ผู้้พิิพากษาไต่่สวนจนเป็็นพอใจแก่่ ผู้้พิิพากษาแล้้วตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๒ วรรคสอง (๓) ก่่อนที่่�ศาลจะออกหมายขัังตามข้้อ ๓๙ จะต้้องปรากฏพยานหลัักฐาน ตามสมควรที่่�ทำำ ให้้เชื่่�อได้้ว่่าผู้ต้้้องหาน่่าจะได้้กระทำำความผิิดอาญา ซึ่่�งมีีอััตราโทษจำำคุุกอย่่างสููงเกิินสามปีี หรืือผู้้ต้้องหาน่่าจะได้้กระทำำความผิิดอาญาและมีีเหตุุอัันควรเชื่่�อว่่าผู้้นั้้�นจะหลบหนีีหรืือจะไปยุ่่งเหยิิงกัับ พยานหลัักฐานหรืือก่่อเหตุอัุันตรายประการอื่่�นตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๓ วรรคหนึ่่�ง (๔) ถ้้าผู้้ต้้องหาที่ผู้่�้พิิพากษาจะออกหมายขัังนั้้�น เป็็นผู้ซึ่้่�งศาลได้้ออกหมายจับัไว้้ หรืือต้้องขัังตามหมายศาลอยู่่แล้้ว ไม่่ว่่าจะมีีผู้้ร้้องขอหรืือไม่่ ผู้้พิิพากษาจะออกหมายขัังผู้้นั้้�นต่่อไป โดยไม่่ต้้องไต่่สวนตามวรรคหนึ่่�งก็็ได้้ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๓ วรรคสอง (๕) ให้้นำำหลัักเกณฑ์์ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานและออกคำำสั่่�งตามข้้อ ๑๗ ถึึงข้้อ ๑๙ มาใช้้บัังคัับแก่่การออกหมายขัังด้้วยโดยอนุุโลม ๒.๓.๔ แนวทางการออกหมายปล่่อย ๑) หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายเกี่่�ยวกัับการออกหมายปล่่อยผู้้ต้้องหาระหว่่าง สอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๒ ว่่า หมายปล่่อยผู้้ต้้องหา ซึ่่�งต้้องขัังอยู่่ตามหมายศาลให้้ออกในกรณีี ต่่อไปนี้้� (๑) เมื่่�อศาลสั่่�งปล่่อยชั่่�วคราว (๒) เมื่่�อพนัักงานสอบสวนขอให้้ศาลปล่่อย โดยเห็็นว่่าไม่่จำำ เป็็นต้้องขัังไว้้ ระหว่่างสอบสวน ผู้้ต้้องหาซึ่่�งต้้องถููกขัังตามหมายขัังของศาลในระหว่่างการสอบสวน อาจได้รั้บั การปล่่อยตััวให้้ได้้รัับอิิสรภาพได้้โดยการออกหมายปล่่อย ซึ่่�งศาลเท่่านั้้�นเป็็นผู้้มีีอำำนาจออกหมายปล่่อย ส่่วนการจััดการตามหมายปล่่อยนั้้�นต้้องกระทำำ โดยทัันทีี ๒.๔ แบบของหมายอาญา หมายอาญา ต้้องทำำ เป็็นหนัังสืือ และมีีข้้อความเป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๐ ดัังนี้้� (๑) สถานที่่�ที่่�ออกหมาย (๒) วัันเดืือนปีีที่่�ออกหมาย (๓) เหตุุที่�ต้่้องออกหมาย (๔) (ก) ในกรณีีออกหมายจัับ ต้้องระบุุชื่่�อหรืือรููปพรรณของบุุคคลที่่�จะถููกจัับ (ข) ในกรณีีออกหมายขััง หมายจำำคุุก หรืือหมายปล่่อย ต้้องระบุุชื่่�อบุุคคลที่่�จะถููกขััง จำำคุุก หรืือปล่่อย (ค) ในกรณีีออกหมายค้้น ให้้ระบุุสถานที่่�ที่่�จะค้้น และชื่่�อหรืือรููปพรรณบุุคคล หรืือลัักษณะสิ่่�งของที่่�ต้้องการค้้น กำำหนดวัันเวลาที่่�จะทำำการค้้น และชื่่�อกัับตำำแหน่่งของเจ้้าพนัักงาน ผู้้ทำำการค้้นนั้้�น

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 124 (๕) (ก) ในกรณีีออกหมายจัับ หมายขััง หรืือหมายค้้นให้้ระบุุความผิิด หรืือวิิธีีการ เพื่่�อความปลอดภััย (ข) ในกรณีีออกหมายจำำคุุก ให้้ระบุุความผิิดและกำำ หนดโทษตามคำพิำ ิพากษา (ค) ในกรณีีออกหมายขััง หรืือหมายจำำคุุก ให้้ระบุุสถานที่่�ที่่�จะให้้ขัังหรืือจำำคุุก (ง) ในกรณีีออกหมายปล่่อย ให้้ระบุุเหตุุที่่�ให้้ปล่่อย (๖) ลายมืือชื่่�อและประทับตัราของศาล ๒.๕ ผู้้จััดการตามหมายอาญา พนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจเป็็นผู้้มีอำีำนาจและหน้้าที่จั่�ัดการให้้เป็็นไปตามหมายอาญา ซึ่่�งได้้มอบหรืือส่่งมาให้จั้ัดการภายในอำำนาจของเขา ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๑ วรรคหนึ่่�ง (1) การจััดการตามหมายอาญาของศาลเมื่่�อศาลออกหมายอาญาแล้้วหรืือสลักัหลัังหมาย ที่่�ศาลอื่่�นส่่งมาแล้้วศาลนั้้�นอาจมอบหรืือส่่งผู้้มีีหน้้าที่่�จััดการได้้๒ วิิธีี ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๑ วรรคสอง คืือ มอบหรืือส่่งไปยัังพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจซึ่่�งอยู่่ภายในเขตอำำนาจของศาลดัังระบุุในหมาย หรืือมอบหรืือส่่งแก่หั่ ัวหน้้าพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ ประจำำจัังหวััดหรืืออำำเภอกิ่่�งอำำเภอหรืือตำำบล ซึ่่�งจะให้้จััดการให้้เป็็นไปตามนั้้�น ในกรณีีที่่�หมายนั้้�นไม่่ได้้ระบุุชื่่�อพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจ ในกรณีีหลััง เจ้้าพนักังานผู้ไ้ด้รั้บมัอบหมายต้้องรับัผิิดชอบในการจััดการตามหมายนั้้�น อาจจััดการตามหมายเอง หรืือสั่่�งให้้เจ้้าพนัักงานรองลงไปจััดการให้้ก็็ได้้หรืือจะมอบหรืือส่่งสำำเนา อัันรัับรองว่่าถููกต้้องให้้แก่่เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจคนอื่่�น ซึ่่�งมีีหน้้าที่่�จััดการตามหมาย ซึ่่�งตนได้้รัับนั้้�นจััดการให้้ก็็ได้้ ถ้้าหมายนั้้�นได้้มอบหรืือส่่งให้้แก่่เจ้้าพนัักงานตั้้�งแต่่สองนายขึ้้�นไป เจ้้าพนัักงาน จะจััดการตามหมายนั้้�นแยกกัันหรืือร่่วมกัันก็็ได้ ต้าม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๑ วรรคสาม (กรณีี“สำำเนาหมาย” ที่่�ถืือว่่าเป็็นหมายอาญามีีเฉพาะสำำเนาหมายจัับ และสำำเนาหมายค้้น เท่่านั้้�น ทั้้�งนี้้�ตามประมวลกฎหมาย วิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๒(๙)) (2) บทบััญญััติิพิิเศษสำำหรัับหมายนั้้�น มาตรา ๙๗ บััญญััติิว่่า “ในกรณีีที่่�ค้้นโดยมีีหมาย เจ้้าพนัักงานผู้้มีีชื่่�อในหมายค้้นหรืือผู้้รัักษาการแทน ซึ่่�งต้้องเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองตั้้�งแต่่ระดัับสาม (ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีการะบุุระดัับปฏิิบััติิการขึ้้�นไป) หรืือตำำรวจซึ่่�งมีียศตั้้�งแต่่ชั้้�นร้้อยตำำรวจตรีี ขึ้้�นไปเท่่านั้้�น มีีอำำ นาจเป็็นหััวหน้้าไปจััดการให้้เป็็นไปตามหมายนั้้�น” กรณีีที่่�เจ้้าพนัักงานตำำรวจอื่่�นที่่�ไปร่่วมทำำการค้้นด้้วยแม้้ไม่่มีีชื่่�อในหมายค้้นก็็สามารถ ทำำการค้้นได้้ในฐานะเป็็นเจ้้าพนัักงาน ส่่วนเจ้้าพนักังานผู้้มีอำีำ นาจเป็็นหััวหน้้าไปจััดการตามหมายค้้นเพื่่�อจับผู้ั้ดุรุ้้ายหรืือผู้้ร้้าย สำำคััญในเวลากลางคืืน กรณีีเป็็นพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือพนักังานอื่่�น ผู้้นั้้�นต้้องดำำรงตำำแหน่่งตั้้�งแต่่ระดับั ชำำนาญการขึ้้�นไป กรณีีเป็็นตำำรวจ ผู้นั้้้�นต้้องมีียศตั้้�งแต่่พัันตำำรวจตรีีขึ้้�นไป ตามข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๓๘ ๒.๖ วิิธีีจััดการตามหมายอาญา ป.วิิอาญา ได้้บััญญััติิถึึงวิิธีีจััดการตามหมายอาญา ไว้้ดัังนี้้� (๑) พนักังานผู้้จััดการตามหมายจับัและหมายค้้น ต้้องแจ้้งข้้อความในหมายให้้แก่ผู้่เ้กี่่�ยวข้้อง ทราบและถ้้ามีคำีำขอร้้องให้ส่้ ่งหมายนั้้�นให้้เขาตรวจดูู ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๒ (๒) การแจ้้งข้้อความในหมาย การส่่งหมายให้้ตรวจดููและวัันเดืือนปีีที่่�จััดการตามหมาย ให้้บัันทึึกไว้้ในหมายนั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๒ วรรคสอง

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 125 (๓) เมื่่�อจััดการตามหมายแล้้ว ให้้เจ้้าพนัักงานบัันทึึกรายละเอีียดในการจััดการนั้้�น ถ้้าจััดการตามหมายไม่่ได้้ให้บั้ ันทึึกพฤติกิารณ์์ไว้้แล้้วส่่งบัันทึึกนั้้�นไปยัังศาลที่่�ออกหมายโดยเร็็ว ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๓ (๔) การรายงานผลการปฏิบัิติัติามหมายต่่อศาลตามข้้อบัังคับขัองประธานศาลฎีกีาฯ ข้้อ ๒๓ เมื่่�อจัับบุุคคลตามหมายจัับ ให้้รายงานให้้ศาลทราบโดยเร็็ว แต่่ไม่่ช้้ากว่่า ๗ วััน นัับแต่่จัับ ส่่วนหมายค้้น เมื่่�อจััดการตามหมายค้้นแล้้วให้้รายงานศาลทราบโดยเร็็วแต่่ไม่ช้่ ้ากว่่า ๑๕ วััน นับัแต่่วัันจััดการตามหมาย (๕) เมื่่�อมีีเหตุุที่�จะเ ่พิกถิอนหมายจัับหรืือหมายค้้น ให้้รายงานหรืือแจ้้งให้้ศาลที่�ออ่กหมาย ทราบโดยเร็็ว กรณีีเช่่นนี้้�ให้้ผู้้พิิพากษาไต่่สวนและมีีคำำสั่่�งเป็็นการด่่วน ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๒๔ วรรคหนึ่่�ง (๖) ถ้้าบุุคคลที่มี่�ชื่ี่�อในหมายอาญาถููกจับ ัหรืือบุุคคล หรืือสิ่่�งของที่มี่�ีหมายให้ค้้ ้นได้ค้้ ้นพบแล้้ว ถ้้าสามารถจะทำำ ได้้ก็็ให้้ส่่งบุุคคลหรืือสิ่่�งของนั้้�นโดยด่่วนไปยัังศาลซึ่่�งออกหมาย หรืือเจ้้าพนัักงานตาม ที่่�กำำ หนดไว้้ในหมาย แล้้วแต่่กรณีีเว้้นแต่่จะมีีคำำสั่่�งเป็็นอย่่างอื่่�นตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๔ คำำว่่า “ถ้้าสามารถจะทำำ ได้้” ตามความในมาตรา ๖๔ นั้้�น ก็็เพราะว่่าบางกรณีี ไม่่สามารถส่่งบุุคคลที่่�ถููกจัับหรืือสิ่่�งของที่่�ค้้นพบไปยัังผู้้ออกหมายโดยด่่วนได้้เช่่น นำำตััวบุุคคลผู้้ถููกจัับนั้้�น ไปยัังโรงพยาบาล หรืือเคลื่่�อนย้้ายสิ่่�งของนั้้�นไปยัังที่่�ที่่�เห็็นว่่าปลอดภััย เป็็นต้้น ส่่วนคำำว่่า “เว้้นแต่่จะมีีคำำสั่่�งเป็็นอย่่างอื่่�น” ตามความในมาตรา ๖๔ หมายถึึงว่่า ไม่ต้่ ้องส่่งไปยัังศาลซึ่่�งออกหมายเช่่น ผู้ออ้กหมายมีคำีำสั่่�งให้ส่้ ่งตััวบุุคคล หรืือสิ่่�งของไปยัังพนักังานสอบสวน เป็็นต้้น (๗) กรณีีบุุคคลที่ถููกจั่�บตัามหมายหลบหนีีหรืือมีผู้ี้ช่่วยให้้หนีีไปได้้เจ้้าพนักังานผู้้จับมีัอำีำนาจ ติิดตามจัับกุุมผู้้นั้้�นได้้โดยไม่ต้่ ้องมีีหมายอีีก ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๕ ๓. การประกาศสืืบจัับ ตามประมวลระเบีียบการตำำรวจเกี่่�ยวกับัคดี ลัีกัษณะ ๕ หมายเรีียกและหมายอาญา บทที่่�๒ หมายจับ ั ข้้อ ๑๑๓ กำำหนดว่่า คดีีที่่�อยู่่ระหว่่างการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนนั้้�น หากเข้้าเกณฑ์์ที่่�จะออก หมายจัับผู้้ต้้องหาได้้ให้้พนัักงานสอบสวนจััดให้้มีีการออกหมายจัับประกอบไว้้ในสำำนวนการสอบสวนนั้้�น เพื่่�อให้้เจ้้าพนัักงานอื่่�นใดมีีอำำนาจทำำการจัับกุุมตััวผู้้ต้้องหานั้้�นโดยสมบููรณ์์ เมื่่�อได้้ออกหมายจัับตามความในวรรคก่่อนแล้้ว การที่�จะ่วินิิจฉััยว่่ากรณีีใดควรจะส่่งสำำเนาหมาย หรืือควรออกประกาศสืืบจัับด้้วยหรืือไม่่นั้้�น ให้้ถืือปฏิิบััติิดัังนี้้� (๑) ในคดีีเล็็กน้้อยหรืือคดีีมีีอััตราโทษจำำคุุกไม่่เกิิน ๓ ปีีให้้ออกหมายจัับประกอบไว้้ในสำำนวน เมื่่�อทราบหรืือสงสััยว่่าผู้ต้้้องหานั้้�นหลบหนีีไปอยู่่ที่่�ใด จึึงให้้สำำเนาหมายส่่งไปให้้สถานีตำีำรวจเจ้้าของท้้องที่�่ ที่่�ทราบหรืือสงสััยนั้้�นจััดการจัับกุุมตััวส่่งให้้ต่่อไป ในกรณีีเช่่นนี้้�หากต่่อมาส่่งสำำนวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการพิิจารณา และพนัักงาน อััยการมีีคำำสั่่�งเด็็ดขาดไม่่ฟ้้องผู้้ต้้องหา ให้้จััดการให้้มีีการถอนหมายคืืน (๒) ในคดีีที่่�มีีอััตราโทษจำำคุุกเกิิน ๓ ปีีหรืือคดีีที่่�มีีเหตุุผลพิิเศษที่่�จะต้้องโฆษณาสั่่�งจัับ เมื่่�อพนักังานสอบสวนจััดให้มี้กีารออกหมายจับปัระกอบไว้้ในสำำนวนแล้้วให้นำ้ ำสำำนวนนั้้�นเสนอผู้้บัังคับบััญชา ตามลำำดัับชั้้�นจนถึึงผู้้บัังคัับการตำำรวจเจ้้าของท้้องที่่�พิิจารณาว่่าจะสมควรโฆษณาสั่่�งจัับหรืือไม่่ หากผู้้บัังคัับการตำำรวจเจ้้าของท้้องที่่�เห็็นสมควรโฆษณาสั่่�งจัับจึึงให้้สำำเนาหมายจัับนั้้�นไปให้้แผนกสืืบจัับ ดำำเนิินการโฆษณาสั่่�งสืืบจัับต่่อไป

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 126 สำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิได้้มีีหนัังสืือที่่�๐๐๓๓.๔๓/๐๓๖๕๓ ลงวัันที่�่๓๐ กัันยายน ๒๕๕๓ เรื่่�อง การบัันทึึกข้้อมููลหมายจัับและถอนหมายจัับ โดยให้้สถานีีตำำรวจและหน่่วยงานตำำรวจอื่่�นที่่�มีีอำำนาจ สอบสวน มีีหน้้าที่บั่�ันทึึก/ถอนข้้อมููลหมายจับัซึ่่�งศาลได้้อนุมัุติัิหมายจับ ัและหมายดัังกล่่าวลงวัันที่่�๑ มกราคม ๒๕๕๔ เป็็นต้้นไป ลงในระบบ POLIS/CRIMESให้้แล้้วเสร็็จภายใน ๒๔ ชั่่�วโมงนับัแต่่วัันที่่�ศาลอนุมัุติัิหมายจับ ั โดยให้้ถืือว่่าข้้อมููลหมายจัับที่่�สถานที่่�ตำำรวจบัันทึึกเป็็นการออก/ถอนประกาศสืืบจัับ โดยไม่่ต้้องจััดส่่ง เอกสารมาให้้กองทะเบีียนประวััติิอาชญากร หรืือศููนย์์พิิสููจน์์หลัักฐานออกประกาศสืืบจัับอีีก ยกเว้้น การออกและถอนหมายจัับที่่�ศาลได้้อนุุมััติิไว้้ก่่อนวัันที่่�๑ มกราคม ๒๕๕๔ ให้้สถานีตำีำรวจและหน่่วยงาน อื่่�นที่่�มีีอำำนาจสอบสวนจััดส่่งแบบงดการสืืบจับ ั (แบบ ค.๑๔-ต.๒๓๑) มายัังกองทะเบีียนประวัติัิอาชญากร เพื่่�อถอนประกาศสืืบจัับอีีกทางหนึ่่�งด้้วย ๔. การเพิิกถอนหมายจัับ กรณีีเมื่่�อศาลออกหมายจัับแล้้ว หมายจัับใช้้ได้้จนกว่่าจะจัับได้้เว้้นแต่่ความผิิดตามหมายนั้้�น ขาดอายุุความ หรืือศาลซึ่่�งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ แต่่อย่่างไรก็็ตาม ก็็อาจมีกีรณีีที่่�ศาลอาจต้้องเพิกถิอนหมายจับัที่่�ออกไปแล้้วได้้เช่่น กรณีีออกหมายจับผู้ั้ต้้องหาผิิดคน เป็็นต้้น ซึ่่�งข้้อบัังคับปัระธานศาลฎีกีา ว่่าด้้วยหลักัเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่่�ยวกับกัารออกคำำสั่่�งหรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ ข้้อ ๒๔ กำำหนดว่่า เมื่่�อมีีเหตุุที่่�จะเพิิกถอนหมายจัับให้้เจ้้าพนัักงานหรืือบุุคคลที่่�เกี่่�ยวข้้องรายงานหรืือแจ้้ง ให้้ศาลที่่�ออกหมายทราบโดยเร็็วในกรณีีเช่่นนี้้�ให้้ผู้้พิิพากษาไต่่สวนและมีีคำำสั่่�งเป็็นการด่่วน ประกอบกัับคำำสั่่�งสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิที่่�๔๑๙/๒๕๕๖ ลงวัันที่่�๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ เรื่่�อง การอำำนวยความยุุติิธรรมในคดีีอาญา การทำำสำำนวนการสอบสวน และมาตรการควบคุุม ตรวจสอบ เร่่งรััดการสอบสวนคดีีอาญา บทที่่�๓ การทำำสำำนวนการสอบสวน ข้้อ ๓.๓.๓ กำำหนดว่่า หลัังจากที่่�ศาลออก หมายจับัแล้้ว หากปรากฏพยานหลักัฐานชััดเจนว่่า ผู้้ต้้องหาที่ถููก่�ออกหมายจับัไม่่ใช่ผู้่้กระทำำผิิด(ออกหมายจับั ผิิดตััว) หรืือการกระทำำของผู้้ต้้องหาที่่�ถููกกล่่าวหาตามหมายจัับไม่่เป็็นความผิิด ให้้พนัักงานสอบสวน รีีบยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลถอนหมายจัับ และมีีความเห็็นควรสั่่�งไม่่ฟ้้องผู้้ต้้องหา จากนั้้�นส่่งความเห็็น พร้้อมสำำนวนหรืือเอกสารการสอบสวนเพิ่่�มเติิมแล้้วแต่่กรณีีไปยัังพนัักงานอััยการต่่อไป กรณีีมีีการจัับกุุมผู้้ต้้องหาตามหมายจัับ หากปรากฏพยานหลัักฐานชััดเจนว่่า ผู้้ต้้องหาที่่�ถููก ออกหมายไม่่ใช่่ผู้้กระทำำผิิด (ออกหมายจัับผิิดตััว) หรืือการกระทำำของผู้้ต้้องหาที่่�ถููกกล่่าวหาตามหมายจัับ ไม่่เป็็นความผิิดให้้พนักังานสอบสวนรีบีรายงานหััวหน้้าหน่่วยงานที่มี่�อำีำนาจสอบสวนเพื่่�อปล่่อยตััวผู้้ต้้องหา หรืือยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลปล่่อยตััวผู้้ต้้องหา แล้้วรวบรวมพยานหลัักฐานมีีความเห็็นควรสั่่�งไม่่ฟ้้องผู้้ต้้องหา จากนั้้�นส่่งความเห็็นพร้้อมสำำนวนหรืือเอกสารการสอบสวนเพิ่่ม�เติมิแล้้วแต่่กรณีีไปยัังพนักังานอััยการต่่อไป ๕. การแจ้้งย้้ายทะเบีียนบ้้านของผู้้ต้้องหาตามหมายจัับไปยัังทะเบีียนบ้้านกลาง กรณีีที่่�ผู้้ต้้องหาถููกออกหมายจัับและยัังมิิได้้ตััวมาดำำเนิินคดีีภายใน ๑๘๐ วัันนับัแต่่วัันที่่�ศาลออก หมายจัับตั้้�งแต่่วัันที่่�๑๕ เมษายน ๒๕๖๒ เป็็นต้้นไป เมื่่�อพนัักงานสอบสวนได้้อนุุมััติิหมายจัับจากศาลแล้้ว แต่่ยัังจับตััวผู้้ต้้องหาตามหมายจับนั้้�นไม่่ได้้ภายใน ๑๘๐ วัันนับัแต่่วัันที่่�ศาลออกหมายจับ ัพนักังานสอบสวน จะต้้องแจ้้งให้ผู้้้อำำนวยการทะเบีียนกลางทราบและให้ผู้้้อำำนวยการทะเบีียนกลางดำำเนิินการให้้นายทะเบีียน ผู้้รัับแจ้้งย้้ายผู้้นั้้�นออกจากทะเบีียนบ้้านและเพิ่่�มชื่่�อและรายการของผู้้นั้้�นไว้้ในทะเบีียนบ้้านกลาง และให้้หมายเหตุุไว้้ในรายการของบุุคคลนั้้�นว่่าอยู่่ในระหว่่างการติิดตามตััวตามหมายจัับด้้วย ทั้้�งนี้้� ตามพระราชบััญญัติัิการทะเบีียนราษฎร (ฉบับัที่่�๓) พ.ศ.๒๕๖๒ ความดัังต่่อไปนี้้�

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 127 มาตรา ๑๓ ให้้เพิ่่�มความต่่อไปนี้้�เป็็นวรรคสอง วรรคสามและวรรคสี่่�ของมาตรา ๓๓ แห่่ง พระราชบััญญัติัิการทะเบีียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ “ในกรณีีที่่�ศาลออกหมายจับผู้ั ใด้ตามคำำร้้องขอของพนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจหรืือในกรณีีที่่� พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ รวจได้้รัับแจ้้งจากศาลให้้จัับกุุมผู้้ใดตามหมายจัับที่่�ศาลออกเอง ถ้้ายัังมิิได้้ตััว ผู้้นั้้�นมาภายในหนึ่่�งร้้อยแปดสิบวัิ ันนับัแต่่วัันที่่�ศาลออกหมายจับั ให้้พนักังานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจแจ้้งให้้ ผู้้อำำนวยการทะเบีียนกลางทราบและให้ผู้้้อำำนวยการทะเบีียนกลางดำำเนิินการให้้นายทะเบีียนผู้้รับัแจ้้งย้้าย ผู้้นั้้�นออกจากทะเบีียนบ้้านและเพิ่่�มชื่่�อและรายการของผู้้นั้้�นไว้้ในทะเบีียนบ้้านกลางและให้้หมายเหตุุไว้้ ในรายการของบุุคคลนั้้�นว่่าอยู่่ในระหว่่างการติิดตามตััวตามหมายจัับด้้วยการหมายเหตุุดัังกล่่าวมิิให้้ถืือว่่า เป็็นการจััดเก็็บข้้อมููลตามมาตรา ๑๓ (๒) ผู้ใด้มีชื่ี่�ออยู่่ในทะเบีียนบ้้านกลางตามวรรคสอง ถ้้าผู้้นั้้�นประสงค์์จะย้้ายออกจากทะเบีียนบ้้านกลาง ผู้้นั้้�นต้้องมาแสดงตนต่่อนายทะเบีียนที่จั่�ัดทำำทะเบีียนบ้้านกลางนั้้�นพร้้อมทั้้�งหลักัฐานอัันแสดงว่่าหมายจับนั้้�น ได้้ถููกเพิิกถอนหรืือได้้มีีการปฏิิบััติิตามหมายจัับนั้้�นเสร็็จสิ้้�นแล้้ว การแจ้้งยื่่�นหรืือส่่งหนัังสืือหรืือเอกสารให้้ผู้้ถููกออกหมายจัับหรืือผู้้มีีชื่่�ออยู่่ในทะเบีียนบ้้านกลาง ตามวรรคสอง ถ้้าได้้แจ้้งยื่่�นหรืือส่่งหนัังสืือหรืือเอกสารให้้บุุคคลนั้้�นหรืือปิิดหมายไว้้ณ ภููมิลำิำเนาหรืือที่่�อยู่่ ที่ป่�รากฏตามหลักัฐานทางทะเบีียนตามกฎหมายว่่าด้้วยการทะเบีียนราษฎรที่ป่�รากฏครั้้�งสุุดท้้ายก่่อนย้้ายมา ในทะเบีียนบ้้านกลางให้้ถือืว่่าได้้แจ้้งยื่่�นส่่งหรืือปิิดโดยชอบด้้วยกฎหมายและผู้้นั้้�นได้้รัับทราบแล้้ว” ๖. คำำพิิพากษาฎีีกาที่่�เกี่่�ยวข้้องเพิ่่�มเติิม - ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ บััญญััติิว่่า “หมายจัับคงใช้้ได้้อยู่่จนกว่่าจะจัับได้้เว้้นแต่่ความผิิดอาญา ตามหมายนั้้�นขาดอายุุความหรืือศาลซึ่่�งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืน” เช่่นนี้้�เมื่่�อความผิิดอาญาตาม หมายจัับจำำเลยขาดอายุุความแล้้ว หมายจัับย่่อมสิ้้�นผลไปในตััวโดยไม่่ต้้องเพิิกถอนหมายจัับอีีก (ฎ.๖๘๗๔/๒๕๕๗) - นายดาบตำำรวจ ป. พบ ส. ผู้ต้้้องหาซึ่่�งมีีการออกหมายจัับไว้้แล้้ว นายดาบตำำรวจ ป. ย่่อมมีี อำำนาจจัับกุุม ส. ได้้โดยไม่่ต้้องมีีหมายจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ (๓) (ฎ.๓๐๓๑/๒๕๔๗) - การขอออกหมายจับั บุุคคลใด ย่่อมส่่งผลกระทบต่่อสิทธิิและเสรีีภาพของผู้ที่้ ถููก่�ออกหมายจับนั้้�น พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องรวบรวมพยานหลัักฐานให้้เพีียงพอที่่�จะเชื่่�อได้้ว่่าผู้้ต้้องหากระทำำความผิิดจริิง ซึ่่�งจำำต้้องกระทำำด้้วยความรอบคอบรััดกุุม โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งต้้องแน่่ใจว่่าบุุคคลที่่�ขอออกหมายจัับเป็็น บุุคคลคนเดีียวกัับคนร้้ายที่่�ได้้มาจากการรวบรวมพยานหลัักฐาน คดีีนี้้�แม้้การออกหมายจัับที่่�ระบุุชื่่�อโจทก์์ เป็็นคนร้้ายจะสืืบเนื่่�องมาจากคำำ ให้้การของผู้้เสีียหายและพยาน แต่่ผู้้เสีียหายยัังระบุุยืืนยัันว่่าคนร้้ายมีี ภููมิิลำำเนาอยู่่ที่่�ตำำบลนาราชควาย อำำเภอเมืืองนครพนม จัังหวััดนครพนม แต่่ฐานข้้อมููลทะเบีียนราษฎร์์ที่�่ พนัักงานสอบสวนอ้้างเป็็นพยานระบุุว่่าโจทก์์มีีภููมิิลำำเนาอยู่่ที่่�แขวงรองเมืือง เขตปทุุมวััน กรุุงเทพมหานคร มาโดยตลอดไม่่เคยย้้ายไปอยู่่ที่จั่�ังหวััดนครพนม และยัังมีีภาพถ่่ายของโจทก์ป์รากฏอยู่่ด้้วย พนักังานสอบสวน ต้้องตรวจสอบข้้อเท็็จจริิงให้้แน่ชั่ ัดเสีียก่่อนว่่าบุุคคลที่ข่�อออกหมายจับั เป็็นบุุคคลคนเดีียวกับัคนร้้ายหรืือไม่่ โดยจััดให้ผู้้เสีียหายห้รืือพยานชี้้�ภาพถ่่ายของโจทก์ว่์ ่าใช่่คนร้้ายหรืือไม่ก่่ ่อนที่่�จะขอออกหมายจับ ั แต่่พนักังาน สอบสวนกลัับขอให้้ศาลออกหมายจัับโดยระบุุชื่่�อโจทก์์เป็็นคนร้้ายไปเลย แม้้การขอให้้ออกหมายจัับของ พนัักงานสอบสวนดัังกล่่าวจะฟัังไม่่ได้้ว่่ามีีเจตนากลั่่�นแกล้้งโจทก์์แต่่ก็็เป็็นการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดยปราศจาก ความระมััดระวัังไม่ต่รวจสอบให้้รอบคอบ ถืือได้้ว่่าเป็็นการกระทำำ โดยประมาทเลิินเล่่อจนเป็็นเหตุุให้มี้ีการ ออกหมายจับัผิิดตััว ทำำ ให้้โจทก์ต้์ ้องถููกจับกุัมตัุัวไปดำำเนิินคดีีต่่างท้้องที่�่เป็็นเหตุุให้้โจทก์์ได้รั้บัความเสีียหาย

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 128 เป็็นการกระทำำละเมิิดต่่อโจทก์ จำ์ ำ เลยในฐานะหน่่วยงานของรััฐต้้นสัังกััดของพนักังานสอบสวนสถานีตำีำรวจ ภููธรอำำเภอเมืืองนครพนมที่่�ออกหมายจัับโจทก์์ผิิดตััวจึึงต้้องรัับผิิดชดใช้้ค่่าสิินไหมทดแทนจากการปฏิิบััติิ หน้้าที่่�บกพร่่องดัังกล่่าว (ฎ.๑๕๕๙๑/๒๕๕๗) - ในคดีีฟ้้องขอให้้ลงโทษฐานฉ้้อโกง โจทก์อ้์ ้างรายงานของอำำเภอว่่าไม่ป่รากฏว่่าจำำเลยย้้ายที่่�อยู่่ ไปอยู่่แห่่งใดนั้้�น ไม่่เป็็นเหตุุพอที่่�ศาลจะออกหมายจัับจำำเลย (ฎ.๘๕๗/๒๔๘๔) - ศาลชั้้�นต้้นพิิพากษาปรัับจำำเลย ๔๐ บาท จำำเลยชำำระค่่าปรัับครบแล้้ว อุทธุรณ์์ศาลอุุทธรณ์์ พิิพากษากลัับให้้ยกฟ้้อง โจทก์์ฎีีกา แต่่ส่่งสำำเนาฎีีกาให้้จำำ เลยไม่่ได้้เพราะไม่่ทราบว่่าจำำเลยอยู่่ที่่�ไหน มิิใช่่ว่่าจำำเลยพยายามจะหลบตััว ไม่่รัับสำำเนาฎีีกาของโจทก์์หรืือตั้้�งใจจะหลบหนีีคดีี ดัังนี้้�ศาลย่่อม ไม่่ออกหมายจัับจำำเลย (ฎ.๘๕๙/๒๔๙๖) - การที่่�ศาลชั้้�นต้้นจำำ เป็็นต้้องไต่่สวนคำำร้้องขอเพิิกถอนหมายจัับของผู้้ร้้องก่่อนหรืือไม่่ เป็็นดุุลพินิิจในการดำำเนิินกระบวนพิิจารณาตามอำำนาจหน้้าที่ข่�องศาลชั้้�นต้้น เพื่่�อให้ก้ารพิิจารณาคดีีเสร็็จไป โดยรวดเร็็วและชอบด้้วยกฎหมายเมื่่�อศาลชั้้�นต้้นเห็็นว่่าข้้อเท็็จจริิงตามคำำร้้องของผู้้ร้้องสามารถวินิิจฉััยได้้แล้้ว ศาลชั้้�นต้้นก็็มีีอำำนาจที่่�จะมีีคำำสั่่�งได้้ทัันทีีโดยไม่่จำำต้้องไต่่สวนก่่อน โดยอาศััยอำำนาจตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๒๑ (๔) ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕ (ฎ.๒๘๕๒/๒๕๕๙) - การไต่่สวนคำำร้้องขอเพิกถิอนหมายจับขัองผู้้ร้้องก่่อนมีคำีำสั่่�งเป็็นดุุลพินิิจในการดำำเนิินกระบวน พิิจารณาตามอำำนาจหน้้าที่ข่�องศาลชั้้�นต้้นเพื่่�อให้ก้ารพิิจารณาคดีีเสร็็จไปโดยรวดเร็็วและชอบด้้วยกฎหมาย เมื่่�อศาลชั้้�นต้้นเห็็นว่่าข้้อเท็็จจริิงตามคำำร้้องของผู้้ร้้องสามารถวิินิิจฉััยได้้ศาลชั้้�นต้้นมีีอำำนาจที่่�จะมีีคำำสั่่�ง ได้้ทัันทีีโดยไม่่จำำต้้องไต่่สวนก่่อน ตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๒๑ (๔) ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕ อำำ นาจใน การออกหมายจัับผู้้ต้้องหาเป็็นอำำนาจเฉพาะตััวของผู้้พิิพากษาศาลชั้้�นต้้นคนหนึ่่�งเพื่่�อให้้ได้้ตััวผู้้ต้้องหามา สอบสวนตามพระธรรมนููญศาลยุุติิธรรม มาตรา ๒๔ (๑) ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๒) มาตรา ๖๖ และมาตรา ๑๓๔ ผู้้ร้้องซึ่่�งถููกหมายจัับของศาลชั้้�นต้้นยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลชั้้�นต้้นเพิิกถอนหมายจัับ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่่ ต�อนท้้ายซึ่่�งกำำ หนดให้้ศาลมีคำีำสั่่�งเพิกถิอนหรืือแก้้ไขเปลี่่�ยนแปลงหมายจับัได้้ หากความปรากฏต่่อศาลในภายหลัังว่่าได้้มีีการออกหมายจัับไปโดยฝ่่าฝืืนต่่อบทบััญญััติิกฎหมายและ มาตรา ๖๘ กำำ หนดให้้หมายจัับคงใช้้ได้้อยู่่จนกว่่าจะจัับได้้เว้้นแต่่ความผิิดอาญาตามหมายนั้้�นจะขาด อายุุความหรืือศาลซึ่่�งออกหมายนั้้�นได้ถ้อนหมายคืืน ดัังนี้้ อำ�ำ นาจในการออกหมายจับผู้ั้ต้้องหาจึึงเป็็นอำำนาจ เฉพาะตััวของผู้้พิิพากษาศาลชั้้�นต้้น ดัังนั้้�น เมื่่�อคดีีนี้้�ผู้้ร้้องยื่่�นคำำร้้องขอให้้ศาลชั้้�นต้้นเพิิกถอนหมายจัับและ ศาลชั้้�นต้้นมีีคำำสั่่�งยกคำำร้้อง ผู้้ร้้องจะอุุทธรณ์์หรืือฎีีกาไม่่ได้้(ฎ.๒๘๕๓/๒๕๕๙) - คำำร้้องขอให้้ศาลออกหมายจัับผู้้คััดค้้านทั้้�งสองระบุุว่่า ผู้คั้ัดค้้านทั้้�งสองมีีพฤติิการณ์์กระทำำผิิด ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ โดยเหตุุเกิิดระหว่่างวัันที่่�๓๐ พฤษภาคม ๒๕๓๙ ถึึงวัันที่่� ๓ ตุุลาคม ๒๕๓๙ เมื่่�อความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ ที่่�ผู้้ร้้องขอให้้ออกหมายจัับ มีีระวางโทษจำำคุกตัุ้้�งแต่่ ๑ ปีีถึึง ๑๐ ปีีหรืือปรัับตั้้�งแต่่ ๒,๐๐๐ บาทถึึง ๒๐,๐๐๐ บาทหรืือทั้้�งจำำทั้้�งปรัับ จึึงมีีอายุุความ ๑๕ ปีี นัับแต่่วัันกระทำำผิิด (ที่่�ใช้้ขณะนั้้�น) ตามมาตรา ๙๕ (๒) แห่่งประมวลกฎหมาย อาญาความผิิดตามที่่�ผู้้ร้้องขอให้้ศาลออกหมายจัับดัังกล่่าวจึึงขาดอายุุความนับัแต่่วัันที่่�๓ ตุุลาคม ๒๕๕๔ และมีผีลทำำ ให้้หมายจับดัังกล่่าวสิ้้�นผลไปด้้วย นับัแต่่วัันดัังกล่่าว ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ แม้้ความผิิดตาม หมายจับัที่่�ศาลชั้้�นต้้นออกให้้แก่ผู้่้ร้้องขาดอายุุความตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๕ (๒)และสิ้้�นผลไป ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ แล้้วก็ต็าม แต่่เนื่่�องจากหมายจับดัังกล่่าวมีข้ี้อความว่่าหมายจับมีัผีลจนกว่่าจะจับตััวได้้ กรณีีจึึงมีีเหตุุสมควรที่่�ศาลชั้้�นต้้นจะสั่่�งเพิิกถอนหมายจัับดัังกล่่าวเสีีย (ฎ.๑๐๖๑๖/๒๕๕๘) - ในขณะที่่�ผู้้เสีียหายที่่�๒ มาถึึงยัังสถานที่่�เกิิดเหตุุ การกระทำำความผิิดของจำำ เลยต่่อโจทก์ร่์ ่วม ได้้เสร็็จสิ้้�นลงแล้้ว มิิได้ป้รากฏการกระทำำความผิิดซึ่่�งหน้้าต่่อผู้เสีียหายที่้่�๒ และผู้้ที่่�เห็็นเหตุุการณ์์ก็็แจ้้งต่่อ

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 129 ผู้้เสีียหายที่่�๒ ว่่าจำำ เลยได้้กลัับบ้้านแล้้ว จึึงไม่่ใช่่ความผิิดซึ่�ง่ผู้้เสีียหายที่่�๒ เห็็นจำำเลยกำำลัังกระทำำหรืือพบ ในอาการซึ่่�งแทบจะไม่่มีีความสงสััยเลยว่่ากระทำำความผิิดมาแล้้วสดๆซึ่่�งไม่่ใช่่ความผิิดซึ่�งห่น้้าที่่�ผู้้เสีียหาย ที่่�๒ จะจัับจำำ เลยได้้โดยไม่่มีีหมายจัับ และกรณีีไม่่เข้้าข้้อยกเว้้นตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ การที่่�ผู้้เสีียหาย ที่่�๒ ติิดตามไปจับกุัุมจำำเลยที่�บ้่้านโดยไม่มี่ ีหมายจัับนั้้�นจึึงเป็็นการเข้้าจับกุัุมโดยไม่มี่ ีอำำนาจและถือไืม่่ได้ว่้่า ผู้้เสีียหายที่่�๒ ปฏิบัิัติิการตามหน้้าที่�โดยชอ ่บ ดัังนั้้�น การที่�จำ่ำเลยกล่่าวถ้้อยคำำด่่าผู้้เสีียหายที่่�๒ ว่่า“ไอ้้เหี้้�ย ไอ้สั้ตว์ั ์” ถึึงแม้ถ้้้อยคำำดัังกล่่าวจะเป็็นการดููหมิ่่�นเหยีียดหยามและทำำ ให้ผู้้เสีียหายที่้่�๒ อับัอายเสีียหายก็ต็าม แต่่เมื่่�อผู้้เสีียหายที่่�๒ จัับกุุมจำำ เลยโดยไม่มี่ ีอำำนาจ และมิิใช่่การปฏิิบััติิการตามหน้้าที่่�โดยชอบ การกระทำำ ของจำำเลยจึึงไม่่เป็็นความผิิดฐานดููหมิ่่�นเจ้้าพนักังานซึ่่�งกระทำำการตามหน้้าที่่�หรืือเพราะได้ก้ระทำำตามหน้้าที่่� แต่่การกระทำำดัังกล่่าวก็็นัับเป็็นการดููหมิ่่�นผู้้เสีียหายที่่�๒ ซึ่่�งหน้้า ในฐานะบุุคคลธรรมดาซึ่่�งเป็็นบททั่่�วไป และยัังคงถืือว่่าอยู่่ในความประสงค์ข์ องโจทก์์ที่�ข่อให้้ลงโทษจำำเลย (ฎ.๖๖๒๙/๒๕๕๖) ❖❖❖

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 130

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 131 บทที่่� 8 การจัับ การรัับมอบตััว การแจ้้งข้้อหาของพนัักงานสอบสวน พนักังานสอบสวน นอกจากจะมีีอำำ นาจในการสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานแล้้ว ยัังมีีอำำนาจ ในฐานะเป็็นเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ รวจในการจัับผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ การรัับ มอบตััวผู้้ต้้องหาจากผู้้จับัที่นำ่�ำมาส่่งตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ และมีอำีำนาจเอาตััวผู้้ต้้องหาเข้้าสู่่กระบวนการ ยุุติิธรรมโดยการแจ้้งข้้อหากัับผู้้ต้้องหาและสามารถจัับกุุมตััวผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ได้้ เพื่่�อให้้การสอบสวนในคดีีต่่าง ๆ เป็็นไปอย่่างต่่อเนื่่�อง รวดเร็็ว และเป็็นธรรม และควบคุุมตััวผู้้ต้้องหามา ดำำเนิินคดีีภายในอายุุความ ๑. การจัับ พนักังานสอบสวน นอกจากจะเป็็นเจ้้าพนัักงานตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๖) แล้้วยัังมีีฐานะเป็็น เจ้้าพนัักงานตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๑๖) ในการรัักษาความสงบเรีียบร้้อยของประชาชนด้้วย การใช้้ อำำนาจดัังกล่่าวนั้้�น ย่่อมกระทบต่่อสิทธิิเสรีีภาพของประชาชน จึึงต้้องดำำเนิินการภายใต้ข้อบเขตบทบััญญัติัิ แห่่งกฎหมายโดยเคร่่งครััด ๑.๑ การจัับในฐานะพนัักงานสอบสวน ๑) อำำนาจจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า เมื่่�อมีีการรัับคำำร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษแล้้ว พนัักงานสอบสวนผู้้รัับผิิดชอบจะต้้องเริ่่�ม การสอบสวนโดยมิชัิกช้ั ้า ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๐ มีอำีำนาจสอบสวนรวบรวมพยานหลักัฐานและดำำเนิินการ ทั้้�งหลายอื่่�นตามขั้้�นตอน ป.วิิอาญา ภายในเขตอำำนาจที่่�คดีีได้้เกิิด อ้้าง หรืือเชื่่�อว่่าเกิิดภายในเขตอำำนาจ ของตน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ หรืือในความผิิดที่�เ่กี่่�ยวเนื่่�องหลายท้้องที่่� ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๙ หากผลการสอบสวนมีีพยานหลัักฐานตามสมควร พนัักงานสอบสวนมีีอำำนาจเรีียกตััวหรืือออกหมายเรีียก ผู้้ต้้องหามาแจ้้งข้้อหาได้้และถ้้าผู้ต้้้องหาไม่่ใช่่ผู้้ถููกจัับและยัังไม่่ได้้มีีการออกหมายจัับ แต่่พนัักงานสอบสวน เห็็นว่่ามีีเหตุุที่่�จะออกหมายขัังผู้้นั้้�นได้้ตามมาตรา ๗๑ พนัักงานสอบสวนมีีอำำนาจสั่่�งให้้ผู้้ต้้องหาไปศาล เพื่่�อขอออกหมายขัังโดยทัันทีีแต่่ถ้้าขณะนั้้�นเป็็นเวลาที่�ศาล ่ ปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำำการ ให้้พนัักงานสอบสวน สั่่�งให้้ผู้้ต้้องหาไปศาลในโอกาสแรกที่่�ศาลเปิิดทำำการ หากผู้้ต้้องหาไม่่ปฏิิบััติิตามคำำสั่่�งของพนัักงานสอบสวนดัังกล่่าว ให้้พนัักงานสอบสวน มีีอำำนาจจัับผู้้ต้้องหานั้้�นได้้โดยให้้ถืือว่่าเป็็นกรณีีจำำ เป็็นเร่่งด่่วนที่่�จะจัับผู้้ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจัับ และมีีอำำนาจปล่่อยชั่่�วคราวหรืือควบคุุมตััวผู้้ต้้องหานั้้�นไว้้พนัักงานสอบสวนจึึงมีีอำำนาจจัับผู้้ต้้องหา โดยไม่่ต้้องมีีหมายจัับตามที่่� ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า ให้้อำำ นาจไว้้แต่่ต้้องปฏิิบััติิไปตามขั้้�นตอน และหลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้อง หากคดีีอยู่่ในอำำนาจศาลเยาวชนและครอบครััวหรืืออยู่่ในอำำนาจ ศาลแขวงก็ต้็ ้องนำำ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ หรืือ พ.ร.บ.จััดตั้้�งศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม มาประกอบการพิิจารณาด้้วย หากหลักัเกณฑ์์และขั้้�นตอนตามกฎหมายเฉพาะมีีความแตกต่่างกับ ป ั.วิิอาญา ก็็ต้้องถืือตามกฎหมายเฉพาะนั้้�น การจัับในคดีีที่�อ่ยู่่ในอำำนาจศาลเยาวชนและครอบครััว ปรากฏอยู่่ในมาตรา ๗๑ แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ ให้้พนักังานสอบสวน ดำำเนิินการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ โดยอนุุโลม

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน Police Investigation Manual 132 การจัับในคดีีที่่�อยู่่ในอำำนาจศาลแขวง ปรากฏอยู่่ในมาตรา ๘ วรรคห้้า แห่่ง พ.ร.บ.จััดตั้้�ง ศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ให้้ดำำเนิินการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า ส่่วนการจัับในคดีีที่่�อยู่่อำำนาจศาลทหาร ปรากฏอยู่่ในมาตรา ๔๕ แห่่ง พ.ร.บ.ธรรมนููญ ศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิมวิิธีีพิิจารณาความอาญาทหาร ให้้นำำกฎหมาย กฎและข้้อบัังคับั ซึ่่�งออกตามกฎหมายฝ่่ายทหารมาใช้้บัังคับ ถ้ั ้าไม่มี่ ีกฎหมาย กฎและข้้อบัังคับัฝ่่ายทหารก็็ให้นำ้ ำ ป.วิิอาญา มาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลม และในการสอบสวนผู้้ต้้องหาที่่�อยู่่ในอำำนาจศาลทหาร ตามมาตรา ๔๗ ปกติิ นายทหารพระธรรมนููญหรืืออััยการทหารมีอำีำนาจทำำการสอบสวนคดีีอาญาทั้้�งปวงซึ่่�งอยู่่ในอำำนาจศาลทหาร แต่่ไม่่ตััดอำำนาจของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญาและตามมาตรา ๔๗ วรรคสองแห่่ง พ.ร.บ.ธรรมนููญ ศาลทหารฯ วางหลัักเกณฑ์์ว่่าการสอบสวนดัังกล่่าวให้้ถืือว่่าเป็็นการสอบสวนตาม ป.วิิอาญาด้้วย ซึ่่�งเรื่่�อง การจัับของพนัักงานสอบสวนไม่่ได้้กล่่าวไว้้ใน พ.ร.บ.ธรรมนููญศาลทหารฯ โดยตรง พนัักงานสอบสวน ฝ่่ายตำำรวจจึึงมีีอำำนาจจัับผู้้ต้้องหาที่่�อยู่่ในอำำนาจศาลทหารได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า เช่่นเดีียวกััน หลัักเกณฑ์์และขั้้�นตอนการจัับตามกฎหมาย โดยปกติกิารจับกุัมคุมขัุังนั้้�นเจ้้าพนักังานจะกระทำำมิิได้้เว้้นแต่่จะมีีหมายจับัหรืือคำำสั่่�งของศาลหรืือ จับตัามข้้อยกเว้้นของกฎหมาย การใช้อำ้ ำนาจจับขัองพนักังานสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า ถืือเป็็นการจัับของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งเป็็นข้้อยกเว้้นกฎหมาย จึึงต้้องดำำเนิินการโดยเจ้้าพนัักงานผู้้มีีอำำนาจ และภายใต้้ขอบเขตตามที่่�กฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์และขั้้�นตอนการปฏิิบััติิไว้้โดยเคร่่งครััด หากปฏิิบััติิ ข้้ามขั้้�นตอนหรืือขาดขั้้�นตอนใดขั้้�นตอนหนึ่่�ง การจัับนั้้�นย่่อมไม่่ชอบตามกฎหมาย มีีข้้อพิิจารณา ดัังนี้้� (๑) ผู้้ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ที่ป่�รากฏตััวต่่อหน้้าพนักังานสอบสวนนั้้�น เป็็นผู้้ต้้องหาที่่� ยัังไม่มี่ ีหมายจับัหรืือคำำสั่่�งของศาลและคดีมีีพยานหลักัฐานตามสมควร พนักังานสอบสวนจึึงแจ้้งข้้อหาและ การแจ้้งข้้อหาให้ปฏิ้บัิติัิให้้ครบถ้้วนด้้วยให้้พนักังานสอบสวน ถามชื่่�อตััว ชื่่�อรอง ชื่่�อสกุุล สััญชาติ บิิดามารดา อายุุอาชีีพ ที่่�อยู่่ ที่่�เกิิดและแจ้้งให้ท้ราบถึึงข้้อเท็็จจริิงเกี่่�ยวกับกัารกระทำำที่กล่่�่าวหาว่่าผู้้ต้้องหาได้ก้ระทำำผิิด แล้้วจึึงแจ้้งข้้อหาให้้ทราบ โดยการแจ้้งข้้อหาจะต้้องมีีหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้้นั้้�นน่่าจะได้้กระทำำผิิด ตามข้้อหานั้้�น (๒) ต้้องพิิจารณาว่่าหลัังจากที่่�แจ้้งข้้อหาแล้้ว มีีเหตุุที่่�จะออกหมายขัังผู้้นั้้�นตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๑ หรืือไม่่ (๓) การพิิจารณาเหตุุตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๑ ให้้นำำเหตุุในการออกหมายจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ มาใช้บั้ ังคับัโดยอนุุโลม กล่่าวคืือเมื่่�อมีีเหตุอัุันควรเชื่่�อว่่าผู้้ต้้องหานั้้�นจะหลบหนีีหรืือจะไปยุ่่งเหยิิง กัับพยานหลัักฐานหรืือก่่อเหตุุอัันตรายประการอื่่�นหรืือบุุคคลนั้้�นไม่่มีีที่่�อยู่่เป็็นหลัักแหล่่งหรืือไม่่มาตาม หมายเรีียกหรืือตามนััดโดยไม่่มีีข้้อแก้้ตััวอัันควร ซึ่่�งเป็็นข้้อสัันนิิษฐานว่่าบุุคคลนั้้�นจะหลบหนีี (๔) หากมีีเหตุุตาม (๓) พนัักงานสอบสวนจึึงมีีอำำนาจสั่่�งให้้ผู้้ต้้องหาไปศาลเพื่่�อออกหมายขััง โดยทัันทีี (๕) ถ้้าตาม (๔) ขณะนั้้�นเป็็นเวลาที่่�ศาลปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำำการ ให้้พนัักงานสอบสวนสั่่�งให้้ ผู้้ต้้องหาไปศาลในโอกาสแรกที่่�ศาลเปิิดทำำการ (๖) กรณีีการขอหมายขััง ให้้นำำมาตรา ๘๗ แห่่ง ป.วิิอาญา มาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลม (๗) ต้้องเป็็นกรณีีที่ผู้่�้ต้้องหาฝ่่าฝืืนไม่ปฏิ่บัิติัติามคำำสั่่�งของพนักังานสอบสวนในการที่่�จะไม่่ไปศาล เสีียก่่อน พนัักงานสอบสวนจึึงจะมีีอำำนาจจัับผู้้ต้้องหานั้้�นได้้โดยถืือว่่าเป็็นกรณีีจำำ เป็็นเร่่งด่่วนที่่�จะจัับ ผู้้ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจัับ