เครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีน

หลกั สูตรชา่ งเกษตรทอ้ งถ่นิ ระดบั 1
เครื่องยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลีน

โดย นายชัยยะ แซเ่ ฮง

วทิ ยาลยั สารพัดชา่ งสุราษฎร์ธานี

เครื่องยนต์เล็กเป็นเครื่องยนต์ที่มีสูบเดียวขนาดไม่เกิน 10
แรงม้า มีชนิดแบบสูบตรง และชนิด แบบสูบเอียง เคร่ืองยนต์
เล็กท่ีมีขายอยู่ตามท้องตลาดโดยทั่วไปจะใช้งานเก่ียวกับด้าน
การเกษตรเป็น ส่วนใหญ่ เป็นเครื่องยนต์ที่นาเข้ามาผลิตใน
ประเทศไทย

ประเภทของเครือ่ งยนตเ์ ลก็

มีทั้งแบบใช้น้ามันเบนซิน ใช้น้ามันแก๊สโซฮอล์
ใช้น้ามันดีเซล เป็นเช้ือเพลิง เครื่องยนต์เล็กมี
หลายยีห่ อ้ เชน่ ฮอนดา้ คูโบต้า ยนั ม่าร

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนต์เลก็ แกส๊ โซลีน

เสื้อสูบ (Cylinder Block) เส้ือสูบเป็นที่อยู่
ของปลอกสูบ เพลาข้อเหวี่ยง ลูกสูบ ก้านสูบ
และระบบต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้อง เส้ือสูบทาจาก
เหล็กหล่อเนื้อกราไฟต์เกร็ด ภายในเสื้อสูบจะทา
เป็น ช่องทางเดินของน้าหล่อเย็นและห้องเพลา
ข้อเหวี่ยง ส่วนบนเส้ือสูบจะเป็นที่ติดต้ังหม้อน้า
และถังน้ามัน เชอื้ เพลงิ

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลีน

ลูกสูบ (Piston) ลูกสูบทาหน้าท่ีส่งถ่ายกาลังไป
ยังเพลาข้อเหว่ียง ลูกสูบจะรับแรงอัด ทาง
ด้านข้าง เน่ืองจากมุมโล้ของก้านสูบ ลูกสูบจะ
ปิดก้ันภายในกระบอกสูบกับห้องข้อเหวี่ยง แล้ว
ถ่ายเทความร้อนจากหัวลูกสูบไปยังช้ินส่วนอื่น
ตั ว ลู ก สู บ จ ะ ไ ด้ รั บ ก า ร ร ะ บ า ย ค ว า ม ร้ อ น ด้ ว ย
น้ามันเครื่อง วัสดุที่ใช้ในการทาลูกสูบส่วนมาก
จะทามาจากเหล็กหล่อ อลูมิเนียมหล่อ หรือ
อลูมิเนียมอัด ข้ึนรูป นอกจากนั้นยังมีพวก
เหลก็ กลา้ หลอ่ และเหล็กกล้าอัดขน้ึ รปู

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนต์เลก็ แก๊สโซลีน

แหวนลูกสูบ (Piston Ring) แหวนลูกสูบแบ่ง
อ อ ก เ ป็ น แ ห ว น อั ด แ ล ะ แ ห ว น น้ า มั น ส า ห รั บ
เคร่ืองยนต์ดีเซลจะมีแหวนอัดอยู่ 2-3 ตัว ซ่ึงจะ
อยทู่ างดา้ นบนของลูกสูบ และแหวนน้ามันจะอยู่
ทางด้านกระโปรงลกู สูบ

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนตเ์ ลก็ แก๊สโซลีน

ฝาสูบ (Cylinder Head) เป็นส่วนที่อย่ดู ้านบน
ของเรอื นสูบของเคร่ืองยนต์ ฝาสูบเป็น ส่วนท่ีทา
ให้เกิดห้องเผาไหม้ด้วย ฝาสูบถูกขันยึดติดกับ
เรือนสูบด้วยน็อต โดยมีปะเก็นฝาสูบคั่นอยู่ตรง
กลาง เพื่อป้องกันก๊าซออกจากห้องเผาไหม้และ
น้าร่ัวเขา้ ไปในหอ้ งเผาไหม้

สว่ นประกอบหลักของเครือ่ งยนต์เลก็ แกส๊ โซลีน

ลิ้น (Valve) ลิ้นของเครื่องยนต์ทาหน้าท่ีเปิด
และปิดช่องไอดีและไอเสีย เพ่ือควบคุมการ
บรรจุไอดีและขับไล่ก๊าซไอเสียของเครื่องยนต์
4 จังหวะ ลิ้นมชี อ่ื เรียกตามการทางาน

สว่ นประกอบหลกั ของเครือ่ งยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลีน

ก้านสูบ (Connecting Rod)เชื่อมต่อระหว่าง
เพลาข้อเหวี่ยงกับลูกสูบ และยังทาหน้าท่ีเป็นตัว
ส่งถ่ายกาลังที่เกิดจากการเผาไหม้ ภายใน
กระบอกสูบส่งต่อไปให้กับเพลาข้อเหวี่ยง และจะ
รับแรงขับจากเพลาข้อเหวี่ยงไปทาให้ลูกสูบเกิด
การเคลื่อนที่ข้ึนลงตามจังหวะการหมุนของเพลา
ข้อเหวี่ยง และยังเป็นทางผ่าน ของน้ามัน
เครื่องชว่ ยใน

สว่ นประกอบหลกั ของเครือ่ งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลีน

เพลาข้อเหวี่ยง ( Crankshaft) เพลาข้อ
เหวย่ี งจะเป็นตัวรับและถ่ายทอดกาลัง และ
ยังเป็นตัวทาหน้าท่ีเปลี่ยนทิศทางการ
เคลอื่ นทข่ี ึ้นลงของลูกสูบและก้านสูบ เพลา
ข้อเหวี่ยงต้องทนต่อแรง กระแทกและ
แรงบิดที่เกิดขึ้นสูงได้จึงต้องทาด้วยเหล็ก
คาร์บอนตีอัดขึ้นรูป แล้วนามาแปรรูปผิว
เพลา

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนต์เลก็ แกส๊ โซลีน

เพลาลูกเบ้ียว ( Camshaft) เพลาลูกเบ้ียว
มหี น้าทท่ี าใหล้ ิ้นเปดิ และปิดได้ตามจังหวะ
การทางานของเคร่ืองยนต์ เพลาลูกเบี้ยวจะ
ทาจากเหล็กกล้าตีข้ึนรูป แล้วแปรรูปผิว
สว่ นทเ่ี ป็นลูกเบยี้ ว

สว่ นประกอบหลกั ของเครื่องยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีน

ล้อช่วยแรง (Flywheel) ล้อช่วยแรงของ
เคร่ืองยนต์เล็กจะมขี นาดใหญ่ จะเปน็ ตวั สะสม
แรงเฉื่อยของเครื่องยนต์ในจังหวะงาน เพ่ือ
ต้องการเอากาลังท่ีสะสมไว้ช่วยในการหมุน
เพลาข้อเหว่ียงในจังหวะต่อไป ซ่ึงจะทาให้
เครอื่ งยนต์เดนิ เรียบ

สว่ นประกอบหลกั ของเครือ่ งยนตเ์ ล็กแก๊สโซลีน

หัวเทียน (Spark Plug) เป็นอุปกรณ์ที่ให้
ประกายไฟฟ้า สาหรับจุดระเบิด ส่วนผสมไอดี
ของเคร่ืองยนต์แก๊สโซลีน หัวเทียนเป็นอุปกรณ์
ที่รับภาระหนักภายใต้ความกดดันสูงถึง 200-
800 ปอนด/์ ตารางนิ้ว และภายใตอ้ ุณหภูมิสูงถึง
2,000 – 2,500 C

สว่ นประกอบหลักของเครือ่ งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลีน

คอยล์จุดระเบิด ( Ignition Coil) มีหน้าท่ีสร้าง
แรงดันไฟฟ้า แรงดันสงู ทเ่ี กดิ จากการ
เหนี่ยวนาระหวา่ งขดลวด 2 ขด คอื ขดลวดปฐม
ภูมิและขดลวดทุติยภูมิประมาณ 25,000 –
30,000 โวลต์ ส่งไปยังหัวเทียน เพ่ือจุดประกาย
ไฟ

หลกั การทางานของเครือ่ งยนตเ์ ล็กแกส๊ โซลีน 4 จังหวะ

เครื่องยนต์ 4 จังหวะ การทางานใน 1 กลวัตรจะสมบูรณ์ได้เม่ือลูกสูบเคลื่อน
ตวั ข้ึนจากจุดศูนย์ตายบน (TDC) และจุดศูนย์ตายล่าง (BDC) เพ่ือทางานใน
จงั หวะดดู จงั หวะอดั จงั หวะระเบิด และจังหวะคาย เพลาข้อเหวี่ยงจะหมุน 2
รอบ และเพลาลูกเบย้ี วจะหมุน 1 รอบ

หลักการทางานของเครือ่ งยนต์เลก็ แกส๊ โซลีน 4 จังหวะ

ตำแหน่งที่ลูกสบู เคลื่อนทีข่ ึ้นสูงสดุ ภำยในกระบอกสูบเรยี กว่ำ จดุ ศนู ย์
ตายบน (top dead center หรือ TDC) และตำแหน่งที่ลกู สูบเคลือ่ นที่
ลงต่ำสุดเรียกว่ำ จดุ ศูนยต์ ายล่าง (bottom dead center หรือ BDC)

หลักการทางานของเครื่องยนต์เลก็ แกส๊ โซลีน 4 จังหวะ

จังหวะดดู (Suction Stroke) จงั หวะนี้
ลกู สบู จะเคลือ่ นที่ลงจำกศนู ยต์ ำยบน
(TDC) ลิน้ ไอดีจะเปิดและลิน้ ไอเสียปิด
สนิท ไอดีจะถูกดูดเข้ำกระบอกสูบเมื่อ
ลกู สูบเคลือ่ นทีล่ งสู่จดุ ศนู ยต์ ำยล่ำง (BDC)
แรงดันภำยในกระบอกสูบจะเริม่ ลด
น้อยลงกวำ่ แรงดนั บรรยำกำศ ทำให้ไอดี
ถกู ดูดเข้ำกระบอกสูบจนเตม็ ลิน้ ไอดีจะ
ยังคงเปิดไปจนกระทัง่ เพลำข้อเหวี่ยงหมุน
เลยผ่ำนจดุ ศูนยต์ ำยล่ำงไป 44 องศำ

หลกั การทางานของเครื่องยนตเ์ ลก็ แกส๊ โซลีน 4 จงั หวะ

จังหวะอดั (Compression Stroke)
ภำยหลังจำกจังหวะดูดสิ้นสดุ ลง ลิ้น
ไอดีจะปิดลงภำยหลงั จำกเพลำข้อ
เหวีย่ งหมนุ เลยจดุ ศนู ยต์ ำยล่ำงไป
44 องศำ ด้วยกลไกกำรทำงำนของ
ลิน้ ลกู สบู จะเคลือ่ นที่จำกจุดศนู ย์
ตำยล่ำงขึ้นสู่จดุ ศูนยต์ ำยบน ไอดีจะ
ถูกอัดตวั ให้มีปรมิ ำตรนอ้ ยลง ทำให้
เกิดกำลงั ดนั และอณุ หภมู สิ ูงขนึ้

หลักการทางานของเครือ่ งยนต์เล็กแกส๊ โซลีน 4 จังหวะ

จังหวะระเบิดหรือจังหวะกาลัง (Power
Stroke) ก่อนท่ีลูกสูบจะเคลื่อนท่ีขึ้นถึงจุด
ศูนย์บน (TDC) หัวเทียนจะจุดประกำยไฟ
เผำไหม้ไอดี ไอดีเมื่อถูกเผำไหม้จะเกิดกำร
ลุกไหม้ขึ้นอย่ำงรวดเร็ว เกิดแรงดันให้
ลูกสูบเคลื่อนท่ีลงสู่จุดศูนย์ตำยล่ำงอย่ำง
รุนแรง เกิดกำลังงำนขับเคลื่อนเครื่องยนต์
ซึ่งจังหวะนี้ ลิ้นไอเสียจะเร่ิมเปิดก่อนเมื่อ
ลูกสูบจะเลื่อนถึงจุดศูนย์ตำยล่ำง 48
องศำ

หลักการทางานของเครื่องยนต์เล็กแก๊สโซลีน 4 จงั หวะ

จงั หวะคาย (Exhaust Stroke) เมื่อ
สิ้นสุดกำรทำงำนของจังหวะกำลงั ลิ้น
ไอเสียจะถกู เปิดด้วยกลไกกำรทำงำน
ของลิน้ ลกู สบู จะเคลือ่ นทีจ่ ำกจุดศูนย์
ตำยล่ำงขึ้นสู่จดุ ศนู ยต์ ำยบนเพือ่ ขบั ไล่
แก๊สไอเสียท่เี กิดจำกกำรเผำไหม้
ออกไปจำกกระบอกสบู ลิ้นไอเสียจะ
ปิดเมือ่ ลกู สบู อยู่ในตำแหน่งจุดศูนย์ตำย
บนหรือเพลำข้อเหวี่ยงหมุนเคลื่อนเลย
จุดศนู ย์ตำยบนไปประมำณ 10 องศำ