4.เทคนิคการจัดการแสดง

เอกสารประกอบการเรียน
วชิ า นาฏศลิ ป์

เรอ่ื ง เทคนิคการจัดการแสดง

โดย นางสาวพมิ พ์วดี จันทรโกศล
ครูชำนาญการพิเศษ

โรงเรียนเบจญมราชรังสฤษฎิ์
สำนักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๖

เทคนคิ การจดั การแสดง

เทคนคิ การจัดการแสดงมคี วามสำคัญท่จี ะทำให้การแสดงนัน้ สมบรู ณ์และมีความสมจรงิ มากขึ้น อีกทั้ง
เป็นการช่วยเสรมิ สร้างจนิ ตนาการใหก้ บั ผูช้ ม ซึ่งเทคนิคในการจดั การแสดง ประกอบดว้ ยฉาก

พจนานกุ รมฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหค้ วามหมายของฉาก ไวว้ า่
“ฉาก คอื เคร่ืองบงั หรือเคร่อื งกนั้ มีหลายชนิด ใช้ตัง้ แขวนหรือพับได้ เคร่ืองประกอบเวทลี ะครเพอื่ ให้ดู
สมจรงิ ตามเนอ้ื เร่ือง เช่น ฉากป่า ฉากเมือง”

ที่มาภาพ: http://www.loveisajourneythailand.com/kaan-show/

สารานกุ รมไทยฉบับราชบัณฑติ ยสถาน เล่ม 10 หนา้ 5890 ได้ให้ความหมายของฉาก วา่ “ฉาก
หมายถงึ ภาพพื้นหลังสาหรับประกอบการแสดงต่างๆ เพือ่ ส่งเสริมการแสดงให้เกิดอารมณม์ ากขน้ึ ภาพพน้ื หลงั
ที่เรียกวา่ ฉากนจ้ี ะเขียนบนผืนผ้าหรือกระดาษ หรือจะเปน็ ภาพนนู เป็นแผงเปน็ สว่ นกลมรอบตัวอยา่ งของจรงิ ก็
ได้” แต่ภาพพื้นหลงั ซึง่ เขียนไวท้ างด้านซา้ ยและขวาของการแสดงโขนหน้าจอ ซ่ึงเขยี นเปน็ ภาพพลับพลาด้าน
หนึง่ ภาพปราสาทราชวงั ด้านหน่ึง ไมเ่ รยี กว่า ฉาก แตห่ ากเรียกรวมว่า จอ เพราะมกี ำเนดิ มาจากจอหนงั ใหญ่

สรปุ ไดว้ ่าฉาก คือ ภาพท่ีใช้ประกอบในการแสดง ท่ชี ว่ ยในการสร้างอารมณ์และทำใหก้ ารแสดงนนั้ ดู
สมจริงและมีความสมบรู ณ์มากย่ิงขึ้น

ฉากที่ใชป้ ระกอบในการแสดงแบ่งออกเปน็ 2 แบบ คือ
1) แบบแขวน คือ การวาดฉากลงบนผา้ เป็นสถานทต่ี ามเนอ้ื เรือ่ งท่ีแสดงแลว้ ขงึ เอาไวด้ ้านหลงั สุด
ของเวที เชน่ ฉากลิเก เป็นตน้ จะเปลยี่ นฉากโดยการม้วนฉากข้ึนไปไวด้ า้ นบนแล้วเปล่ียนฉากใหมล่ งมาแทน
เป็นการเปลี่ยนฉากตามเน้อื เรอื่ งซงึ่ สามารถทำได้งา่ ย สะดวก และรวดเร็ว

ทีม่ าภาพ : https://phetchaburideejung.com/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%81/

2) แบบตง้ั การวาดภาพลงบนแผงหลายๆ ชิ้น แล้วนำมาประกอบเขา้ ด้วยกนั นำขึน้ ต้งั บนเวทที ่แี สดง
เปน็ ฉากละครตามเน้อื เรือ่ ง หรอื อาจจะใช้อปุ กรณ์จรงิ เชน่ ตน้ ไม้ โต๊ะ เกา้ อ้ี แจกนั เปน็ ตน้ นำมาจัดเปน็ ฉาก
ประกอบในการแสดง เพื่อให้มคี วามสอดคล้องกับเรื่องทแ่ี สดง เช่น การจัดฉากประกอบละครโทรทัศน์ เปน็ ต้น

ที่มาภาพ : https://www.butheatrecompany.com/service.html

ฉากแขวน (ฉากลเิ ก) ฉากต้งั
ฉากเปน็ องคป์ ระกอบทช่ี ่วยให้การแสดงนั้นดูสมจรงิ เพราะฉากเป็นการจำลองสถานที่ ตามเน้อื เร่ือง
ทำให้ผูช้ มมองเหน็ ภาพเหตุการณ์ตา่ งๆ ในการแสดงละครไดช้ ดั เจน เกิดความสนกุ สนานเพลิดเพลินและมี
อารมณ์รว่ มไปกับการแสดง ฉากที่ใช้ในการแสดงละครอาจจะเป็นการสรา้ งฉากทเ่ี กิดจากนามธรรมให้เกิดเป็น
รูปธรรม เชน่ ฉากละครแบบจนิ ตนาการ ฉากสรรค์ ฉากนรก เป็นตน้ ตามที่ผูเ้ ขียนบทละครไดส้ รา้ งจนิ ตนาการ
ขน้ึ ทำให้การแสดง ละครเรื่องนั้นมคี วามสมบูรณ์มากข้นึ สงิ่ ทส่ี ำคัญทสี่ ุดในการสรา้ งฉากท่ีผู้สร้างจะต้อง

คำนึงถงึ คอื ต้องเลือกฉากให้ เหมาะสมกบั เหตุการณต์ า่ งๆ ในเร่อื ง อกี ทัง้ ยังตอ้ งมคี วามชดั เจนและสอดคลอ้ ง
กับเน้ือเร่อื งที่แสดง

การออกแบบฉากประกอบในการแสดงสามารถแบง่ ฉากเปน็ 6 แบบ ดงั น้ี
1) ฉากแบบบังคบั คอื การสรา้ งฉากเพียงฉากเดียวแตส่ ามารถใชแ้ สดงได้ทกุ เรือ่ ง เพราะถือวา่ ฉากเปน็
เพยี งตัวแบง่ ระหว่างสว่ นเวทกี บั หลงั เวทเี ท่านนั้ ซง่ึ ฉากแบบบงั คบั นี้ถือกำเนิดมาจากฉากละครแบบโรมนั

ทีม่ าภาพ : http://th.gofreedownload.net/free-vector/vector-

2) ฉากแบบสมจริง คือ ฉาmกisทc/สี่ goรrา้geงoขu้ึนs-cตuาrtมaiสn-ภofา-rพedค-vวeาctมorเ-ป20น็ 87จ0ร8ิง/#.ตYNรXงxตaKา8มzเbหDcตุการณ์ และยคุ สมยั ของเรอ่ื ง
เพ่ือใหเ้ หมอื นจริงมากท่ีสุด เชน่ ฉากประกอบละครท่แี สดงในโรงละครแห่งชาติ

ทีม่ าภาพ : Facebook IMAGE MAGAZINE

3) ฉากบรรยากาศ คือ การสรา้ งฉากทีอ่ าศัยแสงสีสร้างบรรยากาศตามเนอื้ เรื่อง

ทมี่ าภาพ : https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=aumteerama&month=11-
2017&date=23&group=41&gblog=32

4) ฉากแบบสัญลักษณ์ คอื การสรา้ งฉากท่ีให้ผู้ชมสร้างจนิ ตนาการประกอบไปด้วย เช่น ฉากห้องนอน
นำเอาเตยี งนอนมาต้ังประกอบฉากแล้วให้ผ้ชู มใช้จนิ ตนาการวา่ เปน็ หอ้ งนอน

ทีม่ าภาพ : https://med.mahidol.ac.th/th/news/events/03072018-1403-th

5) ฉากแบบนามธรรม (เกินความจรงิ ) คือ การสร้างฉากทเี่ กดิ ขนึ้ มาจากความรู้สึกประทับใจในส่งิ ที่ได้
พบเจอ อาจสรา้ งเกินความเป็นจรงิ หรอื สร้างในสิ่งทีไ่ ม่เคยมผี ใู้ ดได้พบเหน็ มาก่อน

ท่ีมาภาพ : http://www.musicandartmag.com/2875/

6) ฉากแบบจินตนาการ เป็นฉากทส่ี ร้างจากความรู้สกึ หรือจินตนาการของผเู้ ขยี นบทละคร ตามเน้ือเรอื่ ง
เปน็ ส่ิงทไ่ี มม่ จี รงิ เช่น นรก สวรรค์ บาดาล เป็นต้น ซ่งึ เป็นการสรา้ งมาจากจินตนาการไม่เหมอื นกับของจรงิ แต่
ผู้ชมสามารถรู้และมคี วามเข้าใจคล้อยตามแสง สี เสยี ง

ท่ีมาภาพ : https://www.thongteaw.com/Tour/Siam_Niramit.html

แสง สี ทใี่ ช้ในการแสดงละครนั้นเปน็ การชว่ ยเน้นและเพมิ่ ความร้สู กึ ให้ผชู้ มเกิดจนิ ตนาการท่ดี ูสมจริง
ทำให้เกิดอารมณค์ วามรสู้ กึ ตา่ งๆ และแสง สี ยังช่วยเสรมิ สีของเครื่องแตง่ กายและฉากใหเ้ กิดความสวยงาม ดู

กลมกลนื ไม่แข็ง อทิ ธพิ ลของแสง สี นั้นมผี ลตอ่ อารมณแ์ ละความรู้สกึ ต่างๆ เชน่
- แสงสนี ้ำเงิน ให้ความรูส้ ึกถงึ เวลากลางคนื รุง่ เช้า หรืออารมณ์เศรา้

- แสงสีเหลือง ให้ความรสู้ กึ สดชืน่ รื่นเรงิ เบกิ บานใจ
- แสงสีแดง ใหค้ วามรู้สึกสง่า รอ้ นแรง ยง่ิ ใหญ่

การใช้แสงสใี นการแสดงละคร

1. การใช้แสงสใี นการสรา้ งบรรยากาศแสงสีมสี ว่ นช่วยในการสรา้ งบรรยากาศของละครการใช้แสงสมี ี

ดังน้ี

1) แสงสีเหลอื งอ่อน แสดงบรรยากาศในเวลาเช้ามืด

2) แสงสเี หลอื ง แสดงบรรยากาศในเวลาเช้า

3) แสงสีส้มออ่ น แสดงบรรยากาศในเวลาสาย

4) แสงสีขาว แสดงบรรยากาศในเวลากลางวัน

5) แสงสีชมพู แสดงบรรยากาศแสง ในเวลาบ่าย

6) แสงสีม่วงแดง แสดงบรรยากาศเวลาเย็น

7) แสงสมี ่วงน้าเงนิ แสดงบรรยากาศเวลาค่ำ

8) แสงสีนา้ เงิน แสดงบรรยากาศในเวลากลางคนื

9) แสงสเี ขียว แสดงบรรยากาศในเวลากลางคืนเดือนหงาย

2.การใช้แสง สใี นการสร้างอารมณ์ การกำหนดแสง สี มีส่วนชว่ ยในการสร้างอารมณ์ของการแสดง

เช่น อารมณ์โกรธจะใช้แสงสีแดง อารมณ์เศรา้ เสยี ใจจะใช้แสงสนี ้าเงนิ อารมณต์ ื่นเต้น จะใช้แสงสีส้ม อารมณ์

รกั จะใชแ้ สงสเี ขียว เปน็ ต้น

นอกจากเทคนิคแสงสีแลว้ เทคนคิ การใช้เสียงแบบต่างๆ ประกอบการแสดงจะชว่ ยสร้างบรรยากาศ

ทำใหก้ ารแสดงละครดูสมจรงิ ตวั อยา่ งการทำเทคนิคให้เกดิ เสียงประกอบการแสดง เช่น เสยี งฟ้าผ่า ใชแ้ ผ่น

สังกะสีตีกับไม้ เสียงรถไฟใชก้ ระดาษทราย 2 แผน่ ถูกัน เป็นตน้

ที่มาภาพ : https://www.catdumb.com/old/?p=583459

ส่ิงตา่ งๆเหลา่ นี้จึงมาความสำคญั อยา่ งยิง่ เพราะช่วยในการสร้างบรรยากาศและความ สมจริงให้กบั
การแสดง

เครือ่ งแต่งกาย
เครอื่ งแตง่ กายท่ใี ช้ประกอบในการแสดงละคร หมายความรวมถึงเคร่ืองประดับศรี ษะ เสือ้ ผ้าและ
เครอ่ื งประดบั รา่ งกาย มีความสำคัญในการบ่งบอกถึงบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร สถานภาพอาชีพของตัวละคร
ยุคสมัยในการแสดงละคร เปน็ ต้น การออกแบบเครื่องแต่งกายจะตอ้ งคำนึงถงึ องคป์ ระกอบดงั กล่าว โดย
ออกแบบเคร่ืองแต่งกายให้เหมาะสมสอดคลอ้ งกบั ฉาก แสงสี

ที่มาภาพ : https://www.catdumb.com/old/?p=583459

หนังสืออา้ งองิ

ดุษฎี มีปอ้ ม , นลิ วรรณ ถมังรักษส์ ัตว์ คู่มือการสอน เพือ่ ครผู ้สู อน ดนตรี – นาฏศิลป์ ม.5 วฒั นา
พานิช หน้า 49

อรวรรณ ชมวัฒนา , วรี ์สดุ า บนุ นา หนังสอื เรียน รายวิชาพนื้ ฐาน นาฏศิลป์ ชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 4-6
สถาบนั พฒั นาคุณภาพวิชาการ (พว.) หนา้ 99

https://www.catdumb.com/old/?p=583459
https://www.catdumb.com/old/?p=583459
https://www.thongteaw.com/Tour/Siam_Niramit.html
http://www.musicandartmag.com/2875/
https://med.mahidol.ac.th/th/news/events/03072018-1403-th