แผนการจัดการเรียนรู้

51 ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 3. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุอุปกรณ์ - แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล ก ิ จ ก ร ร ม -พ ฤ ต ิ ก ร ร ม ที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง ลักษณะของดาวเคราะห์ และ ลักษณะของดาวฤกษ์ (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินการสืบสอบข้อมูล (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน - พฤติกรรมระดับ คุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ - ผลงานผ่านร้อยละ 60 ขึ้นไป 3. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียน ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 7. กิจกรรมเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………… ………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……………

52 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ (รายวิชาวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา 15101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 วัฏจักร บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว เวลา 9 ชั่วโมง เรื่อง จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า เวลา 2 ชั่วโมง สอนวันที่........................... เดือน……………………………………… ปี พ.ศ…………………..… ************************************************************************************************** 1. สาระ/มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด (พื้นฐาน) ผลการเรียนรู้ (หลักสูตรท้องถิ่น ถ้ามี) สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและการ ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีอวกาศ ตัวชี้วัด ว 3.1 ป.5/1 เปรียบเทียบความแตกต่างของดาวเคราะห์และดาวฤกษ์จากแบบจำลอง 2. สาระสำคัญ ดาวฤกษ์เป็นแหล่งกำเนิดแสงจึงสามารถมองเห็นได้ ส่วนดาวเคราะห์ไม่ใช่แหล่งกำเนิดแสง แต่ สามารถมองเห็นได้ เนื่องจากแสงจากดวงอาทิตย์ตกกระทบดาวเคราะห์แล้วสะท้อนเข้าสู่ตา 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ (Knowledge) 1. ระบุลักษณะของดาวฤกษ์และดาวเคราะห์ได้ (K) ทักษะกระบวนการ (Practice) 2. ปฏิบัติกิจกรรม จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและรับผิดชอบได้ (P) 3. สร้างแบบจำลองเพื่อเปรียบเทียบลักษณะของดาวฤกษ์และดาวเคราะห์ได้ (P) 4. เปรียบเทียบความแตกต่างของดาวเคราะห์กับดาวฤกษ์ได้ (P) เจตคติ (Attitude) 5. มีความมุ่งมั่นและรับผิดชอบ (A) 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 1. นักเรียนสังเกต เข็มทิศ และภาพ ดาวบนท้องฟ้า ที่ติดบนกระดาน ร่วมกันสนทนาทบทวนความรู้ เกี่ยวกับดาวบนท้องฟ้า โดยร่วมกันตอบคำถามสำคัญกระตุ้นความคิด ดังนี้ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • •

53 ดาวบนท้องฟ้า 1.1 ดาวบนท้องฟ้าแบ่งเป็นกี่ประเภท แต่ละประเภทแตกต่างกันอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ดาวแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ดาวฤกษ์ และดาวเคราะห์ ดาวฤกษ์ เป็นดาวที่มี แสงสว่างในตัวเอง ส่วนดาวเคราะห์ เป็นดาวที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง) 1.2 ถ้าต้องการทราบตำแหน่ง หรือทิศทางของดาวที่สนใจ ต้องใช้อุปกรณ์หรือเครื่องมือ ชนิดใดช่วยในการค้นหาตำแหน่ง (ตัวอย่างคำตอบ เข็มทิศ) 2. นักเรียนร่วมกันคาดคะเนคำตอบ 3. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน คละเพศ และคละนักเรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อน (หรือจะแบ่งกลุ่มด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติมได้) โดยแต่ละกลุ่มร่วมกันศึกษาวิธีทำและปฏิบัติกิจกรรมที่ 6.1 เรื่อง จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า ในใบงานที่ 26 ตามขั้นตอน ดังนี้ 3.1 ทบทวนบทบาทหน้าที่ของสมาชิกในกลุ่มว่าต้องทำหน้าที่อย่างไรบ้างในการดำเนินการด้วย กระบวนการทำงานกลุ่ม เช่น หัวหน้ากลุ่ม มีหน้าที่ .......................ผู้จดบันทึก มีหน้าที่......................... ผู้เสนอรายงาน มีหน้าที่ ..................... อื่น ๆ ......................... 3.2 ตรวจสอบความพร้อมของสื่อ วัสดุอุปกรณ์ สำหรับการปฏิบัติกิจกรรมว่าครบถ้วนเหมาะสมที่ จะใช้ในการปฏิบัติกิจกรรมเพียงใด 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มอ่านและฟังอธิบายขั้นตอนวิธีทำกิจกรรมที่ 6.1 เรื่อง จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า ให้เข้าใจอย่างชัดเจน 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันแสดงความคิดเห็นก่อนทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถามก่อนทำ กิจกรรม ดังนี้

54 5.1 คำถามสำคัญในการทำกิจกรรมนี้คืออะไร (ดาวบนท้องฟ้าแบ่งเป็นกี่ประเภท แต่ละประเภทแตกต่างกันอย่างไร) 5.2 วัตถุบนท้องฟ้าตอนกลางคืน ได้แก่สิ่งใดบ้าง (ดวงจันทร์ ดาว ดาวตก ดาวหาง) 5.3 เพราะเหตุใดจึงต้องใช้เข็มทิศช่วยในการดูดาว (เพื่อชี้ตำแหน่งดาวเหนือเป็นจุดสังเกตหลัก) 5.4 พื้นที่เหมาะกับการดูดาวต้องมีลักษณะอย่างไร (ชานเมืองห่างไกลจากแสงรบกวนในเมือง พื้นที่โล่งกว้างมองเห็นเส้นขอบฟ้าชัดเจน) 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอย่างรวมพลังทำกิจกรรมที่ 6.1 เรื่อง จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า และบันทึก ผลการทำกิจกรรม ในใบงานที่ 26 7. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรมหน้าชั้นเรียน เพื่อตรวจสอบความถูกต้อง 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ และอภิปรายผลการทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถาม หลังทำกิจกรรม ดังนี้ 8.1 ดาวทั้งหมดที่นักเรียนวาดภาพและกำหนดเป็นรหัสดาวมีกี่ดวง (ตัวอย่างคำตอบ 7 ดวง) 8.2 ลักษณะใดของดาวที่นักเรียนสังเกตพบมากและน้อยที่สุดตามลำดับ (นวลนิ่งและระยิบระยับ) 8.3 นักเรียนใช้เกณฑ์ใดในการจัดประเภทดาว จัดจำแนกได้กี่ประเภท ประเภทใดบ้าง (ใช้เกณฑ์การกะพริบของแสง แบ่งได้ 2 ประเภท คือ ดาวที่กะพริบ แสงระยิบระยับกับดาวที่ส่อง แสงนวลนิ่ง) 8.4 ส ร ุ ป ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ด า ว แ ล ะ เ ก ณ ฑ ์ ใ น ก า ร จ ั ด จ ำ แ น ก ใ น ร ู ป ข อ ง ต า ร า ง ดาวที่กะพริบแสงระยิบระยับ ดาวที่ส่องแสงนวลนิ่ง B A C D F E G จากนั้นฝึกนักเรียนถามคำถามที่สงสัยด้วยการถามเพื่อน โดยไม่จำเป็นต้องถามครูอย่างเดียว 9. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปผลการทำกิจกรรมและสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกันเกี่ยวกับจัด กลุ่มดาวบนท้องฟ้าว่า ดาวบนท้องฟ้าแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ดาวฤกษ์และดาวเคราะห์ ดาวฤกษ์เป็นดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง มองเห็นเป็นดาวที่ส่องแสงกะพริบระยิบระยับ ส่วนดาวเคราะห์ เป็นดาวที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง แต่มองเห็นเป็นดาวที่มีแสงนวลนิ่ง เนื่องจาก แสงดวงอาทิตย์ตกกระทบที่ดาวเคราะห์ และสะท้อนเข้าสู่นัยน์ตา 10. ครูเชื่อมโยงความรู้ โดยเล่าเกี่ยวกับดาวบนท้องฟ้าในเวลากลางคืน ดาวฤกษ์ และดาวเคราะห์ ดังนี้ ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ( )

55 ถ้านักเรียนมองขึ้นไปบนท้องฟ้าในเวลากลางคืน นักเรียนจะเห็นดวงจันทร์และดาวต่าง ๆ มากมาย ถ้านักเรียนสังเกตให้ดีนักเรียนจะพบว่าดาวบนท้องฟ้ามี 2 ประเภท คือ 1. ดาวที่มองเห็นเหมือนกะพริบแสง เรียกว่า ดาวฤกษ์ เป็นดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง และอยู่ประจำที่ เช่น ดวงอาทิตย์ ดาวเหนือ 2. ดาวที่มองเห็นเป็นแสงสว่างนิ่ง เรียกว่า ดาวเคราะห์ เป็นดาวที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง และไม่อยู่ประจำที่ เช่น โลก ดาวศุกร์ ดาวเสาร์ 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันคิดคำสำคัญเกี่ยวกับลักษณะของดาวเคราะห์กับดาวฤกษ์ แล้วนักเรียน แต่ละคนนำคำเหล่านั้นมาวางแผน ออกแบบ และเขียนแผนภาพความคิดแบบเปรียบเทียบ ดาวเคราะห์กับดาว ฤกษ์ จัดทำเป็นชิ้นงาน (ตัวอย่างแผนภาพความคิด) แผนภาพความคิดแบบเปรียบเทียบ ดาวเคราะห์กับดาวฤกษ์ 2. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • ดาวฤกษ์เป็นแหล่งกำเนิดแสงจึงสามารถมองเห็นได้ ส่วนดาวเคราะห์ไม่ใช่แหล่งกำเนิดแสง แต่สามารถมองเห็นได้ เนื่องจากแสงจากดวงอาทิตย์ตกกระทบดาวเคราะห์แล้วสะท้อนเข้าสู่ตา 3. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอ โดยใช้แผนภาพความคิดแบบเปรียบเทียบ ดาวเคราะห์กับ ดาวฤกษ์ ประกอบการอธิบายหน้าชั้นเรียน เพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบและแก้ไขให้ถูกต้อง 4. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ(Applying and Constructing the Knowledge) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ดาวเคราะห์ ดาวฤกษ์ • แสงนวลนิ่ง • สีสันหลากหลาย • เปลี่ยนตำแหน่งไป ในแต่ละคืน จุดสว่างบน ท้องฟ้า ตอนกลางคืน • แสงระยิบระยับ • สีขาว • เกาะกลุ่มดาวตำแหน่ง ไม่เปลี่ยน ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

56 แบบแผน 5. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกผลงานที่ดีเด่น จัดแสดงที่ป้ายนิเทศหน้าชั้นเรียน เพื่อเป็น แหล่งการเรียนรู้ให้กับนักเรียนในโรงเรียน 6. นักเรียนตรวจสอบหรือประเมินขั้นตอนต่าง ๆ ที่เรียนมาในวันนี้มีจุดเด่น จุดบกพร่องอะไรบ้าง มี ความสงสัย ความอยากรู้อยากเห็นในเรื่องใด ให้ระบุ 7. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัวและสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้างสำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 5. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 1. ภาพ ดาวบนท้องฟ้า นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดเตรียม 2. ห น ั ง ส ื อ เ ร ี ย น ร า ย ว ิ ช า พ ื ้ น ฐ า น วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 3. ใบงานที่ 1 เรื่อง จัดกลุ่มดาวบนท้องฟ้า นักเรียนทำใบงาน ครูจัดหา 4. ใบกิจกรรม เรื่อง ดาวฤกษ์กับดาว เคราะห์ นักเรียนทำใบกิจกรรม ครูจัดหา 5. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุ/อุปกรณ์ 1. เข็มทิศหรืออุปกรณ์ที่ใช้บอกทิศ แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

57 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล ก ิ จ ก ร ร ม -พ ฤ ต ิ ก ร ร ม ที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง ลักษณะของดาวฤกษ์และดาว เคราะห์ (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินชิ้นงาน แผนภาพ ความคิดแบบเปรียบเทียบ ดาวเคราะห์กับดาวฤกษ์ (P) แบบประเมิน ประเมินชิ้นงาน ร้อยละ 60 ขึ้นไป 3. ประเมินการปฏิบัติการทำ กิจกรรม (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 4. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียนสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์

58 7. กิจกรรมเสนอแนะ นักเรียนลองทำกิจกรรมต่อไปนี้ วัสดุอุปกรณ์ เข็มทิศ 1 อัน วิธีทำ 1. สังเกตดาวบนท้องฟ้าทางทิศเหนือในเวลากลางคืนในคืนที่ท้องฟ้าโปร่ง 2. วาดภาพดาว และกำหนดรหัสดาวบนท้องฟ้า 3. สังเกตการกะพริบของแสง ความสว่าง และตำแหน่งของดาวบนท้องฟ้าในแต่ละคืน เป็นเวลา 7 วัน บันทึกผล 4. แต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรม 1. คำถามสำคัญในการทำกิจกรรมคืออะไร (สัตวบ์างชนิดมีโครงสร้างและลกัษณะที่เหมาะสมกบับริเวณที่อยู่อาศยัการปรับตวัเช่นน้ีมีผลดี ต่อสัตวช์นิดน้นัอยา่งไร) (ผลการดูดซบัน้า ของวสัดุแต่ละชนิด) 2. นักเรียนจะสังเกตดาวบนท้องฟ้าในเวลากลางคืนในสถานที่ใด (ตวัอยา่งคา ตอบ เคยพบ เช่น กิ้งก่าปรับสีตวัใหเ้หมือนกิ่งไมท้ี่มนัอาศยัอย)ู่ (ผลการดูดซบัน้า ของวสัดุแต่ละชนิด) กิจกรรม ดาวฤกษ์กับดาวเคราะห์ คำถามก่อนทำกิจกรรม

59 วัน/เดือน/ปีที่สังเกต สถานที่ รหัสดาว การกะพริบของแสง ความสว่าง สี ตำแหน่งบนท้องฟ้าในแต่ละ คืน บันทึกผลการทำกิจกรรม

60 1. ดาวทั้งหมดที่นักเรียนวาดภาพและกำหนดเป็นรหัสดาวมีกี่ดวง (เพื่อให้รอดพ้นจากการเป็ นเหยื่อ) 2. ลักษณะใดของดาวที่สังเกตพบมากที่สุด (เพื่อระบายความร้อนกับป้องกันความร้อนออกจากร่างกาย) 3. ถ้าต้องการจัดจำแนกดาว นักเรียนใช้เกณฑ์ใดในการจัดจำแนก และจัดจำแนกได้อย่างไร (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) 4. สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) คำถามหลังทำกิจกรรม จงทำกิจกรรมอย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและรับผิดชอบ

61 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ (รายวิชาวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา 15101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 วัฏจักร บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว เวลา 9 ชั่วโมง เรื่อง ตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดา เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่........................... เดือน……………………………………… ปี พ.ศ…………………..… ************************************************************************************************** 1. สาระ/มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด (พื้นฐาน) ผลการเรียนรู้ (หลักสูตรท้องถิ่น ถ้ามี) สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและการ ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีอวกาศ ตัวชี้วัด ว 3.1 ป.5/2 ใช้แผนที่ดาวระบุตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า และ อธิบายแบบรูปเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในรอบปี 2. สาระสำคัญ การหมุนรอบตัวเองของโลกไปทางทิศตะวันออก ทำให้เรามองเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกใน ตอนเช้า และค่อย ๆ เคลื่อนที่เป็นรูปครึ่งวงกลมบนท้องฟ้าจนตกลงตรงเส้นขอบฟ้าทางทิศตะวันตกในตอนเย็น เรียกว่า เส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ การมองเห็นดวงจันทร์และดาวต่าง ๆ บนท้องฟ้าตอนกลางคืน ซึ่งมีเส้นทางเดินของดาว เคลื่อนที่จาก ทิศตะวันออกไปทางทิศตะวันตกเช่นเดียวกับเส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ (Knowledge) 1. อธิบายตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาวได้ (K) ทักษะกระบวนการ (Practice) 2. สืบสอบข้อมูลเกี่ยวกับเส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและตั้งใจได้ (P) เจตคติ (Attitude) 3. มีความมุ่งมั่นและตั้งใจ (A) 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 1. นักเรียนสังเกตการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว เป็นเวลา 1 สัปดาห์ ร่วมกัน สนทนาแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับเส้นทางการขึ้นและตก แล้วตอบคำถามกระตุ้นความสนใจ ดังนี้ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • •

62 1.1 การขึ้นและตกของดวงจันทร์และดาวมีการขึ้นและตกเหมือนหรือแตกต่างจากดวงอาทิตย์ อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ การขึ้นและตกของดวงจันทร์และดาวมีการขึ้นและตกเหมือนกับดวงอาทิตย์ คือ ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว ขึ้นทางทิศตะวันออก และตกทางทิศตะวันตก) 2. นักเรียนร่วมกันคาดคะเนคำตอบของคำถามข้างต้น 3. นักเรียนร่วมกันสนทนาทบทวนประสบการณ์เกี่ยวกับตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของดวง อาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว 4. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน คละเพศ และคละนักเรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อน (หรือจะแบ่งกลุ่มด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติมได้) โดยแต่ละกลุ่มปฏิบัติกิจกรรม ตามขั้นตอน ดังนี้ 4.1 ทบทวนบทบาทหน้าที่ของสมาชิกในกลุ่มว่าต้องทำหน้าที่อย่างไรบ้างในการดำเนินการ ด้วยกระบวนการทำงานกลุ่ม เช่น หัวหน้ากลุ่ม มีหน้าที่ ..................... ผู้จดบันทึก มีหน้าที่ ...................... ผู้เสนอรายงาน มีหน้าที่ ..................... อื่น ๆ ........................ 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอย่างรวมพลังศึกษา วางแผน และสืบสอบข้อมูลเกี่ยวกับตำแหน่ง และ เส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ ที่หลากหลาย 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มบันทึกผลการศึกษาค้นคว้าในรูปผังกราฟิกแบบต่าง ๆ ตามความเหมาะสมของ ข้อมูลและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน 7. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการสืบสอบข้อมูลหน้าชั้นเรียน เพื่อตรวจสอบความถูกต้อง 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการสืบสอบ แล้วร่วมกันวิเคราะห์และอภิปรายเกี่ยวกับ ข้อมูลที่ได้มา โดยร่วมกันตอบคำถาม ดังนี้ 8.1 ดวงอาทิตย์มีตำแหน่งการขึ้นและตกอย่างไร เพราะเหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น (ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออก และตกทางทิศตะวันตก เพราะโลกหมุนรอบตัวเอง ในทิศทางเดิมตลอดเวลา) 8.2 ดวงจันทร์และดาวต่าง ๆ บนท้องฟ้าเคลื่อนที่จากทิศใดไปยังทิศใด เพราะเหตุใดจึงเป็น เช่นนั้น (ดวงจันทร์และดาวต่าง ๆ บนท้องฟ้าเคลื่อนที่จากทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตก เพราะ (โลกหมุนรอบตัวเองในทิศทางเดิมตลอดเวลา) 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสังเกตภาพ ตำแหน่งการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ที่ติดบนกระดาน แล้วร่วมกันวิเคราะห์ และเลือกบัตรข้อความที่กำหนดติดในตำแหน่งภาพบนกระดานให้ถูกต้อง เพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบ ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

63 ตำแหน่งการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ 10. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกันเกี่ยวกับตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและ ตกของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาว ให้ได้ประเด็นตามจุดประสงค์การเรียนรู้ในรูปแบบแผนภาพความคิด 11. นักเรียนร่วมกันสังเกตภาพเส้นทางเดินของดาวในท้องฟ้า แล้วครูเชื่อมโยงความรู้เพิ่มเติมให้ ดังนี้ เส้นทางเดินของดาวในท้องฟ้า ดาวเหนือ ทิศเหนือ ทิศตะวันออก เส้นทางเดินของดาว ทิศใต้ ทิศตะวันตก เส้นขอบฟ้า

64 5. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 1. ภาพ ตำแหน่งการขึ้นและตกของดวง อาทิตย์ และภาพ เส้นทางเดินของดาวใน ท้องฟ้า นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดเตรียม 2. บัตรข้อความ นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดเตรียม 3. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 4. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุอุปกรณ์ - แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน ในการเริ่มต้นสังเกตท้องฟ้านั้น เราจะต้องรู้จักตำแหน่งของทิศทั้งสี่เสียก่อน หากไม่มี เข็มทิศเราสามารถใช้กลุ่มดาวในการบอกทิศได้ การสังเกตท้องฟ้าเหนือเส้นศูนย์สูตรมีจุดสังเกตอยู่ที่ขั้ว ฟ้าเหนือ ดาวที่ปรากฏสว่างอยู่ในบริเวณนั้น คือ ดาวเหนือ เนื่องจากโลกของเราเป็นทรงกลม มนุษย์บนโลกจึงมองเห็นดาวเหนือปรากฏบนท้องฟ้าใน ตำแหน่งที่แตกต่างกัน เนื่องจากดาวเหนือเป็นดาวที่อยู่กับที่ นักดาราศาสตร์จึงนิยมใช้ดาวเหนือเป็น หลักในการจัดทำแผนที่ดาวของแต่ละประเทศหรือสังเกตกลุ่มดาวอื่น ๆ บนท้องฟ้า

65 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล กิจกรรม-พฤติกรรมที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง ตำแหน่ง และเส้นทางการขึ้น และตกของดวงอาทิตย์ ดวง จันทร์ และดาว (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินการสืบสอบข้อมูล (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน - พฤติกรรมระดับ คุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ - ผลงานผ่านร้อยละ 60 ขึ้นไป 3. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียนสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 7. กิจกรรมเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……… ………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….

66 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ (รายวิชาวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา 15101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 วัฏจักร บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว เวลา 9 ชั่วโมง เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว เวลา 2 ชั่วโมง สอนวันที่........................... เดือน……………………………………… ปี พ.ศ…………………..… ************************************************************************************************** 1. สาระ/มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด (พื้นฐาน) ผลการเรียนรู้ (หลักสูตรท้องถิ่น ถ้ามี) สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและการ ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีอวกาศ ตัวชี้วัด ว 3.1 ป.5/2 ใช้แผนที่ดาวระบุตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า และ อธิบายแบบรูปเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในรอบปี 2. สาระสำคัญ การมองเห็นกลุ่มดาวฤกษ์มีรูปร่างต่าง ๆ เกิดจากจินตนาการของผู้สังเกต กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ ที่ ปรากฏในท้องฟ้าแต่ละกลุ่มมีดาวฤกษ์แต่ละดวงเรียงกันที่ตำแหน่งคงที่ และมีเส้นทางการขึ้นและตกตาม เส้นทางเดิมทุกคืน ซึ่งจะปรากฏตำแหน่งเดิม 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ (Knowledge) 1. อธิบายที่มาของชื่อกลุ่มดาวจักรราศีได้ (K) ทักษะกระบวนการ (Practice) 2. ปฏิบัติกิจกรรม สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและใฝ่รู้ได้ (P) 3. สร้างแบบจำลองกลุ่มดาวได้ (P) เจตคติ (Attitude) 4. มีความมุ่งมั่นและตั้งใจ (A) 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับดาวที่มองเห็นบนท้องฟ้า และการเรียกชื่อกลุ่มดาวสำคัญ ๆ ที่คนในแต่ละท้องถิ่นเรียกชื่อแตกต่างกัน เช่น คนไทยเรียกดาวหมีใหญ่ว่าดาวจระเข้ คนในบางประเทศ เรียกกลุ่มดาวหัวใจสิงห์ว่า กลุ่มดาวเคียว และตั้งประเด็นปัญหา ดังนี้ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • •

67 1.1 เหตุใดแต่ละพื้นที่ของโลกจึงเรียกชื่อกลุ่มดาวแตกต่างกัน (การเรียกชื่อกลุ่มดาวแตกต่างกันตามความเชื่อ วิถีชีวิต และวัฒนธรรมของคนในแต่ละประเทศ) 2. นักเรียนร่วมกันคาดคะเนคำตอบ 3. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน คละเพศ และคละนักเรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อน (หรือจะแบ่งกลุ่มด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติมได้) โดยแต่ละกลุ่มร่วมกันศึกษาวิธีทำและปฏิบัติกิจกรรมที่ 6.2 เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว ในใบงานที่ 27 ตามขั้นตอน ดังนี้ 3.1 ทบทวนบทบาทหน้าที่ของสมาชิกในกลุ่มว่าต้องทำหน้าที่อย่างไรบ้างในการดำเนินการด้วย กระบวนการทำงานกลุ่ม เช่น หัวหน้ากลุ่ม มีหน้าที่ ..................... ผู้จดบันทึก มีหน้าที่ ...................... ผู้เสนอรายงาน มีหน้าที่ ..................... อื่น ๆ ........................ 3.2 ตรวจสอบความพร้อมของสื่อ วัสดุอุปกรณ์ สำหรับการปฏิบัติกิจกรรมว่าครบถ้วนเหมาะสมที่ จะใช้ในการปฏิบัติกิจกรรมเพียงใด 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มอ่านและฟังอธิบายขั้นตอนวิธีทำกิจกรรมที่ 6.2 เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว ให้เข้าใจอย่างชัดเจน 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันแสดงความคิดเห็นก่อนทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถาม ก่อนทำกิจกรรม ดังนี้ 5.1 คำถามสำคัญในการทำกิจกรรมนี้คืออะไร (เหตุใดแต่ละพื้นที่ของโลกจึงเรียกชื่อกลุ่มดาวแตกต่างกัน) 5.2 เพราะเหตุใดกิจกรรมนี้ จึงต้องใช้กระดาษโปสเตอร์สีดำ (กั้นแสงสว่างจากโปรเจกเตอร์ให้มืดสนิท) 5.3 รูที่เจาะลงบนกระดาษโปสเตอร์สีดำทำหน้าที่อย่างไรในกิจกรรมนี้ (ช่องให้ลำแสงจากไฟฉายผ่านไปตกลงบนฉากรับภาพ ปรากฏเป็นดาว) 5.4 สมมุติว่าดาวที่ปรากฏบนฉากเป็นดาวเคราะห์ทุกดวง ไฟฉายจะเปรียบเสมือนสิ่งใด (ดวงอาทิตย์) 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอย่างรวมพลังทำกิจกรรมที่ 6.2 เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว และบันทึกผลการทำกิจกรรม ในใบงานที่ 27 7. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรมหน้าชั้นเรียน เพื่อตรวจสอบความถูกต้อง 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ และอภิปรายผลการทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถาม หลังทำกิจกรรม ดังนี้ 8.1 นักเรียนแต่ละคนเห็นจุดแสง (ดาวจำลอง) บนฉากรับภาพหรือผนังห้องเหมือนกันหรือไม่ (เหมือนกัน) 8.2 นักเรียนแต่ละคนจัดกลุ่มดาวและกำหนดชื่อกลุ่มดาวตามจินตนาการเหมือนกันหรือไม่เพราะ เหตุใด (แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับจินตนาการของแต่ละคน) 8.3 สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

68 (มนุษย์แบ่งดาวออกเป็นกลุ่ม ๆ และวาดภาพจินตนาการเป็นรูปคน สัตว์ สิ่งของ ตามความเชื่อ และวิถีชีวิตของวัฒนธรรมแต่ละพื้นที่ ดังนั้นในแต่ละพื้นที่ของโลกจึงเรียกชื่อกลุ่มดาวแตกต่างกัน) จากนั้นฝึกนักเรียนถามคำถามที่สงสัยด้วยการถามเพื่อน โดยไม่จำเป็นต้องถามครูอย่างเดียว 9. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปผลการทำกิจกรรมและสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกันว่า มนุษย์ แบ่งดาวออกเป็นกลุ่ม ๆ และวาดภาพจินตนาการเป็นรูปคน สัตว์ สิ่งของ ตามความเชื่อ และวิถีชีวิต ของ วัฒนธรรมแต่ละพื้นที่ ดังนั้นในแต่ละพื้นที่ของโลกจึงเรียกชื่อกลุ่มดาวแตกต่างกัน 1. นักเรียนเชื่อมโยงความรู้กับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยนักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผน ออกแบบ และประดิษฐ์แบบจำลอง กลุ่มดาว โดยใช้วัสดุเหลือใช้ในท้องถิ่น จัดทำเป็นชิ้นงาน 2. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • การมองเห็นกลุ่มดาวฤกษ์มีรูปร่างต่าง ๆ เกิดจากจินตนาการของผู้สังเกต กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ ที่ปรากฏในท้องฟ้าแต่ละกลุ่มมีดาวฤกษ์แต่ละดวงเรียงกันที่ตำแหน่งคงที่ และมีเส้นทางการขึ้นและตก ตามเส้นทางเดิมทุกคืน ซึ่งจะปรากฏตำแหน่งเดิม 3. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอแบบจำลอง กลุ่มดาว ประกอบการอธิบายหน้าชั้นเรียน เพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบและแก้ไขให้ถูกต้อง 4. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน 5. นักเรียนร่วมกันจัดประกวดแบบจำลอง กลุ่มดาว โดยมีการนำเสนอแบบชมนิทรรศการประเมินผล และประกาศผลการประกวด แล้วนำแบบจำลองมอบให้ห้องวิทยาศาสตร์ของโรงเรียน เพื่อเผยแพร่ความรู้ให้กับนักเรียนชั้นอื่น ๆ 6. นักเรียนตรวจสอบหรือประเมินขั้นตอนต่าง ๆ ที่เรียนมาในวันนี้มีจุดเด่น จุดบกพร่องอะไรบ้าง มี ความสงสัย ความอยากรู้อยากเห็นในเรื่องใด ให้ระบุ 7. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ(Applying and Constructing the Knowledge) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

69 เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 5. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 1. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 2. ใบงานที่ 2 เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่ม ดาว นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 3. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุ/อุปกรณ์ 1. ไฟฉาย 1 กระบอก 2. ฉากรับภาพสีดำ 1 แผ่น 3. กระดาษโปสเตอร์สีดำ 1 แผ่น 4. เข็มหรือวัตถุปลายแหลม 1 เล่ม แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล ก ิ จ ก ร ร ม -พ ฤ ต ิ ก ร ร ม ที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง กลุ่ม ดาวจักรราศี (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินการปฏิบัติการทำ กิจกรรม (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 3. ประเมินชิ้นงาน แบบจำลองกลุ่มดาว (P) แบบประเมิน ประเมินชิ้นงาน ร้อยละ 60 ขึ้นไป

70 ก ิ จ ก ร ร ม -พ ฤ ต ิ ก ร ร ม ที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 4. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียนสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 7. กิจกรรมเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……… ………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….

71 ใบงานที่ 2 เรื่อง สร้างแบบจำลองกลุ่มดาว วันที่________เดือน_______________พ.ศ.___________ ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ คำชี้แจง นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติ ดังนี้ 1. อ่านวิธีทำกิจกรรมให้เข้าใจ 2. ตอบคำถามก่อนทำกิจกรรม 3. ทำกิจกรรมและบันทึกผล 4. ตอบคำถามหลังทำกิจกรรม กิจกรรมที่ 6.2 เรื่อง สร้างแบบจ าลองกลุ่มดาว 1. ไฟฉาย 1 กระบอก 2. ฉากรับภาพสีดำ 1 แผ่น 3. กระดาษโปสเตอร์สีดำ 1 แผ่น 4. เข็มหรือวัตถุปลายแหลม 1 เล่ม วิธีทำ 1. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกันตัดกระดาษโปสเตอร์สีดำเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสให้มีขนาด 20 × 20 ตารางเซนติเมตร แล้วใช้เข็มหรือวัตถุปลายแหลมเจาะกระดาษโปสเตอร์สีดำ ให้เป็นรูเล็ก ๆ อย่างอิสระ โดยไม่กำหนดจำนวนรูและระยะห่างระหว่างจุด 2. ฉายไฟไปยังฉากรับภาพสีดำหรือบนผนังห้องที่มืดสนิท 3. แต่ละกลุ่มผลัดกันนำกระดาษโปสเตอร์สีดำที่เจาะรูไว้มากั้นลำแสงและสังเกตภาพที่ปรากฏบน ฉากรับภาพหรือผนังห้อง โดยจินตนาการว่าจุดแสงที่เห็นนั้น เป็นดาวบนท้องฟ้า ตอนกลางคืน 4. แต่ละกลุ่มร่วมกันมองดูดาวที่ปรากฏบนฉากรับภาพสีดำหรือผนังห้อง แล้วจัดกลุ่มดาวตาม จินตนาการ โดยลากเส้นเชื่อมต่อดาวต่าง ๆ และกำหนดชื่อกลุ่มดาว แล้วผลัดกันออกมานำเสนอ กลุ่มดาวตามจินตนาการของตนเอง เมื่อนำเสนอเสร็จสิ้น ครูถามนักเรียนกลุ่มอื่น ๆ ว่า นักเรียน มองเห็นกลุ่มดาวตามจินตนาการเหมือนกับเพื่อนที่นำเสนอหรือไม่ อย่างไร ได้__________คะแนน คะแนนเต็ม 10 คะแนน วัสดุอุปกรณ์ การทดลองสร้างแบบจำลองกลุ่มดาว

72 1. เพราะเหตุใดกิจกรรมนี้ จึงต้องใช้กระดาษโปสเตอร์สีดำ ________________________________________________________________________________ 2. รูที่เจาะลงบนกระดาษโปสเตอร์สีดำทำหน้าที่อย่างไรในกิจกรรมนี้ ________________________________________________________________________________ 3. สมมุติว่าดาวที่ปรากฏบนฉากเป็นดาวเคราะห์ทุกดวง ไฟฉายจะเปรียบเสมือนสิ่งใด _______________________________________________________________________________ ชื่อกลุ่มดาวในจินตนาการ_________________________________________________________________________ บันทึกผลการทำกิจกรรม คำถามก่อนทำกิจกรรม

73 1. นักเรียนแต่ละคนเห็นจุดแสง (ดาวจำลอง) บนฉากรับภาพสีดำหรือผนังห้องเหมือนกันหรือไม่ (จานพลาสสติกใบที่ 1 เพราะมีถุงพลาสติกหุม้ทา ใหฟ้องน้า ชุ่มน้า น้า ไม่ระเหยไปอยา่งรวดเร็ว) 2. นักเรียนแต่ละคนจัดกลุ่มดาวและกำหนดชื่อกลุ่มดาวตามจินตนาการเหมือนกันหรือไม่ เพราะเหตุใด (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 3. สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) ค าถามหลังท ากิจกรรม จงทำกิจกรรมอย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและใฝ่รู้

74 การโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์เป็นเวลา 1 ปี ทำให้แต่ละเดือนที่เราสังเกตท้องฟ้าตอนกลางคืน พบ กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ บนท้องฟ้าแตกต่างกัน ราวกับว่าดวงอาทิตย์ได้เคลื่อนที่ผ่านแต่ละกลุ่มดาว ไปในแต่ละเดือน นักดาราศาสตร์ในอดีตจึงกำหนดกลุ่มดาวที่สังเกตเห็นได้ในแต่ละเดือนเป็น 12 กลุ่ม ที่ เรียกว่า กลุ่มดาวจักรราศี ซึ่งมีเส้นทางเดินของดาวเหมือนกับเส้นทางการขึ้นตกของดวงอาทิตย์ และมีชื่อ สัมพันธ์กับชื่อเดือนที่กลุ่มดาวนั้นปรากฏในตำแหน่งที่ดวงอาทิตย์ตก บริเวณเส้นขอบฟ้า ทางทิศตะวันตก เช่น ในเดือนพฤศจิกายน กลุ่มดาวแมงป่องจะเริ่มปรากฏให้เห็นทางทิศตะวันตก ขณะที่ ดวงอาทิตย์กำลังลับขอบฟ้าไป กลุ่มดาวแมงป่องถูกกำหนดให้เป็นราศีพิจิก ซึ่งเป็นราศีประจำเดือน พฤศจิกายน กลุ่มดาวจักรราศี ความรู้เพิ่มเติมสำหรับครู

75 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ (รายวิชาวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา 15101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 วัฏจักร บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว เวลา 9 ชั่วโมง เรื่อง แผนที่ดาว เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่........................... เดือน……………………………………… ปี พ.ศ…………………..… ************************************************************************************************** 1. สาระ/มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด (พื้นฐาน) ผลการเรียนรู้ (หลักสูตรท้องถิ่น ถ้ามี) สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและการ ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีอวกาศ ตัวชี้วัด ว 3.1 ป.5/2 ใช้แผนที่ดาวระบุตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า และ อธิบายแบบรูปเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในรอบปี 2. สาระสำคัญ แผนที่ดาว คือ แผนที่ดาวบนท้องฟ้า เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สังเกตและศึกษาดวงดาวบนท้องฟ้า โดยแผนที่ ดาวสำหรับประเทศไทย จะแบ่งครึ่งทรงกลมท้องฟ้าเป็น 2 ส่วน คือ แผนที่ดาวทิศเหนือและแผนที่ดาวทิศใต้ 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ (Knowledge) 1. อธิบายปรากฏการณ์ขึ้น-ตกของดาวโดยใช้แผนที่ดาวได้ (K) ทักษะกระบวนการ (Practice) 2. สืบสอบข้อมูลเกี่ยวกับ แผนที่ดาว อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและตั้งใจได้ (P) 3. ใช้แผนที่ดาวในการสังเกตดาวได้ (P) 4. ประดิษฐ์แผนที่ดาว อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นได้ (P) เจตคติ (Attitude) 5. มีความมุ่งมั่นและตั้งใจ (A) 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 1. นักเรียนร่วมกันทบทวนความรู้เกี่ยวกับทิศและเส้นทางการขึ้นและตกของดาว และสังเกตแผนที่ ดาวที่ได้รับแจก แล้วตั้งประเด็นปัญหา ดังนี้ 1.1 แผนที่ดาวคืออะไร ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • •

76 (แผนที่ดาว คือ แผนที่บนท้องฟ้า เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สังเกต และศึกษาดวงดาวบนท้องฟ้า โดยแผนที่ดาวสำหรับประเทศไทยจะแบ่งครึ่งทรงกลมท้องฟ้าเป็น 2 ส่วน คือ แผนที่ดาวทิศเหนือ และ แผนที่ดาวทิศใต้) 2. นักเรียนร่วมกันคาดคะเนคำตอบ 3. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน คละเพศ และคละนักเรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อน (หรือจะ แบ่งกลุ่มด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติมได้) โดยแต่ละกลุ่มปฏิบัติกิจกรรม ตามขั้นตอน ดังนี้ 3.1 ทบทวนบทบาทหน้าที่ของสมาชิกในกลุ่มว่าต้องทำหน้าที่อย่างไรบ้างในการดำเนินการ ด้วยกระบวนการทำงานกลุ่ม เช่น หัวหน้ากลุ่ม มีหน้าที่......................ผู้จดบันทึก มีหน้าที่ ........................ ผู้เสนอรายงาน มีหน้าที่ ....................... อื่น ๆ ........................ 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอย่างรวมพลังศึกษา วางแผน และสืบสอบข้อมูลเกี่ยวกับแผนที่ดาว และวิธีการใช้แผนที่ดาว จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ ที่หลากหลาย 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มบันทึกผลการศึกษาค้นคว้าในรูปผังกราฟิกแบบต่าง ๆ ตามความเหมาะสมของ ข้อมูล และแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน 6. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรม หน้าชั้นเรียน เพื่อตรวจสอบความถูกต้อง 7. นักเรียนแต่ละกลุ่มรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการสืบสอบ แล้วร่วมกันวิเคราะห์และอภิปรายเกี่ยวกับ ข้อมูลที่ได้มา 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสังเกตภาพ จุด เส้นสมมุติ และตำแหน่งต่าง ๆ บนทรงกลมท้องฟ้าแล้ว ร่วมกันวิเคราะห์ และเลือกข้อความที่กำหนด เขียนระบุในช่องว่างให้ถูกต้อง เพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบ ข้อความ จุดใต้เท้า เส้นเมอริเดียน ดาวเหนือ เส้นขอบฟ้า จุดเหนือศีรษะ (ตัวอย่างคำตอบ) ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

77 จุด เส้นสมมุติ และตำแหน่งต่าง ๆ บนทรงกลมท้องฟ้า 9. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ และอภิปราย โดยร่วมกันตอบคำถาม ดังนี้ 9.1 ถ้าต้องการบอกตำแหน่งดาว กลุ่มดาว กลุ่มดาวจักรราศี และวัตถุต่าง ๆ บนท้องฟ้า ทำได้อย่างไร (ใช้ระบบพิกัดขอบฟ้า ซึ่งเป็นระบบในการวัดตำแหน่งของวัตถุต่าง ๆ บนท้องฟ้า โดยถือเอาตัวของ ผู้สังเกตเป็นศูนย์กลางของทรงกลมท้องฟ้า และมีการกำหนดจุด และเส้นสมมุติบนท้องฟ้า) 9.2 ระบบพิกัดท้องฟ้ามีการกำหนดมุมอย่างไร (ระบบพิกัดท้องฟ้า ประกอบด้วยมุม 2 ชนิด คือ 1. มุมทิศ เป็นมุมในแนวราบที่วัดจากทิศเหนือ ไปตามเส้นขอบฟ้าในทิศทางตามเข็มนาฬิกา ผ่าน ทิศตะวันออก ทิศใต้ และทิศตะวันตก และวนกลับมาที่ทิศเหนืออีกครั้ง มุมทิศจึงมีค่าตั้งแต่ 0-360 องศา 2. มุมเงย เป็นมุมในแนวดิ่ง วัดจากเส้นขอบฟ้าไปยังจุดเหนือศีรษะ มุมเงยจึงมีค่าตั้งแต่ 0-90 องศา) 9.3 ดาวในภาพมีพิกัดขอบฟ้าอย่างไร จุดเหนือศีรษะ ดาวเหนือ เส้นเมอริเดียน เส้นขอบฟ้า จุดใต้เท้า E N S W

78 (ดาวมีพิกัดขอบฟ้า คือ มุมทิศ 250 องศา และมุมเงย 45 องศา) จากนั้นฝึกนักเรียนถามคำถามที่สงสัยด้วยการถามเพื่อน โดยไม่จำเป็นต้องถามครูอย่างเดียว 10. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์แผนที่ดาวที่กำหนด แล้วเขียนเครื่องหมาย ลงใน หน้าข้อความที่กล่าวถูกต้องและเขียนเครื่องหมาย ลงใน หน้าข้อความที่กล่าวไม่ถูกต้อง แผนที่ดาว จุดเหนือศีรษะ มุมทิศ มุมเงย W 270◦ 225◦ 180◦S 135◦ E 45◦ N 315◦ 90◦ 360◦

79 10.1 เมื่อโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ตรงตำแหน่ง ก ในวันที่ 21 มีนาคม เราจะเห็น ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในกลุ่มดาวปลา (ถูก) 10.2 เมื่อโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ตรงตำแหน่ง ข ในวันที่ 21 เมษายน เราจะเห็น ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในกลุ่มดาววัว (ผิด) 10.3 เมื่อโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ตรงตำแหน่ง ค ในวันที่ 21 สิงหาคม เราจะเห็น ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในกลุ่มดาวปู (ผิด) 10.4 เมื่อโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ตรงตำแหน่ง ง ในวันนี้ที่ 21 กันยายน เราจะเห็น ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในกลุ่มดาวหญิงพรหมจารี (ถูก) 10.5 เมื่อโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ตรงตำแหน่ง จ ในวันที่ 21 ธันวาคม เราจะเห็น ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในกลุ่มดาวคนยิงธนู (ถูก) 11. นักเรียนร่วมกันสรุปผลการสืบสอบและสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกันว่า การสังเกต กลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในเวลากลางคืน จำเป็นต้องมีเครื่องมือพื้นฐานที่เรียกว่า แผนที่ดาว 1. นักเรียนเชื่อมโยงความรู้กับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยนักเรียน แต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผน ออกแบบ และประดิษฐ์แผนที่ดาว โดยใช้วัสดุเหลือใช้ในท้องถิ่น หรือดาวน์โหลด แผนภาพทั้ง 2 แผ่น เพื่อนำมาประดิษฐ์เป็นแผนที่ดาววงกลมด้วยตนเองได้ที่เว็บไซต์ของศูนย์การเรียนรู้ วิทยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์ (Learning center for Earth Science and Astronomy หรือ LESA) http://www.lesa.biz/astronomy/celestial-sphere/star-map/star-map-making จัดทำเป็นชิ้นงาน 2. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • แผนที่ดาว คือ แผนที่ดาวบนท้องฟ้า เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สังเกตและศึกษาดวงดาวบนท้องฟ้า โดยแผนที่ ดาวสำหรับประเทศไทย จะแบ่งครึ่งทรงกลมท้องฟ้าเป็น 2 ส่วน คือ แผนที่ดาวทิศเหนือและแผนที่ดาวทิศใต้ 3. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอสิ่งประดิษฐ์แผนที่ดาว ประกอบการอธิบายหน้าชั้นเรียนเพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบและแก้ไขให้ถูกต้อง 4. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ(Applying and Constructing the Knowledge) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

80 5. นักเรียนร่วมกันจัดประกวดสิ่งประดิษฐ์แผนที่ดาว โดยมีการนำเสนอแบบชมนิทรรศการประเมินผล และประกาศผลการประกวด เพื่อเผยแพร่ความรู้ให้กับนักเรียนชั้นอื่น ๆ 6. นักเรียนนำแผนที่ดาวไปดูดาวที่สนใจกับผู้ปกครอง หรือน้อง ๆ เพื่อระบุตำแหน่งและเส้นทาง การขึ้นและตกของกลุ่มดาวบนท้องฟ้า 7. นักเรียนตรวจสอบหรือประเมินขั้นตอนต่าง ๆ ที่เรียนมาในวันนี้มีจุดเด่น จุดบกพร่องอะไรบ้าง มีความสงสัย ความอยากรู้อยากเห็นในเรื่องใด ให้ระบุ 8. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 5. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 1. แผนที่ดาว นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดเตรียม 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 3. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุอุปกรณ์ - แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน ข้ันประเมินเพื่อเพมิ่คุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ(Self-Regulating) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

81 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล ก ิ จ ก ร ร ม -พ ฤ ต ิ ก ร ร ม ที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง แผน ที่ดาว และการใช้แผนที่ดาว (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินการสืบสอบข้อมูล (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน - พฤติกรรมระดับ คุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ - ผลงานผ่านร้อยละ 60 ขึ้นไป 3. ประเมินชิ้นงาน สิ่งประดิษฐ์ แผนที่ดาว (P) แบบประเมิน ประเมินชิ้นงาน ร้อยละ 60 ขึ้นไป 4. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียนสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 7. กิจกรรมเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….……… ………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….

82 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ (รายวิชาวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา 15101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 วัฏจักร บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว เวลา 9 ชั่วโมง เรื่อง ดูดาว เวลา 2 ชั่วโมง สอนวันที่........................... เดือน……………………………………… ปี พ.ศ…………………..… ************************************************************************************************** 1. สาระ/มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด (พื้นฐาน) ผลการเรียนรู้ (หลักสูตรท้องถิ่น ถ้ามี) สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและการ ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีอวกาศ ตัวชี้วัด ว 3.1 ป.5/2 ใช้แผนที่ดาวระบุตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า และ อธิบายแบบรูปเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในรอบปี 2. สาระสำคัญ กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ ที่ปรากฏในท้องฟ้าแต่ละกลุ่มมีดาวฤกษ์แต่ละดวงเรียงกันที่ตำแหน่งคงที่ และมี เส้นทางการขึ้นและตกตามเส้นทางเดิมทุกคืน ซึ่งจะปรากฏตำแหน่งเดิม การสังเกตตำแหน่งและการขึ้นและตก ของดาวฤกษ์และกลุ่มดาวฤกษ์ สามารถทำได้โดยใช้แผนที่ดาว ซึ่งระบุมุมทิศและมุมเงยที่กลุ่มดาวนั้นปรากฏ ผู้ สังเกตสามารถใช้มือในการประมาณค่าของมุมเงย เมื่อสังเกตดาวในท้องฟ้า 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ (Knowledge) 1. อธิบายแบบรูปเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าในรอบปีได้ (K) ทักษะกระบวนการ (Practice) 2. ปฏิบัติกิจกรรม ดูดาว อย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและตั้งใจได้ (P) 3. ใช้แผนที่ดาวระบุตำแหน่งและเส้นทางการขึ้นและตกของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้าได้ (P) เจตคติ (Attitude) 4. มีความมุ่งมั่นและตั้งใจ (A) 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาทบทวนความรู้เกี่ยวกับกลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศีและตั้งประเด็น คำถามสำคัญ ดังนี้ 1.1 เราจะสังเกตดาว กลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศีได้อย่างไร ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • •

83 (ตัวอย่างคำตอบ สังเกตดาว กลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศีในเวลากลางคืนที่ท้องฟ้า ปลอดโปร่ง ปราศจากแสงไฟรบกวน บริเวณโล่งกว้าง และมีแผนที่ดาว) 2. นักเรียนร่วมกันคาดคะเนคำตอบ 3. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน คละเพศ และคละนักเรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อน (หรือจะแบ่งกลุ่มด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติมได้) โดยแต่ละกลุ่มร่วมกันศึกษาวิธีทำและปฏิบัติกิจกรรมที่ 6.3 เรื่อง ดูดาว ในใบงานที่ 28 ตามขั้นตอน ดังนี้ 3.1 ทบทวนบทบาทหน้าที่ของสมาชิกในกลุ่มว่าต้องทำหน้าที่อย่างไรบ้างในการดำเนินการ ด้วยกระบวนการทำงานกลุ่ม เช่น หัวหน้ากลุ่ม มีหน้าที่ ...................... ผู้จดบันทึก มีหน้าที่ ..................... ผู้เสนอรายงาน มีหน้าที่ ...................... อื่น ๆ ........................ 3.2 ตรวจสอบความพร้อมของสื่อ วัสดุอุปกรณ์ สำหรับการปฏิบัติกิจกรรมว่าครบถ้วนเหมาะสมที่จะ ใช้ในการปฏิบัติกิจกรรมเพียงใด 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มอ่านและฟังอธิบายขั้นตอนวิธีทำกิจกรรมที่ 6.3 เรื่อง ดูดาว ให้เข้าใจอย่างชัดเจน 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันแสดงความคิดเห็นก่อนทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถาม ก่อนทำกิจกรรม ดังนี้ 5.1 คำถามสำคัญในการทำกิจกรรมนี้คืออะไร (เราจะสังเกตดาว กลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศีได้อย่างไร) 5.2 นักเรียนควรเลือกพื้นที่สำหรับทำกิจกรรมดูดาวอย่างไร (ห่างไกลจากแสงรบกวน โล่งกว้าง เห็นเส้นขอบฟ้าชัดเจน) 5.3 ช่วงฤดูกาลใดที่ไม่เหมาะสมกับการดูดาว เพราะเหตุใด (ฤดูฝน เพราะมีเมฆมากจึงบดบังท้องฟ้า และไม่สะดวกกับการทำกิจกรรมในที่โล่งแจ้ง) 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอย่างรวมพลังทำกิจกรรมที่ 6.3 เรื่อง ดูดาว และบันทึกผลการทำกิจกรรม ในใบงานที่ 28 7. ผู้แทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรมหน้าชั้นเรียน เพื่อตรวจสอบความถูกต้อง 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ และอภิปรายผลการทำกิจกรรม โดยร่วมกันตอบคำถาม หลังทำกิจกรรม ดังนี้ 8.1 นักเรียนกำหนดทิศสำหรับการดูดาวได้อย่างไร (ใช้เข็มทิศหาตำแหน่งทิศเหนือ หรือใช้ตำแหน่งดาวเหนือเป็นเกณฑ์) 8.2 การดูแผนที่ดาวแตกต่างจากการอ่านหนังสืออย่างไร (การดูแผนที่ดาวต้องนอนแหงนหน้าดู แต่การอ่านหนังสือเป็นการก้มหน้าอ่าน) 8.3 หากนักเรียนนอนหงาย หันหน้าไปทางทิศตะวันออก นักเรียนจะเห็นกลุ่มดาวเคลื่อนที่ไปใน ทิศทางใด (กลุ่มดาวเคลื่อนที่จากปลายเท้าขึ้นมาตรงหน้าและข้ามศีรษะไปทางด้านหลัง) 8.4 เพราะเหตุใด ขณะดูดาวจึงต้องหมุนแผ่นขอบฟ้าให้เวลาตรงกับความเป็นจริงเสมอ (โลกหมุนรอบตัวเองตลอดเวลา ทำให้เรามองเห็นกลุ่มดาวเคลื่อนที่ตลอดเวลาเช่นกัน) 8.5 หากนักเรียนกำหนดเส้นศูนย์สูตรฟ้าและเส้นสุริยวิถีคลาดเคลื่อนจะส่งผลต่อการดูดาวอย่างไร ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) (Gathering) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

84 (การค้นหากลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศียากขึ้น หรือทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนในการ ชี้ตำแหน่งกลุ่มดาว) 8.6 สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร (เราสามารถสังเกตกลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้า โดยใช้แผนที่ดาวในการสังเกต ศึกษา ตำแหน่งของกลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้าได้) 7. นักเรียนใช้วิธีการใดในการระบุตำแหน่งดาว กลุ่มดาว หรือกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้า (การระบุตำแหน่งดาว กลุ่มดาว หรือกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้า ใช้วิธีการกะประมาณมุมทิศ และมุมเงย ตามลำดับ) จากนั้นฝึกนักเรียนถามคำถามที่สงสัยด้วยการถามเพื่อน โดยไม่จำเป็นต้องถามครูอย่างเดียว 9. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปผลการทำกิจกรรมและสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกันว่า เราสามารถสังเกตกลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้า โดยใช้แผนที่ดาวในการสังเกต ศึกษาตำแหน่งของ กลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้าได้ 1. นักเรียนแต่ละคนวางแผน สังเกตลักษณะ และตำแหน่งดาว กลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศี ที่สนใจบนท้องฟ้า โดยใช้แผนที่ดาวแบบวงกลมหมุน แผนที่ดาวแบบสมุด แผนที่ดาวอิเล็กทรอนิกส์ หรือดาวน์โหลด Application แผนที่ดาวลงในโทรศัพท์เคลื่อนที่ แล้วออกแบบและเขียนอินโฟกราฟิก (infographic) ลักษณะ และตำแหน่งดาว กลุ่มดาว และกลุ่มดาวจักรราศีที่สนใจ โดยใช้โปรแกรม คอมพิวเตอร์ จัดทำเป็นชิ้นงาน (ตัวอย่าง Application แผนที่ดาว) 2. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ ที่ปรากฏในท้องฟ้าแต่ละกลุ่มมีดาวฤกษ์แต่ละดวงเรียงกันที่ตำแหน่งคงที่ และมีเส้นทางการขึ้นและตกตามเส้นทางเดิมทุกคืน ซึ่งจะปรากฏตำแหน่งเดิม การสังเกตตำแหน่งและการขึ้น และตกของดาวฤกษ์และกลุ่มดาวฤกษ์ สามารถทำได้โดยใช้แผนที่ดาว ซึ่งระบุมุมทิศและมุมเงยที่กลุ่มดาวนั้น ปรากฏ ผู้สังเกตสามารถใช้มือในการประมาณค่าของมุมเงย เมื่อสังเกตดาวในท้องฟ้า ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ(Applying and Constructing the Knowledge) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Star Walk 2 Ads+: แผนที่ดาว แผนที่ท้องฟ้ายามค่ำคืน

85 3. นักเรียนนำเสนออินโฟกราฟิก (infographic) ลักษณะ และตำแหน่งดาว กลุ่มดาว และกลุ่มดาว จักรราศีที่สนใจ ประกอบการอธิบายหน้าชั้นเรียน เพื่อน ๆ ร่วมกันตรวจสอบและแก้ไขให้ถูกต้อง 4. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน 5. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกผลงานที่ดีเด่นจัดทำเป็นนิทรรศการ หรือจัดแสดงผลงานหรือเผยแพร่ ในเว็บไซต์ หรือเฟซบุ๊ก (facebook) ของโรงเรียน เพื่อเป็นแหล่งการเรียนรู้ให้นักเรียนชั้นอื่น ๆ 6. นักเรียนตรวจสอบหรือประเมินขั้นตอนต่าง ๆ ที่เรียนมาในวันนี้มีจุดเด่น จุดบกพร่องอะไรบ้าง มี ความสงสัย ความอยากรู้อยากเห็นในเรื่องใด ให้ระบุ 7. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 5. สื่อการเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 1. แผนที่ดาว แผนที่ดาวแบบวงกลมหมุน แผนที่ดาวแบบสมุด แผนที่ดาวแบบ อิเล็กทรอนิกส์ หรือดาวน์โหลด Application แผนที่ดาว นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดเตรียม 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 3. ใบงานที่ 3 เรื่อง ดูดาว นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

86 ลำดับที่ รายการ กิจกรรมที่ใช้ แหล่งที่ได้มา 4. ใบกิจกรรม เรื่อง ดูดาวจากแผนที่ดาว นักเรียนศึกษาหาความรู้ ครูจัดหา 5. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม และ ผลงานระหว่างเรียน สังเกตพฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียน ครูจัดทำ วัสดุ/อุปกรณ์ 1. ไฟฉาย 1 กระบอก 2. กระดาษแก้วสีแดงขนาดที่ใช้ห่อหุ้มปากกระบอกไฟฉายได้ 1 แผ่น 3. เข็มทิศหรืออุปกรณ์ช่วยบอกทิศ 1 อัน 4. เสื่อหรือผ้าปูพื้นสำหรับนอนดูดาว 1 ผืน แหล่งเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน 6. หลักฐาน หรือร่องรอยของการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล กิจกรรม-พฤติกรรมที่ ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ใน การประเมิน วิธีการประเมิน เกณฑ์การประเมิน 1. ประเมินความรู้ เรื่อง แบบ รูปเส้นทางการขึ้นและตกของ กลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า (K) แบบทดสอบ/ใบกิจกรรม/ ใบงาน ตรวจแบบทดสอบ/ ใบกิจกรรม/ใบงาน -นักเรียนกลุ่มปกติผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้นไป -นักเรียนกลุ่มบกพร่อง ทางการเรียนรู้ผ่าน เกณฑ์ร้อยละ 50 ขึ้น ไป 2. ประเมินการปฏิบัติการทำ กิจกรรม (P) แบบประเมิน สังเกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์ 3. ประเมินชิ้นงาน อินโฟ กราฟิก ลักษณะ และตำแหน่ง กลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศี ที่สนใจ (P) แบบประเมิน ประเมินชิ้นงาน ร้อยละ 60 ขึ้นไป 4. ประเมินคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ด้านใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่น ในการทำงาน (A) แบบบันทึกการสังเกต พฤติกรรม และผลงาน ระหว่างเรียนแบบประเมิน พฤติกรรม สังเกตพฤติกรรม และผลงานระหว่าง เรียนสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่าน เกณฑ์

87 7. กิจกรรมเสนอแนะ นักเรียนลองทำกิจกรรมต่อไปนี้ วัสดุอุปกรณ์ แผนที่ดาวด้านทิศเหนือและทิศใต้ วิธีทำ 1. นักเรียนเลือกแผนที่ดาวด้านทิศเหนือหรือทิศใต้ จากนั้นหมุนแผนที่ดาวตามวันที่ เดือนและเวลา ตามต้องการ 2. นักเรียนเลือกกลุ่มดาวที่สนใจ 1 กลุ่ม เขียนชื่อและวาดภาพกลุ่มดาวพร้อมระบุตำแหน่งของกลุ่มดาว (ทิศและมุมเงย) บนท้องฟ้า 3. นักเรียนหมุนแผนที่ดาวต่อไป สังเกตการเคลื่อนที่ของกลุ่มดาวที่สนใจในระหว่างเวลา 20.00 น. 22.00 น. และ 05.00 น. (ของวันรุ่งขึ้น) เป็นระยะเวลา 3 วัน (เวลาอาจเปลี่ยนแปลงได้ตามความ เหมาะสม) 4. นักเรียนสังเกตกลุ่มดาวตามตำแหน่งของกลุ่มดาวบนท้องฟ้า • คำถามสำคัญของกิจกรรมนี้คืออะไร (สัตว์บางชนิดมีโครงสร้างและลักษณะที่เหมาะสมกับบริเวณที่อยู่อาศัย การปรับตัวเช่นนี้มีผลดี ต่อสัตว์ชนิดนั้นอย่างไร) (ผลการดูดซับน้ำของวัสดุแต่ละชนิด) กิจกรรม ดูดาวจากแผนที่ดาว คำถามก่อนทำกิจกรรม

88 ตาราง กลุ่มดาว ตำแหน่งของกลุ่มดาว และภาพกลุ่มดาว ครั้งที่ วัน เดือน ปี เวลา (น.) กลุ่มดาวและต าแหน่ง าพกลุ่มดาว 1 ________________ ________________ __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา 2 ________________ ________________ __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา 3 _________________ ________________ __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา __________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา _________ กลุ่มดาวชื่อ_________________ ทิศ________________________ มุมเงย________________ องศา บันทึกผลทำกิจกรรม

89 1. กลุ่มดาวที่นักเรียนสังเกต คือกลุ่มดาวใด (เพื่อให้รอดพ้นจากการเป็นเหยื่อ) 2. กลุ่มดาวที่นักเรียนสังเกตในเวลาเดียวกันในแต่ละคืน มีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งหรือไม่ อย่างไร (เพื่อระบายความร้อนกับป้องกันความร้อนออกจากร่างกาย) 3. กลุ่มดาวที่นักเรียนสังเกตในคืนเดียวกันแต่เวลาต่างกัน มีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งหรือไม่ อย่างไร (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) 4. นักเรียนใช้เครื่องมือชนิดใดในการสังเกตตำแหน่งของดาว (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) 5. สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร (สัตว์มีการปรับตัวให้มีลักษณะรูปร่างกลมกลืนกับธรรมชาติ เพื่อมีชีวิตอยู่รอดได้ในธรรมชาติ) คำถามหลังทำกิจกรรม จงทำกิจกรรมอย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและรับผิดชอบ

90 ใบงานที่ 3 เรื่อง ดูดาว วันที่________เดือน_______________พ.ศ.___________ ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ คำชี้แจง นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติ ดังนี้ 1. อ่านวิธีทำกิจกรรมให้เข้าใจ 2. ตอบคำถามก่อนทำกิจกรรม 3. ทำกิจกรรมและบันทึกผล 4. ตอบคำถามหลังทำกิจกรรม 1. แผนที่ดาว 1 ชุด 2. ไฟฉาย 1 กระบอก 3. กระดาษแก้วสีแดงขนาดที่ใช้ห่อหุ้มปากกระบอกไฟฉายได้ 1 แผ่น 4. เข็มทิศหรืออุปกรณ์ช่วยบอกทิศ 1 อัน 5. เสื่อหรือผ้าปูพื้นสำหรับนอนดูดาว 1 ผืน วิธีทำ 1. นักเรียนแต่ละคนแจ้งผู้ปกครองให้พาไปสังเกตดาวตอนกลางคืนในบริเวณชานเมือง ที่ห่างไกลจาก แสงสว่างในพื้นที่เมือง ในวันที่ฟ้าโปร่ง ไม่มีเมฆฝน เช่น ควรเลือกพื้นที่ดูดาวในบริเวณ โล่งกว้าง และมองเห็นเส้นขอบฟ้าทางทิศเหนือ (ใช้เข็มทิศหรือใช้ตำแหน่งของดาวเหนือ) 2. เมื่อเลือกพื้นที่ดูดาวได้แล้ว ปูเสื่อ นอนหงายราบลงบนพื้น โดยหันหน้าไปทางทิศเหนือ 3. หยิบแผนที่ดาวขึ้นมาดูโดยแหงนหน้าดู และให้ตำแหน่งทิศเหนือและทิศใต้ของแผนที่ดาว ตรงกับทิศเหนือและทิศใต้ของภูมิประเทศจริง หากมองไม่เห็นให้ใช้ไฟฉายที่ห่อหุ้ม ปากกระบอกด้วยกระดาษแก้วสีแดง เพื่อลดการรบกวนของแสงกับสายตาของเรา 4. หมุนแผ่นขอบฟ้าให้สเกลเวลาตรงกับสเกลของวันที่และเดือนที่กำลังดูดาวอยู่ ซึ่งต้องค่อย ๆ หมุน ไปเรื่อย ๆ ในทิศทางตามเข็มนาฬิกา สังเกตการเคลื่อนที่ของกลุ่มดาว จากทิศตะวันออก ไปทิศตะวันตก 5. ใช้สายตากำหนดเส้นศูนย์สูตรฟ้าและเส้นสุริยวิถีโดยเปรียบเทียบกับแผนที่ดาวในมือ เพื่อแบ่งเขต ซีกฟ้าเหนือและซีกฟ้าใต้ ซึ่งจะช่วยให้เราสังเกตกลุ่มดาวต่าง ๆ และกลุ่มดาวจักรราศีได้ ง่ายขึ้นตามลำดับ 6. เขียนชื่อและวาดภาพกลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศีที่สังเกตพบ พร้อมระบุค่าประมาณมุมทิศและ มุมเงยของกลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศี 7. นำเสนอผลการสังเกตโดยใช้มือแสดงมุมเงย เพื่อจำลองตำแหน่งของกลุ่มดาวและกลุ่มดาวจักรราศี ในห้องเรียน และอภิปรายร่วมกับเพื่อน ได้__________คะแนน คะแนนเต็ม 10 คะแนน วัสดุอุปกรณ์

91 1.นักเรียนควรเลือกพื้นที่สำหรับกิจกรรมดูดาวอย่างไร ________________________________________________________________________________ 2. ช่วงฤดูกาลใดที่ไม่เหมาะสมกับการดูดาว เพราะเหตุใด ________________________________________________________________________________ ชื่อภาพ _____________________ คำอธิบายภาพ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ บันทึกผลการทำกิจกรรม คำถามก่อนทำกิจกรรม

92 แบบประเมิน และเกณฑ์การประเมินต่าง ๆ 1. นักเรียนกำหนดทิศสำหรับการดูดาวได้อย่างไร (จานพลาสสติกใบที่ 1 เพราะมีถุงพลาสติกหุม้ทา ใหฟ้องน้า ชุ่มน้า น้า ไม่ระเหยไปอยา่งรวดเร็ว) 2. การดูแผนที่ดาวแตกต่างจากการอ่านหนังสืออย่างไร (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 3. หากนักเรียนนอนหงาย หันหน้าไปทางทิศตะวันออก นักเรียนจะเห็นกลุ่มดาวเคลื่อนที่ไปในทิศทางใด (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 4. เพราะเหตุใด ขณะดูดาวจึงต้องหมุนแผ่นขอบฟ้าให้เวลาตรงกับความเป็นจริงเสมอ (เพื่อให้น้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 5. หากนักเรียนกำหนดเส้นศูนย์สูตรฟ้าและเส้นสุริยวิถีคลาดเคลื่อน จะส่งผลต่อการดูดาวอย่างไร เพื่อใหน้ ้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 6. สรุปผลการทำกิจกรรมได้ว่าอย่างไร เพื่อใหน้ ้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) เพื่อใหน้ ้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) 7. นักเรียนใช้วิธีการใดในการระบุตำแหน่งดาว กลุ่มดาว หรือกลุ่มดาวจักรราศีบนท้องฟ้า เพื่อใหน้ ้า สามารถเกิดการระเหยไปไดบ้า้ง) คำถามหลังทำ กิจกรรม จงทำกิจกรรมอย่างรวมพลัง ด้วยความมุ่งมั่นและตั้งใจ

93 แบบทดสอบ บทที่ 2 วัฏจักรการปรากฏของดาว

94 แบบทดสอบท้ายหน่วยดวงดาวบนท้องฟ้า วิชา วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) ชื่อ-สกุล..........................................................................ชั้น...................เลขที่................ คะแนน คำสั่ง : ให้นักเรียนทำเครื่องหมาย เลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียง 1 ตัวเลือก 1. ลักษณะข้อใดของดาวที่เราไม่สามารถสังเกตเห็นด้วยตาเปล่า (ว 3.1 ป.5/1) ก. สีสัน ข. ความสว่าง ค. พื้นผิว ง. แสงกะพริบ 2. วัตถุบนท้องฟ้าข้อใดจัดเป็นดาวฤกษ์(ว 3.1 ป.5/1) ก. ดวงอาทิตย์ ข. ดาวศุกร์ ค. ดวงจันทร์ ง. โลก 3. ลักษณะใดเป็นลักษณะของดาวฤกษ์(ว 3.1 ป.5/1) ก. แสงนวลนิ่ง ข. สีสันหลากหลาย ค. กะพริบระยิบระยับ ง. ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง 4. แนวที่ท้องฟ้าจรดกับพื้นดินเรียกว่าอะไร (ว 3.1 ป.5/2) ก. เส้นขอบฟ้า ข. เส้นสุริยวิถี ค. เส้นขอบพื้นผิว ง. เส้นศูนย์สูตรฟ้า 5. เหตุใดเราจึงมองเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นทางฝั่งตะวันออก (ว 3.1 ป.5/2) ก. โลกหมุนรอบตัวเองใช้เวลา 1 วัน ข. โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นเวลา 1 ปี ค. โลกหมุนรอบตัวเองไปทางทิศตะวันออก ง. โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ไปทางทิศตะวันตก 6. ข้อความใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับแผนที่ดาว (ว 3.1 ป.5/2) ก. ดาวเหนือเป็นจุดศูนย์กลาง ข. เส้นศูนย์สูตรฟ้าเป็นเส้นประ ค. แผนที่ดาวอยู่บนแผ่นขอบฟ้า ง. สเกลบอกเวลาอยู่บนแผ่นแผนที่ดาว 7. ระบบพิกัดขอบฟ้ามีประโยชน์ตามข้อใด (ว 3.1 ป.5/2) ก. ใช้ในการดูดาว ข. ใช้ในการเดินป่า ค. ใช้ในการบอกทิศ ง. ใช้ในการบอกตำแหน่งดาว 8. ถ้าสังเกตกลุ่มดาวตอนใกล้รุ่งสางจะเห็นกลุ่มดาวเคลื่อนที่ไปทางทิศใด (ว 3.1 ป.5/2) ก. ทิศตะวันออก ข. ทิศตะวันตก ค. ทิศเหนือ ง. ทิศใต้ 9. ข้อใดเป็นลักษณะของดาวเคราะห์(ว 3.1 ป.5/1) ก. มองเห็นเป็นแสงกะพริบ ข. เกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชั่น หรือปฏิกิริยาการหลอมนิวเคลียร์ ค. สามารถมองเห็นได้เนื่องจากพื้นผิวสะท้อนแสงจากดวงอาทิตย์ ง. ดาวที่มีแสงสว่างในตนเอง จัดว่าเป็นแหล่งกำเนิดแสง 10. แผนที่ดาวมีประโยชน์อย่างไร (ว 3.1 ป.5/2) ก. ให้รายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะต่าง ๆ ของดวงดาว ข. บอกตำแหน่งของกลุ่มดาวฤกษ์บนท้องฟ้า ค. บอกสีของดวงดาวและระยะทางของดวงดาว

95 ง. ให้รายละเอียดเกี่ยวกับประวัติและตำนานของดวงดาว 11. จากภาพนี้ ดวงจันทร์ (M) มีพิกัดขอบฟ้าเท่าใด (ว 3.1 ป.5/2) 12. ดวงดาวในข้อใดมีประโยชน์ในการหาทิศ (ว 3.1 ป.5/2) ก. ดาวเต่า ข. ดาวไถ ค. ดาวเหนือ ง. ดาวลูกไก่ 13. จากภาพแทนค่ามุมเงยกี่องศา (ว 3.1 ป.5/2) ก. 10 องศา ข. 15 องศา ค. 22 องศา ง. 25 องศา 14. สิ่งใดใช้ในการกำหนดทิศ (ว 3.1 ป.5/2) ก. การหมุนรอบตัวเองของโลก ข. การที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ค. ตำแหน่งการมองเห็นการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ ง. การที่โลกเป็นบริวารของดวงอาทิตย์ 15. ข้อใดเป็นลักษณะของดาวฤกษ์ (ว 3.1 ป.5/1) ก. มีไฮโดรเจน ฮีเลียม และแก๊สอื่นๆ เป็นส่วนประกอบหลัก ข. สามารถมองเห็นได้เนื่องจากพื้นผิวสะท้อนแสงจากดวงอาทิตย์ ค. ไม่เกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชั่น ง. มีวงแหวนล้อมรอบ เป็นบริวารของดวงอาทิตย์ ตัวเลือก มุมทิศ มุมเงย ก. 225 องศา 45 องศา ข. 180 องศา 90 องศา ค. 90 องศา 45 องศา ง. 45 องศา 0 องศา

96 เกณฑ์การประเมิน และแบบประเมินต่าง ๆ

97 เกณฑ์การให้คะแนนแบบประเมินการจัดกระทำและนำเสนอ ตัวชี้วัด ระดับคะแนน 4 3 2 1 การจัดกระทำและ นำเสนอ จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างเป็นระบบ และนำเสนอด้วยแบบที่ ชัดเจน ถูกต้อง ครอบคลุมและมีการ เชื่อมโยงให้เห็น เป็นภาพรวม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างเป็นระบบ มีการจำแนกข้อมูล ให้เห็นความสัมพันธ์ และนำเสนอด้วยแบบที่ ครอบคลุม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดได้ มีการ ยกตัวอย่างเพิ่มเติม และ นำเสนอด้วยแบบต่าง ๆ แต่ยังไม่ครอบคลุม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างไม่เป็น ระบบ และนำเสนอ ไม่สื่อความหมาย และไม่ชัดเจน แบบประเมินการปฏิบัติการทำกิจกรรม รายการการประเมิน ระดับคุณ าพ 4 3 2 1 1. การทำกิจกรรม ตามแผนที่กำหนด ทำกิจกรรมตามวิธีการ และขั้นตอนที่กำหนดไว้ อย่างถูกต้องด้วยตนเอง มีการปรับปรุงแ ก ้ ไ ข เป็นระยะ ทำกิจกรรมตามวิธีการ และขั้นตอนที่กำหนดไว้ ด้วยตนเอง มีการปรับปรุง แก้ไขบ้าง ทำกิจกรรมตามวิธีการ และขั้นตอนที่กำหนดไว้ โดยมีครูหรือผู้อื่น เป็นผู้แนะนำ ทำกิจกรรมไม่ถูกต้องตาม วิธีการและขั้นตอน ที่กำหนดไว้ ไม่มีการปรับปรุงแก้ไข 2. การบันทึกผล การทำกิจกรรม บันทึกผลเป็นระยะ อย่างถูกต้อง มีระเบียบ มีการระบุหน่วย มีการ อธิบายข้อมูลให้เห็น ความเชื่อมโยงเป็นภาพรวม เป ็ นเหต ุ เป ็ นผล และ เป็นไปตามการทำกิจกรรม บันทึกผลเป็นระยะ อย่างถูกต้อง มีระเบียบ มีการระบุหน่วย มีการ อธิบายข้อมูลให้เห็นถึง ความสัมพันธ์เป็นไป ตามการทำกิจกรรม บันทึกผลเป็นระยะ แต่ไม่เป็นระเบียบ ไม่มีการระบุหน่วย และไม่มีการอธิบายข้อมูล ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ ของการทำกิจกรรม บันทึกผลไม่ครบ ไม่มีการระบุหน่วย และไม่เป็นไปตาม การทำกิจกรรม 3. การจัดกระทำข้อมูล และการนำเสนอ จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการเชื่อมโยงให้เห็น เป็นภาพรวม และนำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ อย่างชัดเจน ถูกต้อง จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการ จำแนกข้อมูลให้เห็น ความสัมพันธ์ นำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ ได้ แต่ยังไม่ชัดเจน จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการยกตัวอย่างเพิ่มเติม ให้เข้าใจง่าย และนำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ แต่ยังไม่ชัดเจน และไม่ถูกต้อง จัดกระทำข้อมูลอย่าง ไม่เป็นระบบ และมีการ นำเสนอไม่สื่อความหมาย และไม่ชัดเจน 4. การสรุปผล การทำกิจกรรม สรุปผลการทำกิจกรรม ได้อย่างถูกต้อง กระชับ ชัดเจน และครอบคลุม ข้อมูลจากการวิเคราะห์ ทั้งหมด สรุปผลการทำกิจกรรม ไ ด้ถ ู ก ต ้ อ ง แ ต ่ ยั ง ไม่ครอบคลุมข้อมูล จากการวิเคราะห์ทั้งหมด สรุปผลการทำกิจกรรมได้ โดยมีครูหรือผู้อื่นแนะนำ บ ้ า ง จ ึ ง ส า ม า ร ถ สรุปได้ถูกต้อง สรุปผลการทำกิจกรรม ตามความรู้ที่พอมีอยู่ โดย ไ ม ่ ใ ช ้ ข ้ อ มู ล จากการทำกิจกรรม แบบประเมินตามส าพจริง (Rubrics)

98 แบบประเมินการสืบสอบข้อมูล แบบประเมินชิ้นงาน การจัดกระทำและนำเสนออินโฟกราฟิก รายการการประเมิน ระดับคุณ าพ 4 3 2 1 1. การวางแผนค้นคว้า ข้อมูลจาก แหล่งการเรียนรู้ วางแผนที่จะค้นคว้าข้อมูล จากแหล่งการเรียนรู้ ที่หลากหลาย เชื่อถือได้ และมีการเชื่อมโยงให้เห็น เป็นภาพรวม แสดงให้เห็น ถึงความสัมพันธ์ของ วิธีการทั้งหมด วางแผนที่จะค้นคว้าข้อมูล จากแหล่งการเรียนรู้ ที่หลากหลายและเหมาะสม แต่ไม่มีการเชื่อมโยง ให้เห็นเป็นภาพรวม วางแผนที่จะค้นคว้าข้อมูล จากแหล่งการเรียนรู้ โดยมีครูหรือผู้อื่น แนะนำบ้าง ไม่มีการวางแผนที่จะ ค้นคว้าข้อมูลจาก แ ห ล ่ ง ก า ร เ ร ี ย น รู้ อย่างเป็นระบบ 2. การเก็บรวบรวม ข้อมูล เก็บรวบรวมข้อมูล ตามแผนที่กำหนด ทุกประการ เก็บรวบรวมข้อมูล โดยคัดเลือกและ/หรือ ประเมินข้อมูล เก็บรวบรวมข้อมูล โดยไม่มีการคัดเลือก และ/หรือประเมินข้อมูล เก็บรวบรวมข้อมูล เ ป ็ น ร ะ ย ะ ข า ด ก า ร ประเมินเพื่อคัดเลือก 3. การจัดกระทำข้อมูล และการนำเสนอ จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการเชื่อมโยงให้เห็น เป็นภาพรวม และนำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ อย่างชัดเจน ถูกต้อง จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการ จำแนกข้อมูลให้เห็น ความสัมพันธ์ นำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ ได้ อย่างถูกต้อง จัดกระทำข้อมูล อย่างเป็นระบบ มีการยกตัวอย่างเพิ่มเติม ให้เข้าใจง่ายและนำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ แต่ยังไม่ถูกต้อง จัดกระทำข้อมูลอย่าง ไม่เป็นระบบ และนำเสนอ ไม่สื่อความหมาย และไม่ชัดเจน 4. การสรุปผล สรุปผลได้อย่างถูกต้อง กระชับ ชัดเจน และ ครอบคลุม มีเหตุผล ที่อ้างอิงจากการสืบสอบได้ สรุปผลได้อย่างกระชับ แต่ยังไม่ชัดเจนและ ไม่ครอบคลุมข้อมูล จากการวิเคราะห์ ทั้งหมด สรุปผลได้กระชับ กะทัดรัด แต่ไม่ชัดเจน สรุปผลโดยไม่ใช้ ข้อมูล และไม่ถูกต้อง 5. การเขียนรายงาน เขียนรายงาน ตรงตามจุดประสงค์ ถูกต้องและชัดเจน และมีการเชื่อมโยง ให้เห็นเป็นภาพรวม เขียนรายงาน ตรงตามจุดประสงค์ อย่างถูกต้องและชัดเจน แต่ขาดการเรียบเรียง เขียนรายงาน โดยสื่อความหมายได้ โดยมีครูหรือผู้อื่น แนะนำ เขียนรายงานได้ ตามตัวอย่าง แต่ใช้ภาษา ไม่ถูกต้อง และไม่ชัดเจน รายการการประเมิน ระดับคุณ าพ 4 3 2 1 การจัดกระทำ และนำเสนอ อินโฟกราฟิก จัดกระทำอินโฟกราฟิก อย่างเป็นระบบ และนำเสนอด้วยแบบ ที่ชัดเจน ถูกต้อง ครอบคลุม และมีการเชื่อมโยงให้เห็น เป็น ภาพรวม จัดกระทำอินโฟกราฟิก อย่างเป็นระบบ มีการจำแนกข้อมูล ให้เห็นความสัมพันธ์ และนำเสนอด้วยแบบ ที่ครอบคลุม จัดกระทำอินโฟกราฟิกได้ มีการยกตัวอย่างเพิ่มเติม และนำเสนอ ด้วยแบบต่าง ๆ แต่ยังไม่ครอบคลุม จัดกระทำอินโฟกราฟิก อย่างไม่เป็นระบบ และนำเสนอ ไม่สื่อความหมาย และไม่ชัดเจน

99 แบบประเมินชิ้นงาน การจัดกระทำและนำเสนอแผน าพความคิด รายการการประเมิน ระดับคุณ าพ 4 3 2 1 การจัดกระทำและ น ำ เ ส น อ แ ผ น ภ า พ ความคิด จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างเป็นระบบ และนำเสนอด้วยแบบ ที่ชัดเจน ถูกต้อง ครอบคลุม และมีการ เชื่อมโยงให้เห็นเป็น ภาพรวม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างเป็นระบบ มีการจำแนกข้อมูล ให้เห็นความสัมพันธ์ และนำเสนอด้วยแบบ ที่ครอบคลุม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดได้ มีการ ยกตัวอย่างเพิ่มเติม และนำเสนอด้วยแบบ ต่าง ๆ แต่ยังไม่ครอบคลุม จัดกระทำแผนภาพ ความคิดอย่างไม่เป็น ระบบ และนำเสนอ ไม่สื่อความหมาย และไม่ชัดเจน

100 แบบสังเกตพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในกิจกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่5 ที่ พฤติกรรม ชื่อ-สกุล ความสนใจ การแสดง ความคิดเห็น การตอบ คำถาม การยอมรับ ฟังคนอื่น ทำงานที่ ได้รับ มอบหมาย สรุป 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 เกณฑ์การวัดผลให้คะแนนระดับคุณภาพของแต่ละพฤติกรรมดังนี้ ดีมาก = 4 มีความสนใจ ไม่พูดคุยในชั้น ตอบคำถามถูกต้อง ทำงานส่งครบตรงเวลา ดี = 3 การแสดงออกอยู่ในเกณฑ์ประมาณ 70% ปานกลาง = 2 การแสดงออกอยู่ในเกณฑ์ประมาณ 50% ปรับปรุง = 1 เข้าชั้นเรียนแต่การแสดงออกน้อยมาก ส่งงานไม่ครบ ไม่ตรงต่อเวลา ลงชื่อ ผู้สังเกต ( ) วันที่ เดือน พ.ศ.