หน่วยที่ 11 วัสดุไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์

หน่วยท่ี 11

วสั ดุไฟฟ้ าและอเิ ลก็ ทรอนิกส์

พลงั งานไฟฟ้ า (Electrical Energy)

อะตอมคือส่วนที่เล็กที่สุดของสสาร ประกอบไปด้วยโปรตอนและ
อิเลก็ ตรอน โดยที่มีอิเลก็ ตรอนอิสระโคจรอยรู่ อบนอก สามารถเคลื่อนที่จาก
อะตอมหน่ึงไปยงั อีกอะตอมหน่ึงได้ และการเคล่ือนที่ของอิเล็กตรอนอิสระ
กค็ ือการไหลของกระแสไฟฟ้ านน่ั เอง

แหล่งกาเนิดไฟฟ้ า
- เกิดจากการเหน่ียวนา เช่น ไดนาโม เยนเนอเรเตอร์

- เกิดจากปฏิกิริยาเคมี เช่น แบตเตอรี่ ถ่านไฟฉาย

- เกิดจากพลงั งานความร้อน เช่น พลงั งานแสงอาทิตย์

- เกิดจาการเสียดสี เช่น การนาผา้ ไหมถูกบั แท่งแกว้

- เกิดจากไฟฟ้ าในอากาศ เช่น ฟ้ าแลบ ฟ้ าผา่

- เกิดจากสตั วบ์ างชนิด เช่น ปลาไหลไฟฟ้ า

ภาพท่ี 11.1 การเกดิ กระแสไฟฟ้ า

ภาพท่ี 11.2 กระแสไฟฟ้ าในอากาศเช่น ฟ้ าแลบ ฟ้ าผ่า
ที่มา http://kids.nationalgeographic.com/explore/science/

lightning-/#lightning-trees.jpg

ชนิดของไฟฟ้ า

- ไฟฟ้ าสถิต (Static Electricity) คือไฟฟ้ าท่ีถูกเก็บประจุบวกและลบ
ไวค้ นละตาแหน่ง ไม่สามารถเคลื่อนเขา้ หากนั ได้ เวน้ แต่นาสารท้งั สองมา
แตะหรือเอาตวั นามาต่อถึงกนั จึงจะสามารถเคล่ือนเขา้ หากนั ได้ ไฟฟ้ าสถิต
ถูกนามาใชง้ านในรูปของตวั เกบ็ ประจุทรานซิสเตอร์และสารก่ึงตวั นา

- ไฟฟ้ ากระแส (Current Electricity) คือไฟฟ้ าที่เกิดจากการเคลื่อนที่
ของอิเล็กตรอนอิสระไปตามตวั นา ประกอบดว้ ยไฟฟ้ ากระแสตรง(Direct
Current)ท่ีมีการเคลื่อนท่ีของอิเล็กตรอนอิสระไปทางเดียวตลอดอย่าง
สม่าเสมอ และไฟฟ้ ากระแสสลบั (Alternating Current)ที่มีการเคลื่อนท่ีของ
อิเลก็ ตรอนอิสระเปลี่ยนทิศทางกลบั ไปมาเป็นระยะๆ

ภาพท่ี 11.3 ไฟฟ้ าสถิต
ท่ีมา http://www.sciencesourceimages.com/ted-kinsman/

ภาพที่ 11.4 ไฟฟ้ ากระแสตรงและไฟฟ้ ากระแสสลบั

หน่วยวดั ของไฟฟ้ า

แรงเคลื่ อนหรื อ แรง ดันไฟฟ้ า (Voltage) คื อแรงดันที่ ดันให้

อิเลก็ ตรอนอิสระเคล่ือนท่ีไปตามตวั นาจากจุดที่มีแรงดนั ไฟฟ้ ามากไปยงั จุดท่ี
มีแรงดนั นอ้ ยกว่า เมื่ออิเล็กตรอนเคล่ือนท่ีไปตามตวั นาแลว้ จึงมีช่ือเรียกว่า
แรงเคลื่อนไฟฟ้ า ตวั ยอ่ ท่ีใชค้ ือ E

- หน่วยวดั แรงเคลอ่ื นหรือแรงดันไฟฟ้ า หน่วยพ้ืนฐานคือโวลต(์ Volt)
แรงเคลื่อนหรือแรงดนั ไฟฟ้ า 1 โวลต์คือ แรงเคล่ือนหรือแรงดนั ท่ีทาให้
กระแสไฟฟ้ า 1 แอมแปร์ไหลผา่ นตวั นาไฟฟ้ า ซ่ึงมีค่าตา้ นทาน 1 โอห์มได้

แรงเคลื่อนไฟฟ้ าที่ใชใ้ นประเทศไทยมี 2 แบบคือ แบบใช้ตามบา้ นเรือน

ทวั่ ไป 220 โวลต(์ Single Phase) และแบบใชใ้ นโรงงานอุตสาหกรรม 380
โวลต(์ Three Phases)

ภาพท่ี 11.5 แรงเคลอ่ื นไฟฟ้ า

- หน่วยวัดกระแสไฟฟ้ า กระแสไฟฟ้ า(Electric Current) คือปริมาณของ
อิเลก็ ตรอนอิสระที่เคลื่อนท่ีไปตามตวั นาจากประจุลบไปยงั ประจุบวก แต่ทิศทาง
การไหลของกระแสไฟฟ้ าจะตรงขา้ มคือ ไหลจากข้วั บวกไปยงั ข้วั ลบ ตวั ยอ่ คือ I
หน่วยวดั ของกระแสไฟฟ้ าคือแอมแปร์(Ampere) กระแสไฟฟ้ า 1 แอมแปร์คือ
กระแสท่ีไดจ้ ากปริมาณอิเล็กตรอนอิสระท่ีเคลื่อนท่ีไปตามตวั นาจานวน 6.25 *
1016 ตวั ในช่วงเวลา 1 นาที

- หน่ วยวัดความต้ านทานไฟฟ้ า ความต้านทานไฟฟ้ า(Electrical
Resistance) คือแรงตา้ นภายในของสารที่มีต่อการไหลของกระแสไฟฟ้ าท่ีไหล
ผา่ นสารน้นั ๆ ตวั ยอ่ คือ R ความตา้ นทานจะมากหรือนอ้ ยข้ึนอยกู่ บั สภาวะต่างๆ
คือ ชนิด ขนาด ความยาว อุณหภูมิ และผิวสัมผสั ของสสารท่ีใช้ หน่วยวดั
ความตา้ นทานคือโอห์ม(Ohm) ความตา้ นทาน 1 โอห์มคือความตา้ นทานไฟฟ้ าที่
ตา้ นการไหลของกระแสไฟฟ้ า 1 แอมแปร์ซ่ึงมีแรงเคลื่อนไฟฟ้ า 1 โวลตไ์ ด้

ภาพท่ี 11.6 การไหลของกระแสไฟฟ้ า

ภาพท่ี 11.7 ความต้านทานไฟฟ้ า

- หน่วยวัดกาลังไฟฟ้ า กาลงั ไฟฟ้ า(Electrical Power) คือผลคูณระหว่างกระแสกบั
แรงเคล่ือนไฟฟ้ า ตวั ยอ่ คือ P (P = E * I) มีหน่วยวดั คือวตั ต(์ Watt) กาลงั ไฟฟ้ า 1 วตั ตค์ ือ
กาลังท่ีได้จากผลคูณของแรงเคล่ือนไฟฟ้ า 1 โวลต์ กับการไหลของกระแสไฟฟ้ า 1

แอมแปร์
- หน่วยวัดความถ่ีคล่ืนไฟฟ้ า วดั เป็นเฮิรตซ์(Hz) ในประเทศไทย ความถ่ีที่ใชค้ ือ 50

– 60 Hz หมายถึงจานวนความถ่ีเคล่ือนของไฟฟ้ ากระแสสลบั นบั เป็นไซเคิลต่อวินาที เช่น
ความถี่ 50 – 60 Hz หมายถึง ความถ่ีคล่ืนน้นั เท่ากบั 50 – 60 ไซเคิลต่อวนิ าที

- หน่วยวัดความจุทางไฟฟ้ า ความจุไฟฟ้ าคือความสามารถในการเกบ็ และจ่ายไฟแบ่ง
ออกเป็ น 2 ประเภท แบบแรกคือความจุของเซลล์ไฟฟ้ า เช่นแบตเตอร่ี ถ่านไฟฉาย
มีหน่วยเป็ นแอมแปร์ต่อชวั่ โมง(Ah) ถา้ แบตเตอรี่มีความจุ 70 Ah หมายถึงจะจ่าย
กระแสไฟฟ้ า 70 แอมแปร์หมดภายในเวลา 1 ชวั่ โมง แบบที่สองคือความจุของตวั เก็บ
ประจุ มีหน่วยเป็นฟารัด นิยมใชเ้ ป็นไมโครฟารัด(µF) ตวั เลขยงิ่ มาก ยงิ่ เกบ็ ประจุและจ่ายไฟ
ไดน้ านกวา่

ชนิดของวสั ดุไฟฟ้ าและอเิ ลก็ ทรอนิกส์

แบ่งตามลกั ษณะการใชง้ านออกเป็น 3 ชนิดดงั ต่อไปน้ี

วสั ดุตวั นา(Conductor)
คือวสั ดุหรือสารท่ียอมให้กระแสไฟฟ้ าไหลผ่านไดส้ ะดวกไดแ้ ก่
เงิน ทองแดง อะลูมิเนียม ดีบุก ตะกว่ั เหลก็ ทองคา ปรอท กราไฟต์
และวัสดุท่ีเป็ นโลหะเกือบท้ังหมด ใช้ทาชิ้นส่ วนที่เป็ นตัวนา
กระแสไฟฟ้ าไปใช้ เช่น สายไฟ สวิตช์ ฟิ วส์ หลอดไฟ รีเลย์ เบรก
เกอร์ โซลินอยด์ ฯลฯ

ภาพท่ี 11.8 ตวั อย่างวสั ดุตัวนาไฟฟ้ า
ท่ีมา http://home.slac.stanford.edu/pressreleases/2011/20110324.htm

วสั ดุฉนวน(Insulator)
คือวสั ดุหรือสารที่ไม่ยอมใหก้ ระแสไฟฟ้ าไหลผา่ น หรือไหลผา่ นได้
ยากมากไดแ้ ก่ พลาสติก ยาง ไม้ กระดาษ หนงั แกว้ ใยหิน กระเบ้ือง
พาราฟี น ฯลฯ ใชท้ าส่วนภายนอกของอุปกรณ์ไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์
เพื่อป้ องกนั ไฟฟ้ าดูดเช่น เปลือกสายไฟ ตวั สวิตช์ ส่วนแกว้ ของหลอดไฟ
ตวั รีเลย์ ตวั เบรกเกอร์ ตวั ทรานซิสเตอร์ ฯลฯ

วสั ดุกง่ึ ตวั นา(Semi Conductor)
คือวสั ดุหรือสารท่ียอมให้กระแสไฟฟ้ าไหลผ่านไดบ้ างส่วน จะมาก
หรือนอ้ ยข้ึนอยกู่ บั ชนิดของวสั ดุน้นั ๆ วสั ดุก่ึงตวั นาที่นิยมใชใ้ นงานไฟฟ้ า
และอิเล็กทรอนิกส์ได้แก่ เยอรมันเนียมและซิลิกอน ใช้ทาอุปกรณ์
อิเลก็ ทรอนิกส์ไดแ้ ก่ ทรานซิสเตอร์ ไดโอด ชุดไอซี ฯลฯ

ภาพที่ 11.9 ตวั อย่างวสั ดุฉนวนไฟฟ้ า
ท่ีมา http://rcrajhobbies.com/Heat%20Shrink%20Tubes.html

อปุ กรณ์ไฟฟ้ า

อุปกรณ์ไฟฟ้ าผลิตจากวสั ดุไฟฟ้ าเพ่ือสาหรับนาไฟฟ้ าไปใช้งาน มี
รายละเอียดดงั ต่อไปน้ี

ไดนาโม
ไดนาโมหรือเจนเนอเรเตอร์ เป็ นอุปกรณ์ผลิตไฟฟ้ ากระแสสลบั ด้วย
หลกั การเหนี่ยวนาโดยการหมุนขดลวดตดั กบั สนามแม่เหลก็ พลงั ขบั เคลื่อน
ในการหมุนไดจ้ ากเคร่ืองยนต์ เครื่องเทอร์ไบน์ พลงั งานน้า หรือพลงั งาน
ลม แรงเคลื่อนไฟฟ้ าจะถูกแปลงให้เป็ น 220 โวลตส์ าหรับใชใ้ นประเทศ
ไทยในความถี่ 50 – 60 Hz ส่วนไดนาโมกระแสสลบั ในรถยนตใ์ ช้
แรงเคลื่อนไฟฟ้ า 12 โวลต์ มีช่ือเรียกวา่ อลั เตอร์เนเตอร์

ภาพท่ี 11.10 ไดนาโมหรือเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้ า
ท่ีมา http://www.howrepairmotor.com

เซลล์ไฟฟ้ า

เซลลไ์ ฟฟ้ าท่ีนิยมใชใ้ นปัจจุบนั คือแบตเตอรี่และถ่านไฟฉาย ผลิตไฟฟ้ ากระแสตรง
ดว้ ยวิธีการเกิดปฏิกิริยาเคมี แบตเตอรี่หรือถ่านไฟฉายทว่ั ไปจะผลิตไฟฟ้ าแรงเคลื่อน 12
โวลต์ 9 โวลต์ หรือ 1.5 โวลต์

สายไฟฟ้ า

สายไฟฟ้ าใช้สาหรับเป็ นตัวนาไฟฟ้ าจากแหล่งจ่ายไปยังอุปกรณ์ใช้งาน
ประกอบดว้ ย

- สายภายใน ทว่ั ไปทาจากทองแดง ใชส้ าหรับเดินสายไฟภายในอาคารหรือในรถ
มีท้งั สายคู่และสายเด่ียว ดดั งอไดด้ ี ไม่หักง่าย และยงั มีสายภายในที่ทาจากอลูมิเนียมใช้
สาหรับเดินสายไฟแรงสูงท่ีตอ้ งการใชเ้ สาช่วงยาวๆและตอ้ งการน้าหนกั เบา มีท้งั แบบสาย
เปลือยและแบบมีฉนวนหุม้

- เปลือกฉนวนหุ้ม ทาจากยางหรือพลาสติก ป้ องกันการรั่วไหลของไฟฟ้ า
ภายนอกจะบอกขอ้ มลู ของสายไฟชนิดน้นั ๆ

ภาพที่ 11.11 แบตเตอร่ีเซลล์แห้ง
ท่ีมา http://www.studiolegaleambientale.com/tag/adempimenti

ภาพที่ 11.12 ส่วนประกอบของสายไฟฟ้ า
ท่ีมา http://www.charnchai.net/product-th-145986-4759988

สวติ ช์
ใช้สาหรับเปิ ด-ปิ ดเพื่อตดั ต่อกระแสไฟฟ้ าไปใช้งานในวงจร มี
หลายรูปแบบเช่น แบบเปิ ด แบบกด แบบ 2 ทาง แบบ 3 ทาง แบบ
โยก ฯลฯ ประกอบดว้ ย

- ส่วนตัวนาไฟฟ้ า ลกั ษณะเป็นหนา้ สัมผสั ทาจากทองแดง พลา
ตินมั หรือทงั สเตน

- ส่วนตัวสวติ ช์ ประกอบดว้ ยเปลือกฉนวนหุม้ ป้ องกนั ไฟร่ัว และ
ส่วนควบคุมที่ทาจากพลาสติกแขง็ เบเกอไลต์ หรือไฟเบอร์กลาส ที่ตวั
สวิตชจ์ ะบอกค่าความสามารถการทนแรงเคลื่อนไฟฟ้ า ทนกระแสไฟฟ้ า
และตาแหน่งการใชง้ าน

ภาพที่ 11.13 ตวั อย่างสวติ ช์แบบต่างๆ
ท่ีมา http://www.electricswitches.com/products/switches.html

ฟิ วส์

เป็ นอุปกรณ์ป้ องกันความเสียหายจากกระแสหรือแรงเคล่ือนไฟฟ้ าเกินในระบบ
ลกั ษณะเป็ นเส้นกลมอยใู่ นหลอดแกว้ ทาจากตะกวั่ ผสมดีบุก ทางานดว้ ยการหลอมละลาย
เม่ือมีกระแสหรือแรงเคล่ือนเกินค่าที่กาหนด

ปลกั๊ ไฟ

เป็ นอุปกรณ์จุดจ่ายไฟ ตวั นาและฉนวนใชว้ สั ดุชนิดเดียวกนั กบั สวิตช์ มี 2 ลกั ษณะ
คือ

- ปลกั๊ ตวั ผู้ เป็นเปลือกฉนวนหุม้ พลาสติกมีแท่งโลหะ 2 – 3 แท่งยื่นออกมาเป็ นตวั
เสียบช่องต่อไฟของปลกั๊ ตวั เมีย ประกอบดว้ ยแท่งบวก แท่งลบ และแท่งกราวด์

- ปล๊ักตัวเมีย เป็ นรูเสียบ 2 – 3 รูต่อ 1 ชุด เปลือกนอกเป็ นพลาสติกภายในเป็ น
โลหะสาหรับรองรับการต่อของปลก๊ั ตวั ผู้ รูจ่ายประกอบดว้ ยรูบวก รูลบ และรูกราวด์ ชนิด
3 รูจะปลอดภยั กวา่ ชนิด 2 รู

ภาพท่ี 11.14 ตวั อย่างฟิ วส์ชนิดต่างๆ
ท่ีมา https://www.swe-check.com.au/pages/bussmann_fuses.php

ภาพที่ 11.15 ปลก๊ั ไฟตวั ผู้และตัวเมยี
ท่ีมา https://www.reddit.com/r/40kLore/comments/505mj3/

mr_bean_finds_himself_on_holy_terra_and_ends_up/

เบรกเกอร์
เป็นอุปกรณ์ตดั -ต่อและป้ องกนั ความเสียหายจากกระแสหรือแรงเคลื่อนไฟฟ้ า
เกินในระบบ จะทางานเหมือนกบั ฟิ วส์และคตั เอาท์รวมกนั แต่จะมีขอ้ ดีกว่าคือ
เม่ือมีไฟเกินในระบบเบรกเกอร์จะตดั วงจรไฟท้งั 2 สาย เม่ือแก้ไขระบบแล้ว
สามารถเปิ ดเบรกเกอร์ต่อวงจรไดท้ นั ที ต่างจากฟิ วส์ที่เมื่อขาดแลว้ ตอ้ งเปล่ียนตวั
ใหม่ก่อนจึงจะสามารถต่อวงจรได้
รีเลย์
เป็นสวิตชต์ ดั ต่อวงจรไฟฟ้ าโดยใชห้ ลกั การเหนี่ยวนา เหมาะสาหรับวงจรที่
ตอ้ งใชก้ ระแสไฟมาก หรืองานท่ีตอ้ งจ่ายไฟในระยะทางไกลๆเพื่อป้ องกนั ไฟตก

ประกอบด้วยหน้าสัมผสั ทาจากทองแดงหรือพลาตินัม ฉาบหน้าด้วยเงิน และ
ขดลวดทองแดงอาบน้ายาพนั อยู่รอบแกนเหล็กอ่อน หลกั การทางานจะใช้การ
เหนี่ยวนาให้แกนเหล็กอ่อนกลายเป็ นแม่เหล็กดูหน้าสัมผสั ให้ตดั หรือต่อวงจร

รีเลยม์ ีสองแบบคือแบบปกติปิ ดและปกติเปิ ด

ภาพท่ี 11.16 ตวั อย่างเบรกเกอร์ชนิดต่างๆ
ท่ีมา http://www.brucelectric.com/findyourcircuitbreakers

ภาพท่ี 11.17 ลกั ษณะของรีเลย์
ท่ีมา http://teknikelektronika.com/pengertian-relay-fungsi-relay/

หม้อแปลงไฟฟ้ า
ใชส้ าหรับแปลงแรงเคลื่อนไฟฟ้ าใหส้ ูงข้ึนหรือต่าลง เพื่อให้สามารถ
นาไปใชง้ านไดต้ ามที่ตอ้ งการ แบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ

- หม้อแปลงขึน้ ทาหนา้ ท่ีแปลงไฟฟ้ าจากแรงเคลื่อนต่าใหเ้ ป็ นไฟฟ้ า
แรงเคลื่อนสูง

- หม้อแปลลง ทาหนา้ ที่แปลงไฟฟ้ าจากแรงเคลื่อนสูงให้เป็ นไฟฟ้ า
แรงเคลื่อนต่า

หม้อแปลงไฟฟ้ าท่ีใช้ตามเสาไฟริมถนนจะเป็ นแบบค่าตายตัวไม่
สามารถปรับค่าได้ ส่วนหมอ้ แปลงที่ใชใ้ นงานทวั่ ไปเช่น ระบบแสงสีเสียง
จะเป็ นแบบท่ีสามารถปรับแรงเคล่ือนไฟฟ้ าที่แปลงให้สูงหรือต่าไดต้ าม
ตอ้ งการ

ภาพที่ 11.18 หม้อแปลงไฟฟ้ า
ท่ีมา http://ienergyguru.com/2015/10/transformer/

หลอดไฟ

ใชส้ าหรับเปล่ียนพลงั งานไฟฟ้ าใหเ้ ป็นพลงั งานแสงสว่าง มีอยมู่ ากมายหลาย
ชนิด เช่น หลอดธรรมดา หลอด LED หลอดฟลูออเรสเซนต์ หลอดนีออน หลอด
สปอตไลต์ หลอดฮาโลเจน หลอดซีนอน ฯลฯ ประกอบดว้ ยส่วนต่างๆดงั น้ี

- ข้วั ต่อ ทาจากโลหะทองแดงสาหรับต่อไฟไปยงั ไส้หลอด

- ส่วนโลหะ ทาจากเหล็กชุบหรือสแตนเลสแบบเป็ นเข้ียวหรือแบบเกลียว
สาหรับยดึ หลอดใหต้ ิดกบั เบา้ ไฟ

- ไส้หลอด ทาจากทงั สเตน สาหรับเปลี่ยนพลงั งานไฟฟ้ าใหเ้ ป็นพลงั งานแสง
สวา่ ง

- หลอดแก้ว ทาจากแก้ว ภายในเป็ นสุญญากาศ หรือบรรจุก๊าชเฉื่อยหรือ
ปรอท

ภาพท่ี 11.19 ส่วนประกอบของหลอดไฟ

หลอดไฟที่นิยมใช้ทวั่ ไปในปัจจุบนั คือหลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต์
แบ่งเป็น 2 ชนิดดงั ต่อไปน้ี

หลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต์แบบบัลลาสต์ภายใน แบ่งย่อยได้อีก 2
แบบคือ

- ชนิดแกนเหล็ก เป็ นหลอดขนาดเล็ก มีลกั ษณะเป็ นแท่งแกว้ รูปตวั ยู มี
เปลือกนอกเป็ นโคมทรงกระบอก มีชุดบลั ลาสต์และสตาร์ตเตอร์รวมอย่ใู นชิ้น
เดียวกบั ตวั หลอด ถา้ เกิดชารุดตอ้ งเปลี่ยนใหม่ท้งั ชุด หลอดชนิดน้ีจะกระพริบ
ก่อนจึงติด และค่อยๆสวา่ งข้ึนเร่ือยๆ

- ชนิดอเิ ลก็ ทรอนิกส์ มีลกั ษณะเหมือนกบั หลอดชนิดแกนเหล็ก แต่จะไม่
มีเปลือกนอกหุ้ม ตวั หลอดเรืองแสง มีความประหยดั ไฟ และมีขนาดกะทัดรัด
มากข้ึน ตวั หลอดเป็นแท่งแกว้ โคง้ เป็นรูปตวั ยหู ลายชุดเช่ือมต่อกนั หลอดชนิดน้ี
จะจุดติดทนั ทีและกินไฟนอ้ ยกวา่ หลอดชนิดแกนเหลก็

หลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต์แบบบัลลาสต์ภายนอก หลอดชนิด
น้ีมีหลักการเหมือนกับหลอดแบบภายใน แต่แตกต่างกันท่ีสามารถ
เปล่ียนเฉพาะตวั หลอดไดเ้ มื่อเวลาหลอดขาด มีท้งั ที่เป็ นแบบบลั ลาสต์
แกนเหลก็ และแบบบลั ลาสตอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ ตวั หลอดมีลกั ษณะโคง้ งอ

เป็ นรูปตวั ยู ภายในข้วั หลอดจะมีสตาร์ตเตอร์อยภู่ ายใน และมีบลั ลาสต์
อยู่ภายนอก การติดต้งั ใชง้ านจะตอ้ งมีชุดขาเสียบเพื่อใชก้ บั บลั ลาสต์ท่ี
แยกออก

ภาพที่ 11.20 หลอดคอมแพคฟลอู อเรสเซนต์
ที่มา http://luxmielectric.com/?page_id=63

มอเตอร์

เป็ นอุปกรณ์เปล่ียนพลงั งานไฟฟ้ าเป็ นพลงั งานกลดว้ ยวิธีหมุน ใชเ้ ป็ นตน้ กาลงั
ขบั เคลื่อนเคร่ืองจกั รต่างๆในงานอุตสาหกรรม เช่น พดั ลม ตูเ้ ยน็ เครื่องปรับอากาศ
เคร่ืองกลึง เคร่ืองไส เครื่องกดั หินเจียระไน สวา่ นไฟฟ้ า เล่ือยไฟฟ้ า เครื่องตดั โลหะ
แผน่ ปั๊มน้า เครื่องดดู ฝ่ นุ ป๊ัมลม ฯลฯ

- ส่ วนประกอบ ประกอบดว้ ย 2 ส่วนหลกั คือ ชุดฟี ลด์คอยล์ ประกอบด้วย
ขดลวดทองแดงอาบน้ายาพนั อยรู่ อบแกนเหลก็ อ่อน และชุดอาร์มาเจอร์ ประกอบดว้ ย
ขดลวดทองแดงอาบน้ายาพนั รอบอยตู่ ามร่องของทุ่นเหลก็ ออ่ นทรงกระบอก

- การทางาน เมื่อปล่อยไฟฟ้ าเขา้ ขดลวดฟี ลด์คอยล์และอาร์มาเจอร์ จะเกิดการ
หมุนเหน่ียวนาให้เหล็กอ่อนท้งั 2 ชุดกลายเป็ นแม่เหล็ก ข้วั เหมือนกนั พลกั กนั อย่าง
ต่อเนื่องทาใหเ้ กิดการหมุน โดยฟี ลดค์ อยลจ์ ะอยกู่ บั ท่ี และอาร์มาเจอร์จะเป็นตวั ถูกผลกั
ใหห้ มุน

ภาพที่ 11.21 มอเตอร์ไฟฟ้ าอตุ สาหกรรม
ท่ีมา http://www.awfifapanit.com/pic/35-1.jpg

ภาพท่ี 11.22 ส่วนประกอบทสี่ าคญั ของมอเตอร์
ท่ีมา https://www.pinterest.com/pin/548876273313992102/

ตวั เกบ็ ประจุ
เป็นอุปกรณ์เก็บประจุไฟฟ้ าบวกและลบ โดยอาศยั หลกั การไฟฟ้ าสถิต
มีชื่อเฉพาะเรียกว่าคอนเดนเซอร์ หรือคาปาซิเตอร์ ใชต้ ่อในวงจรไฟฟ้ าเพ่ือ
เพ่ิมพลังงานไฟฟ้ าให้แก่อุปกรณ์ในช่วงเริ่มต้นการทางาน หรื อดูดซับ
พลงั งานเพือ่ ลดความรุนแรงในอุปกรณ์ไฟฟ้ าต่างๆ

- ส่วนประกอบ ประกอบดว้ ยแผ่นบวก แผน่ ลบ และกระดาษมนั ก้นั
บางๆ

- การทางาน เมื่อมีไฟป้ อนเขา้ แผน่ บวกและแผ่นลบ จะเกิดการดูดกนั
แต่จะไม่สามารถว่ิงเขา้ หากนั ไดเ้ พราะมีกระดาษมนั เป็ นฉนวนก้นั อยู่ ประจุ
ไฟจึงถูกเก็บไวใ้ นลกั ษณะไฟฟ้ าสถิต เม่ือตอ้ งการนาไปใชง้ านใหต้ ่อสายไฟ
จากข้วั บวกผา่ นอุปกรณ์ใชง้ าน และไปครบวงจรท่ีข้วั ลบของตวั เกบ็ ประจุ

ภาพท่ี 11.23 ตัวเกบ็ ประจุ
ท่ีมา https://en.wikipedia.org/wiki/Capacitor

ภาพท่ี 11.24 ส่วนประกอบของตวั เกบ็ ประจุ
ท่ีมา http://blog.1000bulbs.com/home/what-is-a-capacitor-the-background-superhero

อปุ กรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์

ทรานซิสเตอร์

เป็นอุปกรณ์ทาหนา้ ที่ 2 อยา่ ง คือ เป็นสวติ ชต์ ดั ต่อวงจรและขยาย
สัญญาณ ทาจากวสั ดุก่ึงตวั นา เช่น ซิลิกอนผสมฟอสฟอรัส เยอรมนั
เนียม ท่ีนิยมใช้อยู่ในปัจจุบันมีทรานซิสเตอร์ธรรมดา เพาเวอร์
ทรานซิสเตอร์ แบ่งได้ 2 ชนิด คือ PNP และชนิด NPN
ทรานซิ สเตอร์ ใช้ในวงจรอิเล็กทรอนิ กส์ของวิทยุ โทรทัศน์
โทรศพั ทม์ ือถือ คอมพิวเตอร์ ชุดควบคุม เคร่ืองซกั ผา้ เตาไมโครเวฟ
และเครื่องใชไ้ ฟฟ้ าอ่ืนๆอีกมากมาย

ภาพที่ 11.25 ทรานซิสเตอร์
ท่ีมา https://www.elprocus.com/major-electronic-components/

ไดโอด

เป็นอุปกรณ์ที่ยอมใหก้ ระแสไฟฟ้ าไหลไดท้ างเดียว ทาจากวสั ดุก่ึง
ตวั นา ท่ีนิยมใชใ้ นปัจจุบนั มีอยู่ 2 ชนิดคือ

- ไดโอดธรรมดา ใช้ในการแปลงแรงเคลื่อนไฟฟ้ ากระแสสลบั
เป็นไฟฟ้ ากระแสตรง

- ไดโอดจากัดค่า หรือเรียกอีกช่ือว่าซีเนอร์ไดโอด ใช้ในการ
ควบคุมแรงเคล่ือนไฟฟ้ าไม่ให้เกินค่าที่กาหนด โดยไดโอดจากดั ค่าจะ
ยอมให้ไฟฟ้ าไหลผา่ นตลอดทางที่หน่ึง ส่วนทางท่ีสองจะยอมใหไ้ ฟฟ้ า
ไหลผา่ นไดเ้ มื่อไฟฟ้ าน้นั มีแรงเคล่ือนเกินคา่ กาหนดของไดโอด

ภาพท่ี 11.26 ไดโอด
ท่ีมา http://techterms.com/definition/diode

ไอซี
เป็ นแผงวงจรรวมที่มีขนาดเลก็ มาก วงจรน้ีจะถูกอดั ดว้ ยพลาสติก
แขง็ เพ่ือป้ องกนั วงจรเสียหาย โดยจะมีขาโลหะยนื่ ออกมาสาหรับเสียบ
ต่อใชง้ าน นิยมใชใ้ นงานอิเลก็ ทรอนิกส์ สามารถลดขนาดของเครื่องใช้
ลงไดเ้ ป็ นอยา่ งมาก ทาใหใ้ ชง้ านไดส้ ะดวกและยงั ช่วยลดตน้ ทุนในการ
ผลิตไดอ้ ีกดว้ ย

ตวั ต้านทาน
ตวั ตา้ นทานหรือรีซิสเตอร์ ภายในเป็ นค่าความตา้ นทาน ภายนอก
เป็ นเซรามิกเคลือบ คาดดว้ ยโคด้ สีบอกค่าของความตา้ นทาน ใชต้ ่อใน
วงจรอิเล็กทรอนิกส์ของอุปกรณ์ไฟฟ้ าเพ่ือควบคุมแรงเคลื่อนไฟฟ้ า
หรือแบ่งกระแสไฟฟ้ า

ภาพท่ี 11.27 ไอซี
ท่ีมา http://www.ms-kit.com/category/10

ภาพท่ี 11.28 ตวั ต้านทาน
ท่ีมา http://okmusic.jp/musichubz/artists/106487/images