โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุข

โครงการ ยกระดับชุมชนอุดมสุข เพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ กลุ่มงานโครงการพัฒนาชุมชน ฝ่ายพัฒนาลูกค้าและชุมชน (ฝลช.)

บทสรุปผู้บริหาร (Executive Summary) โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ภาครัฐได้ก าหนดกรอบแนวทางยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580) เพื่อน าไปสู่ การปฏิบัติให้ประเทศไทยบรรลุวิสัยทัศน์ “ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้วด้วย การพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยมุ่งเน้นการสร้างสมดุลระหว่างการพัฒนา ความมั่นคง เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน เพื่อยกระดับศักยภาพ ประเทศไทยใน หลากหลายมิติ พัฒนาคนในทุกมิติ สร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมและเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เป็น มิตรกับสิ่งแวดล้อม ประกอบกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 พ.ศ. 2566-2570) ที่ ก าหนดจุดเน้นและเป้าหมายของการพัฒนาที่เป็นรูปธรรม สามารถบอกทิศทางที่ประเทศในระยะ 5 ปี ถัดไป ได้มุ่งเน้นมิติความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม เพื่อท าให้ภัยพิบัติเกิดขึ้นน้อยที่สุด เพื่อลด งบประมาณของภาครัฐ โดยใช้โมเดลเศรษฐกิจ BCG เพื่อการท างานของชุมชน วิสาหกิจขนาดกลาง และขนาด ย่อม บริษัทขนาดใหญ่ให้พัฒนาการผลิตที่ตอบสนองการเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมในอนาคต ในปีบัญชี 2566 ธนาคารจึงได้จัดท า โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติประกอบด้วย ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านสิ่งแวดล้อม และด้านวัฒนธรรมประเพณี โดยสนับสนุนให้ ชุมชน 181 ชุมชน มีแผนงาน/กิจกรรมจัดท าแผนพัฒนาชุมชนที่เน้นการลดต้นทุน การสร้างงาน สร้าง อาชีพ มีรายได้เพิ่มขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาหนี้ภาคครัวเรือนควบคู่กับการอนุรักษ์และไม่ท าลายสิ่งแวดล้อมทาง ธรรมชาติ รวมทั้งสนับสนุนให้คนรุ่นใหม่ เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมการพัฒนาชุมชนให้มีความเข้มแข็ง ทั้ง 4 มิติไปพร้อมกัน ภายใต้สโลแกนที่ว่า “กินอิ่ม นอนอุ่น หุ่นดี ทุนมี หนี้ลด หมดทุกข์” สู่การประกวด ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนพร้อมถอดองค์ความรู้ชุมชน การประเมินอัตราเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน Gross Community Product : GCP) และข้อเสนอแนะให้แก่ชุมชนขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานรากสู่การพัฒนาอย่าง ยั่งยืน ซึ่งในการด าเนินงานก าหนดผลลัพธ์ทั้งเชิงปริมาณ (Output) และเชิงคุณภาพ (Outcome) ผลลัพธ์เชิงปริมาณ (Output) - แผนยกระดับชุมชนอุดมสุขให้ครอบคลุม 4 มิติ ด้วยการจัดท าแผนพัฒนา ชุมชนด้านเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) ด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ด้านเศรษฐกิจ สีเขียว (Green Economy) โดยชุมชนอุดมสุขยั่งยืน ปี 2564 - 2565 จ านวน 104 ชุมชน ชุมชนอุดมสุขยั่งยืน ปี 2566 จ านวน 77 ชุมชน รวมเป็น 181 ชุมชน จ านวน 181 ชุมชน ผลลัพธ์เชิงคุณภาพ (Outcome) - ชุมชนอุดมสุขมีอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (GCP) ที่ขยายตัวเพิ่มขึ้น ณ ราคาประจ าปี ร้อยละ 13.06 (GCP เทียบ ณ ราคาปีฐาน (ปี2558) ขยายตัวเพิ่มขึ้น ร้อยละ 10.56) จากชุมชนที่เข้าร่วมโครงการเกิดการเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย์สุทธิเป็นบวกหรือเท่ากับ 0 หรือสินทรัพย์สุทธิเพิ่มขึ้นหรือเท่าเดิม มีสัดส่วนครัวเรือนที่มีความมั่งคั่งเท่ากับ ร้อยละ 85.35 ส่งผลให้ มีความสุขมวลรวม (GCH) มีค่าเฉลี่ย 4.083 คิดเป็นร้อยละ 81.66 - ชุมชนอุดมสุขที่ได้รับการพัฒนา มีรายได้เพิ่มขึ้น ≥ ร้อยละ 5 จ านวน 181 ชุมชน แบ่งเป็น ชุมชนอุดมสุขยั่งยืน ปี 2564 - 2565 จ านวน 104 ชุมชน ชุมชนอุดมสุขยั่งยืน ปี 2566 จ านวน 77 ชุมชน (คิดเป็นร้อยละ 100 ของเป้าหมาย) โดยภาพรวมมีรายได้ในปีที่ผ่านมาของชุมชนเพิ่มขึ้น ร้อยละ 30.30

2 สารบัญ บทสรุปผู้บริหาร 1 สารบัญ 2 ความเป็นมา 3 วัตถุประสงค์โครงการ 4 นิยามศัพท์ 4 กรอบการด าเนินโครงการ 5 กลุ่มเป้าหมาย 5 เป้าหมายตัวชี้วัดและเกณฑ์ประเมินโครงการ 6 ขั้นตอน/กระบวนการด าเนินงาน 6 รายละเอียดวิธีการด าเนินโครงการ 7 ผลประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 16 ผลการด าเนินโครงการ 16 - ผลตามหลักเกณฑ์ประเมิน : กลางปี 16 - การประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยม ประจ าปี 2566 18 - ผลตามหลักเกณฑ์ประเมิน : ปลายปี 26 - การประเมินอัตราการเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน (GCP) 27 - ผลการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้/ศึกษาดูงานของผู้น าหรือ สมาชิกชุมชน ในชุมชนอุดมสุขรักษามาตรฐาน 41 งบประมาณและค่าใช้จ่ายโครงการ 41 ข้อเสนอแนะ โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ ครอบคลุม 4 มิติ 43 ภาคผนวก 46

3 รายงานผลโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ความเป็นมา ด้วยในปีบัญชี 2566 ธนาคารได้ก าหนดวิสัยทัศน์ “เป็นธนาคารพัฒนาชนบทที่ยั่งยืน” ภายใต้แผน วิสาหกิจระยะ 5 ปี ในปีบัญชี 2564-2568 ยุทธศาสตร์ที่ 5 พัฒนาศักยภาพชุมชนแบบบูรณาการเพื่อพัฒนา เศรษฐกิจฐานรากอย่างยั่งยืนภายใต้ BCG Model กลยุทธ์ที่ 11 สร้างสภาพแวดล้อมและกลไกส่งเสริมการ พัฒนาศักยภาพชุมชนสู่เกษตรมูลค่าสูง เพื่อพัฒนาชุมชนไปสู่ “ชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิดของ BCG” ทั้งนี้ ในการขับเคลื่อนด าเนินงานดังกล่าวเพื่อให้เกิดการขยายตัวของเศรษฐกิจชุมชน โดยสามารถวัดได้จากการ เติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP) ภายใต้โครงการยกระดับชุมชนอุดม สุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ได้แก่ ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านสิ่งแวดล้อม และด้านวัฒนธรรม ประเพณี เพื่อมุ่งขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานรากผ่านการพัฒนาชุมชน ภายใต้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อ ยกระดับสู่การเป็นชุมชนอุดมสุขอย่างยั่งยืน โดยมีชุมชนเป็นศูนย์กลางการพัฒนา ทั้งด้านการส่งเสริม สนับสนุนกิจกรรมและเปลี่ยนเรียนรู ้การมีส่วนร่วมและการบูรณาการความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐ และเอกชน จนสามารถจัดท าแผนพัฒนาชุมชนสู ่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนตามแนวทาง BCG Model ที่เน้น การสร้างงาน สร้างอาชีพ มีรายได้เพิ่มหรือลดต้นทุนควบคู่กับการดูแล อนุรักษ์ และไม่ท าลายสิ่งแวดล้อมทาง ธรรมชาติและสนับสนุนให้คนรุ่นใหม่ (New Gen) ให้เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมเป็นทายาทสืบทอดอาชีพ และขับเคลื่อนการพัฒนาให้เกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจในชุมชน เน้นการส่งเสริมกลุ่มอาชีพ กลุ่มการเงิน กลุ่ม วิสาหกิจชุมชนสนับสนุนให้มีการน าเทคโนโลยีสมัยใหม่และนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้ ให้มีการสร้างมูลค่าเพิ่ม การผลิตหรือ ผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง รวมทั้งมีการเชื่อมโยงผลผลิต/ผลิตภัณฑ์ของชุมชนสู่ผู้บริโภคโดยตรง ส่งผล ท าให้เกิดผลตอบแทนทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้น จนน าไปสู่การยกระดับเป็น“ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน” ที่มีความมั่นคง ของเกษตรกรและชุมชน ทั้งในด้านรายได้ ความสุข และรวมถึงการมีอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวม ของ ชุมชน ที่เพิ่มขึ้นเพื่อให้ทราบถึงตัวชี้วัดความส าเร็จของการขับเคลื่อนแผนงานโครงการเพิ่มศักยภาพชุมชน อุดมสุขภายใต้สโลแกนที่ว่า “กินอิ่ม นอนอุ่น หุ่นดี ทุนมี หนี้ลด หมดทุกข์” เพื่อให้มีข้อมูลสถิติผลิตภัณฑ์มวล รวมของชุมชนในแต่ละฝ่ายกิจการสาขาภาค ส าหรับน ามาวิเคราะห์การเติบโตและโครงสร้างทางเศรษฐกิจ ชุมชน จึงเห็นควรให้ประเมิน 1) อัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP) จากการผลิตภัณฑ์ที่เป็นผลผลิตหลักในชุมชน 2) ระดับคุณภาพชีวิต (Quality of Life) ประกอบด้วย ความมั่งคั่ง (Wealth) และความสุขมวลรวมของชุมชน (Gross Community Happiness : GCH) 3) ประเมิน ผลสัมฤทธิ์โครงการฯ เพื่อใช้ประกอบการประเมินรัฐวิสาหกิจ (SE-AM) ด้านการก ากับดูแลที่ดีและการน า องค์กร และบรรลุตามยุทธศาสตร์ที่ 5 ของธนาคาร 4) เพื่อเปรียบด้านการประเมินอัตรา เติบโตของผลิตภัณฑ์ มวลรวมชุมชนและความสุขมวลรวมของชุมชน ในกลุ่มตัวอย่างที่ไม่ได้เป็นเป้าหมาย การพัฒนาชุมชนอุดมสุขที่ ยั่งยืน และ 5) เพื่อน าข้อมูลสถิติผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชนในแต่ละจังหวัดที่ ได้น ามาวิเคราะห์การเติบโต และโครงสร้างทางเศรษฐกิจของชุมชนและจังหวัด

4 วัตถุประสงค์โครงการ 1. เพื่อส่งเสริมให้ชุมชนจัดท าแผนยกระดับการพัฒนาชุมชนอุดมสุขโดยน าหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงและแนวทางการขับเคลื่อนตามแนวทาง BCG Model โดยน าเทคโนโลยีการเกษตรสมัยใหม่ (Agri tech) ไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาตามบริบทของชุมชนให้ครอบคลุมทั้ง 4 มิติ 2. เพื่อให้ชุมชนเกิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์/ตราสินค้าให้ได้มาตรฐาน เช่น กระบวนการผลิต การแปรรูปผลิตภัณฑ์ เป็นต้น โดยเชื่อมโยงกับภาคีเครือข่าย เพื่อเพิ่มอัตราเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product: GCP) 3. เพื่อสนับสนุนให้คนรุ่นใหม่ เป็นทายาทสืบทอดอาชีพ และเชื่อมโยงการตลาดให้เป็น เครือข่ายระหว่างผู้ผลิต ผู้ประกอบการ และผู้บริโภค 4. เพื่อพัฒนาให้เป็นต้นแบบแห่งการพัฒนาของชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน นิยามศัพท์ 1. ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน หมายถึง ชุมชนที่ใช้กรอบการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง และมีเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDGs) เป็นแนวทางการ พัฒนาเพื่อสร้างความสมดุลด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมประเพณี ภายใต้หลักการเกื้อกูล แบ่งปัน และเป็นธรรม ส่งผลให้สมาชิกในชุมชนมีประโยชน์สุขอย่างยั่งยืน 2. เศรษฐกิจฐานราก หมายถึง ระบบเศรษฐกิจของชุมชน ที่สามารถพึ่งพาตนเอง มีการ ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อซึ่งกันและกัน มีคุณธรรมและเป็นระบบเศรษฐกิจที่เอื้อให้เกิดการพัฒนาด้านต่างๆ ในพื้นที่ ทั้ง สังคม ผู้คน ชุมชน วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติอย่างเข้มแข็งและยั่งยืน (ที่มา: คู่มือการส่งเสริมการพัฒนาระบบเศรษฐกิจ สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์กรมหาชน) 3. คนในชุมชนอุดมสุข หมายถึง คนที่เป็นสมาชิก เข้าร่วมกิจกรรม/แผนงานการยกระดับ ชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ (มิติเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมประเพณี) 4. ผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product: GCP) หมายถึง มูลค่าจาก ด้านการผลิตหรือผลผลิต ด้านรายจ่าย ด้านรายได้ และการบริการทุกประเภทที่ผลิตได้ในชุมชน 5. การพัฒนาเศรษฐกิจแบบองค์รวม (BCG Model) หมายถึง การพัฒนาที่มุ่งสู่ความยั่งยืน เน้นการเติบโตทางเศรษฐกิจเชิงคุณภาพทั้ง 3 ด้านไปพร้อมกัน ได้แก่ 1) เศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรชีวภาพเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม 2) เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) มุ่งเน้นการ น าวัสดุต่าง ๆ กลับมาใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด และ 3) เศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) มุ่งเน้น การพัฒนาสังคมและการรักษาสิ่งแวดล้อมให้เกิดความสมดุล ความมั่นคง และยั่งยืน 6. ภาคีเครือข่าย หมายถึง บุคคล กลุ่มบุคคล องค์กร ทั้งภาครัฐและเอกชน ที่มีส่วนร่วม ท ากิจกรรมส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาศักยภาพชุมชนให้ทันกับการเปลี่ยนแปลง เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของ คนในชนบทให้ดีขึ้น

5 กรอบด าเนินโครงการ กลุ่มเป้าหมาย มีจ านวนชุมชนอุดมสุขทั้งประเทศ 7,927 ชุมชน น ามายกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน 181 ชุมชน และชุมชนอุดมสุขที่ธนาคารพัฒนารักษามาตรฐาน 7,746 ชุมชน ซึ่งจ าแนกตามภูมิภาค ดังนี้ อุดมสุขดีเด่นปี2565 (104 ชุมชน) คัดเลือกชุมชนอุดม สุขใหม่ (77 ชุมชน) รวม 1 ฝนบ. 1,093 11 8 19 1,074 2 ฝนล. 1,151 12 9 21 1,130 3 ฝอบ. 1,448 15 12 27 1,421 4 ฝอล. 1,241 11 8 19 1,222 5 ฝกล. 612 11 8 19 593 6 ฝตอ. 537 12 9 21 516 7 ฝตต. 547 11 8 19 528 8 ฝตบ 520 9 6 15 505 9 ฝตล. 749 11 8 19 730 10 สกน. 29 1 1 2 27 รวม : 7,927 104 77 181 7,746 เป้าหมาย (ชุมชน) ยกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยงั่ยืน 181 ชุมชน (สะสม) ชุมชนอุดมสุข (รักษามาตรฐาน) 7,746 ชุมชน ล าดับ ที่ ฝสข. จ านวน ชุมชน ทั้งหมด

6 เป้าหมายตัวชี้วัด และเกณฑ์ประเมินผลโครงการ 1. เป้าหมาย และตัวชี้วัด ประกอบด้วย เป้าหมาย 1) ยกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน จ านวน 181 ชุมชน 2) พัฒนาชุมชนอุดมสุขเพื่อรักษามาตรฐาน จ านวน 7,746 ชุมชน ตัวชี้วัด 1) ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนมีรายได้เพิ่มขึ้นร้อยละ 5 2) อัตราการเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 2 2. เกณฑ์การประเมินผลลัพธ์: กลางปี - ชุมชนอุดมสุขมีแผนพัฒนายกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน และบันทึกผลการ ด าเนินงาน ในระบบ Web ครบถ้วน 181 ชุมชน ดังนี้ รายการ/ฝสข. ฝนบ. ฝนล. ฝอบ. ฝอล. ฝกล. ฝตอ. ฝตต. ฝตบ. ฝตล. สกน. รวม จ านวน ชุมชนอุดมสุข (ประเมินกลางปี) *11 *12 *15 *11 *11 *11 *11 *9 *11 *1 *104 8 9 12 8 8 9 8 6 8 1 77 รวมจ านวนชุมชน 19 21 27 19 19 20 19 15 19 2 181 *หมายถึง ชุมชนที่ผ่านการยกระดับในปีบัญชี 2565 (ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน) 3. เกณฑ์การประเมินผลลัพธ์ : ปลายปี 1) ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนมีแผนพัฒนา 181 ชุมชน และมีรายได้เพิ่มขึ้นร้อยละ 5 คิดจากสูตร : รายได้รวม ปีปัจจุบัน - รายได้รวม ปีที่ผ่านมา x 100 รายได้รายได้รวม ปีที่ผ่านมา 2) อัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 2 โดย ศวพ. เป็นผู้ประเมิน คิดจากสูตร = (GCP ปีปัจจุบัน - GCP ปีที่ผ่านมา) x 100 GCP ปีที่ผ่านมา ขั้นตอน/กระบวนการด าเนินงาน

7 รายละเอียดวิธีด าเนินโครงการ 1.การยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ดังนี้ 1.1 การยกระดับศักยภาพชุมชนอุดมสุขเป็น ”ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน“ 181 ชุมชน ซึ่งมีรายละเอียดด าเนินงาน ดังนี้ 1) คัดเลือกชุมชนอุดมสุขจากเป้าหมาย 7,823 ชุมชน ที่มีโอกาสพัฒนาได้ตาม เกณฑ์การประกวดชุมชนอุดมสุขเข้าร่วมการยกระดับศักยภาพชุมชนอุดมสุขเป็น “ชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน” เพิ่มเติมอีก สนจ./สกน. ละ 1 ชุมชน รวม 77 ชุมชน และรวมกับชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนที่ผ่านการพัฒนาเมื่อปี บัญชี 2564-65 จ านวน 104 ชุมชน รวมทั้งสิ้น 181 ชุมชน 2) จัดท าแผนพัฒนาชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ประกอบด้วย (1) แผนส่งเสริมการ ท าการเกษตรสมัยใหม่ (Agri tech) และสนับสนุนให้คนรุ่นใหม่ เป็นทายาทสืบทอดอาชีพ โดยน า เทคโนโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้กับภูมิปัญญาท้องถิ่นในการประกอบอาชีพเพื่อเพิ่มปริมาณ ผลผลิตและมูลค่าควบคู่กับการลดต้นทุนการผลิตอย่างมีประสิทธิภาพ (2) แผนการพัฒนาเศรษฐกิจแบบ องค์รวม (BCG Model) ได้แก่ แผนส่งเสริมด้านเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) แผนส่งเสริมด้าน เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) และแผนส่งเสริมด้านเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) (3) แผนพัฒนาผลิตผล/ผลิตภัณฑ์ การแปรรูปสินค้า และพัฒนาตราสินค้า/ผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน เพื่อ ยกระดับมาตรฐานการผลิต เพิ่มคุณภาพ สร้างมูลค่าเพิ่ม ที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาดและ มาตรฐานสากล 3) ชุมชนมีแผนพัฒนาและขับเคลื่อนตามแผนพัฒนาชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ตาม ข้อ 2) แบบมีส่วนร่วมกับหน่วยงานภาคีเครือข่าย 4) การติดตาม และวัดผลลัพธ์ ด้านรายได้เพิ่มขึ้น และประเมินอัตราการเติบโต ผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน (Gross Community Product : GCP) 1.2 การพัฒนาชุมชนอุดมสุขเพื่อรักษามาตรฐาน 7,746 ชุมชน ซึ่งมีรายละเอียด ขั้นตอนการด าเนินงาน ดังนี้ 1) ค้นหาปัญหาของชุมชนและโอกาสในการพัฒนาชุมชน/ทบทวนแผนงานเดิม/ จัดท าแผนพัฒนาชุมชน/แก้ไขปัญหา 2) ชุมชนมีแผนพัฒนาและขับเคลื่อนตามแผนชุมชน ตามข้อ 1) โดยการ พัฒนาชุมชนต้องบูรณาการร่วมกับแผนงาน/โครงการด้านพัฒนาอื่นๆ ที่ธนาคารสนับสนุน หรือ จัดเวที แลกเปลี่ยนเรียนรู้/ศึกษาดูงานของผู้น าหรือสมาชิกชุมชน เพื่อเพิ่มศักยภาพด้านการประกอบอาชีพตาม แผนพัฒนาชุมชน ให้สอดคล้องทั้ง 4 มิติ และ 3) ติดตาม และรายงานผลการด าเนินงาน 2.การประกวดชุมชนอุดมสุขยอดเยี่ยม ปี3 เป็นการค้นหายกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ ยั่งยืน 181 ชุมชน ให้เป็นต้นแบบของการพัฒนาควบคู่กับการสร้างแรงบันดาลใจในการพัฒนาชุมชนแก่ชุมชน อื่น และผู้ให้การสนับสนุนยกระดับศักยภาพชุมชนอุดมสุข โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน และโดดเด่นด้านการพัฒนาให้เป็นต้นแบบแห่งการพัฒนาชุมชน สร้างแรงบันดาลใจให้ชุมชนอุดมสุขอื่นๆ และ ผู้ที่เกี่ยวข้องในการพัฒนาศักยภาพงานด้านการพัฒนาลูกค้าและชุมชน และเพื่อสร้างการรับรู้ และ

8 ประชาสัมพันธ์งานด้านการพัฒนาลูกค้าและชุมชนที่ธนาคารได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการพัฒนา มีรายละเอียด ขั้นตอนการด าเนินงาน ดังนี้ 2.1 การจัดประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนดีเด่น ระดับภูมิภาค ประจ าปี 2566 (รอบ คัดเลือก) ซึ่งก าหนดให้ ฝสข.ด าเนินการจัดประกวด ดังนี้ 1) เชิญหน่วยงานภาคีเครือข่ายพัฒนาในแต่ละพื้นที่ ร่วมเป็นคณะกรรมการตัดสิน จ านวน 5 ท่าน 2) จัดท าโปรเตอร์ประชาสัมพันธ์การจัดงานประกวดฯ ผ่าน ช่องทาง Online ที่อยู่ในความรับผิดชอบ เช่น Facebook, YouTube, Line เป็นต้น และ 3) ชุมชนจัดท า ข้อมูลน าเสนอผลการด าเนินงานในรูปแบบ Power Point และวีดีทัศน์แนะน าชุมชน ความยาวไม่เกิน 7 นาที ส าหรับหัวข้อรายละเอียดการจัดท าข้อมูลน าเสนอ ประกอบด้วย 1) ข้อมูลทั่วไปของชุมชน (พอสังเขป) และ 2) ผลการด าเนินงานหรือผลลัพธ์ที่สอดคล้องตามเกณฑ์ตัดสินการประกวดฯ ที่แสดงเป็นตัวเลขหรือไม่เป็น ตัวเลข และในวันประกวดฯ มีการจัดนิทรรศการแสดงผลผลิตทางหารเกษตรและผลิตภัณฑ์เพิ่มมูลค่า การน าเสนอก าหนดให้ผู้น าชุมชนและสมาชิกร่วมกันน าเสนอข้อมูลชุมชนไม่เกิน 25 นาที ตามล าดับ ดังนี้ 1) รับชมวีดีทัศน์แนะน าชุมชน ไม่เกิน 7 นาที 2) น าเสนอข้อมูลผลการด าเนินงานตามเกณฑ์ประกวดฯ ไม่เกิน 13 นาทีและ 3) หลังจากชุมชนน าเสนอเสร็จเรียบร้อย คณะกรรมการฯ พิจารณาตาม หลักเกณฑ์การตัดสินรางวัลประกวด และตอบข้อซักถามจากคณะกรรมการฯ ไม่เกิน 5 นาที ด้านผู้น าและสมาชิกในชุมชน 10 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. ผู้น ามีบทบาทในการน้อม น าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ ของพอเพียงมาเป็นหลักใน การพัฒนาชุมชน (5 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 1.1 ผู้น าชุมชนเป็นต้นแบบน้อมน าหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้เป็น หลักในการด าเนินชีวิต 1.0 1.2 ผู้น าชุมชนสามารถถ่ายทอดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงแก่คนใน ชุมชน 2.0 1.3 สมาชิกในชุมชนส่วนใหญ่มีการน้อมน าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงมาเป็นหลักในการด าเนินชีวิตประจ าวัน และพัฒนาชุมชน 2.0 2. มีกระบวนการมีส่วนร่วม ของคณะกรรมการและสมาชิก ในการจัดท าแผนชุมชน (5 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 2.1 มีการแต่งตั้งคณะกรรมการจัดท าแผนชุมชน 1.5 2.2 มีการจัดท าแผนชุมชนร่วมกัน และให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อน ตามแผน 2.0 2.3 มีการจัดเวทีประชาคมให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการก าหนดข้อปฏิบัติ/ กติกาของชุมชน 1.5 ด้านเศรษฐกิจ 40 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีกิจกรรมที่ส่งเสริม ด้านระบบเศรษฐกิจของ ชุมชน (10 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 1.1 มีการรวมกลุ่มทางการเงิน และมีกิจกรรมการออมเงินอย่างน้อยร้อยละ 60 ของคนในชุมชน 3.0 1.2 มีกิจกรรมส่งเสริมการให้ความรู้ทางการเงินและดิจิทัล (Financial & Digital Literacy)* 3.0 1.3 มีกิจกรรมให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่สมาชิก เช่น ให้สินเชื่อ มี ระบบสวัสดิการชุมชน เป็นต้น 4.0

9 ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 2. มีกลุ่มเพื่อการพัฒนาอาชีพ ของคนในชุมชน เพื่อสร้าง ธุรกิจในชุมชน (15 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 2.1 มีกลุ่มวิสาหกิจเพื่อส่งเสริมการประกอบธุรกิจของคนในชุมชน 3.0 2.2 มีผลิตภัณฑ์/บริการ ที่ใช้ทรัพยากร หรือวัตถุดิบภายในชุมชน 3.0 2.3 มีการผลิตสินค้าเกษตรมูลค่าสูง* 4.0 2.4 มีการเชื่อมโยงธุรกิจระหว่างชุมชนกับชุมชน หรือองค์กรธุรกิจ 5.0 3. มีการน าเทคโนโลยี / นวัตกรรม มาใช้ในการ ประกอบอาชีพให้มีรายได้ เพิ่มขึ้น (15 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 3.1 มีการน าเทคโนโลยี/นวัตกรรมมาใช้ในการผลิต/บริการของชุมชน 5.0 3.2 มีการน าเทคโนโลยี/นวัตกรรมมาแปรรูปสินค้า ผลิตภัณฑ์มีมาตรฐาน เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม 5.0 3.3 มีการน าเทคโนโลยี/นวัตกรรมมาพัฒนาช่องทางการตลาด /บริการของ ผลิตภัณฑ์ชุมชนให้เข้าถึงได้มากขึ้น 5.0 ด้านสังคม 10 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ในการสร้างคุณค่า หรือเพิ่ม มูลค่าผลผลิต (4 คะแนน) - มีการน าภูมิปัญญาท้องถิ่นมาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์/บริการของ ชุมชน 4.0 2. มีแหล่งเรียนรู้ในชุมชน (3 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 2.1 เป็นศูนย์เรียนรู้เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ ธ.ก.ส. 1.0 2.2 มีฐานเรียนรู้ที่มีวิทยากรเป็นคนรุ่นใหม่ (อายุไม่เกิน 45 ปี) 1.0 2.3 มีกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ หรือถ่ายทอดองค์ความรู้ผ่านสื่อออนไลน์ 1.0 3. มีการจัดการองค์ความรู้ ของชุมชน (3 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 3.1 มีการจัดเก็บ รวบรวมองค์ความรู้อย่างเป็นระบบ 1.0 3.2 มีการน าเทคโนโลยีมาใช้ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และถ่ายทอดองค์ ความรู้ 1.0 3.3 มีการน าองค์ความรู้ไปใช้ในการประกอบอาชีพ 1.0 ด้านสิ่งแวดล้อม 20 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. B : เศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) (5 คะแนน) มีการท าการเกษตรสมัยใหม่ (Agri-Tech) และพัฒนาต่อยอดจากกิจกรรม เดิม เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้า เช่น การพัฒนาสายพันธุ์ท าให้มีธาตุอาหารสูง หรือคุณภาพ เพิ่มขึ้น หรือต้านทานโรคเพิ่มขึ้น หรือผลผลิตเพิ่มขึ้น เป็นต้น 5.0 2. C: เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) (5 คะแนน) มีการน าทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด หรือใช้เป็นวัตถุดิบ รอบที่ 2 อย่างครบวงจร ลดขยะอาหาร ลดการใช้ทรัพยากรในการผลิต เช่น ลดการใช้น้ า ลดการใช้สารเคมี ลดการใช้พลังงาน และลดการใช้พลาสติก เป็นต้น 5.0 3. G : ด้านเศรษฐกิจ สีเขียว (Green Economy) (5 คะแนน) มีกิจกรรมอนุรักษ์ หรือลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้ทรัพยากรดิน น้ าอย่างคุ้มค่า การใช้สารชีวภัณฑ์ก าจัดแมลง หรือใช้ระบบธรรมชาติในการ สร้างความสมดุลทดแทนการใช้สารเคมี ลดการปนเปื้อนของสารเคมีใน สิ่งแวดล้อม การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ เป็นต้น 5.0 4. มีกิจกรรมสนับสนุนการลด ปริมาณฝุ่น PM 2.5 (2 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 4.1 มีกิจกรรมปลอดการเผาวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร 1.0 4.2 มีการน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรไปท าปุ๋ยหมัก 1.0

10 ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 5. การมุ่งสู่ความเป็นกลาง ทางคาร์บอน Carbon Neutrality* (3 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 5.1 มีกิจกรรมลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น การปลูกป่าชุมชน กลุ่ม ธนาคารต้นไม้ เป็นต้น 1.5 5.2 มีกิจกรรมการใช้พลังงานสะอาด เช่น การใช้พลังงานแสงอาทิตย์/ พลังงานลม/พลังงานน้ า เป็นต้น 1.5 ด้านวัฒนธรรมประเพณี 10 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีการอนุรักษ์วัฒนธรรม ประเพณีเพื่อสืบทอดแก่คนรุ่น หลัง (5 คะแนน) เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ 1.1 มีวัฒนธรรม/ประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่โดดเด่นของชุมชน 2.0 1.2 มีกิจกรรมส่งเสริมหรือถ่ายทอดวัฒนธรรม/ประเพณีแก่คนรุ่นหลัง 3.0 2. มีการเชื่อมโยงวัฒนธรรม ประเพณีกับผลิตภัณฑ์/บริการ ในชุมชนเพื่อสร้างรายได้ให้คน ในชุมชน (5 คะแนน) มีการส่งเสริมวัฒนธรรม/ประเพณี ให้เชื่อมโยงกับการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับ ผลิตภัณฑ์/บริการของชุมชน หรือสร้างรายได้เพิ่มให้กับคนในชุมชน 5.0 ด้านเครือข่ายพัฒนา 10 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. การเชื่อมโยงเครือข่าย การพัฒนาภายในชุมชน (5 คะแนน) มีการเชื่อมโยงภาคีเครือข่ายการพัฒนาภายในชุมชน (ศูนย์เรียนรู้ วัด โรงเรียน อสม.ฯลฯ) เพื่อแลกเปลี่ยนประสานงานท ากิจกรรมต่างๆ และ สนับสนุนงานพัฒนาชุมชน 5.0 2. การเชื่อมโยงภาคี เครือข่ายการพัฒนาภายนอก ชุมชน (5 คะแนน) มีการเชื่อมโยงภาคีเครือข่ายการพัฒนาภายนอกชุมชน (หน่วยงานภาครัฐ เอกชน ฯลฯ) เพื่อส่งเสริมให้เศรษฐกิจชุมชนมีความเข้มแข็ง 5.0 4) หลังจากชุมชนน าเสนอเสร็จเรียบร้อย คณะกรรมการตัดสินฯ ประกาศผล โดยชุมชนที่ได้คะแนนสูงสุดเรียงตามล าดับเป็นผู้ที่ได้รับรางวัล และมอบรางวัลจ านวน 3 รางวัล ดังนี้ รางวัลชนะเลิศ เงินสดมูลค่า 50,000 บาท พร้อมโล่รางวัล รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 เงินสดมูลค่า 30,000 บาท พร้อมโล่รางวัล รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 เงินสดมูลค่า 20,000 บาท พร้อมโล่รางวัล 2.2 การจัดประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยมระดับประเทศ ประจ าปี 2566 (รอบตัดสิน) เพื่อเฟ้นหาชุมชนอุดมสุข ระดับภูมิภาค จ านวน 9 ชุมชน มาประกวดกันในรอบสุดท้าย ลุ้นรางวัล ชนะเลิศ มูลค่า 100,000 บาท พร้อมโล่เกียรติยศและรางวัลอื่น ๆ ภายใต้สโลแกน “กินอิ่ม นอนอุ่น หุ่นดี ทุน มี หนี้ลด หมดทุกข์” เพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานรากผ่านการพัฒนาชุมชน ภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง รวมถึงการใช้ชุมชนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนา ทั้งมิติด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ประเพณี

11 วัฒนธรรม ตามแนวทาง BCG Model และการมุ่งไปสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) เพื่อ สร้างแรงบันดาลใจในการยกระดับชุมชนอย่างยั่งยืน ซึ่งในวันประกวดก าหนดให้ชุมชนจัดท าข้อมูลน าเสนอผล การด าเนินงานในรูปแบบ Power Point และวีดีทัศน์แนะน าชุมชน ความยาวไม่เกิน 7 นาที ส าหรับหัวข้อ รายละเอียดการจัดท าข้อมูลน าเสนอ ประกอบด้วย 1) ข้อมูลทั่วไปของชุมชน (พอสังเขป) และ 2) ผลการ ด าเนินงานหรือผลลัพธ์ที่สอดคล้องตามเกณฑ์ตัดสินการประกวดฯ ที่แสดงเป็นตัวเลขหรือไม่เป็นตัวเลข และ การจัดนิทรรศการแสดงผลผลิตทางหารเกษตรและผลิตภัณฑ์เพิ่มมูลค่า และช่วงของการน าเสนอก าหนดให้ ผู้น าชุมชนและสมาชิกร่วมกันน าเสนอข้อมูลชุมชนไม่เกิน 30 นาที ตามล าดับ ดังนี้ 1) รับชมวีดีทัศน์แนะน าชุมชน ไม่เกิน 7 นาที 2) น าเสนอข้อมูลผลการด าเนินงานตามเกณฑ์การประกวดฯ ไม่เกิน 13 นาที 3) หลังจากชุมชนน าเสนอเสร็จเรียบร้อย คณะกรรมการฯ พิจารณาผลการ ด าเนินงานของชุมชนตามหลักเกณฑ์การตัดสินรางวัลประกวด และตอบข้อซักถามจากคณะกรรมการฯ ไม่เกิน 10 นาที ด้านการน าเสนอ 10 คะแนน ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. เทคนิคและวิธีการ น าเสนอผลงานที่น่าสนใจ เลือกได้เพียง 1 ข้อ (2 คะแนน) 1.1 มีเทคนิค และวิธีน าเสนอที่น่าสนใจน้อย 0.5 1.2 มีเทคนิค และวิธีน าเสนอที่น่าสนใจปานกลาง 1.0 1.3 มีเทคนิค และวิธีน าเสนอที่น่าสนใจมาก 1.5 1.4 มีเทคนิค และวิธีน าเสนอที่น่าสนใจมากที่สุด 2.0 2. เวลาที่ใช้น าเสนอมีความ เหมาะสม เลือกได้เพียง 1 ข้อ (2 คะแนน) 2.1 เวลาที่ใช้มีความเหมาะสมน้อย 0.5 2.2 เวลาที่ใช้มีความเหมาะสมปานกลาง 1.0 2.3 เวลาที่ใช้มีความเหมาะสมมาก 1.5 2.4 เวลาที่ใช้มีความเหมาะสมมากที่สุด 2.0 ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 3. เนื้อหาครอบคลุม เลือกได้เพียง 1 ข้อ (3 คะแนน) 3.1 คลอบคลุมเนื้อหาน้อย 1.0 3.2 คลอบคลุมเนื้อหาปานกลาง 1.5 3.3 คลอบคลุมเนื้อหามาก 2.0 3.4 คลอบคลุมเนื้อหามากที่สุด 3.0 4. สรุปผลครอบคลุม ประเด็นที่ส าคัญ เลือกได้เพียง 1 ข้อ (3 คะแนน) 4.1 ครอบคลุมประเด็นส าคัญน้อย 1.0 4.2 ครอบคลุมประเด็นส าคัญปานกลาง 1.5 4.3 ครอบคลุมประเด็นส าคัญมาก 2.0 4.4 ครอบคลุมประเด็นส าคัญมากที่สุด 3.0

12 ด้านเศรษฐกิจ 30 คะแนน (เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ) ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีกลุ่มออมทรัพย์ หรือ สถาบันการเงินชุมชนหรือ สถาบันการเงินประชาชน และส่งเสริมการออมเงิน และเงินทุนให้แก่สมาชิก (10 คะแนน) 1.1 มีกลุ่มออมทรัพย์ 2.0 1.2 มีสถาบันการเงินชุมชนหรือสถาบันการเงินประชาชน 3.5 1.3 มีการออมเงินของสมาชิกอย่างน้อยร้อยละ 60 2.5 1.4 มีกิจกรรมส่งเสริมการให้ความรู้ทางการเงินและดิจิทัล (Financial & Digital Literacy)* 2.0 2. มีกิจกรรมขับเคลื่อน ธุรกิจชุมชน เกิดการสร้าง งาน สร้างอาชีพให้แก่คน ในชุมชน (20 คะแนน) 2.1 มีกลุ่มวิสาหกิจ หรือหัวขบวนขับเคลื่อนธุรกิจชุมชน 6.0 2.2 มีการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และจัดท าแผนธุรกิจธุรกิจ ชุมชน 3.5 2.3 มีการใช้บริการสินเชื่อธุรกิจชุมชนสร้างไทย/แปลงใหญ่/SME 4.0 2.4 มีการสร้างงาน สร้างอาชีพและสร้างรายได้เสริมให้แก่คนใน ชุมชน 3.5 2.5 มีการแบ่งปันผลประโยชน์แก่คนในชุมชนอย่างเป็นธรรม 3.0 ด้านผลิตภัณฑ์ และตลาด 20 คะแนน (เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ) ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีผลิตภัณฑ์ หรือ บริการที่ได้รับรอง มาตรฐาน และมีลักษณะ โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ เฉพาะของชุมชน (10 คะแนน) 1.1 มีผลิตภัณฑ์/บริการ ตราผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ และมีเรื่องราวที่มาของผลิตภัณฑ์ 2.5 1.2 มีหน่วยงานภาคีเครือข่ายเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนา ผลิตภัณฑ์/บริการ 2.0 1.3 มีการออกแบบผลิตภัณฑ์/บริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม 2.0 1.4 ได้รับการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์/บริการ 3.5 2. มีช่องทางการตลาด ทั้ง Online และ Offline รองรับผลิตภัณฑ์ชุมชน (10 คะแนน) 2.1 มีช่องทางการตลาด Offline เช่น ตลาดนัด ร้านค้าชุมชน เป็นต้น 2.0 2.2 มีช่องทางการตลาดผ่าน Modern Trade (Lotus, Big C, Tops, 7- eleven ฯลฯ) 4.0 2.3 มีช่องทางการตลาดผ่าน Platform Online (Farmbook , Facebook , Youtube , Shopee , Lazada , Tiktok ฯลฯ) 4.0 ด้านจัดการองค์ความรู้ และพัฒนาต่อยอด 15 คะแนน (เลือกได้มากกว่า 1 ข้อ) ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีแหล่งการรวบรวม จัดเก็บ และถ่ายทอดองค์ ความรู้ที่มีอย่างเป็นระบบ (4 คะแนน) 1.1 มีการรวบรวมองค์ความรู้จัดเก็บองค์ความรู้อย่างเป็นระบบ ทั้งภายในและภายนอกชุมชน 1.0 1.2 มีศูนย์เรียนรู้และมีการถ่ายทอดองค์ความรู้แบบ Online และ Onsite 1.5 1.3 มีการน าองค์ความรู้ไปใช้ในการประกอบอาชีพ 1.5

13 ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 2. มีการพัฒนา กระบวนการผลิต หรือต่อ ยอดผลิตภัณฑ์ให้มีความ หลากหลาย โดดเด่น เพื่อ สร้างมูลค่าเพิ่มและต่อ ยอดสู่ธุรกิจชุมชนใหม่ (5 คะแนน) 2.1 มีการน าองค์ความรู้ทั้งภายในและภายนอกชุมชนมา ปรับปรุง/พัฒนากระบวนการผลิตให้เกิดผลิตภัณฑ์/บริการใหม่ ให้มีความหลากหลาย และมีลักษณะโดดเด่น สร้างมูลค่าเพิ่ม 2.5 2.2 มีการต่อยอดผลิตภัณฑ์/บริการเพื่อสร้างธุรกิจชุมชนใหม่ เช่น อาชีพเสริม อาชีพใหม่ เป็นต้น 2.5 3. มีการน าเทคโนโลยี/ นวัตกรรม มาสร้างคุณค่า หรือเพิ่มมูลค่าผลผลิตใน การประกอบอาชีพ (6 คะแนน) 3.1 ได้รับความร่วมมือ และสนับสนุน เช่น องค์ความรู้ งบประมาณ เป็นต้น จากภาคีเครือข่ายทั้งภายในและภายนอก ชุมชน 1.5 3.2 มีการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ทางด้านเทคโนโลยี/นวัตกรรม เพื่อใช้ในการประกอบอาชีพแก่คนในชุมชนและชุมชนอื่น 2.0 3.3 มีคนรุ่นใหม่น าเทคโนโลยี/นวัตกรรมไปใช้ในการปรับปรุง กระบวนการผลิต/แปรรูปผลผลิต/เพิ่มช่องทางการตลาดเพื่อ สร้างมูลค่าเพิ่มแก่ผลผลิต/บริการ 2.5 ด้านสังคม วัฒนธรรมประเพณี และสิ่งแวดล้อม เชื่อมโยงกับ BCG Model 25 คะแนน (เลือกได้มากว่า 1 ข้อ) ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 1. มีการอนุรักษ์/ฟื้นฟูวัฒนธรรม ประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น และ น าไปสร้างมูลค่าเพิ่มของผลผลิต (3 คะแนน) 1.1 มีกิจกรรมอนุรักษ์วัฒนธรรม/ประเพณีท้องถิ่น 0.5 1.2 มีการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์แก่คนรุ่น หลัง 0.5 1.3 มีการน าวัฒนธรรม ประเพณี หรือภูมิปัญญาท้องถิ่น ไป เชื่อมโยงกับผลิตภัณฑ์ หรือบริการของชุมชนเพื่อสร้าง มูลค่าเพิ่ม/ลดต้นทุน 2.0 2. มีกิจกรรมส่งเสริม เศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) (5 คะแนน) 2.1 มีกิจกรรมส่งเสริมการใช้สารชีวภาพ เช่น น้ าหมักชีวภาพ สารจุลินทรีย์ (EM) กากน้ าตาล เป็นต้น มาใช้ในการลดต้นทุน การผลิต 1.0 2.2 มีการปรับเปลี่ยนสายพันธุ์พืช/สัตว์ จากเดิมเป็นสายพันธุ์ ใหม่เพื่อเพิ่มปริมาณ/คุณภาพผลผลิตให้สูงขึ้นกว่าปกติ 1.5 2.3 มีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการผลิตให้เป็นเกษตรมูลค่าสูง* 2.5 3. มีกิจกรรมส่งเสริม เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) (5 คะแนน) 3.1 ลดการใช้ทรัพยากรการผลิตเช่น ลดการใช้น้ า ลดการใช้ สารเคมี เป็นต้น 0.5 3.2 ลดปริมาณและจัดการขยะอาหารในครัวเรือน 1.5 3.3 มีระบบการบริหารจัดการขยะ หรือของเสียภายในชุมชนทั้ง Reuse Reduce และ Recycle เพื่อมุ่งสู่ Zero Waste 3.0

14 ตัวชี้วัด เกณฑ์การพิจารณา คะแนน 4. มีกิจกรรมส่งเสริม เศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) (5 คะแนน) 4.1 มีกิจกรรมส่งเสริมการท าเกษตรกรรมยั่งยืน* 1.0 4.2 มีกิจกรรมอนุรักษ์ทรัพยากรทางธรรมชาติ เช่น ไม่ตัดไม้ ท าลายป่า สร้างฝาย ลอกคลอง เป็นต้น 1.0 4.3 มีการน าทรัพยากรทางธรรมชาติมาเชื่อมโยงกับแหล่ง ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ หรือน ามาสร้างมูลค่าเพิ่ม 1.5 4.4 ส่งเสริมกิจกรรมรองรับการเปลี่ยนแปลงของสภาพ ภูมิอากาศ 1.5 5. มีกิจกรรมสนับสนุน การลดปริมาณฝุ่น PM 2.5 (3 คะแนน) 5.1 มีกิจกรรมปลอดการเผาวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร 1.5 5.2 มีการน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรไปท าปุ๋ยหมัก 1.5 6. การมุ่งสู่ความเป็นกลาง ทางคาร์บอน Carbon Neutrality* (4 คะแนน) 6.1 มีกิจกรรมลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น การปลูกป่า ชุมชน กลุ่มธนาคารต้นไม้เป็นต้น 0.5 6.2 มีกิจกรรมการใช้พลังงานสะอาด เช่น การใช้พลังงาน แสงอาทิตย์/พลังงานลม/พลังงานน้ า เป็นต้น 1.0 6.3 มีการสร้างรายได้จากการขาย Carbon Credit* หรือขึ้น ทะเบียนโครงการลดก๊าซเรือนกระจกภาคสมัครใจตามมาตรฐาน ของประเทศไทย (T-VER)* 2.5 * นิยามศัพท์ Financial & Digital Literacy หมายถึง ชุดทักษะและความรู้ทางการเงิน ทักษะในการวางแผนเรื่อง การเงิน การจัดสรรรายได้ไปช าระหนี้ จัดการความคิดของตัวเองได้ “สิ่งที่จ าเป็น” (need) กับ “สิ่งที่อยากได้แต่ไม่ จ าเป็น” (want) การบันทึกรายรับรายจ่าย มีการจัดสรรเงินช าระหนี้ได้ พอใช้ในครัวเรือน เหลือส ารองยามจ าเป็น ท าให้เกษตรกรลูกค้าสามารถเข้าใจเรื่องการคิดต้นทุนการผลิต รายได้ และค่าใช้จ่ายของครัวเรือน การวางแผนใช้ จ่ายเงิน สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการด าเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง การจัดการรายได้ และค่าใช้จ่าย ให้มีการจดบันทึกบัญชี (จดจริง รู้จริง) โดยใช้ Application ผ่าน Smart Phone หรือ ใช้สมุดบันทึก (สมุดนักเรียนที่เหลือใช้) ความรู้ทางการเงิน (3 รู้ 12 แนวทางสวางทางการเงิน) เป็นการเรียนรู้ผ่านสื่อความรู้ทาง การเงินของธนาคาร (Financial Literacy) หรือ 3 ก้าว 9 รู้ เป็นความรู้ด้านการจดการเงินทุน ฐานะทางการเงิน และ การต่อยอดธุรกิจ สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุน เพื่อพัฒนาธุรกิจของตนเองให้มีรายได้เพียงพอต่อการช าระหนี้ มีการ จัดการความเสี่ยงด้านการเงินด้วยการเก็บออมอย่างสม ่าเสมอผ่านช่องทางต่าง ๆ สร้างความมั่นคงและสร้างภูมิคุ้มกัน เกี่ยวกับการเงินให้กับตนเองในอนาคต เกษตรมูลค่าสูง หมายถึง การเกษตรที่สามารถยกระดับคุณภาพและมูลค่าสินค้าผ่านกระบวนการผลิต การ แปรรูป ตลอดห่วงโซ่มูลค่าของสินค้าเกษตร โดยมีการน าองค์ความรู้เทคโนโลยีและนวัตกรรมมาใช้เพื่อให้สินค้าได้ มาตรฐานความปลอดภัยหรือมาตรฐานที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาด และท าให้สามารถเพิ่มรายได้ ผลตอบแทนทั้งที่เป็นตัวเงินและไม่เป็นตัวเงิน (ที่มา : ศูนย์วิจัยและพัฒนานวัตกรรม ธ.ก.ส. (ศวพ.) ระบบเกษตรกรรมยั่งยืน หมายถึง ระบบการเกษตรที่ครอบคลุมถึงวิถีชีวิตเกษตรกร กระบวนการผลิต และ การจัดการทุกรูปแบบ เพื่อให้เกิดความสมดุลทางเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และระบบนิเวศ ซึ่งน าไปสู่การพึ่งตนเอง และการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและผู้บริโภค โดยประกอบ ด้วย 1.เกษตรธรรมชาติ 2.เกษตรอินทรีย์ 3.วน เกษตร 4.เกษตรผสมผสาน 5.เกษตรทฤษฎีใหม่ 1. เกษตรธรรมชาติ หมายถึง ระบบการเกษตรที่ยึดหลักการส าคัญ 4 ประการ ได้แก่ ไม่มีการไถพรวน ดิน งดเว้นการใส่ปุ๋ยเคมี ไม่ก าจัดวัชพืช ไม่ใช้สารเคมีก าจัดศัตรูพืช (ตามแนวทางของมาซาโนบุ ฟูกูโอกะ ชาวญี่ปุ่น)

15 2. เกษตรอินทรีย์ หมายถึง ระบบการเกษตรที่เน้นความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ โดยเน้นการปรับปรุงบ ารุงดิน เคารพต่อศักยภาพทางธรรมชาติของพืช สัตว์และนิเวศเกษตร เกษตรอินทรีย์จึงลดการใช้ ปัจจัยการผลิตจากภายนอกและหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมี ขณะเดียวกัน ประยุกต์ใช้ธรรมชาติในการเพิ่มผลผลิตและ พัฒนาการต้านทานโรค 3. วนเกษตร” หมายถึง ระบบเกษตรที่ท าในพื้นที่ป่า เช่น ปลูกพืชแซมในพื้นที่ป่าธรรมชาติ น าสัตว์ไป เลี้ยงในป่า เก็บผลผลิตจากป่ามาใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน รวมทั้ง การสร้างระบบเกษตรให้มีลักษณะเลียนแบบระบบ นิเวศป่าธรรมชาติ คือมีไม้ยืนต้นหนาแน่น มีร่มไม้ปกคลุมและมีความชุ่มชื้นสูง 4. เกษตรผสมผสาน หมายถึง ระบบการเกษตรที่มีการปลูกพืชหรือเลี้ยงสัตว์หลายชนิดในพื้นที่เดียวกัน โดยที่กิจกรรมแต่ละชนิดเกื้อกูลกันอย่างเป็นวงจร เช่น อาหาร แร่ธาตุ อากาศ พลังงาน เป็นต้น และก่อให้เกิด ประโยชน์และประสิทธิภาพสูงสุดต่อระบบฟาร์ม 5. เกษตรทฤษฏีใหม่ หมายถึง ระบบการเกษตรที่มีกิจกรรมการผลิตหลายชนิดโดยการแบ่งพื้นที่ออก เป็น 4 ส่วน คือ 1) ขุดสระกักเก็บน้ า 30% 2) ปลูกข้าว 30% 3) ปลูกไม้ผลไม้ยืนต้น 30% และ 4) สร้างสิ่งปลูกสร้าง เช่น ที่อยู่อาศัย โรงเรือนเลี้ยงสัตว์ ฉาง 10% ทั้งนี้ ตามความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ การขับเคลื่อนเกษตรกรรมยั่งยืน หมายถึง การส่งเสริมสนับสนุนเกษตรกร กลุ่มเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน สถาบันเกษตรกร ธนาคารต้นไม้ ชุมชนอุดมสุข ชุมชนที่ภาคีเครือข่ายร่วมพัฒนาและศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ต้นแบบ ธ.ก.ส. ให้ท าการผลิตในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน ตลอดห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain) ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality)หมายถึง การมีความสมดุลระหว่างการปล่อยคาร์บอนและการ ดูดซับคาร์บอนจากชั้นบรรยากาศ เพื่อให้บรรลุการปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ คาร์บอนเครดิต (Carbon Credit)หมายถึง สิทธิที่เกิดจากการลดปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ หรือ ก๊าซเรือนกระจกสู่สิ่งแวดล้อม อันเนื่องมาจากการที่บุคคลหรือองค์กรได้ด าเนินโครงการหรือมาตรการที่มีเป้าหมาย เพื่อลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ หรือก๊าซเรือนกระจกสู่สิ่งแวดล้อม ซึ่งสิทธิดังกล่าวนี้สามารถวัดปริมาณและ สามารถน าไปซื้อขายในตลาดซื้อขายคาร์บอนเครดิตได้ โครงการลดก๊าซเรือนกระจกภาคสมัครใจตามมาตรฐานของประเทศไทย (Thailand Voluntary Emission Reduction Program: T-VER )หมายถึง โครงการลดก๊าซเรือนกระจกที่องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.) พัฒนาขึ้นเพื่อ ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทุกภาคส่วน มีส่วนร่วมในการลดก๊าซเรือนกระจกในประเทศไทยโดยความสมัครใจและสามารถ น าปริมาณการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เกิดขึ้นที่เรียกว่าคาร์บอนเครดิต ไปขายในตลาดคาร์บอนภาคสมัครใจใน ประเทศได้ ทั้งนี้ อบก. ได้ก าหนดหลักเกณฑ์และขั้นตอนในการพัฒนาโครงการ ระเบียบวิธีการในการลดก๊าซเรือน กระจก (Methodology) การขึ้นทะเบียนและการรับรองปริมาณก๊าซเรือนกระจก โดยจะต้องเป็นโครงการที่ก่อให้เกิดการ ลด/ดูดซับก๊าซเรือนกระจกที่เกิดขึ้นภายในประเทศไทย 4) คณะกรรมการตัดสินฯ ประกาศผลโดยชุมชนที่ได้คะแนนสูงสุดเรียง ตามล าดับเป็นผู้ที่ได้รับรางวัล และมอบรางวัลจ านวน 3 รางวัล ดังนี้ รางวัลชนะเลิศ เงินสดมูลค่า 100,000 บาท พร้อมโล่รางวัล รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 เงินสดมูลค่า 70,000 บาท พร้อมโล่รางวัล รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 เงินสดมูลค่า 50,000 บาท พร้อมโล่รางวัล 2.3 การตรวจเยี่ยมและถอดองค์ความรู้ชุมชนอุดมสุขที่ได้รับรางวัลยอดเยี่ยม ระดับประเทศ ประจ าปี 2566 เป็นการตรวจเยี่ยมชมสัมผัสวิถีชีวิต สิ่งแวดล้อมธรรมชาติ และวัฒนธรรม ประเพณี ที่น าไปต่อยอดธุรกิจ และสร้างรายได้ให้คนในชุมชน ที่เป็นต้นแบบชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนและโดดเด่น ด้านการพัฒนาน าไปเผยแพร่สู่ชุมชนอื่นๆ ได้ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนา ต่อยอด ยกระดับชุมชนของตนเองสู่ ธุรกิจชุมชนให้มีความเข้มแข็งและมั่นคงต่อไป และการถอดองค์ความรู้ชุมชนอุดมสุข เพื่อเป็นการจัดเก็บองค์

16 ความรู้ เช่น แนวคิดการบริหารจัดการชุมชน และกระบวนการต่างๆ หรือเคล็ดลับในการพัฒนาชุมชนสู่ มาตรฐานของชุมชนอุดมสุข น าองค์ความรู้ที่ได้รับไปถ่ายทอดสู่ชุมชนอื่นให้ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาต่อ ยอดธุรกิจ และสร้างรายได้หรือใช้สื่อสารให้ชุมชนอื่นๆ ยึดถือเป็นต้นแบบการพัฒนาชุมชนต่อไป การจัดท าเป้าหมายรายเดือน : ขั้นตอนการท างานและเป้าหมายความส าเร็จในแต่ละเดือน เพื่อใช้การก ากับ ติดตามผล ปัญหาอุปสรรค และข้อเสนอแนะ ต่อการขับเคลื่อนโครงการ หมายเหตุ : ความส าเร็จของขั้นตอนการด าเนินงาน (100%) ระดับเขียว = เท่ากับหรือดีกว่าเป้าหมายรายเดือนที่ตั้งไว้ (≥100%) ระดับเหลือง = ต่ ากว่าเป้าหมายรายเดือนที่ตั้งไว้แต่อยู่ในระดับที่ยอมรับได้ (80% - 99%) ระดับแดง = ต่ ากว่าเป้าหมายรายเดือนมากและอยู่ในระดับที่ยอมรับไม่ได้ (น้อยกว่า 80%) ผลประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 1. ชุมชนมีแผนพัฒนาชุมชน ที่ครอบคลุมทั้ง 4 มิติ 2. ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้นและมีอัตราการเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ( Gross Community Product: GCP) 3. ชุมชนมีคนรุ่นใหม่เป็นทายาทสืบทอดอาชีพ 4. ธนาคารมีต้นแบบของชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน

17 ผลงานการด าเนินโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ การขับเคลื่อนโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ มีผลการ ด าเนินงานได้ตามเป้าหมายตัวชี้วัด ซึ่งจ าแนกตามหลักเกณฑ์การประเมินผลลัพธ์ตามรายละเอียด ดังนี้ ผลงานตามเกณฑ์การประเมินผลลัพธ์: กลางปี 1. ชุมชนอุดมสุขมีแผนพัฒนายกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ทั้ง 3 แผน อาทิ ด้าน เศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) ด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) และด้านเศรษฐกิจ สีเขียว (Green Economy) บันทึกผลการด าเนินงานในระบบ Web ครบถ้วน 181 ชุมชน โดยมี 585 แผน ย่อย หรือ 543 แผนหลัก (มีการจัดท าแผนกิจกรรมย่อยมากกว่า 1 นับเป็น 1 แผน) และมีสมาชิกเข้าร่วม 8,050 คน ปรากฏตามตาราง ดังนี้ โดยในการจัดท าแผนยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ซึ่งมีการด าเนินการทบทวนแผน ชุมชน ค้นหาปัญหาทั้งภายและภายนอกชุมชน ความต้องการของชุมชน โอกาสในการพัฒนาชุมชนมา วิเคราะห์ SWOT สู่การจัดท าแผนพัฒนาชุมชนสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนตามแนวคิด BCG Model 181 ชุมชน ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้ - ด้านเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) เน้นการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรชีวภาพ อย่างคุ้มค่าเพื่อเพิ่มผลผลิตต่อไร่ สร้างมูลค่าเพิ่มในระบบการผลิต เป็นแผนพัฒนาหลักประกอบด้วยกิจกรรม การท าการเกษตรสมัยใหม่ (Agri tech) และการพัฒนาผลิตผล/ผลิตภัณฑ์ การแปรรูปสินค้าและพัฒนาตรา สินค้า/ผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน จ านวน 181 ชุมชน - ด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) เน้นการใช้ทรัพยากรวัสดุต่าง ๆ จากภาคเกษตรกรรมหรืออุตสาหกรรม กลับมาใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด เช่น แผนการน าวัสดุเหลือใช้ ไปผ่านกระบวนการแปรสภาพเป็นวัสดุใหม่ (Recycle) แผนการน าวัสดุกลับมาใช้ใหม่ (ใช้ซ้ า) โดยไม่ผ่าน กระบวนการแปรสภาพใดๆที่ท าให้กลับเป็นมาวัสดุใหม่ (Reuse) ประกอบด้วยกิจกรรม การน ากลับมา หมุนเวียนใช้งานใหม่ จ านวน 108 ชุมชน การลดการใช้ทรัพยากรในการผลิต จ านวน 35 ชุมชน การลดขยะ อาหาร จ านวน 33ชุมชน และการลดการใช้พลาสติกจ านวน 17 ชุมชน - ด้านเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) เน้นการส่งเสริมระบบการผลิตสินค้าภาค เกษตรและการบริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และสร้างความสามารถในการแข่งขันอย่างความสมดุลทั้ง 3 ด้าน คือ ด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยกิจกรรม การปรับเปลี่ยนระบบการผลิตที่ไม่ส่งผล กระทบต่อสิ่งแวดล้อมและรักษาธรรมชาติจ านวน 13 ชุมชน การใช้ทรัพยากรดิน น้ า อย่างคุ้มค่า จ านวน 20 ชุมชน การลดการปล่อยก๊าชเรือนกระจก จ านวน 16 ชุมชน การลดเผาและฝุ่นละอองขนาดเล็ก จ ำนวนแผน จ ำนวนชุมชน จ ำนวนคน 181 181 7,869 181 7,022 181 7,015 543 181 8,050 ผลกำรบันทึกแผนยกระดับศักยภำพชุมชนอุดมสุขดีเด่น ผลจัดท ำแผนยกระดับศักยภำพชุมชนอุดมสุข ดีเด่น แผนที่ 1 ด้ำนเศรษฐกิจ ชีวภำพ แผนที่ 2 ด้ำนเศรษฐกิจ หมนุเวียน แผนที่ 3 ด้ำนเศรษฐกิจสี เขียว (Bio Economy) (Circular Economy) (Green Economy) จ ำนวน ชุมชน จ ำนวนคน จ ำนวน ชุมชน จ ำนวนคน จ ำนวน ชุมชน จ ำนวนคน เป้ำหมำย ชุมชนอุดม สุขที่ยั่งยืน

18 จ านวน 8 ชุมชน การลดการปนเปื้อนของสารเคมีในสิ่งแวดล้อม จ านวน 27 ชุมชน การท าเกษตรกรรม ยั่งยืน จ านวน 16 ชุมชน การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ธนาคารต้นไม้ จ านวน 26 ชุมชน และการใช้พลังงาน ทางเลือกและพลังงานสะอาด จ านวน 21 ชุมชน ปรากฏตามตาราง ดังนี้ ซึ่งการจัดท าแผนยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ทั้งจ านวน 181 ชุมชน โดยมีฝ่ายกิจการสาขาภาค ส านักงาน ธ.ก.ส.จังหวัดเป็นแกนหลักที่ส าคัญ สนับสนุน ส่งเสริม การขับเคลื่อน งานด้านการพัฒนาที่เน้นการใช้เทคโนโลยีเป็นตัวขับเคลื่อนกิจกรรมด้านการเกษตร พัฒนาผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง เพื่อให้ได้ผลผลิตมากขึ้น ราคาแพงขึ้น เกิดการสร้างงานสร้างอาชีพ มีรายได้เพิ่มหรือลดต้นทุนให้เกิดทาง เศรษฐกิจในชุมชนจากแผน 3 ด้าน ประกอบด้วย ด้านเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) มี 2 กิจกรรมย่อย ด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) มี 4 กิจกรรมย่อย และด้านเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) มี9 กิจกรรมย่อย ที่ส่งผลท าให้เกิดธุรกิจในชุมชน สร้างผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ซึ่งมีฝ่าย กิจการสาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน มีการจัดท าแผนยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ ครอบคลุม 4 มิติ มากที่สุด 108 แผน รองลง ฝ่ายกิจการภาคตะวันออก จัดท าแผน 104 แผน แสดงเป็นระดับฝ่ายกิจการสาขาภาค ปรากฏตามตาราง ดังนี้ ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน ชุมชน คน 181 6,819 181 6,401 108 4,284 33 1,250 17 583 35 1,076 49 2,044 13 609 20 522 16 659 8 214 27 778 16 323 26 1,335 21 784 ธนาคารตน้ ไม้ การใช้ พลังงาน ทางเลือก และ พลังงาน สะอาด การใช้ ทรัพยากรดนิ น้ าอย่าง คุ้มค่า การลดการ ปล่อยกา๊ช เรือนกระจก การลดเผา และฝุ่น ละอองขนาด เล็ก ลดการ ปนเปอื้นของ สารเคมีใน สิ่งแวดล้อม การทา เกษตรกรรม ยงั่ยืน การทอ่งเทยี่ว เชิงนเิวศ แผนที่1 ดา้นเศรษฐกจิชีวภาพ (Bio Economy) แผนที่2 ดา้นเศรษฐกจิหมุนเวียน (Circular Economy) แผนที่3 ดา้นเศรษฐกจิสีเขียว(Green Economy) กจิกรรมที่1 การทา การเกษตรสมัยใหม่ (Agri tech) กจิกรรมที่2 พฒันา ผลิตผล/ผลิตภัณฑ์การ แปรรูปสินค้า และพฒันา ตราสินค้า/ผลิตภัณฑ์ให้ ไดม้าตรฐาน การนา กลับมา หมุนเวียนใช้งาน ใหม่ ลดขยะอาหาร ลดการใช้ พลาสตกิ ลดการใช้ ทรัพยากรใน การผลิต การปรับเปลี่ยน ระบบการผลิตทไี่ม่ ส่งผลกระทบตอ่ สิ่งแวดล้อมและ รักษาธรรมชาติ แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน แผน คน ชุมชน คน จ านวนแผน จ านวนชมุชน จ านวนคน ฝ่ายกจิการภาคเหนอืตอนบน 19 577 19 575 13 348 4 370 1 48 1 8 3 57 1 203 3 87 1 28 1 12 6 300 2 47 3 96 1 48 78 19 922 ฝ่ายกจิการภาคเหนอืตอนล่าง 21 497 21 451 14 416 3 96 0 0 4 32 8 175 2 66 4 108 0 0 0 0 2 43 0 0 1 30 5 133 85 21 656 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออกเฉียงเหนอืตอนบน 27 1,329 27 1,170 12 596 5 102 0 0 10 556 8 448 4 173 0 0 0 0 0 0 3 76 2 76 8 443 2 85 108 27 1433 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออกเฉียงเหนอืตอนล่าง 19 1,097 19 1,069 12 1,018 0 0 0 0 7 196 8 476 0 0 0 0 3 150 1 24 2 60 0 0 3 357 2 150 76 19 1263 ฝ่ายกจิการภาคกลาง 19 821 19 713 11 415 2 48 4 258 3 112 5 238 0 0 3 62 5 310 1 10 1 37 2 26 2 167 1 10 78 19 1068 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออก 21 443 21 429 14 312 5 89 5 60 7 127 8 191 1 10 0 0 6 96 0 0 5 84 5 72 1 9 5 148 104 21 516 ฝ่ายกจิการภาคตะวันตก 19 700 19 720 9 402 8 271 1 9 1 20 2 137 1 9 4 100 1 75 2 38 3 58 0 0 3 36 3 119 76 19 767 ฝ่ายกจิการภาคใตต้อนบน 15 499 15 434 9 208 3 144 3 74 1 10 3 95 1 10 3 107 0 0 1 12 3 110 2 18 2 39 1 42 62 15 548 ฝ่ายกจิการภาคใตต้อนล่าง 19 830 19 824 13 550 3 130 2 130 1 15 4 227 3 138 3 58 0 0 1 106 2 10 2 80 3 158 1 49 76 19 841 ส านกักจิการนครหลวง 2 26 2 16 1 19 0 0 1 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 12 0 0 1 4 0 0 0 0 8 2 29 รวม 181 6,819 181 6,401 108 4,284 33 1,250 17 583 35 1,076 49 2,044 13 609 20 522 16 659 8 214 27 778 16 323 26 1,335 21 784 751 181 8,043 การลดเผา และฝุ่น ละอองขนาด เล็ก ลดการ ปนเปอื้นของ สารเคมีใน สิ่งแวดล้อม การทา เกษตรกรรม ยงั่ยืน การทอ่งเทยี่ว เชิงนเิวศ ธนาคารตน้ ไม้ การใช้ พลังงาน ทางเลือก และ พลังงาน สะอาด ลดขยะอาหาร ลดการใช้ พลาสตกิ ลดการใช้ ทรัพยากรใน การผลิต การปรับเปลี่ยน ระบบการผลิตทไี่ม่ ส่งผลกระทบตอ่ สิ่งแวดล้อมและ รักษาธรรมชาติ การใช้ ทรัพยากรดนิ น้ าอย่าง คุ้มค่า การลดการ ปล่อยกา๊ช เรือนกระจก ชื่อฝ่ายกจิการสาขา แผนที่1 ดา้นเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) แผนที่2 ดา้นเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) แผนที่3 ดา้นเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) ผลจดัท าแผนยกระดับศักยภาพ การทา การเกษตร ชุมชนอุดมสุขดีเด่น สมัยใหม่ (Agri tech) พฒันาผลิตผล/ ผลิตภัณฑ์การแปรรูป สินค้า และพฒันาตรา สินค้า/ผลิตภัณฑ์ใหไ้ด้ มาตรฐาน การนา กลับมา หมุนเวียนใช้งาน ใหม่

19 การประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยม ประจ าปี 2566 การด าเนินงานพัฒนาตามโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ได้ก าหนดแผนงานให้มีการจัดกิจกรรมแสดงผลงานที่โดดเด่นเป็นที่ประจักษ์และเป็นแบบอย่างที่ดีให้ปรากฏ ต่อสาธารณชน โดยมีคุณสมบัติของชุมชนที่เข้าประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ระดับประเทศ ต้องเป็นชุมชน อุดมสุขที่มีผลประเมินอยู่ในระดับ A มีแผนธุรกิจและการด าเนินกิจกรรมตามหลัก BCG Model มีการน า ทรัพยากรท้องถิ่นมาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิต และมีการน าเทคโนโลยีและนวัตกรรมมาใช้ในการด าเนิน กิจกรรมและประกอบอาชีพ โดยในการตัดสินระดับประเทศจะใช้เกณฑ์ในมิติด้านเศรษฐกิจ ได้แก่ การ สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ การบริหารช่องทางการตลาด และการพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์ มิติด้านสังคมวัฒนธรรม ประเพณี และด้านการด าเนินงานโดยค านึงถึงสิ่งแวดล้อมอีกด้วย จึงได้มีการจัดการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ ยั่งยืนดีเด่นระดับภูมิภาค ระหว่างเดือนตุลาคม ถึงเดือนธันวาคม 2566 กระจายตามฝ่ายกิจการสาขาภาคทั้ง 9 แห่ง เพื่อค้นหาชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนให้เป็นต้นแบบของการพัฒนาที่จะสร้างแรงบันดาลใจแก่ชุมชนอื่นให้ การสนับสนุนพัฒนายกระดับศักยภาพชุมชนอุดมสุข และการเผยแพร่สร้างการรับรู้ชุมชนอุดมสุขให้เป็นที่รู้จัก แพร่หลายในวงกว้าง จัดท าสื่อ (Poster) ประชาสัมพันธ์โครงการประกวดชุมชนอุดมสุขผ่านช่องทาง Facebook ฝ่ายกิจการสาขาภาคและฝ่ายพัฒนาลูกค้าและชุมชน ปรากฏตาม ดังนี้

20 และแชร์การ Live สดการประกวดไปยังเครือข่ายชุมชนอุดมสุขต่างๆ ให้เข้าร่วมรับชมและจะได้น าองค์ความรู้ ต่าง ๆ ไปปรับใช้ในกิจกรรมของชุมชน ปรากฏตาม ดังนี้ ผลการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนดีเด่นระดับภูมิภาค มีชุมชนเข้าร่วมประกวดทั้งสิ้น 73 ชุมชน และมีชุมชน ที่ได้รับรางวัลการประกวดชุมชน จ านวน 27 ชุมชน ปรากฏดังตาราง ดังนี้ ฝสข. สนจ. ชื่อชุมชนประกวด ชื่อชุมชนได้รับรางวัล ฝนบ. เชียงราย เชียงใหม่ น่าน พะเยา แพร่ แม่ฮ่องสอน ล าปาง ล าพูน บ้านหนองหมด บ้านป่าบง บ้านนาเหลืองใน บ้านปัว บ้านปง บ้านนาปลาจาด บ้านป่าเหมี้ยง บ้านทรายทอง รางวัลชนะเลิศ : บ้านหนองหมด รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านนาเหลืองใน รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านทรายทอง ฝนล. ก าแพงเพชร ตาก นครสวรรค์ พิจิตร พิษณุโลก เพชรบูรณ์ สุโขทัย อุตรดิตถ์ อุทัยธานี บ้านห้วยน้อย บ้านประจ ารักษ์ บ้านเนินสะเดา บ้านห้วยแก้ว บ้านหนองกาด า บ้านท่าช้าง บ้านคลองยาง บ้านดงสระแก้ว บ้านหนองลัน รางวัลชนะเลิศ : บ้านคลองยาง รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านเนินสะเดา รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านดงสระแก้ว

21 ฝสข. สนจ. ชื่อชุมชนประกวด ชื่อชุมชนได้รับรางวัล ฝอบ. กาฬสินธุ์ ขอนแก่น นครพนม บึงกาฬ มหาสารคาม ร้อยเอ็ด เลย สกลนคร หนองคาย หนองบัวล าภู อุดรธานี มุกดาหาร บ้านหนองแวงบ่อแก้ว บ้านหินฮาว บ้านหนองแต้ บ้านค าแคนพัฒนา บ้านหนองเผือก บ้านขี้เหล็ก บ้านก้างปลา บ้านค าข่า บ้านค าตอยูง บ้านห้วยบง บ้านเชียงเพ็ง บ้านด่านมน รางวัลชนะเลิศ : บ้านค าข่า รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านหนองเผือก รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านค าแคนพัฒนา ฝอล. นครราชสีมา บุรีรัมย์ ยโสธร ชัยภูมิ ศรีสะเกษ สุรินทร์ อ านาจเจริญ อุบลราชธานี บ้านแฝก-โนนส าราญ บ้านเจริญสุข บ้านดู่ทุ่ง บ้านซับรวงไทร บ้านโนนสีทอง บ้านสก็วน บ้านเบือย บ้านตาติด รางวัลชนะเลิศ : บ้านเจริญสุข รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านเบือย รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านตาติด ฝกล. ชัยนาท นนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา ลพบุรี สระบุรี สิงห์บุรี อ่างทอง บ้านหัวตะพาน บ้านคลองหม่อมแช่ม บ้านคลองสาม บ้านมอญ หมู่ที่6 บ้านโคกสลุง บ้านชุ้ง บ้านหนองโขลง บ้านตาลเจ็ดยอด รางวัลชนะเลิศ : บ้านคลองหม่อมแช่ม รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านโคกสลุง รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านตาลเจ็ดยอด ฝตอ. ฉะเชิงเทรา ตราด นครนายก ปราจีนบุรี สมุทรปราการ สระแก้ว บ้านอ่างเตย บ้านสลัก บ้านเขาทุเรียน บ้านเขาไม้แก้ว บ้านขุนสมุทรจีน บ้านหนองโกวิทย์ รางวัลชนะเลิศ : บ้านอ่างเตย รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านสลัก รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านหนองโกวิทย์

22 ฝสข. สนจ. ชื่อชุมชนประกวด ชื่อชุมชนได้รับรางวัล ฝตต. กาญจนบุรี นครปฐม ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี สมุทรสงคราม สมุทรสาคร สุพรรณบุรี บ้านสามัคคีธรรม บ้านหลักเมตร บ้านหัวตาลแถว บ้านถ้ าเสือ บ้านเหล่ามะละกอ บ้านคลองขุด บ้านโคกขาม บ้านหนองหลอด รางวัลชนะเลิศ : บ้านคลองขุด รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านหัวตาลแถว รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านหลักเมตร ฝตบ. กระบี่ ชุมพร พังงา ภูเก็ต ระนอง สุราษฎร์ธานี บ้านไหนหนัง บ้านประสานมิตร บ้านรมณีย์ บ้านกู้กู บ้านไร่ใน บ้านน้ าราด รางวัลชนะเลิศ : บ้านน้ าราด รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านรมณีย์ รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านกู้กู ฝตล. ตรัง นครศรีธรรมราช นราธิวาส ปัตตานี พัทลุง ยะลา สงขลา สตูล บ้านพรุจูด บ้านวังลุง บ้านทุ่งคา บ้านตรัง บ้านนา บ้านนิบง บ้านมิไร บ้านดาหล า รางวัลชนะเลิศ : บ้านวังลุง รางวัลรองชนะเลิศ 1 : บ้านตรัง รางวัลรองชนะเลิศ 2 : บ้านนา วันที่ 19 ธันวาคม 2566 ณ ห้องโถง ชั้น 2 อาคารทาวเวอร์ ธ.ก.ส. ส านักงานใหญ่ บางเขน กรุงเทพมหานคร โดยมี นายสุนทร ตาละลักษณ์ กรรมการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) และคณะอนุกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม เป็นประธานในพิธีเปิดการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยม ระดับประเทศ ประจ าปีบัญชี 2566 ซึ่งจัด ขึ้นต่อเนื่องเป็นปีที่ 3 และมีนายณรงค์ ขันติวิริยะกุล รองผู้จัดการ ธ.ก.ส. ผู้ทรงคุณวุฒิคณะผู้บริหารและ พนักงาน ให้การต้อนรับเข้าร่วมกิจกรรม การจัดประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ระดับประเทศ ประจ าปี 2566 โดยเฟ้นหาชุมชน อุดมสุขระดับภูมิภาค จ านวน 9 ชุมชนมาประกวดกันในรอบสุดท้าย ลุ้นรางวัลชนะเลิศ มูลค่า 100,000 บาท พร้อมโล่เกียรติยศและรางวัลอื่น ๆ ภายใต้สโลแกน “กินอิ่ม นอนอุ่น หุ่นดี ทุนมี หนี้ลด หมดทุกข์” เพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานรากผ่านการพัฒนาชุมชน ภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง รวมถึง การใช้ชุมชนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนา ทั้งมิติด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ประเพณีวัฒนธรรม ตาม แนวทาง BCG Model และการมุ่งไปสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) เพื่อสร้างแรง บันดาลใจในการยกระดับชุมชนอย่างยั่งยืน ปรากฏดังตาราง ดังนี้

23 ฝ่ายกิจการสาขา ส านักงาน ธ.ก.ส.จังหวัด ชื่อชุมชนอุดมสุข ผู้น าเสนอชุมชน ภาคเหนือตอนบน เชียงราย บ้านหนองหมด นายมานนท์ ทิศชุมภู ภาคเหนือตอนล่าง สุโขทัย บ้านคลองยาง นายธวัชชัย เคียงคู่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน สกลนคร บ้านค าข่า นายประวิทย์ จุลณีย์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง บุรีรัมย์ บ้านเจริญสุข นายธีร์ ชาติภูธร ภาคกลาง นนทบุรี บ้านคลองหม่อมแช่ม นายขันชัย ปานเจริญ ภาคตะวันออก ฉะเชิงเทรา บ้านอ่างเตย นายนิกร ทรัพย์ประสาน ภาคตะวันตก สมุทรสงคราม บ้านคลองขุด นางนีรนุช ศิริธนะ ภาคใต้ตอนบน สุราษฎร์ธานี บ้านน าราด นายสุจิน นาคบ ารุง ภาคใต้ตอนล่าง นครศรีธรรมราช บ้านวังลุง นายคณิต คุณโล ในการจัดกิจกรรมประกวดชุมชนอุดมสุขฯ มีการจัดท าสื่อประชาสัมพันธ์โครงการประกวดชุมชนอุดมสุขผ่าน ช่องทาง Facebook และในวันประกวดดังกล่าวเชิญชวนให้รับชม และแชร์การ Live สดไปยังเครือข่ายชุมชน อุดมสุขต่างๆ ให้เข้าร่วมรับชมเพื่อจะได้น าองค์ความรู้ต่าง ๆ ไปปรับใช้ในกิจกรรมของชุมชน ปรากฏดังนี้ คณะกรรมการตัดสินรางวัลการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยม ระดับประเทศ ธนาคารมีการด าเนินงานการพัฒนาภาคชนบทมาอย่างต่อเนื่องเพื่อการพัฒนา ยกระดับคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของเกษตรกรอย่างทั่วทุกภาคของประเทศ เน้นการมีส่วนร่วมจากหน่วยงานจาก ภาครัฐ ส่งเสริม สนับสนุน การขับเคลื่อนงานการพัฒนาในทุกมิติ จึงได้รับเกียรติจากส่วนงานภาคีเครือข่าย ด้านการพัฒนาชนบทร่วมเป็นคณะกรรมการพิจารณาตัดสินรางวัล รายชื่อปรากฏตามตาราง ดังนี้

24 รายชื่อคณะกรรมการตัดสินรางวัล ชื่อ- นามสกุล หัวข้อพิจารณารางวัล นางสาวลดาวัลย์ ค าภา ผู้ทรงคุณวุฒิธ.ก.ส. หมวดการน าเสนอ และ หมวดเศรษฐกิจ นางพิชญดา หัศภาค รองเลขาธิการ กปร. ส านักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการ อันเนื่องมาจากพระราชด าริ (ส านักงาน กปร.) หมวดการน าเสนอและหมวดการ จัดการความรู้และพัฒนาต่อยอด รองศาสตราจารย์ ดร.สุภาวดีขุนทองจันทร์ อาจารย์ประจ า วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วยอึ๊งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ หมวดการน าเสนอและหมวด ผลิตภัณฑ์และการตลาด นางสาวกัลยารัตน์ รัตนะจิตร ผู้อ านวยการฝ่ายถ่ายทอดเทคโนโลยี ส านักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) หมวดการน าเสนอและหมวด การเชื่อมโยงกับ BCG นายรังสรรค์หังสนาวิน ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านการพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน (พช.) หมวดการน าเสนอและหมวดสังคม วัฒนธรรมประเพณี และ สิ่งแวดล้อม ประกาศผลชุมชนที่ได้รับรางวัลการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ระดับประเทศ ฝสข. ชื่อชุมชน รางวัลชนะเลิศ ฝ่ายกิจการสาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง ชุมชนบ้านเจริญสุข จ.บุรีรัมย์ รางวัลรองชนะเลิศ อันดับ 1 ฝ่ายกิจการสาขาภาคใต้ตอนล่าง ชุมชนบ้านวังลุง จ.นครศรีธรรมราช รางวัลรองชนะเลิศ อันดับ 2 ฝ่ายกิจการสาขาภาคเหนือตอนบน ชุมชนบ้านหนองหมด จ.เชียงราย โล่รางวัลประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ระดับประเทศ

25 รายละเอียดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนยอดเยี่ยม ระดับประเทศ ประจ าปี 2566 ชุมชนอุดมสุขที่ได้รับรางวัลการประกวดชุมชนอุดมสุข ซึ่งแต่ละชุมชนมีปัจจัย ความส าเร็จในแต่ละด้านของการพัฒนาที่มีลักษณะโดดเด่นและมีผลิตภัณฑ์ที่มีมาตรฐาน สามารถสร้างงาน สร้างรายได้ ในรูปแบบกลุ่มอาชีพหรือกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ส่งผลให้ชุมชนและสมาชิกมีความสุขที่ยั่งยืน ครอบคลุม 4 มิติ ดังตัวอย่างชุมชนรายละเอียด ดังนี้ ∆ ชุมชนบ้านเจริญสุข ต.เจริญสุข อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.บุรีรัมย์ วิสัยทัศน์: เป็นหมู่บ้านปลอดยาเสพย์ติด แหล่งผลิต ข้าวหอมมะลิ คุณภาพดี พึ่งพาตนเองตาม วิถีพอเพียงหมู่บ้านท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เชิงวัฒนธรรม/ เชิงวิถีเกษตร พันธกิจ : 1.การสร้างภูมิคุ้มกันและป้องกันปัญหายาเสพติด 2.การพัฒนาพื้นที่การเกษตรเพื่อเป็นแหล่งผลิตข้าวและพืชเกษตร ปศุสัตว์ ประมง ให้ได้ คุณภาพดี 3.การพัฒนาให้มีอาชีพหลากหลาย เน้นการใช้ทรัพยากรในท้องถิ่นพึ่งตนเอง ข้อมูลทั่วไป : ชุมชนเจริญสุข ตั้งอยู่ ต.เจริญสุข อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.บุรีรัมย์ ชาวบ้านเจริญสุข ที่อาศัย อยู่ตีนเขาอังคารในปัจจุบันนี้ไม่ใช่คนที่นี่โดยพื้นเพ ดั้งเดิมพื้นเพบรรพบุรุษอยู่ที่จังหวัดอุบลราชธานี และ จังหวัดยโสธรซึ่งย้ายถิ่นฐานมาตั้งรกรากที่นี่นะครับเมื่อปี 2491 การพัฒนาชุมชนของเราเราใช้นะครับหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาปรับใช้ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของเศรษฐกิจของหมู่บ้านใน เรื่องของสังคมหรือในเรื่องของความเอื้ออารีของการอยู่ร่วมกันในสังคมนะครับเป็นหมู่บ้านปลอดยาเสพติดเป็น แหล่งผลิตข้าวหอมมะลิคุณภาพดี ส่งผลให้ประชาชนมีงานท า มีอาชีพท ากันตลอดปี ผู้น าชุมชน : นายสมหวัง ผาสุกใจ (ผู้ใหญ่บ้าน) โทร 098-5978166 ประชากร : จ านวนครัวเรือน 152 ครัวเรือน มีประชากร 466 คน ชาย 242 หญิง 244 คน พื้นที่ชุมชน : ทั้งหมด 3,540 ไร่ แยกเป็น - พื้นที่อยู่อาศัย 100 ไร่ – สาธารณะ 240 ไร่ - พื้นที่เพาะปลูกรวม 1,900 ไร่ - ป่าชุมชน 1,300 ไร่ อาชีพ : เกษตรกรรม (ท านา พืชสวน เลี้ยงสัตว์) ทอผ้า รับราชการ และรับจ้างทั่วไป จุดเด่นชุมชน : "ถิ่นภูเขาไฟ ทางไหลลาวา เสมาพันปี ไหมมัดหมี่เลื่องชื่อ ล่ าลือเห็ดป่า ดารดาษ ดอกกระเจียว เที่ยวชมภูเขาอังคาร นมัสการเสด็จปู่วิริยะเมฆ" ผ้าภูอัคนี ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากดินภูเขาไฟ อัตลักษณ์อันโดดเด่นจากภูมิปัญญาชุมชน”

26 แผนพัฒนาหมู่บ้าน Village development plan ประจ าปี พ.ศ.2566-2570 คณะท างานด้านต่างๆ ของคณะกรรมการหมู่บ้าน 1.ด้านอ านวยการ 2.ด้านปกครองและรักษาความสงบเรียบร้อย 3.ด้านแผนพัฒนาหมู่บ้าน 4.ด้านส่งเสริมเศรษฐกิจ 5.ด้านสังคม สิ่งแวดล้อม และสาธารณสุข 6.ด้านการศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม 7.ด้านการท่องเที่ยว กีฬา และเยาวชน 8.ด้านการฝ่ายค้านหมู่บ้าน แผนพัฒนา 5 ปี ชุมชนได้น้อมน าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในการจัดท าแผน กปร. ปีที่ 4-5 การเปลี่ยนแปลงเพื่อพร้อมเติบโตระดับยั่งยืนผลักดันให้เกิดการ เปลี่ยนแปลง เชิงโครงสร้างในมิติต่างๆ และการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ เติบโตอย่างมีคุณภาพและยั่งยืน ปีที่ 2 -3 การปรับตัวระดับพอเพียง เพื่อท าการปรับเปลี่ยนปัจจัยที่จ าเป็น เพื่อเสริมสร้างความมั่นคง เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม ในระดับครอบครัวและชุมชน ปีที่ 1 แผนพร้อมรับระดับอยู่รอด มุ่งเน้นไปที่จุดอ่อนภายในชุมชน ซึ่งส่งผลต่อความยากล าบากในการด ารงชีวิต การพัฒนายกระดับชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน การพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียงแบบองค์รวม ตามแนวทาง BCG Model น้ าหมักชีภาพ จุลินทรีย์แสง ไตรโคเดอมาร์ บาซิลสัส แบร์ดีไรโซเบียม พลังงานจากแผงโซล่าเซลล์ โครงการผ้า 3 ภู เศษผ้าท าพวงกุญแจ Green Life แยกขยะ ฟางอัดก้อน ธนาคารน้ าใต้ดิน โครงการป่าชุมชนบ้านเจริญสุข ฝายชะลอน้ า เส้นทางศึกษาธรรมชาติ เก็บเห็ด ไลเคนตัวชี้อากาศ

27 One Page การพัฒนายกระดับชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืนบ้านเจริญสุข จ.บุรีรัมย์ มารู้จัก .......”ชุมชนบ้านเจริญสุข” จ.บุรีรัมย์ ชุมชนชนะเลิศการประกวดชุมชนอุดมสุขที่ยั่งิยืนระดับประเทศ ประจ าปี 2566 โดย มติชน ทีวี ผลงานตามเกณฑ์การประเมินผลลัพธ์: ปลายปี การพัฒนายกระดับชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน ซึ่งได้ด าเนินงานมาเป็นระยะเวลา 3 ปี รวมทั้ง 181 ชุมชน มีชุมชนที่เข้าร่วมการพัฒนายกระดับฯ มาตั้งแต่ปี 2564 – 2565 จ านวน 104 ชุมชน และชุมชน เข้าร่วมพัฒนายกระดับฯ ปี 2566 จ านวน 77 ชุมชน ซึ่งชุมชนมีแผนพัฒนาเพิ่มศักยภาพทั้ง 3 แผนและได้ให้ สมาชิกในชุมชน 8,050 ราย ร่วมกันขับเคลื่อนแผนยกระดับชุมชนอุดมสุขทั้งในด้านการผลิตพืช ผลิตสัตว์ผลิต ผลไม้ แปรรูปผลผลิต และการบริการ ซึ่งได้เก็บข้อมูลรายได้ในปีที่ผ่าน (รายได้ก่อน) และรายได้ปีปัจจุบัน (รายได้หลัง) เพื่อเป็นการค านวณค่าตัวชี้วัดรายได้เพิ่มขึ้นจากสูตร ร้อยละรายได้เพิ่มขึ้น : รายได้รวม ปีปัจจุบัน - รายได้รวม ปีที่ผ่านมา x 100 รายได้รายได้รวม ปีที่ผ่านมา มีผลลัพธ์ของชุมชนที่ได้รับการพัฒนามีรายได้เพิ่มขึ้นมากกว่าหรือเท่ากับร้อยละ 5 ทั้ง 181 ชุมชน โดย มีภาพรวมรายได้เพิ่มขึ้นจากปีที่ผ่านมา จ านวนเงิน 214,528,550.00 บาท คิดเป็นร้อยละ 30.30 และชุมชน มีรายได้เฉลี่ย จ านวน 98,770 บาทต่อเดือน หรือ 1,185,240 บาทต่อปีปรากฏตามรูป ดังนี้ 181 8,050 708,015,965 922,544,515 214,528,550 30.30 เป้าหมายชมุชน อดุมสขุทยี่งั่ยนื (ชมุชน) ภาพรวมรายไดข้องชมุชน (บาท) รอ้ยละของ รายไดช้มุชนที่ เพมิ่ขนึ้ รวมรายไดก้อ่น รวมรายไดห้ลัง รายไดเ้พมิ่ จ านวนคนที่ เขา้รว่ม (ราย)

28 ซึ่งจ าแนกเป็นฝ่ายกิจการสาขาที่มีรายได้เพิ่มมากที่สุด คือ ฝ่ายกิจการสาขาภาคตะวันออก มีรายได้เพิ่มจากปีที่ผ่านมา 97,048,450 บาท คิดเป็นร้อยละ 50.72 ส่วนใหญ่รายได้มาจาการผลิตผลไม้ (ทุเรียน เงาะ มังคุด) รองลงมาคือ ฝ่ายกิจการสาขาภาคใต้บน มีรายได้เพิ่มจากปี30,624,250 บาท คิดเป็นร้อยละ 20.18 ส่วนใหญ่รายได้มาจากการผลิตพืชทางเกษตร (ปาล์มน้ ามัน ยางพารา เงาะ ทุเรียน) รองลงมาล าดับ 3 คือฝ่าย กิจการสาขาภาคเหนือตอนล่าง มีรายได้เพิ่มจากปีที่ผ่านมา 18,467,485 บาท คิดเป็นร้อยละ 26.69 ส่วนใหญ่ รายได้มาจากพืชทางเกษตร (ข้าว อ้อย มันส าปะหลัง มะม่วง) ปรากฏตามรูป ดังนี้ จากการเก็บข้อมูลสามารถจ าแนกที่มาของการสร้างรายได้ของชุมชนทั้ง 181 ชุมชน ที่เข้าร่วมการ พัฒนายกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน แยกตามประเภทการผลิต ทั้ง 5 ประเภท ที่ส่งผลให้ชุมชนสามารถ ขับเคลื่อนงานน าไปประกอบอาชีพหลักและอาชีพเสริม มีการสร้างรายได้เพิ่มขึ้นมากที่สุด คือ การผลิตพืช รองลงมา คือ การผลิตผลไม้ และการบริการ ตามล าดับ ปรากฏตามรูป ดังนี้ ฝ่ายกจิการภาคเหนือตอนบน 19 922 44,293,585 51,546,364 7,252,779 16.37 ฝ่ายกจิการภาคเหนือตอนล่าง 21 656 18,477,910 24,409,370 5,931,460 32.10 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 27 1,433 42,822,887 56,418,328 13,595,441 31.75 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง 19 1,263 69,203,000 87,670,485 18,467,485 26.69 ฝ่ายกจิการภาคกลาง 19 1,037 61,783,402 79,404,820 17,621,418 28.52 ฝ่ายกจิการภาคตะวันออก 21 516 191,358,150 288,406,600 97,048,450 50.72 ฝ่ายกจิการภาคตะวันตก 19 767 41,309,070 50,670,504 9,361,434 22.66 ฝ่ายกจิการภาคใตต้อนบน 15 579 151,721,600 182,345,850 30,624,250 20.18 ฝ่ายกจิการภาคใตต้อนล่าง 19 841 81,153,361 95,242,194 14,088,833 17.36 สา นักกจิการนครหลวง 2 35 5,893,000 6,430,000 537,000 9.11 รวม 181 8,050 708,015,965 922,544,515 214,528,550 30.30 ภาพรวมรายไดข้องชมุชน (บาท) รวมรายไดก้อ่น รวมรายไดห้ลัง รายไดเ้พมิ่ ฝ่าย เป้าหมาย ชมุชนอดุมสุข ทยี่งั่ยนื จ านวนคนทเี่ขา้รว่ม รอ้ยละของรายได้ ชมุชนทเี่พมิ่ขนึ้ (บำท) รวมรายได้รวมรายได้ กอ่นเข้าร่วมแผนเพิ่มศกัยภาพฯ หลงัเข้าร่วมแผนเพิ่มศกัยภาพฯ ผลติพชื 415,036,876 505,247,974 90,211,098 ผลติสตัว์ 24,605,756 33,330,328 8,724,572 ผลติผลไม้ 197,357,130 273,188,954 75,831,824 แปรรูปผลผลติ 17,499,842 26,103,160 8,603,318 การบริการ 53,516,360 84,674,100 31,157,740 รวม 708,015,964 922,544,516 214,528,552 แยกตำมประเภทกำรผลิต รายได้เพิ่ม รายงานรายได้ของชุมชนที่เข้าการพฒันายกระดับเป็นชุมชนอดุมสขุที่ยั่งยืน ประเภท

29 การประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP) ชุมชนที่ได้รับการพัฒนายกระดับชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน จ านวน 181 ชุมชน ได้ก าหนดตัวชี้วัดเชิง คุณภาพซึ่งเป็นการประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน โดย ศวพ. ได้ด าเนินการจ้างที่ปรึกษา “โครงการประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP)” มีรายละเอียดดังนี้ 1. วัตถุประสงค์ 1.1 เพื่อประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP) ภายใต้โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ 1.2 เพื่อประเมินคุณภาพชีวิต (Quality of Life) ในมิติด้านความมั่งคั่งจากมูลค่า สินทรัพย์รายได้ รายจ่าย และหนี้สิน พร้อมทั้งก าหนดตัวชี้วัดและประเมินความสุขมวลรวมของชุมชน (Gross Community Happiness: GCH) 1.3 เพื่อประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ภายใต้แนวคิด BCG 1.4 เพื่อเปรียบเทียบข้อมูลด้านการประเมินอัตราเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชนและ ความสุขมวลรวมของชุมชน ในกลุ่มตัวอย่างที่ไม่ได้เป็นเป้าหมายการพัฒนาชุมชนอุดมสุขที่ยั่งยืน 1.5 เพื่อน าข้อมูลสถิติผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชนในแต่ละจังหวัดที่ได้น ามาวิเคราะห์การ เติบโตและโครงสร้างทางเศรษฐกิจของชุมชนและจังหวัด 2. ขอบเขตการประเมิน ดังนี้ 2.1 ขอบเขตด้านเนื้อหา ประกอบด้วย 1. เพื่อประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product: GCP) ภายใต้โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ โดย จ าแนกเป็น ระดับประเทศตามพื้นที่ 9 ฝ่ายกิจการสาขาภาค และระดับชุมชน ให้ครอบคลุมประเด็นต่างๆดังนี้ - การประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ( Gross Community Product: GCP) จากการสร้างมูลค่าตั้งแต่ต้นน้ าถึงปลายน้ าของสินค้าทางเกษตร การท่องเที่ยว และบริการทุกประเภทที่ผลิตได้ในชุมชนอุดมสุขในช่วงเวลาหนึ่งๆ - การวัดอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน เป็นการวัดมิติเศรษฐกิจ ของชุมชนอุดมสุข สามารถท าได้ 3 วิธี ได้แก่ ด้านรายได้ ด้านการผลิต และด้านรายจ่าย โดยการวัดอัตราการ เติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชนในขั้นตอนนี้ควรมีความต่อเนื่อง (Continuity) และ ความสอดคล้อง (Consistency) กับภาวะเศรษฐกิจเกษตรในปัจจุบัน ตัวอย่างสูตรที่ใช้ในการค านวณ อัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Real GCP Growth) คือ อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชนเมื่อเทียบกับปีฐาน ณ มูลค่า ตามราคาคงที่ (ปีฐาน) ซึ่งได้ก าหนดสูตรค านวณร้อยละ ดังนี้ อัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน (GCP) = (GCP ปีปัจจุบัน - (GCP ปีฐาน) X 100 (GCP ปีฐาน)

30 - สรุปภาพรวมสถิติผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน และน ามาวิเคราะห์การ เติบโตและโครงสร้างทางเศรษฐกิจของชุมชนในภาพรวม ระดับฝ่ายกิจการสาขาภาค และระดับชุมชน รวมทั้ง มีการเปรียบเทียบอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชนของกลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมโครงการและ กลุ่มตัวอย่างที่ไม่เข้าร่วมโครงการ 2.2 การประเมินคุณภาพชีวิต (Quality of Life) ในมิติด้านความมั่งคั่งจากมูลค่า สินทรัพย์ รายได้ รายจ่าย และหนี้สิน พร้อมทั้งก าหนดตัวชี้วัดและประเมินความสุขมวลรวมของชุมชน เป็น การวัดระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน ซึ่งเป็นการเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงมูลค่าสินทรัพย์รายได้ รายจ่าย และหนี้สิน ที่มีมูลค่าสุทธิของสินทรัพย์เพิ่มขึ้น และแยกรายละเอียดสินทรัพย์ รายได้ รายจ่าย และ หนี้สิน พร้อมอธิบายผลการประเมิน พร้อมทั้งก าหนดตัวชี้วัดและประเมินความสุขมวลรวมของชุมชนตาม แนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 4 มิติได้แก่เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมประเพณี เป็นค่าเกณฑ์การวัดความส าเร็จความสุขมวลรวมของชุมชน (Gross Community Happiness: GCH) และ บทบาทด้านการพัฒนาของ ธ.ก.ส. โดยประเมินผลภาพรวม และแยกรายละเอียดตามตัวชี้วัด ตัวอย่างสูตรที่ใช้ในการค านวณ - ความมั่งคั่ง (ร้อยละ) = (สินทรัพย์สุทธิปลายปี – สินทรัพย์สุทธิต้นปี) X 100 สินทรัพย์สุทธิต้นปี - อัตราส่วนความมั่งคั่ง (ไม่น้อยกว่า 1) = รายได้จากสินทรัพย์ รายจ่าย - สินทรัพย์สุทธิ = สินทรัพย์ทั้งหมด – หนี้สินทั้งหมด 2.3 การประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ ครอบคลุม 4 มิติ ภายใต้แนวคิด BCG ที่ปรึกษาต้องเสนอการวิเคราะห์ภาพรวมแผนงานและโครงการใน ภาพรวมของโครงการทั้งหมดในมิติต่างๆ อาทิ การกระจายตัวของแผนงาน และการกระจายตัวของการจัดสรร งบประมาณ รวมทั้งจัดท ากรอบแนวทางในการประเมิน อาทิ การประเมินตามรูปแบบ CIPP Model และ การเปรียบเทียบกลุ่มที่เข้าร่วมและไม่เข้าร่วมโครงการ จากนั้นท าการสรุปผลการประเมินโครงการฯ และ การประเมินความคุ้มค่าของโครงการฯ 3. ขอบเขตด้านประชากรและกลุ่มตัวอย่าง การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาที่ต้องใช้วิธี การศึกษาหลายรูปแบบทั้งการวิจัยเชิงปริมาณ และการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งมีความแตกต่างกันทั้งจ านวน ประชากร และกลุ่มตัวอย่าง ประกอบด้วย 3.1 ประชากรและกลุ่มตัวอย่างในการประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวม ชุมชน รวมทั้งสิ้นไม่น้อยกว่า 90 ชุมชน ประกอบด้วย 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 คือ ชุมชนอุดมสุขที่น าหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงและแนวทางการขับเคลื่อนตามหลัก BCG Model และน าเทคโนโลยีการเกษตร สมัยใหม่ (Agri-Tech) ไปประยุกต์ใช้ตามบริบทของชุมชนให้ครอบคลุมทั้ง 4 มิติ โดยเก็บข้อมูลครอบคลุม ฝ่ายกิจการสาขาทั้ง 9 ของ ธ.ก.ส. ให้เป็นตัวแทนของแต่ละภาคๆ ละ ไม่น้อยกว่า 8 ชุมชน รวมทั้งหมดไม่ น้อยกว่าจ านวน 72 ชุมชน และกลุ่มที่ 2 คือ ชุมชนอุดมสุขที่ไม่ได้อยู่ในกลุ่มพัฒนายกระดับตามแนวทาง BCG โดยคัดเลือกกลุ่มเปรียบเทียบที่มีลักษณะใกล้เคียงกับกลุ่มผู้เข้าร่วมโครงการมากที่สุด ครอบคลุมฝ่าย กิจการสาขาทั้ง 9 ของ ธ.ก.ส. ให้เป็นตัวแทนของแต่ละภาคๆละไม่น้อยกว่า 2 ชุมชน รวมทั้งหมดไม่น้อยกว่า จ านวน 18 ชุมชน

31 3.2 ประชากรและกลุ่มตัวอย่างในการประเมินคุณภาพชีวิต (Quality of Life) และการ ประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ภายใต้แนวคิด BCG รวมทั้งสิ้นไม่น้อยกว่า 2,700 ราย ประกอบด้วย 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 คือ คนในชุมชนอุดมสุขที่น าหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงและแนวทางการขับเคลื่อนตามหลัก BCG Model และน าเทคโนโลยีการเกษตรสมัยใหม่ (Agri-Tech) ไปประยุกต์ใช้ตามบริบทของชุมชนให้ครอบคลุมทั้ง 4 มิติ (กลุ่มที่ 1 ข้อ 7.2.1) โดยก าหนดขนาด กลุ่มตัวอย่างไม่น้อยกว่าชุมชนละ 30 ราย รวมทั้งสิ้นไม่น้อยกว่าจ านวน 2,160 ราย และกลุ่มที่ 2 คนในชุมชน อุดมสุขที่ไม่ได้เข้าร่วมการพัฒนายกระดับตามแนวทาง BCG (กลุ่มที่ 2 ข้อ 7.2.1) โดยก าหนดขนาดกลุ่ม ตัวอย่างไม่น้อยกว่าชุมชนละ 30 ราย รวมทั้งสิ้นไม่น้อยกว่าจ านวน 540 ราย 3.3 กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการเก็บข้อมูลด้วยการจัดประชุมเสวนาหรือ การสนทนากลุ่มย่อย (focus group) บุคลากรของ ธ.ก.ส. ทั้งระดับผู้บริหารและระดับปฏิบัติการ และตัวแทน ของชุมชนอุดมสุข โดยเก็บข้อมูลครอบคลุมฝ่ายกิจการสาขาทั้ง 9 ภาคๆละไม่น้อยกว่า 30 ราย 4. การประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP โดย สถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา ได้ทบทวนทฤษฎีและกรอบแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับ การประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ของการพัฒนาชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิด BCG Model ซึ่งได้มีทฤษฎีและแนวคิด ดังนี้ 4.1 แนวคิดการประเมินผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (GCP) ซึ่งเป็นการประเมินมูลค่า เศรษฐกิจภายในชุมชนในช่วงเวลาหนึ่งๆ เพื่อให้ได้ตัวเลขที่ได้จากการประเมินสามารถน าไปวิเคราะห์ร่วมกับ ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ โดยมีวิธีคิดและค านวณผลิตภัณฑ์มวลรวมตามวิธีของส านักงานสภาพัฒนาการ เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติซึ่งวัดได้ 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการผลิต ด้านการใช้จ่าย และด้านรายได้ โดยแต่ละ ด้านต้องมีมูลค่าที่เท่ากันหรือใกล้เคียงกันจะท าการประเมินยึดด้านการผลิตเป็นหลัก 4.2 แนวคิดความสุขมวลรวมของชุมชน (Gross Community Happiness : GCH) ซึ่งได้ ศึกษาแนวคิดของกษัตริย์องค์ที่ 4 แห่งภูฏาน วัดความสุขและความเป็นอยู่ที่ดี “ความสุขเป็นเป้าหมายพื้นฐาน ของมนุษย์ มี 9 องค์ประกอบแห่งความสุข และ 4 เสาหลักของ Gross National Happiness (GNH) 4.3 แนวคิดในการประเมินคุณภาพชีวิต (Quality of Life) วัดการกระจายตัวของความ มั่งคั่งหรือความเสื่อมล้ าของความมั่งคั่ง (ที่วัดจากสินทรัพย์) ค านวณโดยใช้ดัชนีจีนี (Gini Index) และแสดง สัดส่วนมูลค่าความมั่งคั่งของประชากร โดยดัชนีจีนี มีค่าอยู่ระหว่าง 0 และ 1 หากว่าค่ายิ่งมากขึ้นแสดงว่าการ กระจายความมั่งคั่งมีความไม่เท่าเทียมกันหรือมีความเลื่อมล้ ากันมาก แต่หากค่าเข้าใกล้ 0 แสดงถึงการ กระจายความมั่งคั่งมีความเท่าเทียมกันอย่างสมบูรณ์ และค่า 1 แสดงถึงการกระจายความมั่งคั่งมีความไม่เท่า เทียมกันอย่างสมบูรณ์ 4.4 แนวคิดการประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุข ใช้แบบจ าลอง ซิปป์ (CIPP Model) เป็นการประเมินภาพรวมทั้งระยะสั้น ระยะยาว มีองค์ประกอบพื้นฐาน ประกอบด้วย เป้าหมาย (Goals) แผนงาน (Plans) การด าเนินการ (Actions) และผลลัพธ์โครงการ (Product) เป็น ความสัมพันธ์แบบสองทางระหว่างการประเมินบริบท (context) ปัจจัยน าเข้า (input) กระบวนการ (process) และผลผลิต (product) ซึ่งได้มีกรอบแนวคิดของการศึกษาแสดงให้เห็นถึงกระบวนการของ โครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ ตามแนวทางภายใต้แนวคิด BCG Model และตัวชี้วัดความมั่นคงทางการเงิน ปรากฏตามรูป ดังนี้

32 จากกรอบแนวคิดดังกล่าวข้างต้น ต้องได้ข้อมูลจากการส ารวจภาคสนาม/ส ารวจเชิงปริมาณ และการส ารวจเชิงคุณภาพ มาใช้วิเคราะห์การน าเสนอข้อมูลที่ได้จากการส ารวจนอกจากจะแสดงผลในรูปแบบ เล่มรายงาน โดยก าหนดวิธีด าเนินการ ปรากฏตามรูป ดังนี้ จากการที่สถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา ได้ลงพื้นที่ส ารวจภาคสนาม/การส ารวจ เชิงปริมาณ ที่ครอบคลุมพื้นที่การด าเนินงานทั้ง 9 ฝสข.ซึ่งได้มีการส ารวจ 1) ภาคชุมชนอุดมสุขที่พัฒนา ยกระดับตามแนวทาง BCG Model 73 ชุมชน 2,192 ตัวอย่าง และชุมชนอุดมสุข (คู่เทียบ) 18 ชุมชน 541 ตัวอย่าง รวม 2,733 ตัวอย่าง 2) ภาคธุรกิจที่อยู่ในชุมชนอุดมสุขที่พัฒนายกระดับตามแนวทาง BCG Model 297 ตัวอย่าง และอยู่ในชุมชนอุดมสุขพัฒนาเพื่อรักษามาตรฐาน (คู่เทียบ) 46 ตัวอย่าง รวม 343 ตัวอย่าง

33 สถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา ได้รายงานผลการประเมินอัตราการเติบโตของ ผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product : GCP) ประจ าปี 2566 ตามวัตถุประสงค์โครงการ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ 1.การประเมินอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน (GCP) โดย ใช้การค านวณ ณ ผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ณ ราคาประจ าปี(Nominal GCP) น ามูลค่าตามราคา ปัจจุบัน (ปี 2566) มาค านวณมูลค่าการผลิตและสินค้าของชุมชน 73 ชุมชน ที่เข้าร่วมโครงการ ดังนั้น ภาพรวม GCP ณ ราคาประจ าปี2565 มีมูลค่า เท่ากับ 1,248,860,663 บาท ปี2566 มีมูลค่า เท่ากับ 1,411,956,471 บาท ขยายตัวเพิ่มขึ้นจากปีที่ผ่านมา 163,095,808 บาท คิดเป็นร้อยละ 13.06 ซึ่งสูงกว่า ชุมชนที่ไม่ได้เข้าร่วมโครงการ 18 ชุมชน ที่มี GCP ขยายตัวที่ร้อยละ 12.50 จ านวนร้อยละ 0.565 จ าแนกตาม ภูมิภาค ปรากฏตามตาราง ดังนี้ ฝสข. ชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ (บาท) ชุมชนคู่เทียบ (บาท) มูลค่า GCP ปี2565 มูลค่า GCP ปี2566 GCP คิดเป็นร้อยละ มูลค่า GCP ปี2565 มูลค่า GCP ปี2566 GCP คิดเป็นร้อยละ รวม 1,248,860,663 1,411,956,471 +13.06% 248,587,207 279,663,963 +12.50% ฝนบ. 127,420,129 137,470,027 +7.89% 18,710,317 19,754,300 +5.58% ฝนล 208,464,326 229,438,801 +10.06% 22,316,500 24,942,117 +11.77% ฝอบ 113,582,761 128,817,227 +13.41% 6,818,708 7,540,565 +10.59% ฝอล 74,187,111 80,428,651 +8.41% 46,686,853 48,318,116 +3.49% ฝกล 129,666,913 140,651,018 +8.47% 20,295,594 22,002,780 +8.41% ฝตอ 245,723,930 317,450,936 +29.19% 79,642,218 101,335,486 +27.24% ฝตต 91,394,712 96,223,094 +5.28% 13,440,341 13,521,285 +0.60% ฝตบ 106,356,053 116,894,477 +9.91% 10,939,570 11,624,870 +6.26% ฝตล 152,064,727 164,582,241 +8.23% 29,737,107 30,624,445 +2.98% 2.การประเมินคุณภาพชีวิต (Quality of Life) จ าแนกการประเมิน ดังนี้ 2.1 มิติความมั่งคั่ง และการเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย์ มิติความมั่งคั่ง ของชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ 73 ชุมชน และชุมชนคู่เทียบ 18 ชุมชน จากการ ส ารวจข้อมูลสถิติด้านเศรษฐกิจ ประกอบด้วย รายได้ ค่าใช้จ่าย หนี้สิน เงินออม และสินทรัพย์เพื่อมาหาค่า ดัชนีคุณภาพชีวิตในมิติความมั่งคั่ง โดยชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ มีความมั่งคั่งเท่ากับ ร้อยละ 85.35 ซึ่งสูง กว่าชุมชนคู่เทียบที่มีความมั่งคั่งเท่ากับร้อยละ 84.65 จ านวนร้อยละ 0.7 และมีผลลัพธ์สูงกว่าเป้าหมายที่ ธนาคารก าหนดไว้ร้อยละ 85 อยู่จ านวนร้อยละ 0.35 การเปลี่ยนแปลงสินทรัพย์สุทธิของชุมชน พิจารณาจาก สินทรัพย์ทั้งหมด ลบ หนี้สินทั้งหมด ของปี 2565 กับ ปี 2566 โดยเปรียบเทียบชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ 73 ชุมชน และชุมชนคู่เทียบที่ไม่ได้เข้าร่วม โครงการ 18 ชุมชน ชุมชนที่เข้าร่วมโครงการมีการเปลี่ยนแปลงสินทรัพย์สุทธิเพิ่มขึ้น ร้อยละ 0.41 ส่วน ชุมชนคู่เทียบมีการเปลี่ยนแปลงสินทรัพย์สุทธิลดลง ร้อยละ 1.50 2.2 มิติความสุขมวลรวมของชุมชน (GCH) ท าการประเมิน 5 มิติ 38 ตัวชี้วัด ได้แก่ มิติเศรษฐกิจ 8 ตัวชี้วัด มิติสังคม 12 ตัวชี้วัด มิติสิ่งแวดล้อม 4 ตัวชี้วัด มิติวัฒนธรรม ประเพณี 4 ตัวชี้วัด และมิติอื่นๆ 10 ตัวชี้วัด จากการส ารวจชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ 73 ชุมชน มีค่าดัชนี ความสุขมวลรวมของชุมชนเท่ากับร้อยละ 81.66 สูงกว่าชุมชนคู่เทียบซึ่งมีค่าดัชนีความสุขมวลรวมเท่ากับ ร้อยละ 74.57 จ านวนร้อยละ 7.09 และมีผลลัพธ์ต่ ากว่าเป้าหมายที่ธนาคารก าหนดไว้ร้อยละ 82 อยู่จ านวน ร้อยละ 0.34 โดยจ าแนกตามมิติความสุข ปรากฏตามรูป ดังนี้

34 ตารางมิติความสุขมวลรวมของชุมชน (GCH) เมื่อพิจารณาดัชนีความสุขมวลรวมของชุมชนจากการประเมิน 5 มิติ สามารถจ าแนกตาม ภูมิภาค พบว่า ฝ่ายกิจการสาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน มีค่าดัชนีความสุขมวลรวมของชุมชนสูงที่สุด เท่ากับร้อยละ 90.01 รองลงมาคือ ฝ่ายกิจการสาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง เท่ากับร้อยละ 89.79 ส าหรับดัชนีความสุขมวลรวมของชุมชนที่ต่ าสุด คือ ฝ่ายกิจการสาขาภาคเหนือตอนล่าง เท่ากับร้อยละ 71.71 ปรากฏตามรูป ดังนี้ ภายใต้ดัชนีมิติความสุขมวลรวมของชุมชน (GCH) ทั้ง 5 มิติ 38 ตัวชี้วัด สามารถจ าแนกผลตาม ค าถามในแต่ละมิติความสุขเป็นรายจังหวัดที่มีค่าดัชนีความสุขมวลรวมของชุมชนที่สูงที่สุดตามสัดส่วน ครัวเรือนของชุมชนที่เข้าร่วมโครงการจัดอันดับ ฝ่ายกิจการสาขา มิติความสุขมวลรวมของชุมชน (GCH) (ร้อยละ) ร้อยละ เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ภาพรวม วัฒนธรรม ประเพณี อื่นๆ ภาคเหนือตอนบน 69.86 81.86 66.12 93.50 83.83 79.03 ภาคเหนือตอนล่าง 69.21 83.85 56.57 75.94 72.95 71.71 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 85.05 87.91 91.28 96.98 88.83 90.01 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง 83.67 91.22 90.07 96.21 87.77 89.79 ภาคกลาง 77.05 86.59 76.84 89.76 83.96 82.84 ภาคตะวันออก 79.92 82.68 76.39 73.76 82.16 78.98 ภาคตะวันตก 74.42 84.22 75.01 82.19 78.78 78.93 ภาคใต้ตอนบน 70.62 76.76 66.57 84.86 74.60 74.68 ภาคใต้ตอนล่าง 76.15 86.96 85.68 91.27 87.06 85.42

35 มิติความสุขมวลรวมของชุมชน (GCH) จังหวัดที่มี GCH มากที่สุด 5 อันดับ เศรษฐกิจ กาฬสินธุ์ บุรีรัมย์ มหาสาคาม พังงา สกลนคร สังคม สระแก้ว บุรีรัมย์ อ่างทอง ระยอง มหาสารคาม สิ่งแวดล้อม กาฬสินธุ์ ปัตตานี มหาสารคาม อ่างทอง อุดรธานี วัฒนธรรมประเพณี แพร่ กาฬสินธุ์ ปัตตานี พังงา มหาสารคาม อื่นๆ แพร่ กาฬสินธุ์ พะเยา มหาสารคาม ปัตตานี 3.การประเมินความพึงพอใจและข้อคิดเห็น การประมวลผลข้อมูลเฉพาะ ของผู้เข้าร่วมโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิด BCG โดยมีข้อมูลที่น าเสนอ ได้แก่ ความพึงพอใจ และ ความเห็นต่อการยกระดับคุณภาพชีวิต 5 ด้าน (เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมประเพณี และ ความสุข/ความพึงพอใจในชีวิต) การให้คุณค่าต่อโครงการในเชิงมูลค่า (มูลค่าผลประโยชน์ที่ได้จากโครงการ) และข้อเสนอแนะต่อโครงการ รายละเอียด ดังนี้ 3.1 ความพึงพอใจและความเห็นต่อการยกระดับคุณภาพชีวิต โดยให้ คะแนนความพึงพอใจตั้งแต่ระดับ 1 - 10 โดย 1 คือ ไม่พึงพอใจมาก และ 10 คือ พึงพอใจมาก พบว่า จาก กลุ่มตัวอย่าง 2,192 ราย ที่เข้าร่วมโครงการประเมินความพึงพอใจ โดยมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 9.19 และ ส่วนใหญ่ให้คะแนนที่ 10 คะแนน (พึงพอใจมาก) สูงถึงร้อยละ 62.26 ของครัวเรือนทั้งหมดที่เข้าร่วมโครงการ ปรากฏตามตาราง ดังนี้ จากความเห็นของผู้เข้าร่วมโครงการว่าหลังจากเข้าร่วมโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิด BCG แล้ว ท าให้ คุณภาพชีวิตด้านต่างๆ ดีขึ้น หรือไม่ และมากน้อยเพียงใด โดยการให้คะแนนตั้งแต่ 1-5 โดย 1 คือ ไม่ดีขึ้นเลย และ 5 คือ ดีขึ้นมาก ด้านที่ท าการวัด ได้แก่ • เศรษฐกิจ/การเงิน/อาชีพ (รายได้/สินทรัพย์เพิ่มขึ้น ค่าใช้จ่าย/หนี้สินลดลง) • สังคม ชุมชน ครอบครัว • สิ่งแวดล้อม • วัฒนธรรมประเพณี• ความสุข/ความ พึงพอใจในชีวิต โดยมีคะแนนเฉลี่ย 4.5 คะแนน นั่นแสดงว่า ส่วนใหญ่มองว่า โครงการยกระดับชุมชนอุดม สุขภายใต้แนวคิด BCG ท าให้คุณภาพชีวิตของผู้เข้าร่วมในด้านต่างๆ ดีขึ้นอย่างมาก ซึ่งมีด้านที่ได้คะแนนเฉลี่ย สูงที่สุด คือ ความสุข/ความพึงพอใจในชีวิต ได้4.63 คะแนน รองลงมา คือ วัฒนธรรม/ประเพณี4.58 คะแนน ส่วนด้านที่ได้คะแนนเฉลี่ยต่ าที่สุด คือ เศรษฐกิจ/การเงิน/อาชีพ ได้4.45 คะแนน ปรากฏตาม ตาราง ดังนี้

36 แผนภูมิความพึงพอใจและความเห็นต่อการยกระดับคุณภาพชีวิต 3.2 การให้คุณค่าต่อโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ ครอบคลุม 4 มิติ ในเชิงมูลค่า จะเป็นการวัดการประเมินความส าคัญของโครงการต่อผู้เข้าร่วมโครงการโดย ให้คิดเป็นมูลค่า ซึ่งจะวัด โดยใช้ แนวคิด Contingent Valuation Method (CVM) ที่เป็นวิธีการประเมิน มูลค่าบางสิ่งที่ไม่มีราคาตลาดชัดเจน เช่น ทรัพยากร สิ่งแวดล้อม สิ่งที่จับต้องไม่ได้ เป็นต้น โดยในกรณีของ โครงการนี้มีประโยชน์หรือคุณค่าทั้งสิ่งที่จับต้องได้ เช่น รายได้ ค่าใช้จ่าย สินทรัพย์ หนี้สินที่เปลี่ยนแปลงไป เป็นต้น และสิ่งที่จับต้องไม่ได้ เช่น ประโยชน์ทางสังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมประเพณี ความสุข ความพึง พอใจในชีวิต เป็นต้น ซึ่งการประเมินด้วยความรู้สึกผ่านความพึงพอใจและความเห็นที่มีต่อโครงการในบทก่อน หน้านี้ไม่สามารถวัดเป็นตัวเงินได้ การวัดด้วยวิธีContingent Valuation Method (CVM) จะเป็นการสอบถาม ถึง ความยินดีจะจ่าย (Willingness to Pay) ต่อสิ่งที่ต้องการวัดมูลค่าแต่การวัดในลักษณะดังกล่าวมีข้อเสีย หรือข้อจ ากัดในเรื่องของรายได้ของผู้ตอบ ที่อาจท าให้ผู้ตอบประเมินมูลค่าหรือคุณค่าของโครงการต่ าเกินไป ดังนั้น จะท าการสอบถามอีกวิธีหนึ่งด้วย นั่นคือ การสอบ ถึง ความยินดีจะรับ (Willingness to Accept) เพื่อเทียบว่าทั้งสองวิธีแตกต่างกันหรือไม่และถ้าหากจะประเมินคุณค่าของโครงการโดยรวมในเชิงมูลค่า สามารถใช้มูลค่าสูงสุดของทั้งสองค่าในการประเมินได้ โดยทั้งสองวิธีมีการสอบถามผู้เข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 73 ชุมชน ดังนี้ • ความยินดีจะจ่าย (Willingness to Pay) เป็นการสอบถามผู้เข้าร่วมโครงการโดยสมมติ สถานการณ์ว่า “หากโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิด BCG ไม่มีงบในการด าเนินต่อ ครัวเรือน ของท่านยินดีจะช่วยสนับสนุนโครงการนี เท่าไรเพื่อให้ด าเนินการต่อไปได้ เฉลี่ยเท่ากับ 9,424 บาท/ปี/ ครัวเรือน • ความยินดีจะรับ (Willingness to Accept) เป็นการสอบถามผู้เข้าร่วมโครงการโดย สมมติสถานการณ์ว่า หากโครงการนี จะยกเลิก แต่จะเปลี่ยนมาเป็นให้เงินแทน ครัวเรือนของท่านยินดีจะ รับเงินเท่าไรเพื่อทดแทนโครงการนี เฉลี่ยเท่ากับ 12,592 บาท/ปี/ครัวเรือน

37 ดังนั้น ชุมชนมีความพึงพอใจสูงหรือมีความเห็นต่อโครงการว่าสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตที่สูง ไม่ใช่ชุมชนที่มีมูลค่าความยินดีจะจ่ายหรือมูลค่าความยินดีจะรับสูง สาเหตุนั้นคาดว่าจะมาจากหลายปัจจัยที่ ท าให้เกิดการประเมินมูลค่าที่แตกต่างกันตามสภาพแวดล้อม เช่น รายได้หรือสถานะทางเศรษฐกิจ (สินทรัพย์ หนี้สิน) ของแต่ละภูมิภาคไม่เท่ากันทั้งมูลค่าปัจจุบัน และมูลค่าการเปลี่ยนแปลงก่อนและหลังจากมีโครงการ ทัศนคติหรือมุมมองที่มีต่อโครงการหรือมาตรการของรัฐที่แตกต่างกัน (เช่น มองว่าเป็นโครงการของรัฐไม่ควร เสียค่าใช้จ่ายใดๆ หรือไม่จ าเป็นที่จะต้องจ่ายมาก) การให้น้ าหนักคุณค่าในแต่ละด้านที่ไม่เท่ากัน (เช่น บางคน ให้น้ าหนักกับด้านเศรษฐกิจมาก แม้ด้านอื่นๆ (สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมประเพณี) จะดีขึ้นมาก แต่ด้าน เศรษฐกิจอยู่ในระดับปานกลางหรือไม่ค่อยดีมาก จะให้มูลค่าคุณค่าของโครงการที่ต่ า) 4.การประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อน ให้ครอบคลุม 4 มิติ มีรายะเอียดดังนี้ 4.1 ผลการประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุข ภายใต้แนวคิด BCG โดยใช้ CIPP Model ซึ่งได้ก าหนดเกณฑ์การประเมิน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านบริบทหรือ สภาวะแวดล้อม (Context) ด้านปัจจัยน าเข้า (Input) ด้านกระบวนการ (Process) และด้านผลผลิต (Product) โดยมีรายละเอียดปัจจัยที่มีผลต่อการยกระดับการพัฒนาชุมชนอุดมสุข ภายใต้แผนยกระดับการ พัฒนาเศรษฐกิจแบบองค์รวม (BCG Model) ดังนี้ เทคโนโลยีและนวัตกรรมสมัยใหม่ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า และการพัฒนาเศรษฐกิจควบคู่ไปกับทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ดังนี้ หมายเหตุ เกณฑ์การแปลความหมาย เพื่อจัดระดับคะแนนเฉลี่ย ในช่วงคะแนนดังต่อไปนี้ คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.66 แปลความหมายว่าส่งผล น้อย คะแนนเฉลี่ย 1.67 – 2.33 แปลความหมายว่าส่งผล ปานกลาง คะแนนเฉลี่ย 2.34 – 3.00 แปลความหมายว่าส่งผล มาก ประเด็นประเมิน ปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาชุมชนอุดมสุข (ค่าเฉลี่ย ̅) บริบท ปัจจัยน าเข้า กระบวนการ ผลผลิต 1.ผลผลิตทางการเกษตรตกต่ า 2.75 2.5 2.5 2.75 2.การใช้สารเคมีก าจัดวัชพืชเพาะปลูก 2.25 2.5 2.5 2.5 3.การบริหารจัดการระบบดินและแหล่งน้ า 2.25 2.25 2 2.25 4.ตลาดรองรับผลผลิตที่แน่ชัด 2.25 2.5 2 2.25 5.การจัดการผลผลิตทางการเกษตร การแปรรูป การขนส่ง 2.25 2.5 2.5 2.25 6.อาชีพทางเลือกและการรวมกลุ่มเพิ่มอ านาจต่อรอง 2.25 2.5 2.75 2.25 7.ภาระค่าใช้จ่ายครัวเรือนและหนี้สิน 1.75 2.5 2.25 2.5 8.การออกไปท างานนอกพื้นที่และย้ายถิ่นฐาน 2 2.75 2.75 2.5 9.ความรัก หวงแหน และภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ท้องถิ่น 2 2.5 2.5 2.5

38 ตารางสรุปภาพรวมการประเมิน CIPP Model ตามแผนงาน/กิจกรรมที่มีผลต่อการยกระดับเป็นชุมชนอุดมสุขระดับปานกลาง-มาก 4.2 การประเมินผลสัมฤทธิ์ของโครงการยกระดับของชุมชนอุดมสุข ภายใต้แนวคิด BCG โดยใช้ความแตกต่างในความแตกต่าง (Difference in Differences: DID) ซึ่งมีผลการ วิเคราะห์ความแตกต่างด้วย DID โดยมีค่าสัมประสิทธิ์ (Coefficient) ที่บ่งบอกถึงความแตกต่างระหว่างกลุ่ม ที่เข้าร่วมโครงการกับกลุ่มที่ไม่เข้าร่วมโครงการว่าแตกต่างกันร้อยละเท่าไหร่ ส่วนอีกค่าหนึ่ง คือ p-value สะท้อนถึงระดับนัยส าคัญของค่าสัมประสิทธิ์ว่า มีนัยส าคัญหรือไม่ (มีนัยส าคัญ คือ ค่าสัมประสิทธิ์ไม่เท่ากับ 0 ไม่มีนัยส าคัญ คือ ค่าสัมประสิทธิ์เท่ากับ 0) หรือโครงการมีผลท าให้ตัวแปรผลลัพธ์ต่างๆ เปลี่ยนแปลงอย่างมี นัยส าคัญทางสถิติหรือไม่ จากผลการวิเคราะห์พบว่า ตัวแปรผลลัพธ์ที่มีนัยส าคัญ หรือโครงการได้ท าให้ ตัวแปรดังกล่าวมีการเปลี่ยนแปลง ได้แก่ 1) ผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน ณ ราคาปีฐาน (Real GCP) ครัวเรือนที่เข้าร่วม โครงการมีการเพิ่มขึ้นของมูลค่า GCP ต่อครัวเรือนสูงกว่าครัวเรือนที่ไม่เข้าร่วมโครงการ เฉลี่ยร้อยละ 5.75 2) ค่าใช้จ่ายครัวเรือน ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการมีการเพิ่มขึ้นของค่าใช้จ่าย ต่อครัวเรือนสูงกว่าครัวเรือนที่ไม่เข้าร่วมโครงการ เฉลี่ยร้อยละ 1.52 ซึ่งค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นสามารถสะท้อนถึง คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ 3) หนี้สินในระบบ ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการมีการเพิ่มขึ้นของหนี้สินใน ระบบต่อครัวเรือนน้อยกว่าครัวเรือนที่ไม่เข้าร่วมโครงการ เฉลี่ยร้อยละ 3.53 ซึ่งอาจรวมถึงหนี้สินลดลง มากกว่าด้วย นอกจากนี้ยังมีตัวแปรหนี้สินอื่นๆ ซึ่งค่า p-value มีค่าใกล้เคียงที่จะมีนัยส าคัญทางสถิติ(ค่า ใกล้เคียง 0.10) ได้แก่ หนี้สินทั้งหมด และหนี้สินในระบบระยะยาว โดยครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการมีการ เพิ่มขึ้นของหนี้สินดังกล่าวต่อครัวเรือนน้อยกว่าครัวเรือนที่ไม่เข้าร่วมโครงการ เฉลี่ยร้อยละ 3.25 และ 2.54 ตามล าดับ

39 4) สินทรัพย์ที่เป็นตัวเงิน ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการมีการเพิ่มขึ้นของ สินทรัพย์ที่เป็นตัวเงิน (เช่นเงินสด เงินฝาก) ต่อครัวเรือนสูงกว่าครัวเรือนที่ไม่เข้าร่วมโครงการ เฉลี่ยร้อยละ 2.26 ดังนั้น ผลการวิเคราะห์ข้างต้นสะท้อนให้เห็นถึงผลผลิตของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อน ให้ครอบคลุม 4 มิติภายใต้แนวคิด BCG ที่ท าให้สถานะทางเศรษฐกิจของครัวเรือนในหลายๆด้าน ส่งผลการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นมากกว่าการไม่มีโครงการรองรับ 4.3 ผลการประเมินความคุ้มค่าของโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อ ขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติจะเป็นการค านวณผลประโยชน์และต้นทุนทั้งที่เป็นตัวเงิน และไม่ใช่ตัวเงินของ โครงการ โดยผลประโยชน์และต้นทุน รายละเอียด ดังนี้ ผลประโยชน์ ค านวณจากผลรวมมูลค่าต่อปีที่ทางผู้เข้าร่วมโครงการให้กับโครงการโดยการสอบถาม ถึงความยินดีจะจ่าย (หากต้องเสียค่าใช้จ่ายเพื่อให้โครงการด ารงอยู่) และความยินดีจะรับ (หากไม่มีโครงการ ยินดีรับเงินชดเชยเท่าไรแทน) ซึ่งจะใช้ค่าสูงสุดของสองค่าดังกล่าวมาเป็นผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นในแต่ละ ครัวเรือน การใช้วิธีนี้เพื่อที่จะวัดผลประโยชน์ที่แท้จริงของโครงการเพียงอย่างเดียว ไม่นับผลประโยชน์ทับซ้อน กับโครงการอื่นของ ธ.ก.ส. รวมถึงตัดปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลท าให้รายได้หรือคุณภาพชีวิตของผู้เข้าร่วมโครงการดี ขึ้น และสามารถวัดผลประโยชน์โครงการด้านอื่นที่ไม่ใช่ตัวเงินให้เป็นตัวเงิน เช่น สังคม วัฒนธรรม ความสุข เป็นต้น ซึ่งจากค านวณพบว่าสร้างประโยชน์ให้กับผู้เข้าร่วมโครงการประมาณ 90.32 ล้านบาท/ปีหรือ 14,917 บาท/ครัวเรือน/ปี ค่าใช้จ่ายการสนับสนุนการจัดท าแผนยกระดับการพัฒนาชุมชนอุดมสุข 73 ชุมชน ชุมชนละ 3,000 บาท รวมเป็นเงิน 219,000 บาท เพื่อเป็นค่าอาหารและเครื่องดื่มของว่าง ค่าพาหนะเดินทาง ค่าอุปกรณ์การ เรียนรู้ค่าวิทยากร (ถ้ามี) และค่าเบ็ดเตล็ด ค่าใช้จ่ายสนับสนุนการขับเคลื่อนแผนยกระดับการพัฒนาชุมชนอุดมสุข73 ชุมชน ชุมชนละ20,000 บาท รวมเป็นเงิน 1,460,000 บาท เพื่อใช้ขับเคลื่อนแผนยกระดับการพัฒนาเศรษฐกิจแบบองค์รวม (BCG Model) ต้นทุนของ ธ.ก.ส. ประกอบด้วย 1) งบประมาณโครงการจาก ธ.ก.ส. รวมปีละ 1,679,000 บาท ประกอบด้วย 2) ต้นทุนบุคลากรด้านเวลาเป็นต้นทุนจากทาง ธ.ก.ส. ที่ต้องให้พนักงานในพื้นที่เข้าร่วม กิจกรรม แทนการท างานอื่น (ต้นทุนค่าเสียโอกาสในการท างานอื่นให้กับ ธ.ก.ส.) โดยรายละเอียดกิจกรรมคือ • การจัดท าแผนยกระดับชุมชนอุดมสุข อย่างน้อย 1 -2 วัน • การเป็นพี่เลี้ยงชุมชนอุดมสุขในการขับเคลื่อนแผนพัฒนาชุมชน อย่างน้อย 1-3 วัน • การติดตามผลหลังจากชุมชนด าเนินการขับเคลื่อนแผน (รายได้เพิ่ม) อย่างน้อย 1-2 วัน • การช่วยประสานงานนัดหมายการประเมินอัตราการเติบโตผลิตภัณฑ์มวลรวมของชุมชน อย่างน้อย 1-2 วัน จากกิจกรรมข้างต้นใช้เวลาเฉลี่ยประมาณ 7 วัน/ปีในการท ากิจกรรม โดย 181 ชุมชนใช้พนักงาน พัฒนาลูกค้า 256 คน ในการขับเคลื่อนงาน เมื่อคิดเป็น 73 ชุมชน จะเท่ากับ 104 คน พนักงานพัฒนาลูกค้าที่ ลงพื้นที่เป็น พนักงานระดับ 8 และ 9 โดยมีเงินเดือนเฉลี่ย 61,325 บาท/เดือน/คน คิดเป็นต้นทุนต่อวัน 2,979 บาท/วัน/คน (จ านวนวันท างาน 20.58 วัน/เดือน คิดจาก (5 วัน x 52 สัปดาห์) – 13 วัน24 ÷ 12 เดือน) สามารถค านวณต้นทุนบุคลากร ธ.ก.ส. ด้านเวลาทั้งหมดประมาณ 2.17 ล้านบาท/ปี ต้นทุนของผู้เข้าร่วมโครงการ ประกอบด้วย

40 1) ต้นทุนด้านเวลาในการร่วมโครงการ เป็นต้นทุนค่าเสียโอกาส หากไม่ร่วมโครงการ สมาชิกใน ชุมชนสามารถเอาเวลาที่เข้าร่วมโครงการไปหารายได้ได้โดยค านวณร่วมกับก าไรในส่วนประกอบธุรกิจทั้ง เกษตรและไม่ใช่เกษตร คิดเป็นต่อวัน ซึ่งประมาณปีละ 56.28 ล้านบาท 2) ต้นทุนด าเนินการที่ต้องจ่ายเพิ่มจากการเข้าร่วมโครงการ ที่เป็นประเภทจ่ายประจ า ทุกๆ ปี หรือทุกๆ เดือนเช่น ค่าไฟฟ้าที่เพิ่มขึ้นจากการลงทุนเครื่องจักร ค่าการตลาดออนไลน์ค่าก าจัดขยะ/บ าบัดน้ า เสีย ฯลฯ ซึ่งประมาณปีละ 7.88 ล้านบาท 3) ต้นทุนลงทุน ซึ่งมักเป็นต้นทุนในปีแรกที่เริ่มเข้าโครงการ ค่าใช้จ่ายประเภทจ่ายครั้งเดียว/ ลงทุนครั้งเดียวจบ เช่น ลงทุน/ปรับปรุงเครื่องมือ เครื่องจักร อาคาร ที่ดิน ระบบการผลิต ฯลฯ ซึ่งเป็นต้นทุน ในปีเริ่มต้นโครงการ 10.33 ล้านบาท จากการค านวณพบว่า การมีโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขภายใต้แนวคิด BCG ท าให้เกิด ผลตอบแทนสุทธิของโครงการ (Project NPV) ตลอด 5 ปีทั้งหมด18,240,521 บาท B/C Ratio เท่ากับ 1.049 และอัตราผลตอบแทนภายในเชิงเศรษฐศาสตร์ ( EIRR เท่ากับร้อยละ 13.1 และสามารถคืนทุนภายใน 3 ปี ซึ่งการที่ EIRR เกินร้อยละ 10 สะท้อนถึงความคุ้มค่าระดับหนึ่งของการด าเนินโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุข ภายใต้แนวคิด BCG ปรากฏตามรูปตาราง ดังนี้

41 ผลการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้/ศึกษาดูงานของผู้น าหรือสมาชิกชุมชนในชุมชนอุดมสุขรักษามาตรฐาน จากการค้นหาปัญหาของชุมชนและโอกาสในการพัฒนาของชุมชนอุดมสุขรักษามาตรฐาน โดยให้ สกน.และ สนจ.ท าโครงการฝึกอบรมและศึกษาดูงาน เพื่อสร้างเสริม ความรู้ และเพิ่มพูนทักษะการพัฒนา ชุมชน ผู้น าและสมาชิกมีประสบการณ์การแลกเปลี่ยนเรียนรู้การพัฒนาชุมชนกับชุมชนอื่น หรือหน่วยงาน ภายนอก น าความรู้ที่ได้รับมาปรับใช้ขับเคลื่อนในแผนเพิ่มศักยภาพการพัฒนาชุมชนให้สอดคล้องทั้ง 4 มิติ เกิดมูลค่าเพิ่มการผลิตและการพัฒนาผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง เชื่อมโยงผลผลิตของชุมชนออกสู่ตลาดภายนอก ส่งผลคนในชุมชนมีรายได้ที่เพิ่มขึ้น ภายใต้หลักสูตร “การส่งเสริมและสนับสนุนองค์ความรู้ด้านการพัฒนา เศรษฐกิจฐานรากให้ชุมชนอุดมสุข” ซึ่งมี13 สนจ.จัดกิจกรรมศึกษาดูงานได้ 24 รุ่น มีผู้น าและสมาชิกเข้าร่วม 896 ราย ปรากฏรายละเอียดตามรูป ดังนี้ งบประมาณและค่าใช้จ่ายด าเนินโครงการ ธนาคารจัดสรรงบประมาณสนับสนุนการด าเนินงาน วงเงิน 14.6 ล้านบาท เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายด าเนินงาน ตามแผนงาน/กิจกรรมโครงการ ดังนี้ 1) การจัดท าแผนพัฒนาชุมชน สนับสนุนองค์ความรู้ 181 ชุมชน และใช้ ขับเคลื่อนแผนพัฒนาชุมชนทั้ง 3 แผน 2) การประกวดชุมชนอุดมสุขยอดเยี่ยม ปีที่ 3 ทั้งในระดับภูมิภาคและ ระดับประเทศ 3) การจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้/ศึกษาดูงานของผู้น าหรือสมาชิกชุมชน เพื่อเพิ่มศักยภาพด้าน ประกอบอาชีพตามแผนพัฒนาชุมชน 4) การถอดองค์ความรู้ชุมชนอุดมสุข 5) การจ้างที่ปรึกษาประเมิน ผลิตภัณฑ์มวลรวมชุมชน (Gross Community Product: GCP) และการเตรียมความพร้อมของชุมชน 6) การจัดประชุมเสริมสร้างการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนร่วมกับเครือข่าย และ 8) การปฏิบัติงานร่วมภาคีเครือข่ายพัฒนา และพนักงานเดินทางลงพื้นที่ร่วมให้ความรู้ แนะน า เพื่อขับเคลื่อนงาน ในพื้นที่ ซึ่งมียอดเบิกจ่ายจ านวน 6,430,859.19 บาท คงเหลือ 8,169,140.81 บาท คิดเป็นร้อยละ 44.05 ของวงเงินประมาณ ปรากฏรายละเอียดตามรูป ดังนี้

42 แผนภูมิแสดงการเบิกจ่ายค่าใช้จ่าย จ าแนกเป็นรายเดือน แผนภูมิแสดงภาพรวมการเบิกจ่ายค่าใช้จ่าย จ าแนกตามรายการงบประมาณ

43 ข้อเสนอแนะโครงการยกระดับชุมชนอุดมสุขเพื่อขับเคลื่อนให้ครอบคลุม 4 มิติ จากการจัดจ้างที่ปรึกษาโดยสถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา ด าเนินการประเมินอัตราการเติบโต ของผลิตภัณฑ์มวลรวมชองชุมชน (GCP) มีชุมชนอุดมสุข 73 ชุมชน 2,190 ราย ได้ให้การสัมภาษณ์เก็บข้อมูล ภาคสนามและกิจกรรมประชุมกลุ่มย่อย (Focus Group) ทั้งส่วนส านักงานใหญ่ และ 9 ภาค ซึ่งคณะทีม งานวิจัยได้สรุปข้อเสนอแนะต่างๆ มีรายละเอียดดังนี้ 1. เข้าไปมีส่วนร่วมในการจัดท าแผนชุมชนและฐานข้อมูลของชุมชน ธ.ก.ส. ควรเข้าไปมีส่วนในกระบวนการจัดท าแผนชุมชน ร่วมเรียนรู้ช่วยทบทวนแผน เพื่อให้เข้าหลักเกณฑ์ชุมชนอุดมสุขมากขึ้น โดยสนับสนุนบุคลากรของ ธ.ก.ส. ให้เข้าไปเป็นพี่เลี้ยงในการพัฒนา ชุมชน ช่วยพัฒนาโครงการของชุมชนให้เข้ากับกฎเกณฑ์หรือมาตรฐานต่าง ๆ เพื่อให้ได้รับการสนับสนุนตาม เกณฑ์นอกจากนี้ยังควรใช้การพัฒนาด้านเศรษฐกิจน า มีการจัดท าแผนด้านการพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชนที่ ชัดเจนและมีความเป็นไปได้ในการขับเคลื่อน อันจะท าให้สามารถดึงดูดสมาชิกในชุมชนให้เข้ามามีส่วนร่วมมาก ขึ้น และขยายสู่การพัฒนาในมิติอื่นๆ จนครบทั้ง 4 มิติต่อไป ธ.ก.ส. ควรสนับสนุนให้มีการจัดท าฐานข้อมูลของชุมชน เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชน บนฐานข้อมูล เช่น การพัฒนาระบบการ input ข้อมูลจากชุมชนที่เป็นไปอย่างอัตโนมัติและมีการ update ข้อมูลอย่างต่อเนื่อง โดยมีระบบสร้างแรงจูงใจให้คนในชุมชนเข้ามา input ข้อมูล การพัฒนาการจัดท าบัญชี ครัวเรือน และบัญชีฟาร์ม ซึ่งมักเป็นจุดอ่อนของเกือบทุกชุมชน ธ.ก.ส. ควรส่งเสริมความรู้และทักษะในการน า เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องมาใช้ในการจัดท าแผนและจัดท าฐานข้อมูลของชุมชน เช่น สอนการใช้แอปพลิเคชันหรือ โปรแกรมต่าง ๆ ในการประเมินผลการท างาน การวางแผน การค้นหาข้อมูล การจัดท าข้อมูลชุมชน ฯลฯ 2. จัดท าผลิตภัณฑ์หรือบริการของธนาคารที่สนับสนุนชุมชนอุดมสุขโดยเฉพาะ ธ.ก.ส. ควรสนับสนุนสินเชื่อและบริการส าหรับชุมชนอุดมสุขโดยเฉพาะ เพื่อจูงใจให้มีการ เข้าร่วมโครงการ เช่น สินเชื่อดอกเบี้ยต่ าเพื่อเพิ่มขีดความสามารถ และน าการพัฒนามาช่วยเสริมแกร่งให้แก่ ชุมชน ควรให้ความส าคัญกับการสนับสนุนสินเชื่อและบริการส าหรับรายกลุ่มในชุมชนอุดมสุขมากกว่ารายเดี่ยว เพื่อส่งเสริมให้เกิดการรวมกลุ่มร่วมพัฒนาชุมชนไปด้วยกัน มีสินเชื่อและบริการส าหรับเกษตรมูลค่าสูง ที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาด เช่น การจัดหาเมล็ดพันธุ์หรือพันธุ์สัตว์ที่มีมูลค่าสูง เป็นต้น 3. ส่งเสริมการสร้างนวัตกรรมเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าและบริการของชุมชน ส่งเสริมการใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์มาใช้ในการพัฒนาสินค้าและบริการของชุมชน โดยสร้างความร่วมมือกับภาคีอื่นๆ เช่น มหาวิทยาลัย หน่วยงานเอกชน เพื่อพัฒนานวัตกรรมด้านสินค้าและ บริการใหม่ๆ ทั้งในช่วงต้นน้ า กลางน้ า และปลายน้ า ซึ่งจะท าให้สามารถสร้างมูลค่าได้มาก ควรสนับสนุน/ ส่งเสริมให้นักศึกษาเข้ามาท าโครงการ วิทยานิพนธ์ดุษฏีนิพนธ์ร่วมกับชุมชนอุดมสุข เพื่อพัฒนานวัตกรรมด้าน ผลิตภัณฑ์/ บริการ รวมถึงด้านอื่น ๆ ของชุมชน ธ.ก.ส.ควรเป็นพี่เลี้ยงเพื่อช่วยเสริมสร้างการสร้างวัตกรรมแก่ ชุมชน เช่น การเป็นตัวเชื่อมประสานระหว่างมหาวิทยาลัย (หน่วยงานทางวิชาการ) และชุมชน ภายใต้การน า ของผู้น าชุมชนที่เข้มแข็ง

44 4. สนับสนุนการใช้การตลาดน าการผลิต ธ.ก.ส. เข้ามาช่วยในการหาตลาด ช่วยจับคู่ผลิตภัณฑ์กับความต้องการของตลาดให้แก่ ชุมชน ส่งเสริมให้คนรุ่นใหม่กลับมาช่วยชุมชนด้านการตลาด เนื่องจากมีความรู้และทักษะสมัยใหม่ในการท า การตลาด เช่น การท าตลาดออนไลน์ซึ่งเป็นช่องทางการตลาดที่จะมีการขยายตัวมากขึ้นในอนาคต การพัฒนา มาตรฐานการผลิตในด้านคุณภาพของผลิตภัณฑ์และบริการที่ได้มาตรฐาน ผ่านการรับการรับรอง ท าให้เป็นที่ ต้องการของตลาด การให้ความส าคัญกับการพัฒนากระบวนการผลิตที่ให้ผลผลิตในคุณภาพที่สม่ าเสมอตาม ความต้องการของตลาด รวมถึงสามารถกระจายสินค้าไปสู่พื้นที่อื่นๆ รวมทั้งตลาดต่างประเทศ การเป็นพี่เลี้ยง ให้ชุมชนสามารถสร้างเรื่องราว (story) ของชุมชน เพื่อสนับสนุนการขายสินค้าและบริการของชุมชนให้ได้ ราคาที่สูงขึ้น เป็นที่จดจ าและรู้จักในตลาด พัฒนาผู้น าชุมชนให้มีความรู้ทักษะ และภาวะผู้น าในการน าชุมชน ประสานงานกับ หน่วยงานอื่นๆ เพื่อให้ความรู้ความเข้าใจด้านการตลาด เพราะผู้น ามีส่วนส าคัญมากในการสร้างความเข้มแข็ง ให้ชุมชน โดยศึกษาต้นแบบที่ดีจากทั้งในประเทศและในต่างประเทศ ให้ความส าคัญกับการค้นหาและสร้างอัต ลักษณ์ของชุมชน และการรับรู้ที่มีต่อชุมชน ใช้วัฒนธรรมท้องถิ่นในการดึงดูดการท่องเที่ยว และประชาสัมพันธ์ ชุมชน เพื่อให้คนเข้าไปท่องเที่ยว หรือซื้อสินค้าของชุมชน 5. สร้างกลไกที่ท าให้ผลประโยชน์ของการพัฒนาตกแก่ชุมชนอย่างแท้จริง ผลประโยชน์ของการพัฒนาพื้นที่ต่างๆ หลายครั้งมิได้ตกแก่ชุมชนอย่างแท้จริง แต่ตกแก่ผู้ประกอบการ หรือผู้ที่มีศักยภาพมากกว่าเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้น จึงควรมีการบริหารจัดการ การก าหนดนโยบายและกฎระเบียบ เพื่อสร้างกลไกที่ท าให้ผลประโยชน์กระจายสู่กลุ่มคนต่างๆ ในชุมชน อย่างแท้จริง นอกจากนี้ยังควรมีกลไกที่ท าให้ผู้ที่ได้รับประโยชน์ให้ผลตอบแทนกลับคืนสู่ชุมชนส่วนรวม เช่น ก าหนดให้ผลประโยชน์ที่ได้คืนสู่กองทุนของชุมชนร้อยละ เป็นต้น 6. สร้างเครือข่ายความร่วมมือ เน้นสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ เพื่อเพิ่มมูลค่าของผลผลิตทางการเกษตร และ สิ่งที่มีอยู่ในชุมชน เช่น นวัตกรรมในการพัฒนาการผลิตและผลผลิตทางการเกษตรการแปรรูป การออกแบบ สินค้าและบรรจุภัณฑ์เป็นต้น เชื่อมโยงเครือข่ายกับชุมชนข้างเคียงเพื่อให้เกิดเศรษฐกิจและสังคมขนาดใหญ่ ขึ้น ซึ่งท าให้มีพลังมากขึ้น มีผู้ประสานงานที่มีทักษะความสามารถ เช่น การให้คนรุ่นใหม่เข้ามามีส่วนในการ ประสานงานกับมหาวิทยาลัยหรือหน่วยงานวิชาการ ท าให้ได้รับการสนับสนุนที่เกิดประโยชน์ต่อชุมชนอย่าง แท้จริง 7. พัฒนาทายาทคนรุ่นใหม่ให้เข้ามามีส่วนในการพัฒนาชุมชน พัฒนาและจูงใจคนรุ่นใหม่ให้กลับคืนถิ่นเพื่อท าอาชีพในชุมชนตามความถนัดและสนใจ ของตน แต่ช่วยส่งเสริมการพัฒนาการผลิต การใช้เทคโนโลยีและการตลาดของชุมชน เนื่องจากคนรุ่นใหม่ บางส่วนอาจไม่อยากกลับมาท าอาชีพในภาคเกษตร แต่สามารถเข้ามามีส่วนในการพัฒนาชุมชน เช่น การเป็น นักการตลาด นักประดิษฐ์นักเทคโนโลยีนักประชาสัมพันธ์นักกิจกรรมในชุมชน มัคคุเทศน์การช่วยท าบัญชี ในชุมชน การเขียน story ให้กับสินค้าและบริการของชุมชน เป็นต้น กลุ่มคนรุ่นใหม่จะเป็นกลุ่มที่ช่วยเชื่อมโยง กับภาคีอื่นๆ ในการพัฒนานวัตกรรม เทคโนโลยีและด้านอื่นๆ

45 8. เพิ่มช่องทางการระดมทุนให้กับผู้เข้าร่วมโครงการฯ พัฒนาศักยภาพของธุรกิจให้สามารถเติบโตได้มากขึ้น จ าเป็นที่จะต้องมีแหล่งเงินทุนใน การสนับสนุน ปัจจุบันแหล่งเงินทุนมีช่องทางใหม่ๆ ที่น่าสนใจมากมาย เช่น การระดุมทุนสาธารณะ (Crowdfunding) การระดมทุนจากนักลงทุนผ่านสื่อต่างๆ เป็นต้น ธ.ก.ส. จึงควรเข้ามาเพิ่มช่องทางระดมทุน เพื่อช่วยให้ผู้เข้าร่วมโครงการฯ ไม่ถูกจ ากัดการพัฒนาเพียงเพราะขาดแคลนเงินทุน Crowdfunding จะท าให้ผู้ระดมทุนที่ไม่มีหลักทรัพย์ค้ าประกันเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ ง่ายขึ้น มีต้นทุนทางการเงินลดลง ลดความเสี่ยงของการลงทุนในกรณีที่ใช้รูปแบบการระดมทุนแบบร่วมทุน (Equity) หรือการสั่งจองสินค้าล่วงหน้า (pre-order/pre-sale) ส่วนตัวอย่างการระดมทุนจาก นัก ลงทุนผ่านสื่อต่างๆ เช่น รายการโทรทัศน์ที่ให้ผู้ประกอบการน าเสนอผลิตภัณฑ์และผลการด าเนินงานของธุรกิจ ที่ผ่านมา ให้กับนักลงทุน เพื่อระดมทุนส าหรับขยายกิจการ แลกกับหุ้นของบริษัท นอกจากนี้ผู้ประกอบการยังได้รับประโยชน์ต่างๆ เช่น ความรู้และเทคนิคในการ ประกอบธุรกิจ การผลิต การส่งเสริมการตลาด ช่องทางการขาย เป็นต้น 9. ยกระดับการบริหารจัดการของผู้เข้าร่วมโครงการฯ ให้เป็นเชิงธุรกิจมากขึ้น การท าธุรกิจของผู้เข้าร่วมโครงการชุมชนอุดมสุขส่วนใหญ่ยังเป็นลักษณะธุรกิจ ครัวเรือน ท าให้มีระบบการบริหารจัดการด้านการเงินที่ไม่เป็นระบบ ไม่มีการบันทึกข้อมูลรายได้และค่าใช้จ่าย ที่ชัดเจน ท าให้ไม่ทราบก าไร/ขาดทุนที่แท้จริง และไม่สามารถจ าแนกค่าใช้จ่ายของธุรกิจกับครัวเรือนออกจาก กัน ธ.ก.ส. จึงควรเข้ามายกระดับของผู้เข้าร่วมโครงการฯ ให้เป็นเชิงธุรกิจมากขึ้น เช่น การท างบก าไร/ขาดทุน ของธุรกิจ การคิดค่าแรงงานของคนในครัวเรือน และค่าใช้จ่ายอื่นๆ ให้ครบถ้วน การบริหารจัดการกระแสเงิน สดและสภาพคล่อง การแยกบัญชีครัวเรือนและธุรกิจออกจากกัน การลงทุนเพื่อพัฒนาศักยภาพในระยะยาว เป็นต้น การยกระดับดังกล่าวนอกจากจะท าให้การบริหารจัดการมีประสิทธิภาพมากขึ้นแล้ว ยังท าให้ธุรกิจ สามารถระดมทุนได้ง่ายขึ้น เนื่องจากการมีข้อมูลของธุรกิจที่เป็นระบบมากขึ้น 10. เพิ่มแนวทางในการส่งเสริมความมั่งคั่งและความยั่งยืนทางการเงิน จากผลส ารวจของโครงการ พบว่า ยังมีครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการฯ จ านวนมากที่ ไม่มีการออมหรือลงทุนทางการเงิน ซึ่งจะเป็นตัวส่งเสริมความมั่งคั่งและความยั่งยืนทางการเงินระยะยาว โดย ในปี2566 ชุมชนที่อยู่ในโครงการฯ มีสัดส่วนครัวเรือนที่มิได้ออมหรือลงทุนทางการเงินร้อยละ 33.99 ส่วน ชุมชนที่มิได้อยู่ในโครงการฯ มีสัดส่วนครัวเรือนที่มิได้ออมหรือลงทุนทางการเงินร้อยละ 56.06 ซึ่งสามารถเข้า มาส่งเสริมการออมและการลงทุนให้กับผู้เข้าร่วมโครงการได้ในหลายรูปแบบ เช่น การให้ดอกเบี้ยเงินฝากสูง เพื่อจูงใจให้ออม การน านวัตกรรมทางการเงินสมัยใหม่ออมและการลงทุนมาใช้เป็นต้น หรืออาจพัฒนา นวัตกรรมทางการเงินสมัยใหม่ขึ้นมาเอง หรือแนะน าให้ผู้เข้าร่วมโครงการใช้นวัตกรรมฯ ที่มีอยู่แล้ว เช่น “ออม เพลิน” บนแอปพลิเคชันเป๋าตัง ที่กระตุ้นให้มีการออมเงินด้วยตนเองทุกครั้งที่มีการใช้จ่าย

46 ภาคผนวก การถอดองค์ความรู้ชุมชนอุดมสุข Clip VDO