ประวัติภูริทัตชาดก (3)

ประวัตทิ ศชาติชาดก

เรืองภูริทตั ชาดก

กล่กุ ารเรยนรู้ภาษาไทย ระดบั ชัน
มธั ยมศึกษาปท2ี

คาํ นาํ

รายงานฉบับนีจัดทาํ ขนั เพือประกอบการเรยนวชา
ภาษาไทยโดยมีจุดประสงคเ์ พือใหผ้ ู้จดั ทาํ ได้ฝกการษกึ ษา
ค้นคว้า และนําสิงทีได้ศึกษาคน้ คว้ามาสร้างเปนชินงานเกบ็ ไว้
เปนประโยชน์ต่อการเรยนการสอนของตนเองและครูต่อไป
ทังนี เนอื หาไดร้ วบรวมมาจากหนงั สอื แบบเรยนวรรณคดีและ
จากอนิ เทอร์เนต็ ขอขอบคณุ ครูนจุ รนทร์อยา่ งสงู ทกี รุณาตรวจ
ให้คําแนะนําเพอื แกไ้ ข ใหข้ ้อเสนอแนะตลอดการทํางาน ผู้จัด
ทําหวังว่ารายงานฉบบั นคี งมปี ประโยชนต์ อ่ ผู้ทนี ําไปใชใ้ หเ้ กด
ผลตามความคาดหวัง

คณะผจู้ ัดทาํ

สารบัญ

ตัวละครภายในเรอง 1
เนอื เรอง 2
คติธรรม 26
ผู้จดั ทาํ 27

เสนอ 28
บรรณานุกรม 29

ตวั ละครเรืองภรู ิ
ทตั ชาดก

สมทุ ทชา ธตรฐ พญานาค

ธตรฐ

ทศั นะ ทตั ตะ สุ ท้าววรูปก อาลมั พายน์
โภคะ

และ อรฏฐะ

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

พระราชาพระองคห น่ึง พระนามวา "พรหมทัต" ครองราช
สมบัติอยูทเ่ี มืองพาราณสี พระโอรสทรงดาํ รงตําแหนงอุปราช
อยูตอมาพระราชาทรงระแวงวาพระโอรสจะคดิ ขบถแยง ราช
สมบัติ จึงมีโองการใหพระโอรสออกไปอยูใหไ กลเสียจาก
เมือง จนกวาพระราชาจะสิน้ พระชนมจึงใหกลบั มารับราช
สมบตั ิ

พระโอรสกป็ ฏิบตั ิตามบญั ชา เสดจ็ ไปบวชอยทู บี่ ริเวณแมน้ํา
ช่ือวา "ยมุ นา" มนี างนาคตนหน่ึงสามตี าย ตอ งอยแู ตเ พยี ง
ลาํ พัง เกดิ ความวา เหวจ นไมอ าจทนอยูใ นนาคพภิ พได จึงข้ึน
มาจากน้ําทองเที่ยวไปตามรมิ ฝั่งมาจนถงึ ศาลาที่พกั ของพระ
ราชบุตร นางนาคประสงคจ ะลองใจดูวา นักบวชผูพํานักอยู
ในศาลานี้ จะเป็นผูที่บวชดว ยใจเล่อื มใสอยา งแทจริงหรือไม
จงึ จดั ประดบั ประดาท่นี อนในศาลานัน้ ดว ยดอกไมห อม และ
ของทิพยจากเมอื งนาค

ครัน้ พระราชบุตรกลบั มา เหน็ ทนี่ อนจัดงดงามนาสบายก็
ยินดปี ระทับนอนดวยความสขุ สบายตลอดคนื รุงเชา ก็ออก
จากศาลาไป นางนาคกแ็ อบดูพบวา ท่ีนอนมีรอยคนนอน จึงรู
วา นักบวชผนู ี้มไิ ดบ วชดวยความศรธั รา เตม็ เปี่ยม ยงั คงยินดี
ในของสวยงาม ตามวิสัยคนมกี ิเลส จงึ จัดเตรยี มทีน่ อนไวด งั
เดมิ อีก

ในวนั ที่สาม พระราชบตุ รมคี วามสงสยั วา ใครเป็นผจู ดั
ท่ีนอนอนั สวยงามไว จงึ ไมเ สดจ็ ออกไปปาแตแอบดูอยู
บริเวณ ศาลานัน่ เอง เม่อื นางนาคเขา มาตกแตง ทน่ี อน พระ
ราชบตุ รจงึ ไตถ ามนางวา นางเป็นใครมาจากไหน นางนาค
ตอบวา นางเป็นนาคช่ือมาณวิกา นางวา เหวาที่สามตี ายจงึ
ออกมาทอ งเที่ยวไป

เนอื เรอื ง ภูริทัตชาดก

ภาพประกอบ

เนือเรอื ง ภูรทิ ัตชาดก

พระราชบตุ รมีความยินดีจึงบอกแกน างวา หากนางพึงพอใจ
จะอยูท ี่นี่ พระราชบุตรก็จะอยดู ว ยกับนาง นางนาคมาณวกิ า
ก็ยนิ ดี ทงั้ สองจงึ อยูด วยกนั ฉันสามีภรรยา จนนางนาค
ประสตู ิโอรสองคห น่ึง ช่ือวา "สาครพรหมทัต" ตอมาก็
ประสูติพระธดิ าช่ือวา "สมทุ รชา"

ครนั้ เม่อื พระเจาพรหมทตั สวรรคต บรรดาเสนาอํามาตยท ัง้
หลายไมมผี ใู ดทราบวา พระราชบตุ รประทบั อยู ณ ทีใ่ ด
บงั เอญิ พรานปาผูหน่ึงเขา มาแจงขา ววา ตนไดเคยเที่ยวไป
แถบ แมน ้ํายมนุ า และไดพบพระราชบตุ รประทับอยูบริเวณ
นัน้

อํามาตยจงึ ไดจ ัดกระบวนไปเชญิ เสดจ็ พระราชบุตรกลบั มา
ครองเมือง พระราชบุตรทรงถามนางนาคมาณวิกาวา จะไป
อยู เมืองพาราณสดี ว ยกนั หรอื ไม นางนาคทลู วา
"วิสยั นาคนัน้ โกรธงา ยและมฤี ทธริ์ าย หากหมอ มฉันเขาไป
อยใู นวัง แลว มผี ูใดทําใหโกรธ เพยี งหมอมฉันถลงึ ตามอง ผู
นัน้ ก็จะ มอดไหมไป พระองคพาโอรสธดิ ากลบั ไปเถิด สวน
หมอ มฉันขอทูลลากลับไปอยูเ มอื งนาคตามเดมิ "

พระราชบุตรจงึ พาโอรสธิดากลับไปพาราณสี อภิเษกเป็น
พระราชา อยูม าวนั หน่ึงขณะท่ีโอรสธิดาเลนน้ําอยูในสระ
เกิดตกใจกลวั เตา ตวั หน่ึง พระบดิ าจงึ ใหค นจับเตานัน้ ไปทงิ้ ท่ี
วงั น้ําวนในแมน้ํายมุนา เตา จมลงไปถึงเมืองนาค เม่อื ถูก
พวกนาคจับไว

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

ภาพประกอบ

เนือเรอื ง ภรู ทิ ตั ชาดก

เตา ก็ออกอุบายบอกแกนาควา
"เราเป็นทูตของพระราชาพาราณสี พระองคใ หเ รามาเฝ าทาว
ธตรฐ พระราชทานพระธิดาใหเป็นพระชายา ของทาวธตรฐ
เมอื งพาราณสีกับนาคพภิ พจะไดเ ป็นไมตรีกัน"

ทา วธตรฐทรงทราบกย็ ินดี สงั่ ใหนาค 4 ตนเป็นทตู นํา
บรรณาการไปถวายพระราชาพาราณสีและขอรับตวั พระธดิ า
มาเมืองนาค พระราชาทรงแปลกพระทัยจงึ ตรสั กบั นาควา
"มนษุ ยกับนาคนัน้ ตา งเผาพันธกุ นั จะแตง งานกนั นัน้ ยอ ม
เป็นไปไมไ ด"

เหลานาคไดฟ ังดังนัน้ จงึ กลับไปกราบทูลทา วธตรฐวา พระ
ราชาพาราณสีทรงดหู มน่ิ วานาคเป็นเผาพันธงุ ู ไมค คู วรกบั
พระธดิ า ทาวธตรฐทรงพิโรธ ตรสั สงั่ ใหฝงู นาค ข้ึนไปเมอื ง
มนษุ ย ไปเที่ยวแผพ งั พานแสดง อิทธฤิ ทธอิ์ ํานาจ ตามที่
ตางๆ แตม ิใหท ําอนั ตรายชาวเมือง ชาวเมืองพากนั เกรงกลวั
นาคจนไมเป็ นอันทํามาหากิน

ในทสี่ ดุ พระราชากจ็ ําพระทยั สงนางสมทุ รชาใหไปเป็นชายา
ทา วธตรฐ นางสมทุ รชาไปอยเู มอื งนาคโดยไมรูวาเป็นเมอื ง
นาค เพราะทา วธตรฐใหเ หลา บริวารแปลงกายเป็นมนุษย
ทัง้ หมด นางอยูนาคพภิ พดวยความสุขสบาย จนมีโอรส 4
องค ช่ือวา สุทศั นะ ทัตตะ สโุ ภคะ และ อริฏฐะ

เนือเรือง ภรู ิทัตชาดก

อยูมาวนั หน่ึง อรฏิ ฐะไดฟ ังนาคเพ่ือนเลนบอกวา
พระมารดาของตนไมใชนาค จงึ ทดลองดูโดยเนรมติ กาย
กลบั เป็นงู ขณะทก่ี ําลงั กนิ นมแมอยู นางสมทุ รชาเห็นลูก
กลายเป็นงกู ต็ กพระทยั ปัดอรฏิ ฐะตกจากตัก เลบ็ ของ
นาง ไปขว นเอานัยนตาอรฏฐะบอดไปขางหน่ึง ตัง้ แตน ัน้
มานางจงึ รวู า ไดลงมาอยูเมืองนาค

ครัน้ เม่อื พระโอรสทัง้ 4 เติบโตข้นึ ทา วธตรฐก็ทรงแบง
สมบตั ิใหค รอบครองคนละเขต ทัตตะผูเป็นโอรสองคที่
สองนัน้ มาเฝ าพระบาิ มารดาอยเู ป็นประจาํ ทัตตะเป็นผูมี
ปัญญา เฉลียวฉลาดไดชว ยพระบิดาแกไข ปัญหาตางๆ
อยูเป็นนิตย แมป ัญหาทีเ่ กิดข้นึ กับเทวดา ทัตตะกแ็ กไข
ไดจ งึ ไดรบั การยกยอ ง สรรเสริญวา เป็นผูป รีชาสามารถ
ไดร บั ขนานนามวา ภูริทตั ต คอื ทัตตะผูเรืองปัญญา

ภูริทัตตไดเ คยไปเหน็ เทวโลก วาเป็นทน่ี าร่นื รมยจึง
ตงั้ ใจวา จะรักษาอุโบสถศลี เพ่ือจะไดไปเกิดในเทวโลก
จงึ ทลู ขออนุญาตพระบดิ าก็ไดร ับอนุญาต แตท าวธตรฐ
สงั่ วามิใหอ อกไปรักษาอโุ บสถนอกเขตเมอื งนาค เพราะ
อาจเป็ นอันตราย

ครนั้ เม่ือรกั ษาศีลอยใู นเมอื งนาค ภรู ทิ ัตตร าํ คาญวา พวก
ฝูงนาคบริวารไดหอมลอมปรนนิบัติเฉพาะในตอนเชา
เทา นัน้ ตัง้ แตนัน้ มา ภรู ิทัตตกข็ ้ึนไปรักษาอุโบสถศีลอยู
ทจ่ี อมปลวกใกลต น ไทรรมิ แมน ้ํายมนุ า ภูริทัตตต ัง้ จติ
อธิษฐานวา แมผ ูใดจะตองการหนัง เอ็น กระดูก เลอื ด
เน้ือของตน กจ็ ะยอมบรจิ าคให ขอเพียงใหไดรกั ษาศีลให
บริสุทธิ์

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

ภาพประกอบ

เนอื เรอื ง ภูริทัตชาดก

ครัง้ นัน้ มนี ายพรานช่อื เนสาท ออกเทีย่ วลาสัตว เผอญิ
ไดพบภูริทตั ตเขา สอบถามรวู าเป็นโอรสของราชาแหง
นาค ภูรทิ ัตตเ หน็ วาเนสาทเป็นพรานมีใจบาปหยาบชา
อาจเป็นอนั ตรายแกต นจึงบอกแกพรานเนสาทวา
"เราจะพาทานกับลกู ชาย ไปอยูเมอื งนาคของเรา ทานทัง้
สองจะมคี วามสขุ สบายในเมือง นาคนัน้ "

พรานเนสาทลงไปอยูเมืองนาคไดไ มน าน เกดิ คดิ ถึงเมอื ง
มนุษยจงึ ปรารภกับภูริทตั ตว า "ขา พเจาอยากจะกลับไป
เยยี่ มญาติพ่ีน อง แลว จะออกบวช รกั ษาศลี อยา งทาน
บาง"

ภูริทตั ตรูดว ยปัญญาวา พรานจะเป็นอนั ตรายแกต น แต
กไ็ มทราบจะทาํ อยา งไรดีจึงตองพาพรานกลับไปเมือง
มนุษย พรานพอ ลกู กอ็ อกลา สตั วตอไปตามเดิม

มพี ญาครุฑตนหน่ึงอาศัยอยูบ นตนงวิ้ ทางมหาสมทุ ร
ดานใต วนั หน่ึงขณะออกไปจับนาคมากนิ นาคเอาหาง
พันกงิ่ ไทรท่อี ยู ทา ยศาลาพระฤาษี จนตน ไทรถอนราก
ตดิ มาดว ย ครัน้ ครฑุ ฉีกทองนาคกินมันเหลวแลวทงิ้ รา ง
นาคลงไป จงึ เหน็ วา มีตน ไทรตดิ มาดว ย ครฑุ รูส กึ วาได
ทําผิดคอื ถอนเอาตน ไทรทพี่ ระฤาษเี คยอาศัยรม เงา จงึ
แปลงกายเป็นหนุม น อยไปถามพระฤาษวี า เม่ือตน ไทร
ถูกถอนเชนนี้ กรรมจะตก อยูก บั ใคร พระฤาษตี อบวา
"ทงั้ ครฑุ และนาคตา งก็ไมมี เจตนาจะถอนตนไทรนัน้
กรรมจึงไมมแี กผ ใู ดทัง้ สิน้ "

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

ภาพประกอบ

เนอื เรอื ง ภรู ทิ ตั ชาดก

ครฑุ ดใี จจงึ บอกกบั พระฤาษวี าตนคอื ครุฑ เม่ือพระ
ฤาษี ชว ยแกป ัญหาใหตนสบายใจข้ึนก็จะสอนมนตช่ือ
อาลัมพายน อนั เป็นมนตส าํ หรับครฑุ ใชจบั นาคใหแ ก
พระฤาษี

อยมู าวันหน่ึง มีพราหมณซ่ึงเป็นหนี้ชาวเมอื ง
มากมายจนคดิ ฆาตวั ตายจึงเขาไปในปา เผอิญได
พบพระฤาษจี ึงเปลย่ี นใจ อยูปรนนิบตั ิพระฤาษจี นพระ
ฤาษพี อใจ สอนมนตอาลมั พายนใหแ กพ ราหมณนัน้

พราหมณเหน็ ทางจะเลีย้ งตนไดจงึ ลาพระฤาษไี ปเดนิ
สาธยายมนตไ ปดวย นาคทขี่ ้นึ มาเลนน้ําไดยนิ มนตก ็
ตกใจ นึกวาครฑุ มา กพ็ ากันหนีลงน้ําไปหมด ลมื ดวง
แกวสารพกั นึกเอาไวบนฝั่ง พราหมณหยบิ ดวงแกว นัน้
ไป

ฝายพรานเนสาทก็เทย่ี วลา สตั วอยเู ห็นพราหมณเดนิ
ถือดวงแกวมา จําไดว าเหมือนดวงแกวทภ่ี ูริทตั ตเคย
ใหด ู จึงออกปากขอ และบอกแกพ ราหมณวา หาก
พราหมณตอ งการอะไรกจ็ ะหามาแลกเปลีย่ น
พราหมณบอกวาตอ งการรทู ี่อยูของนาค เพราะตนมี
มนตจบั นาค พรานเนสาทจึงพาไปบรเิ วณทรี่ วู า ภูรทิ ัต
ตเคยรกั ษาศีลอยู เพราะความโลภ อยากไดดวงแกว
โสมทตั ผูเ ป็นลูกชายเกิดความละอายใจทีบ่ ิดาไม
ซ่ือสตั ยค ดิ ทํารา ยมิตร คอื ภรู ทิ ัตต จงึ หลบหนีไป
ระหวางทาง

เนือเรอื ง ภูรทิ ตั ชาดก

เม่อื ไปถึงทภ่ี ูรทิ ัตตรกั ษาศลี อยู ภรู ทิ ตั ตล ืมตาข้นึ ดกู ร็ ู
วา พราหมณคิดทาํ รา ยตน แตห ากจะตอบโต ถา
พราหมณเป็น อนั ตรายไป ศีลของตนก็จะขาด ภูรทิ ตั ต
ปรารถนาจะรักษาศลี ใหบริสทุ ธิจ์ งึ หลบั ตาเสีย ขดกาย
แนน่ิงไมเคล่อื นไหว พราหมณก็รายมนตอาลัมพายน
เขาไปจบั ภูรทิ ัตตไวก ดศีรษะอาปากออก เขยา ให
สํารอกอาหารออกมา และทําราย จนภรู ทิ ัตตเจ็บปวด
แทบสนิ้ ชวี ิต แตก็มิไดโตตอบ

พราหมณจบั ภรู ิทตั ตใ สยา มตาขาย แลวนําไปออก
แสดงใหประชาชนดูเพ่ือหาเงนิ พราหมณบงั คบั ใหภ รู ิ
ทตั ตแสดงฤทธติ์ า งๆ ใหเนรมิตตัวใหใ หญบาง เลก็ บา ง
ใหข ด ใหค ลาย แผพ งั พาน ใหท าํ สกี ายเป็น สตี า งๆ พน
ไฟ พน ควัน พนน้ํา ภรู ิทตั ตก็ยอมทกุ อยา ง ชาวบา น
ท่ีมาดเู วทนาสงสาร จึงให ขาวของเงินทอง พราหมณก็
ย่ิงโลภ พาภรู ทิ ตั ตไปเทีย่ วแสดง จนมาถงึ เมืองพาราณ
สี จึงกราบทูล พระราชาวาจะใหน าคแสดงฤทธถิ์ วายให
ทอดพระเนตร

ขณะนัน้ สมุทรชาผิดสงั เกตทีภ่ ูริทัตตห ายไปไมม าเฝ า
จงึ ถามหา ในท่ีสดุ ก็ทราบวาภรู ทิ ตั ตหายไป พีน่  องของ
ภรู ทิ ตั ต จงึ ทูลวาจะออกตดิ ตาม สทุ ศั นะจะไปโลก
มนุษย สโุ ภคะไปปาหมิ พานต อริฏฐะไปเทวโลก สว น
นางอัจจิมุขผเู ป็นน องสาว ตางแมข องภูรทิ ัตตของตาม
ไปกับสทุ ัศนะพ่ชี ายใหญดวย

เนอื เรือง ภรู ิทตั ชาดก

เม่ือติดตามมาถึงเมอื งพาราณสี สุทัศนะกไ็ ดขา ววา มี
นาคถกู จับมาแสดงใหค นดู จงึ ตามไปจนถงึ บริเวณท่ี
แสดง ภรู ิทัตตเหน็ พชี่ ายจงึ เล้อื ยไขา ไปหาซบหวั รองไห
อยทู ีเ่ ทา ของสทุ ัศนะแลว จงึ เล้ือยกลบั ไปเขา ที่ขงั ของ
ตนตามเดมิ

พราหมณจงึ บอกกบั สุทัศนะวา
"ทา นไมต อ งกลัว ถงึ นาคจะกัดทานไมชาก็จะหาย"

สุทัศนะตอบวา
"เราไมก ลวั ดอก นาคนี้ไมม พี ษิ ถงึ กัดก็ไมมีอนั ตราย"

พราหมณหาวาสุทศั นะ ดหู มิน่ วา ตน เอานาคไมมีพิษมา
แสดง จงึ เกิดการโตเ ถียงกนั ข้ึน สุทัศนะจงึ ทา วา
"เขยี ดตัวน อยของเรานัน้ ยังมีพษิ มากกวานาคของทา น
เสยี อีก จะเอามาลองฤทธิก์ นั ดูกไ็ ด"

เนอื เรอื ง ภูริทัตชาดก

ภาพประกอบ

เนือเรือง ภรู ิทัตชาดก

พราหมณ กลาววา หากจะใหสกู ัน ก็ตอ งมีเดมิ
พนั จงึ จะสมควร สทุ ศั นะจงึ ทลู ขอพระราชาพา
ราณสีใหเ ป็นผูป ระกนั ใหตน โดยกลาววา พระ
ราชาจะไดทอดพระเนตรการตอ สรู ะหวา งนาค
กบั เขยี ดเป็นการตอบแทน พระราชาก็ทรงยอม
ตกลงประกนั ใหแ กสทุ ัศนะ สุทัศนะเรยี ก นาง
อัจจมิ ุขออกมาจากมวยผมใหค ายพษิ ลงบน
ฝามือ 3 หยด แลวทลู วา
"พิษของเขยี ดน อยนี้แรงนัก เพราะนางเป็นธิดา
ทา วธตรฐ ราชาแหงนาค หากพิษนี้หยดลงบน
พ้นื ดนิ พชื พันธไุ มจะตายหมด หากโยนข้ึนไป
ในอากาศ ฝนจะไมตกไป 7 ปี ถา หยดลงในน้ํา
สตั วน้ําจะตายหมด"

พระราชาไมทราบจะทําอยางไรดี สุทศั นะจึงทูล
ขอให ขุดบอ 3 บอ บอแรกใสยาพิษ บอที่สองใส
โคมัย บอ ทสี่ ามใสย าทพิ ย แลว จึงหยดพิษลงใน
บอ แรก ก็เกิดควนั ลุกจนเป็นเปลวไฟ ลามไปติด
บอท่ีสองและสาม จนกระทงั่ ยาทพิ ยไหมหมด
ไฟจึงดบั พราหมณตัวรา ย ซ่งึ ยืนอยขู างบอถกู
ไอพิษจนผิวหนังลอก กลายเป็นขเี้ ร้อื นดา งไปทัง้
ตวั จงึ รอ งข้ึนวา
"ขาพเจา กลวั แลว ขาพเจา จะปลอยนาคนัน้ ให
เป็นอสิ ระ"

เนือเรอื ง ภรู ิทัตชาดก

ภูรทิ ตั ตไ ดย นิ ดังนัน้ กเ็ ล้อื ยออกมาจากทขี่ ัง เนรมิตกายเป็น
มนุษย พระราชาจึงตรสั ถามความเป็นมา ภูรทิ ัตตจึงตอบวา
"ขา พเจา และพี่น องเป็นโอรสธิดาของทาวธตรฐราชาแหงนาค
กับนางสมุทรชา ขา พเจายอมถกู จบั มา ยอมใหพ ราหมณ
ทํารา ยจนบอบช้ํา เพราะปราถนาจะรักษาศลี บดั นี้ขาพเจา
เป็นอสิ ระแลว จงึ ขอลากลับไปเมืองนาคตามเดิม"

พระราชาทรงดีพระทัยเพราะทราบวา ภูรทิ ัตตเป็นโอรส
ของนางสมุทรชา น องสาวของพระองคท ่ีบิดายกใหแกราชา
นาคไป จงึ เลาใหภ ูริทตั ตแ ละพีน่  องทราบวา เม่อื นางสมุทร
ชาไปสูเมืองนาคแลว พระบดิ าก็เสยี พระทัยจึงสละราชสมบตั ิ
ออกบวช พระองคจ งึ ไดครองเมืองพาราณสตี อ มา

พระราชาประสงคจะให นางสมทุ รชาและบรรดาโอรสไดไ ป
เฝ าพระบดิ าจะไดท รงดพี ระทัย สุทศั นะทูลพระราชาวา
"ขาพเจา จะ กลบั ไปทูลใหพระมารดาทราบ ขอใหพ ระองคไ ป
รออยูทีอ่ าศรมของพระอัยกาเถดิ ขา พเจาจะพา พระมารดา
และพน่ี  องตามไปภายหลัง"

ทางฝายพรานเนสาท ผูทาํ รา ยภรู ิทตั ตเพราะหวังดวงแกว
สารพัดนึก เม่อื ตอนที่พราหมณโยนดวงแกว ใหน ัน้ รับไมท ัน
ดวงแกวจึงตกลงบนพ้ืนและแทรกธรณีกลบั ไปสูเมืองนาค
พรานเนสาทจงึ สูญเสยี ดวงแกว สญู เสียลกู ชาย และเสีย
ไมตรี กับภูรทิ ัตต เท่ยี วซัดเซพเนจรไป

เนอื เรอื ง ภูริทัตชาดก

ครัน้ ไดขา ววาพราหมณผจู ับนาคกลายเป็น
โรคเร้ือนเพราะพษิ นาคกต็ กใจกลวั ปราถนา
จะลางบาปจึงไปยงั ริมน้ํายมนุ า ประกาศวา
"ขา พเจาได ทาํ รา ยมิตร คอื ภรู ิทัตต
ขา พเจาปราถนาจะลางบาป"

พรานกลา วประกาศอยู หลายครงั้ เผอญิ
ขณะนัน้ สโุ ภคะกําลงั เที่ยวตามหาภูรทิ ัตต
อยู ไดย ินเขาจึงโกรธแคน เอาหางพันขา
พราน ลากลงน้ําใหจ มแลว ลากข้นึ มาบนดนิ
ไมใหถ ึงตาย ทาํ อยูเชนนัน้ หลายครงั้ พราน
จึงรอ งถามวา
"น่ีตวั อะไรกัน ทําไมมาทําราย เราอยเู ชน นี้
ทรมาณเราเลนทําไม"

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

ภาพประกอบ

เนือเรอื ง ภูรทิ ตั ชาดก

สโุ ภคะตอบวา ตนเป็นลูกราชานาค พรานจึงรูวา
เป็นน องภูริทัตต กอ็ อ นวอนขอใหปลอยและกลาว
แกส ุโภคะวา
"ทา นรูหรอื ไม เราเป็นพราหมณ ทา นไมควรฆา
พราหมณ เพราะพราหมณเป็นผบู ูชาไฟ เป็นผทู รง
เวทย และเลยี้ งชีพดวยการขอ ทา นไมควรทาํ รา ย
เรา"

สุโภคะไมทราบจะตัดสินใจอยางไร จึงพาพรานเน
สาทลงไปเมอื งนาค คดิ จะไปขอถามความเห็นจาก
พนี่  อง เม่อื ไปถงึ ประตู เมืองนาค กพ็ บอริฏฐะนัง่
รออยู อรฏิ ฐะนัน้ เป็นผูเล่ือมใสพราหมณ ครนั้ รวู า
พี่ชายจบั พราหมณมา จึงกลา วสรรเสรญิ คุณของ
พราหมณ สรรเสริญความยิง่ ใหญแ หงพรหม และ
กลา ววาพราหมณเป็นบุคคล ที่ไมสมควรจะถูกฆา
ไมวา ดว ยเหตผุ ลใดๆ การฆาพราหมณซ่ึงเป็นผู
บูชาไฟนัน้ จะทาํ ใหเ กิดความเสยี หายใหญห ลวง สุ
โภคะกําลังลังเลใจ ไมทราบจะทําอยางไร

พอดีภูรทิ ัตตก ลับมาถึง ไดย นิ คาํ ของอริฏฐะจึง
คิดวา อริฏฐะ นัน้ เป็นผเู ล่ือมใสพราหมณ และการ
บชู ายัญของพราหมณ จําเป็นที่จะตองกลาววาจา
หกั ลาง มิใหผ ใู ด คลอ ยตามในทางท่ีผดิ

เนอื เรอื ง ภรู ทิ ตั ชาดก

ภรู ิทัตตจึงกลาวชีแ้ จงแสดงความเป็นจริง
และในทสี่ ดุ ไดก ลา ววา
"การบชู าไฟนัน้ หาไดเป็นการบูชาสงู สดุ ไม
หากเป็นเชน นัน้ คนเผาถาน คนเผาศพก็
สมควรจะไดร ับยกยองวาเป็นผบู ูชา ไฟยิ่งกวา
พราหมณ หากการบชู าไฟเป็นสงู สุด การเผา
บานเมอื งก็คงไดบุญสงู สุด แตหาเป็นเชนนัน้
ไม หากการบูชายัญจะเป็นบญุ สงู สุดจริง
พราหมณก็นาจะเผาตนเองถวายเป็นเคร่อื ง
บชู า แตพ ราหมณกลบั บชู าดวยชวี ิตของผอู ่ืน
เหตใุ ดจงึ ไมเ ผาตนเองเลา"

อริฏฐะกลา ววา พรหมเป็นผูทรงคุณยิง่ ใหญ
เป็นผสู รางโลก ภูรทิ ตั ตตอบวา
"หากพรหมสรา งโลกจริง ไฉนจงึ สรางใหโลก
มีความทุกข ทาํ ไมไมส รา งใหโลกมแี ตค วาม
สุข ทาํ ไมพรหม ไมส รา งใหท ุกคนมีความเทา
เทยี มกัน เหตุใดจงึ แบงคนเป็น ชนั้ วรรณะ
คนทีอ่ ยใู นวรรณะต่าํ เชน ศูทร จะไมมีโอกาส
มคี วามสขุ เทา เทียมผอู ่นื ไดเ ลย พราหมณ
ตางหากท่ีพยายามยกยอ งวรรณะของตนข้นึ
สูง และเหยียดหยามผอู ่นื ใหต ่าํ กวา โดยอาง
วาพราหมณเป็นผูร ับใชพ รหม เชนนี้จะถือวา
พราหมณ ทรงคณุ ย่งิ ใหญไ ดอยา งไร"

เนอื เรือง ภรู ิทัตชาดก

ภูรทิ ตั ตกลา ววาจาหกั ลางอริฏฐะดวยความ
เป็นจริง ซ่ิงอรฏิ ฐะ ไมอาจโตเถียงได ในทส่ี ดุ
ภูรทิ ัตตจึงสงั่ ให นําพรานเนสาทไปเสยี จาก
เมืองนาคแตไมใ หท ําอันตรายอยา งใด จากนัน้
ภรู ิทตั ตก พ็ าพนี่  องและนางสมทุ รชาผเู ป็น
มารดา กลบั ไปเมอื งมนษุ ย เพ่อื ไปเฝ าพระ
บิดา พระเชษฐาของนางที่รอคอยอยูแ ลว

เม่ือญาติพนี่  องทัง้ หลายพากนั แยกยายกลับ
บา นเมือง ภรู ทิ ตั ตขออยทู ี่ศาลากับพระอัยกา
บําเพ็ญเพยี ร รกั ษาอุโบสถศลี ดว ยความสงบ
ดงั ทไ่ี ดเ คยตงั้ ปณิธานไวว า
"ขาพเจาจะมนั่ คงในการ รักษาศีลใหบริสุทธิ์
จะไมใหศ ลี ตองมวั หมอง ไมวาจะตองเผชิญ
ความ ทุกขยากอยา งไร ขา พเจาจะอดทน อด
กลนั้ ตัง้ มัน่ อยู ในศลี ตลอดไป"

เนอื เรือง ภรู ทิ ัตชาดก

ภาพประกอบ

คตธิ รรม

"ความโลภนนั เปนสงิ ชวั
รา้ ยเชน่ เดียวกับการ

เนรคณุ แต่ความอดทน
ยอ่ มประเสริฐยิงนัก
แล้ว"

ผู้จดั ทํา

ด.ช.ฐติ ิพงศ์ จันทร์แสนตอ
ด.ช.ดนยั กานต์ ทนโนนแดง
ด.ช.จุลจักร คนสันเทียะ
ด.ช.รวพล ปองเขตร

นาํ เสนอ

ครนู จุ รนิ ทร์ รัตนนสุ รณ์

บรรณานกุ รม

https://sites.google.co
m/site/prawatithschat

ichadk/home/phuri-
that-chadk

คน้ หาวันที
6/3/2564

สนิ สุดเรอง ภรู ทัตชาดก