เอกสารประกอบการเรียน-ระบำมาตรฐานชุดระบำเทพบันเทิง

เอกสารประกอบการเรยี น

เรื่อง ระบำมาตรฐาน ชุด ระบำเทพบนั เทงิ

สำหรับนกั เรียนชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 3

นางสาวณฐั ธิดา รกั ษาแก้ว
สาขาวิชานาฏศิลป์ คณะครศุ าสตร์
มหาวิทยาลยั ราชภฏั นครศรธี รรมราช
ภาคเรียนที่2 ปีการศึกษา 2564

เอกสารประกอบการเรียน

กล่มุ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ สาระนาฏศิลป์
หนว่ ยการเรยี นรู้ ความรู้พนื้ ฐานเก่ยี วกับนาฏศลิ ปไ์ ทย

เรือ่ ง ระบำมาตรฐาน ชดุ ระบำเทพบนั เทิง
สำหรับนักเรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3

นางสาวณฐั ธดิ า รักษาแกว้
6211120002

สาขาวชิ านาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์
มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏนครศรีธรรมราช

ภาคเรยี นท่ี2/2564

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ ก

คำนำ

เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำเทพบันเทิง ฉบับนี้จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้เป็นสื่อ
การจัดการเรียนรู้ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีวัตถุประสงค์เพื่อนักเรียนเข้าใจและอธิบาย
ความหมายและประวัติความเป็นมาของระบำเทพบันเทิงได้ถูกต้อง นักเรียนเข้าใจองค์ประกอบของชุดการ
แสดงระบำเทพบันเทิง นักเรยี นฝึกปฏิบัติท่ารำระบำเทพบันเทิงและสามารถปฏบิ ัติทา่ รำได้อย่างถูกต้องและ
นักเรียนมีเจตคติที่ดีต่อการเรียนนาฏศิลป์และและเห็นคุณค่าในความเป็นไทย ตลอดทั้งผู้สนใจใฝ่เรียนรู้ท่ี
ต้องการพฒั นาความรู้ ความเขา้ ใจและทกั ษะปฏิบตั ทิ า่ รำระบำเทพบันเทงิ

สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียนเรื่องระบำเทพบันเทิง ประกอบด้วยความหมาย
ประวัติความเป็นมาของระบำเทพบันเทงิ องค์ประกอบการแสดงเพลงระบำเทพบนั เทงิ ได้แก่ ผู้แสดง เพลง
และดนตรี เคร่อื งแต่งกาย ท่ายากของระบำเทพบนั เทิง ท่ารำระบำมยรุ าภริ มย์แสดงโอกาสทใี่ ช้แสดง

ขอขอบคณุ ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ธีรวฒั น์ ช่างสาน อาจารยป์ ระจำวชิ าการแสดงการวจิ ัยและพฒั นา
นวัตกรรมทางดา้ นนาฏศิลป์ 2053903 ที่ชแ้ี นะการพัฒนาเอกสารจนสมบูรณเ์ ป็นส่ือท่ีดมี ปี ระโยชน์ ขอบคุณ
อาจารย์วิสุทธิศักดิ์ หวานพร้อม อาจารย์กิตติรัตน์ เกษตรสุนทร และอาจารย์ประภาศรี เพชรมนต์
ผเู้ ชี่ยวชาญทไ่ี ด้ตรวจสอบนวตั กรรมเอกสารประกอบการเรียน เร่อื ง ระบำเทพบันเทิง แผนการจัดการเรียนรู้
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ การพิจารณาความเหมาะสมและความสอดคล้องของนวัตกรรมทางการศึกษา
และการประเมินประสิทธิภาพของนวัตกรรมเอกสารประกอบการเรียน เรื่อง ระบำเทพบันเทิง เพื่อการ
พัฒนาสร้างผลสัมฤทธท์ิ ่ีดีของงานเอกสารครงั้ นี้ จึงขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้

นางสาว ณฐั ธดิ า รักษาแกว้

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ ข

สารบญั
หน้า

คำนำ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ก
สารบัญ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ข
สารบญั ภาพ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ง
คำชี้แจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรยี นสำหรับครู……………………………………………………………………………. 1
คำช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียนสำหรบั นกั เรียน………………………………………………………………….. 2
แผนบรหิ ารการสอนประจำรายวิชา……………………………………………………………………………………………………..

มาตรฐาน ศ.3.1………………………………………………………………………………………………………………….…. 3
ตัวชีว้ ัด………………………………………………………………………………………………………………………………….…. 3
คำอธิบายรายวชิ า…………………………………………………………………………………………………………………… 3
สาระการเรยี นรู้………………………………………………………………………………………………………………………. 3
จุดประสงค์การเรยี นรู้…………………………………………………………………………………………………………….. 3
คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์………………………………………………………………………………………… 4
สมรรถนะสำคัญของผเู้ รียน……………………………………………………………..…………………………………….. 4
วิธีสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอน………………………………………………………………………………….. 4
ส่อื การจัดการเรยี นรู้……………………………………………………………………………………………………………… 6
การวดั ผลและประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………………. 6
กระดาษคำตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 8
แบบทดสอบกอ่ นเรยี น………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
หวั ข้อเน้ือหาประจำบท………………………………………………………………………………………………………………………… 13
ความหมายของระบำเทพบนั เทงิ …………………………………………………………………………………………………………. 14
ประวัตคิ วามเป็นมาของระบำเทพบนั เทิง…………………………………………………………………………………………. 14
องค์ประกอบระบำเทพบนั เทงิ ………………………………………………………………………………………………………….. 15
ท่ารำระบำเทพบันเทงิ …………………………………………………………………………………………………………………………. 22
โอกาสท่ใี ช้ในการแสดง……………………………………………………………………………………………………………………….. 60
สรุป……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
คำถามทบทวน/แบบฝึกหัด………………………………………………………………………………………………………………….. 61
กระดาษคำตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 63
แบบทดสอบหลังเรียน………………………………………………………………………………………………………………………….. 64

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ ค

สารบญั (ตอ่ ) หน้า
67
บรรณานกุ รม……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69
ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ ง

สารบญั ภาพ

ภาพที่ 1 : ระบำเทพบนั เทิง………………………………………………………………………………………………………………. หน้า
ภาพที่ 2 : ผแู้ สดง………………………………………………………………......................................................................... 14
ภาพท่ี 3 : วงปี่พาทยเ์ ครื่องห้า………………………………………………..………………….............................................. 15
ภาพท่ี 4 : เคร่ืองแตง่ กายตัวพระ………………………………………………………………............................................... 16
ภาพท่ี 5 : เครือ่ งแตง่ กายตวั นาง……………………………………………………………………………………………………. 18
ภาพท่ี 6 : ทา่ โลมบน……………………………………………………………....................................................................... 19
ภาพที่ 7 : ท่าเชยคาง……………………………………………………………….................................................................... 20
ภาพที่ 8 : ท่าจบั บน………………………………………………………………...................................................................... 20
ภาพที่ 9 : ทา่ รำท่ี 1 ท่าออก………………………………………………………………...................................................... 21
ภาพท่ี 10 : ทา่ รำท่ี 2 ท่าออก……………………………………………………………………............................................. 22
ภาพที่ 11 : ทา่ รำที่ 3 ท่าออก……………………………………………………………..................................................... 23
ภาพท่ี 12 : ท่ารำท่ี 4 ท่าออก……………………………………………………………….................................................... 23
ภาพท่ี 13 : ท่ารำท่ี 5 ท่าออก…………………………………………………………………………………………….................... 24
ภาพท่ี 14 : ท่ารำท่ี 1 “เหลา้ ข้าพระบาท”…………………………………………………............................................. 24
ภาพที่ 15 : ท่ารำท่ี 2 “ข้อวโรกาส”………………………………………………….................................................. 25
25
ภาพท่ี 16 : ทา่ รำท่ี 3 “เทวฤทธ์ิ อดศิ ร”………………………………………………….....................................................
26
ภาพท่ี 17 : ทา่ รำที่ 4 “ขอฟ้อนกราย”…………………………………………………...................................................
26
ภาพที่ 18 : ทา่ รำที่ 5 “รำร่าย”…………………………………………………....................................................................
27
ภาพที่ 19 : ท่ารำท่ี 6 “ถวายกร”………………………………………………….........................................................
27
ภาพท่ี 20 : ทา่ รำท่ี 7 “บำเรอปน่ิ อมร”…………………………………………………...............................................
28
ภาพท่ี 21 : ทา่ รำที่ 8 “ปะตาระกาหลา”…………………………………………………............................................
28
ภาพท่ี 22 : ทา่ รำที่ 9 “ปรตาระกาหลา”………………………………………………................................................
29
ภาพท่ี 23 : ทา่ รำที่ 10 “ผทู้ รง”..………………………………………………................................................................
29
ภาพท่ี 24 : ทา่ รำท่ี 11 “พระคุณ”.………………………………………………............................................................
30
ภาพท่ี 25 : ทา่ รำท่ี 12 “ย่งิ บุญบารม”ี ……………………………………………….....................................................
30
ภาพท่ี 26 : ท่ารำท่ี 13 “ทำนอง” ……………………………………………….............................................................
31
ภาพที่ 27 : ทา่ รำท่ี 14 “เพื่อเทวาบดี” ………………………………………………....................................................
31

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ จ

สารบัญภาพ (ตอ่ )

ภาพท่ี 28 : ท่ารำท่ี 15 “ทำนอง”………………………………………………………………………………………………….… หน้า
ภาพท่ี 29 : ทา่ รำท่ี 16 “สุขสมรมยา”………………………………………………....................................................... 32
ภาพท่ี 30 : ท่ารำที่ 17 “ทำนอง”………………………………………………............................................................... 32
ภาพที่ 31 : ท่ารำท่ี 18 “เถลิงเทพพระสิมา”………………………………………………........................................... 33
ภาพท่ี 32 : ท่ารำท่ี 19 “พิมาน”………………………………………………............................................................... 33
ภาพท่ี 33 : ท่ารำท่ี 20 “สำราญฤทยั ”………………………………………………...................................................... 34
ภาพที่ 34 : ทา่ รำที่ 21 “สุรศักดิป์ ระสทิ ธ์ิ”………………………………………………............................................... 34
ภาพที่ 35 : ท่ารำที่ 22 “ทำนอง”………………………………………………............................................................... 35
ภาพท่ี 36 : ทา่ รำท่ี 23 “สรุ ะฤทธ์ิกำจาย”………………………………………………................................................ 35
ภาพท่ี 37 : ทา่ รำท่ี 24 “ทรงสราญพระกาย ทรงสบายพระทัย”……………………………………………………… 36
ภาพท่ี 38 : ทา่ รำท่ี 25 “ทำนอง”…………………………………………………………………..………………………………… 36
ภาพที่ 39 : ท่ารำท่ี 26 “ถวายอินทร์ทรี”………………………………………………………………………………………..… 37
ภาพที่ 40 : ทา่ รำที่ 27 “ถวายอนิ ทรท์ ร”ี ………………………………………………………………………………………… 37
ภาพท่ี 41 : ท่ารำที่ 28 “ตา่ งมาลบี ชู า”……………………………………………………………………………………………… 38
ภาพที่ 42 : ท่ารำที่ 29 “ตา่ งมาลีบูชา”……………………………………………………………………………………………… 38
ภาพที่ 43 : ทา่ รำที่ 30 “ถวายดวงตา”……………………………………………………………………………………………… 39
ภาพที่ 44 : ท่ารำท่ี 31 “ตา่ งประทีปจำรสั ไข”………………………………………………………………………………… 39
ภาพท่ี 45 : ท่ารำที่ 30 “ต่างประทปี จำรสั ไข”.…………………………………………………………………………………. 40
ภาพที่ 46 : ทา่ รำที่ 32 “ถ้อยคำอำไพ”..……………………………………………………………………………………….….. 40
ภาพท่ี 47 : ทา่ รำท่ี 32 “ตา่ งธปู หอมจุลจนั ทน์”……………………………………………………………….………………. 41
ภาพที่ 48 : ทา่ รำท่ี 33 “ถวายดวงจิต”……………………………………………………………………………………………… 41
ภาพที่ 49 : ทา่ รำท่ี 34 “อัญชลวิ รคุณ”………………………………………………………………………………………..…… 42
ภาพที่ 50 : ท่ารำท่ี 35 “อญั ชลวิ รคณุ ”…………………………………………………………………………………………… 42
43

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง ฉ

สารบญั ภาพ (ต่อ) หน้า

ภาพท่ี 51 : ท่ารำที่ 36 “ท่ีทรงการุณย์”…………………………………………………………………………………………… 43

ภาพที่ 52 : ท่ารำท่ี 37 “ผองข้ามาแต่บรรพ์”…………………………………………………………………………………… 44

ภาพท่ี 53 : ทา่ รำท่ี 38 “ผองขา้ มาแตบ่ รรพ์”…………………………………………………………………………………… 44

ภาพที่ 54 : ทา่ รำท่ี 39 “ถวานชีวัน”………………………………………………………………………..……………………….. 45

ภาพท่ี 55 : ท่ารำที่ 40 “รองบาท”……………………………………………………………………………….…………………… 45

ภาพท่ี 56 : ทา่ รำท่ี 41 “จนบรรลัย”………………………………………………………………………….……………………… 46

ภาพท่ี 57 : ท่ารำท่ี 42 “สรุ ศักดิ์ประสิทธ์ -ทรงสบายพระทัย”………………………………………………………… 46

ภาพที่ 58 : ท่ารำท่ี 7 “สรุ ศกั ดป์ิ ระสิทธ์ -ทรงสบายพระทัย”……………………………………..…………………… 47

ภาพท่ี 59 : ทา่ รำท่ี 1 “ร่วมกันร้อง”………………………………………………………………………………………….……… 47

ภาพท่ี 60 : ทา่ รำท่ี 2 “ทำนองลำนำ”……………………………………………………………………………………………..… 48

ภาพท่ี 61 : ทา่ รำท่ี 3 “มาฟ้อนมารำ”………………………………………………………………………………………………. 48

ภาพที่ 62 : ทา่ รำท่ี 4 “ใหร้ นื่ เรงิ ใจ”……………………………………………………………………………………..…………… 49

ภาพท่ี 63 : ทา่ รำที่ 6 “เปล่ียนสบั ”…………….…………………………………………………………………………………… 49

ภาพที่ 64 : ท่ารำที่ 7 “ทว่ งท่ีหนีไลเ่ วยี นไปไดจ้ งั หวะกนั ”………………………………………………………………… 50

ภาพที่ 65 : ทา่ รำที่ 8 “อัปสรฟอนส่ายกรดี กรายออกมาฝา่ ยฝงู เทวา”…………………………………………….. 50

ภาพที่ 66 : ท่ารำที่ 9 “ทำท่ากาง”……………………………………………………………………………………………………. 51

ภาพที่ 67 : ทา่ รำท่ี 10 “กนั้ ”…………………………………………………………………………………………………………… 51

ภาพท่ี 68 : ทา่ รำที่ 11“กัน้ ”……………………………………………………………………………………………………………… 52

ภาพที่ 69 : ทา่ รำท่ี 12 “เข้าทอดสนิทไม่ผดิ ไม่ผนั ”………………………………………………………………………….. 52

ภาพที่ 70 : ท่ารำที่ 13 “ผูกพัน”……………………………………………………………………………………………………….. 53

ภาพท่ี 71 : ท่ารำท่ี 14 “ผกู ผัน”……………………………………………………………………………………………………….. 53

ภาพท่ี 72 : ท่ารำที่ 15 “สขุ เกษม”……………………………………………………………………………………………………. 54

ภาพที่ 73 : ทา่ รำที่ 16 “สุขเกษม”……………………………………………………………………………………………………. 54

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง ช

สารบัญภาพ (ตอ่ ) หน้า
55
ภาพที่ 74 : ทา่ รำท่ี 17 “ปล้ืมเปรม”…………………………………………………………………………………………….……
ภาพท่ี 75 : ทา่ รำที่ 25 “ปลื้มเปรมปรีดา”………………………………………………………………………………………… 55

ภาพที่ 76 : ท่ารำที่ 1 “ทา่ กินนรรำ”……………………………………………………………………………………………….… 56
ภาพที่ 77 : ท่ารำที่ 2 “ท่ากินนรรำ”……………………………………………………………………………..……… 56
ภาพที่ 78 : ท่ารำท่ี 3 “ทา่ โลมบน”……………………………………………………………………………………… 57
ภาพที่ 79 : ทา่ รำที่ 4 “ท่าโลมบน”……………………………………………………………………………………… 57
ภาพท่ี 80 : ทา่ รำที่ 5 “ท่าเชยคาง”……………………………………………………………………………………… 58
ภาพที่ 81 : ทา่ รำที่ 6 “ท่าเชยคาง”……………………………………………………………………………………… 58
ภาพที่ 82 : ท่ารำท่ี 7 “ท่าลูบอกนาง”……………………………………………………………………..…………… 59
ภาพที่ 83 : ท่ารำท่ี 8 “ท่าจบั บน”………………………………………………………….………………..…………… 60
ภาพที่ 84 : ทา่ รำท่ี 9 “ท่าจับบน”……………………………………………………….………………..……………… 60

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 1

คำช้ีแจง
การใช้เอกสารการเรียนสำหรับครู

เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง ระบำมาตรฐาน ชุดระบำเทพบันเทิง กลุ่มสาระวิชานาฏศิลป์ ช้ัน
มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3 ฉบบั น้ี ทางผู้ศกึ ษาได้พัฒนาข้ึนเพือ่ ใชใ้ นการจัดการเรยี นรู้ใหแ้ กน่ ักเรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี 3

กรณที ีค่ รผู สู้ อนประจำวชิ าไม่อยู่ หรอื ไม่สามารถปฏบิ ัตกิ ารสอนไดใ้ นช่ัวโมงนน้ั ๆ และเพ่อื ใหค้ รทู ่ีสอนแทน
มีความมั่นใจในการสอนและใช้นวัตกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ควรปฏิบัติตามขั้นตอนการใช้เอกสาร
ประกอบการเรียนดังนี้

1 ศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนพรุง่ น้ีและทำความเข้าใจเนื้อหาสาระตัง้ แตต่ น้ จนจบเลน่ ก่อน
2 องค์ประกอบของเอกสารใหเ้ ขา้ ใจกอ่ นปฏบิ ัติการสอน
3 อ่านคำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียนและทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ในแต่ละข้อ
เพอื่ ปฏิบตั ิการสอนได้ตามข้ันตอน
4 ครูควรดูแลนักเรียนอย่างใกล้ชิดในขณะที่นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนและทำกิจกรรม
คำถามทบทวนคอยให้คำแนะนำและเป็นท่ปี รึกษา
5 ควรกำกับติดตามการใช้เอกสารเป็นระยะระยะกำชับปลูกฝังคุณธรรมและการตรงต่อเวลาของนกั เรยี น
ในขณะทีท่ ำแบบทดสอบก่อนเรียนหลังเรียน และคำถามทบทวน/ท้ายบทของแตล่ ะเร่อื งเปดิ ดูเฉลยก่อน

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 2

คำชีแ้ จง
การใช้เอกสารการเรียนสำหรับนักเรยี น

เอกสารประกอบการเรยี นเร่ือง ระบำมาตรฐาน ชดุ ระบำเทพบันเทิง กล่มุ สาระการเรยี นรู้นาฏศิลป์ฉบับนี้
จดั ทำขนึ้ เพอื่ เป็นนวัตกรรมสำหรับการจัดการเรยี นรใู้ ห้กับนักเรียนชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 3 เพื่อให้มีความรู้ ความ
เขา้ ใจในเร่ือง การแสดงนาฏศิลปไ์ ทย ดงั นนั้ เพ่ือใหเ้ กดิ ประโยชน์และประสทิ ธิภาพในการจดั การเรียนรู้ ให้นักเรยี น
ปฏบิ ัตติ ามขนั้ ตอนการใช้เอกสารประกอบการเรยี นดังน้ี

1. นักเรยี นศกึ ษาเอกสารประกอบการเรยี นเล่มนี้ และทำความเข้าใจเนื้อหาสาระตง้ั แต่ต้นจนจบทกุ หน้า
2. นักเรียนอ่านคำชี้แจงเอกสารประกอบการเรียนและทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ในแต่ละข้อ และปฏิบัติ
ตามขน้ั ตอนการเรยี นการสอนตามขน้ั ตอนทุกข้อ
3. นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นและทำกจิ กรรมคำถามทบทวน โดยมีครูให้คำแนะนำและเปน็
ท่ปี รึกษา
4. หากมีปัญหาหรือประเด็นสงสัยใหน้ กั เรียนสอบถามครูผสู้ อน
5. นักเรียนต้องมีคุณธรรมเรือ่ งความซื่อสัตย์ และการตรงต่อเวลา ในขณะที่ทำแบบทดสอบก่อนและหลัง
เรยี น และคำถามทบทวน/แบบฝกึ หัดทา้ ยบทเรียนของแตล่ ะเรือ่ ง

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 3

มาตรฐานการเรยี นรู้

มาตรฐานการเรยี นรู้
มาตรฐาน ศ 3.1 : เข้าใจ และแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่า
นาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรสู้ ึก ความคิดอยา่ งอิสระ ชน่ื ชม และประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจำวัน
ตัวช้ีวัด
มาตรฐาน ศ 3.1 ม.3/3 มีทักษะในการใชค้ วามคดิ ในการพัฒนารปู แบบการเเสดง

สาระสำคัญ/แนวคดิ หลัก

ระบำเทพบันเทิง เป็นระบำมาตรฐาน เป็นชุดระบำที่สร้างขึ้นมาแทรกอยู่ในบทละคร เรื่อง อิเหนา ตอน
ลมหอบ เพื่อที่ผู้ศึกษาจะได้เห็นแนวคดิ องค์ประกอบของการแสดง ได้แก่ ประวัติ รูปแบบการแสดง การแต่งกาย
และรูว้ ธิ ีการปฏิบตั ิทา่ รำท่เี ปน็ แบบของนาฏศลิ ป์ไทยจงึ ได้เอามานำเสนอ เพอื่ ใช้เปน็ แนวทางในการศึกษา และการ
ปฏบิ ตั ิทา่ รำไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งและสวยงาม

สาระการเรียนรู้

สาระการเรียนรู้สำคัญของเอกสารประกอบการเรียน เรื่องระบำเทพบนั เทงิ
1. ประวัตคิ วามเปน็ มา
2. องคป์ ระกอบการแสดง

2.1 ผแู้ สดง
2.2 เพลงและดนตรี
2.3 เคร่อื งแต่งกาย
2.4 อปุ กรณ์ประกอบการแสดง
2.5 นาฏยศพั ทใ์ นการแสดงระบำเทพบนั เทิง
3. ทา่ รำระบำเทพบนั เทิง
4. โอกาสทีใ่ ชแ้ สดง

จุดประสงค์การเรยี นรู้

เมอื่ ศึกษานวัตกรรมฉบับนจ้ี ะมคี วามรู้ ดังนี้
1. เพอ่ื ใหน้ กั เรยี นมีความรูค้ วามเข้าใจประวัติท่ีมาของการแสดงระบำเทพบันเทิง
2. เพื่อให้นกั เรยี นเข้าใจความหมายของระบำเทพบนั เทงิ
3. เพื่อใหน้ กั เรยี นมีความรคู้ วามเขา้ ใจองคป์ ระกอบในการแสดงระบำเทพบันเทิงและสื่อสารได้
4. เพื่อใหน้ กั เรียนสามารถปฏิบตั ิท่ารำการแสดงระบำเทพบันเทิงได้
5. เพื่อใหน้ ักเรยี นมีเจคติทด่ี ีในการเรยี นรู้เรือ่ งของระบำเทพบันเทงิ

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 4

คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคข์ องผเู้ รยี น

1. รักชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์
2. ซอื่ สัตย์สจุ รติ
3. มวี ินยั
4. ใฝเ่ รียนรู้
5. อยู่อยา่ งพอเพยี ง
6. มงุ่ มั่นในการทำงาน
7. รกั ความเปน็ ไทย
8. มจี ติ สาธารณะ

สมรรถนะของผเู้ รยี น

1. ความสามารถในการส่อื สาร (ฟัง พูด อ่าน เขียน)
2. ความสามารถในการคิด
3. ความสามารถในการแก้ปัญหา
4. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวติ
5. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

กิจกรรมการเรียนการสอน

1. วธิ สี อน

การใช้วิธกี ารสอนมกี ารจัดกิจกรรมการเรยี นการสอนโดยใชว้ ิธที ี่หลากหลาย มีการจดั การสอนแบบอธิบาย

อภปิ ราย สาธติ การฝกึ ปฏบิ ัติจรงิ และกระบวนการทำงานกลมุ่

2. กิจกรรมการจัดการเรยี นรู้ จำนวน 5 ช่วั โมง

ชั่วโมงที่ 1

1. สนทนาละลายพฤติกรรม

2. ทำแบบทดสอบก่อนเรียนเร่อื งระบำเทพบันเทิง หน้า9

3. ศกึ ษาสาระเอกสารประกอบการเรยี น หน้าท1ี่ 4 เรื่องประวัตคิ วามเปน็ มาของระบำเทพบันเทงิ

และองคป์ ระกอบของระบำเทพบนั เทิง

4. ร่วมกันสรปุ สาระการเรียนรู้

5. ทำแบบฝึกหัดที่ 1 ประวัติความเปน็ มาของระบำเทพบนั เทงิ หนา้ 61

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 5

ชวั่ โมงที่ 2
1. ทบทวนความรูเ้ ดมิ โดยการตง้ั คำถามและใหน้ กั เรยี นตอบ
2. ศกึ ษาสาระเอกสารประกอบการเรียน หน้า15 องคป์ ระกอบระบำเทพบนั เทงิ อ่านทำความ

เข้าใจ
3. เปดิ เพลงระบำเทพบันเทงิ ฟงั เพลงและฝึกร้องตาม
4. แบง่ กลมุ่ ๆ ละ 4 คน ฝึกรอ้ งเพลงคาราโอเกะเพลงระบำเทพบันเทิง
5. นำเสนอการรอ้ งเพลงเทพบนั เทิงของแตล่ ะกลมุ่
6.ทำแบบฝกึ หัดที่ 2 เพลงและดนตรีระบำเทพบนั เทงิ หนา้ 62

ชวั่ โมงท่ี 3
1.ทบทวนเนือ้ หาและบทเพลงระบำเทพบนั เทิงจากชั่วโมงที่แลว้
2. ศึกษาสาระเอกสารประกอบการเรยี น หนา้ 25-46 ทา่ รำระบำเทพบันเทิง อ่านทำความเข้าใจ
3.แยกพระ-นาง ครูสาธิตท่ารำตั้งแต่ท่าออกและเพลงแขกเชิญเจ้าโดยสาธิตที่ละวรรคและให้

นกั เรยี นปฏบิ ตั ิตามพร้อมร้องเพลงประกอบ
4.ปฏิบตั ิท่ารำพร้อมครูโดยเปิดเพลงระบำเทพบันเทิง
5.แบ่งกลุ่มออกเป็น 2 กลุ่ม จากนั้นให้แต่ละกลุ่มแยกย้ายกันซ้อมโดยครูค่อยสังเกตและให้

คำแนะนำนักเรียน
6.ครใู หน้ ักเรยี นฝึกซอ้ ม และต่อท่ารำทำนองเพลงยะวาเร็วในคาบหน้า

ช่ัวโมงท่ี 4
1.ทบทวนท่ารำจากช่วั โมงทแี่ ลว้ 1 รอบ
2. ศึกษาสาระเอกสารประกอบการเรยี น หน้า47-60 ท่าระระบำเทพบันเทิง อ่านทำความเขา้ ใจ

3.แยกพระ-นาง ครูสาธิตท่ารำเพลงยะลวาเร็วโดยสาธิตที่ละวรรคและให้นักเรียนปฏิบัติตาม
พร้อมร้องเพลงประกอบ

4.ปฏิบตั ิทา่ รำพรอ้ มครโู ดยเปิดเพลงระบำเทพบันเทงิ
5.แบ่งกลุ่มออกเป็น 2 กลุ่ม จากนั้นให้แต่ละกลุ่มแยกย้ายกันซ้อมโดยครูค่อยสังเกตและให้
คำแนะนำนักเรียน
6.ครใู หน้ ักเรยี นฝึกซ้อม และสอบปฏิบัตใิ นคาบตอ่ ไป

เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 6

ชวั่ โมงที่ 5

1.ทบทวนท่ารำระบำเทพบันเทิง 1 รอบ

2. ครูอธิบายเกณฑก์ ารใหค้ ะแนน

3. หมุนวงล้อจดั ลำดบั การสอบ

4. กลมุ่ แรกเร่มิ สอบโดยใหก้ ลุม่ ที่เหลือนง่ั ดเู พ่ือนสอบและรว่ มแสดงความคิดเหน็ ในการสอบคร้งั น้ี

5.แนะนำสิ่งในสิ่งที่นักเรีนนผิดพลาดและให้นักเรียนทำส่วนที่ผิดพลาดนั้นไปปรับปรุงแก้ไขให้
ถูกตอ้ ง

6.ทำแบบทดสอบหลงั เรียนเร่อื งระบำเทพบันเทิง หนา้ 64

ส่ือการจดั การเรียนรู้

1. แบบทดสอบก่อนเรยี นและหลังเรยี น เรือ่ งระบำเทพบันเทิง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 3
2. เอกสารประกอบการเรยี น สาระนาฏศลิ ป์ เรื่องระบำเทพบันเทิง ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 3
3. สมดุ จดบนั ทกึ
4. คำถามทบทวน / แบบฝึกหัดท้ายบท
5. เพลงระบำเทพบันเทิง

การวัดผลและประเมนิ ผล
1. วิธีการวดั ผล
1.1 ตรวจงานแบบฝึกหัดทา้ ยบท
1.2 ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
1.3 ประเมินการปฏิบตั ิทา่ รำระบำเทพบนั เทงิ
1.4 สังเกตพฤตกิ รรมคุณลักษณะอันพึงประสงค์
1.5 สงั เกตพฤตกิ รรมสมรรถนะที่สำคัญของผ้เู รียน
2. เครอื่ งมอื วัดผล
2.1 คำถามทบทวน/แบบฝึกหัด
2.2 แบบทดสอบกอ่ นเรยี นและหลังเรียน
2.3 แบบประเมินการปฏบิ ัติทา่ รำระบำเทพบนั เทิง
2.4 แบบสงั เกตพฤติกรรมคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
2.5 แบบสงั เกตพฤติกรรมสมรรถนะทีส่ ำคัญของผ้เู รียน

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 7

3. เกณฑก์ ารประเมิน
3.1 แบบฝกึ หดั คะแนนอยา่ งน้อยร้อยละ 60 คะแนน
3.2 แบบทดสอบ คะแนนอย่างนอ้ ยรอ้ ยละ 60 คะแนน
3.3 การปฏิบัติท่ารำระบำเทพบันเทงิ รวมคะแนนเฉลย่ี อย่างน้อยร้อยละ 60
3.4 สังเกตพฤตกิ รรมคุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ มีคณุ ภาพเฉล่ยี ไม่ตำ่ กวา่ ระดับ 1
3.5 สงั เกตพฤติกรรมสมรรถนะท่ีสำคัญของผเู้ รียน มคี ณุ ภาพเฉล่ียไม่ต่ำกว่าระดับ 1

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 8

กระดาษคำตอบ

โรงเรียน......................................................................ปีการศึกษา...........................
ช่ือ..........................................................................ชัน้ ...................เลขที่................
กลุ่มสาระการเรยี นรู้.....................วนั ท.่ี .............เดอื น...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมินผล
เต็ม
ได้

เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 9

แบบทดสอบก่อนเรียน

กลมุ่ สาระการเรยี นรูศ้ ิลปะ สาระนาฏศิลป์ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3

เรือ่ ง ระบำมาตรฐาน ชุด ระบำเทพบนั เทิง เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คำช้แี จง : ให้นักเรียนเลอื กคำตอบท่ถี ูกท่สี ุดแลว้ ทำเครื่องหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1.ข้อใดกล่าวถงึ ประวตั ขิ องระบำเทพบนั เทิงไดถ้ กู ตอ้ งท่ีสุด
ก.ระบำทปี่ ระกอบการแสดงละครในเรื่องอเิ หนา ตอนลมหอบ กล่าวถึงองคป์ ะตาระกาหลา
ข.สมเดจ็ เจา้ ฟ้ากรมพระยานริศรานุวตั ติวงศ์ได้ทรงนพิ นธ์บทรอ้ งข้ีประกอบการแสดงในบทละครดึกดำ

บรรพ์
ค.เปน็ การแสดงที่อยู่ในตอนท้ายเรอ่ื งเกยี รติศกั ดิ์ไทย (กรมศิลปากรได้ประพนั ธเ์ ป็นบทละครสรา้ งจาก

เหตุการณท์ างประวัติศาสตร์ สมยั สมเดจ็ พระรามาธิบดีที่ ๒ ครองกรุงศรอี ยธุ ยา)
ง.เป็นระบำของเหล่าเทวดา - นางฟา้ อกี ชดุ หนึง่ สำหรับแสดงประกอบการแสดงโขน เรอื่ งรามเกียรติ์

2..วงดนตรที ี่ใช้ประกอบการแสดงระบำเทพบันเทิงคือวงอะไร
ก.วงมโหรี
ข.วงปพี่ าทย์
ค.วงเครอ่ื งสาย
ง.วงดึกดำบรรพ์

3.ผูค้ ดิ ประดษิ ฐ์ทำนองเพลงประกอบการรำระบำเทพบันเทิงคอื ใคร?
ก.พระเจนดรุ ยิ างค์
ข.หลวงประดิษฐไ์ พเราะ
ค.นายมนตรี ตราโมท
ง.หลวงวจิ ติ รวาทการ

4.ขอ้ ใดคือบทรอ้ งของระบำเทพบันเทิง
ก.ขอฟอ้ นกรายรำรา่ ยถวายกร บำเรอปน่ิ อมรปะตาระกาหลา
ข.ขยับยา่ งนวยนาดเขา้ มา ใกล้ฝูงนางฟ้ายพุ าพาน
ค.สองเทา้ เทยี มนพมาศ เพยี งฉลชุ าดทารง

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 10

ง. เทพบตุ รผุดพรรณโฉมยง งามทรงอาภรณ์ไม่มีหมอง

5.เครื่องแต่งกายยืนเครือ่ งพระ-นางข้อใดจบั ค่ไู ม่ถกู ต้อง
ก.กรองศอ-นวมนาง
ข.ทับทรวง-จีน้ าง
ค.ผา้ นุ่ง-พระภษู า
ง.ฉลองพระองค-์ รดั พัสตร์

6.ขอ้ ใดไมใ่ ชล่ ักษณะทเี่ หมาะสมของผูแ้ สดงระบำเทพบนั เทิง
ก.ตอ้ งมีบุคลิกภาพดหี ลังตรง มเี อวมีองค์ อวัยวะสมส่วน ครบถ้วนสมบรู ณ์
ข.แสดงจะต้องมีรูปร่างท่ีสมส่วนเทา่ กนั และเหมาะสมกบั การสวมใสเ่ ครื่องแต่งกาย
ค.ตอ้ งมีบุคลกิ ภาพดหี ลงั ตรง มเี อวมีองค์ อวัยวะสมส่วน ครบถ้วนสมบูรณ์ มีโรคประจำตัว
ง.มีคุณธรรม จริยธรรม มคี วามขยนั หมั่นเพยี รในการฝกึ ซ้อม ตรงตอ่ เวลา มมี ารยาททางสงั คมเป็นอย่างดี

7.ผูป้ ระดิษฐท์ ่ารำระบำเทพบันเทงิ คือใค
ก.พระราชชายา เจ้าดารารัศมี
ข.นางเฉลย ศุขะวณิช
ค.เจา้ จอมมารดาวาด
ง.นางลมุล ยมะคปุ ต์

8.ภาพใดคือท่ารำ “ถวายดวงตา”
ก.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 11

ข.

ค.

ง.

9.ขอ้ ใดอธิบายทา่ รำจากภาพได้ถกู ต้อง

ก.ตวั และเทา้ ซ้ายปฏบิ ัติเชน่ เดมิ กระดกเท้าขวา มือซา้ ยจีบส่งหลงั แขนตงึ มือขวาลากจีบขนึ้ แบมือหงาย
แขนงอ เอียงซ้าย

ข.เทา้ ขวาก้าวหน้า ปดิ ส้นเท้าซา้ ย พนมมอื ระดับอก ศีรษะตรง
ค.หนั หน้าตรง ประเทา้ ซ้าย มือซา้ ยตั้งวงระดบั ปาก มอื ขวาจบี คว่ำระดบั ปาก ศรี ษะเอียงซ้าย
ง. หันหนา้ ตรง หม่ เข่าลงนง่ั ต้ังเข่าซ้าย มือซา้ ยจบี สง่ หลัง มือขวาปลอ่ ยจบี มอื แทงลงแล้วพลิกปล่อยต้ังวง
บนระดบั แง่ศรี ษะ เอียงขวา

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 12

10..ข้อใด นำชดุ การแสดงระบำเทพบนั เทิงไปใช้ไม่ถกู ต้อง
ก.นางสาวภสั พร รำระบำเทพบนั เทงิ ในงานศพญาติ
ข.นางสาวชไมภรพร รำระบำเทพบันเทิงในงานแต่งงานพช่ี าย
ค.นางสาวจุรีพร รำระบำเทพบันเทงิ ในงานเทดิ พระเกียรติ
ง.นางสาวประภาภร รำระบำเทพบนั เทิงในงานแกบ้ น

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 13

ระบำเทพบนั เทิง

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 14

ระบำเทพบันเทงิ

ระบำเทพบันเทิง จะนำเสนอรายละเอียดองค์ประกอบการแสดงเพลงระบำเทพบันเทิง เพื่อสร้างความ
เข้าใจสร้างจิตสำนึกรักวัฒนธรรมไทย เพื่อให้เข้าใจรูปแบบการแสดงและสามารถปฏิบัติท่ารำได้ถูกต้อง
สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียน ประกอบด้วยประวัติความเป็นมาของระบำ เทพบันเทิง
องคป์ ระกอบของการแสดงระบำเทพบนั เทิง ท่ารำเพลงระบำเทพบันเทิง และโอกาสที่ใช้แสดง ดงั น้ี

ความหมายของระบำ

ระบำ (ราชบณั ฑิตยสถาน,2554) ได้ให้ความหมายไว้ว่า ระบำ หมายถึง ศิลปะการร่ายรำ เป็นการแสดงที่
ใช้ท่าฟ้อนรำ ไมเ่ ป็นเรอ่ื งราว มุง่ ความสวยงามหรือความบันเทิง จะแสดงคนเดยี วหรือหลายคนกไ็ ด้

สุรพล วิรุฬรักษ์ ได้ให้ความหมายว่า ระบำ หมายถึง การแสดงนากศิลป์ตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ด้วย
วัตถุประสงค์ใดวัตถุประสงค์หนงึ่ มกี ารดำเนินกระบวนการฟอ้ นรำตั้งแต่ต้นจนจบในเวลาอนั ส้ัน

เทพ (ราชบัณฑิตยสถาน,2555) ได้ใหค้ วามหมายไวว้ ่า เทพ หมายถึง ผู้ท่ีมีชีวิตอยา่ งเปน็ สขุ อยใู่ นสวรรค์
บันเทงิ (ราชบัณฑติ ยสถาน,2555) ได้ใหค้ วามหมายไวว้ ่า บันเทงิ หมายถงึ เบกิ บาน, รืน่ เรงิ , สนกุ สนาน.
ดังนนั้ ระบำเทพบันเทิง หมายถึง ศิลปะแห่งการรา่ ยรำที่มีผ้แู สดงตั้งแต่2คนขึน้ ไป เปน็ ระบำเทพบุตร และ
นางฟ้าที่รา่ ยรำอยา่ งมคี วามร่ืนเริงบนสรวงสรรค์ ท่าฟ้อนรำท่ีใชแ้ สดงจะไมเ่ ลน่ เป็นเร่ืองราว มุ่งเน้นความสวยงาม
และพรอ้ มเพรียง

ประวัตทิ ม่ี าของระบำเทพบันเทิง

ภาพท่ี 1 ระบำเทพบนั เทิง
ท่มี า :เกษราภรณ์ ปน่ิ หอม,2562

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 15

ระบำเทพบันเทิง เป็นระบำที่นายมนตรี ตราโมท ศิลปินแห่งชาติ และผู้เชี่ยวชาญดุริยางคศิลป์ไทย กรม
ศิลปากร ประพันธ์บทร้อง และบรรจุทำนองเพลง ประกอบการแสดงละครในเรื่องอิเหนา ตอนลมหอบ กล่าวถึง
องค์ปะตาระกาหลา ผู้ซึ่งเป็นบรมราชอัยการของอิเหนา และบุษบา เมื่อสิ้นพระชนม์แลว้ ไ้ด้เสด็จไปอุบัติเป็นเทพ
ราชาสถิตย์อยู่ ณ วิมาณเมฆ บนสวรรค์ มีเทพบุตร และเทพอัปสรฟ้อนรำนี้ต่อมาเรียกว่า ระบำเทพบันเทิง กรม
ศิลปากรจัดการแสดงให้ประชาชน ณ โรงละครศิลปากร เมื่อปี พ.ศ.2499 ผู้ประดิษฐ์ท่ารำ คือนางลมุล ยมะคุปต์
ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลปกรมศิลปากร นางมัลลี คงประภัศร์ และนางศุภลักษณ์ ภัทร
นาวิก (หม่อมครตู ่วน) (กมลวรรณ จีรภิญญาภา,2554)

องคป์ ระกอบของการแสดง

องค์ประกอบของการแสดงต่อไปนี้เป็นรายละเอียดของส่วนต่างๆที่เข้ามาบูรณาการสร้างสรรค์ให้การ
แสดงระบำเทพบันเทิงมีความงดงาม ซึง่ ไดแ้ ก่ ผูแ้ สดง เพลงและดนตรี เครอ่ื งแต่งกาย และทา่ รำ ดังน้ี

1.ผแู้ สดง

ภาพท่ี 2 ผู้แสดง
ที่มา : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ผูแ้ สดง หมายถงึ ผูท้ ่สี วมบทบาทเปน็ ตวั ละครเพื่อถา่ ยทอดเรอ่ื งราว ความรสู้ กึ นึกคิดที่อยู่ในบทละครมาสู่
ผชู้ ม (มนัญชยา เพชรจู ี,2559) การเลือกผ้แู สดงในการแสดงระบำเทพบนั เทิงจะต้องเลือกผแู้ สดง โดยจะให้
รายละเอียดในการคัดเลอื ก ดังนี้

1. ผู้แสดงจะต้องมีรูปรา่ งทสี่ มสว่ นเทา่ กันและเหมาะสมกับการสวมใส่เครื่องแต่งกาย
2. ผู้แสดงจะต้องมใี บหนา้ รูปไข่ หรอื หากใบหนา้ กลมลักษณะอ่นื ๆ บนใบหนา้ ต้องดูสมสว่ น มอื อ่อน

แขนอ่อน รูปร่างไม่สงู ใหญน่ ัก ทา่ ทางดูแชม่ ช้อยนมุ่ นวล
3.. ตอ้ งมบี คุ ลิกภาพดหี ลังตรง มเี อวมีองค์ อวัยวะสมสว่ น ครบถ้วนสมบูรณ์

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 16

4. มีคณุ ธรรม จริยธรรม มีความขยันหม่ันเพียรในการฝึกซ้อม ตรงต่อเวลา มีมารยาททางสังคมเป็นอย่าง
ดี

2.เพลงและดนตรี
เพลงที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดงระบำเทพบันเทิงจะอธิบายเป็น 2 ส่วน คือ เพลงแขกเชิญเจ้า และ
เพลงยะวาเร็ว ดงั นี้

2.1 เพลง หมายถึง ถ้อยคำที่นักประพันธ์เรียงรอ้ ยหรือเรียบเรียงขึ้น ซึ่งประกอบด้วย เนื้อร้อง ทำนอง
จงั หวะ ทำใหเ้ กดิ ความไพเราะสร้างความเพลิดเพลินใหแ้ กผ่ ู้ฟัง มคี ุณคา่ ด้านวรรณศิลป์ท้ังด้านการเลือกสรรคำที่ใช้
ในการแตง่ การเรียบเรยี งประโยค และการใช้โวหาร เพลงน้นั อาจให้ข้อคิดแกผ่ ู้ฟังในการดำเนนิ ชวี ติ ด้วยสำเนียงขับ
ร้อง ทำนองดนตรี กระบวนวิธีรำระบำ โดยเพลงสร้างสรรค์จากเครื่องดนตรีหรือการขับร้อง ในที่นี้เพลงใช้
ประกอบการแสดงระบำเทพบนั เทิง มี 2 ประเภท ดงั นี้

2.1.1 เพลงแขกเชิญเจ้า เพลงแขกเชิญเจ้า เป็นเพลงไทยสำเนียงแขกที่จ่าแผ่นผยองยิ่ง(โคม) ครู
สักวามีชื่อในช่วงสมัยรัชกาลท่ี5 เป็นผู้แต่งทำนองทางร้อง เพื่อใช้เป็นเพลงอำลา พระยาประสานดุริยศัพท์(แปลก
ประสานศัพท)์ ได้นำมาแตง่ เปน็ ทำนองดนตรี จนเป็นที่รจู้ กั อยา่ งแพร่หลาย

2.1.2 เพลงยะวาเร็ว (หรือเพลงชวา) มาจากชุดเพลงยะวาใหม่ (หรือชวา หรือบูเซ็นช็อก) ซึ่งเป็น
เพลงที่หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง พ.ศ. ๒๔๒๔ - พ.ศ. ๒๔๙๗) แต่งขึ้นโดยดัดแปลงทำนองมาจาก
เพลงของชวา (วิพล นาคพันธ์,2553)

บทรอ้ งระบำเทพบันเทิง
- ปพ่ี าทย์ทำเพลงสว่ นนำของเพลงแขกเชญิ เจา้ -

- รอ้ งเพลงแขกเชิญเจา้ -
เหลา่ ขา้ พระบาท ขอวโรกาสเทวฤทธ์ิอดิศร

ขอฟ้อนกราย รำร่ายถวายกร
บำเรอป่ินอมร ปะตาระกาหลา

ผทู้ รงพระคุณ ยิ่งบุญบารมี
เพือ่ เทวบดี สุขสมรมยา
เถลิงเทพสิมา พมิ านสำราญฤทยั
สรุ ศักด์ปิ ระสิทธ์ิ สรุ ฤทธ์ิกำจาย
ทรงสราญพระกาย ทรงสบายพระทยั
ถวายอินทรีย์ ตา่ งมาลีบชู า
ถวายดวงตา ตา่ งประทีปจำรัสไข

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 17

ถ้อยคำอำไพ ตา่ งธูปหอมจุณจันทน์
ถวายดวงจติ อญั ชลิตวรคณุ

ที่ทรงการุณย์ ผองข้ามาแต่บรรพ์
ถวายชวี นั รองบาทจนบรรลัย
ร่วมกนั ร้องทำนองลำนำ มาฟอ้ นมารำใหร้ น่ื เริงใจ (ซำ้ )
ให้พร้อมให้เพรยี งเรยี งระดบั เปล่ียนสับท่วงทหี นีไล่

เวยี นไป ไดจ้ งั หวะกัน
อัปสรฟ้อนส่าย กรดี กรายออกมา
ฝา่ ยฝูงเทวา ทำท่ากางกนั้ (ซ้ำ)

เขา้ ทอดสนิท ไม่บดิ ไม่ผนั (ซ้ำ)
ผกู พนั สดุ เกษม ปลม้ื เปรมปรีดา

- สรอ้ ย -
- ปพี าทยท์ ำเพลงยะวาเรว็ -
2.2 ดนตรี หมายถึง อุปกรณ์ที่ใช้บรรเลงและทำให้เกิดเสียง เพื่อประกอบกันให้เป็นทำนองเพลง
เครื่องดนตรีใช้ประกอบการแสดงระบำเทพบันเทิง คือ วงปี่พาทย์เคร่ืองห้า ประกอบด้วย ปี่ใน ระนาดเอก ฆ้อง
วงใหญ่ กลองทดั ตะโพนและฉิง่

ภาพที่ 3 วงปพ่ี าทยเ์ ครอื่ งห้า
(ท่มี า :,ณิชกานต์ ผลจนั ทร์2562)

เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 18

3.เครือ่ งแตง่ กาย
การแต่งกาย หมายถึง การตกแต่งร่างกายด้วยเสื้อผ้า และเครื่องประดับทุกอย่างตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า
(ศลิ ปะการแต่งกาย,2560) ได้แก่ เส้ือ กางเกง เครือ่ งประดับศรี ษะ ตา่ งหู กำไล สร้อยคอ ฯลฯ
การแต่งกายการแสดงชุดระบำทพบันเทงิ จะแบง่ แตง่ กายยนื เคร่ืองพระนาง มอี งคป์ ระกอบดังนี้

3.1 การแตง่ กายยืนเคร่ืองพระ ประกอบด้วย กำไลเท้า สนบั เพลา ฉลององค์ พระภูษาหรอื ภษู า เข็มขัด
หรือปั้นเหน่ง สังวาล ตรงคอ ทับทรวง อินธนู ดาบทิศ ห้อยหน้า ห้อยข้าง แหวนรอบ ปะวะหล่ำ ทองกร ธำมรงค์
ชฎา ดอกไมท้ ดั อุบะหรอื พวงดอกไม้

ภาพที่ 4 เครื่องแตง่ กายตัวพระ
ท่ีมาของภาพ : http://wimonsirimama.blogspot.com/2016/01/1.html

3.2 การแตง่ กายยืนเครื่องตวั นาง ประกอบด้วย กำไลข้อเท้า เสื้อในนาง ภานุภษู าหรอื พระภูษา เขม็ ขัด
ปัน้ เหนง่ สะอ้งิ หรือสรอ้ ยตัว ผา้ หม่ นาง นวลนางหรือกรองคอ จน้ี าง แหวนรอบ ปะวะหล่ำ กำไลตะขาบ กำไลสวม
หรอื ทองกร ธำมรงค์ มงกฎุ จอนหูหรือกรรเจียกจร ดอกไม้ทัดอบุ ะหรือพวงดอกไม้

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 19

ภาพที่ 5 เคร่ืองแต่งกายตัวนาง
ที่มา : http://wimonsirimama.blogspot.com/2016/01/1.html

4.ทา่ ยากของระบำเทพบันเทิง

ทา่ ยากของระบำเทพบันเทิง หมายถงึ ท่ารำทีใ่ ช้สอื่ สารประกอบการแสดง ที่ผู้เรียนควรฝึกปฏบิ ตั ิให้
ถูกต้องก่อน นาฏยศัพทอ์ ื่น ๆ นั้นเขา้ ใจวา่ พ้ืนฐานดังกลา่ วของนักเรียนระดบั ชน้ั นนี้ า่ จะพอสอื่ สารเขา้ ใจ ดงั นนั้ ทา่
ยากท่คี วรฝกึ ประกอบด้วย ท่าโลมบน ทา่ เชยคาง และทา่ จับบน ดังนี้

4.1 ท่าโลมบบน
ท่าโลมบน หมายถงึ ทา่ รำที่ผูแ้ สดงตวั พระและตัวนาง จับกันลักษณะการโลมบน โดย ตัวพระยืน

ซอ้ นหลงั ตัวนางแบบเหลื่อมครึ่งตวั จากนน้ั ปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนคือ
4.1.1 ตวั พระ : ก้าวหน้าเทา้ ซ้าย กรดี จบี ที่ไหล่นาง เอียงซา้ ย
ตวั นาง : กา้ วหน้าเท้าซา้ ย มอื ทั้ง 2 จบี ทหี่ วั ไหล่ เอียงซ้าย
4.1.2 ตัวพระ : กา้ วหน้าเท้าซ้าย กลายมือจีบออกเปน็ ต้ังวงกลาง เอียงซา้ ย

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 20

ตัวนาง : ก้าวหนา้ เท้าซ้าย ปัดมอื ตวั พระออกเปน็ ตง้ั วง เอยี งซ้าย

4.1.1 4.1.2
ภาพท่ี 6 ท่าโลมบน

ทีม่ า : ปวรศิ า อนิ ทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

4.2 ท่าเชยคา
ท่าโลมบน หมายถงึ ท่ารำท่ีผู้แสดงตวั พระและตวั นาง จบั กันลักษณะการโลมบน โดย ตวั พระยนื

ซอ้ นหลงั ตัวนางแบบเหล่ือมคร่ึงตัว จากนน้ั ปฏบิ ตั ิตามข้ันตอนคือ
4.2.1 ตัวพระ : กา้ วหน้าเท้าซา้ ย กรีดจีบมอื ซา้ ยเชยคาง มือขวาแตะเอวนาง เอยี งซา้ ย

มอื ซา้ ยจีบใต้คาง ปัดมือพระออก มือขวาเท้าเอว เอียงซา้ ย
ตวั นาง : กา้ วหนา้ เท้าซ้าย มือซ้าย จบี ใต้คาง มอื ขวาเท้าเอว เอียงซา้ ย

4.2.2 ตัวพระ : ก้าวหนา้ เทา้ ซ้าย กลายมือจีบออกเป็นตัง้ วง มือขวาแตะเอวนาง เอียงขวา
ตวั นาง : กา้ วหน้าเท้าซ้าย ปดั มือตัวพระออกเปน็ ตง้ั วง มอื ขวาเทา้ เอว เอียงขวา

4.2.1 4.2.2
ภาพท่ี 7 ท่าเชยคาง

ท่มี า : ปวริศา อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 21

4.3 ท่าจบั บน
ทา่ จบั บน หมายถงึ ทา่ รำทผ่ี ู้แสดงตัวพระและตวั นาง จับกันลักษณะการโลมบน โดย ตัวพระยนื

ซอ้ นหลงั ตวั นางแบบเหลื่อมครง่ึ ตัว จากนัน้ ปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนคือ
4.3.1 ตวั พระ : ประเทา้ ซ้าย มือท้งั สองข้างจีบคว่ำระดบั หนา้ อก

เอียงซา้ ย
ตวั นาง : ประเทา้ ซ้าย มอื ทัง้ สองข้างจีบควำ่ ระดับหน้าอก

เอยี งซา้ ย
4.3.2 ตัวพระ : จับมือซ้ายนางทต่ี ้ังวง กรีดมอื ออก มือขวาแตะเอว เอยี งซา้ ย
ตวั นาง : มือซา้ ยตั้งวง มือขวาเท้าเอว เอียงซ้าย

4.3.1 4.3.2
ภาพที่ 8 ทา่ จับบน

ที่มา : ปวริศา อินทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 22

5.ทา่ รำระบำเทพบันเทงิ

ท่ารำ หมายถึง กระบวนการร่ายรำร่าย พฤติกรรมทางนาฏศัพท์มาใช้นาฏศิลป์อย่างสมบูรณ์แสดง
อารมณร์ กั แสดงนาฏศิลปไ์ ทย รายละเอยี ดของท่ารำมีปรากฏในเน้ือหาตอ่ ไป

ท่ารำเพลงระบำเทพบันเทิง ผศู้ ึกษาตอ้ งการจะนำเสนอรายละเอียดเกยี่ วกบั การอธบิ ายกระบวนการท่ารำ
ทใ่ี ช้ในระบำเทพบันเทิง มีลักษณะการอธบิ ายโดยมกี ารบอกชือ่ ท่ารำ การปฏบิ ัตทิ า่ รำและภาพประกอบ ดังต่อไปน้ี

ดนตรีบรรเลง

ทา่ ท่ี 1 ท่าออก
พระ - หันตัวด้านขวา 45 องศา เท้าซ้ายก้าวหน้า เปิดส้นเท้าขวา มือซ้ายจีบหงายชายพก มือขวาตั้งบน
ปลายนิ้วอยรู่ ะดับแง่ศีรษะ ศรี ษะเอยี งซ้าย
นาง - หันตัวด้านขวา 45 องศา เท้าซ้ายก้าวหน้า เปิดส้นเท้าขวา มือซ้ายจีบหงายชายพก มือขวาตั้งบน
ปลายนิ้วอย่รู ะดับหางค้วิ ศีรษะเอียงซ้าย

ภาพท่ี 9 ทา่ ออก
ทีม่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าท่ี 2 ทา่ ออก
พระ - ยืดยบุ หันหน้าตรงซอยเท้า มอื ซ้ายลากจบี มือแทงลงแลว้ พลิกต้ังงวงบนระดับแง่ศีรษะ มือขวาลาก
วงมาจบี คว่ำแล้วพลิกจีบหงายระดับชายพก (ทา่ สอดสรอ้ ย) เอียงศรี ษะทางจบี ปฏิบัติมือสลับขวา – ซ้าย (ท่าสอด
สร้อย) จนหมดจังหวะ

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 23

นาง - ยดื ยุบ หนั หนา้ ตรงซอยเท้า มอื ซา้ ยลากจีบมอื แทงลงแลว้ พลิกตัง้ งวงบนระดบั หางควิ้ มอื ขวาลากวง
มาจีบคว่ำแล้วพลิกจีบหงายระดับชายพก (ท่าสอดสร้อย) เอียงศีรษะ ทางจีบ ปฏิบัติมือสลับขวา – ซ้าย (ท่าสอด
สรอ้ ย) จนหมดจังหวะ

ภาพท่ี 10 ทา่ ออก
ที่มา : ปวริศา อินทร์เก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าท่ี 3 ท่าออก
พระ-หนั หน้าตรง ประเท้าซา้ ย มอื ซา้ ยตง้ั วงระดบั ปาก มอื ขวาจบี ควำ่ ระดบั ปาก ศรี ษะเอยี งซ้าย
นาง-หนั หน้าตรง ประเท้าซ้าย มอื ซ้ายตัง้ วงระดบั ปาก มอื ขวาจบี คว่ำระดบั ปาก ศรี ษะเอียงซา้ ย

ภาพท่ี 11 ท่าออก
ที่มา : ปวริศา อินทรเ์ ก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 24

ท่าทา่ ที่ 4 ออก
พระ – หันหนา้ ตรง หม่ เข่าลงน่งั ตั้งเขา่ ซา้ ย มือซ้ายจบี สง่ หลงั มอื ขวาปล่อยจบี มอื แทงลงแล้วพลิกปล่อย
ตง้ั วงบนระดบั แง่ศรี ษะ เอยี งขวา
นาง – หนั หน้าตรง หม่ เข่าลงน่ังตง้ั เข่าวา้ ย มือซา้ ยจบี สง่ หลัง มือขวาปลอ่ ยจบี มอื แทงลงแลว้ พลกิ ปลอ่ ย
ตั้งวงบนระดับหางค้ิว เอยี งขวา

ภาพที่ 12 ท่าออก
ท่มี า : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ท่ี 5 ทา่ ออก
พระ – หนั หน้าตรง น่ังคุกเขา่ มอื ท้งั สองจีบควำ่ ระดบั สะเอวม้วนจีบปลอ่ ยมอื แทงลงแล้วพลิกตงั้ ฝ่ามือบน
หนา้ ขา โดยมือซา้ ยตัง้ บนหน้าขาซา้ ยเหนอื เข่าเลก็ น้อย มือขวาต้งั บนหนา้ ขาขวา ศีรษะเอียงขวา
นาง – หันหน้าตรง น่ังคกุ เข่า มอื ทงั้ สองจีบควำ่ ระดับเอวดา้ นขวามว้ นจีบมอื แทงลงแลว้ พลิกตง้ั ฝา่ มือบน
หนา้ ขา โดยมือท้ังสองต้ังบนหน้าขาขวา ศรี ษะเอยี งขวา

ภาพที่ 13 ทา่ ออก
ทม่ี า : ปวรศิ า อินทรเ์ กื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 25

ทา่ รำเพลงแขกเชญิ เจา้

ท่าที่ 1 เหล่าขา้ พระบาท
พระ – นั่งคกุ เข่า มือซา้ ยวางฝ่าบนหน้าขาซา้ ย มอื ขวาชี้นิ้ววาดมือไปทางขวา เอยี งซา้ ย
นาง – น่ังคุกเขา่ มอื ซา้ ยวางฝ่าบนหน้าขาซ้าย มือขวาชี้น้ิววาดมอื ไปทางขวา เอยี งซา้ ย

ภาพที่ 14 ทา่ เหลา่ ขา้ พระบาท
ที่มา : ปวริศา อินทร์เก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ท่ี 2 ขอวโรกาส
พระ – หนา้ ตรง ตงั้ เข่าขวา พนมมอื ระดบั อก ศรี ษะตรง
นาง – หนา้ ตรง ต้งั เข่าขวา พนมมือระดับอก ศีรษะตรง

ภาพท่ี 15 ท่าขอวโรกาส
ทมี่ า : ปวริศา อินทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 26

ทา่ ที่ 3 เทวฤทธ์ิ อดิศร
พระ – ปฏิบัติเทา้ เช่นเดิม พนมมอื วาดข้นึ จรดหน้าผาก ศรี ษะตรง ลดมือลงมาระดบั อก ศรี ษะตรง
นาง – ปฏิบตั ิเทา้ เชน่ เดิม พนมมือวาดขึ้นจรดหนา้ ผาก ศรี ษะตรง ลดมือลงมาระดับอก ศีรษะตรง

ภาพท่ี 16 ทา่ เทวฤทธ์ิ อดศิ ร
ทีม่ า : ปวริศา อินทรเ์ กื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ท่ี 4 ขอฟ้อนกราย
พระ – หันตัวดา้ นขวา แตะเท้าซา้ ย มือซ้ายตั้งวงบนระดบั แงศ่ รี ษะ มอื ขวาดึงจีบคว่ำแขนตึง เอยี งซ้าย
นาง – หันตวั ดา้ นขวา แตะเท้าซ้าย มือซ้ายตง้ั วงบนระดบั หางคว้ิ มอื ขวาดึงจีบคว่ำแขนตึง เอียงซ้าย

ภาพท่ี 17 ท่าขอฟ้อนกราย
ท่มี า : ปวริศา อินทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 27

ทา่ ที่ 5 รำรา่ ย
พระ – หมุนดา้ นซ้าย ซอยเท้า จากนัน้ แตะเท้าขวา มือซ้ายดงึ จบี คว่ำแขนตึง มอื ขวาตงั้ วงบนระดบั แง่
ศรี ษะ เอียงขวา
นาง – หมุนดา้ นซา้ ย ซอยเท้า จากนั้นแตะเทา้ ขวา มือซ้ายดงึ จบี คว่ำแขนตึง มอื ขวาตั้งวงบนระดบั หางค้ิว
เอียงขวา

ภาพท่ี 18 ทา่ รำรา่ ย
ที่มา : ปวริศา อินทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ท่ี 6 ถวายกร
พระ – หันหนา้ ตรง ก้าวขา้ งเทา้ ซ้าย มือทั้งสองจบี ควำ่ ด้านหนา้ ม้วนจบี ออกตง้ั มือแขนตึงระดบั ไหล่ กด
ไหลซ่ า้ ยลักคอขวา
นาง – หนั หนา้ ตรง ก้าวหน้าเทา้ ซา้ ย เปดิ สน้ เท้าขวา มอื ทงั้ สองจีบควำ่ ดา้ นหน้าม้วนจบี ออกตงั้ มือแขนตงึ
ระดบั ไหล่ กดไหลข่ วาลักคอซ้าย

ภาพที่ 19 ท่าถวายกร
ทีม่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 28

ท่าที่ 7 บำเรอปิ่นอมร
พระ – เท้าขวากา้ วหน้า ปิดส้นเทา้ ซ้าย พนมมือระดบั อก ศรี ษะตรง
นาง – เทา้ ขวากา้ วหน้า ปดิ ส้นเท้าซ้าย พนมมือระดบั อก ศีรษะตรง

ภาพท่ี 20 ท่าบำเรอปิน่ อมร
ท่ีมา : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าท่ี 8 ปะตาระกาหลา
พระ – เทา้ ขวาปฏิบัตเิ ชน่ เดิม กระดกเทา้ ซา้ ย มือวาดขึ้นจรดหนา้ ผาก จากน้นั ลดลงมาระดบั อก ยดื ยุบตวั
ศีรษะตรง
นาง – เทา้ ขวาปฏิบัตเิ ช่นเดิม กระดกเทา้ ซา้ ย มือวาดข้ึนจรดหน้าผาก จากนน้ั ลดลงมาระดบั อก ยืดยบุ ตวั
ศีรษะตรง

ภาพท่ี 21 ทา่ ปะตาระกาหลา
ทม่ี า : ปวริศา อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 29

ภาพที่ 22 ทา่ ปะตาระกาหลา
ทีม่ า : ปวริศา อนิ ทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าที่ 9 ผูท้ รง
พระ – หันหน้าตรง เท้าซ้ายก้าวหน้า เปิดส้นเท้าขวา มือขวาพลิกมือลงแขนงอระดับไหล่ มือขวาจีบคว่ำ
แขนงอระดบั ไหล่ เอียงขวา
นาง – หันหลัง เท้าซ้ายก้าวหน้า เปิดส้นเท้าขวา มือขวาพลิกมือลงแขนงอระดับไหล่ มือขวาจีบคว่ำแขน
งอระดับไหล่ เอยี งขวา

ภาพท่ี 23 ท่าผูท้ รง
ที่มา : ปวรศิ า อินทร์เก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 30

ทา่ ที่ 10 พระคณุ
พระ – ตัวและเทา้ ซ้ายปฏิบัตเิ ชน่ เดมิ กระดกเทา้ ขวา มือซ้ายจีบสง่ หลังแขนตงึ มือขวาลากจีบข้ึนแบมือ
หงายแขนงอ เอียงซา้ ย
นาง – ตวั และเทา้ ซา้ ยปฏบิ ตั ิเชน่ เดิม กระดกเท้าขวา มือซ้ายจบี ส่งหลงั แขนตึง มือขวาลากจีบขึ้นแบมอื
หงายแขนงอ เอียงซ้าย

ภาพที่ 24 ทา่ พระคณุ
ที่มา : ปวริศา อินทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ท่าที่ 11 ย่ิงบุญบารมี
พระ – หนั หลงั เหลอื่ มกบั ตวั นาง ประสมเตม็ เท้า มือซา้ ยจบี คว่ำลากขึ้นปล่อยมอื แบหงายแขนงอ มือขวาตงั้ มอื แขน
ตงึ เอยี งขวา
นาง – หนั หนา้ เหล่ือมตวั นาง ประสมเต็มเทา้ มือซ้ายจีบคว่ำลากข้ึนปล่อยมอื แบหงายแขนงอ มือขวาตั้งมือแขนตึง
เอียงขวา

ภาพท่ี 25 ทา่ ยิ่งบุญบารมี
ท่ีมา : ปวรศิ า อนิ ทร์เก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 31

ท่าที่ 12 ทำนอง
พระ – ปฏิบตั ิตัวเช่นเดมิ ก้าวซา้ ยไปด้านข้างแลว้ เท้าขวามาผสม มอื ซา้ ยแบหงายแขนงอ มือขวาจบี ควำ่ เอยี งขวา
จนหมดจังหวะ
นาง – ปฏิบตั ติ ัวเชน่ เดมิ กา้ วซ้ายไปดา้ นข้างแลว้ เท้าขวามาผสม มือซ้ายแบหงายแขนงอ มอื ขวาจีบควำ่ สลับตง้ั มอื
เอียงขวา จนหมดจังกวะ

ภาพท่ี 26 ทำนอง
ที่มา : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ทา่ ท่ี 13 เพ่อื เทวบดี
พระ – หนั หลงั เหลอ่ื มกับตัวนาง ประสมเต็มเท้า มือซา้ ยจบี ควำ่ ลากขนึ้ ปล่อยมือแบหงายแขนงอ มือขวาตงั้ มือแขน
ตงึ เอยี งขวา
นาง – หันหลงั เหลอื่ มกบั ตวั นาง ประสมเตม็ เทา้ มือซา้ ยจบี คว่ำลากขึ้นปลอ่ ยมอื แบหงายแขนงอ มอื ขวาต้งั มอื แขน
ตึง เอียงขวา

ภาพท่ี 27 ทา่ เพื่อเทวบดี
ทม่ี า : ปวริศา อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 32

ทา่ ที่ 14 ทำนอง
พระ – ปฏบิ ัติตวั เช่นเดิมยนื ตรงกับนาง กา้ วซ้ายไปดา้ นขา้ งแลว้ เทา้ ขวามาผสม มือซา้ ยแบหงายแขนงอ มือขวาจบี
ควำ่ เอยี งขวา
นาง – ปฏิบตั ติ วั เชน่ เดิมยืนตรงกบั นาง กา้ วซา้ ยไปดา้ นขา้ งแล้วเท้าขวามาผสม มือซ้ายแบหงายแขนงอ มือขวาจีบ
คว่ำ เอยี งขวา

ภาพท่ี 28 ทำนอง
ท่มี า : ปวริศา อนิ ทร์เก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ที่ 15 สขุ สมรมยา
พระ – หันหลงั เหลื่อมกบั ตวั นาง ประสมเตม็ เท้า มอื ขวาจบี คว่ำลากขึน้ ปล่อยมือแบหงายแขนงอ มอื ซ้ายตง้ั มือ
แขนตึง เอยี งซ้าย
นาง – หันหน้าเหล่ือมตวั นาง ประสมเต็มเท้า มือขวาจบี คว่ำลากขน้ึ ปล่อยมอื แบหงายแขนงอ มือซ้ายต้ังมือแขน
ตงึ เอียงซา้ ย

ภาพท่ี 29 ทา่ สุขสมรมยา
ท่ีมา : ปวรศิ า อินทร์เก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 33

ท่าท่ี 16 ทำนอง
พระ – ปฏิบัตติ ัวเช่นเดมิ ก้าวขวาไปด้านขา้ งแลว้ เท้าซ้ายมาผสม มือขวาแบหงายแขนงอ มอื ซ้ายจบี ควำ่ เอียงซา้ ย
จนหมดจงั หวะ
นาง – ปฏิบัติตัวเช่นเดิม กา้ วขวาไปดา้ นขา้ งแล้วเท้าซ้ายมาผสม มอื ขวาแบหงายแขนงอ มือซ้ายจีบคว่ำสลบั ตงั้
มอื เอยี งซา้ ย จนหมดจังกวะ

ภาพท่ี 30 ทำนอง
ทีม่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ทา่ ท่ี 17 เถลงิ เทพพระสิมา
พระ – หันหลังเหลอื่ มกับตวั นาง ประสมเต็มเท้า มือขวาจีบคว่ำลากขึน้ ปล่อยมอื แบหงายแขนงอ มอื ซ้ายตั้งมือแขน
ตึง เอียงซ้าย
นาง – หันหนา้ เหลอื่ มตัวนาง ประสมเตม็ เท้า มือขวาจีบคว่ำลากขึน้ ปลอ่ ยมือแบหงายแขนงอ มือซา้ ยตั้งมือแขนตึง
เอยี งซา้ ย

ภาพที่ 31 ท่าเถลิงเทพพระสิมา
ทีม่ า : ปวริศา อินทร์เก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 34

ทา่ ท่ี 18 พิมาน
พระ – ปฏิบตั ติ ัวเชน่ เดิม ก้าวขวาไปดา้ นขา้ งแลว้ เท้าซา้ ยมาผสม มือขวาแบหงายแขนงอ มือซ้ายจีบคว่ำ เอียงซ้าย
จนหมดจงั หวะ
นาง – ปฏบิ ตั ิตวั เช่นเดิม ก้าวขวาไปด้านข้างแล้วเทา้ ซา้ ยมาผสม มือขวาแบหงายแขนงอ มือซ้ายจีบคว่ำสลบั ต้ังมือ
เอยี งซา้ ย จนหมดจังกวะ

ภาพท่ี 32 ทา่ พมิ าน
ท่ีมา : ปวรศิ า อนิ ทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ทา่ ที่ 19 สำราญฤทัย
พระ – หนั หนา้ ตรง กา้ วขา้ งเท้าซา้ ย มอื ท้ังสองจีบควำ่ ดา้ นหนา้ มว้ นจบี ออกตั้งมือแขนตึงระดับไหล่ กดไหล่ซ้าย
ลกั คอขวา
นาง – หันหนา้ ตรง ก้าวหน้าเทา้ ซา้ ย เปิดสน้ เท้าขวา มือทั้งสองจีบควำ่ ด้านหน้าม้วนจีบออกต้ังมือแขนตึงระดบั
ไหล่ กดไหลข่ วาลักคอซ้าย

ภาพที่ 33 ท่าสำราญฤทัย
ทมี่ า : ปวรศิ า อินทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 35

ทา่ ท่ี 20 สุรศกั ดปิ์ ระสิทธิ์
พระ – ซอยเทา้ ยืนยุบเปน็ วงกลมพร้อมกับเปลยี่ นมอื มือซา้ ยจบี หงายแขนงอด้านหนา้ มือจบี ตง้ั วงระดบั ปาก มอื
ขวาตั้งวงบนพลิกมอื หงายฝามือแขนงอ (ท่าสวยงาม) เอยี งขวา
นาง – ซอยเท้ายืดยุบเปน็ วงกลมพร้อมกบั เปล่ียนมือ มือซา้ ยจีบหงายแขนงอด้านหนา้ มือจีบตั้งวงระดับปาก มอื ขวา
ตัง้ วงบนพลกิ มือหงายฝามอื แขนงอ (ทา่ สวยงาม) เอยี งขวา

ภาพท่ี 34 ทา่ สุรศกั ด์ปิ ระสิทธิ์
ทมี่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าท่ี 21 ทำนอง
พระ - ซอยเทา้ ยนื ยุบเป็นวงกลมพรอ้ มกับเปลย่ี นมือ มือขวาจบี หงายแขนงอดา้ นหน้ามือจบี ต้ังวงระดับปาก มอื ซ้าย
ตัง้ วงบนพลิกมือหงายฝามอื แขนงอ (ทา่ สวยงาม) เอียงซ้าย
นาง – ซอยเทา้ ยืดยบุ เป็นวงกลมพรอ้ มกับเปลยี่ นมือ มือขวาจีบหงายแขนงอด้านหน้ามือจบี ตง้ั วงระดับปาก มอื ซ้าย
ตง้ั วงบนพลิกมือหงายฝามอื แขนงอ (ทา่ สวยงาม) เอียงซ้าย

ภาพที่ 35 ทำนอง
ทีม่ า : ปวริศา อนิ ทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทิง 36

ทา่ ที่ 21 สุรฤทธ์ิกำจาย
พระ – ซอยเทา้ ยนื ยุบเปน็ วงกลมพร้อมกบั เปลยี่ นมือ มือซ้ายจบี หงายแขนงอดา้ นหนา้ มือจีบตง้ั วงระดับปาก มอื
ขวาตงั้ วงบนพลกิ มือหงายฝามอื แขนงอ (ท่าสวยงาม) เอียงขวา
นาง – ซอยเทา้ ยืดยุบเปน็ วงกลมพร้อมกบั เปลย่ี นมือ มือซา้ ยจีบหงายแขนงอดา้ นหน้ามือจบี ตง้ั วงระดบั ปาก มอื ขวา
ตัง้ วงบนพลิกมือหงายฝามือแขนงอ (ท่าสวยงาม) เอยี งขวา

ภาพท่ี 36 ท่าสุรฤทธิ์กำจาย
ทีม่ า : ปวรศิ า อนิ ทร์เก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าที่ 22 ทรงสราญพระกาย ทรงสบายพระทัย
พระ – ซอยเท้ายนื ยบุ เปน็ วงกลมพร้อมกบั เปลยี่ นมอื มือซา้ ยจบี หงายแขนงอดา้ นหน้ามือจีบตง้ั วงระดับปาก มือ
ขวาต้ังวงบนพลกิ มอื หงายฝามอื แขนงอ (ทา่ สวยงาม) เอียงขวา
นาง – ซอยเทา้ ยืดยุบเปน็ วงกลมพรอ้ มกบั เปลย่ี นมือ มือซา้ ยจบี หงายแขนงอดา้ นหน้ามือจบี ต้ังวงระดบั ปาก มือขวา
ต้ังวงบนพลกิ มือหงายฝามือแขนงอ (ท่าสวยงาม) เอยี งขวา

ภาพที่ 37 ท่าทรงสราญพระกาย ทรงสบายพระทยั
ทมี่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 37

ทา่ ท่ี 23 ทำนอง
พระ - ซอยเท้ายืนยบุ เปน็ วงกลมพร้อมกับเปลยี่ นมือ มือขวาจีบหงายแขนงอด้านหนา้ มือจีบตั้งวงระดบั ปาก มือซ้าย
ตง้ั วงบนพลิกมือหงายฝามอื แขนงอ (ทา่ สวยงาม) เอยี งซา้ ย
นาง – ซอยเท้ายดื ยบุ เป็นวงกลมพร้อมกบั เปลย่ี นมือ มือขวาจีบหงายแขนงอด้านหนา้ มือจีบตั้งวงระดับปาก มือซ้าย
ตงั้ วงบนพลิกมือหงายฝามือแขนงอ (ท่าสวยงาม) เอียงซ้าย

ภาพท่ื 38 ทา่ ทำนอง
ทม่ี า : ปวริศา อินทรเ์ ก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ท่าท่ี 24 ถวายอนิ ทรีย์
พระ – หันตัว 45 องศา ถอนท้าขวาตงั้ เขา่ ซา้ ย มอื ท้งั สองจบี คว่ำแขนงอด้านหนา้ เอยี งขวา จากนน้ั พลิกจบี หงาย
แขนตงึ ระดบั ไหล่ เอียงซ้าย
นาง – หนั ตวั 45 องศา ถอนท้าขวาต้งั เขา่ ซ้าย มอื ทัง้ สองจีบคว่ำแขนงอด้านหน้า เอยี งขวา จากนน้ั พลกิ จีบหงาย
แขนตึงระดบั ไหล่ เอียงซ้าย

ภาพท่ี 39 ทา่ ถวายอินทรีย์
ที่มา : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรื่อง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 38

ภาพที่ 40 ท่าถวายอินทรยี ์
ท่มี า : ปวริศา อินทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.
ทา่ ท่ี 25 ตา่ งมาลีบูชา
พระ – หันหนา้ ตรง เท้าขวากา้ วหน้าเปดิ ส้นเท้าซา้ ย มือซา้ ยตง้ั วงระดับปาก มือขวาจีบหงายแขนงอระดับปาก เอยี ง
ขวา จากน้นั กระดกเท้าซา้ ย มือซา้ ยลากขึ้นจบี ปรกหน้า มือขวาจีบส่งหลัง เอียงขวา
นาง - หันหน้าตรง เท้าขวากา้ วหนา้ เปิดสน้ เท้าซ้าย มือซ้ายตั้งวงระดบั ปาก มอื ขวาจบี หงายแขนงอระดับปาก เอียง
ขวา จากน้ัน กระดกเทา้ ซา้ ย มือซ้ายลากข้นึ จบี ปรกหนา้ มือขวาจีบสง่ หลัง เอียงขวา

ภาพที่ 41 ทา่ ตา่ งมาลีบูชา
ที่มา : ปวริศา อนิ ทร์เกื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 39

ภาพที่ 42 ท่าต่างมาลีบชู า
ทม่ี า : ปวรศิ า อนิ ทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ทา่ ท่ี 26 ถวายดวงตา
พระ – ก้าวข้างเทา้ ซ้าย มือจีบปรกข้างดงึ จบี ออกจากตา กดไหล่ซา้ ย ลกั คอขวา
นาง – เทา้ ซา้ ยก้าวหน้าเปิดสน้ ท้าขวา ซ้าย มือจบี ปรกข้างดงึ จีบออกจากตา กดไหล่ขวา ลกั คอซา้ ย

ภาพที่ 43 ท่าถวายดวงตา
ทมี่ า : ปวริศา อนิ ทร์เก้ือ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 40

ทา่ ท่ี 27 ต่างประทีปจำรสั ไข
พระ – เทา้ ขวาก้าวหนา้ เปดิ สน้ เท้าซา้ ย มือทง้ั สองจีบหงายระดับหน้าอก เอียงซ้าย จากนนั้ กระดกเท้าซ้าย ลากจบี
ทงั้ สองปล่อยเปน็ ตัง้ วงกลาง ศีรษะตรง
นาง – เทา้ ขวาก้าวหนา้ เปิดส้นเทา้ ซ้าย มือท้งั สองจีบหงายระดับหน้าอก เอยี งซา้ ย จากนน้ั กระดกเทา้ ซา้ ย ลากจบี
ทง้ั สองปล่อยเปน็ ตัง้ วงกลาง ศรี ษะตรง

ภาพที่ 44 ทา่ ต่างประทปี จำรสั ไข
ท่ีมา : ปวริศา อนิ ทร์เกื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ภาพท่ี 45 ทา่ ต่างประทปี จำรัสไข
ท่มี า : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ กื้อ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง ระบามาตรฐาน ชดุ ระบาเทพบนั เทงิ 41

ทา่ ท่ี 28 ถ้อยคำอำไพ
พระ - วางเท้าซ้ายแตะเท้าขวา มือซ้ายจีบส่งหลงั มือขวาชีท้ ่ปี าก เอียงซา้ ย วงิ่ สวนแถวโดยพระอยู่บน
นาง - วางเท้าขวาแตะเท้าซ้าย มือขวาจีบส่งหลงั มอื ซ้ายชที้ ่ีปาก เอียงขวา วงิ่ สวนแถวโดยนางวง่ิ ลงล่างเเทนท่ีพระ

ภาพท่ี 46 ท่าถอ้ ยคำอำไพ
ที่มา : ปวรศิ า อนิ ทรเ์ ก้ือ. ถ่ายภาพ. 2564, มกราคม : 17.

ท่าที่ 29 ตา่ งธปู หอมจุณจันทน์
พระ - เเตะเท้าซ้าย มือซา้ ยจบี คว่ำระดับปาก มือขวาจบี ส่งหลัง เอยี งขวา วง่ิ สวนแถวลงหลัง
นาง - เตะเทา้ ขวา มือขวาจีบคว่ำระดับปาก มอื ซ้ายจีบสง่ หลัง เอยี งซา้ ยว่ิงข้นึ ด้านบน

ภาพที่ 47 ท่าต่างธูปหอมจุณจันทน์
ทมี่ า : ปวริศา อนิ ทรเ์ กื้อ. ถา่ ยภาพ. 2564, มกราคม : 17.