เสลดพังพอนตัวเมีย

เสลดพงั พอนตวั เมยี

ช่อื วิทยาศาสตร์ : Clinacanthus nutans (Burm.f) Lindau.
ชือ่ สามัญ : -
วงศ์ : ACANTHACEAE
ชือ่ อน่ื : ผกั มนั ไก่ ผักล้นิ เขียด (เชียงใหม่) พญาปลอ้ งดำ (ลำปาง) พญาปล้องทอง (ภาคกลาง) ลน้ิ มังกร โพะโซจ่ าง
(กะเหร่ียง) เสลดพงั พอนตวั เมีย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เปน็ ไม้พมุ่ เลอ้ื ย ลำตน้ และก่ิงก้านสีเขยี ว ใบเปน็ ใบเล้ยี งเดี่ยวออกตรงข้ามกนั รูปรแี คบ
ขอบขนาน กลีบดอกสแี ดงส้ม โคนกลบี ดอกติดกันเปน็ หลอด ปลายแยกเปน็ 2 สว่ น ข้ึนตามป่า หรอื ปลูกกันตาม
บ้าน ขยายพันธุโ์ ดยวิธปี กั ชำ เสลดพงั พอนมชี ่อื พ้องกัน คือ เสลดพงั พอนตวั ผู้ และเสลดพังพอนตัวเมีย แต่ตา่ งกันท่ี
เสลดพงั พอนตัวผู้มหี นาม สรรพคุณอ่อนกว่าเสลดพังพอนตัวเมีย เพื่อไม่ให้สบั สนจึงเรียกเสลดพังพอนตัวเมียวา่
พญายอ และตำรายาไทยนิยมนำมาทำยา
สว่ นท่ีใช้ : สว่ นทัง้ 5 ใบสด ราก
สรรพคณุ :
สว่ นท้งั 5 - ใชถ้ อนพิษ โดยเฉพาะพิษแมลงสัตวก์ ัดต่อย ตะขาบ แมลงป่อง รกั ษาอาการอักเสบ งสู วัด ลมพิษ
แผลนำ้ รอ้ นลวก
ใบ - นำมาสกัดทำทงิ เจอรแ์ ละกรเี ซอรีน ใช้รกั ษาแผลผิวหนงั ชนิดเร่ิม Herpes และรักษาแผลร้อนในในปาก
Apthous ตบั พษิ ร้อน แก้แผลน้ำร้อนลวก
ราก - ปรุงเปน็ ยาขบั ปัสสาวะ ขบั ประจำเดอื น แก้ปวดเมื่อยบัน้ เอว
ลักษณะของเสลดพังพอนตัวเมีย
ตน้ เสลดพังพอนตัวเมีย จัดเป็นพรรณไม้พุ่มแกมเถา มกั เลื้อยพาดไปตามต้นไม้อื่น ๆ มีความสูงได้ประมาณ 1-3
เมตร ลำต้นมีลักษณะเกล้ียง ต้นออ่ นเปน็ สเี ขียว ลำต้นมีลักษณะกลม ผวิ เรียบเป็นปลอ้ งสเี ขยี ว ขยายพันธดุ์ ว้ ย
วธิ กี ารปกั ชำหรอื แยกเหงา้ แขนงไปปลูก เจริญเติบโตไดด้ ใี นดินทกุ ชนิด ชอบดินรว่ น ระบายน้ำดี มแี สงแดดจดั มเี ขต
การกระจายพันธใุ์ นจีน เวยี ดนาม อนิ โดนีเซยี มาเลเซยี และไทย ในประเทศไทยมักพบขึ้นตามปา่ เบญจพรรณทั่วทุก
ภาคของประเทศ หรือพบปลูกกันตามบา้ นทวั่ ไป

ใบเสลดพงั พอนตัวเมีย ใบเป็นใบเดยี่ ว ออกเรยี งตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ลกั ษณะของใบเป็นรปู ใบหอก รูปรแี คบขอบ

ขนาน ปลายใบและโคนใบแหลม สว่ นขอบใบเรยี บ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2-3 เซนตเิ มตร และยาวประมาณ 7-

9 เซนติเมตร แผ่นใบเปน็ สีเขียวเขม้ ผิวใบเรยี บ[1],[5]
ดอกเสลดพังพอนตัวเมยี ออกดอกเป็นช่อกระจุกทป่ี ลายก่ิง แตล่ ะชอ่ มีดอกประมาณ 3-6 ดอก กลีบดอกเป็นสีแดง

ส้ม โคนกลบี ดอกเชื่อมตดิ กนั เป็นหลอด ยาวประมาณ 3-4 เซนตเิ มตร ปลายแยกออกเป็น 2 ปาก คอื ปากล่างและ

ปากบน ดอกหน่ึงมี 5 กลีบ กลีบดอกเป็นรูปทรงกระบอก สว่ นกลีบรองกลีบดอกนั้นเป็นสเี ขียว ยาวเท่า ๆ กนั มขี น
เป็นต่อมเหนียว ๆ อยูโ่ ดยรอบ ดอกมีเกสรเพศผู้ 2 อนั ส่วนเกสรเพศเมยี เกลี้ยงไม่มีขน ออกดอกในชว่ งประมาณ
เดอื นตลุ าคมถึงเดือนมกราคม (แตม่ กั จะไม่ค่อยออกดอก)[1],[2],[3],[5]