ธนาคารปูม้า

หลักสูตรทองถิ�นธนาคารปูมา สำหรับโรงเร�ยนประถมศึกษาและโรงเร�ยนขยายโอกาส ภายใตโครงการว�จัย การจัดการธนาคารปูมาแบบมีสวนรวมเพ�่อฟ��นฟ�ทรัพยากรปูมาการเพ�่ม มูลคาและการพัฒนาหลักสูตรทองถิ�นสำหรับโรงเร�ยนในพ�้นที่ จังหวัดชายแดนภาคใต สนับสนุนโดย สำนักงานการว�จัยแหงชาติ (วช.) 2566

1. ผศ.ดร.ดิเรก หมานมานะ อาจารยประจำคณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี 2. นายมูฮำหมัดราพีร มะเก็ง นักวิจัย ศูนยความเปนเลิศดานผูหญิงและ ความมั่นคงทางสังคม มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ โรงเรียนบานพระพุทธ สพป.สข.3 1. นายอุสมาน วาสารี ตำแหนง รองผูอำนวยการสถานศึกษา/รอง ผูอำนวยการชำนาญการ 2. นางปราณี แกวซัง ตำแหนง ครูชำนาญการพิเศษ 3. นางสาวรอปอะ หลีสุหลง ตำแหนง ครูชำนาญการ โรงเรียนเชาวนปญญา สังกัด สช.จ.ปตตานี 1. นางสาวนูรีมี อาแว ตำแหนง บุคลากรทางการศึกษา 2. นางสาวรอฮานา ลาเตะ ตำแหนง ครู โรงเรียนบานบางมะรวด สพป.ปน.1 1. นายอุสมาน เจะอุมา ตำแหนง ครู 2. นายวาริซ เจะอาแว ตำแหนง ครูชำนาญการ คณะผูจัดทำ

คณะผูวิจัย รศ.ดร.ซุกรี หะยีสาแม ดร.สุพัฒน คงพวง ผศ.ดร.พายัพ มาศนิยม นายพัน ยี่สิ้น นายฮัสสัน ดูมาลี ดร.นายือมิง มาหามะ ดร.มูฮำหมัดสูใฮมี ยานยา ผศ.ดร.ดิเรก หมานมานะ นายชำนาญ มานิล นายสุไลมาน ดือราโอะ

หลักสูตรทองถิ่นธนาคารปูมาสำหรับโรงเรียนประถมศึกษาและโรงเรียน ขยายโอกาส เกิดขึ้นภายใตโครงการวิจัยการจัดการธนาคารปูมาแบบมีสวนรวมเพื่อ ฟนฟูทรัพยากรปูมา การเพิ่มมูลคาและการพัฒนาหลักสูตรทองถิ่นสำหรับโรงเรียนใน พื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต ที่เล็งเห็นถึงความสำคัญของหลักสูตรทองถิ่นและตนทุน ความรูเกี่ยวกับธนาคารปูมาที่มีตอชุมชนและพื้นที่ นำมาสูการพัฒนาหลักสูตรทองถิ่น สำหรับโรงเรียนประถมศึกษาและโรงเรียนขยายโอกาสใน 3 พื้นที่ในอำเภอเทพา จังหวัดสงขลา และอำเภอปะนาเระ จังหวัดปตตานี โดยพิจารณาจาก 3 ประเด็น สำคัญ ไดแก 1) ความเขมแข็งของธนาคารปูมา 2) การมีสวนรวมของชุมชน และ 3) มีโรงเรียนประถมศึกษาและโรงเรียนขยายโอกาสในพื้นที่ มีธนาคารปูมาที่เขาเกณฑ คือธนาคารปูมาหัวเขื่อนปากน้ำเทพา อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา ธนาคารปูมา ปะนาเระ ตำบลปะนาเระ อำเภอปะนาเระ จังหวัดปตตานี และธนาคารปูมาบาน บางมะรวด ตำบลบานกลาง อำเภอปะนาเระ จังหวัดปตตานี อีกทั้งการพิจารณา โรงเรียนที่จะรวมกันพัฒนาหลักสูตรทองถิ่นมีการพิจารณาใน 3 ประเด็นหลักๆ ไดแก 1) ความพรอมของโรงเรียนทางดานทรัพยากรครูและเทคโนโลยี 2) การมีสวน รวมของโรงเรียนกับชุมชน และ 3) การไดรับการยอมรับและรางวัลดีเดนดาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม ดังนั้นจึงมีโรงเรียนที่เขารวม 3 โรงเรียน ประกอบดวย โรงเรียนบานพระพุทธ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสงขลา เขต 3 (ธนาคารปูมาหัวเขื่อนปากน้ำเทพา) โรงเรียนเชาวปญญา สังกัดคณะกรรมการสง เสริมการศึกษาเอกชน (ธนาคารปูมาปะนาเระ) และโรงเรียนบานบางมะรวด สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปตตานี เขต 1 (ธนาคารปูมาบานบางมะรวด) ความสำเร็จของหลักสูตรทองถิ่นเลมนี้เกิดขึ้นไดจากความรวมมือของทุก ฝาย ทั้งนักวิชาการจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยเขตปตตานี นักวิชาการ อิสระ ปราชญชาวบาน ผูนำชุมชน ชาวบาน และที่สำคัญคือประธานและสมาชิก ของธนาคารปูมารวมถึงผูอำนวยการโรงเรียนและคณะครูที่เขารวมโรงการวิจัย คำนำ คณะผูจัดทำ

. คณะผูจัดทำ . คำนำ . บทที่ 1 บทนำ . องคความรูพื้นฐานธนาคารปูมา . วิสัยทัศนการเรียนรู . เปาหมายของการจัดการเรียนการสอน . บทที่ 2 สาระและมาตรฐานการเรียนรูระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาตอนตน . สาระและมาตรฐานการเรียนรูในรายวิชาสังคม ป.1 - ม.3 . สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร . สาระที่ 5 ภูมิศาสตร . สาระและมาตรฐานการเรียนรูในรายวิชาการงานอาชีพ ป.1 - ม.3 . สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว . สาระที่ 2 การอาชีพ . บทที่ 3 เนื้อหาธนาคารปูมาเพื่อการเรียนรูสำหรับหลักสูตรทองถิ่น 1) การสรางกลุมและอาสาสมัครประจำธนาคารปูมา 2. รูปแบบธนาคารปูมาและระบบสาธารณูปโภคที่จำเปน 3) ที่มาของแมปูไขนอกกระดองหรือไขปู 4) การเพาะฟกและอนุบาลปูมา 5) การปลอยลูกปูลงสูแหลงน้ำธรรมชาติ 6) การประเมิน . บทที่ 4 ตัวชี้วัดหลักสูตรทองถิ่นธนาคารปูมา สำหรับรายวิชาสังคมและ รายวิชาการงานอาชีพ ...................................................................................................... | ................................................................................................................ || ................................................................................................ 2 ....................................................................... 6 ......................................................................................... 7 7 10 ........................... 10 ................................................................................ 10 ..................................................................................... 11 ............... 20 ..........................................................22 ...................................................................................... 24 ......................... 26 ...................................... 26 .............................. 33 ......................................................... 43 ..................................................................... 45 ........................................................ 47 ............................................................................................... 49 ................................................................................... 52 สารบัญ

1

หลักสูตรทองถิ่นสรางขึ้นจากสภาพปญหาและความตองการของสถานศึกษา และชุมชน โดยหลักสูตรทองถิ่นจะสอดคลองเหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจและ สังคมของทองถิ่นนั้นๆ เปนการเรียนรูจากภูมิปญญาที่มีอยูในทองถิ่น ทำใหผูเรียน สามารถแสวงหาองคความรูที่ตอบสนองกับวิถีชีวิตของตนเอง อีกทั้งสามารถปรับ ตนเองใหทันกับการเปลี่ยนแปลงของโลกสมัยใหม ผูเรียนจะเรียนรูตามสภาพจริง ของตนเอง สามารถนําความรูไปใชการพัฒนาตนเอง ครอบครัว และชุมชนได เปน ชุดประสบการณการเรียนรูที่ออกแบบใหกลุมผูเรียนที่เปนกลุมเปาหมายที่จัดตาม สภาพปญหาและความตองการของผูเรียนในทองถิ่นนั้นๆ มีเปาหมายหลักคือตองการ ใหผูเรียนไดนําความรูไปใชในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเองใหดีขึ้น ยิ่งไปกวา นั้นหลักสูตรทองถิ่นมีหลักในการพัฒนาที่สงผลใหเกิดการเรียนรูเพื่อสรางองคความ รู และสามารถวิเคราะหและสังเคราะหเปนองคความรูของตนเองได อีกทั้งเปนการ เรียนรูเพื่อพัฒนาความสามารถในการปฏิบัติจริง นอกจากนั้นเปนการเรียนรูเพื่อ พัฒนาศักยภาพ มุงเนนหลักสูตรบูรณาการที่ผูเรียน ชุมชนและครูรวมกันสรางขึ้น สามารถนําความรูไปใชในชีวิตอยางมีคุณภาพและเปนสมาชิกที่ดีของสังคมอยางมี ความสุข หลักสูตรทองถิ่นมีลักษณะดังตอไปนี้ (กองพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน, 2543) 1) เปนหลักสูตรที่ตอบสนองความหลากหลายของปญหามุงพัฒนาคุณภาพ ชีวิตใหเหมาะสมกับเพศ วัย มีความสมดุลทั้งดานความรู ความคิด และทักษะเปน กระบวนการเรียนรูที่ใหผูเรียนฝกปฏิบัติจริงจนเกิดทักษะและสามารถนําไปใชกับ สถานการณอื่นไดอยางเหมาะสม 2) เปนหลักสูตรที่สงเสริมใหทองถิ่นมีสวนรวมในการพัฒนาหลักสูตรของตนเอง เพื่อใหผูเรียนไดรับประโยชนจากการเรียนรูทองถิ่นตนเอง เปนการเชื่อมโยงระหวาง การเรียนกับชีวิตจริงและการทำงาน รวมทั้งปลูกฝงใหผูเรียนมีความรักและความ ผูกพันกับทองถิ่นของตน มีการสงเสริมใหใชภูมิปญญาทองถิ่นในการจัดการศึกษา 2 บทที่ 1 บทนำ

3) เปนหลักสูตรที่สอดคลองกับการดำเนินชีวิตจริง และมุงเนนการเรียนรูอยาง บูรณาการ ไมแยกสวนของกระบวนการเรียน โดยผูเรียนเปนผูจัดกระบวนการเรียน รูดวยตนเอง ครูจะเปนผูคอยใหคำแนะนำและใหคำปรึกษา และชวยเหลืออํานวย ความสะดวกในการเรียนรูใหแกผูเรียน อันจะนําไปสูการคิดเปน ทำเปน และสามารถ แกไขปญหาตางๆ ได 4) เปนหลักสูตรที่สามารถพัฒนาไดตลอดเวลา เพื่อให สอดคลองกับสถานการณที่เปลี่ยนแปลงไป และ 5) เปนหลักสูตรที่สงเสริมใหผู เรียนเปนคนที่มีคุณภาพของสังคมในดานศีลธรรม จริยธรรมและการธํารงไวซึ่งสังคม ประชาธิปไตย การรักษาสิ่งแวดลอม เกิดศรัทธาเชื่อมั่นในภูมิปญญา และวัฒนธรรม ทองถิ่นของชุมชนและของประเทศชาติ กรอบยุทธศาสตรชาติ 20 ป ไดกำหนดการปฏิบัติเพื่อใหประเทศไทย บรรลุวิสัยทัศน “ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เปนประเทศพัฒนาแลว ดวยการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง” ทั้งนี้ยุทธศาสตรที่ 1 มุง เนนดานการสรางความสามารถในการแขงขันและยุทธศาสตรที่ 5 ดานการสราง การเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ประเด็นที่ 2 สรางการเติบโต อยางยั่งยืนบนสังคมเศรษฐกิจภาคทะเล โดยเพิ่มมูลคาของเศรษฐกิจทางชีวภาพ ทางทะเลนับวาเปนประเด็นที่ไดมีการระบุอยางชัดเจนในกรอบยุทธศาสตรชาติ เพื่อ ใหประเทศมี (1) รายไดประชาชาติ การขยายตัวของผลิตภัณฑมวลรวมภายใน ประเทศ และการกระจายรายได (2) ผลิตภาพการผลิตของประเทศทั้งในปจจัยการ ผลิตและแรงงาน (3) การลงทุนเพื่อการวิจัยและพัฒนา และ (4) ความสามารถใน การแขงขันของประเทศ ดังนั้นการพัฒนางานวิจัย การปรับและประยุกตใชผลการ ดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จในประเทศอื่น มาใชกับสภาพพื้นที่และ ทรัพยากรธรรมชาติทางทะเลของประเทศที่มีอยู ทำใหเกิดผลผลิตทางอุตสาหกรรม ที่สามารถกอใหเกิดรายได และเปนสินคาตัวใหม ที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอมนับวา เปนสิ่งสำคัญยิ่ง นอกจากนั้นรัฐบาลไดกำหนดนโยบายโมเดลเศรษฐกิจ BCG พื่อ พัฒนาเศรษฐกิจฐานราก สงเสริมใหเศรษฐกิจเติบโตแบบกาวกระโดด และบรรลุ เปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDG) ของ องคการสหประชาชาติ 3

อันประกอบดวยเศรษฐกิจหลัก 3 ดาน คือ B หมายถึงเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio Economy) ซึ่งเปนการนำความรูทางวิทยาศาสตร เทคโนโลยีและนวัตกรรม มาพัฒนาตอยอดจากฐานความเขมแข็งของทรัพยากรชีวภาพ หรือผลผลิตทางการ เกษตร เพื่อเพิ่มมูลคาใหกับสินคา C หมายถึง เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) เปนการนำทรัพยากรมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุดและคุมคาที่สุด หรือลด ปริมาณของเสียดวยการปรับกระบวนการผลิต และ G หมายถึง เศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) เปนการมุงเนนลดผลกระทบตอโลกอยางยั่งยืนโดยเฉพาะความ ยั่งยืนดานสิ่งแวดลอม ปูมา (Portunus pelagicus Linnaeus) เปนสัตวน้ำที่มีความ สำคัญทางเศรษฐกิจสูงมาก พบ กระจายอยูทั่วไปตามชายฝงของ จังหวัดตางๆในประเทศไทย เปน ที่นิยมบริโภคและเปนที่ตองการ ของตลาด สามารถทำรายไดให กับประเทศเปนมูลคาหลายพัน ลานบาทตอป การทำประมงในปริมาณที่เกินกำลังผลิตของธรรมชาติอยางตอเนื่อง ไดสงผลกระทบโดยตรงตอการลดลงของประชากรปูมาในธรรมชาติ รวมทั้งความ สมดุลของระบบนิเวศชายฝง จากการประเมินสภาวะทรัพยากรปูมาในประเทศไทย พบวาบริเวณทะเลชายฝงอาวไทย และชายฝงอันดามัน สภาวะการประมงปูมาอยู ในสภาพเสื่อมโทรม ดวยมีการใชประโยชนจากทรัพยากรเกินระดับที่มีการทดแทน ไดทัน ในพื้นที่จังหวัดสงขลา ปตตานี และนราธิวาส ปูมานับวาเปนสัตวน้ำที่สำคัญ ที่สุดชนิดหนึ่งที่ชาวประมงจับขึ้นมาเปนสัตวน้ำหลัก ดยเฉพาะกลุมชาวประมงพื้น บานที่ใชเรือประมงทั้งขนาดกลางและเล็กที่นิยมจับปูมาโดยเครื่องมืออวนจมปู และ ลอบปูมา ปจจุบันเครื่องมือประมงปูมา ยังเปนเครื่องมือที่ชาวประมงพื้นบานใช มากที่สุดถาเปรียบเทียบกับเครื่องมือประเภทอื่นๆ 4

5 แสดงถึงความสำคัญของปูมาตอชาวประมงที่มีอยูสูงมาก จึงสงผลใหชาวประมง พยายามที่จะแกไขปญหาดวยวิธีการที่หลากหลายรวมทั้งการจัดทำธนาคารปูมาใน พื้นที่ แตยังคงมีพื้นที่ที่ประสบความสำเร็จเพียงไมกี่แหงดวยสาเหตุตาง ๆ “ธนาคารปูมา” เปนแนวทางสำคัญในการอนุรักษและเพิ่มปริมาณปูมาใน แหลงสูธรรมชาติ เพื่อทดแทนสวนที่ถูกใชประโยชนมากเกินควร ดวยการใหไขของ แมปูมาฟกออกเปนตัวกอนปลอยคืนสูธรรมชาติ ซึ่งมีการดำเนินงานในหลายชุมชน ทั้งจากการสนับสนุนงบประมาณของภาครัฐ และองคกรเอกชน องคการบริหาร สวนทองถิ่น องคกรพัฒนาเอกชน ตอมาเมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2561 คณะรัฐมนตรี มีมติเห็นชอบการขยายผลธนาคารปูมาเพื่อ “คืนปูมาสูทะเลไทย” ไปสูชุมชนบริเวณ ชายฝง โดยใหสำนักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) เปนหนวยงานบูรณาการหลัก รวม กับหนวยงานอื่น ๆ ดำเนินการนำองคความรูจากผลการวิจัยและนวัตกรรมเดิม มาตอยอดหรือวิจัยเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มอัตราการรอดของลูกมากอนปลอยคืนสูทะเล และขยายผลสำเร็จของธนาคารปูมาที่มีอยูไปสูชุมชนอื่น ๆ อยางเหมาะสมกับบริบท พื้นที่และสภาวะชุมชน คืนความสมดุลใหทรัพยากรทางทะเล ตลอดจนการสนับสนุน การตลาดในทุกรูปแบบเพื่อเพิ่มโอกาสทางการคาอันจะนำมาซึ่งการสรางรายไดและ คุณภาพชีวิตที่ดีของคนในชุมชนตอไป

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทรไดดำเนินโครงการ “ การจัดการและสงเสริม ธนาคารปูมาแบบมีสวนรวมของชุมชนในจังหวัด สงขลา ปตตานี และนราธิวาส” ในระยะที่ 1 และโครงการ “การจัดการแบบมีสวนรวมเพื่อสงเสริมธนาคารปูมา การแปรรูปและจำหนายตลอดหวงโซการผลิตในจังหวัดสงขลา ปตตานีและนราธิวาส” ในระยที่ 2 โดยไดรับการสนับสนุนงบประมาณจากสำนักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) ประจำปงบประมาณ 2561 และ 2562 และประสบความสำเร็จในการพัฒนาและ ผลักดันใหเกิดธนาคารปูมาในพื้นที่ภาคใตตอนลางจำนวนทั้งสิ้น 11 แหง ในชวง ของการดำเนินงานที่ผานมาธนาคารปูมาทั้งหมด (มีนาคม 2562 ถึง กรกฎาคม 2564) สามารถนำแมปูไขนอกกกระดองเขาสูธนาคารจำนวน 30,935 ตัว คิดเปน ลูกปูระยะซูเอีย 23,737,786,640 ตัว สงผลใหมีทรัพยากรปูมาในพื้นที่เพิ่มขึ้นอยาง ชัดเจน เปนที่พึ่งของชาวประมงที่ประกอบอาชีพเกี่ยวของกับปูมาไดอยางยั่งยืน การพัฒนากลไกที่เกี่ยวของกับปูมาตั้งแตตนน้ำถึงปลายน้ำ ตลอดหวงโซการผลิต (crab supply chain) เพื่อสงเสริมเศรษฐกิจฐานรากของชุมชน ตั้งแตการปลอยลูก ปูมาลงสูธรรมชาติ การจับปูมาที่มีขนาดเหมาะสม การแปรรูปปูมา และการจำหนาย ปูมา นับวาสอดคลองกับแนวทางสำคัญในการพัฒนาอุตสาหกรรมปูมาระดับชุมชน ใหครบวงจร การใชประโยชนธนาคารปูมาในรูปแบบการทองเที่ยวและแหลงเรียนรู ชุมชน และการรวบรวมองคความรูที่เกี่ยวของกับการดำเนินงานของธนาคารปูมา ในทองถิ่นพัฒนาใหเปนหลักสูตรทองถิ่นสำหรับถายทอดใหแกนักเรียนในโรงเรียน ที่มีพื้นที่ติดกับชายฝงทะเล จะเปนแนวทางสำคัญในการสรางจิตสำนึกและความ เขาใจถึงความสำคัญและประโยชนของการจัดทำธนาคารปูมาและวิธีการนำ ทรัพยากรประมงมาใชประโยชนเพื่อใหเกิดความยั่งยืน องคความรูพื้นฐานธนาคารปูมา องคความรูพื้นฐานธนาคารปูมาประกอบดวย 6 สวนที่สำคัญ ไดแก 1) การ สรางกลุมและอาสาสมัครประจำธนาคารปูมา 2) รูปแบบธนาคารปูมาและระบบ สาธารณูปโภคที่จำเปน 3) ที่มาของแมปูไขนอกกระดองหรือไขปู 4) การเพาะฟก และอนุลาลปู 5) การปลอยลูกปูลงสูแหลงน้ำธรรมชาติ ปูมา (Portunus pelagicus Linnaeus) เปนสัตวน้ำที่มีความ สำคัญทางเศรษฐกิจสูงมาก พบ กระจายอยูทั่วไปตามชายฝงของ จังหวัดตางๆในประเทศไทย เปน ที่นิยมบริโภคและเปนที่ตองการ ของตลาด สามารถทำรายไดให กับประเทศเปนมูลคาหลายพัน ลานบาทตอป การทำประมงในปริมาณที่เกินกำลังผลิตของธรรมชาติอยางตอเนื่อง ไดสงผลกระทบโดยตรงตอการลดลงของประชากรปูมาในธรรมชาติ รวมทั้งความ สมดุลของระบบนิเวศชายฝง จากการประเมินสภาวะทรัพยากรปูมาในประเทศไทย พบวาบริเวณทะเลชายฝงอาวไทย และชายฝงอันดามัน สภาวะการประมงปูมาอยู ในสภาพเสื่อมโทรม ดวยมีการใชประโยชนจากทรัพยากรเกินระดับที่มีการทดแทน ไดทัน ในพื้นที่จังหวัดสงขลา ปตตานี และนราธิวาส ปูมานับวาเปนสัตวน้ำที่สำคัญ ที่สุดชนิดหนึ่งที่ชาวประมงจับขึ้นมาเปนสัตวน้ำหลัก ดยเฉพาะกลุมชาวประมงพื้น บานที่ใชเรือประมงทั้งขนาดกลางและเล็กที่นิยมจับปูมาโดยเครื่องมืออวนจมปู และ ลอบปูมา ปจจุบันเครื่องมือประมงปูมา ยังเปนเครื่องมือที่ชาวประมงพื้นบานใช มากที่สุดถาเปรียบเทียบกับเครื่องมือประเภทอื่นๆ 6

7 และ 6) การประเมิน ดังรูป วิสัยทัศนการเรียนรู หลักสูตรทองถิ่นเรื่อง ธนาคารปูมา มุงพัฒนาผูเรียนทุกคนใหมีความเขาใจ ถึงความสำคัญในการใชประโยชนของการจัดทำธนาคารปูมา การนำทรัพยากร ประมงมาใชประโยชน และที่สำคัญคือ การสรางจิตสำนึกทางสิ่งแวดลอมในการ อนุรักษทรัพยากรในทองถิ่นของตน มีความรูและทักษะพื้นฐาน รวมทั้งเจตคติที่ จำเปน โดยมุงเนนผูเรียนเปนสำคัญ บนพื้นฐานความเชื่อวามนุษยทุกคนสามารถ เรียนรูและพัฒนาตนเองไดเต็มตามศักยภาพ เปาหมายของการจัดการเรียนการสอน 1) เพื่อใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับธนาคารปูมา ที่เปนทรัพยากร ในทองถิ่นของตน 2) เพื่อใหผูเรียนไดตระหนักถึงความสำคัญของการจัดทำธนาคารปูมา การนำ ทรัพยากรประมงมาใชประโยชนและคุณคาของสิ่งแวดลอมในทองถิ่นของตน 3) เพื่อใหผูเรียนสามารถประยุกตหรือบูรณาการความรูในการจัดทำธนาคาร ปูมากับรายวิชาการงานอาชีพ วิทยาศาสตร สังคม และเศรษฐกิจในระดับทองถิ่นตอ การดำเนินชีวิตประจำวัน 1.การสรางกลุม และอาสาสมัคร ประจำ ธนาคารปูมา 2.รูปแบบ ธนาคารปูมา และระบบ สาธารณูปโภค ที่จำเปน 3.ที่มาของ แมปูไขนอกกระดอง หรือไขปู 4.การเพาะฟก และอนุบาลปูมา 5.การปลอยลูกปู ลงสูแหลง น้ำธรรมชาติ 6.การประเมิน

8 4) ชุมชนเห็นความสำคัญและใหความรวมมือในการจัดทำธนาคารปูมา สนับสนุนดานความรูแบบภูมิปญญาทองถิ่น โดยปราชญชาวบานเขามามีสวนรวมใน การจัดกิจกรรมการเรียนรู เพื่อตอบสนองความตองการของทองถิ่น รวมถึงการสราง ความสมดุลในการอนุรักษปูมาอาวปตตานีใหมีความอุดมสมบูรณมากยิ่งขึ้น

9

สาระและมาตรฐานการเรียนรูในรายวิชาสังคม ป.1 - ม.3 สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู และเขาใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของ พระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกตอง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรม เพื่อ อยูรวมกันอยางสันติสุข มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเปนศาสนิกชนที่ดี และ ธำรงรักษาพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ สาระที่ 2 หนาที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนิน ชีวิตในสังคม มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏิบัติตนตามหนาที่ของการเปนพลเมืองดี มี คานิยมที่ดีงาม และธำรงรักษาประเพณีและวัฒนธรรม ไทย ดำรงชีวิตอยูรวมกันในสังคมไทย และ สังคมโลก อยางสันติสุข มาตรฐาน ส 2.2 เขาใจระบบการเมืองการปกครองในสังคมปจจุบัน ยึด มั่น ศรัทธา และธำรงรักษาไวซึ่งการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร บทที่ 2 สาระและมาตรฐานการเรียนรูระดับประถมศึกษา และมัธยมศึกษาตอนตน 10

มาตรฐาน ส.3.1 เขาใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในการผลิต และการบริโภคการใชทรัพยากรที่มีอยูจำกัดไดอยางมี ประสิทธิภาพและคุมคา รวมทั้งเขาใจหลักการของ เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการดำรงชีวิตอยางมีดุลยภาพ มาตรฐาน ส.3.2 เขาใจระบบ และสถาบันทางเศรษฐกิจตาง ๆ ความ สัมพันธทางเศรษฐกิจ และความจำเปนของการรวมมือ กันทางเศรษฐกิจในสังคมโลก สาระที่ 4 ประวัติศาสตร มาตรฐาน ส 4.1 เขาใจความหมาย ความสำคัญของเวลาและยุคสมัยทาง ประวัติศาสตร สามารถใชวิธีการทางประวัติศาสตรมา วิเคราะหเหตุการณตางๆ อยางเปนระบบ มาตรฐาน ส 4.2 เขาใจพัฒนาการของมนุษยชาติจากอดีตจนถึงปจจุบัน ในดานความสัมพันธและการเปลี่ยนแปลงของ เหตุการณอยางตอเนื่อง ตระหนักถึงความสำคัญและ สามารถ วิเคราะหผลกระทบที่เกิดขึ้น มาตรฐาน ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาติไทย วัฒนธรรม ภูมิปญญา ไทย มีความรัก ความภูมิใจและธำรงความเปนไทย สาระที่ 5 ภูมิศาสตร มาตรฐาน ส 5.1 เขาใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และความสัมพันธ ของสรรพสิ่งซึ่งมีผล ตอกันและกันในระบบของธรรมชาติ ใชแผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตร ในการคนหา วิเคราะห สรุป และใชขอมูลภูมิสารสนเทศอยางมี ประสิทธิภาพ มาตรฐาน ส 5.2 เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับสภาพแวดลอมทาง กายภาพที่กอใหเกิดการสรางสรรควัฒนธรรม มีจิตสำนึก และมีสวนรวมในการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอม เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน 11

เศรษฐศาสตร การผลิต การแจกจาย และการบริโภคสินคาและบริการ การบริหารจัดการทรัพยากรที่มีอยูอยางจำกัดอยางมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวิต อยางมีดุลยภาพ และการนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในชีวิตประจำวันภูมิศาสตร ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหลงทรัพยากร และภูมิอากาศ ของประเทศไทย และภูมิภาคตางๆ ของโลก การใชแผนที่และเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร ความสัมพันธกันของสิ่งตางๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธของ มนุษยกับสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ และสิ่งที่มนุษยสรางขึ้น การนำเสนอขอมูล ภูมิสารสนเทศ การอนุรักษสิ่งแวดลอมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร มาตรฐาน ส 3.1 เขาใจและสามารถบริหารจัดการในการผลิต และการบริโภค การใชทรัพยากรที่มีอยูจำกัดไดอยางมีประสิทธิภาพ และคุมคารวมทั้งเขาใจหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการดำรงชีวิตอยางมีคุณคา ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 1. ระบุสินคาและบริการ ที่ใชประโยชนในชีวิต ประจำวัน 2. ยกตัวอยางการใชจาย เงินในชีวิตประจำวันที่ไม เกินตัวและเห็นประโยชน ของการออม 3. ยกตัวอยางการใช ทรัพยากรในชีวิตประจำวัน อยางประหยัด 1. ระบุทรัพยากรที่นำมา ผลิตสินคาและบริการที่ ใชในชีวิตประจำวัน 2. บอกที่มาของรายไดและ รายจายของตนเองและ ครอบครัว 3. บันทึกรายรับ-รายจาย ของตนเอง 4. สรุปผลดีของการใชจาย ที่เหมาะสมกับรายไดและ การออม 1.จำแนกความตองการ และความจำเปนในการ ใชสินคาและบริการในการ ดำรงชีวิต 2. วิเคราะหการใชจาย ของตนเอง 3. อธิบายไดวาทรัพยากร ที่มีอยูจำกัดมีผลตอการ ผลิตและบริโภคสินคาและ บริการ 12

13 ตัวชี้วัดชั้นป ป.4 ป.5 ป.6 1. ระบุปจจัยที่มีผลตอการ เลือกซื้อสินคาและ บริการ 2. บอกสิทธิพื้นฐานและ รักษาผลประโยชนของ ตนเองในฐานะผูบริโภค 3. อธิบายหลักการของ เศรษฐกิจพอเพียงและนำ ไปใชในชีวิประจำวันของ ตนเอง 1. อธิบายปจจัยการผลิต สินคาและบริการ 2. ประยุกตใชแนวคิดของ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอ เพียงในการทำกิจกรรม ตางๆ ในครอบครัว โรงเรียนและชุมชน 3. อธิบายหลักการสำคัญ และประโยชนของสหกรณ 1. อธิบายบทบาทของผู ผลิตที่มีความรับผิดชอบ 2. อธิบายบทบาทของผู บริโภคที่รูเทาทัน 3. บอกวิธีและประโยชน ของการใชทรัพยากรอยาง ยั่งยืน ม.1 ม.2 ม.3 1. อธิบายความหมาย และความสำคัญของ เศรษฐศาสตร 2. วิเคราะหคานิยมและ พฤติกรรมการบริโภคของ คนในสังคมซึ่งสงผลตอ เศรษฐกิจของชุมชนและ ประเทศ 3. อธิบายความเปนมาหลัก การและ ความสำคัญของ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอ เพียงตอสังคมไทย 1. วิเคราะหปจจัยที่มีผล ตอการลงทุนและ การออม 2. อธิบายปจจัยการผลิต สินคาและบริการและ ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการ ผลิตสินคาและบริการ 3. เสนอแนวทางการ พัฒนาการผลิตใน ทองถิ่น ตามปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง 4. อภิปรายแนวทางการ คุมครองสิทธิของตนเอง ในฐานะผูบริโภค 1. อธิบายกลไกราคาใน ระบบเศรษฐกิจ 2. มีสวนรวมในการแกไข ปญหาและ พัฒนาทองถิ่น ตามปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง 3.วิเคราะหความสัมพันธ ระหวางแนวคิดเศรษฐกิจ พอเพียงกับระบบสหกรณ

มาตรฐาน ส 3.2 เขาใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกิจตางๆ ความสัมพันธทางเศรษฐกิจและความจำเปนของการรวมมือกัน ทางเศรษฐกิจในสังคมโลก ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 1. อธิบายเหตุผลความ จำเปนที่คนตองทำงาน อยางสุจริต 1. อธิบายการแลกเปลี่ยน สินคาและบริการโดยวิธี การตางๆ 2. บอกความสัมพันธ ระหวางผูซื้อและผูขาย 1. บอกสินคาและบริการ ที่รัฐจัดหาและใหบริการ แกประชาชน 2. บอกความสำคัญของ ภาษีและบทบาทของ ประชาชนในการเสียภาษี 3. อธิบายเหตุผลการ แขงขันทางการคาที่มีผล ทำใหราคาสินคาลดลง ป.4 ป.5 ป.6 1. อธิบายความสัมพันธ ทางเศรษฐกิจของคนใน ชุมชน 2. อธิบายหนาที่เบื้องตน ของเงิน 1. อธิบายบทบาทหนาที่ เบื้องตนของธนาคาร 2. จำแนกผลดี ผลเสีย ของการกูยืม 1. อธิบายความสัมพันธ ระหวางผูผลิต ผูบริโภค ธนาคารและรัฐบาล 2. ยกตัวอยางการรวมกลุม ทางเศรษฐกิจภายในทอง ถิ่น ม.1 ม.2 ม.3 1.วิเคราะหบทบาทหนา ที่และความแตกตางของ สถาบันการเงิน 1. อภิปรายระบบเศรษฐ กิจแบบตางๆ 2. ยกตัวอยางที่สะทอน ใหเห็นการพึ่งพาอาศัยกัน 1. อธิบายบทบาทหนาที่ ของรัฐบาลในระบบ เศรษฐกิจ 14

15 ตัวชี้วัดชั้นป แตละประเภทและธนาคาร กลาง 2. ยกตัวอยางที่สะทอน ใหเห็นการพึ่งพาอาศัยกัน และการแขงขันกันทาง เศรษฐกิจในประเทศ 3. ระบุปจจัยที่มีอิทธิพล ตอการกำหนดอุปสงคและ อุปทาน 4. อภิปรายผลของการมี กฎหมายเกี่ยวกับทรัพยสิน ทางปญญา และ การแขงขันกันทาง เศรษฐกิจในภูมิภาค เอเชีย 3. วิเคราะหการกระจาย ของทรัพยากรในโลกที่ สงผลตอความสัมพันธ ทางเศรษฐกิจระหวาง ประเทศ 4. วิเคราะหการแขงขัน ทางการคาในประเทศ และตางประเทศสงผลตอ คุณภาพสินคาปริมาณการ ผลิต และ ราคาสินคา 2. แสดงความคิดเห็นตอ ทางเศรษฐกิจของรัฐบาล ที่มีตอบุคคลกลุมคน และ ประเทศชาติ 3. อภิปรายบทบาทความ สำคัญของการรวมกลุม ทางเศรษฐกิจระหวาง ประเทศ 4. อภิปรายผลกระทบที่ เกิดจากภาวะ เงินเฟอ เงินฝด 5. วิเคราะหผลเสียจาก การวางงาน และแนวทาง แกปญหา 6. วิเคราะหสาเหตุและ วิธีการกีดกันทางการคา ในการคาระหวางประเทศ

สาระที่ 5 ภูมิศาสตร มาตรฐาน ส 5.1 เขาใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และ ความสัมพันธของสรรพสิ่งซึ่งมีผลตอกันและกันในระบบ ของธรรมชาติ ใชแผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการคนหา วิเคราะห สรุป และใชขอมูลภูมิสารสนเทศอยางมีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 1. แยกแยะสิ่งตางๆ รอบ ตัวที่เกิดขึ้นเองตาม ธรรมชาติและที่มนุษย สรางขึ้น 2. ระบุความสัมพันธของ ตำแหนงระยะทิศของสิ่ง ตางๆ รอบตัว 3. ระบุทิศหลักและที่ตั้ง ของสิ่งตางๆ 4. ใชแผนผังงายๆ ในการ แสดงตำแหนงของสิ่ง ตางๆ ในหองเรียน 5. สังเกตและบอกการ เปลี่ยนแปลงของสภาพ อากาศในรอบวัน 1. ระบุสิ่งตางๆที่เปน ธรรมชาติกับที่มนุษยสราง ขึ้นซึ่งปรากฏระหวาง โรงเรียนกับบาน 2. ระบุตำแหนงอยางงาย และลักษณะทางกายภาพ ของสิ่งตางๆที่ปรากฏใน ลูกโลก แผนที่ แผนผัง และภาพถาย 3. อธิบายความสัมพันธ ของปรากฏการณระหวาง โลกดวงอาทิตยและดวง จันทร 1. ใชแผนที่แผนผังและ ภาพถายในการหาขอมูล ทางภูมิศาสตรในชุมชน ไดอยางมีประสิทธิภาพ 2. เขียนแผนผังอยางงายๆ เพื่อแสดงตำแหนงที่ตั้ง ของสถานที่สำคัญใน บริเวณโรงเรียนและ ชุมชน 3. บอกความสัมพันธของ ลักษณะกายภาพกับ ลักษณะทางสังคมของ ชุมชน ป.4 ป.5 ป.6 1. ใชแผนที่ภาพถายระบุ ลักษณะสำคัญทางกาย ภาพของจังหวัดตนเอง 1. รูตำแหนง (พิกัดภูมิศาสตร ละติจูด ลองติจูด) ระยะ ทิศทาง ของภูมิภาคของตนเอง 1. ใชเครื่องมือทางภูมิ ศาสตร(แผนที่ภาพถาย ชนิดตางๆ) ระบุลักษณะ สำคัญ 16

17 ม.1 ม.2 ม.3 1. เลือกใชเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร (ลูกโลก แผนที่ กราฟ แผนภูมิ) ในการ สืบคนขอมูล เพื่อ วิเคราะหลักษณะทาง กายภาพและสังคมของ ประเทศไทยและ ทวีป เอเชีย ออสเตรเลียและ โอเชียเนีย 2. อธิบายเสนแบงเวลา และเปรียบเทียบ วัน เวลา ของประเทศไทยกับทวีป ตาง ๆ 3. วิเคราะหเชื่อมโยง สาเหตุและแนวทาง ปองกันภัยธรรมชาติและ การระวังภัยที่เกิดขึ้นใน ประเทศไทยและประ เทศอื่นๆ 1. ใชเครื่องมือทางภูมิ ศาสตรในการ รวบรวม วิเคราะห และนำเสนอ ขอมูล เกี่ยวกับลักษณะ ทางกายภาพและสังคม ของทวีปยุโรปและ แอฟริกา 2. วิเคราะหความสัมพันธ ระหวางลักษณะ ทาง กายภาพและสังคมของ ทองถิ่น และประเทศอื่นๆ 1. ใชเครื่องมือทางภูมิ ศาสตรในการ รวบรวม วิเคราะห และนำเสนอ ขอมูล เกี่ยวกับลักษณะ ทางกายภาพและสังคม ของทองถิ่น 2. วิเคราะหความสัมพันธ ระหวางลักษณะทาง กายภาพและสังคมของ ทองถิ่น ตัวชี้วัดชั้นป 2. ระบุแหลงทรัพยากร และสิ่งตางๆในจังหวัดของ ตนเองดวยแผนที่ 3. ใชแผนที่อธิบายความ สัมพันธของสิ่งตางๆ ที่มี อยูในจังหวัด 2. ระบุลักษณะภูมิลักษณ ที่สำคัญในภูมิภาคของ ตนเองในแผนที่ 3. อธิบายความสัมพันธ ของลักษณะทางกายภาพ กับลักษณะทางสังคมใน ภูมิภาคของตนเอง ทางกายภาพและสังคม ของประเทศ 2. อธิบายความสัมพันธ ระหวาง ลักษณะทางกาย ภาพ กับปรากฏการณทาง ธรรมชาติของประเทศ

มาตรฐาน ส 5.2 เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับสิ่งแวดลอม ทางกายภาพที่กอใหเกิดการสรางสรรคทาง วัฒนธรรม มีจิตสำนึกและมีสวนรวมในการอนุรักษทรัพยากร และสิ่งแวดลอม เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 1. บอกสิ่งตางๆ ที่เกิดตาม ธรรมชาติที่สงผลตอความ เปนอยูของมนุษย 2. สังเกตและเปรียบเทียบ การเปลี่ยนแปลงของ สภาพแวดลอมที่อยูรอบ ตัว 3. มีสวนรวมในการจัด ระเบียบสิ่งแวดลอมที่บาน และชั้นเรียน 1. อธิบายความสำคัญและ คุณคาของสิ่งแวดลอมทาง ธรรมชาตและทางสังคม 2. แยกแยะและใชทรัพ ยากรธรรมชาติที่ใชแลว ไมหมดไปและที่ใชแลว หมดไปอยางคุมคา 3. มีอธิบายความสัมพันธ ของฤดูกาลกับการดำเนิน ชีวิตของมนุษย 4. มีสวนรวมในการฟนฟู ปรับปรุงสิ่งแวดลอมใน โรงเรียนและชุมชน 1. เปรียบเทียบการเปลี่ยน แปลงสภาพแวดลอมใน ชุมชนจากอดีตถึงปจจุบัน 2. อธิบายการพึ่งพาสิ่ง แวดลอมและทรัพยากร ทางธรรมชาติในการสนอง ความตองการพื้นฐานของ มนุษยและการประกอบ อาชีพ 3. อธิบายเกี่ยวกับมลพิษ และการกอใหเกิดมลพิษ โดยมนุษย 4. อธิบายความแตกตาง ของเมืองและชนบท 5. ตระหนักถึงการเปลี่ยน แปลงของสิ่งแวดลอมใน ชุมชน ป.4 ป.5 ป.6 1. อธิบายสภาพแวดลอม ทางกายภาพ 1. วิเคราะหสภาพแวดลอม ทางกายภาพที่มี 1.วิเคราะหความสัมพันธ ระหวางสิ่งแวดลอม 18

19 ม.1 ม.2 ม.3 1. วิเคราะหผลกระทบจาก การ เปลี่ยนแปลงทาง ธรรมชาติในทองถิ่น 2. วิเคราะหความรวมมือ ของประเทศ ตาง ๆ ที่มีผล ตอสิ่งแวดลอมทาง ธรรมชาติ 3. สำรวจและอธิบายทำเล ที่ตั้งกิจกรรมทางเศรษฐกิจ และสังคมในทองถิ่น โดย ใชแหลงขอมูลที่หลาก หลาย 1. วิเคราะหการกอเกิดสิ่ง แวดลอมใหมทางสังคมอัน เปนผลจากการปลี่ยน แปลงทางธรรมชาติและ ทางสังคม 2. ระบุแนวทางการอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอมในทองถิ่น 3. สำรวจอภิปรายประเด็น ปญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดลอม ที่เกิดขึ้นในทองถิ่น 1. วิเคราะหการกอเกิดสิ่ง แวดลอมใหมทางสังคม อันเปนผลจากการเปลี่ยน แปลงทางธรรมชาติและ ทางสังคมของทองถิ่น 2. ระบุแนวทางการอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอมในทองถิ่น ตัวชี้วัดชั้นป ของชุมชนที่สงผลตอการ ดำเนินชีวิตของคนใน จังหวัด 2. อธิบายการเปลี่ยน แปลงสภาพแวดลอมใน จังหวัดและผลที่เกิดจาก การเปลี่ยนแปลงนั้น 3. มีสวนรวมในการ อนุรักษสิ่งแวดลอมใน จังหวัด อิทธิพลตอลักษณะการ ตั้งถิ่นฐานและกายายถิ่น ของประชากรในภูมิภาค 2. อธิบายอิทธิพลของสิ่ง แวดลอมทางธรรมชาติที่ กอใหเกิดวิถีชีวิตและการ สรางสรรควัฒนธรรม ในภูมิภาค 3. นำเสนอตัวอยางที่สะ ทอนใหเห็นผลจากการ รักษาและการทำลายสภาพ แวดลอมและเสนอแนวคิด ในการรักษาสภาพแวดลอม ในภูมิภาค ทางธรรมชาติกับสิ่งแวดลอม ทางสังคมในประเทศ 2. อธิบายการเปลี่ยนแปลง สภาพทางธรรมชาติใน ประเทศไทยจากอดีตถึง ปจจุบัน และผลที่เกิดขึ้น จากการเปลี่ยนแปลงนั้น 3. จัดทำแผนการใช ทรัพยากรในชุมชน

สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว มาตรฐาน ง 1.1 เขาใจการทำงาน มีความคิดสรางสรรค มีทักษะ กระบวนการทำงาน ทักษะ การจัดการ ทักษะกระบวน การแกปญ หาทักษะการทำงานรวมกัน และทักษะการ แสวงหาความรู มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการ ทำงานมีจิตสำนึกในการใชพลังงานทรัพยากร และสิ่ง แวดลอมเพื่อการดำรงชีวิตและครอบครัว สาระที่ 2 การอาชีพ มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจ มีทักษะที่จำเปน มีประสบการณ เห็นแนวทางใน งานอาชีพ ใชเทคโนโลยีเพื่อพัฒนาอาชีพ มีคุณธรรม และมีเจตคติที่ดีตออาชีพกลุมสาระการเรียนรูการงาน อาชีพ มุงพัฒนาผูเรียนแบบองครวม เพื่อใหมีความรู ความสามารถ มีทักษะในการทำงาน เห็นแนวทางในการ ประกอบอาชีพและการศึกษาตอ ไดอยางมีประสิทธิภาพ โดยมีสาระสำคัญ ดังนี้ สาระและมาตรฐานการเรียนรูในรายวิชาการงานอาชีพ ป.1 - ม.3 ตัวชี้วัดชั้นป 4. วิเคราะหปจจัยทางกาย ภาพและสังคมที่มีผลตอ การเลื่อนไหลของความ คิด เทคโนโลยี สินคา และ ประชากรในทองถิ่น 4. วิเคราะหเหตุและผล กระทบที่ประเทศไทยได รับจากการเปลี่ยนแปลง ของสิ่งแวดลอม 3. สำรวจอภิปรายประเด็น ปญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดลอม ที่เกิดขึ้นในทองถิ่น 4. วิเคราะหเหตุและผล กระทบตอเนื่อง จากการ เปลี่ยนแปลงของสิ่ง แวดลอมในทองถิ่น ที่สงผล ตอประเทศไทย 20

21 การดำรงชีวิตและครอบครัว เปนสาระเกี่ยวกับการทำงานในชีวิตประจำ วันชวยเหลือตนเอง ครอบครัว และสังคมไดในสภาพเศรษฐกิจที่พอเพียง ไมทำลายสิ่ง แวดลอมเนนการปฏิบัติจริงจนเกิดความมั่นใจและภูมิใจในผลสำเร็จของงาน เพื่อให คนพบความสามารถ ความถนัด และความสนใจของตนเอง การอาชีพ เปนสาระที่เกี่ยวของกับทักษะที่จำเปนตออาชีพ เห็นความสำคัญ ของคุณธรรม จริยธรรม และเจตคติที่ดีตออาชีพใชเทคโนโลยีไดเหมาะสม เห็น คุณคาของอาชีพสุจริต และเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพ

สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว มาตรฐาน ง 1.1 เขาใจการทำงาน มีความคิดสรางสรรค มีทักษะ กระบวนการทำงาน ทักษะ การจัดการ ทักษะกระบวนการแกปญหา ทักษะการทำงานรวมกัน และทักษะการแสวงหาความรู มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการทำงานมีจิตสำนึกในการใชพลังงานทรัพยากร และสิ่งแวดลอมเพื่อการดำรงชีวิตและครอบครัว ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 1. บอกวิธีการทำงานเพื่อ ชวยเหลือตนเอง 2. ใชวัสดุ อุปกรณ และ เครื่องมืองายๆ ในการ ทำงานอยางปลอดภัย 3. ทำงานเพื่อชวยเหลือ ตนเองอยางกระตือรือรน และตรงเวลา 1. บอกวิธีการแลประโยชน การทำงานเพื่อชวยเหลือ ตนเองและครอบครัว 2. ใชวัสดุ อุปกรณ และ เครื่องมือในการทำงาน อยางเหมาะสมกับงานและ ประหยัด 3. ทำงานเพื่อชวยเหลือ ตนเองและครอบครัวอยาง ปลอดภัย 1. อธิบายวิธีการและ ประโยชนการทำงาน เพื่อ ชวยเหลือตนเองครอบครัว และสวนรวม 2. ใชวัสดุ อุปกรณ และ เครื่องมือ ตรงกับลักษณะ งาน 3. ทำงานอยางเปนขั้น ตอนตามกระบวนการ ทำงานดวยความสะอาด ความรอบคอบ และอนุรักษ สิ่งแวดลอม ป.4 ป.5 ป.6 1. อธิบายเหตุผลในการ ทำงานใหบรรลุเปาหมาย 2. ทำงานบรรลุเปาหมาย ที่วางไวอยางเปนขั้นตอน ดวยความขยัน อดทนรับ ผิดชอบ และซื่อสัตย 3. ปฏิบัติตนอยางมี 1. อธิบายเหตุผลการ ทำงานแตละขั้นตอนถูก ตองตามกระบวนการ ทำงาน 2. ใชทักษะการจัดการใน การทำงานอยางเปน ระบบ ประณีต 1. อภิปรายแนวทางในการ ทำงานและปรับปรุงการ ทำงานแตละขั้นตอน 2. ใชทักษะการจัดการใน การทำงานและมีทักษะ การทำงานรวมกัน 22

ม.1 ม.2 ม.3 1. วิเคราะหขั้นตอนการ ทำงานตามกระบวนการ ทำงาน 2. ใชกระบวนการกลุมใน การทำงานดวยความ เสียสละ 3. ตัดสินใจแกปญหา การทำงานอยางมีเหตุผล 1. ใชทักษะการแสวงหา ความรูเพื่อพัฒนา การ ทำงาน 2. ใชทักษะกระบวนการ แกปญหาในการทำงาน 3. มีจิตสำนึกในการ ทำงานและใชทรัพยากรใน การปฏิบัติงานอยางประ หยัดและคุมคา 1. อภิปรายขั้นตอนการ ทำงานที่มีประสิทธิภาพ 2. ใชทักษะในการทำงาน รวมกันอยางมีคุณธรรม 3. อภิปรายการทำงานโดย ใชทักษะการจัดการเพื่อ การประหยัดพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม ตัวชี้วัดชั้นป มารยาทในการทำงาน 4. ใชพลังงานและทรัพยากร ในการทำงานอยางประหยัด และคุมคา และมีความคิดสรางสรรค 3. ปฏิบัติตนอยางมี มารยาทในการทำงานกับ สมาชิกในครอบครัว 4. มีจิตสำนึกในการใช พลังงานและทรัพยากร อยางประหยัดและคุมคา 3. ปฏิบัติตนอยางมี มารยาทในการทำงานกับ ครอบครัวและผูอื่น 23

สาระที่ 2 การอาชีพ มาตรฐาน ง 2.1 เขาใจ มีทักษะที่จำเปน มีประสบการณ เห็นแนวทางในงานอาชีพ ใชเทคโนโลยีเพื่อพัฒนาอาชีพ มีคุณธรรม และมีเจตคติที่ดีตออาชีพ ตัวชี้วัดชั้นป ป.1 ป.2 ป.3 - - - ป.4 ป.5 ป.6 1. อธิบายความหมายและ ความสำคัญของอาชีพ 1. สำรวจขอมูลที่เกี่ยวกับ อาชีพตาง ๆ ในชุมชน 2. ระบุความแตกตางของ อาชีพ 1. สำรวจตนเองเพื่อวาง แผนในการเลือกอาชีพ 2. ระบุความรู ความสามารถ และคุณธรรมที่สัมพันธ กับอาชีพที่สนใจ ม.1 ม.2 ม.3 1. อธิบายแนวทางการ เลือกอาชีพ 2. มีเจตคติที่ดีตอการ ประกอบอาชีพ 3. เห็นความสำคัญของ การสรางอาชีพ 1. อธิบายการเสริมสราง ประสบการณอาชีพ 2. ระบุการเตรียมตัวเขา สูอาชีพ 3. มีทักษะพื้นฐานที่จำเปน สำหรับการประกอบอาชีพ ที่สนใจ 1. อภิปรายการหางานดวย วิธีที่หลากหลาย 2. วิเคราะหแนวทางเขา สูอาชีพ 3. ประเมินทางเลือกในการ ประกอบอาชีพที่ สอดคลองกับความรูความ ถนัดและความสนใจของ ตนเอง 24

25

1.การสรางกลุม และอาสาสมัคร ประจำ ธนาคารปูมา 2.รูปแบบ ธนาคารปูมา และระบบ สาธารณูปโภค ที่จำเปน 3.ที่มาของ แมปูไขนอกกระดอง หรือไขปู 4.การเพาะฟก และอนุบาลปูมา 5.การปลอยลูกปู ลงสูแหลง น้ำธรรมชาติ 6.การประเมิน บทที่ 3 เนื้อหาธนาคารปูมาเพื่อการเรียนรูสำหรับหลักสูตรทองถิ่น องคความรูสำคัญของธนาคารปูมาประกอบดวย 6 สวน ไดแก 1) การสรางกลุมและ อาสาสมัครประจำธนาคารปูมา 2) รูปแบบธนาคารปูมาและระบบสาธารณูปโภคที่ จำเปน 3) ที่มาของแมปูไขนอกกระดองหรือไขปู 4) การเพาะฟกและอนุลาลปู 5) การปลอยลูกปูลงสูแหลงน้ำธรรมชาติ และ 6) การประเมิน ดังรูป และรายละเอียด ของเนื้อหาในแตละสวน 1) การสรางกลุมและอาสาสมัครประจำธนาคารปูมา การสรางกลุมธนาคารปูมาอาสาสมัครหรือสมาชิกกลุมภายใตแนวคิดหลัก 2 ประการ คือ 1) เนนการสรางจิตสานึกของชุมชนนำการเงิน และ 2) ความพรอม ดานสถานที่ของกลุมเปาหมาย โดยมีแนวคิดในพัฒนาธนาคารปูมา ไดแก 1.1 การสรางความตระหนักใหกับชุมชน โดย 1.1.1 การจัดเวทีเพื่อพูดคุยระดับพื้นที่ ซึ่งมีเนื้อหาที่สำคัญ คือ ขอมูลพื้นฐานของ ชุมชน ขอมูลการตั้งกลุมในชุมชนในอดีต การประกอบอาชีพที่เกี่ยวกับการประมง สถานการณของทรัพยากรประมงทั้งในอดีตและปจจุบัน การพึ่งพาทรัพยากรและ แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรประมงอยางยั่งยืนในชุมชน 26

รูป กรอบแนวคิดการพัฒนาธนาคารปูมา 27 1.1.2 การจัดตั้งกลุมและแสวงหาเครือขายในชุมชน การจัดตั้งกลุมโดยใชขอมูลจาก การจัดเวที เพื่อประเมินความเปนไปไดขั้นตนในการจัดตั้งธนาคารปูมา โดยเฉพาะ อยางยิ่งธนาคารปูมาที่ตั้งขึ้นใหม รวมทั้งการหาผูนำกลุมที่มีศักยภาพ จากนั้น ประสานกับแกนนำเพื่อประชุมหารือรวมกับสมาชิกกลุม เพื่อชี้แจงถึงแนวทางการ ดำเนินงานของธนาคารปูมา ตลอดจนแลกเปลี่ยนขอมูลการจัดตั้งและการบริหาร จัดการธนาคารปูมาการจัดการทรัพยากรชายฝงโดยชุมชน ผลกระทบทางบวกและ ทางลบของการมีธนาคารปูมา ผลประโยชนที่ชาวประมงและชุมชนไดรับ จากการ จัดการทรัพยากรประมงรวมกัน นอกจากนี้ ยังไดหารือถึงแนวทางประสานความ รวมมือระหวางธนาคารปูมา กับกลุมอื่นๆ ที่ทางานดานการอนุรักษทรัพยาการ ประมง ตลอดจนผูมีสวนไดสวนเสีย เชน พอคาและแพปลา เปนตน 1.1.3 การแสวงหาพันธมิตรทั้งในและนอกพื้นที่ โดยพันธมิตรในพื้นที่ชุมชน ไดแก กำนัน ผูใหญบาน ผูนำทางศาสนา โรงเรียน องคการบริหารสวนตำบล (อบต.) เทศบาล องคการบริหารสวนจังหวัด (อบจ.) สวนพันธมิตรนอกพื้นที่ชุมชน ไดแก หนวยงานราชการ (ศูนยวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง มหาวิทยาลัย และ วช.) และหนวยงานเอกชน (เชน ปตท.สผ. กฟผ. TRUE Corpo-ration ธนาคาร ออมสิน) ซึ่งมีทั้งหนวยงานที่สนับสนุนกิจกรรมธนาคารปูมาในอดีต และยังคงใหการ สนับสนุนในปจจุบัน

รูป การพบปะพูดคุยและการประเมินความพรอมของพื้นที่ 1.2 การประเมินความพรอมของพื้นที่เปาหมาย โดย 1.2.1 การสำรวจความพรอมของพื้นที่ เปนการสำรวจพื้นที่เปาหมายขั้นตน ทำพรอม กันหรือใกลเคียงกันกับการจัดเวทีพูดคุยระดับชุมชน โดยใชขอมูลที่ไดจากการพูด คุย รวมกับการลงพื้นที่จริงและการสำรวจสาธารณูปโภคที่มีอยู แนวทางประเมิน ความพรอมของพื้นที่มีดังนี้ 1.2.1.1 ความพรอมดานสถานที่ 1) ระยะหางจากแหลงนาทะเล และไฟฟา 2) ปริมาณและคุณภาพน้ำทะเลที่เหมาะสม 3) จำนวนเรือทำประมงปูมาและแพปูมา ในชุมชน 4) ทรัพยากรปูมา/แมปูมาไขนอกกระดอง 1.2.1.2 ความตองการและความพรอมของคนในพื้นที่ 1) แกนนำกลุม สมาชิกกลุม แพปลา ผูนำชุมชน ผูนำทางศาสนา ความสอดคลองกับวิถีชุมชน 2) จิตสำนึกและ การมีสวนรวม เนนทำดวยใจไมใชมุงเนนตัวเงินเปนหลัก 3) ปจจัยสนับสนุนในพื้น ที่ เชน แหลงเงินทุน แหลงใหคำปรึกษาทางดานวิชาการ 1.2.1.3 ขอจำกัดของพื้นที่ 1) ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ 2) ความพรอมของ แกนนาและสมาชิก 3) การมีสวนรวมของภาคสวนอื่นๆที่เกี่ยวของ 28

29 1.3 การวางระบบธนาคารปูมา การวางระบบของธนาคารปูมา มีหลัก สำคัญ 2 ประการ คือ 1) ความงายและสะดวกในการดาเนินงานโดยสมาชิกในพื้นที่ และ 2) ความพรอมใชงานเพื่อรองรับปริมาณแมปูไขนอกกระดอง โดยระบบที่สำคัญ ตอการทำธนาคารปูมามี 2 ระบบ ดังนี้ 1.3.1 ระบบโรงเรือน สาธารณูปโภคเครื่อง มือและสาธารณูปโภคที่จำเปนตองมีสาหรับการดำเนินงาน ดังนี้ 1) โรงเรือน ขนาด พื้นที่ 20 ตร.ม. หรือมากกวา มีหลังคากันแดดกันฝน มีผนังหรือกั้นพื้นที่ใชงานอยาง ชัดเจน หลอดไฟสองสวางอยางนอย 2 หลอด พรอมเตาเสียบสำหรับอุปกรณไฟฟา 2) ระบบน้ำและระบบสงน้ำทั้งน้ำเค็มและน้ำจืด พรอมเครื่องสูบน้ำแบบจุม (ไดโว) ขนาดทอสงน้ำอยางนอย 1.5 นิ้ว ความยาวของทอยึดตามระยะทางจากทะเล กรณี หางจากแหลงน้ำทะเล ตองมั่นใจวามีน้ำทะเลพอสำหรับฟกไขปูไดอยางมี ประสิทธิภาพ 3) บอ/ถังเก็บน้ำ/บอพักน้ำประกอบดวยบอ/ถังพักน้ำใหตกตะกอน อยางนอย 1,000 ลิตร และถังพักน้ำ หลังตกตะกอนอยางนอย 1,000 ลิตร 4) บอ /ถังเก็บน้ำอเนกประสงค ขนาด 500-1,000 ลิตร เพื่อพักแมปู กรณีแมปูมีจำนวน มาก หรือใชเปนถังเตรียมบรรจุลูกปู กรณีขนลูกปูไประยะไกล 5) ระบบใหอากาศ มีหลากชนิด เชน เครื่องใหอากาศรองรับ 12 หัวทราย ซุปเปอรชารจ หรือโบลว เวอร (Blower) พรอมระบบสำรองไฟและ/หรือโซลารเซล ทอลม/สายยาง และหัว ทรายอยางนอย 1 หัว/ถังฟก 6) ถังฟกไขปู ใชถังชนิดมีหูหิ้วขนาด 40-60 ลิตร ชุด ละ 10 ใบ ซึ่งใชฟกไขปูและขนสงลูกปูสูแหลงปลอย 7) วัสดุอุปกรณและวัสดุสิ้น เปลืองอื่นๆ เชน ถังขนยายแมพันธุ สวิงขนาดตางๆ ถุงกรองนา แกวนาแบบใส สำหรับตรวจสอบไข/ตัวออนปูมา 1.3.2 ระบบพี่เลี้ยง เนื่องจากธนาคารปูมาในพื้น ที่รับผิดชอบ มีความเชี่ยวชาญ และประสบการณที่แตกตางกัน จึงจำเปนตองมี ระบบ พี่เลี้ยง เพื่อสนับสนุนทั้งทางดานเทคนิคและการบริหารจัดการ โดยมีการแลก เปลี่ยนความคิดเห็น ซึ่งทำไดหลายชองทาง ไดแก 1) การประชุมกลุมยอยในพื้นที่ 2) โทรศัพท Line Facebook และผูประสานงานโครงการ 3) การติดตามงานตาม กรอบการดาเนินโครงการ 4) การหาแหลงสนับสนุนงบประมาณเพิ่มเติม เชน กฟผ. ปตท. บริษัท TRUE Corporation เปนตน

รูป โรงเรือนและชุดฟกไขของธนาคารปูมา รูป บอเก็บน้ำหรือถังเก็บน้ำ (บน) และถังเอนกประสงค (ลาง) รูป เครื่องใหอากาศ เครื่องสำรองไฟฟาและโซลารเซล 30

2. รูปแบบธนาคารปูมาและระบบสาธารณูปโภคที่จำเปน 2.1 รูปแบบของธนาคารปูมา ธนาคารปูมา หมายถึง การนำแมปูมาที่มีไข แกติดหนาทองมาฝากไวในกระชังที่ติดตั้งในทะเลหรือถังนาในโรงเรือน เมื่อแมปูมา เขี่ยไขออกจากหนาทองจึงนำแมปูไปขาย ไขที่ไดจากแมพันธุก็จะฟกเปนลูกปูระยะ แรกที่เรียกวา ซูเอี้ย (Zoea) หลังจากนั้นจึงปลอยตัวออนดังกลาวสูธรรมชาติ ตัว ออนปูมาอาศัยอาหารจากธรรมชาติและเติบโตเปนปูมาขนาดใหญ (สำนักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล, 2554) รูปแบบธนาคารปูมาโดยสรุปมีดังนี้ 2.1.1 การทำสัญลักษณแมพันธุปูไขนอกกระดอง นำแมปูมาที่มีไขนอก กระดองมาทำสัญลักษณ (กากบาท เขียนชื่อ หรือเครื่องหมายอื่นๆ) เพื่อใหคนที่ พบเห็นไมจับไปจาหนาย ซึ่งใชเปนเครื่องมือสรางจิตสำนึกใหกับชาวประมงวาหาก จับปูดังกลาวไดใหปลอยคืนสูทะเล หลังจากปูวางไขจึงจับไปขายได 2.1.2 กระชังในทะเล รูปแบบนี้ใชงบประมาณคอนขางนอย โดยนำแม ปูมาไขนอกกระดองมาพักไวในกระชังที่ยึดไวในทะเล เพื่อใหแมปูเขี่ยไข เมื่อวางไข หมดแลว จึงนำแมปูไปใชประโยชน สวนไขของปูจะพัฒนาเปนตัวออน และเจริญ เติบโตตามธรรมชาติ ขนาดกระชังมีหลายขนาด (1x1x1 ม.3 1x1.5x1 ม.3 หรือ 4x4x1 ม.3) ขึ้นอยูกับความเหมาะสมของพื้นที่ 2.1.3 การเพราะพันธุปูมาจากจับปงไขนอกกระดอง รูปแบบนี้เหมาะ กับชุมชนที่มีโรงตมหรือแกะเนื้อปูมาขาย โดยแยกจับปงที่มีไขติดอยูออกจากตัวปู กอนนำตัวปูไปแปรรูป จากนั้นนำจับปงปูมาใสกะละมังที่มีน้ำสะอาด แยกไขปูออก มาโดยใชมือถูเบาๆ ในน้ำ ลางไขปูดวยน้ำทะเลสะอาด 3-4 ครั้ง แลวนำไปฟกโดย ใหอากาศคอนขางแรง แลวปลอยตัวออนปูสูธรรมชาติ (วารินทร และคณะ 2545) 2.1.4 โรงเรือนเพาะฟกรูปแบบนี้ดำเนินการโดยนำแมปูมาไขนอกกระดอง มาพักไวในโรงเรือน ซึ่งเปนโรงเพาะฟกบนฝง ใหแมปูวางไข สวนลูกปูระยะตัวออน ที่ไดจากการเพาะฟก/อนุบาล จะนำไปปลอยสูธรรมชาติ (สำนักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล, 2554) การทำธนาคารปูมาแบบนี้ ตองมีพื้นที่ ในรมสำหรับวางถังพักแมพันธุ เพื่อบมฟกไขนอกกระดองของแมปู พรอมทั้งมีการ จัดเตรียมระบบน้ำ ระบบใหอากาศ พรอมภาชนะตางๆ ที่จำเปน 31

ทั้งนี้ขึ้นอยูกับปริมาณของแมปูและทักษะของผูดำเนินงาน ตัวอยางธนาคารปูมา แบบโรงเรือนในพื้นที่ภาคใตตอนลาง ไดแก ธนาคารปูของศูนยการเรียนรูการเพาะ ฟกลูกปูบานหัวเขา อ.สิงหนคร จ.สงขลา และธนาคารปูมาของชมรมประมงพื้นบาน อำเภอปะนาเระ จังหวัดปตตานี ซึ่งถือเปนธนาคารปูมาในรูปแบบโรงเพาะฟกที่ ดำเนินการมาอยางตอเนื่อง และสามารถเปนตัวอยางใหกับชุมชนและผูที่สนใจ จาก ทั้งในพื้นและนอกพื้นที่ไดเปนอยางดี ขอควรระวังในการทำธนาคารปูมา (สำนักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล, 2554) การลำเลียงแมปูมาไขนอกกระดอง ควร ทำดวยความระมัดระวัง หากแมปูเครียดทำใหอัตราการฟกไขต่ำ ไมควรปลอยลูก ปูในชวงแดดจัด และความเค็มของน้ำในแหลงปลอยควรใกลเคียงกับในถังฟก ควร ปลอยลูกปูหลังจากฟกหมด หากเก็บไวนานแอมโมเนียที่เกิดขึ้นจะมีผลตออัตรา รอดของลูกปู 32 รูป ธนาคารปูมาแบบโรงเพาะฟก ถังฟกและบอฟกไข

2.2 ระบบสาธารณูปโภคที่จำเปน สาธารณูปโภคที่จำเปน ไดแก โรงเรือน ระบบน้ำ ระบบใหอากาศ บอ/ถังพักน้ำ/ถังบาบัดน้ำ ถังเก็บน้ำอเนกประสงค ถังฟก ไข (ดูในหัวขอ 1.3.1) โดยสามารถปรับเปลี่ยนรูปแบบ ขนาด และจำนวนถัง ตาม ความเหมาะสมและกำลังผลิตของแตละพื้นที่ 3) ที่มาของแมปูไขนอกกระดองหรือไขปู แมปูไขนอกกระดองหรือไขปูมีที่มาจากหลายแหลง ทั้งนี้ขึ้นกับพื้นที่ สมาชิกใน ธนาคารปูมา ชุมชน และผูมีสวนไดสวนเสียหรือภาคสวนอื่นๆ แหลงที่มาของแม ปูมา สามารถสรุปไดดังนี้ 1) การซื้อแมพันธุปูมาไขนอกกระดองจากชาวประมง โดย คัดเลือกแมพันธุที่มีลักษณะตามตองการ 2) การบริจาคแมปูไขนอกกระดองโดย สมาชิกในกลุมธนาคารปูมา 3) การบริจาคแมปูไขนอกกระดองของชาวบาน แพปลา ในพื้นที่ หรือชาวบานที่ไมใชสมาชิกกลุมธนาคารปูมา 4) การฝากแมปูไขแกใหวางไข เมื่อวางไขเแลวเสร็จ ทางธนาคารปูมาสงแมปูคืนเจาของหรือผูฝาก (ชาวประมง/แพปลา) แมปูที่รับคืนอาจนำไปใชประโยชนอยางอื่นตามความตองการ ของผูฝาก เชน นำไปจำหนาย เปนตน 5) การขอความอนุเคราะหไขปูจากกลุมประมง พานิชย กรณีนี้ธนาคารปูมารับมาเฉพาะไขปูหรือตัดจับปงของแมปู นำมาเขี่ยไขโดย ใชแปรงสีฟนขนออน แลวนำไขปูไปลางทำความสะอาดและฟกไขอการรับบริจาคแม ปูเขาธนาคารปูมาตองมีความโปรงใสในการจัดการหลังจากแมปูวางไข เชน นำแมปู ไปปลอยคืนสูทะเล นำแมปูไปขายแลวนำเงินที่ไดมาทำกิจกรรมของกลุมหรือใช ประโยชนเพื่อสวนรวม เปนตน 4) การเพาะฟกและอนุบาลปูมา 4.1 วงจรชีวิตของปูมาหลังจากไขปูฟก จะพัฒนาเปนตัวออนระยะซูเอี้ย (Zoea) ระยะเมกาโลปา (Megalopa) ปูวัยรุน (Young crab) และเจริญเติบโตเปน ตัวเต็มวัย เมื่อปูมาอายุ 3-5 เดือน ก็สามารถผสมพันธุวางไขไดตามลำดับ ตัวออน ระยะซูเอี้ย (ซูเอี้ย 1-ซูเอี้ย 4) ใชระยะเวลา 11-15 วัน จากนั้นเขาระยะระยะเมกา โลปา ใชระยะเวลา 4-5 วัน เขาสูระยะแมงมุม (Crab 1) ซึ่งเริ่มลงหากินตามหนา ดิน ลูกปูระยะแมงมุมใชระยะเวลาประมาณ 4 วัน (ในความเค็ม 20-25 ppt) ลอก คราบเปนปูระยะ Crab 2 โดยระยะเวลาที่ใชในการพัฒนาระยะตาง ๆ 33

รูป วงจรชีวิตปูมา 34

4.2 ขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับการเพาะและอนุบาลปูมา การดูแลแมปูที่ยังไมพรอม วางไข (แมปูไขสีเหลือง สีสมเหลือง หรือสีนาตาล) ใหเลี้ยงแมปูในภาชนะสะอาด ใหอาหาร (เนื้อปลาสด หมึกสด หอยแมลงภูสด หอยกะพง) วันละ 1-2 ครั้ง ปริมาณ 5% ของน้ำหนักตัว ใชระยะเวลา 2-4 วัน เมื่อไขของแมปูเปลี่ยนสีเปนสีเทาดำ ให แยกแมปูในถังวางไขและฟกไข โดยใสแมปูถังละ 1 ตัว (วาสนา และคณะ, 2554; วารินทร, 2548) การเลี้ยงแมพันธุปูมาดวยอาหารสดที่แตกตางกัน เชน ปลาเปดสด หมึกสด และหอยแมลงภูสด พบวา การพัฒนาการของไขนอกกระดอง และอัตรา การฟกของไขปูมาไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยคาเฉลี่ยของ อัตราการฟกไขของปูมาที่เลี้ยงดวยอาหารขางตน อยูในชวง 27.23-95.32% (เฉลี่ย 71.18±22.23%), 28.37-98.16% (เฉลี่ย 54.56±25.41%) และ 27.23-95.32% (เฉลี่ย 52.98±27.70%) ตามลำดับ (วาสนา และคณะ, 2554) ความดกของไขของปูมา ขนาดความกวางกระดอง 9.15-18.84 ซม. มีคาเฉลี่ย 998,292 ฟอง (คาต่ำสุดและสูงสุด 229,538 และ 2,859,061 ฟอง ตามลำดับ) อัตราการฟกของไขปูมาขึ้นอยูกับปจจัยตางๆ เชน ระยะของไข ดังรูป โดยที่ระดับ ความเค็ม 30 ppt ไขสีสมเหลือง มีอัตราการฟก 88.17% สวนไขสีนาตาล ไขสีเทา และไขสีดามีอัตราการฟก 84.94% 66.12% และ 65.23% ตามลำดับ 35

รูป ไขปูมานอกกระดองสีตาง ๆ อัตราการฟกของไขที่มีสีเขมขึ้นมีแนวโนมลดลง เนื่องจากเปนระยะที่ใกลวางไข มากกวา จะบอบช้ำจากการขนยายมากกวาไขจากแมปูมาที่แข็งแรงเขี่ยออกมาจะ เปนเม็ดเดี่ยว ๆ สวนปูมาที่ไมคอยแข็งแรงจะเปนพวงเล็กๆ แมปูมาที่มีไขหนาทอง สีแตกตางกัน มีระยะเวลาพักรอเพื่อวางไขแตกตางกัน โดยแมปูไขสีสมเหลือง สี น้ำตาล สีเทา และสีดำ มีระยะเวลารอสาหรับวางไข 4-7, 2-4, 1-3 และ 1-2 วัน ตามลาดับ (สำนักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล, 2554)หลังจากรวบรวมแมพันธุปูมา ที่มีไขนอกกระดองจากเรือประมง ขั้นตอนการเพาะฟกโดยสรุปมี ดังนี้ (พชร, 2560) 1) นำแมปูมาพักในน้ำเค็ม 28-34 ppt ที่ผานการฆาเชื้อดวยคลอรีนและพักไว ประมาณ 3 วัน 2) เตรียมอาหารมีชีวิต (กรณีตองการอนุบาลใหไดลูกปูระยะวัยรุน) โดยอาหารลูกปูมี 3 ชนิด ไดแก น้ำเขียว (คลอเรลลา) หรือแพลงกตอนพืชอื่นที่ เหมาะสม โรติเฟอรหรือแพลงกตอนสัตวที่เหมาะสม และอารทีเมียหรือไรน้ำเค็ม 3) การฟกไข นำแมปูไขนอกกระดองมาเขี่ยไขปูใหหลุดออกในถังวางไขขนาด 15 ลิตร ไขที่ไดมีลักษณะเหมือนเม็ดทรายขนาดเล็ก โดยแมปูไขสีดำใชเวลาประมาณ 1 คืน หากเปนไขสีเทา จะใชเวลาประมาณ 2-3 วัน ถึงจะฟกเปนตัว แมปูที่ปลอย ไขแลวอาจนำไปขาย คืนเจาของหรือปลอยกลับสูทะเล 36

37 หลังจากลูกปูฟกออกเปนตัว ใชกระบวยตักทั้งน้ำและลูกปูออกไปไวในบอ อนุบาล โดยระยะแรกใชคลอเรลลาและโรติเฟอรเปนอาหารตามปริมาณความมาก นอยของลูกปู เปลี่ยนน้ำทุก 2 วัน ปรับอุณหภูมิใหอยูในชวง 28-30 °C ลูกปูที่เหมาะ กับการปลอยลงสูทะเล คือลูกปูระยะซูเอี้ย 1-3 (อายุ 1-6 วันหลังการฟก) เนื่องจาก ระยะนี้ใหอาหารที่ราคาไมแพง และอัตรารอดในการอนุบาลยังสูง (บรรจง, 2547; พชร, 2560) สวนการอนุบาลจนไดปูมาวัยรุน (Young crab) ใชโรติเฟอร อารที เมียและ/หรืออาหารสด ตามลำดับ ปจจัยที่มีผลตอการรอดของลูกปู ไดแก แสง อุณหภูมิ อาหาร ความเค็ม ความหนาแนน วัสดุหลบซอน และโรค ซึ่งกลาวโดยสรุปได ดังนี้ (บรรจง, 2547) 1) แสง ลูกปูระยะซูเอี้ยและระยะเมกาโลปา สามารถอยูกลาง แจงได โดยควรมีวัสดุพรางแสงคลุม สวนลูกปูระยะแมงมุม อัตรารอดจะสูงขึ้นหากได รับแสงนอยลง 2) อุณหภูมิ ชวงคาหมาะสม 28-30 °C 3) ความเค็ม ระยะซูเอี้ย 1-3 ควรอยูในชวง 27-28 ppt สวนระยะซูเอี้ย 4 ถึงระยะแมงมุม ควรอยูในชวง 17-23 ppt 4) อาหาร ลูกปูระยะซูเอี้ย1-ระยะแมงมุม ควรใหอาหารจำพวก คีโตเซ อรอส โรติเฟอร คลอเรลลาและไรน้ำเค็ม 4.3 การเพาะฟกและอนุบาลลูกปูมาวัยออน ประกอบดวย 4.3.1 การเตรียมวัสดุอุปกรณ โดยอุปกรณที่จำเปนสาหรับเพาะฟกและ อนุบาลลูกปูมา แบงออกเปน 3 กลุม คือ 1) ถังใสแมพันธุ (สีขาว สีดาหรือทึบแสง) พรอมอุปกรณขนยายแมปูไขนอกกระดอง ไดแก เครื่องใหอากาศขนาด 12 โวลต แบตเตอรี่ หัวทรายพรอมสายอากาศ 2) เครื่องตรวจสอบคุณภาพน้ำ ไดแก เครื่อง วัดความเค็ม เทอรโมมิเตอร เครื่องชั่งแบบละเอียด ชุดทดสอบคุณภาพน้ำ (ความเปนดาง ความเปนกรดเปนดาง และแอมโมเนีย เปนตน) 3) วัสดุอุปกรณ สำหรับการเตรียมอาหารมีชีวิตและใชในการเพาะฟกและอนุบาล ไดแก สวิงตักแม ปู สวิงกรองโรติเฟอร สวิงตักลูกปู แกวตักลูกปู ถังฟกไขขนาด 50 ลิตร ถังเพาะเลี้ยง แพลงกตอนพืช ถังโรติเฟอรหรือฟกอารทีเมีย ขนาด 1,000 ลิตร (หรือตามปริมาณอาหารมีชีวิตที่จะผลิต) สายยาง หัวทราย ปมนา ปมลม ปุย สาร เคมีฆาเชื้อ (เชน โพวิโดนไอโอดีน) กอนนาอุปกรณตางๆ มาใชงาน ตองลางดวยน้ำ ยาลางจานผสมโพวิโดนไอโอดีน 10-15 มล./นา 1,000 ลิตร

38 เและตากใหแหงเพื่อปองกันเชื้อโรค 4.3.2 การเตรียมน้ำทะเล การเตรียมน้ำทะเล มีขั้นตอนโดยสรุปดังนี้ 1) สูบน้ำทะเล ดวยเครื่องสูบน้ำขนาด 1-2 นิ้ว (หรืออื่นๆ) โดยใชน้ำความเค็ม 28-35 ppt 2) พักน้ำไวในถังพักน้ำ เชน ถังขนาด 1,000 ลิตร ทิ้งใหตกตะกอน 1-2 วัน และดูดน้ำสวนบนที่ไมมีตะกอนไปผานถุงกรองขนาด 200 ไมครอน ดังรูป จะ ไดน้ำทะเลพรอมใชงานสำหรับใชพักแมพันธุและการฟกไขปูมา 3) กรณีการอนุบาล ลูกปูทะเลถึงระยะวัยรุน ควรบำบัดน้ำโดยใชแคลเซียมไฮโปคลอไรท (คลอรีนผง) 15-30 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร (หรือ 15-30 ppm) หรือโพวิโดนไอโอดีน 5 ppm 4) การใหอากาศน้ำที่มีคลอรีนผสมอยูอยางเต็มที่ เพื่อกำจัดคลอรีน โดยใชหัวทราย 3-5 หัว/น้ำ 1,000 ลิตร เปนระยะเวลา 2-3 วัน จากนั้นตรวจสอบคลอรีนตกคาง โดยใช Orthotolidine จำนวน 1-2 หยด/ตัวอยางน้ำ 5-10 มล. หากน้ำเปนสีเหลือง หรือน้ำตาลออนแสดงวามีคลอรีนตกคางอยูในน้ำ หากน้ำไมเปลี่ยนสีหรือมีสีเดิมคือ ไมมีคลอรีนตกคาง คลอรีนมีกลิ่นฉุน ระคายเคียงตออวัยวะในระบบทางเดินหายใจ และผิวหนัง อยาสูดดมหรือหายใจเขาไป ควรสวมถุงมือ ปดจมูกปากใหมิดชิดดวย แผนกรองอากาศขณะใชงาน โดยปริมาณสารคลอรีนที่ใชนั้นขึ้นกับ ลักษณะทาง กายภาพของน้ำที่นำมาใช 5) ปรับคุณภาพน้ำโดยใชปูนขาว (Ca(OH2)) ปริมาณ 50-100 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร (pH เริ่มตนที่ 6-7) เพื่อใหคาความเปนดางอยูในชวง 120-200 มก./ลิตร และ pH อยูในชวง 7.8-8.5 อุณหภูมิน้ำที่เหมาะสม 25-31°C ออกซิเจนที่ละลายในน้ำ 4-6 มก./ลิตร แอมโมเนียไมควรพบหรือใหมีคานอยที่สุด เก็บน้ำดังกลาวไวในถังทึบที่ปดมิดชิด 1-2 วัน เพื่อใชในการเพาะและอนุบาลตัวออน ปูมา และการเลี้ยงแพลงกตอนพืช ทั้งนี้อาจเติม EDTA 10 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร เพื่อจับอิออนโลหะหนักในน้ำ สาหรับคุณภาพน้ำที่เหมาะสมในการฟกไขปูมา วาริ นทร (2548) กลาววา ความเค็ม 27-35 ppt (นิยม 30 ppt) อุณหภูมิ 27-29 °C ความเปนดาง 120-200 มก./ลิตร และความเปนกรด-เปนดาง (pH) อยูในชวง 8.0-9.0

รูป การกรองน้ำเพื่อเตรียมการสำหรับฟกไขปูมา 4.3.3 การเตรียมอาหารมีชีวิตและอาหารสด 4.3.3.1 การเพาะเลี้ยง น้ำเขียว น้ำเขียว (หรือแพลงกตอนพืช) ที่ใชอนุบาลปูมาวัยออน ไดแก คลอเรลลา และเตตราเซลมิส โดยสามารถติดตอขอหัวเชื้อ จากหนวยงานในพื้นที่ เชน ศูนยวิจัย และพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง เปนตน การเลี้ยงแพลงกตอนในถังขนาด 1,000 ลิตร ใชหัวเชื้อประมาณ 20 ลิตร ขั้นตอนการเลี้ยงน้ำเขียวสรุปไดดังนี้ 1) วาง ถังเลี้ยงแพลงกตอน ในบริเวณที่มีแสงเพียงพอ 2) เติมน้ำทะเลความเค็ม 25 ppt ปริมาตร 200 ลิตร พรอมใหอากาศผานหัวทราย 2-3 หัว/ถัง 3) เตรียมปุยสำหรับ เลี้ยงคลอเรลลา โดยเลือกใชสูตรใดสูตรหนึ่ง ดังนี้ สูตรที่ 1 ปุย 16-20-0 150 กรัม /น้ำ 1,000 ลิตร ปุย 46-0-0 12 กรัม/น้ำ1,000 ลิตร ปุย 21-0-0 100 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร ปุย 15-15-15 50 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร สูตรที่ 2 ปุยแอมโมเนียม ซัลเฟต 80 กรัม/น้ำ1,000 ลิตร ปุยยูเรีย 4 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร ปุยไดแคลเซียม ไฮโดรเจนฟอสเฟต 12 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร 39

40 ละลายสวนผสมดวยน้ำจืดจนหมด กรองสารละลายผานสวิง เทสวนผสมลงถังที่ เตรียมไว 10-15 นาที แลวนำไปใชงาน 4) เติมหัวเชื้อคลอเรลลาลงในถัง ปลอยไว 2-4 วัน จะเปนสีเขียวตองเขม ไดคลอเรลลาหนาแนน 10-20x106 เซลล /มล.ซึ่งสามารถใชเปนหัวเชื้อเพื่อขยายพันธุตอไป การขยายพันธุ ใหเติมน้ำทะเล สะอาดจนเต็มถัง 1,000 ลิตร แลวเติมปุยในขอ 3) เลี้ยงตอไปอีก 2-4 วัน จะไดคลอ เรลลาเขมขนพรอมใชงาน หรือใชเปนอาหารในการผลิตโรติเฟอร 4.3.3.2 การเพาะ ขยายพันธุโรติเฟอร การเลี้ยงโรติเฟอร มีขั้นตอนโดยสรุปดังนี้ 1) หาซื้อหัวเชื้อโรติ เฟอรจากหนวยงานในพื้นที่ และกรองเอาเฉพาะโรติเฟอรนำมาใชเปนหัวเชื้อในการ เลี้ยงเพิ่มปริมาณ 2) เลือกถังที่มีคลอเรลลาขนาด 1,000 ลิตร ที่เตรียมไวในขอ 5.3.3.1 จำนวน 1 ถัง เติมหัวเชื้อโรติเฟอร 60 ตัว/มล. เลี้ยงตอไป 1 วัน จะไดโรติ เฟอรหนาแนน 120 ตัว/มล. แลวกรอง โรติเฟอรดวยสวิงขอบสีชมพู (60 ไมครอน) โดยใชวิธีกาลักน้ำ พักโรติเฟอรที่กรองในถัง 50 ลิตร พรอมใหอากาศ ใชโรติเฟอร ที่กรองเปนอาหารลูกปูมาระยะซูเอี้ย 1-3 การเลี้ยงโรติเฟอรควรแยกสวนกับคลอเรลลา เพื่อปองกันการปนเปอน 3) หากตองการเก็บเกี่ยวโรติเฟอรอยางตอเนื่องควรเก็บเกี่ยว โรติเฟอรในถังเลี้ยง 50% โดยปริมาตร แลวเติมคลอเรลลาลงไปจนไดปริมาตร 1,000 ลิตร เพื่อเลี้ยงโรติเฟอรตอไป 4.3.3.3 การเพราะฟกอารทีเมีย 1) ใชถังฟกทรงกรวย ที่สะอาด เติมน้ำเค็ม 25-30 ppt 100-150 ลิตร พรอมหัวทรายใหอากาศ 3-4 หัว 2) ฟอกไขอารทีเมียในถังขนาด 10 ลิตร ดยใชคลอรีนผง 3-5 กรัม ใหอากาศเต็มที่เปน ระยะเวลา 30-60 นาที

3) กรองไขอารทีเมียที่ฟอกแลว ลางดวยน้ำสะอาดอีกครั้ง กอนเติมลงในถังฟกที่ เตรียมไว เปดฝาถังใหไดรับแสง ไขอารทีเมียจะฟกออกเปนตัวหมดภายใน 18-24 ชั่วโมง 4) แยกตัวออนของอารทีเมียออกจากเปลือกไข โดยหยุดใหอากาศ 10-15 นาที ตัวออนจะลงไปรวมกันที่กนของถังฟก เปดวาลวใหน้ำไหลออก กรองตัวออน อารทีเมียดวยสวิงขนาด 125 ไมครอน ลางอารทีเมียดวยนาจืดกอนนาไปใหลูกปูมา ระยะซูเอี้ย 3-4 ระยะเมกาโลปา และลูกปูมาระยะวัยรุน (Young crab) 4.3.3.4 อาหารสดหรือเนื้อปลาสับ นอกจากอารทีเมียตัวเต็มวัย อาจใชอาหารสดชนิดอื่นที่ ราคาไมแพง (เชน กุงเคย หอยและปลาสด) เปนอาหารสำหรับลูกปูมาระยะวัยรุน (Young crab) การเตรียมอาหารสดไมยุงยากและใชเวลานอย โดยหอยและปลา ตองสับใหละเอียดกอนนำไปใชงาน 4.3.4 การขนยายแมปูจากเรือประมง 4.3.4.1 การเตรียมอุปกรณและ น้ำทะเล อุปกรณที่ใชเคลื่อนยายแมปูมาเปนถังขนาด 40-60 ลิตร (หรือใชถังฟกไขปู) สีดาหรือสีทึบพรอมฝาปด เครื่องใหอากาศแบบพกพาขนาด 12 โวลต พรอมสายยางและหัวทราย สวนน้ำทะเลควรมีความเค็ม 30-32 ppt ความ เปนดาง 120-200 มก./ลิตร pH 7.8-8.3 ทั้งนี้ควรใชน้ำทะเลที่มีคุณภาพใกลเคียง กับนาในแหลงที่จับปู หรืออาจใชน้ำจากชายฝงหากคุณภาพน้ำดีพอ 4.3.4.2 การขน ยาย การขนยายแมปูมาตองประสานงานกับชาวประมง เพื่อทราบสถานที่และเวลา ที่เรือประมงเขาฝง เตรียมถังพักแมปูและเครื่องใหอากาศ ดังรูป เมื่อเรือเขาฝง เลือก แมปูไขนอกกระดองโดยเนนปูที่มีไขสีดำหรือสีน้ำตาล เพื่อลดระยะเวลาที่รอปูวางไข หากไมมีอาจเลือกแมปูไขสีสมหรือเหลือง คอยๆแกะแมปูออกจากตาขาย มัดขาและ กามปูโดยยางยืดปองกันปูทารายกันเอง และปองกันไขปูจากขาและกามของปูตัว อื่นๆ ใสแมปูลงถังที่มีน้ำและใหอากาศ ดังรูป แมปูไขไมควรอยูในสภาพแหงหรือ สัมผัสอากาศเกิน 2 ชั่วโมง เพราะไขปูอาจเปนไขเหลวหรือไขเสีย หากไขปูมีกลิ่นผิด ธรรมชาติ ไมควรเลือกมาใช 4.3.4.3 การดูแลแมปู ระหวางรอฟกไข เมื่อแมปูมามาถึง โรงเพาะฟก เทน้ำในถังขนสงแมปูมาออกประมาณ 50% แลวเติมน้ำสะอาดแทนที่ ใหอากาศ 15-30 นาที เทน้ำทั้งหมดทิ้ง แลวเติมนาสะอาดที่เตรียมไวจนไดระดับเดิม เพื่อปองกันการปนเปอนและชวยฟอกเหงือกแมปู 41

รูป ถังฟกปูมาและแมพันธุปูมา ณ ทาจอดเรือ 42 ตรวจความสมบูรณและปรสิตภายนอก จากนั้นคัดเลือกแมปูมาที่แข็งแรงมาใชเพาะ ฟกและอนุบาล ทาความสะอาดแมปูโดยใชแปรงสีฟนถูตามตัวเพื่อกำจัดตะกอนหรือ ปรสิตภายนอก พักแมปูในน้ำทะเลสะอาดที่เตรียมไว 10-15 นาที กอนนำแมปูลง ถังวางไข

43 4.3.4.4 การฟกไขปูมาและการจัดการ การฟกไขปูมาโดยแยกแมปูที่ พรอมวางไขลงถังขนาด 40-60 ลิตร ถังละ 1 ตัว โดยเติมน้ำสูง 30 ซม. (หรือ 25 ลิตร) ใหอากาศผานหัวทราย 1 หัว ความแรงระดับปานกลาง ปลอยปูวางไขและฟก ไขตามธรรมชาติ ควรใชถังกนมน กนแบนหรือกนรูปกรวย ถังสองประเภทแรก เหมาะสาหรับแมปูวางไขเอง สวนถังกนรูปกรวยเหมาะกับไขปูที่แยกจากจับปงโดย ใชแปรงสีฟนขนออน การฟกไขตองใหอากาศเพื่อเพิ่มออกซิเจน และปองกันไขรวม กันที่กนถัง ในขั้นตอนนี้สามารถชั่งวัดขนาดของแมปู และหาความดกไขของแมปู โดยสุมไขปูมา 5-10% โดยนาหนัก หรือสุมคานวณจำนวนไขตอปริมาตรน้ำในถังฟก ไข กรณีใหแมปูปลอยไขเอง หลังจากทำความสะอาดและพักแมปูมา ใหตัดยางรัด ที่มัดขาเดินออก ปลอยลงสูถังเพาะฟก ปดฝาใหมิดชิดและอยารบกวนแมปู (รูปที่ 13) ตรวจสอบการวางไขทุก 6-8 ชั่วโมง แมปูไขนอกสีดำ (มีจุดดำ 2 จุดในเม็ดไข) ใชระยะเวลา 1-2 วันจะฟกออกเปนตัว แมปูไขนอกสี น้ำตาลใชระยะเวลา 3-4 วัน แมปูสีสมใชระยะเวลา 4-5 วัน สวนแมปูไขนอกสีเหลืองใชระยะเวลา 7-9 วัน แมปูเขี่ยไขทิ้งหากมีอาการเครียด อุณหภูมิของน้ำในถังเพาะฟกในรอบวันควรอยูใน ชวง 28-31 °C ใชสวิงตักแมปูออกจากถังเพาะฟกหลังวางไขแลวนำตัวออนไปปลอย หรืออนุบาลการศึกษาความดกของไขของแมปูมาในพื้นที่ศึกษา รูป การมัดแมปูระหวางขนสง (บน) และถังขนสงแมปู (ลาง)