โครงการเขื่อนทดน้ำผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ์ ปีงบประมาณ 2565

43

เกษตรกรมีทรัพยสินการเกษตรทั้งหมดมูลคา 2,257,807 บาท ทั้งน้ี หากไมคดิ มลู คาท่ีดินจะมที รัพยสนิ การเกษตร
มลู คา 275,662 บาท ของมูลคา ทรพั ยสนิ การเกษตรทั้งหมด (ตารางที่ 4.9)

ตารางท่ี 4.9 ทรัพยสินการเกษตรของครวั เรือนเกษตรกร

หนว ย: บาทตอครัวเรือน

มูลคา ทรพั ยสนิ การเกษตร

รายการ คงท่ี ทรัพยสนิ * ปจ จัย หมุนเวียน รวม รวม
ดําเนินงาน คงเหลือ ท้งั หมด ทงั้ หมด
ทีด่ นิ โรงเรือน/ รวม ผลผลติ รวม เวนทด่ี นิ
อืน่ ๆ พชื สตั ว

พื้นทฝี่ ง บนของโครงการ

ตน ป 1,975,495 103,446 2,078,941 143,282 98 3,887 19,009 22,994 2,245,217 269,772
23,663 2,498,348 262,137
ปลายป 2,236,211 101,191 2,337,402 137,283 155 4,625 18,883

พน้ื ที่ฝงซายของโครงการ

ตน ป 1,765,061 112,543 1,877,604 142,554 77 4,352 17,154 21,583 2,041,741 276,680
21,909 2,236,159 258,989
ปลายป 1,977,170 108,785 2,085,955 128,295 167 4,801 16,941

พน้ื ท่ีฝงขวาของโครงการ

ตน ป 1,832,690 109,321 1,942,011 142,413 82 4,284 23,185 27,551 2,111,975 279,285
28,324 2,257,807 275,662
ปลายป 1,982,145 107,556 2,089,701 139,782 153 4,952 23,219

ท่ีมา: จากการสาํ รวจ
หมายเหต:ุ * ทรพั ยสนิ ดําเนนิ งาน เชน รถไถ เคร่ืองจกั ร และอปุ กรณก ารเกษตร ฯลฯ

4.1.8 หนีส้ ิน และแหลงกยู ืมเงนิ
1) พน้ื ที่ฝงบนของโครงการเขอ่ื นทดนํา้ ผาจกุ
(1) หน้สี นิ
หนส้ี ิน ของครัวเรอื นเกษตรกร ณ วันท่ี 30 เมษายน 2565 พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรมีจํานวน

หนี้สินทั้งหมดเฉล่ีย 241,094 บาทตอครัวเรือน แยกเปนหนี้สินในระบบเฉล่ีย 236,879 บาทตอครัวเรอื น ซ่ึงเปน
เงินตนและดอกเบ้ียคางจายเฉลี่ย 233,121 บาทตอครวั เรือน และ 3,758 บาทตอครัวเรอื น ตามลําดับ และเปน
หน้ีสินนอกระบบเฉลี่ย 5,396 บาทตอครัวเรือน ซึง่ เปนเงินตน และดอกเบ้ยี คางจายเฉลย่ี 3,691 บาทตอครัวเรือน
และ 524 บาทตอครัวเรือน ตามลําดับ หรือเปนหน้ีสินในระบบและหน้ีสินนอกระบบ รอยละ 98.25 และ 1.75
ตามลาํ ดับ

(2) แหลงกูย ืม
แหลงกูยืมเงิน ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีการกูยืมเงิน

รอยละ 95.40 และไมมีการกูยืมเงิน รอยละ 4.60 โดยกูยืมเงนิ จากธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณการเกษตร
(ธ.ก.ส.) มากที่สุด รอยละ 89.76 รองลงมา คือ กูยืมเงินจากกองทุนหมูบาน รอยละ 19.28 และสหกรณการเกษตร
รอยละ 15.06 ตามลําดับ

2) พื้นที่ฝง ซายของโครงการเข่อื นทดน้ําผาจกุ
(1) หน้สี ิน
หนส้ี ิน ของครัวเรือนเกษตรกร ณ วันท่ี 30 เมษายน 2565 พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมีจํานวน

หนี้สินท้ังหมดเฉล่ีย 247,892 บาทตอครัวเรือน แยกเปนหนี้สินในระบบเฉลี่ย 242,496 บาทตอครัวเรือน
ซึ่งเปนเงินตนและดอกเบี้ยคางจายเฉลี่ย 238,497 บาทตอครัวเรือน และ 3,999 บาทตอครัวเรือน ตามลําดับ
และเปนหนี้สินนอกระบบเฉลี่ย 4,215 บาทตอครัวเรือน ซ่ึงเปนเงินตนและดอกเบ้ียคางจายเฉล่ีย 4,878 บาท
ตอ ครัวเรือน และ 518 บาทตอครัวเรือน ตามลําดับ หรือเปนหนีส้ ินในระบบและหนี้สนิ นอกระบบ รอยละ 97.82
และ 2.18 ตามลําดับ

44

(2) แหลง กูยืม
แหลงกูยืมเงิน ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีการกูยืมเงิน

รอยละ 93.87 และไมมีการกูยืมเงิน รอยละ 6.13 โดยกูยืมเงินจากธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณก ารเกษตร
(ธ.ก.ส.) มากท่ีสุด รอยละ 98.04 รองลงมา คือ สหกรณการเกษตร รอยละ 25.49 และกูยืมเงนิ จากกองทุนหมูบาน
รอยละ 13.07 ตามลาํ ดับ

3) พื้นที่ฝง ขวาของโครงการเข่ือนทดนาํ้ ผาจกุ
(1) หนสี้ ิน
หนี้สิน ของครัวเรือนเกษตรกร ณ วันที่ 30 เมษายน 2565 พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรมีจํานวน

หนี้สินท้ังหมดเฉลี่ย 244,474 บาทตอครัวเรือน แยกเปนหน้ีสินในระบบเฉลี่ย 239,665 บาทตอครัวเรือน
ซึ่งเปนเงินตนและดอกเบีย้ คางจายเฉลยี่ 235,813 บาทตอครวั เรือน และ 3,852 บาทตอครวั เรอื น ตามลาํ ดับ และ
เปนหน้ีสินนอกระบบเฉลี่ย 4,809 บาทตอครัวเรือน ซึ่งเปนเงินตนและดอกเบ้ียคางจายเฉลี่ย 4,200 บาท
ตอ ครัวเรือน และ 609 บาทตอครัวเรือน ตามลาํ ดับ หรือเปนหน้ีสินในระบบและหนี้สนิ นอกระบบ รอยละ 98.03
และ 1.97 ตามลําดับ

(2) แหลง กูยืม
แหลงกูยืมเงิน ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีการกูยืมเงิน

รอยละ 96.92 และไมมีการกูยืมเงิน รอยละ 3.08 โดยกูยืมเงนิ จากธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณการเกษตร
(ธ.ก.ส.) มากท่ีสุด รอยละ 88.61 รองลงมา คือ สหกรณการเกษตร รอยละ 22.78 และกูยืมเงนิ จากกองทุนหมูบาน
รอ ยละ 16.46 ตามลําดบั (ตารางท่ี 4.10 และตารางท่ี 4.11)

ตารางที่ 4.10 หนส้ี นิ ทงั้ หมดของครวั เรือนเกษตรกร

รายการ พน้ื ที่ฝง บนของโครงการ พนื้ ที่ฝง ซายของโครงการ พ้นื ทีฝ่ งขวาของโครงการ
บาท/ครัวเรือน รอ ยละ
บาท/ครวั เรือน รอยละ บาท/ครัวเรือน รอ ยละ
จาํ นวนหนสี้ ินในระบบ 236,879 98.25
242,496 97.82 239,665 98.03
เงนิ ตน 233,121 96.69 238,497 96.21 235,813 96.46
3,999 1.61 3,852 1.57
ดอกเบย้ี 3,758 1.56
5,396 2.18 4,809 1.97
จาํ นวนหนส้ี นิ นอกระบบ 4,215 1.75 4,878 1.97 4,200 1.72
518 0.21 609 0.25
เงินตน 3,691 1.53
247,892 100.00 244,474 100.00
ดอกเบ้ยี 524 0.22

รวมท้งั หมด 241,094 100.00

ท่มี า: จากการสาํ รวจ

45

ตารางที่ 4.11 แหลง กูยืมเงนิ ของครวั เรอื นเกษตรกร

รายการ พื้นทฝ่ี งบน พนื้ ทฝี่ งซาย พน้ื ทฝ่ี งขวา
รอ ยละ รอ ยละ รอ ยละ
100.00 100.00
การกยู ืมเงนิ 100.00 6.13 3.08
93.87 96.92
ไมกูยมื 4.60
98.04 88.61
กยู ืม 95.40 25.49 22.78
9.15 12.03
แหลงกูยืมเงิน 13.07 16.46
3.80
ธนาคารเพอ่ื การเกษตร ฯ (ธ.ก.ส.) 89.76 - 5.70
- 4.43
สหกรณก ารเกษตร 15.06 7.84

กลุมเกษตรกร/กลุมออมทรพั ย 5.42

กองทุนหมบู า น 19.28

ธนาคารพาณิชยอ ่ืน ๆ 3.01

นายทุน/พอคา 3.61

ญาติพี่นอง 6.63

ทม่ี า: จากการสาํ รวจ

หมายเหต:ุ เกษตรกร 1 ราย สามารถตอบไดมากกวา 1 คาํ ตอบ

4.1.9 ทรพั ยส ินนอกการเกษตรปลายป
ทรัพยสินนอกการเกษตรของครัวเรือน บงบอกถึงฐานะความเปนอยูและความสะดวกสบายใน

การดาํ รงชีพของครวั เรือนเกษตรกร มีรายละเอยี ดดงั น้ี
1) พน้ื ท่ีฝงบนของโครงการเขอื่ นทดนํา้ ผาจกุ
ทรัพยสินนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา มูลคา ทรัพยสินนอกการเกษตรปลายป

เทากับ 694,152 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนทรัพยสินเกี่ยวกับบานท่ีอยูอาศัยรวมรั้ว ไมรวมทดี่ ิน เทากับ
335,850 บาท หรือรอยละ 48.38 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตรทั้งหมด รองลงมา คือ ทรัพยสินเก่ียวกับ
รถจักรยานยนต/รถยนต เทากับ 240,987 บาทตอครัวเรือน และทรัพยสินเก่ียวกับคอมพิวเตอร/อุปกรณ
อิเล็กทรอนิกส เทากับ 73,452 บาท หรอื รอยละ 34.72 และรอยละ 10.58 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตร
ทง้ั หมด ตามลําดับ

2) พ้นื ท่ีฝง ซายของโครงการเขอ่ื นทดน้าํ ผาจุก
ทรัพยสินนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา มูลคา ทรัพยสินนอกการเกษตรปลายป

เทากับ 628,721 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนทรัพยสินเก่ียวกับบานที่อยูอาศัยรวมร้ัว ไมรวมทด่ี ิน เทากับ
323,749 บาท หรือรอยละ 51.49 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตรทั้งหมด รองลงมา คือ ทรัพยสินเก่ียวกับ
รถจักรยานยนต/รถยนต เทากับ 210,668 บาทตอครัวเรือน และทรัพยสินเกี่ยวกับคอมพิวเตอร/อุปกรณ
อิเล็กทรอนิกส เทากับ 50,021 บาท หรือรอยละ 33.51 และรอยละ 7.96 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตร
ทั้งหมด ตามลําดับ

3) พ้นื ที่ฝงขวาของโครงการเขื่อนทดนํา้ ผาจกุ
ทรัพยสินนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา มูลคา ทรัพยสินนอกการเกษตรปลายป

เทากับ 668,185 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนทรัพยสินเกี่ยวกับบานท่ีอยูอาศัยรวมรั้ว ไมรวมที่ดิน เทากับ
291,333 บาท หรือรอยละ 43.60 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตรทั้งหมด รองลงมา คือ ทรัพยสินเก่ียวกับ
รถจักรยานยนต/รถยนต เทากับ 289,985 บาทตอครัวเรือน และทรัพยสินเกี่ยวกับคอมพิวเตอร/อุปกรณ

46

อิเล็กทรอนิกส เทากับ 42,357 บาท หรือรอยละ 43.40 และรอยละ 6.34 ของมูลคาทรัพยสินนอกการเกษตร
ทั้งหมด ตามลาํ ดับ (ตารางท่ี 4.12)

ตารางท่ี 4.12 ทรัพยสินนอกการเกษตรปลายปของครวั เรอื นเกษตรกร

รายการ พ้นื ท่ีฝง บน พน้ื ท่ีฝง ซา ย หนว ย: บาทตอครวั เรือน

บานท่อี ยอู าศยั รวมรวั้ ไมร วมที่ดิน มลู คา รอ ยละ มลู คา รอ ยละ พ้นื ท่ฝี ง ขวา
โรงเรือนเกบ็ ของ
รถยนต/ รถจักรยานยนต 335,850 48.38 323,749 51.49 มูลคา รอยละ
เครื่องใชไฟฟา ในครวั เรอื น 3,586 0.52 4,775 0.76
โทรศพั ท/ อปุ กรณสอ่ื สาร 240,987 34.72 210,668 33.51 291,333 43.60
คอมพวิ เตอร/ อปุ กรณอ เิ ลก็ ทรอนกิ ส 3,055 0.44 2,951 0.47 3,988 0.60
เครื่องปม นาํ้ /สบู น้ํา 21,949 3.16 17,446 2.77 289,985 43.40
จกั รเย็บผา /อุปกรณห ตั ถกรรม 73,452 10.58 50,021 7.96 2,754 0.41
เฟอรน เิ จอรในครัวเรือน 2,695 0.39 3,778 0.60 18,963 2.84
สินทรพั ยน อกการเกษตรอนื่ ๆ 1,405 0.20 919 0.15 42,357 6.34
7,703 1.11 10,411 1.66 3,951 0.59
รวมทัง้ หมด 3,470 0.50 4,003 0.63 2,482 0.37
ที่มา: จากการสาํ รวจ 8,653 1.30
694,152 100.00 628,721 100.00 3,719 0.55

668,185 100.00

4.1.10 รายได และรายจา ยของครัวเรือนเกษตรกร
1) พื้นท่ีฝงบนของโครงการเข่ือนทดนํา้ ผาจกุ มรี ายละเอียดตาง ๆ ดงั นี้ (ตารางท่ี 4.13)
รายไดเ งินสดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมรี ายไดเงนิ สด

ทางการเกษตรรวม เทากับ 401,339 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดทางการเกษตรดานพืช
เทากับ 325,630 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 81.14 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดเงินสดทางการเกษตร
ดานอ่ืน ๆเทากับ 69,081 บาทตอครัวเรือน ดานปศุสัตว เทากับ 6,481 บาทตอครวั เรือน และดานเพาะเลี้ยงสัตวนํ้า
เทากับ 147 บาทตอครัวเรอื น หรือรอ ยละ 17.21 รอยละ 1.61 และรอ ยละ 0.04 ของท้ังหมด ตามลาํ ดบั

รายจายเงินสดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมีรายจายเงิน
สดทางการเกษตรรวม เทากับ 213,116 บาทตอ ครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายจายเงินสดทางการเกษตรดานพืช
เทากับ 156,293 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 73.34 ของท้ังหมด รองลงมา คือ รายจายเงินสดทางการเกษตร
ดานอ่ืน ๆ เทากับ 50,740 บาทตอครัวเรือน ดานปศุสัตว เทากับ 5,928 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเลี้ยง
สัตวนํ้า เทากับ 155 บาทตอครัวเรือน หรือรอ ยละ 23.81 รอ ยละ 2.78 และรอยละ 0.04 ของทั้งหมด ตามลาํ ดบั

รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร
รวม เทากับ 192,586 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตรดานพืช เทากับ
173,700 บาทตอ ครัวเรือน หรอื รอยละ 90.19 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดเงนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตรดานอื่น
ๆ เทากับ 18,341 บาทตอ ครัวเรือน ดา นปศุสัตว เทากับ 553 บาทตอครัวเรือน และดา นเพาะเลย้ี งสตั วนํา้ เทากับ
-8 บาทตอ ครวั เรอื น หรอื รอ ยละ 9.52 และรอยละ 0.29 ของท้งั หมด ตามลําดบั

มูลคา ผลผลติ เกษตรที่ใชในครัวเรือน และสวนตางมูลคาผลผลิตเกษตรตนปและปลายป ของ
ครัวเรอื นเกษตรกร พบวา มูลคา ผลผลิตเกษตรท่ใี ชใ นครัวเรือน และสวนตางมูลคาผลผลิตเกษตรตนปและปลายป
รวม เทากับ 38,874 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนมูลคา ผลผลิตเกษตรท่ีใชในครัวเรือน และสวนตางมูลคา
ผลผลิตเกษตรตนปและปลายปดานพืช เทากับ 24,344 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 62.62 ของทั้งหมด
รองลงมา คือ ดานปศุสัตว เทากับ 14,352 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเล้ียงสัตวนํ้า เทากับ 178 บาท
ตอครัวเรือน หรอื รอยละ 36.92 และรอยละ 0.46 ของทงั้ หมด ตามลาํ ดับ

47

รายไดส ทุ ธทิ างการเกษตร ของครวั เรอื นเกษตรกร พบวา รายไดสุทธทิ างการเกษตรรวม เทา กับ
231,460 บาทตอครวั เรือน โดยสวนใหญเปน รายไดสทุ ธิทางการเกษตรดา นพืช เทากบั 198,044 บาทตอครัวเรือน
หรือรอยละ 85.57 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดสุทธิทางการเกษตรอ่ืน เทากับ 18,341 บาทตอครัวเรือน
ดานปศุสัตว เทากับ 14,905 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเล้ียงสัตวน้ํา เทากับ 170 บาทตอครัวเรือน หรือ
รอยละ 7.92 รอ ยละ 6.44 และรอ ยละ 0.07 ของทัง้ หมด ตามลาํ ดบั

รายไดและรายจายเงินสดนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเงินสดนอก
การเกษตรรวม เทา กับ 141,261 บาทตอครัวเรือน และรายจายเงินสดนอกการเกษตรรวม เทากบั 182,998 บาท
ตอครวั เรอื น

รายไดเงินสดสุทธิครัวเรือน ของครวั เรือนเกษตรกร หมายถึง รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร
รวมกับรายไดเ งินสดนอกการเกษตร พบวา รายไดเ งนิ สดสทุ ธิครวั เรือนรวม เทา กบั 329,484 บาทตอครวั เรือน

เงินสดคงเหลือกอนหักชาํ ระหน้ี หรือเงินออม หมายถึง จาํ นวนเงินคงเหลือจากการใชจายทั้งใน
การเกษตรและนอกการเกษตร ซ่ึงเปนเงินออมท่ีเกษตรกรคงเหลือเพื่อไวใชสอยในปตอไปหรือเมื่อมีความจําเปน
ดงั น้ัน เงินสดคงเหลือกอนหักชําระหนี้รวม เทากับ 150,849 บาทตอ ครัวเรอื น

เงินออมสุทธิ หมายถึง รายไดสุทธิทางเกษตรรวมกับรายไดเงินสดนอกการเกษตรแลวหักออก
ดว ยรายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร ดังนน้ั เงินออมสุทธิรวม เทา กบั 189,723 บาทตอครวั เรอื น

2) พ้นื ทฝ่ี ง ซายของโครงการเขื่อนทดนํา้ ผาจกุ มรี ายละเอยี ดตา ง ๆ ดังนี้ (ตารางที่ 4.14)
รายไดเ งินสดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมรี ายไดเงินสด

ทางการเกษตรรวม เทากับ 359,523 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดทางการเกษตรดานพืช
เทากับ 290,596 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 80.83 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดเงินสดทางการเกษตร
ดานอื่น ๆ เทากับ 68,382 บาทตอครวั เรือน ดา นปศุสัตว เทากับ 508 บาทตอครัวเรอื น และดานเพาะเล้ียงสัตว
นํา้ เทากบั 37 บาทตอครวั เรอื น หรือรอยละ 19.02 รอ ยละ 0.14 และรอยละ 0.01 ของทง้ั หมด ตามลาํ ดับ

รายจายเงินสดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมีรายจายเงิน
สดทางการเกษตรรวม เทากับ 224,881 บาทตอ ครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายจายเงินสดทางการเกษตรดานพืช
เทากับ 169,221 บาทตอครัวเรือน หรือรอ ยละ 75.25 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายจายเงินสดทางการเกษตร ดาน
อ่ืน ๆ เทากับ 54,882 บาทตอครัวเรือน ดานปศุสัตว เทากับ 653 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเล้ียงสัตวน้ํา
เทากบั 125 บาทตอครัวเรือน หรอื รอยละ 24.40 รอยละ 0.29 และรอยละ 0.06 ของทงั้ หมด ตามลาํ ดับ

รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร
รวม เทากับ 134,642 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตรดานพืช เทากับ
121,375 บาทตอครัวเรือน หรอื รอยละ 90.15 ของท้งั หมด รองลงมา คือ รายไดเงนิ สดสุทธิทางการเกษตรดา นอ่ืน
ๆ เทากับ 13,500 บาทตอครัวเรือน ดานเพาะเลี้ยงสัตวนํ้า เทากับ -88 บาทตอ ครัวเรอื น และดานปศุสตั ว เทากับ
-145 บาทตอ ครวั เรอื น และ หรอื รอยละ 10.03 รอยละ -0.07 และรอ ยละ -0.11 ของทง้ั หมด ตามลําดับ

มลู คา ผลผลิตเกษตรที่ใชใ นครัวเรอื น และสวนตางมูลคาผลผลิตเกษตรตนปและปลายป ของ
ครัวเรอื นเกษตรกร พบวา มูลคา ผลผลิตเกษตรที่ใชในครัวเรอื น และสวนตางมูลคา ผลผลิตเกษตรตนปและปลายป
รวม เทากับ 11,466 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนมูลคาผลผลิตเกษตรท่ีใชในครัวเรือน และสวนตางมูลคา
ผลผลิตเกษตรตนปและปลายปดา นพชื เทากับ 8,737 บาทตอครัวเรอื น หรอื รอ ยละ 76.20 ของทั้งหมด รองลงมา
คือ ดานปศสุ ัตว เทากับ 2,789 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเล้ียงสัตวน้ํา เทากับ -60 บาทตอครัวเรือน หรือ
รอยละ 24.32 และรอยละ -0.52 ของทง้ั หมด ตามลําดับ

รายไดสทุ ธิทางการเกษตร ของครวั เรือนเกษตรกร พบวา รายไดสุทธทิ างการเกษตรรวม เทากับ
146,108 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดสทุ ธิทางการเกษตรดานพืช เทากับ 130,112 บาทตอ ครวั เรือน
หรือรอยละ 89.05 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดสุทธิทางการเกษตรอ่ืน เทากับ 13,500 บาทตอครัวเรือน

48

ดานปศุสัตว เทากับ 2,644 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา เทากับ -148 บาทตอครัวเรือน หรือ
รอ ยละ 9.24 รอ ยละ 1.81 และรอยละ -0.10 ของทง้ั หมด ตามลาํ ดบั

รายไดและรายจายเงินสดนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเงินสดนอก
การเกษตรรวม เทา กับ 171,092 บาทตอครัวเรอื น และรายจา ยเงินสดนอกการเกษตรรวม เทากบั 199,618 บาท
ตอ ครัวเรอื น

รายไดเงินสดสุทธิครัวเรือน ของครวั เรือนเกษตรกร หมายถึง รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร
รวมกับรายไดเงินสดนอกการเกษตร พบวา รายไดเ งนิ สดสทุ ธิครวั เรอื นรวม เทา กบั 305,734 บาทตอครวั เรือน

เงินสดคงเหลือกอนหักชาํ ระหนี้ หรือเงินออม หมายถึง จํานวนเงนิ คงเหลือจากการใชจา ยทั้งใน
การเกษตรและนอกการเกษตร ซ่ึงเปนเงินออมท่ีเกษตรกรคงเหลือเพ่ือไวใชสอยในปตอไป หรือเม่ือมี
ความจําเปนตองใช ดังน้นั เงินสดคงเหลอื กอ นหักชาํ ระหนรี้ วม เทากับ 106,116 บาทตอครวั เรือน

เงินออมสทุ ธิ หมายถึง รายไดส ทุ ธทิ างเกษตรรวมกับรายไดเงินสดนอกการเกษตรแลวหักออก
ดวยรายจา ยเงินสดนอกการเกษตร ดงั น้ัน เงนิ ออมสทุ ธริ วม เทากับ 117,582 บาทตอ ครวั เรอื น

3) พืน้ ท่ีฝง ขวาของโครงการเข่ือนทดนํา้ ผาจกุ มีรายละเอียดตา ง ๆ ดงั น้ี (ตารางที่ 4.15)
รายไดเงนิ สดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรมรี ายไดเงนิ สด

ทางการเกษตรรวม เทากับ 360,114 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดทางการเกษตรดานพืช
เทากับ 317,187 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 88.07 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายไดเงินสดทางการเกษตร
ดานอ่ืน ๆ เทากับ 40,874 บาทตอครัวเรือน ดานปศุสัตว เทากับ 1,804 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเลี้ยง
สัตวน้ํา เทากบั 279 บาทตอครวั เรือน หรอื รอ ยละ 11.35 รอ ยละ 0.50 และรอยละ 0.08 ของทั้งหมด ตามลําดบั

รายจายเงินสดทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรมีรายจาย
เงินสดทางการเกษตรรวม เทากับ 191,434 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายจายเงินสดทางการเกษตร
ดานพืช เทากับ 165,257 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 86.33 ของทั้งหมด รองลงมา คือ รายจายเงินสดทาง
การเกษตร ดานอ่ืน ๆ เทากับ 24,712 บาทตอครัวเรือน ดานปศุสัตว เทากับ 1,249 บาทตอครัวเรือน และ
ดานเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา เทากับ 216 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ 12.91 รอยละ 0.65 และรอยละ 0.11
ของทง้ั หมด ตามลําดบั

รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร
รวม เทากับ 168,710 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตรดานพืช เทากับ
151,930 บาทตอครัวเรอื น หรือรอยละ 90.05 ของทั้งหมด รองลงมา คอื รายไดเงนิ สดสุทธิทางการเกษตรดา นอ่ืน
ๆ เทากับ 16,162 บาทตอครวั เรือน ดา นปศุสัตว เทากับ 555 บาทตอ ครัวเรือน และดานเพาะเล้ียงสัตวนํา้ เทากับ
63 บาทตอครวั เรือน หรือรอยละ 9.58 รอ ยละ 0.33 และรอยละ 0.04 ของท้งั หมด ตามลําดับ

มูลคาผลผลิตเกษตรท่ีใชในครัวเรือน และสวนตางมูลคาผลผลิตเกษตรตนปแ ละปลายป ของ
ครัวเรือนเกษตรกร พบวา มูลคา ผลผลติ เกษตรทใ่ี ชในครัวเรอื น และสว นตางมูลคาผลผลิตเกษตรตนปและปลายป
รวม เทากับ 5,216 บาทตอครัวเรือน โดยสวนใหญเปนมูลคาผลผลิตเกษตรที่ใชในครัวเรือน และสวนตางมูลคา
ผลผลติ เกษตรตนปและปลายปดา นพืช เทากับ 3,705 บาทตอ ครัวเรอื น หรือรอยละ 71.03 ของท้ังหมด รองลงมา
คือ ดานปศุสัตว เทากับ 855 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเลี้ยงสัตวนํ้า เทากับ 656 บาทตอครัวเรือน หรือรอยละ
16.39 และรอยละ 12.58 ของทัง้ หมด ตามลําดับ

รายไดสทุ ธิทางการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดสุทธทิ างการเกษตรรวม เทากับ
173,926 บาทตอ ครัวเรือน โดยสวนใหญเปนรายไดสทุ ธิทางการเกษตรดา นพืช เทากับ 155,635 บาทตอครัวเรอื น
หรือรอยละ 89.48 ของท้ังหมด รองลงมา คือ รายไดสุทธิทางการเกษตรอ่ืน เทากับ 16,162 บาทตอครัวเรือน
ดานปศุสัตว เทากับ 1,410 บาทตอครัวเรือน และดานเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา เทากับ 719 บาทตอครัวเรือน หรือ
รอยละ 9.29 รอ ยละ 0.81 และรอ ยละ 0.41 ของทัง้ หมด ตามลําดับ

49

รายไดแ ละรายจายเงินสดนอกการเกษตร ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา รายไดเ งนิ สดนอกการเกษตร
รวม เทากับ 124,004 บาทตอครัวเรือน และรายจายเงินสดนอกการเกษตรรวม เทากับ 198,814 บาท
ตอ ครวั เรอื น

รายไดเงินสดสุทธิครัวเรือน ของครัวเรอื นเกษตรกร หมายถงึ รายไดเ งนิ สดสทุ ธิทางการเกษตรรวมกับ
รายไดเ งินสดนอกการเกษตร พบวา รายไดเ งินสดสทุ ธิครวั เรอื นรวม เทากับ 292,714 บาทตอครัวเรอื น

เงินสดคงเหลือกอนหักชําระหนี้ หรือเงินออม หมายถึง จํานวนเงินคงเหลือจากการใชจาย
ท้ังในการเกษตรและนอกการเกษตร ซึ่งเปนเงินออมท่ีเกษตรกรคงเหลือเพื่อไวใชสอยในปตอไปหรือเม่ือมีความ
จาํ เปน ดงั นน้ั เงนิ สดคงเหลือกอนหักชําระหนร้ี วม เทากบั 93,900 บาทตอ ครวั เรอื น

เงินออมสุทธิ หมายถึง รายไดสุทธิทางเกษตรรวมกับรายไดเงินสดนอกการเกษตรแลวหักออกดวย
รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร ดังนน้ั เงนิ ออมสุทธิรวม เทา กบั 99,116 บาทตอครวั เรอื น

จากขอมูลดงั กลา วขา งตน จะเห็นไดวาครัวเรอื นเกษตรกรในพ้ืนทฝ่ี ง บนของโครงการเขื่อนทดนา้ํ ผาจุก
จังหวัดอุตรดิตถ มีเงินออมสุทธิ เทากับ 189,723 บาทตอครัวเรือน ซ่ึงมากกวาครัวเรือนเกษตรกรท่ีอยูในพื้นท่ี
ฝงซาย และพ้ืนที่ฝงขวาของโครงการฯ ท่ีมีเงินออมสุทธิ เทากับ 117,582 บาทตอครัวเรือน และ 99,116 บาท
ตอครัวเรอื น ตามลําดับ สาเหตุสวนหนึ่งเกิดจากครัวเรือนเกษตรกรในพื้นที่ฝงบนของโครงการ ฯ มีประสิทธิภาพ
การใชท่ีดินสูงกวา กลาวอีกนัยหนึ่งคือ ครัวเรือนเกษตรกรมีการใชประโยชนจากที่ดินเพ่ือการเกษตรมากกวา
โดยเฉพาะการปลกู ขาวนาปและนาปรัง สามารถทําการผลิตไดมากกวา 1 รอบการผลิตตอปในพื้นทเ่ี ดมิ เน่ืองจาก
มีแหลงนํ้าจากการใชบรกิ ารสถานสี บู น้ําดวยไฟฟา ประกอบกับมีรายจายเงินสดนอกการเกษตรท่ีตํ่ากวาครัวเรือน
เกษตรกรในพน้ื ทฝ่ี งซา ย และพนื้ ทีฝ่ ง ขวาของโครงการ ฯ (ตารางที่ 4.16)

50

ตารางท่ี 4.13 รายไดและรายจา ยของครวั เรอื นเกษตรกรในพืน้ ทีฝ่ ง บนของโครงการ

หนว ย: บาทตอครวั เรือน

รายการ จํานวน รอยละ

1. รายไดเ งินสดทางการเกษตร 401,339 100.00

1.1 ดานพชื 325,630 81.14

1.2 ดานปศสุ ตั ว 6,481 1.61

1.3 ดานเพาะเลี้ยงสัตวนาํ้ 147 0.04

1.4 รายไดเ งนิ สดทางการเกษตรอ่นื 69,081 17.21

2. รายจายเงินสดทางการเกษตร 213,116 100.00

2.1 ดานพืช 156,293 73.34

2.2 ดา นปศสุ ตั ว 5,928 2.78

2.3 ดานเพาะเลย้ี งสัตวนาํ้ 155 0.04

2.4 รายจา ยเงนิ สดทางการเกษตรอ่นื 50,740 23.81

3. รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร1/ 192,586 100.00

3.1 ดา นพืช 173,700 90.19

3.2 ดา นปศสุ ัตว 553 0.29

3.3 ดา นเพาะเลีย้ งสัตวนาํ้ -8 -

3.4 รายไดเ งนิ สดสทุ ธิทางการเกษตรอนื่ 18,341 9.52

4. มูลคาผลผลติ เกษตรท่ใี ชในครวั เรือน 38,874 100.00

4.1 ดานพืช 24,344 62.62

4.2 ดานปศสุ ตั ว 14,352 36.92

4.3 ดา นเพาะเลย้ี งสตั วน าํ้ 178 0.46

4.4 อ่นื ๆ --

5. รายไดสุทธิทางการเกษตร2/ 231,460 100.00

5.1 ดานพืช 198,044 85.57

5.2 ดา นปศุสัตว 14,905 6.44

5.3 ดา นเพาะเล้ยี งสัตวน้ํา 170 0.07

5.4 รายไดส ุทธิทางการเกษตรอืน่ 18,341 7.92

6. รายไดเ งนิ สดนอกการเกษตร 141,261 -

7. รายจา ยเงินสดนอกการเกษตร 182,998 -

8. รายไดเงนิ สดสุทธิครวั เรอื น3/ 329,484 -

9. เงินสดคงเหลอื กอนหักชาํ ระหน4ี้ / (เงินออม) 150,849 -

10. เงินออมสุทธิ5/ 189,723 -

ทมี่ า: จากการคาํ นวณ

หมายเหต:ุ 1/ รายไดเงินสดทางการเกษตร - รายจายเงนิ สดทางการเกษตร / 2/ รายไดเ งนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตร + มูลคาผลผลิตเกษตรที่ใชใ นครัวเรือน

3/ รายไดเ งนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตร + รายไดเงนิ สดนอกการเกษตร / 4/ รายไดเ งนิ สดสทุ ธิครัวเรอื น - รายจา ยเงินสดนอกการเกษตร

5/ รายไดส ุทธทิ างการเกษตร + รายไดเ งินสดนอกการเกษตร - รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร

51

ตารางท่ี 4.14 รายไดแ ละรายจายของครวั เรือนเกษตรกรในพน้ื ทีฝ่ ง ซา ยของโครงการ

หนวย: บาทตอครวั เรือน

รายการ จํานวน รอ ยละ

1. รายไดเ งนิ สดทางการเกษตร 359,523 100.00

1.1 ดา นพชื 290,596 80.83

1.2 ดา นปศุสัตว 508 0.14

1.3 ดานเพาะเลย้ี งสตั วน้ํา 37 0.01

1.4 รายไดเ งนิ สดทางการเกษตรอื่น 68,382 19.02

2. รายจา ยเงนิ สดทางการเกษตร 224,881 100.00

2.1 ดา นพืช 169,221 75.25

2.2 ดา นปศสุ ตั ว 653 0.29

2.3 ดา นเพาะเลี้ยงสัตวนํา้ 125 0.06

2.4 รายจายเงนิ สดทางการเกษตรอน่ื 54,882 24.40

3. รายไดเงินสดสุทธิทางการเกษตร1/ 134,642 100.00

3.1 ดา นพชื 121,375 90.15

3.2 ดา นปศสุ ตั ว -145 -0.11

3.3 ดา นเพาะเล้ียงสัตวน้ํา -88 -0.07

3.4 รายไดเ งนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตรอ่นื 13,500 10.03

4. มูลคา ผลผลิตเกษตรทใ่ี ชใ นครัวเรือน 11,466 100.00

4.1 ดานพืช 8,737 76.20

4.2 ดานปศุสัตว 2,789 24.32

4.3 ดานเพาะเลี้ยงสัตวน า้ํ -60 -0.52

4.4 อ่ืน ๆ --

5. รายไดสุทธิทางการเกษตร2/ 146,108 100.00

5.1 ดานพืช 130,112 89.05

5.2 ดานปศุสัตว 2,644 1.81

5.3 ดานเพาะเล้ียงสตั วน าํ้ -148 -0.10

5.4 รายไดส ุทธิทางการเกษตรอน่ื 13,500 9.24

6. รายไดเงินสดนอกการเกษตร 171,092 -

7. รายจา ยเงินสดนอกการเกษตร 199,618 -

8. รายไดเ งนิ สดสุทธิครัวเรือน3/ 305,734 -

9. เงินสดคงเหลือกอนหักชาํ ระหน4ี้ / (เงนิ ออม) 106,116 -

10. เงนิ ออมสุทธิ5/ 117,582 -

ท่ีมา: จากการคาํ นวณ

หมายเหต:ุ 1/ รายไดเ งนิ สดทางการเกษตร - รายจายเงนิ สดทางการเกษตร / 2/ รายไดเ งนิ สดสุทธทิ างการเกษตร + มลู คา ผลผลติ เกษตรท่ใี ชใ นครวั เรือน

3/ รายไดเ งนิ สดสุทธทิ างการเกษตร + รายไดเงนิ สดนอกการเกษตร / 4/ รายไดเงนิ สดสุทธิครัวเรอื น - รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร

5/ รายไดส ทุ ธทิ างการเกษตร + รายไดเ งินสดนอกการเกษตร – รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร

52

ตารางที่ 4.15 รายไดแ ละรายจายของครัวเรอื นเกษตรกรในพื้นทีฝ่ ง ขวาของโครงการ

หนวย: บาทตอครวั เรอื น

รายการ จาํ นวน รอ ยละ

1. รายไดเงินสดทางการเกษตร 360,144 100.00

1.1 ดา นพืช 317,187 88.07

1.2 ดา นปศุสัตว 1,804 0.50

1.3 ดานเพาะเลี้ยงสตั วน าํ้ 279 0.08

1.4 รายไดเ งนิ สดทางการเกษตรอ่นื 40,874 11.35

2. รายจา ยเงนิ สดทางการเกษตร 191,434 100.00

2.1 ดานพืช 165,257 86.33

2.2 ดา นปศุสัตว 1,249 0.65

2.3 ดานเพาะเล้ียงสตั วน้ํา 216 0.11

2.4 รายจายเงนิ สดทางการเกษตรอ่ืน 24,712 12.91

3. รายไดเ งนิ สดสุทธิทางการเกษตร1/ 168,710 100.00

3.1 ดา นพืช 151,930 90.05

3.2 ดา นปศุสตั ว 555 0.33

3.3 ดานเพาะเลย้ี งสัตวนํา้ 63 0.04

3.4 รายไดเ งนิ สดสทุ ธิทางการเกษตรอ่ืน 16,162 9.58

4. มลู คาผลผลิตเกษตรทใี่ ชใ นครวั เรือน 5,216 100.00

4.1 ดา นพชื 3,705 71.03

4.2 ดานปศสุ ัตว 855 16.39

4.3 ดานเพาะเลยี้ งสัตวน าํ้ 656 12.58

4.4 อ่นื ๆ --

5. รายไดส ุทธิทางการเกษตร2/ 173,926 100.00

5.1 ดา นพชื 155,635 89.48

5.2 ดา นปศสุ ัตว 1,410 0.81

5.3 ดานเพาะเลย้ี งสตั วน้ํา 719 0.41

5.4 รายไดส ุทธิทางการเกษตรอ่ืน 16,162 9.29

6. รายไดเงนิ สดนอกการเกษตร 124,004 -

7. รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร 198,814 -

8. รายไดเงินสดสทุ ธิครัวเรอื น3/ 292,714 -

9. เงนิ สดคงเหลอื กอนหักชําระหน4ี้ / 93,900 -

10. เงินออมสทุ ธิ5/ 99,116 -

ทม่ี า: จากการคาํ นวณ

หมายเหต:ุ 1/ รายไดเงินสดทางการเกษตร - รายจายเงินสดทางการเกษตร / 2/ รายไดเ งนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตร + มูลคา ผลผลิตเกษตรที่ใชใ นครวั เรอื น

3/ รายไดเ งนิ สดสุทธทิ างการเกษตร + รายไดเงนิ สดนอกการเกษตร / 4/ รายไดเงนิ สดสทุ ธิครัวเรือน - รายจา ยเงินสดนอกการเกษตร

5/ รายไดส ุทธิทางการเกษตร + รายไดเ งนิ สดนอกการเกษตร - รายจา ยเงินสดนอกการเกษตร

53

ตารางที่ 4.16 เปรยี บเทียบรายไดและรายจายของครวั เรือนเกษตรกรในพ้ืนทฝ่ี ง ขวาของโครงการ

หนว ย: บาทตอครัวเรือน

รายการ ฝง บน รอยละ ฝง ซา ย รอ ยละ ฝง ขวา รอยละ

1. รายไดเ งินสดทางการเกษตร 401,339 100.00 359,523 100.00 360,144 100.00

1.1 ดา นพชื 325,630 81.14 290,596 80.83 317,187 88.07

1.2 ดานปศุสัตว 6,481 1.61 508 0.14 1,804 0.50

1.3 ดานเพาะเลย้ี งสตั วนาํ้ 147 0.04 37 0.01 279 0.08

1.4 รายไดเ งนิ สดทางการเกษตรอ่ืน 69,081 17.21 68,382 19.02 40,874 11.35

2. รายจา ยเงินสดทางการเกษตร 213,116 100.00 224,881 100.00 191,434 100.00

2.1 ดา นพืช 156,293 73.34 169,221 75.25 165,257 86.33

2.2 ดานปศุสัตว 5,928 2.78 653 0.29 1,249 0.65

2.3 ดา นเพาะเลี้ยงสตั วนา้ํ 155 0.04 125 0.06 216 0.11

2.4 รายจา ยเงนิ สดทางการเกษตรอืน่ 50,740 23.81 54,882 24.40 24,712 12.91

3. รายไดเ งนิ สดสทุ ธิทางการเกษตร1/ 192,586 100.00 134,642 100.00 168,710 100.00

3.1 ดานพชื 173,700 90.19 121,375 90.15 151,930 90.05

3.2 ดานปศสุ ตั ว 553 0.29 -145 -0.11 555 0.33

3.3 ดา นเพาะเลี้ยงสตั วนํา้ -8 - -88 0.07 63 0.04

3.4 รายไดเงนิ สดสุทธทิ างการเกษตรอื่น 18,341 9.52 13,500 10.03 16,162 9.58

4. มูลคา ผลผลติ เกษตรทใี่ ชในครัวเรอื น 38,874 100.00 11,466 100.00 5,216 100.00

4.1 ดา นพืช 24,344 62.62 8,737 76.20 3,705 71.03

4.2 ดา นปศุสตั ว 14,352 36.92 2,789 24.32 855 16.39

4.3 ดานเพาะเล้ียงสตั วนาํ้ 178 0.46 -60 -0.52 656 12.58

4.4 อ่นื ๆ ------

5. รายไดส ุทธทิ างการเกษตร2/ 231,460 100.00 146,108 100.00 173,926 100.00

5.1 ดา นพืช 198,044 85.57 130,112 89.05 155,635 89.48

5.2 ดา นปศุสัตว 14,905 6.44 2,644 1.81 1,410 0.81

5.3 ดา นเพาะเลี้ยงสตั วน าํ้ 170 0.07 -148 -0.10 719 0.41

5.4 รายไดส ทุ ธิทางการเกษตรอน่ื 18,341 7.92 13,500 9.24 16,162 9.29

6. รายไดเ งนิ สดนอกการเกษตร 141,261 - 171,092 - 124,004 -

7. รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร 182,998 - 199,618 - 198,814 -

8. รายไดเ งินสดสุทธคิ รวั เรือน3/ 329,484 - 305,734 - 292,714 -

9. เงนิ สดคงเหลือกอนหักชําระหน4ี้ / 150,849 - 106,116 - 93,900 -

10. เงินออมสทุ ธิ5/ 189,723 - 117,582 - 99,116 -

ทมี่ า: จากการคาํ นวณ

หมายเหต:ุ 1/ รายไดเงนิ สดทางการเกษตร - รายจายเงินสดทางการเกษตร / 2/ รายไดเ งนิ สดสทุ ธทิ างการเกษตร + มลู คา ผลผลติ เกษตรทใ่ี ชในครวั เรอื น

3/ รายไดเ งนิ สดสุทธทิ างการเกษตร + รายไดเงนิ สดนอกการเกษตร / 4/ รายไดเ งินสดสทุ ธิครวั เรอื น - รายจายเงนิ สดนอกการเกษตร

5/ รายไดสทุ ธทิ างการเกษตร + รายไดเ งนิ สดนอกการเกษตร - รายจา ยเงนิ สดนอกการเกษตร

54

4.1.11 การใชป ระโยชนจากแหลง น้าํ และการบริการของภาครฐั
1) การเปนสมาชกิ กลมุ ผใู ชน ํา้
พนื้ ที่ฝง บนของโครงการเขอ่ื นทดนํ้าผาจุก : การเปนสมาชกิ กลุม ผูใชน ้ําดวยการสบู นํ้าดวย

ไฟฟาของครัวเรอื นเกษตร พบวา ครวั เรอื นเกษตรกรเปน สมาชิกกลุม ผูใชน ํา้ ฯ รอ ยละ 100
พน้ื ท่ฝี ง ซายของโครงการเขือ่ นทดนํา้ ผาจกุ : การเปนสมาชกิ กลุมผูใชน า้ํ ดวยการสบู นํา้ ดว ย

ไฟฟาของครัวเรือนเกษตร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญเปนสมาชิกกลุมผูใชน้ํา ฯ รอยละ 67.69 และไม
เปน สมาชกิ ฯ รอ ยละ 32.31

พน้ื ที่ฝง ขวาของโครงการเขอื่ นทดนา้ํ ผาจกุ
การเปนสมาชิกกลุมผูใชนํ้าดวยการสูบนํ้าดวยไฟฟาของครัวเรือนเกษตร พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญเปน สมาชกิ กลมุ ผูใชน้าํ ฯ รอ ยละ 50.85 และไมเปน สมาชกิ ฯ รอยละ 49.15 (ตารางท่ี 4.17)

ตารางท่ี 4.17 การเปนสมาชิกกลมุ ผูใชน้ําดวยการสบู น้าํ ดวยไฟฟาของครวั เรือนเกษตรกร

หนว ย: รอยละ

รายการ พืน้ ที่ฝงบน พนื้ ท่ฝี งซา ย พ้นื ที่ฝงขวา
ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

การเปน สมาชกิ 100.00 100.00 100.00
เปน สมาชิก 100.00 67.69 50.85
ไมเปน สมาชิก 32.31 49.15
-
ท่ีมา: จากการสาํ รวจ

2) ประโยชนตอการผลิตสินคา เกษตร
พื้นท่ีฝงบนของโครงการเข่ือนทดนํ้าผาจุก : ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรของ

ครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสว นใหญมีความเห็นวา โครงการเขอื่ นทดนํ้าผาจุก จังหวัดอตุ รดติ ถ มี
ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรระดับมาก รอยละ 44.00 รองลงมา คือ มีประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตร
ระดับปานกลาง รอ ยละ 24.62 ไมเกิดประโยชนใด ๆ รอยละ 12.00 และระดับนอ ย รอยละ 4.00 ตามลําดบั

พื้นท่ีฝงซายของโครงการเข่ือนทดน้ําผาจุก : ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรของ
ครัวเรอื นเกษตรกร พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรสวนใหญมคี วามเห็นวาโครงการเข่อื นทดนํ้าผาจุก จงั หวัดอตุ รดิตถ มี
ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรระดับมาก รอยละ 58.46 รองลงมา คือ มีประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตร
ระดบั ปานกลาง รอ ยละ 40.00 ระดับนอย รอยละ 10.77 และไมเกิดประโยชนใด ๆ รอยละ 6.15 ตามลําดับ

พื้นที่ฝงขวาของโครงการเข่ือนทดน้ําผาจุก : ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรของ
ครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีความเห็นวา โครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุก จังหวัดอุตรดติ ถ มี
ประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรระดับมาก รอยละ 83.05 รองลงมา คือ มีประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตร
ระดับปานกลาง รอยละ 15.25 และระดบั นอย รอ ยละ 1.69 ตามลําดับ (ตารางท่ี 4.18)

จะเห็นไดวาครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญในพ้ืนท่ีทั้งฝง บน ฝงซา ย และฝงขวาของโครงการเข่ือน
ทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ มีความเห็นวาโครงการดังกลาว มีประโยชนตอการผลิตสินคาเกษตรของครัวเรือน
เกษตรกร เนอื่ งจากมแี หลงน้ําในการทําการเกษตรมากข้นึ ชว ยลดปญหาการเกิดอุทกภยั อยางไรก็ตาม มคี รัวเรือน
เกษตรกรบางสว นทมี่ คี วามเหน็ วาไมเ กดิ ประโยชนใด ๆ เนื่องจากมีแหลง นํ้าในการทําการเกษตรอยูแลว

55

ตารางท่ี 4.18 การเกดิ ประโยชนต อ การผลิตสนิ คาเกษตรของโครงการเข่ือนทดน้าํ ผาจุก จงั หวัดอุตรดิตถ

รายการ พน้ื ทฝ่ี ง บน พน้ื ทฝ่ี ง ซาย หนว ย: รอ ยละ
ของโครงการฯ ของโครงการฯ
พน้ื ทีฝ่ ง ขวา
ของโครงการฯ

การเกิดประโยชน 100.00 100.00 100.00
ประโยชนม าก 44.00 58.46 83.05
ประโยชนป านกลาง 40.00 24.62 15.25
ประโยชนน อ ย 4.00 10.77 1.69
ไมเ กิดประโยชนใด ๆ 12.00 6.15
-
ทม่ี า: จากการสํารวจ

4.1.12 การแกไขปญ หานํ้าเพ่อื การเกษตร
1) พ้นื ที่ฝงบนของโครงการเขื่อนทดนํา้ ผาจกุ
การแกไขปญหานํ้าเพื่อการเกษตรของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือน

มีความเห็นวาโครงการเข่ือนทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ สามารถแกไขปญหาน้ําเพื่อการเกษตรได
รอยละ 100.00 โดยสวนใหญเปนการแกไขปญหาดานการลดคาใชจายในการจัดหาน้ํา รอยละ 81.63 รองลงมา
คือ ดานการมีน้ําทําการเกษตรเพ่ิมขึ้นในฤดแู ลง รอยละ 20.41 ดานการเพิ่มจํานวนรอบการผลิตได รอยละ 4.08
ดานครัวเรือนสามารถขยายพื้นที่เกษตรได รอยละ 4.08 และดานการบรรเทาความเสียหายจากอุทกภัย
รอยละ 2.04 ตามลาํ ดับ

2) พืน้ ทฝี่ งซายของโครงการเข่อื นทดนํา้ ผาจกุ
การแกไขปญหาน้ําเพื่อการเกษตรของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ

มคี วามเห็นวาโครงการเขื่อนทดนาํ้ ผาจุก จงั หวดั อุตรดิตถ สามารถแกไ ขปญหาน้าํ เพ่ือการเกษตรได รอยละ 84.62
และไมสามารถแกไขปญหาได รอยละ 15.38 โดยสว นใหญเปนการแกไขปญหาดา นการมีน้ําทําการเกษตรเพิ่มขึ้น
ในฤดแู ลง รอ ยละ 78.18 รองลงมา คือ ดา นการเพิ่มจํานวนรอบการผลติ ได รอ ยละ 52.73 ดานการลดคาใชจายใน
การจัดหานํ้า รอยละ 32.73 ดานครัวเรือนสามารถขยายพ้ืนที่เกษตรได รอยละ 16.36 และดานการบรรเทา
ความเสียหายจากอุทกภัย รอยละ 7.27 ตามลําดบั

3) พน้ื ที่ฝงขวาของโครงการเขื่อนทดนํา้ ผาจุก
การแกไขปญหานํ้าเพ่ือการเกษตรของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือน

มีความเห็นวาโครงการเข่ือนทดนํ้าผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ สามารถแกไขปญหานํ้าเพื่อการเกษตรได
รอยละ 100.00 โดยสวนใหญเปนการแกไขปญหาดานการมีนํ้าทําการเกษตรเพิ่มข้ึนในฤดูแลง รอยละ 83.0.5
รองลงมา คือ ดานการเพ่ิมจํานวนรอบการผลิตได รอยละ 66.10 ดานการลดคาใชจายในการจัดหาน้ํา
รอยละ 18.64 ดานการบรรเทาความเสียหายจากอุทกภัย รอยละ 8.47 และดานครัวเรือนสามารถขยายพื้นท่ี
เกษตรได รอยละ 8.47 ตามลําดับ (ตารางที่ 4.19)

56

ตารางที่ 4.19 การแกไ ขปญหานาํ้ เพ่อื การเกษตรของโครงการเขือ่ นทดน้าํ ผาจุก จงั หวดั อตุ รดติ ถ

หนว ย: รอยละ

รายการ พนื้ ทฝ่ี ง บน พน้ื ทฝ่ี งซา ย พื้นที่ฝง ขวา

ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

การชว ยแกไ ขปญหา 100.00 100.00 100.00
15.38 -
ไมชว ยแกไขปญหา - 84.62
78.18 100.00
ชว ยแกไขปญหา 100.00 52.73 83.05
32.73 66.10
มีนํ้าทาํ การเกษตรเพ่มิ ขึ้นในฤดแู ลง 20.41 7.27 18.64
16.36 8.47
เพ่ิมจํานวนรอบการผลติ ได 4.08 8.47

ลดคาใชจา ยในการจัดหานาํ้ 81.63

บรรเทาความเสียหายจากอุทกภยั 2.04

ครวั เรอื นสามารถขยายพืน้ ท่ีเกษตรได 4.08

ทีม่ า: จากการสาํ รวจ

หมายเหต:ุ เกษตรกร 1 ราย สามารถตอบไดม ากกวา 1 คาํ ตอบ

4.1.13 การประสบปญหาเกีย่ วกับนาํ้ อปุ โภค (ดา นการเกษตร) และการบริโภคในครัวเรอื น
1) พน้ื ท่ฝี ง บนของโครงการเขอ่ื นทดน้ําผาจุก
การประสบปญหาเก่ยี วกับนํ้าอุปโภค (ดานการเกษตร) และการบริโภคของครัวเรือนเกษตรกร

พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือนไมประสบปญหาเกี่ยวกับนํ้าอุปโภค (ดานการเกษตร) และการบริโภคใน
ครวั เรือน รอยละ 100.00

2) พ้นื ทีฝ่ ง ซา ยของโครงการเข่ือนทดนา้ํ ผาจุก
การประสบปญหาเกี่ยวกับน้ําอุปโภค (ดา นการเกษตร) และการบรโิ ภคของครวั เรือนเกษตรกร

พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาเกี่ยวกับน้ําอุปโภค (ดานการเกษตร) และการบริโภคใน
ครัวเรือน รอยละ 63.08 และประสบปญหารอยละ 36.92 โดยเปนการประสบปญหาน้ําทวมผลผลิตเสียหาย
รอ ยละ 50.00 และนํา้ แลงผลผลิตเสียหาย รอยละ 50.00

3) พ้ืนทีฝ่ งขวาของโครงการเข่อื นทดนาํ้ ผาจุก
การประสบปญหาเก่ียวกับนํ้าอุปโภค (ดานการเกษตร) และการบริโภคของครัวเรอื นเกษตรกร

พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาเก่ียวกับน้ําอุปโภค (ดานการเกษตร) และการบริโภคใน
ครัวเรือน รอยละ 59.32 และประสบปญหารอยละ 40.68 โดยสวนใหญประสบปญหานํ้าแลงผลผลิตเสียหาย
รอยละ 87.50 และนา้ํ ทวมผลผลิตเสยี หาย รอยละ 12.50 ตามลาํ ดบั (ตารางที่ 4.20)

57

ตารางที่ 4.20 การประสบปญหาเกย่ี วกับนา้ํ อุปโภค (ดานการเกษตร) และการบรโิ ภคในครัวเรอื น

หนวย: รอยละ

รายการ พื้นท่ีฝง บน พน้ื ที่ฝงซา ย พนื้ ทฝ่ี ง ขวา

ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

การประสบปญ หา 100.00 100.00 100.00
ไมป ระสบปญหา 100.00 63.08 59.32
ปญหาปญหา 36.92 40.68
นํ้าทวมผลผลิตเสียหาย - 50.00 12.50
นํ้าเคม็ /น้ํากรอยผลผลติ เสียหาย -
นาํ้ แลงผลผลติ เสยี หาย - - -
- 50.00 87.50
ที่มา: จากการสํารวจ

4.1.14 คา ใชจ ายในการจดั หาน้ําของครวั เรอื นเกษตรกร
1) พื้นท่ีฝง บนของโครงการเขือ่ นทดนาํ้ ผาจกุ
คาใชจายในการจัดหาน้ําของครัวเรอื นเกษตรกร พบวา ครวั เรือนเกษตรกรทุกครัวเรือนมีคา ใชจ าย

ในการจัดหาน้ํา รอยละ 100.00 โดยมีคาใชจายเฉล่ีย 7,128 บาทตอ ป ซึ่งสวนใหญเปนคาใชจายในการจัดหาน้ํา
จากการใชบริการสถานสี บู นํา้ ดว ยไฟฟา

2) พนื้ ที่ฝง ซา ยของโครงการเขือ่ นทดนาํ้ ผาจกุ
คาใชจายในการจัดหานํ้าของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีคาใชจาย

ในการจัดหาน้ํา รอ ยละ 67.69 และไมม ีคาใชจ ายในการจดั หานํา้ รอยละ 32.31 โดยมคี าใชจ ายเฉล่ีย 19,725 บาทตอป
ซงึ่ เปนคาใชจา ยจากคานํ้ามนั และคา ไฟฟา ในการสบู นา้ํ เพ่อื การเกษตร

3) พื้นทฝ่ี ง ขวาของโครงการเขื่อนทดนํา้ ผาจกุ
คาใชจายในการจัดหาน้ําของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีคาใชจาย

ในการจัดหานา้ํ รอ ยละ 61.02 และไมม ีคาใชจายในการจดั หานํา้ รอยละ 38.98 โดยมคี า ใชจ ายเฉลี่ย 13,896 บาทตอป
ซึ่งเปนคา ใชจายจากคา น้าํ มัน และคา ไฟฟา ในการสูบน้ําเพื่อการเกษตร (ตารางที่ 4.21)

ตารางท่ี 4.21 คา ใชจา ยในการจัดหานา้ํ ของครวั เรือนเกษตรกร

รายการ พืน้ ที่ฝง บนของโครงการ พนื้ ทฝ่ี ง ซายของโครงการ พ้นื ทีฝ่ ง ขวาของโครงการ
รอ ยละ บาทตอ ป รอ ยละ บาทตอ ป รอยละ บาทตอ ป

คาใชจายในการจัดหานา้ํ เพอ่ื การเกษตร 100.00 7,128 100.00 19,725 100.00 13,896
61.02 -
มี 100.00 - 67.69 - 38.98 -

ไมม ี - - 32.31 -

ท่มี า: จากการสาํ รวจ

58

4.1.15 การไดร บั การสนบั สนุนปจ จยั การผลิต และการไดรบั บริการจากหนวยงานภาครัฐ
1) พ้นื ทฝ่ี งบนของโครงการเขอื่ นทดน้ําผาจกุ
การไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต และไดรับบริการจากหนวยงานภาครัฐของครัวเรือน

เกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครวั เรือนไมไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต หรือคิดเปนรอยละ 100.00
และไมไ ดรบั บริการจากหนว ยงานภาครัฐในการตรวจวเิ คราะหดนิ นาํ้ และโรคพชื รอ ยละ 100.00

2) พ้ืนท่ีฝง ซายของโครงการเขอ่ื นทดนาํ้ ผาจกุ
การไดรับการสนับสนนุ ปจจัยการผลิตของครัวเรอื นเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสว นใหญ

ไมไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต รอยละ 90.77 และไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต รอยละ 9.23
โดยปจ จัยการผลิตท่ไี ดร ับการสนบั สนนุ เชน พันธผุ ัก ปุยพชื สด เปน ตน สวนการไดร บั บรกิ ารจากหนว ยงานภาครัฐ
พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดรับบริการจากหนวยงานภาครัฐในการตรวจวิเคราะหดิน นํ้า และโรคพืช
รอ ยละ 83.08 และไดร บั บริการจากหนว ยงานภาครัฐ รอ ยละ 16.92

3) พ้นื ทฝี่ งขวาของโครงการเข่อื นทดน้าํ ผาจุก
การไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิตของครัวเรอื นเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสว นใหญ

ไมไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต รอยละ 83.05 และไดรับการสนับสนุนปจจัยการผลิต รอยละ 16.95
โดยปจจยั การผลิตทไ่ี ดร บั การสนบั สนนุ เชน พันธผุ ัก ปุยพชื สด เปนตน สวนการไดร ับบรกิ ารจากหนวยงานภาครัฐ
พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดรับบริการจากหนวยงานภาครัฐในการตรวจวิเคราะหดิน นํ้า และโรคพืช
รอ ยละ 81.36 และไดร บั บรกิ ารจากหนวยงานภาครัฐ รอ ยละ 18.64 (ตารางท่ี 4.22)

ตารางที่ 4.22 การไดร ับการสนบั สนุนปจ จัยการผลิต และการไดร ับบริการจากหนว ยงานภาครฐั

รายการ พนื้ ท่ฝี ง บน พ้ืนท่ฝี ง ซา ย พนื้ ที่ฝง ขวา
ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

การไดรบั การสนับสนุนปจจัยการผลติ 100.00 100.00 100.00
90.77 83.05
ไมไ ดร บั 100.00 9.23 16.95
100.00 100.00
ไดรบั - 83.08 81.36
16.92 18.64
การไดรับบริการวิเคราะหดนิ /น้ํา/โรคพชื 100.00

ไมไดรับ 100.00

ไดร บั -

ทม่ี า: จากการสาํ รวจ

หมายเหตุ: เกษตรกร 1 ราย สามารถตอบไดมากกวา 1 คําตอบ

4.1.16 ความเพยี งพอของแหลงเงนิ ทุนของครวั เรือนเกษตรกร
1) พน้ื ทฝ่ี ง บนของโครงการเขือ่ นทดนํา้ ผาจกุ
แหลงเงนิ ทุนของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญม ีแหลงเงินทุนที่เพียงพอ

รอยละ 73.47 และไมมีแหลงเงินทุนที่เพียงพอ รอยละ 26.53 โดยสาเหตุดานตนทุนการผลิตสูงขึ้นเปนปจจัย
ท่ีสงผลใหแหลงเงนิ ทุนไมเพียงพอมากท่ีสุด รอยละ 100.00 รองลงมา คือ สาเหตุดา นรายไดลดลง รอยละ 76.92
ดา นมหี นส้ี ินมากข้ึน รอยละ 46.15 และดานคา ใชจา ยในครัวเรือนสูงขน้ึ 38.46 ตามลาํ ดับ

2) พน้ื ที่ฝง ซา ยของโครงการเขือ่ นทดน้าํ ผาจุก
แหลงเงนิ ทุนของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญมีแหลงเงินทุนท่ีเพียงพอ

รอยละ 95.38 และไมมีแหลงเงินทุนที่เพียงพอ รอยละ 4.62 โดยสาเหตุดานตนทุนการผลิตสูงข้ึนเปนปจจัย
ท่ีสงผลใหแหลงเงินทุนไมเพียงพอมากท่ีสุด รอยละ 100.00 รองลงมา คือ ดานมีหนี้สินมากขึ้น รอยละ 66.67
ดานคา ใชจา ยในครวั เรอื นสงู ขึน้ 66.67 และดานรายไดล ดลง รอยละ 33.33 ตามลาํ ดบั

59

3) พืน้ ที่ฝง ขวาของโครงการเข่ือนทดนํา้ ผาจุก
แหลงเงินทุนของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรสวนใหญมีแหลงเงินทุนท่ีเพียงพอ

รอยละ 91.53 และไมมีแหลงเงินทุนที่เพียงพอ รอยละ 8.47 โดยสาเหตุดานตนทุนการผลิตสูงขึ้นเปนปจจัย
ที่สงผลใหแหลงเงินทุนไมเพียงพอมากท่ีสุด รอยละ 100.00 รองลงมา คือ ดานรายไดลดลง รอยละ 60.00
ดานมีหนี้สนิ มากขึ้น รอยละ 60.00 และดานคาใชจา ยในครวั เรือนสูงขนึ้ 40.00 ตามลําดบั (ตารางที่ 22)

เห็นไดวา ครวั เรือนเกษตรสวนใหญในพื้นท่ีทั้งฝงบน ฝงซาย และฝงขวาของโครงการเข่ือนทดน้ํา
ผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ มีแหลงเงินทุนที่เพียงพอ แตพบวายังมีครัวเรือนเกษตรกรบางสวนที่ประสบปญหาแหลง
เงินทุนไมเพียงพอตอการใชจายในครัวเรือน เนื่องจากปจจุบันครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาตนทุน
การผลิตสูงข้ึนจากราคาปจจัยการผลิต เชน ปุยเคมี สารกําจัดศัตรูพืช ฯลฯ ขณะที่รายไดลดลง มีหน้ีสินและ
คาใชจา ยในครัวเรือนสูงข้นึ (ตารางท่ี 4.23)

ตารางท่ี 4.23 ความเพยี งพอของเงนิ ทนุ ของครวั เรอื นเกษตรกร

รายการ พนื้ ที่ฝง บน พ้ืนท่ฝี ง ซา ย พืน้ ที่ฝงขวา
ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

ความเพียงพอของเงินทุน 100.00 100.00 100.00
95.38 91.53
เพียงพอ 73.47 4.62 8.47
100.00 100.00
ไมเ พยี งพอ 26.53 33.33 60.00
66.67 60.00
ตน ทุนการผลิตสูงขึน้ 100.00 66.67 40.00

รายไดลดลง 76.92

มีหนี้สนิ มากข้ึน 46.15

คาใชจายในครัวเรือนสงู ขนึ้ 38.46

ท่ีมา: จากการสาํ รวจ

หมายเหตุ: เกษตรกร 1 ราย สามารถตอบไดม ากกวา 1 คาํ ตอบ

4.1.17 ปญ หาของครัวเรอื นเกษตรกรในพืน้ ทีโ่ ครงการ
1) ปญหาเร่อื งดนิ
พื้นที่ฝง บนของโครงการเข่อื นทดน้ําผาจกุ : ดิน และสภาพดินที่ทาํ การเกษตร พบวา

ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาดินและสภาพดินที่ทําการเกษตร รอยละ 91.84 และประสบปญหา
ดิน ฯ รอยละ 8.16 โดยสวนใหญเกิดจากปญหาดินปนทราย รอยละ 50.00 และปญหาดินเปนลูกรัง/หินกรวด
รอยละ 50.00 สวนคุณสมบัติของดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือนไมประสบปญหาดินเปร้ียว/ดินเค็ม
รอยละ 100.00 สําหรบั ความเหมาะสมของสภาพพื้นท่ีการปลูกพืช พบวา ครวั เรือนเกษตรกรทุกครวั เรือนมีสภาพ
พ้ืนที่เหมาะสมตอการปลูกพืช รอยละ 100.00 สวนความเหมาะสมของสภาพพ้ืนท่ีการเลี้ยงสัตว พบวา ครวั เรือน
เกษตรกรสวนใหญมีสภาพพื้นท่ีเหมาะสมตอการเลี้ยงสัตว รอยละ 95.92 และมีสภาพพื้นท่ีไมเหมาะสม
ตอ การเลี้ยงสตั ว รอ ยละ 4.08

พื้นที่ฝงซายของโครงการเขื่อนทดน้ําผาจุก : ดิน และสภาพดินท่ีทําการเกษตร พบวา
ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาดินและสภาพดินท่ีทําการเกษตร รอยละ 84.62 และประสบปญหา
ดิน ฯ รอยละ 15.38 โดยสวนใหญเกิดจากปญหาสภาพพ้ืนทเี่ ปนท่ลี ุมน้ํา รอยละ 60.00 รองลงมา คือ ปญ หาดิน
ปนทราย รอ ยละ 20.00 และปญ หาดินเปนลูกรงั /หินกรวด รอยละ 20.00 สวนคุณสมบัติของดิน พบวา ครวั เรอื น
เกษตรกรสว นใหญไ มป ระสบปญ หาดินเปรย้ี ว/ดินเคม็ รอ ยละ 100.00 และประสบปญหา ฯ รอ ยละ 9.23 โดยสว น
ใหญเกิดจากปญหาดนิ เปร้ียว รอยละ 66.67 และปญหาดินเคม็ รอยละ 33.33 ซ่ึงแกไขปญหาดินเปรยี้ วโดยการใสปุย
หมัก ปุยคอก และปุยพชื สด เพื่อเพมิ่ แรธ าตุภายในดนิ สวนปญหาดนิ เค็มนั้น มกี ารแกไขโดยใชส ารตา งๆ เชน ปูนขาว

60

ฯลฯ โรยลงบนพื้นท่ีเพาะปลูก สําหรับความเหมาะสมของสภาพพ้ืนท่ีการปลูกพืช พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวน
ใหญมีสภาพพ้ืนที่เหมาะสมตอการปลูกพืช รอยละ 96.92 และมีสภาพไมเหมาะสมตอการปลูกพืช รอยละ 3.08
สว นความเหมาะสมของสภาพพ้นื ท่กี ารเลีย้ งสัตว พบวา ครวั เรอื นเกษตรกรสวนใหญมสี ภาพพื้นท่ีเหมาะสมตอ การ
เลยี้ งสัตวร อ ยละ 69.32 และมสี ภาพพน้ื ท่ไี มเ หมาะสมตอการเลยี้ งสตั ว รอ ยละ 30.77

พ้นื ที่ฝงขวาของโครงการเขอ่ื นทดนํ้าผาจุก : ดิน และสภาพดนิ ท่ีทําการเกษตร พบวา ครัวเรอื น
เกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาดินและสภาพดินท่ีทําการเกษตร รอยละ 88.14 และประสบปญหาดิน ฯ รอย
ละ 11.86 โดยสวนใหญเกิดจากปญหาสภาพพื้นที่เปนทลี่ ุมน้ํา รอยละ 57.14 รองลงมา คือ ปญหาดินเปนลูกรัง/
หินกรวด รอยละ 28.57 และปญหาดินปนทราย รอยละ 14.29 สวนคุณสมบตั ิของดิน พบวา ครัวเรอื นเกษตรกร
สวนใหญไมประสบปญหาดินเปรี้ยว/ดนิ เค็ม รอยละ 93.22 และประสบปญหา ฯ รอยละ 6.78 โดยสว นใหญเกิด
จากปญหาดินเปรีย้ ว รอยละ 50.00 และปญหาดินเค็ม รอยละ 50.00 ซึง่ แกไขปญหาดินเปรยี้ วโดยการใสปุยหมัก
ปุยคอก และปุยพืชสด เพ่ือเพิ่มแรธาตุภายในดิน สวนปญหาดินเคม็ นั้น มีการแกไขโดยใชสารตางๆ เชน ปูนขาว
ฯลฯ โรยลงบนพ้ืนที่เพาะปลูก สําหรับความเหมาะสมของสภาพพ้ืนท่ีการปลูกพืช พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวน
ใหญมีสภาพพ้ืนท่ีเหมาะสมตอการปลูกพืช รอยละ 98.31 และมีสภาพไมเหมาะสมตอการปลูกพืช รอยละ 1.69
สวนความเหมาะสมของสภาพพ้นื ทกี่ ารเลยี้ งสัตว พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรสว นใหญมีสภาพพ้ืนท่เี หมาะสมตอ การ
เล้ยี งสตั วร อ ยละ 74.58 และมีสภาพพ้ืนทไ่ี มเ หมาะสมตอการเล้ยี งสตั ว รอ ยละ 25.42

2) ปญ หาเรอื่ งนํ้า
พน้ื ทฝ่ี ง บนของโครงการเขอื่ นทดนํ้าผาจุก
น้าํ และคณุ ภาพของนํา้ พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรทกุ ครวั เรือนไมประสบปญ หานํ้าและ

คณุ ภาพของน้ํา รอยละ 100.00 สวนกรณีบอนํา้ ในไรนา พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไ มไ ดใชประโยชนจาก
บอนํ้าในไรน า รอยละ 93.88 เนื่องจากไมมีบอนํ้าในพื้นท่ีของตนเอง และใชประโยชนจากบอนํ้าในไรนา รอยละ
6.12 ซึ่งครัวเรอื นเกษตรกรท่ีมีบอนํ้าในไรนา จะใชเพื่อการปลูกพืชฤดแู ลงเปนหลัก สว นการระบายนํา้ กรณีท่ีมีฝน
ตก พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาการระบายนํ้ากรณีที่มีฝนตก รอยละ 97.96 และประสบ
ปญ หา ฯ รอยละ 2.04 สําหรับแหลงนา้ํ ในหมูบา น พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมแี หลง นํ้าในหมบู าน รอยละ
91.84 และไมมีแหลงน้ําในหมูบาน รอยละ 8.16 โดยสวนใหญจะใชแ หลงน้ําในหมูบานเพ่ือประโยชนการเกษตร
และในครัวเรือนของตนเอง สวนความเพียงพอของนํ้าทําการเกษตรกรณีที่เขื่อนยังสรา งไมเสรจ็ พบวา ครัวเรือน
เกษตรกรทุกครัวเรือนมีความพอเพียงของน้ําทําการเกษตรกรณีเข่ือนยังสรางไมเสร็จ รอ ยละ 100.00 เนื่องจาก
อาศยั นา้ํ ฝนในการเพาะปลกู และมีแหลงนาํ้ จากสถานีสูบนาํ้ ดว ยไฟฟา

พ้นื ท่ฝี ง ซา ยของโครงการเขอื่ นทดนาํ้ ผาจกุ : นาํ้ และคุณภาพของนา้ํ พบวา ครัวเรอื น
เกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหานา้ํ และคณุ ภาพของน้ํา รอ ยละ 98.46 และประสบปญหา ฯ รอยละ 1.54 สว น
กรณบี อน้ําในไรน า พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสว นใหญไ มไดใชป ระโยชนจากบอน้าํ ในไรนา รอยละ 75.38
เนอ่ื งจากไมมีบอน้ําในพ้นื ท่ขี องตนเอง และใชประโยชนจ ากบอ น้ําในไรน า รอยละ 24.62 ซ่ึงครัวเรือนเกษตรกรทม่ี ี
บอนาํ้ ในไรน า จะใชเพอื่ การปลูกพืชฤดูแลง รอ ยละ 100.00 และเล้ียงปลา รอยละ 37.50 สว นการระบายนํ้ากรณี
ทม่ี ฝี นตก พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาการระบายนาํ้ กรณีทมี่ ีฝนตก รอยละ 78.46 และ
ประสบปญหา ฯ รอ ยละ 21.54 สาํ หรับแหลง น้ําในหมบู า น พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสว นใหญม ีแหลง นํา้ ใน
หมูบาน รอ ยละ 64.62 และไมมีแหลง นาํ้ ในหมูบา น รอ ยละ 35.38 โดยสวนใหญจ ะใชแหลงนา้ํ ในหมบู า นเพ่อื
ประโยชนการเกษตร และในครัวเรอื นของตนเอง สวนความเพยี งพอของน้าํ ทาํ การเกษตรกรณที เ่ี ขอ่ื นยังสรา งไม
เสร็จ พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสว นใหญมคี วามเพียงพอของนาํ้ ทาํ การเกษตรกรณีเขื่อนยังสรางไมเสร็จ รอ ยละ
69.23 เน่ืองจากอาศัยน้ําฝนในการเพาะปลูก ขุดบอ บาดาล และสบู น้ําจากแหลง ใกลเ คยี ง ซงึ่ มตี น ทนุ คาใชจ าย
และไมม ีความเพยี งพอของนาํ้ ทาํ การเกษตร ฯ รอ ยละ 30.77

61

พื้นท่ีฝงขวาของโครงการเขือ่ นทดน้ําผาจกุ : นาํ้ และคณุ ภาพของน้ํา พบวา ครัวเรือน
เกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหานํา้ และคณุ ภาพของน้าํ รอ ยละ 9831 และประสบปญหา ฯ รอยละ 1.69 สว น
กรณบี อน้ําในไรน า พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสว นใหญไมไดใ ชประโยชนจ ากบอ น้าํ ในไรนา รอ ยละ 50.85
เน่ืองจากไมมบี อ นาํ้ ในพ้นื ทข่ี องตนเอง และใชป ระโยชนจ ากบอ นาํ้ ในไรนา รอยละ 49.15 ซ่งึ ครวั เรือนเกษตรกรท่มี ี
บอ นาํ้ ในไรน า จะใชเพ่อื การปลกู พืชฤดูแลง รอ ยละ 100.00 และเลย้ี งปลา รอยละ 41.40 สวนการระบายน้ํากรณี
ที่มฝี นตก พบวา ครวั เรือนเกษตรกรสวนใหญไมประสบปญหาการระบายนํา้ กรณีทมี่ ีฝนตก รอ ยละ 89.83 และ
ประสบปญหา ฯ รอยละ 10.17

สําหรับแหลงน้ําในหมูบาน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีแหลงนํ้าในหมูบาน รอยละ
71.19 และไมมีแหลง น้ําในหมูบาน รอยละ 28.81 โดยสวนใหญจะใชแหลงนาํ้ ในหมูบานเพื่อประโยชนการเกษตร
และในครัวเรือนของตนเอง สวนความเพียงพอของนํ้าทําการเกษตรกรณีท่ีเขื่อนยังสรางไมเสร็จ พบวา ครัวเรือน
เกษตรกรสวนใหญมีความเพียงพอของน้ําทําการเกษตรกรณีเข่ือนยังสรางไมเสร็จ รอยละ 61.02 เนื่องจากอาศัย
น้ําฝนในการเพาะปลูก ขุดบอบาดาล และสูบนํ้าจากแหลงใกลเคียง ซึ่งมีตนทุนคาใชจาย และไมมีความเพียงพอ
ของน้าํ ทาํ การเกษตร ฯ รอยละ 38.98 (ตารางที่ 4.24)

62

ตารางท่ี 4.24 ปญ หาเรื่องดนิ และน้ําของครัวเรอื นเกษตรกร

รายการ พ้นื ที่ฝง บน พื้นท่ีฝง ซา ย หนว ย: รอยละ
ของโครงการ ของโครงการ พ้ืนทีฝ่ ง ขวา
1.ปญ หาเร่อื งดนิ ของโครงการ
1.1 ดนิ และสภาพดนิ ทท่ี าํ การเกษตร 100.00 100.00
ไมมปี ญ หา 91.84 84.62 100.00
มีปญหา 8.16 15.38 88.14
ดนิ ปนทราย 50.00 20.00 11.86
สภาพพ้นื ท่เี ปนท่ีลุม นา้ํ 60.00 14.29
ดินเปนลูกรงั /หนิ กรวด - 20.00 57.14
50.00 100.00 28.57
1.2 คณุ สมบตั ิของดนิ 100.00 90.77 100.00
ไมมีปญหา 97.96 9.23 93.22
มีปญ หา 2.04 66.67 6.78
ดินเปรี้ยว 100.00 33.33 50.00
ดินเค็ม 100.00 50.00
- 3.08 100.00
1.3 ความเหมาะสมของสภาพพื้นที่การปลกู พชื 100.00 96.92 1.69
ไมมคี วามเหมาะสม 100.00 98.31
มีความเหมาะสม - 30.77 100.00
100.00 69.23 25.42
1.4 ความเหมาะสมของสภาพพน้ื ที่การเล้ียงสัตว 100.00 74.58
ไมม คี วามเหมาะสม 4.08 100.00
มคี วามเหมาะสม 95.92 98.46 100.00
1.54 98.31
2. ปญหาเรอ่ื งนํ้า 100.00 100.00 1.69
2.1 นํ้า และคุณภาพของนํ้า 100.00 75.38 100.00
ไมม ปี ญหา 24.62 50.85
มีปญหา - 37.50 49.15
100.00 100.00 41.40
2.2 กรณบี อน้ําในไรน า 93.88 100.00 100.00
ไมใ ชประโยชน 6.12 78.46 100.00
ใชป ระโยชน 21.54 89.83
เลี้ยงปลา - 100.00 10.17
ปลูกพชื ฤดูแลง 100.00 35.38 100.00
100.00 64.62 28.81
2.3 การระบายน้าํ กรณีทีม่ ฝี นตก 97.96 100.00* 71.19
ไมมีปญหา 2.04 100.00* 100.00*
มีปญหา 100.00 100.00 100.00*
8.16 30.77 100.00
2.4 แหลง นํา้ ในหมูบาน 91.84 69.23 38.98
ไมม ีแหลง นํา้ 100.00* 61.02
มีแหลงน้ํา 100.00*
ใชในการเกษตร 100.00
ใชใ นครวั เรอื น
-
2.5 ความเพยี งพอของน้ําทาํ การเกษตรกรณเี ข่อื นยังสรางไมเสร็จ 100.00
ไมเ พียงพอ
เพียงพอ

ท่มี า: จากการสํารวจ
หมายเหต:ุ * เกษตรกร 1 ราย สามารถตอบไดม ากกวา 1 คําตอบ

63

4.2 ทัศนคติ ความพงึ พอใจ และผลกระทบเชิงบวกทม่ี ตี อโครงการเข่ือนทดน้ําผาจุก จังหวัดอตุ รดิตถ
4.2.1 ทัศนคติ และความพงึ พอใจ
1) พ้ืนที่ฝง บนของโครงการเข่อื นทดนํ้าผาจกุ
1.1) การดําเนินโครงการตรงกับความตองการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีความพึงพอใจ

ตอ การดําเนนิ โครงการทีต่ รงกับความตอ งการอยูระดับมาก รอยละ 44.90 รองลงมา คอื ความพึงพอใจระดับมาก
ท่ีสุด รอยละ 26.53 ระดับปานกลาง รอยละ 24.49 และระดับนอยที่สุด รอยละ 4.08 ตามลําดับ โดยมีคะแนน
เฉล่ีย เทากบั 3.90 คะแนน ซง่ึ จดั อยูในระดับมาก

1.2) ประสิทธภิ าพการผลติ และผลผลิตเพิ่มขึ้น พบวา ครวั เรอื นเกษตรกรสวนใหญมีความพึงพอใจ
ตอประสิทธิภาพการผลิตและผลผลิตเพิ่มขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 40.82 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปาน
กลาง รอยละ 28.57 ระดับมากที่สุด รอยละ 26.53 และระดับนอยท่ีสุด รอยละ 4.08 ตามลําดับ โดยมีคะแนน
เฉลีย่ เทากับ 3.86 คะแนน ซง่ึ จัดอยใู นระดบั มาก

1.3) จํานวนครั้งในการใชพ้ืนที่ทําการเกษตรเพ่ิมขึ้น พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอจํานวนคร้ังในการใชพื้นท่ีทําการเกษตรเพ่ิมขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 42.86 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 28.57 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 24.49 และระดับนอยที่สุด รอยละ 4.08
ตามลาํ ดับ โดยมคี ะแนนเฉลยี่ เทากบั 3.84 คะแนน ซง่ึ จัดอยใู นระดบั มาก

1.4) ผลผลิตท่ีไดมีคุณภาพดีข้ึนและเกษตรกรมีรายไดเพิ่มข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอผลผลิตท่ีไดมีคุณภาพดีขึ้นและเกษตรกรมีรายไดเพิ่มขึ้นอยรู ะดับมาก รอยละ 44.90 รองลงมา
คอื ความพงึ พอใจระดับปานกลาง รอยละ 28.57 ระดบั มากท่ีสุด รอ ยละ 22.45 และระดับนอ ยท่สี ดุ รอยละ 4.08
ตามลาํ ดบั โดยมีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 3.82 คะแนน ซ่งึ จัดอยใู นระดับมาก

1.5) ความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีขึ้น พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 42.86 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 28.57 ระดับมากที่สุด รอยละ 24.49 และระดับนอยท่ีสุด รอยละ 4.08
ตามลาํ ดบั โดยมคี ะแนนเฉลี่ย เทากับ 3.84 คะแนน ซึ่งจัดอยูในระดับมาก

1.6) ความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนท้ิงชวง พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนท้ิงชวงอยูระดับมาก
รอ ยละ 44.90 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 26.53 ระดบั มากที่สุด รอยละ 24.49 และ
ระดับนอยทส่ี ดุ รอ ยละ 4.08 ตามลาํ ดับ โดยมีคะแนนเฉลีย่ เทากับ 3.86 คะแนน ซงึ่ จดั อยูในระดับมาก

1.7) การบรรเทาปญหาน้าํ ทวมขงั ในพน้ื ทเี่ กษตรและทีอ่ ยูอาศัย พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอการบรรเทาปญหานํ้าทวมขังในพื้นที่เกษตรและที่อยูอาศัยอยูระดับมาก รอยละ 42.86
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 26.53 ระดับมากที่สุด รอยละ 24.49 ระดับนอยท่ีสุด
รอ ยละ 4.08 และระดับนอย รอยละ 2.04 ตามลาํ ดับ โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากับ 3.82 คะแนน ซึ่งจดั อยใู นระดับมาก

1.8) ความเพียงพอของน้ําทําใหคุณภาพดินดีข้ึนและลดการใชสารเคมี พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอความเพียงพอของนํ้าทําใหคุณภาพดินดีข้ึนและลดการใชสารเคมีอยูระดับมาก
รอยละ 44.90 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 28.57 ระดับมากที่สุด รอยละ 22.45 และ
ระดับนอ ยทส่ี ุด รอยละ 4.08 ตามลาํ ดับ โดยมคี ะแนนเฉลย่ี เทากับ 3.82 คะแนน ซึง่ จัดอยใู นระดบั มาก

1.9) การบริหารจัดการน้ําดีขึ้นในชวงท่ีเข่ือนยงั สรางไมเสร็จ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพงึ พอใจตอการบรหิ ารจัดการนํ้าดีขึ้นในชว งที่เขื่อนยงั สรางไมเสรจ็ อยูร ะดับมาก รอ ยละ 44.90 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 26.53 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 22.45 ระดับนอยท่ีสุด รอ ยละ 4.08 และ
ระดับนอย รอ ยละ 2.04 ตามลาํ ดบั โดยมคี ะแนนเฉล่ีย เทากบั 3.80 คะแนน ซึ่งจัดอยใู นระดบั มาก

64

1.10) การประชาสัมพันธและสรางการรับรูของหนวยงานตาง ๆ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวน
ใหญมีความพึงพอใจตอการประชาสัมพันธและสรางการรับรูของหนวยงานตาง ๆ อยูระดับมาก รอยละ 44.90
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 26.53 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 22.45 ระดับนอยท่ีสุด
รอ ยละ 4.08 และระดบั นอย รอ ยละ 2.04 ตามลาํ ดับ โดยมีคะแนนเฉลี่ย เทา กับ 3.96 คะแนน ซึง่ จัดอยใู นระดับมาก

1.11) การบูรณาการระหวางหนวยงานที่รับผิดชอบ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอการบูรณาการระหวางหนวยงานท่ีรับผิดชอบอยูระดับมาก รอยละ 38.78 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด รอยละ 32.65 ระดับปานกลาง รอยละ 24.49 และระดับนอยท่ีสุด รอยละ 4.08
ตามลําดับ โดยมคี ะแนนเฉลีย่ เทา กับ 4.04 คะแนน ซึ่งจัดอยูในระดับมาก

1.12) ภาพรวมของความพึงพอใจท่ีมีตอโครงการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอภาพรวมของความพึงพอใจที่มีตอโครงการอยูระดับมาก รอยละ 36.73 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด รอยละ 34.70 ระดับปานกลาง รอยละ 20.49 และระดับนอยที่สุด รอยละ 4.08
ตามลําดบั โดยมคี ะแนนเฉล่ีย เทากับ 3.98 คะแนน ซงึ่ จัดอยใู นระดับมาก

2) พื้นทีฝ่ ง ซายของโครงการเขอ่ื นทดนาํ้ ผาจุก
(1) การดําเนินโครงการตรงกับความตองการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีความพึงพอใจ

ตอการดําเนินโครงการท่ีตรงกับความตองการอยูระดับปานกลาง รอยละ 38.46 รองลงมา คือ ความพึงพอใจ
ระดับมาก รอยละ 30.77 ระดับมากที่สุด รอยละ 27.69 และระดับนอย รอยละ 3.08 ตามลําดับ โดยมีคะแนน
เฉล่ีย เทากบั 3.83 คะแนน ซงึ่ จดั อยใู นระดบั มาก

(2) ประสิทธิภาพการผลติ และผลผลติ เพิ่มข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีความพึงพอใจ
ตอประสิทธิภาพการผลิตและผลผลิตเพ่ิมขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 44.62 รองลงมา คือ ความพึงพอใจ
ระดับปานกลาง รอยละ 27.68 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 24.62 และระดับนอย รอยละ 3.08 ตามลําดับ โดยมี
คะแนนเฉลี่ย เทา กับ 3.91 คะแนน ซงึ่ จัดอยใู นระดับมาก

(3) จํานวนครั้งในการใชพื้นที่ทําการเกษตรเพิ่มขึ้น พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอจํานวนคร้ังในการใชพื้นท่ีทําการเกษตรเพ่ิมข้ึนอยูระดับมาก รอยละ 43.08 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 29.23 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 23.08 และระดับนอย รอยละ 4.61
ตามลําดบั โดยมคี ะแนนเฉลี่ย เทากบั 3.85 คะแนน ซ่ึงจดั อยูในระดับมาก

(4) ผลผลิตท่ีไดมีคุณภาพดีข้ึนและเกษตรกรมีรายไดเพิ่มข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอผลผลิตท่ีไดมีคณุ ภาพดขี ้ึนและเกษตรกรมีรายไดเ พ่ิมข้ึนอยูระดับมาก รอยละ 38.46 รองลงมา
คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 30.77 ระดับมากที่สุด รอยละ 27.69 และระดับนอย รอยละ 3.08
ตามลาํ ดบั โดยมีคะแนนเฉลีย่ เทา กับ 3.91 คะแนน ซึ่งจัดอยใู นระดับมาก

(5) ความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีขึ้น พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 49.23 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 26.15 ระดบั ปานกลาง รอยละ 21.54 และระดับนอย รอยละ 3.08 ตามลําดับ
โดยมคี ะแนนเฉลย่ี เทากับ 3.98 คะแนน ซึ่งจดั อยใู นระดบั มาก

(6) ความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนท้ิงชวง พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอ ความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนท้งิ ชวงอยูระดับมาก รอยละ
49.23 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด รอยละ 26.15 ระดับปานกลาง รอยละ 21.54 และระดบั นอย
รอยละ 3.08 ตามลาํ ดับ โดยมีคะแนนเฉลีย่ เทา กบั 3.98 คะแนน ซงึ่ จดั อยใู นระดบั มาก

(7) การบรรเทาปญหานํ้าทวมขังในพื้นที่เกษตรและท่ีอยูอาศัย พบวา ครัวเรอื นเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอการบรรเทาปญหาน้ําทวมขังในพื้นท่ีเกษตรและที่อยูอาศัยอยูระดับปานกลาง รอยละ 40.00

65

รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 35.38 ระดับมากที่สุด รอยละ 15.38 ระดับนอย รอยละ 7.69
และระดบั นอยที่สุด รอ ยละ 1.55 ตามลําดับ โดยมคี ะแนนเฉลย่ี เทากับ 3.55 คะแนน ซงึ่ จัดอยใู นระดับมาก

(8) ความเพียงพอของน้ําทําใหคุณภาพดินดีข้ึนและลดการใชสารเคมี พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอความเพียงพอของน้ําทําใหคุณภาพดินดีขึ้นและลดการใชสารเคมีอยูระดับปานกลาง
รอยละ 46.16 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 27.49 ระดับมากที่สุด รอยละ 18.46 และ
ระดับนอ ย รอยละ 7.69 ตามลําดับ โดยมีคะแนนเฉลยี่ เทา กบั 3.57 คะแนน ซง่ึ จัดอยใู นระดบั มาก

(9) การบริหารจัดการนํ้าดีข้ึนในชวงท่ีเข่ือนยังสรางไมเสร็จ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอการบริหารจัดการน้ําดีข้ึนในชวงที่เขื่อนยังสรางไมเสร็จอยูระดับปานกลาง รอยละ 43.08
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 23.08 ระดับนอย รอยละ 23.08 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 7.68
และระดับนอ ยทีส่ ุด รอยละ 3.08 ตามลําดับ โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากับ 3.09 คะแนน ซ่ึงจัดอยใู นระดับปานกลาง

(10) การประชาสมั พันธแ ละสรางการรับรูของหนวยงานตา ง ๆ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอการประชาสัมพันธและสรางการรับรูของหนวยงานตาง ๆ อยูระดับปานกลาง รอยละ 33.85
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับนอย รอยละ 26.15 ระดับมาก รอยละ 24.62 ระดับมากท่ีสุด รอยละ 13.84
และระดับนอ ยทีส่ ดุ รอยละ 1.54 ตามลําดบั โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากบั 3.23 คะแนน ซึง่ จดั อยูในระดับปานกลาง

(11) การบูรณาการระหวางหนวยงานที่รับผิดชอบ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอการบูรณาการระหวางหนวยงานที่รับผิดชอบอยูระดับปานกลาง รอยละ 40.00 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 27.69 ระดับนอย รอยละ 16.93 และระดับมากท่ีสดุ รอยละ 15.38 ตามลําดับ
โดยมีคะแนนเฉลีย่ เทากบั 3.42 คะแนน ซ่ึงจัดอยูใ นระดับมาก

(12) ภาพรวมของความพึงพอใจท่ีมีตอโครงการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอภาพรวมของความพึงพอใจท่ีมีตอโครงการอยูระดับปานกลาง รอยละ 33.85 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด รอยละ 32.31 ระดับมาก รอยละ 27.69 และระดับนอย รอ ยละ 6.19 ตามลําดับ
โดยมีคะแนนเฉล่ยี เทากบั 3.86 คะแนน ซ่งึ จดั อยูใ นระดบั มาก

3) พืน้ ที่ฝงขวาของโครงการเขอื่ นทดนาํ้ ผาจกุ
(1) การดําเนินโครงการตรงกับความตองการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมคี วามพึงพอใจ

ตอการดําเนินโครงการที่ตรงกับความตองการอยูระดับมากที่สุด รอยละ 44.07 รองลงมา คือ ความพึงพอใจ
ระดบั มาก รอยละ 32.20 และระดบั ปานกลาง รอ ยละ 23.73 ตามลาํ ดบั โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากบั 4.20 คะแนน

(2) ประสิทธิภาพการผลิตและผลผลติ เพ่ิมข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีความพึงพอใจ
ตอประสิทธิภาพการผลิตและผลผลิตเพ่ิมขึ้นอยูระดับมาก รอยละ 47.46 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมากที่สุด
รอยละ 33.90 ระดับปานกลาง รอยละ 16.95 และระดับนอย รอยละ 1.69 ตามลําดับ โดยมีคะแนนเฉลี่ย
เทา กบั 4.14 คะแนน ซ่ึงจัดอยใู นระดับมาก

(3) จํานวนครั้งในการใชพื้นท่ีทําการเกษตรเพิ่มข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอจํานวนคร้ังในการใชพื้นที่ทําการเกษตรเพิ่มขึ้นอยูระดับมากท่ีสุด รอยละ 50.85 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 27.12 ระดับปานกลาง รอยละ 16.95 และระดับนอย รอยละ 3.39 และ
ระดบั นอยที่สุด รอยละ 1.69 ตามลาํ ดบั โดยมคี ะแนนเฉลยี่ เทากบั 4.22 คะแนน ซึ่งจัดอยูใ นระดับมากทสี่ ดุ

(4) ผลผลิตที่ไดมีคุณภาพดีข้ึนและเกษตรกรมีรายไดเพิ่มข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอผลผลิตท่ีไดมีคุณภาพดีข้ึนและเกษตรกรมีรายไดเ พิ่มข้ึนอยูระดับมาก รอยละ 44.07 รองลงมา
คือ ความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด รอยละ 28.81 ระดับปานกลาง รอยละ 23.73 และระดับนอย รอยละ 1.69
ตามลาํ ดบั โดยมีคะแนนเฉลยี่ เทา กบั 3.95 คะแนน ซึ่งจัดอยูใ นระดับมาก

(5) ความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีข้ึน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผลดีขึ้นอยูระดับมากท่ีสุด รอยละ 50.85 รองลงมา คือ

66

ความพึงพอใจระดับมาก รอ ยละ 42.38 ระดับปานกลาง รอยละ 5.08 และระดับนอย รอยละ 1.69 ตามลําดับ
โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากับ 4.42 คะแนน ซึ่งจัดอยูในระดับมากที่สุด

(6) ความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนทิ้งชวง พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอความสามารถในการแกไขปญหาขาดแคลนนํ้าในชวงฝนท้ิงชวงอยูระดับมากท่ีสุด
รอยละ 59.33 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 33.90 ระดับปานกลาง รอยละ 3.39 และ
ระดับนอย รอยละ 1.69 และระดับนอยท่ีสุด รอ ยละ 1.69 ตามลําดับ โดยมีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 4.47 คะแนน
ซง่ึ จัดอยูใ นระดบั มากทส่ี ดุ

(7) การบรรเทาปญหาน้ําทวมขังในพ้ืนที่เกษตรและที่อยอู าศัย พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอการบรรเทาปญหาน้ําทวมขังในพื้นท่ีเกษตรและท่ีอยูอาศัยอยูระดับปานกลาง รอยละ 37.29
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอ ยละ 35.59 ระดับมากที่สุด รอยละ 15.26 ระดับนอย รอยละ 10.17
และระดับนอ ยที่สุด รอ ยละ 1.69 ตามลาํ ดบั โดยมคี ะแนนเฉลย่ี เทากบั 3.53 คะแนน ซึง่ จัดอยใู นระดบั มาก

(8) ความเพียงพอของนํ้าทําใหคุณภาพดินดีข้ึนและลดการใชสารเคมี พบวา ครัวเรือนเกษตรกร
สวนใหญมีความพึงพอใจตอความเพียงพอของนํ้าทําใหคุณภาพดินดีขึ้นและลดการใชสารเคมีอยูระดับมาก
รอยละ 38.98 รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับปานกลาง รอยละ 30.51 ระดับมากที่สุด รอยละ 18.65
ระดับนอย รอยละ 8.47 ตามลําดับ และระดับนอยท่ีสุด รอยละ 3.39 โดยมีคะแนนเฉลี่ย เทากับ 3.61 คะแนน
ซ่งึ จัดอยใู นระดบั มาก

(9) การบริหารจัดการน้ําดีข้ึนในชวงที่เข่ือนยังสรางไมเสร็จ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอการบริหารจัดการน้ําดีขึ้นในชวงท่ีเข่ือนยังสรางไมเสร็จอยูระดับปานกลาง รอยละ 42.38
รองลงมา คอื ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 22.03 ระดับนอยที่สุด รอยละ 18.65 ระดับนอย รอยละ 15.25
และระดบั มากท่ีสุด รอ ยละ 1.69 ตามลําดบั โดยมีคะแนนเฉลย่ี เทากบั 2.73 คะแนน ซ่ึงจัดอยใู นระดบั ปานกลาง

(10) การประชาสมั พันธและสรางการรับรูของหนวยงานตา ง ๆ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญ
มีความพึงพอใจตอการประชาสัมพันธและสรางการรบั รูของหนวยงานตาง ๆ อยูระดับปานกลาง รอยละ 38.98
รองลงมา คือ ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 25.43 ระดับมากที่สุด รอยละ 18.64 และระดับนอย
รอ ยละ 16.95 ตามลําดบั โดยมีคะแนนเฉลี่ย เทากบั 3.46 คะแนน ซ่ึงจัดอยใู นระดบั มาก

(11) การบูรณาการระหวางหนวยงานที่รับผิดชอบ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอการบูรณาการระหวางหนวยงานที่รับผิดชอบอยูระดับปานกลาง รอยละ 50.85 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 35.59 ระดับนอย รอยละ 8.48 และระดับมากที่สุด รอยละ 5.08 ตามลําดับ
โดยมีคะแนนเฉลยี่ เทากับ 3.37 คะแนน ซง่ึ จดั อยูใ นระดับปานกลาง

(12) ภาพรวมของความพึงพอใจที่มีตอโครงการ พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมี
ความพึงพอใจตอภาพรวมของความพึงพอใจที่มีตอโครงการอยูระดับมากท่ีสุด รอยละ 50.85 รองลงมา คือ
ความพึงพอใจระดับมาก รอยละ 27.12 และระดับปานกลาง รอยละ 22.03 ตามลําดับ โดยมีคะแนนเฉลี่ย
เทา กับ 4.29 คะแนน ซึ่งจดั อยใู นระดบั มากท่สี ุด (ตารางที่ 4.25)

67

ตารางท่ี 4.25 ทศั นคติ ความพึงพอใจท่มี ีตอ โครงการเขื่อนทดน้าํ ผาจุก จงั หวัดอุตรดิตถ

รายการ พื้นท่ฝี ง บน พ้ืนทฝี่ ง ซา ย หนว ย: รอ ยละ
ของโครงการ ของโครงการ
1. การดาํ เนินโครงการตรงกบั ความตองการ พนื้ ท่ีฝง ขวา
ระดบั มากทส่ี ดุ 100.00 100.00 ของโครงการ
ระดบั มาก 26.53 27.69
ระดบั ปานกลาง 44.90 30.77 100.00
ระดับนอย 24.49 38.46 44.07
ระดับนอ ยที่สดุ 3.08 32.20
คะแนนเฉลี่ย (เตม็ 5 คะแนน) - 23.73
4.08 -
2. ประสิทธิภาพการผลติ และผลผลติ เพม่ิ ข้ึน -
ระดับมากท่สี ุด 3.90 3.83 -
ระดบั มาก
ระดบั ปานกลาง 100.00 100.00 4.20
ระดับนอ ย 26.53 24.62
ระดบั นอยทส่ี ุด 40.82 44.62 100.00
คะแนนเฉลย่ี (เตม็ 5 คะแนน) 28.57 27.68 33.90
3.08 47.46
3. จาํ นวนครงั้ ในการใชพ นื้ ท่ีทําการเกษตรเพ่มิ ขึ้น - 16.95
ระดบั มากท่ีสุด 4.08 - 1.69
ระดบั มาก
ระดบั ปานกลาง 3.86 3.91 -
ระดับนอ ย
ระดบั นอ ยทีส่ ดุ 100.00 100.00 4.14
คะแนนเฉล่ีย (เตม็ 5 คะแนน) 24.49 23.08
42.86 43.08 100.00
4. ผลผลิตท่ีไดม คี ณุ ภาพดีขึน้ และเกษตรกรมีรายไดเ พม่ิ ขนึ้ 28.57 29.23 50.85
ระดับมากท่ีสดุ 4.61 27.12
ระดบั มาก - 16.95
ระดับปานกลาง 4.08 - 3.39
ระดับนอ ย 1.69
ระดบั นอ ยทส่ี ดุ 3.84 3.85
คะแนนเฉล่ีย (เตม็ 5 คะแนน) 4.22
100.00 100.00
5. ความสามารถในการปลูกพืชฤดูแลงไดผ ลดีข้ึน 22.45 27.69 100.00
ระดบั มากที่สุด 44.90 38.46 28.81
ระดบั มาก 28.57 30.77 44.07
ระดับปานกลาง 3.08 23.73
ระดับนอ ย - 1.69
ระดับนอยท่สี ุด 4.08 -
คะแนนเฉลีย่ (เตม็ 5 คะแนน) -
3.82 3.91
3.95
100.00 100.00
24.49 26.15 100.00
42.86 49.23 50.85
28.57 21.54 42.38
3.08 5.08
- 1.69
4.08 -
-
3.84 3.98
4.42

68

ตารางที่ 4.25 ทัศนคติ ความพงึ พอใจทีม่ ีตอ โครงการเข่ือนทดน้ําผาจกุ จังหวดั อตุ รดิตถ (ตอ )

รายการ พนื้ ทฝี่ ง บน พ้นื ท่ฝี ง ซา ย หนวย: รอ ยละ
ของโครงการ ของโครงการ
6. ความสามารถในการแกไขปญ หาขาดแคลนนา้ํ ในชว งฝนท้งิ ชวง พื้นทีฝ่ ง ขวา
ระดับมากท่ีสุด 100.00 100.00 ของโครงการ
ระดบั มาก 24.49 26.15
ระดบั ปานกลาง 44.90 49.23 100.00
ระดับนอ ย 26.53 21.54 59.33
ระดบั นอ ยทส่ี ุด 3.08 33.90
คะแนนเฉลีย่ (เตม็ 5 คะแนน) - 3.39
4.08 - 1.69
7. การบรรเทาปญ หานา้ํ ทวมขังในพนื้ ท่ีเกษตรและทอี่ ยูอาศัย 1.69
ระดับมากที่สดุ 3.86 3.98
ระดับมาก 4.47
ระดบั ปานกลาง 100.00 100.00
ระดบั นอ ย 24.49 15.38 100.00
ระดับนอยท่ีสุด 42.86 35.38 15.26
คะแนนเฉลยี่ (เตม็ 5 คะแนน) 26.53 40.00 35.59
2.04 7.69 37.29
8. ความเพยี งพอของน้าํ ทาํ ใหค ุณภาพดนิ ดขี ้ึนและลดการใชส ารเคมี 4.08 1.55 10.17
ระดบั มากทีส่ ดุ 1.69
ระดับมาก 3.82 3.55
ระดับปานกลาง 3.53
ระดับนอย 100.00 100.00
ระดับนอ ยที่สุด 22.45 18.46 100.00
คะแนนเฉลยี่ (เตม็ 5 คะแนน) 44.90 27.49 18.65
28.57 46.16 38.98
9. การบรหิ ารจัดการนํ้าดีข้นึ ในชว งที่เขอ่ื นยงั สรางไมเ สรจ็ 7.69 30.51
ระดบั มากที่สุด - 8.47
ระดบั มาก 4.08 - 3.39
ระดับปานกลาง
ระดับนอ ย 3.82 3.57 3.61
ระดับนอ ยทส่ี ุด
คะแนนเฉลี่ย (เตม็ 5 คะแนน) 100.00 100.00 100.00
22.45 7.68 1.69
10. การประชาสัมพนั ธและสรา งการรับรขู องหนว ยงานตา ง ๆ 44.90 23.08 22.03
ระดบั มากที่สุด 26.53 43.08 42.38
ระดบั มาก 2.04 23.08 15.25
ระดับปานกลาง 4.08 3.08 18.65
ระดับนอ ย
ระดับนอยทสี่ ดุ 3.80 3.09 2.73
คะแนนเฉลี่ย (เตม็ 5 คะแนน)
100.00 100.00 100.00
32.65 13.84 18.64
38.78 24.62 25.43
24.49 33.85 38.98
26.15 16.95
- 1.54
4.08 -
3.23
3.96 3.46

69

ตารางท่ี 4.25 ทศั นคติ และความพึงพอใจท่มี ีตอโครงการเข่อื นทดนํ้าผาจกุ จังหวัดอุตรดิตถ (ตอ )

หนวย: รอ ยละ

รายการ พื้นทฝี่ ง บน พน้ื ทีฝ่ ง ซาย พืน้ ทีฝ่ ง ขวา
ของโครงการ ของโครงการ ของโครงการ

11. การบรู ณาการระหวา งหนวยงานทร่ี บั ผิดชอบ 100.00 100.00 100.00

ระดับมากท่สี ดุ 36.73 15.38 5.08

ระดับมาก 38.78 27.69 35.59

ระดับปานกลาง 20.41 40.00 50.85

ระดับนอย - 16.93 8.48

ระดับนอยทส่ี ดุ 4.08 - -

คะแนนเฉลยี่ (เตม็ 5 คะแนน) 4.04 3.42 3.37

12. ภาพรวมของความพึงพอใจที่มีตอ โครงการ 100.00 100.00 100.00

ระดับมากทส่ี ุด 34.70 32.31 50.85

ระดับมาก 36.73 27.69 27.12

ระดับปานกลาง 20.49 33.85 22.03

ระดบั นอ ย - 6.15 -

ระดบั นอยท่ีสุด 4.08 - -

คะแนนเฉลย่ี (เตม็ 5 คะแนน) 3.98 3.86 4.29

ทีม่ า: จากการสํารวจ

4.2.2 ผลกระทบเชิงบวกที่มีตอ โครงการเขื่อนทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดติ ถ

จากการสํารวจขอมูลภาวะเศรษฐกิจสังคมครัวเรือนเกษตรกร รวมทั้งทัศนคติและความพึงพอใจ

ของครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนท่ีฝงบน ฝงซาย และฝงขวาของโครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุก สามารถสรุปผลกระทบ

บวกที่มตี อโครงการ ฯ ไดด งั น้ี

1) โครงการเข่ือนทดนํ้าผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ จะชวยใหครัวเรือนเกษตรกร สามารถดําเนินการ

เพาะปลูกพืชและเล้ียงสัตวไดมากขึ้น เน่ืองจากพื้นท่ีมีความเหมาะสม จะเห็นไดจากครัวเรือนเกษตรกรท่ีอยูใน

พื้นที่ฝงบนของโครงการ ฯ ซ่ึงมีรายไดมากกวาพ้ืนที่อ่ืนโดยเฉพาะรายไดจากการปลูกพืช เนื่องจากมีแหลงน้ํา

จากการใชบริการสถานสี ูบนํา้ ดวยไฟฟา ซ่งึ สง ผลตอประสทิ ธิภาพการใชท ด่ี ินทใี่ หสงู ขนึ้ ดวย

2) ปจจุบันครวั เรือนเกษตรกร มคี าใชจ า ยในการจดั หานาํ้ ตอปเพ่ือทําการเกษตรคอ นขางสูง โดยเฉพาะ

ครัวเรอื นเกษตรกรในพื้นทฝ่ี งซาย และฝงขวาของโครงการ ฯ ดงั น้นั หากดาํ เนินการกอสรางเขื่อนและระบบสงน้าํ

เสร็จแลว จนสามารถปลอ ยนํ้าได จะชวยใหครัวเรือนเกษตรกรสามารถลดคาใชจายในการจัดหานํา้ ได

3) โครงการเขือ่ นทดน้ําผาจุก จังหวดั อตุ รดิตถ จะบรรเทาผลกระทบจากปญหาอทุ กภัย หรือน้าํ ทวมขัง

ในพื้นที่ เน่ืองจากการสรางระบบสง นาํ้ จะชวยใหสามารถระบายนํ้าไดดีข้ึน ผลผลิตทางการเกษตรและเคร่ืองใชใน

ครวั เรือนเสยี หายนอ ยลง

4) ความพึงพอใจในภาพรวมของครัวเรือนเกษตรกรตอโครงการเข่ือนทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ

อยูในระดับมาก สะทอนใหเห็นวาเกษตรกรมีความพึงพอใจตอโครงการ ฯ และมีประโยชนตอครัวเรือนเกษตรกร

ในพน้ื ทเี่ ปนอยา งมาก อาทิ มีแหลงน้าํ เพยี งพอ ลดคา ใชจ ายในการจดั หาน้าํ และปลูกพืชไดมากขึน้ ฯลฯ

4.2.3 การเวนคนื ทด่ี ิน ประโยชนก ารใชบ รกิ ารสถานสี ูบน้าํ ดว ยไฟฟา และโครงการจัดรูปท่ดี นิ

1) พ้นื ท่ีฝงบนของโครงการเขอื่ นทดน้ําผาจกุ

การเวนคืนที่ดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดรับผลกระทบจากการเวนคืนท่ีดิน

รอยละ 71.43 เนื่องจากพ้ืนที่การเกษตรของตนเองไมไดอยูในรัศมีท่ีตองสรางระบบคลองสงน้ํา และไดรับ

ผลกระทบจากการเวนคนื ทด่ี นิ รอ ยละ 28.57 ซึง่ ไดร ับเงินคาชดเชยเฉล่ยี 120,000 บาทตอไร

70

ประโยชนการใชบริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือนไดรับ
ประโยชนจากการใชบริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา รอยละ 100 เน่ืองจากมกี ารสรางสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟาพรอม
ระบบสงน้ํา สงผลใหเกษตรกรซึ่งเปนสมาชิกกลุมผูใชนํ้าอยูแลวไดใชประโยชน ซึ่งมีคาใชจายในการจัดหาน้ํา
เฉลี่ย 375.64 บาทตอ ไรตอ ป

โครงการจัดรูปที่ดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรทุกครัวเรือนไมไดสนใจจะเขารวมโครงการ
จัดรูปที่ดิน รอยละ 100 เน่อื งจากพ้ืนที่ของตนเองไมมีปญหา จึงไมตองการสูญเสียท่ีดินในการจัดรูปที่ดิน รวมถึง
ในพื้นท่ีมแี หลงน้ําทเี่ พียงพออยแู ลว

2) พ้นื ท่ีฝง ซายของโครงการเขอื่ นทดน้าํ ผาจกุ
การเวนคืนที่ดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดรับผลกระทบจากการเวนคืนที่ดิน

รอยละ 61.54 เนื่องจากพื้นท่ีการเกษตรของตนเองไมไดอยูในรัศมีที่ตองสรางระบบคลองสงนํ้า และไดรับ
ผลกระทบจากการเวนคืนท่ดี นิ รอ ยละ 38.46 ซ่ึงไดร บั เงนิ คาชดเชยเฉล่ยี 133,750 บาทตอ ไร

ประโยชนการใชบริการสถานีสูบน้ําดวยไฟฟา พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไดรับประโยชน
จากการใชบริการสถานีสูบน้ําดวยไฟฟา รอยละ 61.54 เนื่องจากมีการสรา งสถานีสูบนํ้าดว ยฟาพรอ มระบบสงนํ้า
สง ผลใหเกษตรกรซ่งึ เปนสมาชกิ กลุมผูใชนํา้ อยูแลวไดใ ชประโยชน ซ่ึงมคี า ใชจายในการจัดหาน้าํ เฉลี่ย 843.82 บาท
ตอ ไรตอ ป และไมไ ดรบั ประโยชนจากสถานีสบู นํ้าดว ยไฟฟา รอ ยละ 38.46

โครงการจัดรูปท่ีดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดมีความสนใจจะเขารวมโครงการ
จดั รูปที่ดนิ รอ ยละ 56.92 เนื่องจากไมตอ งการสูญเสียท่ีดินในการจัดรูปที่ดิน และมีความสนใจจะเขารวมโครงการ
จัดรูปท่ีดิน รอยละ 43.08 เนื่องจากตองการใหพ้ืนที่ทําการเกษตรเปนระนาบเดียวกัน สามารถปลูกพืชได
หลากหลายมากข้ึน ทุกครัวเรือนไดประโยชนรวมกัน มีน้ําไหลทั่วถึงและเพียงพอ ตลอดจนชวยใหการระบายน้ําดี
และการคมนาคมสะดวก

3) พ้ืนท่ีฝง ขวาของโครงการเขื่อนทดน้ําผาจกุ
การเวนคนื ท่ีดิน ของครัวเรือนเกษตรกร พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไ มไดร ับผลกระทบจาก

การเวนคืนที่ดิน รอ ยละ 78.54 เนื่องจากพ้ืนท่ีการเกษตรของตนเองไมไดอยูในรัศมีท่ีตองสรางระบบคลองสงน้ํา
และไดรับผลกระทบจากการเวนคนื ทดี่ ิน รอยละ 25.42 ซึ่งไดร บั เงนิ คาชดเชยเฉลย่ี 146,889 บาทตอไร

ประโยชนการใชบริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไดรับประโยชน
จากการใชบริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา รอยละ 69.49 เนื่องจากมีการสรางสถานีสูบนํ้าดวยฟาพรอมระบบสงน้ํา
สงผลใหเกษตรกรซ่งึ เปนสมาชิกกลมุ ผใู ชนา้ํ อยูแลวไดใ ชป ระโยชน ซง่ึ มคี า ใชจา ยในการจดั หาน้าํ เฉล่ีย 832.83 บาท
ตอไรต อป และไมไดรบั ประโยชนจ ากสถานีสูบน้าํ ดว ยไฟฟา รอยละ 30.51

โครงการจัดรูปท่ีดิน พบวา ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญไมไดมีความสนใจจะเขารวมโครงการ
จัดรปู ทด่ี นิ รอยละ 77.97 เนื่องจากไมต องการสูญเสียท่ีดนิ ในการจัดรูปท่ีดิน และมคี วามสนใจจะเขารวมโครงการ
จัดรูปท่ีดิน รอยละ 22.03 เน่ืองจากตองการใหพื้นท่ีทําการเกษตรเปนระนาบเดียวกัน สามารถปลูกพืชได
หลากหลายมากข้ึน ทุกครัวเรือนไดประโยชนรว มกัน มีน้ําไหลทั่วถึงและเพียงพอ ตลอดจนชวยใหการระบายนํ้าดี
และการคมนาคมสะดวก (ตารางท่ี 4.26)

จะเห็นไดวาครวั เรอื นเกษตรกรท่ีอยูพ้ืนท่ีฝงบนของโครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุก จะไดรบั ผลกระทบจาก
การเวนคืนที่ดินนอยกวาพ้ืนที่อื่น ๆ ปจจุบันไดมีการสรางสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟาในพ้ืนท่ีแลว ชวยใหครัวเรือน
เกษตรกรมีแหลงนํ้าในการทําการเกษตรมากข้ึน แมวาจะตองเสียคาใชจายในการจัดหาน้ํา ดังนั้น จึงเห็นวา
การสรางเข่ือนทดนํ้าผาจุก อาจมีความจําเปนลดลงเม่ือเทียบกับความตองการของครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนท่ี
ฝงซาย และฝงขวาของโครงการ ฯ ท่ีประสบปญหาขาดแคลนแหลงนํ้าทําการเกษตร สะทอนไดจากการไดรับ
ประโยชนจากสถานีสูบนํา้ ดวยฟา ซง่ึ มีคอนขางนอยกวาพ้ืนท่ีฝงบนของโครงการ ฯ รวมถึงความตอ งการท่ีจะเขา
รว มการจัดรปู ทดี่ ินในพ้ืนที่

71

ตารางท่ี 4.26 การเวนคืนท่ีดิน ประโยชนการใชบริการสถานีสบู นาํ้ ดว ยไฟฟา และโครงการจดั รปู ที่ดิน

หนว ย: รอ ยละ

รายการ พืน้ ทฝี่ ง บน พื้นทฝี่ งซา ย พื้นทีฝ่ ง ขวา

ของโครงการฯ ของโครงการฯ ของโครงการฯ

การเวนคนื ท่ดี ิน 100.00 100.00 100.00

ไมไ ดร ับผลกระทบ 71.43 61.54 78.54
ไดรบั ผลกระทบ (ถูกเวนคืน) 28.57 38.46 25.42
ประโยชนก ารใชบ รกิ ารสถานสี ูบนา้ํ ดวยไฟฟา 100.00 100.00 100.00

ไมไดรับประโยชน - 61.54 69.49
ไดรับประโยชน 100.00 38.46 30.51
โครงการจัดรปู ที่ดนิ 100.00 100.00 100.00

สนใจเขา รวม - 43.08 22.03
ไมส นใจเขา รว ม 100.00 56.92 77.97

ท่มี า: จากการสาํ รวจ
4.2.4 ปญหาดา นการผลิต การจดั จําหนายสินคาเกษตรดานพชื ดานปศุสัตว และดานการเพาะเลี้ยงสตั วนํ้า
1) ปญหาดานการผลิตและจําหนา ยสนิ คาเกษตรดา นพชื
1.1) ปญหาดานการผลติ
(1) พ้ืนท่ีทําการเกษตรของชุมชนสวนใหญ ปลูกขาว และ พืชไร อาทิ ขาวโพดเลี้ยงสัตว มัน

สาํ ปะหลัง และ ออ ยโรงงาน สามารถทาํ การเพาะปลูกไดเ พยี ง 1 รอบการผลติ ตอป
(2) โรคและแมลงศตั รูพืชรบกวน สงผลใหผลผลิตทางการเกษตรเกิดความเสียหาย อาทิ การ

ปลูกขาว ประสบปญหาเพล้ยี กระโดดสนี ํ้าตาล เพล้ียไฟ และหนอนมว นใบ และการปลกู ขาวโพดเล้ยี งสัตว ประสบ

ปญ หาหนอนกระทูระบาดทาํ ลายตน และฝกขาวโพดฯ ทาํ ใหผลผลติ ไดน อยไมค มุ คากบั การลงทุน
(3) ขาดแคลนแรงงานคนในทองถิ่น เนื่องจากเกษตรกรสวนใหญมีแนวโนมอายุสูงข้ึน อีกท้ัง

อัตราราคาคาจางแรงงานในพ้ืนที่คอนขางสูง และหายาก ซ่ึงบางครั้งเกษตรกรตองยอมปลอยใหผลผลิตเสียหาย

หากหาแรงงานไดไ มทนั เวลา
(4) ปจจัยการผลติ มีราคาสูง อาทิ พันธุพืช ปุยเคมี และยาปราบศตั รพู ชื

1.2) ดานการจาํ หนายผลผลติ

(1) ราคาผลผลติ ทางการเกษตรตกต่าํ
(2) เกดิ การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา(COVID-19) ซง่ึ เปนอปุ สรรคตอการจําหนายผลผลิตทางการเกษตร
2) ปญหาดา นการผลติ และจําหนา ยสินคาเกษตรดานปศุสตั ว/ดานการเพาะเลยี้ งสัตวนาํ้

2.1) ปญหาดานการผลิต

(1) พันธุม ีราคาสงู อาทิ พนั ธปุ ลา

(2) อาหารสัตวม รี าคาสงู และขาดแคลน อาทิ อาหารโคเน้ือ และอาหารปลา

(3) ขาดแคลนเงนิ ลงทุนในการเล้ียงสตั ว

(4) ปญ หาจากการขาดแคลนแหลงนํ้าและสภาพส่ิงแวดลอมท่อี าจสงผลกระทบตอการเลี้ยงปศสุ ัตว

และการเพาะเล้ียงสัตวน ้ํา

(5) เกดิ โรคระบาดในสัตว

(6) ขาดแคลนพ้นื ทีเ่ ลีย้ งสัตว

72

2.2) ปญหาดานการจาํ หนายผลผลิต

(1) ราคาสนิ คาตกตา่ํ ไมแ นนอน และผนั ผวน

(2) ขาดแคลนเงินทนุ เพอ่ื พัฒนาดา นการตลาด เพราะเกษตรกรบางรายอายมุ ากไมส ามารถเขาถงึ แหลง เงินทนุ ได

(3) ไมม ีสถานที่ หรอื จดุ จาํ หนายผลผลติ ในพื้นที่

4.2.5 ความตองการชวยเหลือ และขอรับการสนับสนุนเพิ่มเติมจากหนวยงานภาครัฐในดานตางๆ ของ

เกษตรกรในพืน้ ทโี่ ครงการเข่อื นทดนํ้าผาจุก

1) ดานการพัฒนาอาชีพ

1.1) พ้ืนท่ีฝงบนของโครงการเขือ่ นทดนาํ้ ผาจุก

(1) ชุมชนในพ้ืนท่ี ตําบลผาจุก ตองการใหภาครัฐจัดหาอาชีพเสริมใหชุมชน เชน การ
สนับสนุนพันธุสัตว/พันธุปลาใหเกษตรกรที่สนใจอยากเล้ียงเปนอาชีพเสริม สงเสริมและมีการใหความรูดานการ
ปลกู พชื ทส่ี งเสรมิ ใหก บั เกษตรกรทีส่ นใจพรอ มทัง้ จัดหาตลาดรองรบั ใหกับเกษตรกรดว ย

(2) ชุมชนในพ้ืนที่ ตําบลง้ิวงาม ตองการใหมีการสงเสริมการเล้ียงปลา สนับสนุนสงเสริมใหมี
การแปรรูปสรางผลติ ภัณฑของชุมชน ตลอดจนสง เสริมการตลาดรองรับและเทคโนโลยีทเี่ หมาะสมตอการประกอบ
อาชพี ของเกษตรกร

1.2) พืน้ ทฝี่ ง ซายของโครงการเขื่อนทดนาํ้ ผาจุก
(1) ชุมชนในพ้ืนท่ี ตําบลนํ้าอาง อําเภอตรอน ตองการใหสนับสนุนสงเสริมการทอผาส้ินตีน

จกพรอมจดั หาตลาดรองรบั ดว ย
(2) ชุมชนในพ้ืนที่ตําบลวังกระพ้ี อําเภอเมือง ตองการองคความรูดานการเลี้ยง สุกร และ

ไกไ ข และการทําโคกหนองนา
(3) ชุมชนในพื้นที่ตําบลบานโคน และ ตําบลนายาง อําเภอพิชัย ตองการทํากิจกรรม

การเกษตรเดิม และตอ งการใหภ าครฐั สนับสนนุ เมลด็ พันธพุ ืช ปจจัยการผลติ ปุย-ยา ราคาถกู ใหกบั เกษตรกร
(4) ชุมชนในพื้นท่ีตําบลวังแดง อําเภอพิชัย ตองการใหสงเสริมความรูดา นอาชีพหลากหลาย

อาทิ การทําปลาสม ปลาเค็ม หมูแดดเดียว ขนมตางๆ เพื่อเปนอาชีพเสริมท่ีสรางรายไดเขามาตลอดป พรอมทั้ง
จัดหาตลาดรองรบั และเพอ่ื จําหนา ยสินคาของชมุ ชน

(5) ชุมชนในพื้นที่ตําบลคงุ ตะเภา อาํ เภอเมือง ตองการองคค วามรูดานการแปรรูปไมไผ อาทิ
การสานตะกรา และตอ งการความรูดา นการทาํ เกษตรอินทรยี 

1.3) พ้นื ทฝ่ี ง ขวาของโครงการเขือ่ นทดนํา้ ผาจกุ
(1) ชุมชนในพื้นท่ีตาํ บลวังแดง อาํ เภอตรอน ตองการใหภาครัฐจัดหาอาชีพเสริมสรางรายได

ใหชุมชน เนนผลิตภัณฑที่ตลาดตองการ พรอมท้ังสนับสนุนจัดต้ังใหเปนโรงงานผลิตช่ัวคราวในระหวางท่ีการ
กอ สรา งเขือ่ นฯ ยงั ไมแ ลวเสรจ็ ใหหนวยงานภาครฐั เปน ผูรบั ซอื้ และกระจายผลผลติ ทั้งหมด

(2) ชุมชนในพื้นท่ีตําบลขอยสูง อําเภอตรอน ตองการใหสงเสริมการการปลูกพืชผักสวน
ผสมผสาน หรือจัดหาอาชีพเสรมิ สรา งรายไดอนื่ ๆ พรอ มทั้งจัดหาตลาดรองรบั ใหชุมชน

(3) ชุมชนในพื้นท่ีตําบลทุงย้งั อําเภอลับแล ตองการใหมีการจางแรงงานคนในชุมชน ที่เสีย
ประโยชนจ ากการถูกเวนคืนท่ดี ินในการกอ สรา งเขื่อนฯ เพื่อเปนรายไดเ สรมิ ในชว งท่ขี าดรายได

(4) ชุมชนในพ้ืนท่ีตําบลดานแมคํามัน อ.ลับแล ตองการใหภาครัฐสนับสนุนการจัดต้ังกลุม
โค-กระบือ ในพื้นท่ี พรอมท้ังสนับสนุนพันธสุ ัตวแ ละแหลงเงินทุน และตองการใหมีการพัฒนากลุมทอผาเดิมของ
ชมุ ชน

73

(5) ชุมชนในพื้นที่ตําบลไผลอม อําเภอลับแล ตองการใหภาครัฐชวยแนะนําแนวทางการทํา
อาชีพเสริมเพ่ิมรายไดใหกับเกษตรกร อาทิ การแปรูปขาว พรอมทั้งสงเสริมดานการตลาด และตองการใหมีการ
จางแรงงานเกษตรกรในพื้นทใ่ี นการกอสรางเขื่อนฯ

(6) ชุมชนในพื้นที่ตําบลทาเสา อําเภอเมือง ตองการใหสนับสนุนเงนิ ทุนในการพัฒนาอาชีพ
เสริม

2) ดานการจัดรูปที่ดิน
จากการสอบถามเกษตรเปนรายกลุม ท้ังฝงบน ฝงซา ย และฝงขวา พบวาเกษตรกรมีความสนใจใน

การจัดรูปที่ดิน แตดานคาใชจายในการจัดรูปที่ดิน/ปรับพื้นท่ีการเกษตร ใหหนวยงานภาครัฐเปนผูรับผิดชอบ
ท้ังหมด และกอนดําเนินงานควรมีการสงเสริมความรู ดานจัดรูปท่ีดินใหแกเกษตรกร เพื่อใหเกิดความเขาใจ
ทถี่ ูกตอง และใหเกษตรกรเขา มามีสว นรว มเพื่อพัฒนาพ้ืนทีร่ ว มกบั รัฐ

3) ดานอน่ื ๆ
(1) ตองการใหแกปญหาดานการระบายนํ้าออกจากพ้ืนท่ีเกษตร เน่ืองจากทอระบายนํ้าที่สรางไว

มีขนาดเล็กเกินไป ทําใหการระบายน้ําออกไมทัน สงผลใหเกิดนํ้าทวมในพ้ืนท่ีของเกษตรกร และพืชผลทางการ
เกษตรเสียหาย

(2) ตองการใหเปดโอกาสใหเกษตรกรท่ีอายุตั้งแต 60 ปข้นึ ไป ไดเ ขารวมโครงการตา งๆ ของภาครัฐ
ไดท ุกโครงการ เพราะสวนใหญเกษตรกรท่ที ําการเกษตรจะอยใู นกลมุ อายทุ ส่ี งู วยั

(3) ตองการใหภาครัฐมีการควบคุมราคาปจจัยการผลิตท่ีมีราคาสูงขึ้น เชน พันธุพืช ปุย ยา และ

นํา้ มนั ใหอยูร ะดบั ทเ่ี หมาะสม

(4) หาอาชีพเสรมิ ใหเกษตรกรในชุมชน ในชว งการกอสราง เพราะเกษตรกรเสยี ประโยชนจากการ
ไมไดใ ชพ ื้นทที่ ําการเกษตร พรอมทงั้ หาตลาดรองรบั จากการสง เสริมอาชพี

(6) ตอ งการใหมเี จาหนา ที่เขามาการเขา มาควบคมุ ดูแลการกอ สรา งเข่ือนฯ อยางตอ เน่ือง เพอื่ แกไ ข
ไดทัน หากเกดิ ขอ ผิดพลาดจากการกอ สราง

(7) ในพื้นที่ท่ียังไมไดดําเนินการกอสรางเขื่อนฯ เจาหนาท่ีโครงการควรเขามาช้ีแจงรายละเอียด
โครงการ และวางแผนปองกันผลกระทบทอี่ าจเกดิ ขึน้ จากการกอ สรางคลองซอย รวมกับเกษตรกรในพืน้ ท่กี อนท่จี ะ
ดาํ เนนิ การกอ สรา ง

4.2.6 ขอ คนพบ
1) ดา นการส่อื สารชี้แจงทาํ ความเขาใจรว มกนั ระหวา งผมู ีสว นไดส ว นเสียของโครงการ การชแี้ จงและ

ทาํ ความเขาใจกับเกษตรกรยังไมช ัดเจน ผูรับเหมางานมีหลายชุดขาดการประสานงานกันทําใหการแกปญหาที่เคย
ตกลงไวกับเกษตรกร ไมไดร บั การแกไข

2) ดา นการบูรณาการรว มกันระหวางหนว ยงานหลักและหนวยงานสนับสนุนดา นการพฒั นาสง เสรมิ ฯ
ยงั มนี อ ย อาจเนื่องจากคลองสง น้ํายงั สรางไมแลว เสร็จ

3) ดา นการมสี วนรว มของคนในชุมชน มีความใสใจ และใหร ว มมือกนั อยา งตอ เนอ่ื ง

4.2.7 ขอคิดเห็น และขอ เสนอแนะเพม่ิ เติมของครัวเรือนเกษตรกร
1) สนับสนุนปจจัยการผลติ ทางการเกษตรใหแ กเกษตรกร เน่อื งจากตนทุนการผลติ สูงขึน้
2) อบรมใหความรูดานการผลิตและการตลาดใหแกเกษตรกร เชน การแนะนําการปลูกพชื ฤดูแลง
3) ดูแลราคาสินคาเกษตรใหมีเสถียรภาพ เน่ืองจากปจจุบันราคาสินคาเกษตรตกตํ่าโดยเฉพาะราคา

สินคา ขา ว
4) สนับสนุนเงนิ แหลงทุนดอกเบยี้ ตา่ํ ใหแกเกษตรกร

74

5) อยากใหสรางถนนฝงเดียว เพ่ือไมตองเวนที่ดินคืนมาก หากตองมีการเวนคืนท่ีดินขอใหจายคา
เวนคืนที่ดนิ อยางเหมาะสม

6) หนวยงานภาครัฐที่เกี่ยวของ ควรเขาพ้ืนที่เพ่ือดูแลเกษตรกรที่ไดรับผลกระทบอยา งตอเน่ืองเพ่ือ
สรา งความม่นั ใจ และสรา งทัศนคตทิ ดี่ ี ใหเ กษตรกร

7) เจา หนาทีท่ เี่ กี่ยวของควรช้ีแจงรายละเอยี ดโครงการใหกับเกษตรกรอยางครบถว น ถึงผลได ผลเสีย
ที่เกษตรกรไดรับจากโครงการ รวมท้ังและรายละเอียดเสนทางน้ําท่ีชัดเจนใหกับเกษตรกรท่ีเกี่ยวของโดยตรง
ไมเพยี งเฉพาะผนู าํ ชมุ ชนเทาน้นั

8) ในการเขาพื้นท่ีเกษตรเพื่อวางหลักเขต ควรมีการแจงใหเจาของพื้นท่ีใหไดรับทราบลวงหนากอน
เพ่ือปองกันปญหาความขดั แยง ดา นการลกุ ลาํ้ เขา พื้นทไี่ ด

4.3 (ราง) แนวทางการจัดทําขอเสนอโครงการเพื่อบริหารจัดการพืน้ ท่ี และสินคาเกษตรในพื้นทโี่ ครงการเขื่อน
ทดนํ้าผาจุก จงั หวดั อุตรดติ ถ
4.3.1 โครงการสงเสรมิ การบรหิ ารจัดการสนิ คาเกษตรดานพชื ในพืน้ ท่โี ครงการเขือ่ นทดนํา้ ผาจุก
1) ดานการผลิต
1.1) สงเสริมสนับสนุนองคความรูดานการผลิตสินคาเกษตรปลอดภัย/เกษตรอินทรีย เพ่ือสราง

มูลคาเพ่ิมใหกับสินคา และสอดคลองกับความตองการของตลาดในปจจุบันท่ีผูบริโภคหันมาสนใจบริโภคอาหาร
เพือ่ สขุ ภาพมากข้นึ รวมท้ังการสรา งระบบการเขา ถงึ แหลงผลติ /แหลง จําหนายสินคา (ระบบตรวจสอบยอ นกลบั )

1.2) หนวยงานที่เก่ียวของใหการสนับสนุนองคความรูเก่ียวกับการปองกันและกําจัดโรคแมลง
ศัตรูพืชทง้ั ขา วและพืชไร โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยีและนวัตกรรม และภมู ปิ ญญาทองถ่ิน

1.3) สนับสนุนปจจัยการผลิต อาทิ เมล็ดพันธุ ปุยยาราคาถูก และสงเสรมิ การใชสารชีวภัณฑ วัสดุ
เหลือใชท างการเกษตรในทองถน่ิ มาผลติ สารปองกนั และกําจัดโรคแมลงศตั รพู ืชไวใ ชเ อง รวมทั้งสนับสนนุ การใชปุย
ตามคาวิเคราะหดิน เพื่อทดแทนการใชสารเคมีทางการเกษตรท่ีมีราคาสูง และเปนการลดตนทุนการผลิต
โดยเฉพาะในพื้นที่ฝง ซายของโครงการ (ตําบลบานโคน และ ตําบลนายาง อําเภอพชิ ยั )

1.4) สนับสนุนการใชเ คร่ืองจักรกลการเกษตรเพ่ือทดแทนแรงงานคน เน่ืองจากเกษตรกรสวนใหญมี
แนวโนม อายสุ ูงขึ้น ประกอบกับอตั ราคาจางแรงงานในทองถ่ินคอ นขางสงู และหายาก

1.5) พัฒนาแหลงนํ้าและระบบการระบายนํ้าเพื่อการเกษตรที่สามารถรองรับปริมาณนํ้า และการ
ระบายนํ้าในชว งฤดฝู นไดท นั เพ่อื ปองกนั การเกิดน้ําทว มขังพ้ืนท่ีของเกษตรกร และพชื ผลทางการเกษตรเสยี หาย

1.6) พัฒนาระบบฐานขอมูลสนิ คา เกษตร และโครงสรา งพนื้ ฐานดานการผลติ และการตลาดในพื้นที่โครงการ
เพ่ือใชประโยชนในการวางแผนพัฒนาพื้นที่ไดอ ยางสอดคลอ งกับความตองการ และเกิดประสิทธิผลตอเกษตรกรอยางเปน
รูปธรรม

2) ดานการแปรรปู

สนบั สนนุ สงเสรมิ ใหม กี ารแปรรปู ผลติ ภณั ฑจากขาว และการสรา งตราสินคา (Brand) ใหแ ก

เกษตรกรในพืน้ ท่ีตาํ บลไผล อม อาํ เภอลับแล

3) ดา นการตลาด
สนับสนุนการจําหนายผลผลติ ในลกั ษณะการซอื้ ขายลวงหนา ในรูปแบบเกษตรพันธสัญญา

(Contract Farming) รวมทั้งการสรางเครือขายเชื่อมโยงการตลาดสินคาเกษตรในพื้นท่ีโครงการในรูปแบบกลุม
เกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และสหกรณการเกษตร โดยบูรณาการรวมกับภาคเอกชนจัดกิจกรรม Business
Matching และเพม่ิ ชอ งทางการจาํ หนายผานชองทางตลาด Online

75

4.3.2 โครงการสง เสรมิ การบริหารจัดการสนิ คาเกษตรดา นปศุสัตวและประมง ในพืน้ ท่ีโครงการเขอื่ นทด
นํ้าผาจกุ

1) ดานการผลติ

1.1) การสนับสนุนองคความรดู า นการเล้ยี งปศสุ ัตว อาทิ สุกร และไกไข การเพาะเลยี้ งสตั วน ํา้
และการทําโคกหนองนา ใหกับเกษตรกรในพ้นื ทต่ี าํ บลวงั กระพี้ อาํ เภอเมือง

1.2) สงเสริมสนับสนุนปจจัยการผลิตปศุสัตวและการเพาะเลี้ยงสัตวนํ้าใหกับเกษตรกรในพ้ืนที่

โครงการนําไปเปนพอแมพ ันธุ รวมถงึ อาหารสัตวแ ละยารกั ษาโรคท่ีจําเปน เพ่ือเปนการลดตนทุนการผลิตท่ีมรี าคา

เพ่ิมสงู ขึ้น สามารถประกอบเปนอาชพี เสริมเพิ่มรายไดใ หแกครัวเรือน โดยเฉพาะในพ้นื ทต่ี าํ บลผาจกุ

1.3) สงเสรมิ การรวมกลุมเกษตรกรผเู ล้ียงโค/กระบอื ในพ้ืนท่ีตาํ บลดา นแมค ํามนั อ.ลับแล

1.4) สนับสนุนการเขาถึงแหลงเงนิ ลงทนุ ดอกเบ้ียตํ่า เพ่ือใหเกษตรกรนําไปตอยอดในการเล้ียงสัตว

และการประมง

1.5) พัฒนาและปรับปรุงแหลงนํ้าใหมีปริมาณเพียงพอสําหรับการเล้ียงปศุสัตวและการเพาะเล้ียง

สตั วน าํ้ จดื รวมท้ังปรับสภาพแวดลอมทเ่ี หมาะสมตอการเล้ยี ง และการปอ งกันการเกิดโรคระบาด

1.6) สนับสนุนใหเกษตรกรจัดสรรพ้ืนที่บางสวนสําหรับกการปลูกพืชอาหารสัตว อาทิ แปลงปลูก

หญา เลีย้ งโค เพื่อใหเ กษตรกรมเี สบียงอาหารสตั วท เ่ี พยี งพอ และลดปญ หาไมมีพื้นทเี่ ลีย้ ง

1.7) พฒั นาระบบฐานขอมูลสินคาเกษตร และโครงสรางพ้ืนฐานดา นการผลิตและการตลาดในพื้นท่โี ครงการ
เพื่อใชประโยชนในการวางแผนพัฒนาพน้ื ท่ีไดอยางสอดคลองกับความตองการ และเกิดประสิทธิผลตอ เกษตรกรอยางเปน
รูปธรรม

2) ดา นการแปรรูป

สนับสนุนสงเสริมใหมีการแปรรูปสัตวนํ้า และสรางผลิตภัณฑและตราสินคา (Brand) ของชุมชน

โดยเฉพาะในพืน้ ทฝ่ี ง บน ตาํ บลงิ้วงาม

3) ดา นการตลาด

1) สนับสนุนการจําหนายผลผลิตในลักษณะการซื้อขายลวงหนาในรูปแบบเกษตรพันธสัญญา
(Contract Farming) เพอื่ ใหเกษตรกรมีความมั่นใจดานการตลาดและราคาจําหนายผลผลิต

2) การสรางเครือขายเชื่อมโยงการตลาดสินคาเกษตรในพ้ืนท่ีโครงการในรูปแบบกลุมเกษตรกร
วิสาหกิจชุมชน และสหกรณการเกษตร โดยบูรณาการรวมกับภาคเอกชนจัดกิจกรรม Business Matching และ
เพิ่มชองทางการจาํ หนายตลาด Online ผานแพลตฟอรม ตา งๆ

3) สนับสนุนแหลงเงินลงทุนดอกเบ้ียต่ําใหแกกลุมหรือสหกรณการเกษตรท่ีมีศักยภาพเพ่ือพัฒนา

โครงสรา งพ้ืนฐาน และชองทางการตลาด

4.3.3 โครงการสง เสรมิ ดานอาชีพ และดา นอ่นื ๆ ในพื้นทโ่ี ครงการเขอื่ นทดนา้ํ ผาจกุ
1) สนับสนุนองคความรูการทอผาซิ่นตีนจกในพื้นท่ี ตําบลนํ้าอาง อําเภอตรอน การแปรรูปผลิตภัณฑ

ตางๆ อาทิ การทําปลาสม ปลาเค็ม หมูแดดเดียว และขนม ในพ้ืนที่ตําบลวังแดง อําเภอพิชัย การแปรรูปไมไผ
อาทิ การสานตะกรา ในพื้นท่ีตําบลคุงตะเภา อําเภอเมือง และเกษตรผสมผสาน ในพื้นท่ีตําบลขอยสูง อําเภอ
ตรอน

2) หนวยงานภาครัฐควรสงเสรมิ ใหมีการจางแรงงานคนในชุมชนตําบลทุงยั้ง และตําบลไผลอม อําเภอ
ลับแล ที่เสยี ประโยชนจากการถูกเวนคนื ที่ดนิ ในการกอ สรา งเขอื่ นฯ เพ่ือเปนรายไดเสริม

76

3) หนวยงานภาครัฐที่เก่ียวของควรสนับสนุนเงินทุนในการจัดรูปที่ดิน/ปรับพ้ืนที่การเกษตร และองค
ความรูดานจัดรูปท่ดี ินใหแกเกษตรกรท้ังในพื้นท่ีฝงบน ฝง ซาย และฝงขวา เพื่อใหเกิดความเขาใจที่ถูกตอง และให
เกษตรกรเขา มามสี วนรว มเพอ่ื พฒั นาพืน้ ท่ีรว มกับภาครัฐ

4.4 (ราง) ขอเสนอโครงการเชิงบูรณาการ เพ่ือลดผลกระทบ ติดตามตรวจสอบผลกระทบส่ิงแวดลอม และ
สงเสริมการปรับเปล่ียนการผลิตของเกษตรกรในพน้ื ที่โครงการเข่อื นทดน้าํ ผาจกุ เปนสินคาท่ีมีอนาคต (Future
Crop) สิง่ แวดลอม ภายใตโ ครงการเขอื่ นทดน้าํ ผาจกุ จังหวดั อุตรดิตถ

จากผลการศกึ ษา ผลการประชุมหารือกับผูมีสวนไดสวนเสียในพ้ืนที่โครงการฯ สามารถนํามาประมวล
วิเคราะหขอมูล และจัดทํา(ราง) ขอเสนอโครงการเชิงบูรณาการ เพ่ือใหหนวยงานท่ีมีสวนเกี่ยวของนาํ ไปพิจารณา
ประกอบการจัดทําขอเสนอโครงการยอย กิจกรรมตางๆ โดยขอเสนอโครงการดังกลาว ประกอบดวย 1
แผนปฏิบัติการ และ 1 แผนงาน ดังน้ี

4.4.1 แผนปฏิบัติการลดผลกระทบส่ิงแวดลอมและติดตามตรวจสอบผลกระทบส่ิงแวดลอม ภายใต
โครงการเขอื่ นทดนา้ํ ผาจุก จงั หวัดอุตรดติ ถ

4.4.2 แผนงานดานสงเสริมการปรับเปลี่ยนการผลิตของเกษตรกรในพื้นท่ีโครงการเข่ือนทดนํา้ ผาจุก เปน
สินคา ที่มอี นาคต (Future Crop) หรอื สนิ คา ทางเลอื กของเกษตรกร

1) โครงการสง เสรมิ การบริหารจัดการสนิ คา เกษตรดานพชื ในพืน้ ที่โครงการเข่อื นทดน้ําผาจกุ
2) โครงการสงเสริมการบริหารจัดการสินคา เกษตรดานปศุสัตว และการเพาะเล้ียงสัตวน้ํา ในพ้ืนที่
โครงการเขื่อนทดนาํ้ ผาจกุ
3) โครงการสงเสรมิ ดา นอาชพี และดา นอนื่ ๆ ในพนื้ ทโ่ี ครงการ เขอ่ื นทดนํา้ ผาจุก
พิจารณารายละเอียดไดดังนี้

(ราง) ขอ เสนอโครงการ รายละเอียด

ความสอดคลอ งเชื่อมโยงกับทิศทางการพฒั นาภาค แผนระดบั ท่ี 1 : ยทุ ธศาสตรช าติ 20 ป (พ.ศ.2561 – 2580)
และยุทธศาสตรในแตละระดบั ประเด็นยุทธศาสตรที่ 5 ดานการสรางการเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เปน
ขอ เสนอโครงการ จํานวน 1 แผนปฏิบัตกิ าร และ มิตรตอ สิ่งแวดลอม เนนการพัฒนาเพื่อบรรลุเปาหมายการพัฒนาท่ียั่งยืน
1 แผนงาน ดังนี้ ในทกุ มติ ิ ท้ังดา นสงั คม เศรษฐกิจ สิ่งแวดลอม ธรรมาภบิ าล และความเปน
1. แผนปฏบิ ัตกิ ารลดผลกระทบสงิ่ แวดลอมและ หุนสวนความรวมมือระหวางกันอยางบูรณาการ ใชพื้นที่เปนตัวตั้งในการ
ติดตามตรวจสอบผลกระทบสงิ่ แวดลอม ภายใต กําหนดกลยุทธและแผนงาน และการใหทุกฝายทเ่ี กี่ยวของไดเขามามีสวน
โครงการเขอื่ นทดนํา้ ผาจกุ จังหวัดอุตรดติ ถ รวมดําเนินการบนพื้นฐานการเติบโตรวมกัน ไมวาจะเปนทางเศรษฐกิจ
สงิ่ แวดลอม และคณุ ภาพชีวิต
2.แผนงานดานสงเสรมิ การปรับเปลย่ี นการผลิต แผนระดับท่ี 2 ไดแก แผนแมบทประเดน็ (3) เกษตร แผนแมบทยอย
ของเกษตรกรในพ้ืนท่ีโครงการเขอ่ื นทดน้าํ ผาจุก การพัฒนาระบบนิเวศการเกษตร
เปนสินคาท่ีมีอนาคต (Future Crop) หรือสนิ คา : เนนความสําคัญเพ่ิมประสิทธิภาพ การจัดการและรักษาฐานทรพั ยากร
ทางเลอื กของเกษตรกร ทางการเกษตรที่สําคัญ เพื่อสนับสนุนการสรางมูลคาและความม่ันคง
2.1 โครงการสง เสรมิ การบริหารจัดการสินคา อาหาร รวมท้ังการพัฒนาระบบติดตามเฝาระวังและวางระบบเตือนภัย
เกษตรดา นพชื ในพืน้ ทโี่ ครงการเขอ่ื นทดนาํ้ ผาจุก และกลไกการจัดการปญหาทอ่ี าจจะเกดิ ข้นึ กับสินคาเกษตรและผลิตภณั ฑ
2.2 โครงการสง เสรมิ การบริหารจดั การสินคา ในมิติตาง ๆ ทั้งดานอุปสงคและอุปทาน อาทิ เสถียรภาพราคาสินคา โดย
เกษตรดา นปศุสตั ว และการเพาะเลยี้ งสตั วน ํา้ ใน กําหนดมาตรการรองรบั มาตรการเตือนภัย มาตรการการปรับตวั ระบบ
พน้ื ทโ่ี ครงการเขอื่ นทดน้ําผาจุก สํารองอาหารในภาวะวิกฤติ และการประกันความเสี่ยงใหทันกับ
2.3 โครงการสง เสรมิ ดา นอาชีพ และดานอื่น ๆ ใน สถานการณ
พ้ืนท่โี ครงการ เข่อื นทดนาํ้ ผาจกุ แผนแมบ ทการบรหิ ารจัดการทรพั ยากรนาํ้ 20 ป (พ.ศ.2561-

77

(ราง) ขอ เสนอโครงการ รายละเอียด

2580) ดานที่ 6 การบริหารจัดการน้ํา (คณะกรรมการทรัพยากรน้ํา
แหงชาติ และคณะกรรมการลุม นํา้ ฯลฯ)
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี ๑๒ (ยทุ ธศาสตรท ่ี
4 บริหารจัดการทรัพยากรการเกษตรและสิ่งแวดลอมอยางสมดุลและ
ยั่งยนื )
(รา ง) กรอบแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 13
ยุทธศาสตรท ี่ 2 ดานความสามารถในการแขงขนั ท่ปี ระเทศไทยกาํ ลงั เผชิญ
ขอจํากัดในการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ยุทธศาสตรท่ี 4 ดานโอกาสและ
ความเสมอภาคทางสงั คม ที่โอกาสของเกษตรกรไทยในการขยับสถานะสูง
กวาเสนความยากจนนอยลง ในขณะที่ความเหลื่อมล้ําเพิ่มสูงข้ึน
ยุทธศาสตรท ่ี 5 ทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม จากการเปล่ียนแปลง
สภาพภูมอิ ากาศมแี นวโนม ทวีความรุนแรงขน้ึ และจะเปนภยั คกุ คามสําคัญ
ท้ังตอทรพั ยากรธรรมชาติและคุณภาพชวี ิต
แผนระดับท่ี 3 ไดแก
แผนปฏบิ ัติราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประจําป 2564
ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ภายใตแผนปฏิบัติราชการกระทรวง
เกษตรและสหกรณ 3 ป (ป 2563-2565) ในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560-2564) ภายใตวิสัยทัศน
ภาคเกษตรมั่นคง เกษตรกรม่ังคั่ง ทรัพยากรเกษตรยั่งยืน และมีความ
เกีย่ วขอ ง

แผนพฒั นาภาคเหนอื ประเด็นยุทธศาสตรที่ ๕ อนุรกั ษและฟน ฟปู า
ตนน้ําใหคงความสมบูรณ จัดระบบบรหิ ารจัดการนํ้าอยางเหมาะสมและ
เช่ือมโยงพ้ืนท่ีเกษตรใหทั่วถึงปองกันและแกไขปญหามลพิษหมอกควัน

อยางย่ังยืน ท่ีมุงเนนการพัฒนาการจัดการนาํ้ เชิงลุมน้ําท้ังระบบในลุมนํ้า
หลักของภาค และพัฒนาแหลงกักเก็บน้ําธรรมชาติขนาดใหญที่สําคัญ
เพอ่ื ใหเกิดความสมดุลทั้งในดา นการจัดหา การใช และอนรุ กั ษ
แผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณภาคเหนือ ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3

พัฒนาศักยภาพการผลิตสินคาเกษตรอินทรีย เกษตรปลอดภัย เกษตรแปรรูป
มูลคาสูง ท่ีมุงเนนท้ัง 5 กลยุทธ ไดแก สนับสนุนปจจัยการผลิตใหแก
เกษตรกรเพ่ือใหพึ่งพาตนเองไดอยางย่ังยืน สรางกลไกและเครือขายการ
ขับเคล่ือนการพฒั นาการผลิตสนิ คา บริหารจดั การโครงสรางพืน้ ฐานที่เอือ้

ตอการผลิตอยางมีประสิทธิภาพ สงเสริมการรวมกลุม เช่ือมโยงเครือขาย
ระหวางผูผลิต และสรางเกษตรกรรุนใหมใหเขาสูระบบเกษตรอินทรีย
เกษตรปลอดภยั ใหมากขึน้
แผนพฒั นากลมุ จงั หวัดเหนือลาง 1 ประเดน็ พัฒนาท่ี 2 พัฒนาการ

บรหิ ารทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ ม และพลงั งานสะอาด ตลอดจน
อนรุ ักษฟน ฟูอยา งเปน ระบบและยัง่ ยืน

การวิเคราะหหวงโซคุณคา (Value Chain) และ 1. แผนปฏิบัติการลดผลกระทบส่ิงแวดลอมและติดตามตรวจสอบ

Gap Analysis ของพืน้ ที่และสนิ คาเกษตรในพ้นื ที่ ผลกระทบสิ่งแวดลอม ภายใตโ ครงการเขื่อนทดนํ้าผาจกุ จังหวัดอตุ รดิตถ

โครงการเข่อื นทดนํา้ ผาจกุ โดยดําเนินงานใน 3 ระยะ ไดแก แผนปฏิบัติการลดผลกระทบ

(ราง) ขอ เสนอโครงการ 78

รายละเอยี ด

ส่ิงแวดลอมในระยะกอสราง แผนปฏิบัติการลดผลกระทบส่ิงแวดลอมใน
ระยะดําเนนิ การ และแผนติดตามตรวจสอบผลกระทบสงิ่ แวดลอม (หนวยงาน
รับผดิ ชอบหลัก: กรมชลประทาน ) ดงั น้ี

ตนทาง
1) ประชาสัมพั น ธโครงการ สรางความเขาใจใหชุมชน(กรม
ชลประทาน)
2) ชดเชยทรัพยส นิ (กรมชลประทานและหนวยงานทเ่ี กยี่ วของ)
3) ลดผลกระทบดานนิเวศวิทยาทางน้ําและทรัพยากรประมง (กรม
ประมง)
4) ปรับปรุงสภาพภูมิสถาปตยกรรมบริเวณพื้นที่หัวงานเขื่อนและ
สภาพภูมิทัศนพ้ืนท่ีใกลเคียงแนวคลองชลประทานที่ตัดผานชุมชน (กรม
ชลประทาน)
5) ปองกันแกไขผลกระทบดานโบราณคดีและประวัติศาสตร (กรม
ศลิ ปากร)
กลางทาง
1) บรหิ ารจดั การนํ้าในพนื้ ท่แี บบมสี ว นรวมทุกภาคสวนที่เก่ยี วขอ ง
(กรมชลประทาน)
2) สรางความเขม แข็งใหกลมุ ผใู ชน ํ้าในพ้นื ทโี่ ครงการ (กรม
ชลประทาน/ กรมสงเสริมสหกรณ)
3) สง เสรมิ และพัฒนาการเกษตรหลงั มีโครงการ (กรมชลประทานและ
หนว ยงานท่เี กีย่ วของ)

ปลายทาง
1) ติดตามตรวจสอบดา นคณุ ภาพน้าํ ผิวดิน (กรมชลประทาน)
2) ติดตามตรวจสอบดานเศรษฐกิจสังคม (กรมชลประทาน และ
สาํ นักงานเศรษฐกจิ การเกษตร)
3) ตดิ ตามตรวจสอบดา นอทุ กวทิ ยาน้าํ ผวิ ดิน (กรมชลประทาน)
4) ติดตามตรวจสอบดานนํ้าใตดินและคุณภาพนํ้าใตดิน(กรม
ชลประทาน)
5) ติดตามตรวจสอบดานนิเวศวิทยาทางนํ้าและทรัพยากรประมง
(กรมประมง)
6) ติดตามตรวจสอบดานทรพั ยากรดนิ และการใชท ี่ดนิ (กรมพฒั นาทดี่ นิ )
7) ติดตามตรวจสอบการดําเนินกิจกรรมทางการเกษตร และติดตาม
สถานการณการผลิตสินคเกษตรสําคัญในพ้ืนท่ีโครงการ (กรมสงเสริม
การเกษตร)
8) ติดตามเฝาระวังโรคติดตอนําโดยยุง (กรมควบคุมโรค กระทรวง
สาธารณสขุ )
9) ติดตามเฝาระวังโรคพยาธิใบไมของคน (กรมควบคุมโรค กระทรวง
สาธารณสุข)
10) ติดตามการปฏิบัติตามการปองกันแกไขและลดผลกระทบ
สง่ิ แวดลอ ม และตดิ ตามตรวจสอบผลกระทบสิง่ แวดลอ ม (กรมชลประทาน)

(ราง) ขอ เสนอโครงการ 79

รายละเอียด

11) ประเมินการปฏิบัติตามการปองกันแกไขและลดผลกระทบ
ส่ิงแวดลอม (สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและ
สง่ิ แวดลอ ม)

2. แผนงานดานสงเสริมการปรับเปลี่ยนการผลิตของเกษตรกรในพ้ืนท่ี
โครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุก เปนสินคาท่ีมีอนาคต (Future Crop) หรือ
สนิ คา ทางเลือกของเกษตรกร ไดแก

2.1 โครงการสงเสริมการบริหารจัดการสินคา เกษตรดานพชื ในพ้ืนท่ี
โครงการเข่ือนทดน้าํ ผาจุก ดําเนินการในรูปแบบเชิงบูรณาการเพื่อขับเคล่ือน
แผนงานโครงการในระยะ 3 ป (ปงบประมาณ 2566-2568) ในพื้นท่ี
โครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุกระหวางหนวยงานในสังกัด กษ. เพื่อสงเสริม
สนับสนุน และพัฒนาตอยอดดานการผลิต การแปรรูป และการตลาด
ประกอบดว ยกจิ กรรมยอย ดงั นี้

ตนทาง
1) สงเสริมสนับสนุนองคความรูดานการผลิตสินคาเกษตรปลอดภัย/
เกษตรอินทรีย เพื่อสรางมูลคาเพ่ิมใหกับสินคา และสอดคลองกับความ
ตอ งการของตลาดในปจ จุบันที่ผบู รโิ ภคหนั มาสนใจบรโิ ภคอาหารเพ่ือสขุ ภาพ
มากขึ้น รวมทั้งการสรางระบบการเขาถึงแหลงผลิต/แหลงจําหนายสินคา
(ระบบตรวจสอบยอนกลับ)
2) สนับสนุนองคความรูเ ก่ียวกับการปองกันและกําจัดโรคแมลงศตั รูพืช
ท้ังขาวและพืชไร โดยประยุกตใชเทคโนโลยีและนวัตกรรม และภูมิปญญา
ทองถิ่น
3) สนับสนุนปจจัยการผลิต อาทิ เมล็ดพันธุ ปุยยาคุณภาพดี ราคาไม
แพง และสงเสริมการใชสารชีวภัณฑ วัสดุเหลอื ใชทางการเกษตรในทองถ่ิน
มาผลิตสารปอ งกันและกาํ จดั โรคแมลงศัตรพู ืชไวใชเ อง
4) สนับสนุนการใชปุยตามคาวิเคราะหดิน เพื่อทดแทนการใชสารเคมี
ทางการเกษตรที่มีราคาสูง และเปนการลดตนทนุ การผลิต โดยเฉพาะในพนื้ ที่
ฝง ซา ยของโครงการ (ตาํ บลบา นโคน และ ตาํ บลนายาง อําเภอพิชัย)
5) สนับสนุนการใชเคร่ืองจักรกลการเกษตรเพ่ือทดแทนแรงงานคน
เนื่องจากเกษตรกรสวนใหญมีแนวโนมอายุสูงข้ึน ประกอบกับอัตราคาจาง
แรงงานในทอ งถิน่ คอนขางสูงและหายาก
6) พัฒนาแหลงน้ําและระบบการระบายน้ําเพ่ือการเกษตรท่ีสามารถ
รองรับปริมาณนํ้า และการระบายน้ําในชวงฤดฝู นไดทัน เพื่อปองกันการเกิด
นา้ํ ทวมขงั พ้นื ทขี่ องเกษตรกร และพชื ผลทางการเกษตรเสียหาย
7) พัฒนาระบบฐานขอมูลสินคาเกษตร และโครงสรางพื้นฐานดานการ
ผลิตและการตลาดในพื้นท่ีโครงการเพื่อใชประโยชนในการวางแผนพัฒนา
พื้นท่ีไดอยางสอดคลองกับความตองการ และเกิดประสิทธิผลตอเกษตรกร
อยา งเปน รปู ธรรม
กลางทาง
สนับสนุนสงเสริมใหมีการแปรรูปผลิตภัณฑจากขาว และสรางตรา
สินคา (Brand) ใหแก ผลิตภัณฑของเกษตรกรในพื้นท่ีตําบลไผลอม
อาํ เภอลับแล จงั หวดั อตุ รดติ ถ

(ราง) ขอ เสนอโครงการ 80

รายละเอียด

ปลายทาง
ส นั บ ส นุ น ก า ร จํ า ห น า ย ผ ล ผ ลิ ต ใน ลั ก ษ ณ ะ ก า ร ซื้ อ ข า ย ล ว ง ห น า
ในรูปแบบเกษตรพันธสัญญา (Contract Farming) รวมทั้งการสราง
เครือขายเช่ือมโยงการตลาดสินคา เกษตรในพื้นท่ีโครงการในรูปแบบกลุม
เกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และสหกรณการเกษตร โดยบูรณาการรวมกับ
ภาคเอกชนจัดกิจกรรม Business Matching และเพิ่มชองทางการ
จําหนา ยผานชองทางตลาด Online

2.2 โครงการสงเสริมการบริหารจัดการสินคาเกษตรดานปศุสัตวและ
ประมงในพืน้ ทโ่ี ครงการเขอ่ื นทดนํา้ ผาจุก

ตนทาง
1) สนับสนุนองคความรูดานการเล้ียงปศุสัตว อาทิ สุกร และไกไข การ
เพาะเลยี้ งสัตวนาํ้ และการทําโคกหนองนา ใหกับเกษตรกรในพ้ืนที่ ตําบล
วังกระพ้ี อําเภอเมอื ง จงั หวัดอุตรดติ ถ
2) สงเสริมสนับสนุนปจจัยการผลิตปศุสัตวและการเพาะเล้ียงสัตวนํ้า
ใหกับเกษตรกรในพ้ืนท่โี ครงการนําไปเปนพอแมพันธุ รวมถึงอาหารสตั วแ ละ
ยารักษาโรคที่จําเปน เพ่ือเปนการลดตนทุนการผลิตที่มีราคาเพิ่มสูงขึ้น
สามารถประกอบเปนอาชีพเสริมเพิ่มรายไดใหแกครัวเรือน โดยเฉพาะใน
พน้ื ที่ตําบลผาจุก
3) สงเสริมการรวมกลุมเกษตรกรผูเล้ียงโค/กระบือ ในพื้นที่ตําบลดาน
แมคาํ มนั อาํ เภอลับแล
4) สนับสนุนการเขา ถึงแหลงเงินลงทนุ ดอกเบ้ียตํา่ เพื่อใหเกษตรกรนําไป
ตอยอดในการเลีย้ งสัตวและการประมง
5) พัฒนาและปรับปรุงแหลงน้ําใหมีปริมาณเพียงพอสําหรับการเล้ียง
ปศสุ ัตวแ ละการเพาะเล้ียงสัตวนํ้าจืด รวมท้ังปรับสภาพแวดลอมที่เหมาะสม
ตอการเล้ยี ง และการปองกนั การเกิดโรคระบาด
6) สนับสนุนใหเกษตรกรจัดสรรพื้นท่ีบางสวนสําหรับกการปลูกพืช
อาหารสัตว อาทิ แปลงปลูกหญาเล้ียงโค เพ่ือใหเกษตรกรมีเสบียงอาหารสัตว
ท่ีเพียงพอ และลดปญ หาไมมพี ้ืนที่เลยี้ ง
7) พัฒนาระบบฐานขอมูลสินคาเกษตร และโครงสรางพ้ืนฐานดานการ
ผลิตและการตลาดในพื้นท่ีโครงการเพ่ือใชประโยชนในการวางแผนพัฒนา
พ้ืนที่ไดอยางสอดคลองกับความตองการ และเกิดประสิทธิผลตอเกษตรกร
อยา งเปน รูปธรรม
กลางทาง
สนับสนุนสงเสริมใหมีการแปรรูปสัตวน้ํา และสรางผลิตภัณฑและ
ตราสนิ คา (Brand) ของชุมชน โดยเฉพาะในพน้ื ทีฝ่ ง บน ตําบลงว้ิ งาม
ปลายทาง
1) สนับสนุนการจําหนายผลผลิตในลักษณะการซื้อขายลวงหนา
ในรปู แบบเกษตรพันธสญั ญา
(Contract Farming) เพื่อใหเกษตรกรมีความมั่นใจดานการตลาดและราคา
จาํ หนา ยผลผลติ
2) สรางเครือขายเช่ือมโยงการตลาดสินคาเกษตรในพ้ืนท่ีโครงการใน

(ราง) ขอ เสนอโครงการ 81

รายละเอยี ด

รูปแบบกลุมเกษตรกร
วสิ าหกิจชุมชน และสหกรณการเกษตร โดยบูรณาการรวมกับภาคเอกชนจัด
กิจกรรม Business Matching และเพ่ิมชองทางการจําหนายตลาด Online
ผา นแพลตฟอรม ตางๆ

3) สนับสนุนแหลงเงินลงทุนดอกเบี้ยต่ําใหแกกลุมหรือสหกรณ
การเกษตรท่มี ศี กั ยภาพเพื่อพฒั นาโครงสรา งพน้ื ฐาน และชองทางการตลาด

2.3 โครงการสงเสริมดานอาชีพ และดานอ่ืน ๆ ในพ้ืนท่ีโครงการ
เขื่อนทดนํ้าผาจกุ

1) สนับสนุนองคความรูการทอผาซ่ินตีนจกในพื้นที่ ตําบลน้ําอาง
อําเภอตรอน การแปรรูปผลิตภัณฑตางๆ อาทิ การทําปลาสม ปลาเค็ม
หมูแดดเดียว และขนม ในพื้นท่ีตําบลวังแดง อําเภอพิชัย การแปรรูปไมไผ
อาทิ การสานตะกราในพ้ืนที่ตําบลคุงตะเภา อําเภอเมือง และเกษตร
ผสมผสาน ในพืน้ ที่ตาํ บลขอยสูง อาํ เภอตรอน

2) ควรสงเสริมใหมีการจางแรงงานคนในชุมชน ตําบลทุงยั้ง และ
ตําบลไผลอม อําเภอลับแล ท่ีเสียประโยชนจากการถูกเวนคืนท่ีดินในการ
กอ สรางเขื่อนฯ เพ่อื เปน รายไดเสริม

3) ควรสนับสนุนเงินทุนในการจัดรูปที่ดิน/ปรับพื้นท่ีการเกษตร ใหองค
ความรูดานจัดรปู ท่ีดินใหแกเกษตรกรท้ังในพ้ืนที่ฝงบน/ซาย/ขวา เพ่ือสรา ง
แรงจูงใจใหเ กษตรกรหนั มาจัดรปู ท่ีดินใหมากขน้ึ

บทท่ี 5
สรุป และขอ เสนอแนะ

5.1 สรุป
5.1.1 สถานภาพทางเศรษฐกิจดานรายไดและรายจายของครัวเรือนท่ีเก่ยี วของกับการเกษตร และ

กจิ กรรมนอกการเกษตรจากครวั เรอื นเกษตรกรในพนื้ ท่ีโครงการ
การถือครองทดี่ นิ และการใชประโยชนท ่ดี ิน : ครัวเรอื นเกษตรกรในพืน้ ท่ีฝง บนของโครงการ

เขอ่ื นทดน้าํ ผาจุกมีพ้ืนท่ีการเกษตรมากที่สุดเฉลีย่ 34.28 ไรตอครัวเรอื น ซง่ึ มมี ากกวาพื้นที่ฝง ขวาของโครงการฯ
(เฉลีย่ 31.32 ไรตอครัวเรือน) และพื้นที่ฝง ซายของโครงการฯ (เฉลยี่ 29.09 ไรต อครวั เรือน) โดยสวนใหญป ลกู
ขาว (นาปและนาปรัง) เฉลย่ี 25.05 ไรต อครัวเรือน และมีประสทิ ธภิ าพการใชท ีด่ นิ มากทส่ี ุดเชนกัน อยูที่รอยละ
181.53 รองลงมา ไดแกพน้ื ที่ฝง ขวา และฝง ซา ยของโครงการ เชน เดยี วกับการถอื ครองท่ดี ิน ทีค่ รวั เรือนพนื้ ทฝ่ี ง
บนของโครงการมีมากท่ีสุด เฉล่ีย 62.33 ไรต อครัวเรือน ซ่งึ สว นใหญใชนาํ้ จากโครงการสบู นาํ้ ดวยไฟฟา (เฉลีย่
38.11 ไรตอครวั เรือน) โดยถอื ครองที่ดนิ มากกวาพื้นท่ฝี ง ขวาของโครงการฯที่ถอื ครองที่ดนิ เฉลี่ย 48.51 ไรตอ
ครัวเรอื น) และครัวเรือนเกษตรในพ้ืนทฝ่ี ง ซายของโครงการฯ ทถ่ี ือครองท่ีดนิ เฉล่ีย 46.22ไรตอครวั เรือน โดย
ครัวเรอื นเกษตรทง้ั สองพื้นท่ิ สวนใหญใชนํา้ จากนา้ํ ฝน

ทรพั ยสินการเกษตร : ครัวเรือนเกษตรในพนื้ ที่ฝง บนของโครงการฯ มที รัพยส นิ การเกษตร
ทัง้ หมดมากกวา ครวั เรอื นเกษตรกรในพืน้ ทฝ่ี ง อน่ื ๆ โดยมที รัพยสนิ การเกษตรตน ป 2,245,217 บาท และมี
ทรัพยส ินการเกษตรปลายป 2,498,348 บาท รองลงมาไดแก พื้นทฝ่ี งซา ย และพ้ืนที่พื้นทฝ่ี งขวา

หนีส้ ิน และแหลงกูยมื เงนิ : ครวั เรอื นเกษตรกรในทกุ พืน้ ทโี่ ครงการ มีหน้ีสนิ ที่เกดิ จากการกูยมื
เงนิ จากธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) มากทีส่ ดุ โดยครวั เรอื นเกษตรกรในพ้ืนที่ฝงซาย
ของโครงการมีหนส้ี นิ เฉลีย่ มากทสี่ ดุ จาํ นวน 247,892 บาทตอครัวเรือน รองลงมาไดแ ก ครวั เรือนเกษตรกรในพ้ืนที่
ฝงขวา และฝงบน จํานวน 244,474 บาทตอครวั เรือน และ 241,094 บาทตอครัวเรือน ตามลําดับ

ทรัพยสินนอกการเกษตรปลายป : ครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนที่ฝง บนมีทรัพยสินดงั กลาวมากท่ีสุด
จํานวน 694,152 บาทตอครัวเรือน รองลงมาไดแ ก ครวั เรอื นเกษตรกรในพื้นท่ีฝง ขวา และฝงซายจํานวน 668,185
บาทตอ ครัวเรอื น และ 628,721 บาทตอครัวเรือน ตามลําดบั โดยทรพั ยส นิ สว นใหญของครวั เรือนเกษตรในพื้นท่ี
โครงการเปนเก่ียวกับบานท่ีอยูอาศัยรวมร้ัว แตไมรวมที่ดิน คิดเปนรอ ยละ 48.38 43.60 และ 51.49 ของมูลคา
ทรัพยสนิ นอกการเกษตรทงั้ หมด

รายได รายจา ยใน-นอก ภาคเกษตร รายไดเ งนิ สดสทุ ธิ และเงนิ ออมสทุ ธิของครวั เรอื นเกษตร :
ครัวเรือนเกษตรในพ้ืนท่ีฝงบนของโครงการฯ มีรายไดสุทธิทางการเกษตร 231,460 บาทตอครัวเรือน (เปนเงนิ สด
สุทธิทางการเกษตร 192,586 บาทตอครัวเรือน) มีรายไดเงินสดนอกการเกษตร 141,261 บาทตอครัวเรือน มี
รายจายเงินสดนอกการเกษตร 182,998 บาทตอครัวเรือน มีรายไดเงินสดสุทธิครัวเรือน 329,484 บาทตอ
ครัวเรือน มีเงินสดคงเหลือกอนหักชําระหน้ี 150,849 บาทตอครัวเรือน และมีเงินออมสุทธิ 189,723 บาทตอ
ครัวเรือน ครัวเรือนเกษตรในพื้นท่ีฝงซายของโครงการเขื่อนทดน้ําผาจุก มีรายไดสุทธิทางการเกษตร
146,108 บาทตอครัวเรือน (เปนเงินสดสุทธิทางการเกษตร 134,642 บาทตอครัวเรือน) มีรายไดเงินสดนอก
การเกษตร 171,092 บาทตอครัวเรือน มีรายจายเงินสดนอกการเกษตร 199,618 บาทตอครัวเรือน มีรายไดเงินสด
สุทธิครัวเรือนรวม เทากับ 305,734 บาทตอครัวเรือน มีเงินสดคงเหลือกอนหักชําระหนี้ 106,116 บาทตอ
ครัวเรอื น และมีเงินออมสทุ ธิ 117,582 บาทตอครวั เรอื น ครัวเรอื นเกษตรในพื้นที่ฝงขวาของโครงการเขื่อนทด
นํ้าผาจุก มีรายไดสุทธิทางการเกษตร 173,926 บาทตอครัวเรือน (เปนเงินสดสุทธทิ างการเกษตร 168,710 บาท
ตอครัวเรือน) มีรายไดเงินสดนอกการเกษตร 124,004 บาทตอครัวเรือน และรายจายเงินสดนอกการเกษตร
198,814 บาทตอ ครัวเรอื น มีรายไดเงินสดสุทธิครัวเรอื น 292,714 บาทตอครัวเรือน มีเงินสดคงเหลือกอนหักชาํ ระหน้ี

83

93,900 บาทตอครัวเรือน และมีเงินออมสุทธิรวม เทากับ 99,116 บาทตอครัวเรือน สรุปไดวา ครัวเรือน
เกษตรกรในพน้ื ที่ฝง บนของโครงการ ฯ มีเงินออมสุทธิมากกวาครัวเรือนเกษตรกรท่ีอยูในพื้นที่ฝงอ่ืน ๆ สาเหตุ
สวนหน่ึงเกิดจากครัวเรือนเกษตรกรในพื้นที่ฝงบนของโครงการ ฯ มีประสิทธิภาพการใชที่ดินสูงกวา กลาวอีกนัย
หน่ึงคอื ครัวเรือนเกษตรกรมีการใชป ระโยชนจ ากที่ดินเพือ่ การเกษตรมากกวา โดยเฉพาะการปลูกขา วนาปและนา
ปรัง สามารถทําการผลิตไดมากกวา 1 รอบการผลิตตอปในพื้นที่เดิม เนื่องจากมีแหลงน้ําจากการใชบ ริการสถานี
สบู น้าํ ดวยไฟฟา ประกอบกบั มรี ายจา ยเงินสดนอกการเกษตรทตี่ ํา่ กวา ครวั เรอื นเกษตรกรในพนื้ ที่ฝง อนื่ ๆ

การใชป ระโยชนจากแหลงน้ํา และการบรกิ ารของภาครฐั : ทุกครัวเรือนเกษตรกรในพื้นทฝ่ี ง บน
ของโครงการฯ เปนสมาชิกกลุมผใู ชนํ้า ฯ รองลงมาไดแก ครวั เรอื นเกษตรกรในพนื้ ที่ฝง ซายและฝงขวา คิดเปนรอย
ละ 67.69 และ 50.85 ตามลําดบั

ประโยชนตอ การผลิตสินคาเกษตร : ครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญในพื้นที่ฝง ขวา ฝง ซาย และฝง
บน คิดเปนรอ ยละ 83.05 58.46 และ 44 เห็นวาโครงการเขื่อนทดน้ําผาจกุ จังหวัดอุตรดิตถ มีประโยชนตอ การ
ผลติ สินคาเกษตรระดบั มาก โดยเฉพาะชวยเพิ่มจํานวนแหลงนาํ้ ในการทําการเกษตรใหมากข้ึน และชวยลดปญหา
การเกดิ อุทกภยั

การแกไขปญหานํ้าเพ่ือการเกษตร : ทุกครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนท่ีฝงขวา และฝงบนของ
โครงการฯ เห็นวา โครงการสามารถชวยแกไขปญหาน้ําเพ่ือการเกษตรไดในระดับมาก เชนเดียวกับครัวเรือน
เกษตรในพื้นทฝ่ี งซายของโครงการฯ ท่ีเห็นวาแกไขปญหาน้าํ ไดในระดับมาก รอ ยละ 81.63 โดยเฉพาะดานแกไข
ปญหาดานการมีนํา้ ทําการเกษตรเพิ่มขนึ้ ในฤดูแลง

การประสบปญหาเกีย่ วกับนํ้าอุปโภค(ดา นการเกษตร) และการบริโภคในครัวเรือน : ครัวเรอื น
เกษตรในพ้ืนท่ีฝงบนและฝงซายของโครงการเขื่อนทดนํ้าผาจุก ไมประสบปญหาเก่ียวกับน้ําอุปโภคบริโภคใน
ครัวเรือน สวนครัวเรอื นเกษตรกรในพ้ืนท่ีฝงขวาของโครงการ ประสบปญ หาเก่ียวกับน้ําอุปโภค (ดานการเกษตร)
อาทิ ปญหานํ้าแลง และนํ้าทว มทําใหผลผลิตไดรับความเสียหาย

คาใชจายในการจัดหาน้ําของครัวเรือนเกษตรกร : ครัวเรือนเกษตรกรในพื้นท่ีฝงขวาของ
โครงการฯ มีคาใชจายในการจัดหาน้ํามากท่ีสุดเฉล่ีย 19,725 บาทตอป รองลงมาไดแก ครัวเรือนเกษตรกรใน
พ้นื ทีฝ่ ง ซาย และฝง บนของโครงการ จํานวน 13,896 บาทตอป และ7,128 บาทตอป ตามลาํ ดบั

ปญหาเรือ่ งดนิ : ครวั เรือนเกษตรกรในพื้นท่ีฝงบนของโครงการฯ รอ ยละ 91.84 ไมประสบปญหาดิน
และสภาพดินท่ีทําการเกษตร อีกท้งั เกษตรกรในทุกครัวเรือนเห็นวามสี ภาพพื้นทเ่ี หมาะสมตอ การปลกู พืช และรอย
ละ 95.92 เห็นวาพ้ืนท่ีมีสภาพพ้ืนท่ีเหมาะสมตอการเล้ียงสัตว สวนครัวเรือนเกษตรกรในพื้นท่ีฝงขวาของ
โครงการฯรอยละ 88.14 และครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนท่ีฝงซายของโครงการฯ รอยละ 84.62 ไมประสบปญหา
ดินและสภาพดินท่ีทําการเกษตร ดิน แตมีบางพื้นท่ีที่ประสบปญหา ไดดําเนนแกไขโดยการปรับปรุงบํารุงดินใหมี
ความอดุ มสมบูรณมากขึ้นดวยการใชป ยุ พชื สด ฯลฯ

ปญหาเร่ืองนํ้า : ทุกครัวเรือนเกษตรกรในพื้นท่ีฝงบนของโครงการฯไมประสบปญหาเร่ืองนํ้าและ
คุณภาพของน้ํา แตพบวามีครัวเรือนเกษตรกรมากถึงรอยละ 93.88 ไมมีบอนํ้าในไรนา ในพ้ืนที่ของตนเองทําให
ไมไดรับประโยชน และครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 97.96 ไมประสบปญหาเรื่องการระบายน้ํากรณีที่มีฝนตก
นอกจากนี้ครวั เรือนเกษตรรอยละ 91.10 มีแหลง น้ําในหมูบ านเพ่อื ใชป ระโยชนก ารเกษตรและในครวั เรือน และมี
ปริมาณนํ้าที่เพียงพอตอ การประกอบอาชีพทางการเกษตร แมวาขณะนี้เขื่อนยังสรางไมเสร็จ เน่ืองจากมีแหลงนํ้าจาก
สถานีสูบน้าํ ดวยไฟฟาสนับสนุนในชวงท่ีนํ้าฝนมีไมเพียงพอ ครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 98.46 ในพ้ืนที่ฝงซาย
ของโครงการฯ ไมประสบปญหานํ้าและคุณภาพของนํ้า โดยครัวเรือนเกษตรรอ ยละ 78.46 ไมประสบปญหาการ
ระบายน้ํากรณีที่มีฝนตกชุก นอกจากนี้ครัวเรือนเกษตรรอยละ 64.62 มีแหลงนํ้าในหมูบานเพ่ือใชประโยชน
การเกษตรและในครัวเรือน และมีปริมาณน้ําที่เพียงพอตอการประกอบอาชีพทางการเกษตร ครัวเรือนเกษตรกร
รอยละ 98.31 ในพ้ืนที่ฝงขวาของโครงการฯ ไมประสบปญหาน้ําและคุณภาพของนํ้ามากนัก และครัวเรือน

84

เกษตรกรรอยละ 78.46 ไมประสบปญหาการระบายน้ํากรณีท่ีมีฝนตกชุก เนื่องจากมีครัวเรือนเกษตรรอยละ
71.19 สามารถใชประโยชนท างการเกษตรและนําน้ํามาใชอุปโภคบริโภคในครัวเรือนไดจากแหลงนํ้าในหมูบา น แต
อยางไรก็ตาม ยังคงมีครัวเรอื นเกษตรรอยละ 50.85 ไมมบี อน้ําในไรนา ทําใหอาศัยนํ้าฝนในการเพาะปลกู เปนหลัก
เพราะเห็นวาการขุดบอบาดาล และสูบนํ้าจากแหลงใกลเคียง ทําใหมีตนทุนคา ใชจายเพ่ิมสูงขึ้น กระทบตอรายได
สุทธจิ ากการผลติ กิจกรรมทางการเกษตร

5.1.2 ทัศนคติ ความพึงพอใจ และผลกระทบเชิงบวกของครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนที่โครงการ
กอสรางเข่อื นทดน้ําผาจุก จังหวดั อตุ รดติ ถ

1) ทัศนคติ และความพงึ พอใจตอการดาํ เนนิ โครงการภาพรวม
ครัวเรือนเกษตรกรในพื้นท่ีฝงบนของโครงการฯ มีคะแนนความพึงพอใจตอการดําเนิน

โครงการเฉล่ียเทากับ 3.98 คะแนน โดยครัวเรอื นเกษตรกรรอยละ 36.73 พึงพอใจระดับมาก อีกรอยละ 34.70
พึงพอใจระดับมากที่สุด และรอยละ 20.49 พึงพอใจระดบั ปานกลาง ท่ีเหลืออีกรอยละ 4.08 พึงพอใจระดับนอย
ท่ีสุด ตามลําดับ ครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนที่ฝงซายของโครงการฯ มีคะแนนความพึงพอใจตอการดําเนิน
โครงการเฉล่ียเทากับ 3.86 คะแนน โดยครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 33.85 พึงพอใจระดับปานกลาง อีกรอ ยละ
32.31 พึงพอใจระดับมาก และรอยละ 27.69 พึงพอใจท่ีเหลือระดับระดับมากท่ีสุด ที่เหลืออีกรอ ยละ 6.19 พึง
พอใจระดับนอย ตามลําดับ ครัวเรือนเกษตรกรในพื้นที่ฝงขวาของโครงการฯ มีคะแนนความพึงพอใจตอการ
ดําเนินโครงการเฉลี่ยเทา กับ 4.29 คะแนน โดยครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 50.85 พึงพอใจระดับมากที่สุด อีกรอย
ละ 27.12 พงึ พอใจระดับมาก ท่ีเหลอื อีกรอ ยละ 22.03 พงึ พอใจระดับปานกลาง

2) ผลกระทบเชิงบวกท่ีมีตอ โครงการ
ครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนที่โครงการเข่ือนทดนํ้าผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ เห็นวาการดําเนิน

โครงการกอสรา งเข่ือนทดนํ้าผาจุกฯ ชวยใหสามารถดําเนินกิจกรรมการเพาะปลูกพืช และเล้ียงปศสุ ัตวไดมากขึ้น
เน่ืองจากพ้ืนที่มีความพรอมของแหลงน้ําทําใหมีศักยภาพและความเหมาะสมเอื้อตอการผลิตสินคาเกษตรทั้งพืช
ปศสุ ตั ว และประมง แตครัวเรือนเกษตรกรจะยังคงมีคาใชจายในการจัดหานํ้าตอ ปเพ่ือทําการเกษตรคอนขางสูง
ดังนั้น หากดําเนินการกอสรางเขื่อนและระบบสงนํ้าเสร็จแลว จนสามารถปลอยนํ้าได คาดวาจะชวยใหครัวเรือน
เกษตรกรสามารถลดคาใชจายในการจัดหาน้ําเพื่อใชในการเกษตรลดลงจากเดิมไดมาก หรืออาจลดจนไมมี
คาใชจายเกิดข้ึนเลย นอกจากน้ี ยังเห็นวา โครงการฯจะบรรเทาผลกระทบจากปญหาอุทกภัย หรือน้ําทว มขังใน
พ้ืนท่ี เนื่องจากการสรางระบบสงนาํ้ ภายใตโครงการฯ จะชวยใหพ้ืนท่ีสามารถระบายนํ้าไดดีข้ึน ลดความเสียหาย
ของผลผลิตทางการเกษตร เครื่องใชใ นครวั เรอื น ทอี่ ยูอ าศยั

3) การเวนคืนท่ีดนิ ประโยชนจากการใชบ ริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา และความตอ งการเขา
รว มโครงการจดั รปู ที่ดนิ

ครัวเรือนเกษตรกรในพ้ืนที่ฝงบนของโครงการ ฯ มากถึงรอยละ 71.43 ไมไดรับผลกระทบ
จากการเวนคืนท่ีดิน เนื่องจากพ้ืนท่ีการเกษตรของตนเองไมไดอ ยูในรศั มีท่ีตองสรางระบบคลองสงน้ํา มีเพียงรอยละ
28.57 ที่ไดรับผลกระทบ แตไดรับเงินคาชดเชยสําหรับการเวนคืนที่ดินดังกลาว เฉล่ีย 120,000 บาทตอไร ทุก
ครัวเรือนเกษตรไดรับประโยชนจากการใชบริการสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา เน่ืองจากมีการสรางสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟา
พรอมระบบสงน้ําตงั้ แตระยะแรกของการดําเนนิ โครงการกอสรางเขื่อนฯ ซึ่งเกษตรกรมีคาใชจายในการจัดหาน้ํา
เฉล่ยี 375.64 บาทตอไรตอป แตทกุ ครัวเรอื นเกษตรกรไมสนใจ เขารว มโครงการจัดรปู ทีด่ นิ เนอ่ื งจากเห็นวาพ้ืนที่
เกษตรของตนเองไมมีปญหาที่ตองดําเนินการจัดรูป ประกอบกับไมตองการสูญเสียที่ดินไปกับกิจกรรมการจัดรูป
ท่ีดิน รวมถึงในพื้นที่มีแหลงน้ําที่เพียงพออยูแลว ครัวเรือนเกษตรกรพ้ืนท่ีฝงซายของโครงการฯ รอยละ 61.54
ไมไดรับผลกระทบจากการเวนคืนท่ีดิน เน่ืองจากพื้นท่ีการเกษตรของตนเองไมไดอ ยใู นรัศมีที่ตองสรางระบบคลอง
สงน้ํา มีเพียงรอยละ 38.46 ท่ีไดรับผลกระทบ แตไดรับเงินคาชดเชยสําหรับการเวนคืนที่ดินดังกลาว เฉล่ีย

85

133,750 บาทตอไร โดยครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 61.54 ไดรับประโยชนจากการใชบริการสถานีสูบน้ําดวย
ไฟฟาพรอมระบบสงนํ้า สงผลใหเกษตรกรซ่ึงเปนสมาชิกกลุมผูใชน้ําอยูแลวไดใชประโยชน ซ่ึงมีคาใชจายในการ
จดั หาน้ําเฉลยี่ 843.82 บาทตอ ไรตอป นอกจากนี้ ครวั เรือนเกษตรกรรอยละ 56.92 ไมสนใจเขารว มโครงการจัด
รูปท่ีดิน เนื่องจากไมตองการสูญเสียที่ดินในการจัดรูปท่ีดิน ในขณะท่ีครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 43.08 สนใจจะ
เขารวมโครงการจัดรูปท่ีดิน เน่ืองจากตองการใหพ้ืนที่ทําการเกษตรมีความราบเรียบเสมอเปนระนาบเดียวกัน
สามารถปลูกพืชไดหลากหลายมากขึ้น ลดปญหานํ้าทวมขังในแปลง อีกทั้งเห็นวาทุกครัวเรือนจะไดประโยชน
รวมกัน มีระบบจัดสรรนํ้าที่ดีใหทุกแปลงไดอยางท่ัวถึงและเพียงพอ ชวยใหการระบายนํ้าดีข้ึน การคมนาคม
สะดวกมากขนึ้ ครวั เรอื นเกษตรกรพน้ื ท่ีฝงขวาของโครงการ ฯ รอยละ 78.54 ไมไ ดรับผลกระทบจากการเวนคืน
ที่ดิน เนื่องจากพื้นที่การเกษตรของตนเองไมไดอยูในรัศมีท่ีตองสรางระบบคลองสงนํ้า มีเพียงรอยละ 25.42 ที่
ไดรบั ผลกระทบ แตไดรบั เงินคาชดเชยสําหรับการเวนคืนท่ีดินดังกลาวเฉล่ีย 146,889 บาทตอไร โดยครัวเรือน
เกษตรกรรอยละ 69.49 ไดรับประโยชนจากการใชบริการสถานีสูบน้ําดวยไฟฟาพรอมระบบสงนํ้า สงผลให
เกษตรกรซึง่ เปนสมาชิกกลุมผูใชน ้ําอยูแลวไดใชประโยชน ซ่ึงมีคาใชจายในการจัดหาน้ําเฉลีย่ 832.83 บาทตอไร
ตอป นอกจากน้ี ครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 77.97 ไมส นใจเขารว มโครงการจดั รปู ท่ีดนิ เน่อื งจากไมตองการสูญเสีย
ที่ดินในการจัดรูปที่ดนิ ในขณะท่ีครัวเรือนเกษตรกรรอยละ 22.03 สนใจจะเขารวมโครงการจัดรปู ที่ดิน เน่ืองจาก
ตองการใหพืน้ ท่ที ําการเกษตรมีความราบเรียบเสมอเปนระนาบเดียวกนั สามารถปลูกพืชไดหลากหลายมากขน้ึ ลด
ปญ หานํา้ ทวมขังในแปลง อกี ทั้งเหน็ วาทุกครัวเรือนจะไดประโยชนร ว มกัน มีระบบจัดสรรน้ําที่ดใี หทกุ แปลงไดอ ยาง
ทว่ั ถงึ และเพยี งพอ ชวยใหการระบายนาํ้ ดีขน้ึ การคมนาคมสะดวกมากขน้ึ

สรุปไดวา ครัวเรือนเกษตรกรที่อยูพ้ืนที่ฝงบนของโครงการเขื่อนทดน้ําผาจุก จะไดรับผลกระทบ
จากการเวนคืนที่ดินนอยกวาพื้นท่ีอ่ืนๆ อีกท้ังปจจุบันไดมีสถานีสูบนํ้าดวยไฟฟาในพื้นท่ีเพ่ือแกปญหาเร่ืองน้ํา
ชวยใหครัวเรือนเกษตรกรมีแหลงน้ําในการทําการเกษตรมากข้ึน ดังนั้น ความตองการเขื่อนทดน้ําผาจุกฯ ใน
ทัศนคติของครัวเรือนเกษตรท่ีอยูในพื้นที่ฝงบนอาจมีความจําเปนนอยเมื่อเทียบกับความตองการของครัวเรือน
เกษตรกรในพื้นท่ฝี งซาย และฝง ขวาของโครงการฯ ท่ียังคงประสบปญหาขาดแคลนแหลงนาํ้ ทําการเกษตร และทํา
ใหตองเสียคาใชจายในการจัดหานํ้าใชเพ่ือการเกษตร และสงผลตอภาวะเศรษฐกิจการเกษตรของครวั เรือนเกษตร
ซึ่งเห็นไดวาเกษตรกรในพื้นที่ฝงซายและฝงขวาตองการเขารวมโครงการจัดรูปที่ดินมากกวาพื้นท่ีฝงบน เพราะ
หลายพน้ื ทขี่ องครัวเรือนเกษตรกรถกู เวนคืนเพื่อนําไปกอ สรางเข่อื น โดยสภาพพ้ืนท่ีดงั กลาวมีการเปลยี่ นแปลงจาก
สภาพจริงไปมาก หากเกษตรกรปรับพื้นท่ีเอง อาจทําใหเ กิดตนทนุ คา ใชจายเพ่ิมมากข้ึนกวา การเขา รวมโครงการจัด
รปู ท่ีดนิ ทเี่ กษตรกรจะเสียคา ใชจ ายเพียงบางสว นในลกั ษณะการจายสมทบเทาน้ัน

5.2 ขอ เสนอแนะ
5.2.1 อายุของสมาชิกครัวเรือนเกษตรกรสวนใหญมีแนวโนมเพิ่มสูงข้ึน แตคนรุนใหมสนใจประกอบ

อาชีพเกษตรกรรมลดลง ซึ่งจะนําไปสูภาวะขาดแคลนแรงงานในอนาคต ดังนั้น หนวยงานท่ีเก่ียวของตองเรง
สนับสนุนองคความรู และการประยุกตใชเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมทางการเกษตร เพ่ือทดแทนแรงงานคน เพิ่ม
ประสทิ ธิภาพการผลิต และลดตนทุนการผลิต

5.2.2 หนวยงานท่ีเกี่ยวของควรสนบั สนุนดา นการผลติ การจัดหาปจจัยการผลิตใหแกเกษตรกรในพ้ืนที่
เพอ่ื ชว ยลดตนทุนการผลิตท่มี แี นวโนมสงู ขึ้นอยางตอเนือ่ ง โดยเฉพาะปุยและเคมีภัณฑ

5.2.3 การใชประโยชนทีด่ ินสวนใหญเปนการเพาะปลูกขาวท้ังนาปและนาปรัง หากเกิดปญหาราคาขาว
ตกตาํ่ อาจสงผลกระทบตอ รายไดของเกษตรกร ดงั น้ัน ควรสนบั สนุนใหครวั เรอื นเกษตรกรในพื้นทปี่ ลูกขาวเปนหลกั
ปรบั เปล่ยี นการผลิตเปนพืชเศรษฐกิจ พืชอนาคต หรอื การผลติ ท่มี คี วามหลากหลายของชนดิ สินคา มากข้ึน

5.2.4 หนวยงานรับผิดชอบหลักควรเรงดําเนินการกอสรางเขื่อนทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ ใหแลว
เสร็จตามกําหนดระยะเวลา เพ่ือใหสามารถดําเนนิ การตามแผนใหเกิดการบริหารจัดการน้ําเพ่ือทําการเกษตร ใน

86

พ้ืนที่โครงการไดอยางมีประสทิ ธิภาพ โดยเฉพาะดา นการลดคาใชจายในการจัดหานํา้ เพ่ือทําการเกษตร ซึ่งจะทํา
ใหเ กษตรกรมรี ายไดส ทุ ธิจากการผลติ มากขน้ึ

5.2.5 ครัวเรือนเกษตรบางสวนยังไมคอยเขาใจเก่ียวกับหลักเกณฑ เง่ือนไขของการเวนคืนที่ดินเพ่ือ
สรางระบบสงนํ้าในพ้ืนท่ี ดังนั้น หนวยงานท่ีเกี่ยวของ ควรเรงสรางความเขาใจ นําเสนอถึงประโยชน ติดตามผล
และนําเสนอความกาวหนาของการดําเนินงานของโครงการเขื่อนทดน้ําผาจุก จังหวัดอุตรดิตถ เปนระยะๆ ให
เกษตรกรท่ีอยใู นพน้ื ทโ่ี ครงการรับทราบอยางถูกตอ ง เปน ไปในทิศทางเดียวกัน.

87

บรรณานกุ รม

กรมชลประทาน. (2562). การดําเนินการขบั เคลื่อนการสง เสริมอาชีพเกษตรกรในเขตพื้นทล่ี มุ ตํ่าบางระกํา
ป 2561. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมชลประทาน. (2560). รายงานสรปุ บทเรียน”โครงการบางระกาํ โมเดล 60”. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
กรมชลประทาน. (2565). รายงานผลการปฏิบตั ิตามมาตรการปองกนั และแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอ ม และ

มาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสง่ิ แวดลอม. สํานกั บริหารโครงการ. กรงุ เทพฯ : กระทรวงเกษตร
และสหกรณ.
ทวีศักดิ์ ธนเดโชพล และคณะ. (2561). การขับเคล่ือนการสงเสริมอาชีพเกษตรกรในเขตพื้นท่ีลุมต่ําบางระกํา
ป พ.ศ.2561. สาํ นกั งานเลขาธิการคณะกรรมการดา นการชลประทานและการระบายนา้ํ แหง ประเทศไทย.
ประยูร วงศจ ันทรา. (2554). The effect of training on administration and enforcement of
environmental laws of local government officers. มหาวิทยาลยั มหาสารคาม.
ประเสรฐิ สนุ ทร. (2543). การมีสวนรวมของประชาขนในการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม: ศกึ ษาเฉพาะกรณี
กองบังคบั กรตาํ รวจนครบาล 6. วทิ ยานิพนธสังคมสงเคราะหศาสตรมหาบัณฑิ. มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร.
พรชยั ชยั สงคราม. (2558). การศกึ ษาความเปนไปไดของนโยบายบริหารพ้นื ท่เี กษตรกรรม (Zoning) กรณศี กึ ษา
อําเภอเมืองกาํ แพงเพชร จงั หวดั กาํ แพงเพชร. รฐั ศาสตรม หาบัณฑติ (การบริหารจัดการสาธารณะ),
สาขาวิชาการบริหารจัดการสาธารณะ สาํ หรับนกั บรหิ าร, คณะรัฐศาสตร, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.
ศรติ ภมู โิ พธ.ิ (2556). เครอื ขายการบรหิ ารเพื่อผมู สี ว นไดส วนเสยี : กรอบแนวคดิ เชิงพลวตั ระบบ. วารสาร
รม พฤกษ. : ฉบบั ท่ี 31. มหาวิทยาลยั เกริก.
สธุ ี วรประดษิ ฐ. (2553). การมีสว นรวมของขุมชนงานสารสนเทศสํานักงานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและ
การศกึ ษาตามอธั ยาศัย จงั หวัดตราด. ตราด: สํานักงานการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั
จังหวัดตราด.
สํานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2555). แนวทางการพัฒนาระบบการผลติ การตลาดมนั สําปะหลงั ในพ้นื ท่ี
ภาคเหนือตอนลา ง. กรุงเทพฯ : กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
สํานกั งานเศรษฐกิจการเกษตร. (2556). การศกึ ษาสภาพครวั เรอื นเกษตรยากจนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ตอนลาง. กรุงเทพฯ : กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2557). รายการสาํ รวจภาวะเศรษฐกจิ สังคมครัวเรือนเกษตรกร
ตามแผนปฏิบตั กิ ารปองกันและแกไขผลกระทบสิ่งแวดลอ ม และแผนตดิ ตามตรวจสอบผลกระทบ
ส่งิ แวดลอ ม โครงการเขอ่ื นทดนํ้าผาจุก จงั หวดั อุตรดิตถ ปงบประมาณ 2557. กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ.
สํานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2558). รายการสํารวจภาวะเศรษฐกจิ สังคมครัวเรือนเกษตรกร
ตามแผนปฏิบัตกิ ารปองกันและแกไขผลกระทบสง่ิ แวดลอม และแผนติดตามตรวจสอบผลกระทบ
ส่งิ แวดลอม โครงการเข่ือนทดนา้ํ ผาจกุ จังหวัดอุตรดิตถ ปงบประมาณ 2558. กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ.
สํานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2560). รายการสํารวจภาวะเศรษฐกจิ สงั คมครวั เรือนเกษตรกร
ตามแผนปฏิบตั ิการปองกันและแกไขผลกระทบสิง่ แวดลอ ม และแผนตดิ ตามตรวจสอบผลกระทบ
สงิ่ แวดลอ ม โครงการเขอ่ื นทดนา้ํ ผาจกุ จังหวัดอุตรดติ ถ ปง บประมาณ 2560. กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ.

88

สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2562). การศึกษาวเิ คราะหดานเศรษฐกจิ สนิ คาเกษตรทีส่ าํ คญั ตามแผนที่
Agri-Map. กรงุ เทพฯ : กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สํานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2563). การศึกษาปจจัยทมี่ ีอทิ ธิพลตอรายได รายจา ย การออม หนี้สนิ ปจ จัยท่ี
กาํ หนดการตดั สินใจกอหนแ้ี ละความตองการกูของครัวเรอื นเกษตร. กรุงเทพฯ : กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ.

สํานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2563). แนวคดิ การประเมินผลกระทบดานภาวะเศรษฐกจิ และสังคมครัวเรอื น
เกษตรกร. กรุงเทพฯ : กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สาํ นักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2563). แนวทางการพัฒนาศกั ยภาพดา นการตลาดสินคาเกษตรอนิ ทรยี . กรุงเทพฯ :
กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

Cohen, J.M., & Uphoff, N.T. (1980). Participation's place in rural development: Seeking clarify
through specificity. World Development, 8(3), 21.