1. นางสาวศิริวรรณ พิทยรังสฤษฏ์ ทันตแพทย์ชำนาญการพิเศษ 2. นางสาวกมลทิพย์ วิจิตรสุนทรกุล นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ 3. นางสาววรพร ซึมใส นักวิชาการสาธารณสุขปฏิบัติการ 4. นางสาวกมลวรรณ ใจงาม นักวิชาการเผยแพร่ 5. นางสาวนิศารัตน์ สรรคพงษ์ นักวิชาการเผยแพร่ 1. นายแพทย์กฤษฎา หาญบรรเจิด ผู้อำนวยการกองโรคไม่ติดต่อ 2. แพทย์หญิงธนนันทน์ จิวระโมไนย์กุล นายแพทย์ชำนาญการ 1. นางสาวกมลวรรณ ใจงาม นักวิชาการเผยแพร่ 2. นางสาวนิศารัตน์ สรรคพงษ์ นักวิชาการเผยแพร่
ค ํ าน ํ า flffiffl ff fi !"#$%&" '(%) fi*+ ! ) ',,()%-./"0($% !" fi/$. -(', '(%. ! 1.23+)0" 4*5+'(67,, $(813/-./3)69(67:0 #;5; (8()-5% *<( )0/ 3('0:3,%=/-% + /3!" ! )>3( %$6"#(0#;513)0" %-,%#+%213);2+ );2. 0;5 .ff5 )69(/( )ff5'0; #;5.; 03+1%!,%813/-./3 6">>( ,)6? (/9 + ; ) ', !" fi. !/()+ >$ >( !" + $ 1.23+fi %/+ #$<+@ 6A2 fi,$.%/()+)ff5!. ( + !"" #%4( +81. .$+($<( )ff5+813/-./3BCDE flffiffl,*+)69(#$%&" ?$:'(%.?)(-(>;-/ %!3 F((822". $ 6">%%+81 $ /3 ./- , 3 +1. * > . ff5 )ff5+813/-./3#;5)@2 3@3( ff5 GH" !",$.#?)69(0($+ ff6">>( 813/-./3 flffiI JKL ML BCDEffl )ff5'06">>( 1.) fi*+ !";) ', #;5%3'0)%-.#$%&"% +) - )ff5+ 813/-./3 %+HG-%
)! ) ;52+)!;52+813/-./3 6 NOKPQKRBRSTEUNOKPQKRVEWE X -5+0$Y,2Z .; X $.".$.$(8!0-/ [ $.(?<0($% \ /,".$1 $('()!ff. ]^ ".$1 $('()!ff. ]] /,".$(?</!'()!ff. ]_ 8>(% ]` %-(.; .; ]a %%?!$+%2 ]b `".$ +%-,%#+%2 ]c % 0;5 ]X a)%HdZ#;5/+ ][ 813/-./3ff"1 ]\ 813/-./3)ff<$+%$1$ 88( _^ โรคความดันโลหิตสูง 21 ,$%8.$(8!0-/ + __ /+)%HdZ".$.$(8!0-/ _` 67,,$2) ;52+8.$(8!0-/ + _a $2)+;28.$(8!0-/ + _b " #%4( +@ 6A28.$(8!0-/ + _c %6e+%$(8.$(8!0-/ _X -G;$..$(8!0-/#;5fi %/+ _[ %$..$(8!0-/.2/$)+#;5( _\ โรคเบาหวาน 30 8)0( `] %/,".$(?</!'()!ff. `_ %)ff<+/( +8)0( `` )%HdZ6")-() ;52+8)0('(@ '0:3 `a 6")-() ;52+/38)0(>(-.#;5_ `b "%3()0(0fffghTE `c %6e+%$(8)0( `X (?</!'02 30$.,?%$. 6e+)-5@$%%%?!$+%2`[ 8)0(%$" #%4( `\ TC
โรคไต 40 โรคไตเรื้อรัง 41 สัญญาณเตือน โรคไตเรื้อรัง 42 ห่างความเสี่ยงโรคไตเรื้อรัง 43 โรคหัวใจ 44 โรคหััวใจและหลอดเลืือด 45 อาการเตืือนของโรคหััวใจและหลอดเลืือด 46 8 ข้้อควรปฏิิบััติิป้้องกัันโรคหััวใจและหลอดเลืือด 47 สถานการณ์ฉุกเฉินของหัวใจวายและหัวใจหยุดเต้น 48 โรคหลอดเลือดสมอง 49 โรคหลอดเลือดสมอง 50 เรียนรู้สัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมอง 51 ปัจจัยเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง 52 การป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง 53 โรคอ้วน 54 โรคอ้วนคืออะไร 55 โรคอ้วนสามารถป้องกันได้ 56 ดัชนีมวลกาย (BMI) 57 ภาวะแทรกซ้อนโรคอ้วนในเด็ก 58 เด็กอ้วนมักมีปัญหาสุขภาพ 59 การลดบริโภคเกลือและโซเดียม 60 โซเดียมคืออะไร 61 แหล่งอาหารที่มีโซเดียม 62 ปริมาณโซเดียมในเครื่องปรุงรสอาหาร 63 โซเดียมแฝง 64 เรื่องน่ารู้จาก “ผงชูรส” 65 ลดเกลือ ลดโซเดียม ลดโรคไม่ติดต่อ 66 ข้อแนะน�ำการลดบริโภคโซเดียม 67 วิธีลดการบริโภคโซเดียมเพื่อสุขภาพที่ดี 68
โรคไม่ติดต่อ กับวันสําคัญ 69 )#Y%!/ &,;(03+1%!813/-./3 X^ )#Y%!rOO/$<+ /3;)G +s +0(%n13,?)69( X] >3+fiffY;!.).ff(t(%$@ 6A281/)ff<$+ X_ >3+fiffY;!.).ff(t(%$@ 6A28)0( X` %Y( !"!-&o A($( Xa u;# 8/%'(@ 6A28)ff<$+ Xb ("(?%3(%!+ 3+ $(-5+ Xc %)/;2/$%H;(?<#3-%=/ XX ?0$@ 6A2813/-./3)ff<$+ ((;8% ) ;52+)69(1 )!ff.% X[ ( +%3((?<0($%6%/- )!-28. - %$@ 6A28)0( X\ -G;6+% e $(%/-.)>ff<)!-28. - [^ ?0$@ 6A28)0( ) &' 3/ + :!.) ;52+ [] )!;52+813/-./3 $H8%$813/-./3 [_ .ff5(?<$.!BKvRL) ;52+)69(8)0( [` 6-H@!1'(]$( [a โรคไม่ติดต่อ กับโควิด 19 85 wUx ("(? ?0$@ 6A2)0( [c %$88-.g]\ wUx@ 6A280!.)!ff. + [X %$88-.g]\ wUx@ 6A280$', !"0!.)!ff.0$', [[ %$88-.g]\ wUx@ 6A28.$(8!0-/ +%$88-.g]\ [\ wUx%! 3@ 6A2813/-./3 \^ 0ff%! 3@ +2 %$88-.g]\ wUx813/-./3'.+)ff5/-.)>ff< \] 1$ 88(3_^]\;) ;52+ #;5,";% ( +% *<( ]^
ดร. กมลทิพย์ วิจิตรสุนทรกุล นัักวิิชาการสาธารณสุุขชำำนาญการพิิเศษ เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตอันดับหนึ่งของคนไทยและยังเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต ก่อนวัยอันควร ประเทศไทยพบผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังถึง 14 ล้านคน เสียชีวิต กว่า 300,000 คนต่อปี และคาดว่าจะมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นในทุกๆปี ป่วยด้วยโรคความ ดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง หรือโรคอ้วน สะท้อนถึงความจ�ำเป็นในการพัฒนาสมรรถภาพประชาชนให้มีความรอบรู้ สุขภาพ เพื่อป้องกันโรคไม่ติดต่อ ด้วยการรักษาสุขภาพและมีการปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสมทั้งระดับบุคคล ครอบครัว ชุมชน และสังคม มีความรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง สังคมที่หลากหลายที่น�ำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่มีความซับซ้อนมากขึ้น หากประชาชนไม่ สามารถควบคุมปัจจัยก�ำหนดสุขภาพหรือพฤติกรรมเสี่ยงสุขภาพของตนเองได้ ก็จะไม่ สามารถบรรลุศักยภาพสูงสุดด้านสุขภาพของตนเองได้ กระบวนการสร้างเสริมความรอบรู้ สุขภาพประกอบด้วยการเข้าถึง เข้าใจ ตอบโต้ซักถาม ตัดสินใจ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและ บอกต่อนั้น (กรมอนามัย 4.0, พฤษภาคม 2562) เป็นทักษะทางปัญญาที่เป็นต้นทุนทาง สุขภาพ สามารถท�ำให้เกิดการดูแลสุขภาพได้อย่างเหมาะสม ลดความเสี่ยงและลดโรคไม่ ติดต่อ อีกทั้งบริบทของสังคมได้แก่ วัฒนธรรม ค่านิยม การได้รับประโยชน์จากทรัพยากร การสนับสนุนของชุมชน และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มุ่งพัฒนาสุขภาพและคุณภาพชีวิต จะช่วย ส่งเสริมให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่มีความยืดหยุ่นไปกับการเปลี่ยนแปลงของ โลกในอนาคต สิ่งเหล่านี้ต้องมาจากบุคคลที่มีความสนใจอยากเรียนรู้ ทบทวนหรือฝึกฝน สิ่งที่ได้เรียนรู้ เรียนรู้จากการมีปฏิสัมพันธ์หรือจากการลงมือท�ำ มีการวางแผนและเป้าหมาย จากการเรียนรู้ หากท่านจ�ำได้ขึ้นใจถึง 7 สิ่งมหัศจรรย์สุขภาพดี ประกอบด้วยปัจจัยทาง พฤติกรรมและปัจจัยทางสรีระวิทยาที่ส�ำคัญในการลดความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด ความรู้ด้านการส่งเสริมสุขภาพ การบริโภคอาหาร การมีกิจกรรมทางกาย การชะลอความ เสื่อมของร่างกาย ปัจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยงของการเกิดโรค การป้องกันโรค การดูแล สุขภาพและความผิดปกติของโรคไม่ติดต่อ เช่น โรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวานที่ ป้องกันได้หากทราบตั้งแต่เนินๆ โรคหัวใจและโรคหลอดเลือดสมองที่อาจมีอาการเฉียบพลัน และมีความรุนแรงถึงชีวิต โรคไตที่มีสาเหตุส่วนใหญ่มาจากโรคเบาหวานและโรคความดัน โลหิตสูง และความรุนแรงของโรคไม่ติดต่อเมื่อติดเชื้อโควิด 19 รวมทั้งการลดบริโภคเกลือ และโซเดียม ทราบแหล่งอาหารที่ให้โซเดียมสูง และเทคนิคลดการบริโภคโซเดียมเพื่อลด ความเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงและโรคไม่ติดต่ออื่นๆ ความรู้และความเข้าใจที่ถูกต้อง น�ำไปสู่การปฏิบัติตนเพื่อการดูแลสุขภาพ มีสุขภาพ ดีที่ยืนยาว ลดภาระและค่าใช้จ่ายสุขภาพ และใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Chronic Non-Communication Diseases)
6 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs 7 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
8 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs $ % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
#2 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs ## % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
#3 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs #4 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " รับประทานอาหารที่ ให แคลอรี่ เพียงพอ กับความต องการของร องการของรางกาย และอาหารท และอาหารที่ ดีต อส ุ ขภาพ ลดหวาน ม ลดหวาน มั น เค ็ ม รับประทานอาหารที่ ให แคลอรี่ เพียงพอ กับความต องการของร างกาย และอาหารที่ ดีต อส ุ ขภาพ ลดหวาน ม ั น เค ็ ม โภชนาการ โภชนาการ
#5 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs #9 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
#; flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs #< % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
#= flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 NCDs Non-Communicable Diseases TC TC เหมาะสม ปกติ เสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง โรคความดันโลหิตสูง นอยกวา 120 120 - 129 130 - 139 มากกวา 140 นอยกวา 80 80 - 84 85 - 89 มากกวา 90
Health Literacy: Together Fight NCDs #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
32 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
NCDs Non-Communicable Diseases SPHYGMOMANOMETER
33 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % &
Health Literacy: Together Fight NCDs 34 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % &
35 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % &
Health Literacy: Together Fight NCDs 39 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % &
3; flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % &
Health Literacy: Together Fight NCDs 3< % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % &
3= flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % &
Health Literacy: Together Fight NCDs 3$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % &
126
Health Literacy: Together Fight NCDs 4# % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % % & " %
43 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 %
Health Literacy: Together Fight NCDs 44 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " %
45 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 %
Health Literacy: Together Fight NCDs 49 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " %
4; flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 %
Health Literacy: Together Fight NCDs 4< % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " %
4= flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 %
Health Literacy: Together Fight NCDs 4$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " %
Health Literacy: Together Fight NCDs 5# % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % % & "
53 flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0
Health Literacy: Together Fight NCDs 54 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % "
NCDs Non-Communicable Diseases AED
Health Literacy: Together Fight NCDs 59 % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % '(
5; flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % '(
Health Literacy: Together Fight NCDs 5< % & % % '( %fl & )*+,-./0 flffifflfffi ! " #$ % & % " % '(
5= flffifflfffi ! " #$ % & % % '( %fl & )*+,-./0 % '(