คู่มือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาป้องกันโควิด 19

ศกึ ษาการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถาน

ในการปองกันการแพรระบาดของโ
ูค ืมอ

รคโควิด 19

คมู ือการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศึกษา

ในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19
พมิ พค รง้ั ท่ี 1 พฤษภาคม 2563

จำนวน 2,500 เลม
ผูจ ดั พมิ พและเรยี บเรียง กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

ทป่ี รึกษา นายแพทยสุขุม กาญจนพมิ าย ปลดั กระทรวงสาธารณสุข
แพทยห ญงิ พรรณพมิ ล วิปลุ ากร อธิบดีกรมอนามยั

บรรณาธิการ นายแพทยส ราวุฒิ บญุ สุข รองอธบิ ดกี รมอนามัย

ภาคีเครอื ขายความรว มมือ กระทรวงสาธารณสุข
กระทรวงศึกษาธกิ าร
ราชวทิ ยาลยั กุมารแพทยแ หง ประเทศไทย
องคก ารอนามยั โลกประจำประเทศไทย (WHO Thailand)
องคก ารทนุ เพอ่ื เด็กแหง สหประชาชาตปิ ระจำประเทศไทย (UNICEF)
สำนกั งานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ (สสส.)
กองทนุ เพือ่ ความเสมอภาคทางการศกึ ษา (กสศ.)

พิมพท่ี บริษทั คิว แอดเวอรไ ทซ่งิ จำกัด
เลขท่ี 83 ซอยงามวงศวาน 2 แยก 5 ตำบลบางเขน อำเภอเมืองนนทบรุ ี
จงั หวัดนนทบุรี 11000
โทร. 02 965 9797 แฟกซ. 02 965 9279
www.q-ads.com / Facebook : Q-Advertising / Line : @qadvertising

คูมอื การปฏบิ ัติสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

สารจากผูบ รหิ าร

สถานศึกษาเปนสถาบันทางสังคมพื้นฐาน
เปนจุดเริ่มตนของการปลูกฝงความรู ทัศนคติ และ
พฤตกิ รรมในทกุ ดา น มหี นา ทพ่ี ฒั นาเดก็ วยั เรยี นใหเ ตบิ โต
เปนผูใหญที่มีศักยภาพ สามารถดำรงชีวิตในสังคมได
อยา งมคี ณุ ภาพ เนอ่ื งจากสถานศกึ ษาเปน ศนู ยร วมของเดก็
ในชมุ ชนทม่ี าจากครอบครวั ทต่ี า งกนั จงึ เปน ปจ จยั สำคญั
ทีก่ อ ใหเกดิ ปญหาโรคตา ง ๆ เมอื่ นกั เรียนคนใดคนหน่งึ
เจ็บปวยดวยโรคติดตอ และมาเขาเรียนในสถานศึกษา
จงึ มโี อกาสทจ่ี ะแพรก ระจายเชอ้ื โรคไปสนู กั เรยี นคนอน่ื ๆ ได
จากการเลน การใกลชิด และทำกิจกรรมรวมกัน
สถานศกึ ษาจงึ เปน สถานทส่ี ำคญั มากตอ การสง เสรมิ สขุ ภาพ
และปองกันโรคหรืออาจเปรียบไดวา “สถานศึกษา”
นายแพทยสขุ มุ กาญจนพมิ าย นับเปน “Shelter” สำหรับนักเรียน ที่ตองคำนึง และ
ปลัดกระทรวงสาธารณสขุ ใหค วามสำคญั กบั เรอ่ื งดังกลา วเปน อันดบั แรก ๆ

ภายใตสถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควิด 19 ซึ่งขณะนี้
ยังไมมีวัคซีนปองกันโรคและไมมียารักษาโรคโดยตรง จำเปนอยางยิ่งที่สถานศึกษาตองเตรียมความพรอม
รับมือกับสถานการณการแพรระบาดของโรคดังกลาว ที่จะสงผลกระทบอยางมากตอระบบการจัดการเรียน
การสอนและสุขภาพของนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษา สิ่งสำคัญที่สุดในชวงระยะเวลาตอจากนี้ไป
ทั้งผูบริหาร ครู นักเรียน ผูปกครอง และบุคลากรของสถานศึกษา ตองปรับตัวกับการใชชีวิตวิถีใหม
“New Normal” เนน การปฏบิ ตั ภิ ายใตม าตรการการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 อยา งเครง ครดั
เพอ่ื ใหส ถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ป่ี ลอดภยั จากโรคโควดิ 19 สง ผลใหน กั เรยี นสามารถเรยี นรไู ดอ ยา งเตม็ ศกั ยภาพ
และปลอดภัยจากโรค
กระทรวงสาธารณสขุ และผเู ชย่ี วชาญจากทกุ ภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ ง ขอเปน กาํ ลงั ใจใหก บั สถานศกึ ษาทกุ แหง
ทเ่ี ปน กาํ ลงั สาํ คญั ในการรว มแรงรว มใจกนั อยา งเขม แขง็ เพอ่ื รบั มอื กบั สถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคดงั กลา ว
ซึ่งจะสงผลใหนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษาไดรับการดูแลอยางมีประสิทธิภาพ เพื่อเปนทรัพยากร
ที่มคี ณุ ภาพของประเทศชาตติ อไปในอนาคต

ก คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

สารจากผบู ริหาร

“การเรยี นรนู ำการศึกษา โรงเรียนอาจหยดุ ได

แตก ารเรยี นรูหยุดไมได”

ดว ยสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019
หรือโรคโควิด 19 (COVID-19) มีการระบาดในวงกวางอยางตอเนื่อง
โดยเฉพาะอยางยิ่งแนวโนมที่จะเกิดการแพรระบาดในสถานศึกษา
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร มคี วามตระหนกั ถงึ สถานการณด งั กลา ว และคำนงึ ถงึ
ความปลอดภัยและสุขภาพของนักเรียน นักศึกษา ครูผูสอน และ
บุคลากรทางการศึกษา โดยตระหนักอยูเสมอ ไมวาสถานการณแวดลอม
จะเลวรายและรุนแรงแคไหน การเรียนรูที่เขาถึงและมีคุณภาพสำหรับ
เด็กไทยทุกคนเปนเปาหมายสูงสุด ตามแนวคิด “การเรียนรูนำการศึกษา นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง
โรงเรียนอาจหยดุ ได แตการเรียนรหู ยดุ ไมได” ปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ทง้ั นเ้ี พอ่ื ใหก ารจดั การเรยี นการสอนสามารถเกดิ ขน้ึ ไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ เทา ทส่ี ภาพแวดลอ มจะอำนวย
กระทรวงศึกษาธิการ ไดวางแนวทางการจัดการเรียนการสอนภายใตสถานการณวิกฤตของโรคติดเชื้อ
ไวรัสโคโรนา 2019 หรอื โรคโควดิ 19 (COVID-19) บนพน้ื ฐาน 6 ขอ ดงั นี้
1. จัดการเรียนการสอน โดยคำนึงถึงความปลอดภัยสูงสุดของทุกคนที่เกี่ยวของ “การเปดเทอม” หมายถึง
การเรยี นท่ีโรงเรียนหรือการเรียนท่ีบาน ท้งั นีก้ ารตดั สินใจจะขน้ึ อยกู ับผลการประเมินสถานการณอยางใกลช ิด
2. อำนวยการใหนักเรียนทกุ คน สามารถเขา ถงึ การเรียนการสอนได แมจะไมส ามารถไปโรงเรียนได
3. ใชสิ่งที่มีอยูแลวใหเกิดประโยชนสูงสุด เชน ชองดิจิทัล TV ทั้งหมด 17 ชอง เพื่อใหนักเรียนทุกระดับชั้น
สามารถเรยี นผา น DLTV ได ทง้ั น้ี ไมมกี ารลงทนุ เพ่อื จัดซ้ืออุปกรณใด ๆ เพมิ่ เตมิ โดยไมจ ำเปน
4. ตัดสินใจนโยบายตาง ๆ บนพื้นฐานของการสำรวจความตองการ ทั้งจากนักเรียน ครู และโรงเรียน โดยให
การจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพสูงสุดเปนที่ตั้ง และกระทรวงศึกษาธิการจะสนับสนุนเครื่องมือและ
อปุ กรณตามความเหมาะสมของแตล ะพน้ื ท่ี
สส56..าาคบปรรบผวุรคาับูบัญลมปราเหิกหฏรามิททราินาะกงสกามราศรโดศึกยึกษเษวาลขาาทอทุงก่ชีไททดายเนชยใจหจะะเอไคดื้อำรนตับึงอกถกางึ าภรรดาร“ูแะเลรขอียอยนงาทเงพุกตื่อคอรนเู”นแืล่อขะงอกงแาเลรดะไ็กดทมรำาบั ใกคหขวทึ้นาามนรรไวูคดมรรบทับตั้งผปาลมรกชับรวตะงาวทรยั บาขงเอชเรงิงียเลดนบก็ ตจาามก
คำกนาำรเปลย่ี นแปลงนอยที่สดุ
เกร่นิ นำกระทมราวรงศูจ กัึ ษโราคธโกิ คาวรดิ ม-1งุ เ9นน การประสานความรว มมอื อยา งบรู ณาการและเขม แขง็ กบั ทกุ ภาคสว นรวมถงึ
ภกนากัากขรยศาน้ัใใึกชรตตษกเสอตลาถนรไอากยีกนันคมากวเครปสาาควมนรถดัาณรทามกวนรวรพมัพกิกอมรายฤงอือราตแขณมกิทลอรกโี่เะงทรอกผสคีส่ินดปูงโำขเตคกคปึ้นคอวัญด ดิรนคภใอ-ักนว1างเบก9แคราคลยีเรรูะกนขียชับแับนมุ กลเชคา(ะนรRลบสใeื่อนุครนoกลาแpงาาลครeกะดวnรพแูาใinมลนฒั นgตสน)กรัถาะเาปรหนยีรนนะศักเกึ ทนใษหศกั าเใศกนกึ ิดอษคนาวาโาคดมตยรตคออ ำบไนปรงึ ูดถางึ นคสวุขาภมาปพลแอกดนภักยั เสรงู ียสนดุ
ในการปองกนั ควบคมุ การแพรระบาดของโรคโควดิ -19
วิธีกคาูมรือตกราวรจปคฏดั บิ กตั ริสอำงหสรขุ บั ภสาถพานศกึ ษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 ข

แนวปฎิบตั สิ ำหรับสถานศึกษาระหวางเปด ภาคเรยี น

สารจากผบู รหิ าร

แพทยหญงิ พรรณพิมล วปิ ลุ ากร จากสถานการณการแพรระบาดของโรคติด
อธิบดกี รมอนามยั เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 หรอื โรคโควดิ 19 (Coronavirus
Disease 2019 (COVID-19)) ในขณะนี้ ถึงแมใน
ประเทศไทย พบวา มีรายงานผูปวยโรคโควิด 19
ที่เปนเด็ก มีอุบัติการณคอนขางต่ำ และมักมีอาการ
ไมรุนแรง ซึ่งเกิดจากการติดจากบุคคลในครอบครัว
แตถาหากนักเรียนในสถานศึกษามีการติดเชื้อแลว
อาจทำใหเ กดิ การแพรร ะบาดไปยงั บคุ คลอน่ื ๆ ไดร วดเรว็
(Super Spread) สง ผลกระทบในสงั คมหรอื ผใู กลช ดิ เชน
ครู เพอ่ื น พอ แม ผสู งู อายุ และสมาชกิ ในครอบครวั อน่ื ๆ
ตอไปอีกดว ย

ตามทก่ี ระทรวงศกึ ษาธกิ ารยดึ หลกั การจดั การเรยี นการสอน “โรงเรยี นหยดุ ได แตก ารเรยี นรหู ยดุ ไมไ ด”
ภายใตส ถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ ในฐานะเปน องคก รหลกั
ของประเทศในการอภิบาลระบบสงเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดลอมเพื่อใหประชาชนสุขภาพดี
มีความหวงใยและเห็นความสำคัญการดูแลดานสุขภาพกับการศึกษา เปนเรื่องที่มีความเชื่อมโยงบูรณาการ
ตอ งดำเนนิ การควบคกู นั ในลกั ษณะเกอ้ื กลู ซง่ึ กนั และกนั ของทกุ ฝา ยทเ่ี กย่ี วขอ ง เพอ่ื ผลลพั ธท ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ
ตอนักเรียน “คูมือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19” ฉบับนี้
ทมี บรรณาธกิ ารและผเู ชย่ี วชาญจากทกุ ภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ งไดร ว มกนั วเิ คราะหส ถานการณ วางแผน รวบรวม
ตรวจสอบ กำหนดมาตรการและแนวปฏิบัติในการเตรียมความพรอมกอนเปดภาคเรียนและการรับมือ
เพอ่ื ปอ งการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษาทส่ี อดคลอ งกบั บรบิ ท และสามารถนำไปใชเ ปน แนวปฏบิ ตั ิ
ไดจริง โดยยึดความปลอดภัยของนักเรียน รวมถึงบุคลากรของสถานศึกษาเปนที่ตั้ง เพื่อใหสถานศึกษา
มคี วามพรอมในการจดั การเรยี นการสอนท่มี ีคุณภาพตอไป

ค คูม อื การปฏบิ ตั สิ ำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

คำนำ

สถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควิด 19 (Coronavirus
Disease 2019 (COVID-19) มกี ารระบาดในวงกวา ง องคก ารอนามยั โลก (WHO) ไดป ระกาศใหโ รคโควดิ 19
เปน ภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระหวา งประเทศ (Public Health Emergency of International Concern)
โดยแนะนำใหทุกประเทศเรงรัดการเฝาระวังและปองกันความเสี่ยงจากโรคโควิด 19 สำหรับประเทศไทย
พบผปู ว ยและผเู สยี ชวี ติ เพม่ิ ขน้ึ อยา งตอ เนอ่ื ง และมโี อกาสขยายวงกวา งขน้ึ เรอ่ื ย ๆ โดยเฉพาะอยา งยง่ิ แนวโนม
ทจ่ี ะเกดิ การแพรร ะบาดในสถานศกึ ษา ดงั นน้ั การสรา งความตระหนกั รเู ทา ทนั และเตรยี มความพรอ มในการ
รบั มอื กบั การระบาดของโรคอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ จงึ มคี วามจำเปน อยา งยง่ิ เพอ่ื ลดความเสย่ี งและปอ งกนั ไมใ ห
สงผลกระทบตอสุขภาพนักเรียน ครู ผูสอน และบุคลากรทางการศึกษา อันเปนทรัพยากรที่สำคัญในการ
ขับเคล่ือนและพฒั นาประเทศในอนาคต

กระทรวงสาธารณสุขรวมกับกระทรวงศึกษาธิการ ราชวิทยาลัยกุมารแพทยแหงประเทศไทย
องคการอนามัยโลกประจำประเทศไทย (WHO Thailand) องคการทุนเพื่อเด็กแหงสหประชาชาติประจำ
ประเทศไทย (UNICEF) สำนกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) กองทนุ เพอ่ื ความเสมอภาค
ทางการศกึ ษา (กสศ.) และผเู ชย่ี วชาญจากภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ งไดบ รู ณาการและรว มกนั พฒั นา “คมู อื การปฏบิ ตั ิ
สำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19” เพอ่ื เปน แนวทางปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษา
ในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 อยา งตอ เนอ่ื งโดยเนน ความสอดคลอ งกบั บรบิ ทของสถานศกึ ษา
และเออ้ื อำนวยใหเ กดิ การปฏบิ ตั งิ านไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ เพอ่ื ใหน กั เรยี นและบคุ ลากรในสถานศกึ ษาสามารถ
ดำรงชีวิตอยูไดอยางปลอดภัย โดยมีสาระสำคัญ ประกอบดวยองคความรูเบื้องตนเกี่ยวกับโรคโควิด 19
แนวปฏิบัติสำหรับบุคลากรในสถานศึกษา ไดแก ผูบริหาร เจาของสถานศึกษา ครู ผูดูแลนักเรียน นักเรียน
ผูปกครอง และแมครัว ผูจำหนายอาหาร ผูปฏิบัติงานทำความสะอาด การจัดการดานอนามัยสิ่งแวดลอม
บริเวณตาง ๆ ของสถานศึกษา มาตรการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 และสื่อความรอบรูดาน
สุขภาพนักเรียน ตลอดจนขั้นตอนการดำเนินงานคัดกรองและสงตอแบบประเมินตนเองสำหรับสถานศึกษา
แบบประเมนิ ตนเองสำหรบั นกั เรยี น แบบบนั ทกึ การตรวจคดั กรองสขุ ภาพสำหรบั นกั เรยี น การจดั การเรยี นการสอน
ชวงเปดภาคเรียน บทเรยี นแนวปฏิบตั ิชวงเปดเรียนในตา งประเทศรองรบั สถานการณ โรคโควดิ 19 เปนตน

คณะผูจัดทำ มุงหวังให “คูมือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาด
ของโรคโควดิ 19” ฉบบั น้ี เปน “เครอ่ื งมอื ” สำหรบั สถานศกึ ษาและผเู กย่ี วขอ งสามารถนำไปใชต ามบรบิ ทและ
สถานการณของแตละสถานศึกษาภายใตความรวมมือจากทุกฝายที่เกี่ยวของ เพื่อปองกันการแพรระบาด
ของโรคโควดิ 19 ใหเ กดิ ประโยชนสงู สุดตอ ไป

คณะผจู ัดทำ
พฤษภาคม 2563

คมู ือการปฏบิ ัติสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 ง

สารบญั หนา
ก-ค
สารผูบ รหิ าร ง
คำนำ จ-ช
สารบญั 1
เกรนิ่ นำ 1
2-3
มารจู ักโรคโควิด 19 4 - 17
สถานการณโรคโควิด 19
การเตรยี มความพรอ มกอนเปดภาคเรยี น (Reopening) 18 - 22
สารผูบรหิ ารมาตราการการเตรียมความพรอมกอ นเกดิ ภาคเรียน
สารบญั (Preparation before reopening) 23 - 41
คำนำ แผนผังกลไกการดำเนนิ งานปองกันแพรร ะบาดของโรคโควิด 19
เกริ่นนำ ในมราะรดูจกับโจรังคหโวคัดวใดิ น-1ส9ถานศกึ ษา
บสทถบาานทกบาคุรณลาโ กรครสโคาวธิดาร-1ณ9สุขในการดำเนนิ งานปองกนั แพรระบาด
การเตรยี มขคอวงาโมรคพโรคอ วมิดก1อ9นเใปนดสภถานคศเรกึ ยี ษนา(Reopening)
ข้ันตอนการคัดกรองและสง ตอ นกั เรียนและบคุ ลากรในสถานศึกษา
ในการปองกันควบคุมการแพรระบาดของโรคโควดิ 19
วิธกี ารตรวจคัดกรองสุขภาพ
แนวปฎิบัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาระหวา งเปด ภาคเรยี น
ผูบ รหิ าร เจา ของสถานศึกษา
ครู ผดู แู ลนกั เรยี น
นกั เรยี น
ผูปกครอง
แมค รัว ผจู ำหนายอาหาร ผปู ฏบิ ตั ิงานทำความสะอาด
ดานอนามัยสิ่งแวดลอม

: หองเรียน หองเรียนรวม หองสมุด หองประชุม หอประชุม
โรงยมิ สนามกฬี า สถานทแ่ี ปรงฟน สระวา ยนำ้ สนามเดก็ เลน
หอ งสว ม หอ งพกั ครู หอ งพยาบาล โรงอาหาร รถรบั – สง นกั เรยี น
หอพกั นกั เรยี น หอ งนอนเดก็ เลก็ การเขา แถวเคารพธงชาติ

จ คมู ือการปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

ดา นอนามัยส่งิ แวดลอม หนา
: หอ งเรยี น หอ งเรยี นรวม หอ งคอมพวิ เตอร หอ งดนตรี หอ งสมดุ 42 - 43
หอ งประชมุ หอประชมุ โรงยมิ สนามกฬี า สถานทแ่ี ปรงฟน 44 - 55
สระวา ยนำ้ สนามเดก็ เลน หอ งสว ม หอ งพกั ครู หอ งพยาบาล
56 - 69
โกรางรอเาขหาาแรถวรถเคราบั ร–พสสธง นงชากั าเรรตยี ิ นบหญั อพกั นกั เรยี น หอ งนอนเดก็ เลก็ 70 - 71
72 - 113
มาตรการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ -19 กรณีเกิดการระบาด
บทสรปุ แนวปฏิบตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาด
ของโรคโควิด 19 ประเทศไทย
สอื่ รอบรดู า นสุขภาพนักเรียน
เอกสารอา งอิง
ภาคผนวก

แบบประเมินตนเองสำหรับสถานศึกษาในการเตรียมความพรอมกอนเปด
ภาคเรยี น เพ่อื เฝาระวังและปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19
แบบประเมนิ ตนเองสำหรบั นกั เรยี นในการเตรยี มความพรอ มกอ นเปด ภาคเรยี น
เพอื่ เฝาระวงั และปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19
แบบบนั ทกึ การตรวจคดั กรองสขุ ภาพสำหรบั นกั เรยี น บคุ ลากร หรอื ผมู าตดิ ตอ
ในสถานศกึ ษา เพือ่ เฝา ระวงั และปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19
การจดั การเรียนการสอนชวงเปด ภาคเรยี นของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร
รองรบั สถานการณโรคโควดิ 19
แนวปฏบิ ตั ิตามแนวทางองคการอนามยั โลก (WHO)และบทเรยี นแนวปฏิบัติ
ชวงเปด เรยี นในตา งประเทศ รองรับสถานการณโ รคโควิด 19
วธิ ปี ฏบิ ตั ิ : วดั ไข สวมหนา กาก ลา งมอื เวน ระยะหา ง ทำความสะอาด ลดแออดั
วิธีการทำเจลลางมือ
คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการจัดทำมาตรการในการเตรียม
ความพรอมการเปดภาคเรียน (Reopening) และคูมือการปฏิบัติ สำหรับ
สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 และคณะทำงาน
วชิ าการหลกั

คูมือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 ช

เกร่ินนำ

มารูจ กั โรคโควดิ 19

โรคโควดิ 19 คอื อะไร

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือ โรคโควิด 19 (Coronavirus Disesse 2019
(COVID-19)) เปนตระกูลของไวรัสที่กอใหอาการปวยตั้งแตโรคไขหวัดธรรมดาไปจนถึง
โรคที่มีความรุนแรงมาก เชน โรคระบบทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (MERS-CoV)
โรคระบบทางเดนิ หายใจเฉยี บพลนั รนุ แรง (SARS-CoV) เปน สายพนั ธใุ หมท ไ่ี มเ คยพบมากอ น
ในมนษุ ย กอ ใหเ กดิ อาการปว ยระบบทางเดนิ หายใจในคนและสามารถแพร เชอ้ื จากคนสคู นได
โดยเชื้อไวรัสนี้พบการระบาดครั้งแรกในเมืองอูฮั่น มณฑลหูเปย สาธารณรัฐประชาชนจีน
ในชวงปลายป 2019 หลังจากนั้นไดมีการระบาดไปทั่วโลก องคการอนามัยโลกจึงตั้งชื่อ
การตดิ เชอื้ ไวรัสโคโรนาสายพันธใุ หมน ีว้ า โรคโควิด 19

อาการของผปู วยโรคโควดิ 19 มีอาการอยางไร

อาการทว่ั ไป ไดแ ก อาการระบบทางเดนิ หายใจ มไี ข ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก
เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรูรส ในกรณีที่อาการรุนแรงมาก อาจทำใหเกิดภาวะแทรกซอน
เชน ปอดบวม ปอดอักเสบ ไตวาย หรอื อาจเสยี ชีวิต

โรคโควิด 19 แพรกระจายเชื้อไดอยางไร

โรคชนิดนี้มีความเปนไปไดที่มีสัตวเปนแหลงรังโรค สวนใหญแพรกระจายผาน
การสมั ผสั กบั ผตู ดิ เชอ้ื ผา นทางละอองเสมหะจากการไอ นำ้ มกู นำ้ ลาย ปจ จบุ นั ยงั ไมม หี ลกั ฐาน
สนบั สนนุ การแพรก ระจายเชอ้ื ผา นทางการพน้ื ผวิ สมั ผสั ทม่ี ไี วรสั แลว มาสมั ผสั ปาก จมกู และ
ตา สามารถแพรเชื้อผานทางเชื้อที่ถูกขับถายออกมากับอุจจาระเขาสูอีกคนหนึ่งโดยผาน
เขาทางปาก (Feco-oral route) ไดดว ย

โรคโควดิ 19 รักษาไดอยา งไร

ยังไมมียาสำหรับปองกันหรือรักษาโรคโควิด 19 ผูที่ติดเชื้ออาจตองไดรับ
การรกั ษาแบบประคบั ประคองตามอาการ โดยอาการทม่ี แี ตกตา งกนั บางคนรนุ แรงไมม าก
ลกั ษณะเหมอื นไขห วดั ทว่ั ไป บางคนรนุ แรงมาก ทำใหเ กดิ ปอดอกั เสบได ตอ งสงั เกตอาการ
ใกลชิดรวมกับการรักษาดวยการประคับประคองอาการจนกวาจะพนอาการชวงนั้น
และยังไมมยี าตวั ใดท่มี ีหลกั ฐานชัดเจนวา รกั ษาโรคโควดิ 19 ไดโ ดยตรง

ใครบา ง ทเ่ี ส่ยี งสูงตอการติดโรคโควิด 19

กลมุ เสย่ี งโดยตรงทอ่ี าจสมั ผสั กบั เชอ้ื ไดแ ก ผทู เ่ี พง่ิ กลบั จากพน้ื ทเ่ี สย่ี ง สมั ผสั ใกลช ดิ
ผูปวยสงสัยติดเชื้อ กลุมเสี่ยงที่ตองระวัง หากติดเชื้ออาจมีอาการรุนแรง ไดแก
ผูสูงอายุ 70 ปขึ้นไป ผูปวยโรคเรื้อรัง เชน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หลอดเลือดหัวใจ
ภูมแิ พ เดก็ เล็กอายุตำ่ กวา 5 ป

1 คูม อื การปฏิบตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

สถานการณโรคโควิด 19

มีรายงานผูปวยโรคโควิด 19 ในประเทศที่มีการระบาดทั้งประเทศจีน ประเทศในทวีปยุโรป
ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศไทย แสดงใหเห็นวา เด็กติดเชื้อไวรัสโควิด 19 ไดทุกอายุ แตอุบัติการณ
นอยกวาผูใหญมาก เด็กมักมีประวัติสัมผัสใกลชิดกับผูที่ติดเชื้อในครอบครัว เด็กที่ปวยเปนโรคไวรัสโควิด 19
จะมเี ชอ้ื ในระบบทางเดนิ หายใจ บทบาทของเดก็ ในการเปน ผแู พรเ ชอ้ื ยงั ไมช ดั เจน แตก ารทพ่ี บเชอ้ื โคโรนาไวรสั
ในทางเดนิ หายใจของผปู ว ยเดก็ และยงั สามารถพบเชอ้ื ในอจุ จาระได ทำใหเ ดก็ มโี อกาสเปน ผแู พรเ ชอ้ื สผู อู น่ื ได
แมรายงานสวนใหญเด็กมักเปนผูรับเชื้อไวรัสโควิด 19 จากผูอื่น มีรายงานวาผูปวยโควิด 19 ที่เปนเด็ก
มกั มอี าการไมร นุ แรง แตอ าจมอี าการรนุ แรงถงึ แกช วี ติ ในกรณที ม่ี โี รคอน่ื อยกู อ น หรอื เปน ผทู มี ภี มู คิ มุ กนั บกพรอ ง
ในระยะหลังมีรายงานผูปวยที่มีอาการคลายโรคคาวาซากิ (Kawasaki Disease) บางรายมีอาการช็อค
และเสยี ชวี ติ เกดิ ขน้ึ ในเดก็ ทม่ี สี ขุ ภาพดมี ากอ น เปน กลมุ อาการ Hyperinflammatory syndrome ทเ่ี กย่ี วขอ งกบั
การตดิ เชอ้ื โควดิ 19 รายงานจากองั กฤษ สหรฐั อเมรกิ า อติ าลี จะเหน็ ไดว า โรคโควดิ 19 เปน โรคทอ่ี บุ ตั ขิ น้ึ มาใหม
ไมเปนที่รูจักมากอน ความรูในดานอาการ อาการแสดง ความรุนแรงของโรค ยังไมเปนที่รูกันยังคงตองศึกษา
และมีการเปลี่ยนแปลงขอ มลู ตลอดเวลา

COVID-19 and Children

Distribution by Age of COVID-19 Cases Distribution by Age of COVID-19 Cases in
Pediatric Population

5-69,9y5e7ars 10-1104,3y5e7ars Age Group Number of Percentage of
cases cases
<56,y3e3a8rs 15-1168,7y1e7ars

<5 years Under 5 years 6,336 0.45
5-9 years
>_36856,y8e1a4rs 10-14 years 5-9 years 6,957 0.49
15-18 years
194-8474,9y1e5ars 19-44 years 10-14 years 10,357 0.73
45-64 years
455-0644,3y5e2ars >_ 65 years

15-18 years 16,717 1.18

Return to school 1/10

ท่มี า : COVID-19 – safe return to schools. CORONAVIRUS (C0VID-19) UPDATE NO.26. WHO , 15 MAY 2020

คูมอื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 2

สถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ม่ี นี กั เรยี นอยรู วมกนั จำนวนมาก มกั จะมคี วามเสย่ี งสงู หากมรี ะบบการจดั การ
ทีไ่ มดี อาจจะมกี ารแพรร ะบาดของเชื้อไวรสั โควดิ 19 ไดใ นกลมุ เด็ก เนื่องจากพบวา การติดเชื้อไวรัสโควิด 19
สว นใหญจ ะไมค อ ยมอี าการหรอื มอี าการแสดงคอ นขา งนอ ย ความรนุ แรงจะนอ ยมาก แตเ ดก็ นกั เรยี นจะเอาเชอ้ื
กลับบาน อาจทำใหการแพรระบาดเกิดขึ้นไดรวดเร็ว (Super spread) ไปยังบุคคลในบาน หากมีการระบาด
ในกลุมเด็กขึ้น จะมีผลกระทบในสังคมหรือผูใกลชิด เชน ครู พอแม ผูสูงอายุ ที่ติดเชื้อจากเด็ก

จากรายงานสถานการณโ รคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 ประเทศไทย พบวา ผปู ว ยยนื ยนั ตดิ เชอ้ื สะสม
จำนวน 3,017 ราย เด็ก อายุ 0 - 9 ป เปนผูปวยยืนยันติดเชื้อสะสม จำนวน 60 ราย คิดเปนรอยละ 1.9
เปน เดก็ อายุ 10 - 19 ป เปน ผปู ว ยยนื ยนั ตดิ เชอ้ื สะสม จำนวน 115 ราย คดิ เปน รอ ยละ 3.8 นอ ยกวา กลมุ ผใู หญ
(ขอมูล ณ 12 พฤษภาคม 2563) ไมมีรายงานผูปวยเด็กที่เสียชีวิตในประเทศไทย อยางไรก็ตาม หากมี
การเปดเรียน มีโอกาสสูงที่จะเกิดการติดเชื้อในกลุมเด็กเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเด็กเปนกลุมที่ตองไดรับการดูแลและ
ระมัดระวังในการกระจายเชื้อเปนอยางมาก มาตรการในการเปดเทอม จึงมีความสำคัญมากในการควบคุม
การระบาด การวางแผนเปด เทอม จึงตองม่ันใจวา ควบคุมไมใหเ กดิ การระบาดของโรคในเด็กนกั เรยี นได

ผปู ว ย COVID-19 สะสม ประเทศไทย ถึงวันท่ี 12 พฤษภาคม 2563

ผูปว ยรายใหมว นั น้ี ผูปวยยนื ยนั สะสม หายปวยแลว เสยี ชีวติ

2 ราย 3,017 ราย 2,798 ราย 56 ราย

0/0State Q / ศูนยกักกนั ราย State Q / ศนู ยก กั กนั 90/65 ราย 2เพิ่มขน้ึ (ราย) 9ร2อย.7ละ4 0เพมิ่ ข้ึน (ราย) 1รอ .ย8ล6ะ
(สะสม)
(รายใหม)

จำนวนผูปว ยยนื ยันจำแนกตามเพศ

ชาย 1,638 ชาย กรุงเทพฯ และนนทบุรี ภาคเหนอื ภาคกลาง
หญิง 1,379 หญิง
1,703 94 383
0 200 400 600 800 1K 1.2K 1.4K 1.6K 1.8K
จำนวนผปู วยยืนยัน (ราย) ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ภาคใต

111 726

จำนวนผูปว ยยนื ยนั จำแนกตามกลุมอายแุ ละเพศ อายนุ อ ยท่ีสุด (เดอื น) อายุเฉล่ีย (ป) อายสุ งู สุด (ป)
ชาย หญิง
จำนวนผู ปวย ืยนยัน (ป) 800 1 39 97
600 460 350
400 อตั ราสว น หญงิ : ชาย
200 387 225 140 สูงสุดในกลุมอายุ จำนวนผูปวยสงู สดุ ในกลมุ
275 1 : 1.19 อายุ 20-29 ป
0 33 27 55 60 312 337 75 31 28 20-29 ป
148 772 ราย

0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70+
กลมุ อายุ (ป) แหลงขอมูลและจัดทาํ โดย : กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ

ทีม่ า : https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/index.php

3 คูมือการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

การเตรียมความพรอมกอนเปดภาคเรียน (Reopening)

ทำไมตองเปดเรียน

การหยดุ ชะงกั ของการเรยี นการสอน อาจสง ผลกระทบอยา งรนุ แรงตอ ความสามารถในการเรยี นรขู องนกั เรยี น
โดยเฉพาะกลุม เดก็ ดอยโอกาสหรือเด็กกลุม เปราะบาง หากหยดุ เรยี นนาน แนวโนม จะกลับคนื สถานศกึ ษาก็ยง่ิ ลดลง
เด็กที่มาจากครอบครัวยากจนมีแนวโนมออกจากสถานศึกษาสูงกวาเด็กที่มาจากครอบครัวร่ำรวยเกือบหาเทา
การออกจากระบบการศกึ ษาเพม่ิ ความเสย่ี งตอ การตง้ั ครรภใ นวยั รนุ และการแสวงหาประโยชนท างเพศ รวมทง้ั ปญ หา
ความรุนแรงและการคุกคามอื่น ๆ นอกจากนี้ การปดสถานศึกษายาวนานมาก ทำใหบริการสุขภาพที่สำคัญตาง ๆ
ทใ่ี ชโ รงเรยี นเปน ฐาน ตอ งหยดุ ชะงกั ดว ย เชน การฉดี วคั ซนี การประเมนิ ภาวะโภชนาการ โครงการอาหารกลางวนั และ
การชวยเหลือดานสุขภาพจิตและจิตสังคม ทำใหนักเรียนเครียดและวิตกกังวลเนื่องจากขาดการมีปฏิสัมพันธ
กับเพื่อนและไมไดทำกิจวัตรประจำวันตามปกติ ผลกระทบเชิงลบเหลานี้จะยิ่งรุนแรงมากขึ้นในกลุมเด็กดอยโอกาส
เชน เดก็ พกิ าร เดก็ ในพน้ื ทเ่ี ฉพาะหรอื พน้ื ทห่ี า งไกล เดก็ ทถ่ี กู บงั คบั ใหโ ยกยา ยถน่ิ ฐาน ชนกลมุ นอ ย และเดก็ ในความดแู ล
ของสถานสงเคราะหต า ง ๆ ทง้ั น้ี การเปด เรยี นจะตอ งคำนงึ ถงึ ความปลอดภยั และสอดคลอ งกบั มาตรการดา นสาธารณสขุ
ในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 พรอ มทง้ั ปฏบิ ตั ติ ามมาตรการทเ่ี หมาะสมทกุ ประการสำหรบั ผบู รหิ าร
เจาของสถานศกึ ษา นกั เรียน ครู บุคลากรสถานศึกษา และผูปกครอง

ควรเปดเรยี นเมอ่ื ไหร ทไ่ี หน และสถานศึกษาใดบาง

การเลือกเวลาที่เหมาะสมทสี่ ดุ ในการเปดภาคเรยี น ควรพจิ ารณาถึงประโยชนส งู สุดของนักเรียนเปน สำคญั
รวมทงั้ ขอ ควรพจิ ารณาดา นสาธารณสุขโดยรวม บนพ้ืนฐานของการประเมินคณุ ประโยชนและความเสยี่ งทเ่ี กยี่ วขอ ง
ประกอบกบั หลกั ฐานจากภาคสว นตา ง ๆ และบรบิ ทเฉพาะ รวมถงึ ปจ จยั ทส่ี ง ผลตอ การศกึ ษา สาธารณสขุ เศรษฐกจิ
และสังคม การวิเคราะหสิ่งเหลานี้จะชวยจัดลำดับความสำคัญของมาตรการลดความเสี่ยงตาง ๆ นอกจากนี้ ควรให
ผูมีสวนไดสวนเสียในระดับทองถิ่นมีสวนรวมในการตัดสินใจ เพื่อใหการดำเนินงานสอดคลองกับผลการวิเคราะห
บริบทของทองถิ่นอยางแทจริง โดยคำนึงถึงประโยชนของการจัดการเรียนการสอนในหองเรียนเปรียบเทียบกับ
การจัดการเรียนการสอนทางไกล และพิจารณาปจจัยเสี่ยงของการเปดสถานศึกษา รวมทั้งหลักฐานซึ่งยังไมไดสรุป
แนช ดั เกย่ี วกบั ความสัมพันธร ะหวา งความเส่ยี งของการติดเชื้อกบั การเขา เรยี น ประกอบดว ย

การเรียนการสอนในหองเรียนจำเปนเพียงใดตอการบรรลุผลการเรียนรูที่ตองการ (ความรูพื้นฐาน ความรู
ทถ่ี า ยทอดได ความรดู จิ ทิ ลั ความรเู ฉพาะสาขาอาชพี ) โดยตระหนกั ถงึ ประเดน็ ตา ง ๆ เชน ความสำคญั ของ
การมปี ฏสิ มั พนั ธโ ดยตรงกับครใู นการเรยี นรูผ า นการเลนของเดก็ เล็กและการพฒั นา ทักษะพ้ืนฐาน
ความสามารถในการเขาถึงและความพรอมในการเรียนการสอนทางไกลที่มีคุณภาพมีมากนอยเพียงใด
(ทั้งในดานผลการเรียนรู และความเหมาะสมกบั กลมุ อายุตา ง ๆ รวมทั้งกลุม เดก็ ดอยโอกาส)
รปู แบบการเรยี นการสอนทางไกลในปจ จบุ นั รวมถงึ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นรู และสขุ ภาวะทางอารมณ และ
สังคม จะยั่งยืนเพยี งใด หากผดู แู ลเด็กไดรับแรงกดดนั ในครอบครัวและปจจัยเชงิ บรบิ ทอ่ืน ๆ
ผดู แู ลเด็กมีเคร่อื งมอื ทจ่ี ำเปนในการปกปองคุมครองเด็กจากการถูกคุกคามและการใชความรุนแรงทางเพศ
ในโลกออนไลน เมื่อเดก็ เรียนผานแพลตฟอรม ออนไลนหรือไม

คูมือการปฏิบตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 4

จุดเปลี่ยนผานสำคัญบนเสนทางของการศึกษา (ความพรอมในการเขาเรียน การสำเร็จชั้น ประถมศึกษา
และเรยี นตอ ระดบั มธั ยมศกึ ษา หรอื การสำเรจ็ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาและเรยี นตอ ระดบั อดุ มศกึ ษา) ไดร บั ผลกระทบ
จากการระบาดของโรคอยา งไร และมีมาตรการตอบสนองอยา งไร
ครูและบุคลากรสถานศึกษา มีความพรอมและสามารถปรับตัวเขากับวิถีการเรียนรูและการบริหารจัดการ
ที่แตกตางออกไปมากนอยเพียงใดและมีความพรอมและสามารถดำเนินมาตรการเพื่อปองกัน และควบคุม
การแพรระบาดหรอื ไม
การที่นักเรียนไมไดไปเรียนในสถานศึกษา มีความเสี่ยงดานการคุมครองเด็กหรือไม เชน ความเสี่ยง
ดานความรนุ แรงในครอบครวั ท่เี พ่มิ ข้นึ หรือการแสวงหาประโยชนท างเพศจากเด็กชายและเดก็ หญงิ
การปดสถานศึกษาเปนอุปสรรคตอโครงการชวยเหลือตาง ๆ สถานศึกษามีบริการใหกับนักเรียน หรือไม
(เชน กจิ กรรมสงเสริมสขุ ภาพและโภชนาการ)
การทน่ี กั เรยี นไมไ ดไ ปเรยี นในสถานศกึ ษาสง ผลกระทบดา นสงั คม เศรษฐกจิ และคณุ ภาพชวี ติ ของ นกั เรยี นอยา งไร
สถานศกึ ษามศี กั ยภาพเพยี งใดในการปฏบิ ตั ติ ามมาตรการรกั ษาความปลอดภยั ของสถานศกึ ษา เพอ่ื ลดความเสย่ี ง
เชน การเวน ระยะหา งทางสงั คม (จำนวนนกั เรยี นตอ ขนาดของหอ งเรยี น) สง่ิ อำนวยความสะดวกและแนวปฏบิ ตั ิ
ดา นน้ำ สขุ าภิบาล และสขุ อนามัย เปนตน
สมาชกิ ของสถานศกึ ษามโี อกาสตดิ ตอ สมั ผสั กบั กลมุ ทม่ี คี วามเสย่ี งสงู กวา เชน ผสู งู อายุ และผทู ม่ี โี รคประจำตวั
มากนอ ยเพยี งใด และหากมโี อกาสตดิ ตอ สมั ผสั สงู สถานศกึ ษามกี ารดำเนนิ งานอยา งเพยี งพอเพอ่ื ลดโอกาส
ดังกลา วลงหรือไม
สมาชิกของสถานศกึ ษาเดนิ ทางไป – กลบั อยางไร
ปจ จยั เสย่ี งทเ่ี กย่ี วขอ งกบั ชมุ ชนมอี ะไรบา ง โดยพจิ ารณาถงึ ปจ จยั ทางระบาดวทิ ยา ศกั ยภาพดา นสาธารณสขุ และ
การดแู ลสขุ ภาพ ความหนาแนน ของประชากร การปฏบิ ตั ติ ามหลกั สขุ อนามยั ทด่ี แี ละการเวน ระยะหา งทางสงั คม
การวิเคราะหคุณประโยชนและความเสีย่ งโดยคำนงึ ถงึ บริบทเฉพาะ จะชวยใหส ถานศกึ ษาสามารถ

1) ความเขา ใจเกยี่ วกับการแพรเ ช้ือโรคโควดิ 19 และความรุนแรงของโรคในประชากรวยั เรียน
2) สถานการณและการระบาดของโรคโควิด 19 ในพ้ืนทที่ ส่ี ถานศกึ ษาตง้ั อยู
3) บริบทและความพรอมของสถานศกึ ษาในการปองกันและควบคมุ โรคในสถานศึกษา
4) การประเมินผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับนักเรียน หากสถานศึกษาปด (อาทิ ความเสี่ยงตอการไมกลับ

มาเรียนของนักเรียน การเพิ่มขึ้นของความเหลื่อมล้ำในการไดรับการศึกษา การขาดแคลนอาหาร
ความรุนแรงในครอบครัวที่เพิ่มสูงขึ้นจากความไมแนนอนทางเศรษฐกิจ) และความจำเปนที่จะตอง
เปด สถานศกึ ษา อยา งนอ ยเปนบางสว นใหแ กนักเรียนทีผ่ ูปกครองทำงานในภาคสวนทีม่ ีหนา ทค่ี วบคุม
สถานการณโรคหรอื บริการสาธารณะท่จี ำเปนของประเทศ
หากเปนไปได ควรมีเวลาอยางนอย 14 วัน (ซึ่งสอดคลองกับระยะฟกตัวของโรคโควิด 19) ระหวางแตละ
ระยะ (phase) ของการยกเลกิ ขอ หา มตา ง ๆ เพอ่ื ใหม เี วลาเพยี งพอในการตดิ ตามผลและวางแผนปรบั มาตรการตา ง ๆ
ไดอยา งเหมาะสม

5 คูมอื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

มาตรการการเตรียมความพรอมกอ นเปด ภาคเรยี น
(Preparation before reopening)

จากสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 สง ผลกระทบอยา งมากตอ ทกุ ภาคสว น เมอ่ื สถานการณ
เปนไปในทางทดี่ ีข้ึน การเปด สถานศกึ ษาหลังจากปด จากสถานการณ โควดิ 19 มคี วามจำเปนอยา งยง่ิ ในการ
เตรียมความพรอมของสถานศึกษา การปฏิบัติตนของนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษา เพื่อลดโอกาส
การตดิ เชอ้ื และปอ งกนั ไมใ หเ กดิ การตดิ เชอ้ื โรคโควดิ 19 ใหเ กดิ ความปลอดภยั แกท กุ คน จงึ ควรมกี ารประเมนิ
ความพรอ มการเปด ภาคเรยี นของสถานศกึ ษา ซง่ึ องคก ารเพอ่ื เดก็ แหง สหประชาชาตแิ ละองคก รภาคี ไดเ สนอ
กรอบแนวทาง 6 มิติ ไดแก การดำเนินงานเพื่อความปลอดภัย การเรียนรู การครอบคลุมถึงเด็กดอยโอกาส
สวัสดิภาพและการคุมครอง นโยบาย และการบริหารการเงิน จึงมีแนวคิดในการสรางความเชื่อมโยงกับ
มาตรการปอ งกนั โรคเพอ่ื ปอ งกนั การแพรร ะบาดของโควดิ 19 ของศนู ยบ รหิ ารสถานการณก ารแพรร ะบาดของ
โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด 19) (ศบค.) อันจะเปนการวางแผนที่จะชวยสรางเสริมความเขมแข็ง
ดานการคุมครองสุขภาพและความปลอดภัยของนักเรียน โดยมีมาตรการควบคุมหลักในมิติการดำเนินงาน
เพอ่ื ความปลอดภยั จากการลดการแพรเ ชอ้ื โรค 6 ขอ ปฏบิ ตั ใิ นสถานศกึ ษา ไดแ ก 1. คดั กรองวดั ไข 2. สวมหนา กาก
3. ลางมือ 4. เวนระยะหาง 5. ทำความสะอาด 6. ลดแออดั

32.0

1. คดั กรองวดั ไข 2. สวมหนากาก 3. ลา งมอื

เรียนรเู รอ่ื ง
COVID-19

1m. - 2m.

4. เวนระยะหาง 5. ทำความสะอาด 6. ลดแออดั

คูมอื การปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 6

โดยมีรายละเอียดแนวปฏิบัติแตละมาตรการ มาตรการควบคุมหลักในมติอื่น อาทิ การเรียนรู
การครอบคลุมถึงเด็กดอยโอกาส สวัสดิภาพและการคุมครอง นโยบาย และการบริหารการเงิน ตลอดจน
มาตรการเสริมในแตละมิติ ดังนั้น จึงมีความเชื่อมโยงตามกรอบแนวทาง 6 มิติกับมาตรการการปองกันโรค
เพอ่ื ปองกนั การแพรระบาดของโควดิ 19 ในการเตรียมความพรอมกอ นเปดภาคเรียน มีดงั น้ี
ความเชอ่ื มโยง 6 มิตกิ ับมาตรการการเตรยี มความพรอ มกอนเปด ภาคเรยี น

มติ ิ มาตรการควบคุมหลกั มาตรการเสรมิ

1. ความปลอดภัย 1. มีมาตรการคัดกรองวัดไขและ 1. ทำความสะอาดพื้นที่ที่นักเรียน
จากการลดการ อาการเสย่ี ง กอ นเขา สถานศกึ ษา ใชรวมกัน กอนและหลังใชงาน
แพรเ ชอื้ โรค พรอ มสงั เกตอาการไข ไอ มนี ำ้ มกู ทุกครั้ง เชน หองคอมพิวเตอร
เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ หองดนตรี ลฟิ ต อปุ กรณกฬี า
ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส สำหรบั นกั เรยี น
บุคลากรของ สถานศึกษา และ 2. จัดใหมีพื้นที่ในการเขาแถว
ผมู าตดิ ตอ ทกุ คน ทำกิจกรรม หรือเลนกลุมยอย
เวนระยะหางระหวางบุคคล
2. ใหน กั เรยี น บคุ ลากร และผเู ขา มา อยา งนอย 1 - 2 เมตร
ในสถานศึกษา ทุกคนตองสวม
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั 3. ใหนักเรียนใชของใชสวนตัว
ตลอดเวลาเมอ่ื อยใู นสถานศกึ ษา ไมใชสิ่งของรวมกับผูอื่น เชน
แกวน้ำ ชอน สอม แปรงสีฟน
3. ใหม จี ดุ บรกิ ารลา งมอื ดว ยสบแู ละนำ้ ยาสีฟน ผาเช็ดหนา
หรอื เจลแอลกอฮอลอ ยา งเพยี งพอ
ในบรเิ วณตา งๆ เชน ทางเขา อาคาร 4. จัดใหมีหองพยาบาลสำหรับ
หองเรียน โรงอาหาร แยกผมู อี าการปว ยระบบทางเดนิ
หายใจออกจากผูมีอาการปวย
4. ใหจัดเวนระยะหางระหวาง ระบบอื่น ๆ หรือพิจารณาสงไป
บุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร สถานพยาบาล
เชน ระหวา งโตะ เรยี น ทนี่ ัง่ เรยี น
ทน่ี ง่ั ในโรงอาหาร ทน่ี ง่ั พกั ทางเดนิ
จุดรอคอย หองนอนเด็กเล็ก
กรณีหองเรียนไมเพียงพอในการ
จัดเวนระยะหางระหวางบุคคล
ควรจัดใหมีการสลับวันเรียน
แตละชั้นเรียน การแบงจํานวน
นักเรียน หรือการใชพื้นที่ใชสอย
บริเวณสถานศึกษา ตามความ
เหมาะสม ทั้งนี้อาจพิจารณวิธี
ปฏบิ ตั อิ น่ื ตามบรบิ ทความเหมาะสม
โดยยดึ หลัก Social distancing

7 คูมือการปฏิบัติสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

มิติ มาตรการควบคมุ หลกั มาตรการเสริม

5. เปดประตู หนาตางให อากาศ 5. จัดใหมีการสื่อสารความรู
ถา ยเท ทำความสะอาดหอ งเรยี น การปองกันโรคโควิด 19 แก
และบริเวณตาง ๆ โดยเช็ด นกั เรยี น บคุ ลากร เพอ่ื ใหส ามารถ
ทำความสะอาดพนื้ ผวิ สมั ผสั ของ ลางมือ สวมและถอดหนากาก
โตะ เกาอี้ และวัสดุอุปกรณ อยา งถกู วธิ ี การเกบ็ รกั ษาหนา กาก
กอนเขาเรียน พักเที่ยง และ ชวงพักเที่ยงและการทำความ
หลังเลิกเรียนทุกวัน รวมถึงจัด สะอาดสถานทแ่ี ละอปุ กรณข องใช
ใหมีถังขยะมูลฝอยแบบมีฝาปด ที่ถูกสุขลักษณะ ตลอดจนจัด
และรวบรวมขยะ ออกจาก ใหม นี กั เรยี นแกนนำดา นสขุ ภาพ
หองเรียนเพื่อนำไปกำจัดทุกวัน นักเรียนที่มีจิตอาสาเปน
อาสาสมัครในการชวยดูแล
6. ใหพ จิ ารณาควบคมุ จำนวนนกั เรยี น สขุ ภาพเพอ่ื นนกั เรยี นดว ยกนั หรอื
ทม่ี ารว มกจิ กรรม ลดแออดั หรอื ดูแลรุนนอ งดวย
ลดเวลาทำกิจกรรมใหสั้นลง
เทาที่จำเปน หรือเหลื่อมเวลา 6. กรณี มีรถรับ - สงนักเรียน
ทำกจิ กรรม โดยถอื หลกั หลกี เลย่ี ง เนนใหผูโดยสารทุกคน สวม
การตดิ ตอ สัมผสั ระหวา งกัน หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
ทำความสะอาดยานพาหนะและ
บริเวณจุดสัมผัสรวมกัน เชน
ราวจบั เบาะนง่ั ทว่ี างแขน กอ นรบั
และหลงั จากสง นกั เรยี นแลว ทกุ ครง้ั
ลดการพูดคุยหรือเลนกันบนรถ
ตลอดจนการจัดเวนระยะหาง
ระหวางทีน่ ัง่

คูมือการปฏบิ ัตสิ ำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19 8

มิติ มาตรการควบคุมหลกั มาตรการเสริม

2. การเรียนรู 1. จัดหาสื่อความรูในการปองกัน 1. กรณีเด็กเล็ก ไมแนะนำใหใช
ควบคุมโรคโควิด 19 สำหรับ สอ่ื การเรยี นการสอนแบบออนไลน
ใชใ นการเรยี นการสอน การเรยี นรู โดยขาดปฏิสัมพันธกับผูสอน
นอกหอ งเรยี น หรอื กจิ กรรมพฒั นา ครู ผปู กครอง
ผเู รยี น ในรปู แบบของสอ่ื ออนไลน :
VTR , Animation , Infographic 2. ไมปลอยใหเด็กและวัยรุนอยูกับ
และสอ่ื สง่ิ พมิ พ : โปสเตอร แผน พบั สอื่ ออนไลน (ทีไ่ มใชส ื่อการเรยี น
ภาพพลกิ คูม ือ แนวปฏบิ ัติ การสอน) นานเกินไป โดยทั่วไป
กำหนดระยะเวลา
2. เตรยี มความพรอ มดา นการเรยี นรู - 1 ชว่ั โมงตอ วนั สำหรบั เดก็ เลก็ /
ของเดก็ ตามวยั และสอดคลอ งกบั ประถมศกึ ษา
พฒั นาการดา นสงั คม อารมณ และ - 2 ชว่ั โมงตอ วนั สำหรบั เดก็ โต /
สติปญญา มธั ยมศึกษา

3. สรา งความเขม แขง็ ของระบบดแู ล 3. สง เสรมิ ใหส ถานศกึ ษาและนกั เรยี น
ชว ยเหลอื นกั เรยี น โดยบรู ณาการ ประเมินตนเองในการเตรียม
กิจกรรมสงเสริมพัฒนานักเรียน ความพรอมกอนเปดภาคเรียน
ดา นทกั ษะชวี ติ และความเขม แขง็ รองรบั สถานการณก ารแพรร ะบาด
ทางใจเขา ในการเรยี นการสอนปกติ ของโรคโควิด 19 รวมถึงมี
เพื่อชวยใหนักเรียนจัดการ การตรวจคดั กรองสขุ ภาพนกั เรยี น
ความเครียดและรับมือกับการ อยางตอ เน่ือง
เปล่ียนแปลงไดอ ยางเหมาะสม
4. สนับสนุนใหนักเรียนใชสื่อรอบรู
ดานสุขภาพในรูปแบบและผาน
ชองทางหลากหลายที่สามารถ
เขาถึงได อันจะชวยสงเสริมให
เกิดความรอบรูดานสุขภาพ
นำไปสกู ารปฏบิ ตั ติ นดา นสขุ ภาพ
ที่เหมาะสม สะทอนถึงการมี
พฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค
ลดโรคและปลอดภัย

9 คมู ือการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19

มิติ มาตรการควบคมุ หลกั มาตรการเสริม

3. การครอบคลมุ 1. จัดหาวัสดุสิ่งของเครื่องใช 1. ประสานและแสวงหาการ
ถงึ เดก็ ดอย และอุปกรณลางมือ เชน สบู สนบั สนนุ วสั ดอุ ปุ กรณก ารปอ งกนั
โอกาส เจลแอลกอฮอล หนา กากผา หรอื โรคโควดิ 19 จากหนวยงานของ
ก. เด็กพเิ ศษ หนากากอนามัยอยางเพียงพอ จังหวัดและผูเกี่ยวของ เชน
ข. เดก็ ในพ้นื ท่ี สำหรับนักเรียนและบุคลากรใน ศบค.จ. ทองถิ่น เอกชน บริษัท
เฉพาะหา งไกล สถานศึกษา ควรมีสำรอง หา งรา น ภาคประชาชน เปน ตน
มาก โดยเฉพาะเด็กเล็กที่เปอนงาย
เพราะถาชื้นแฉะจะไมสามารถ 2. ประสานการดำเนินงานตาม
ปองกนั เช้ือได แนวทางพัฒนากิจกรรมผูเรียน
ของกระทรวงศึกษาธิการ
2. มีการปรับรูปแบบการเรียน กรณีมีขอจำกัดดานเทคโนโลยี
การสอนให สอดคลองกับบริบท ทางการศึกษา
การเขา ถงึ การเรยี นรใู นสถานการณ
การระบาดของโรคโควิด 19 3. ใชสื่อสรางความเขาใจเรื่อง
โรคโควิด 19 และแนวทาง
3. มีมาตรการสงเสริมใหนักเรียน การดูแลตัวเอง โดยคำนึงถึง
ไดรับบริการสุขภาพขั้นพื้นฐาน ขอจำกัดทางภาษาและสังคม
อยางทั่วถงึ กลุมนักเรียน พิการเรียนรวม
เลือกใชสื่อที่เปนรูปภาพ หรือ
4. มีมาตรการการทำความสะอาด เสียงที่เขาใจงายมากกวา
และจัดสภาพแวดลอมของที่พัก ใชต วั อกั ษรเพยี งอยางเดียว
และเรือนนอนใหถูกสุขลกั ษณะ

5. มีมาตรการการทำความสะอาด
และจดั สภาพแวดลอ มใหส อดคลอ ง
กับขอบัญญัติการปฏิบัติดาน
ศาสนกจิ

6. มีมาตรการดูแลนักเรียนที่มี
ความบกพรอง ดานพัฒนาการ
การเรียนรู หรือดานพฤติกรรม
อารมณ ที่สามารถเรียนรวมกับ
เด็กปกติ ไดแกน กั เรียนที่มีภาวะ
บกพรอ งทางสตปิ ญ ญา บกพรอ ง
ทางการเรียนรู บกพรองดาน
พฤติกรรมอารมณ รวมถึงภาวะ
สมาธสิ นั้ และเด็กออทสิ ตกิ

คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 10

มิติ มาตรการควบคุมหลัก มาตรการเสรมิ

4. สวัสดภิ าพ และ 1. จดั เตรยี มแผนรองรบั ดา นการเรยี น 1. สื่อสารทำความเขาใจกับบุคคล
การคุม ครอง การสอนสำหรับนักเรียนปวย ทกุ ฝา ย ใหข อ มลู ทใ่ี หค วามเชอ่ื มน่ั
กักตัวหรือกรณีปดสถานศึกษา ในมาตรการปอ งกนั และการดแู ล
ชว่ั คราว ตามระบบการดูแลชวยเหลือ
ในสถานศึกษา โดยเฉพาะ
2. จัดเตรียมแนวปฏิบัติเพ่ือลดการ การระมัดระวัง การสื่อสารและ
รังเกียจและการตีตราทางสังคม คำพูดที่มีผลตอทัศนคติ เพื่อลด
(Social stigma) การรังเกียจ การตีตราทางสังคม
(Social stigma) กรณีที่อาจพบ
3. จัดเตรียมแนวปฏิบัติดาน บคุ ลากร ในสถานศกึ ษา นกั เรยี น
การจัดการความเครียดของครู ผูปกครองตดิ โรคโควิด 19
และบคุ ลากร
2. กรณนี กั เรยี นหรอื บคุ ลากรปว ยจรงิ
4. ตรวจสอบประวัติเสี่ยงของ ตองใหหยุดรักษาจนกวาจะหาย
บคุ ลากรและนกั เรยี น ตรวจสอบ เปนปกติ โดยนำหลักฐาน
เรื่องการกักตัวใหครบ 14 วัน ใบรบั รองแพทยม ายนื ยนั เพอ่ื กลบั
กอนมาทำการเรียนการสอน เขาเรียนตามปกติ โดยไมถือวา
ตามปกตแิ ละทุกวนั เปด เรยี น ขาดเรียนหรอื ขาดงาน

5. กำหนดแนวทางปฏิบัติตาม 3. กกั ตวั ผใู กลช ดิ กบั ผปู ว ยตามเกณฑ
ระเบียบสำหรับบุคลากรและ ควบคมุ โรคและดำเนนิ การชว ยเหลอื
นักเรียนที่สงสัยติดเชื้อหรือปวย เชนเดียวกับผูปวย
ดวยโรคโควิด 19 โดยไมถือเปน
วนั ลาหรือวนั หยดุ เรียน

11 คูมือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

มิติ มาตรการควบคมุ หลกั มาตรการเสริม

5. นโยบาย 1. สอ่ื สารประชาสมั พนั ธแ กค รแู ละ 1. จดั ระบบใหน กั เรยี นสามารถเขา ถงึ
บคุ ลากรในสถานศกึ ษาใหม คี วามรู การศกึ ษาทม่ี คี ณุ ภาพอยา งตอ เนอ่ื ง
ความเขาใจเบื้องตน เกี่ยวกับ กรณขี าดเรยี น ลาปว ย ปด สถาน
โรคโควิด 19 ทักษะการลางมือ ศึกษา เชน จัดรูปแบบการเรียน
การสวมหนา กากผา หรอื หนา กาก ออนไลน ผานสื่ออิเล็กทรอนิกส
อนามยั สขุ ลกั ษณะสว นบคุ คลทด่ี ี การติดตอทางโทรศัพท Social
รวมทง้ั การทำความสะอาดอยา ง media การติดตามเปนรายวัน
ถกู วธิ ี หรือ รายสัปดาห

2. ประชมุ ชแ้ี จงคณะกรรมการสถาน 2. พิจารณาปดสถานศึกษาตาม
ศึกษาขั้นพื้นฐานแบบออนไลน สถานการณและความเหมาะสม
หรอื กลมุ ยอ ยตามความจำเปน กรณีนักเรียน ครู หรือ บุคลากร
ในสถานศกึ ษาอยใู นกลมุ เสย่ี งหรอื
3. มแี ผนงาน โครงการ และกจิ กรรม เปนผูปวยยืนยันติดเชื้อเขามา
รองรับนโยบายและแนวทาง ในสถานศกึ ษา ใหป ระสานองคก ร
การปองกันโรคโควิด 19 ของ ปกครองสวนทองถิ่น เพื่อทำ
สถานศึกษา ความสะอาดอาคารสถานที่
ทั้งภายในภายนอกอาคาร และ
4. แตงตั้งคณะทำงานรับผิดชอบ สิ่งของเครื่องใช รวมทั้งรีบแจง
เกย่ี วกบั โรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา หนวยงานสาธารณสุขในพื้นที่
ประกอบดว ยครูบคุ ลากรสถานศกึ ษา เพ่ือทำการสอบสวนโรค
นักเรียน ผูปกครอง เจาหนาที่
สาธารณสุข และผเู กย่ี วของ 3. สื่อสารใหมีความรูเกี่ยวกับ
การสังเกต อาการเสี่ยง การมี
5. กำหนดบทบาทหนาที่ โดยมอบ แนวโนม เสี่ยงตอการติดเชื้อ
หมายครู ครอู นามยั หรอื บคุ ลากร โควิด 19 ไดงาย ไดแก เด็กที่มี
สถานศึกษา ทำหนาที่คัดกรอง อาการสมาธิสั้น (เปนโรคที่มี
วัดไขนักเรียน สังเกตสอบถาม อาการแสดงดาน พฤติกรรม :
อาการเสี่ยงและประสานงาน ซนเกินไป ใจลอย รอคอยไมได
เจาหนาที่สาธารณสุขในพื้นที่ รอคอยไดนอย) ทำใหเด็กกลุมนี้
ใหบ รกิ ารในหอ งพยาบาล รวมทง้ั เสี่ยงตอการ สัมผัสกับบุคคลอื่น
การดแู ลทำความสะอาดในบรเิ วณ ลว ง แคะ สมั ผสั ใบหนา จมกู ปาก
สถานศกึ ษาและบรเิ วณจุดเสย่ี ง ตัวเอง รวมทั้งหลงลืมการใส
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั

คมู ือการปฏิบตั สิ ำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 12

มิติ มาตรการควบคุมหลัก มาตรการเสรมิ

5. นโยบาย (ตอ ) 6. สื่อสารทำความเขาใจผูปกครอง
และนกั เรยี น โดยเตรยี มการกอ น
เปดภาคเรียนหรือวันแรกของ
การเปดเรียนเกี่ยวกับแนวทาง
การปองกันโรคโควิด 19 และ
มชี องทางการตดิ ตอสอ่ื สาร

7. สถานศกึ ษามกี ารประเมนิ ตนเอง
เพื่อเตรียมความพรอมกอนเปด
เรียนผานระบบออนไลนของ
กระทรวงศึกษาธิการ / Thai
STOP COVID กรมอนามยั หรอื
ตามแบบประเมินตนเองสำหรับ
สถานศกึ ษาในการเตรยี มความพรอ ม
กอนเปดภาคเรียนเพื่อเฝาระวัง
และปองกันการแพรระบาดของ
โรคโควดิ 19

8. มีมาตรการการจัดการดาน
ความสะอาด รถ รบั - สง นกั เรยี น
และชแ้ี จงผปู ระกอบการ เพอ่ื ปอ งกนั
การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19
โดยถือปฏิบตั อิ ยา งเครง ครัด

9. เสริมสรางวัคซีนชุมชนในสถาน
ศกึ ษา โดยมาตรการ “4 สรา ง 2 ใช”
- สรางสถานศกึ ษาทรี่ สู ึก...
“ปลอดภัย”(safety)
- สรา งสถานศกึ ษาท.่ี ....
“สงบ” (calm)
- สรางสถานศึกษาท่ีมี.....
“ความหวงั ” (Hope)

13 คมู อื การปฏิบัติสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

มิติ มาตรการควบคมุ หลัก มาตรการเสริม

5. นโยบาย (ตอ) - สรา งสถานศกึ ษาท.่ี .... 1. ประสานงานและแสวงหาแหลง ทนุ
“เขาใจ เหน็ ใจและใหโอกาส” และการสนบั สนนุ จากหนว ยงาน
6. การบรหิ าร (De-stigmatization) องคกรหรือภาคเอกชน เชน
การเงิน - ใชศักยภาพสถานศึกษาและ ทองถิ่น บริษัท หางราน NGO
ชุมชน (Efficacy) เชน ระบบ เปนตน เพื่อสนับสนุนกิจกรรม
ดแู ลชว ยเหลอื นกั เรยี น แบง ปน การปองกันการแพรระบาดของ
ทรัพยากรในชุมชน โรคในสถานศึกษา
- ใชสายสัมพันธในสถานศึกษา
(Connectedness) 2. พจิ ารณาสรรหาบคุ ลากรเพม่ิ เตมิ
10. มีการกำกับ ติดตามใหมีการ ในการดูแลนักเรียนและการ
ดำเนินงานตามมาตรการ จดั การสง่ิ แวดลอ มใน สถานศกึ ษา
เพอ่ื ปอ งกนั การแพรร ะบาดของ
โรคโควดิ 19 อยางเครง ครดั
1. พิจารณาการใชงบประมาณของ
สถานศึกษาสำหรับกิจกรรม
การปองกันการระบาดของ
โรคโควิด 19 ตามความจำเปน
และเหมาะสม
2. จัดหาวัสดุอุปกรณปองกัน
โรคโควดิ 19 สำหรบั นกั เรยี นและ
บุคลากรในสถานศึกษา เชน
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
เจลแอลกอฮอล สบู เปนตน

คูมอื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 14

การเตรียมความพรอมกอนเปดภาคเรียน ( Preparing the reopening of schools) หลังจาก
ปด สถานศกึ ษาเนอ่ื งจากสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 เปน สถานการณไ มป กติ ไมเ คยเกดิ ขน้ึ มากอ น
มคี วามไมแ นน อน อาจตอ งปด หรอื เปด ตามสถานการณ สถานศกึ ษาควรมกี ารประเมนิ ความพรอ มของตนเอง
เพอ่ื เตรยี มความพรอมกอนเปด เรยี น ผานระบบออนไลนข องกระทรวงศกึ ษาธิการ และ THAI STOP COVID
กรมอนามัย มีกลไกการตรวจรับรองการประเมินจากหนวยงานหรือผูเกี่ยวของในพื้นที่ เชน คณะกรรมการ
สถานศึกษาหรือหนวยงานสาธารณสุขในระดับพื้นที่ เปนตน แนะนำใหมีการคัดกรองสุขภาพนักเรียนและ
บคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ งกอ นเปด ภาคเรยี น ตามแบบประเมนิ ตนเองของสถานศกึ ษา และแบบประเมนิ ตนเองของ
นักเรียน (ภาคผนวก)

15 คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

แผนผงั กลไกการดำเนนิ งานปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19
ระดับจังหวดั ในสถานศึกษา

แผนผังกลไกการดำเนินงานปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19
ระดับจังหวัด ในสถานศึกษา

คณะกรรมการ สำนกั งาน ผูวาราชการจงั หวัด สพป.
โรคติดตอจังหวัด สาธารณสขุ จังหวัด สพม.
ศกึ ษาธกิ ารจังหวัด
โรงพยาบาลศนู ย
โรงพยาบาลทว่ั ไป พมจ.
อบจ.
ทน. / ทม.

นายอำเภอ

โรงพยาบาลชมุ ชน สำนักงาน คณะกรรมการพัฒนา
สาธารณสขุ อำเภอ คุณภาพชวี ิต
โรงพยาบาลสง เสรมิ
ระดับอำเภอ (พชอ.)
สุขภาพตำบล
อสม. สถานศึกษา

คณะกรรมการ
สถานศึกษาข้นั พนื้ ฐาน

สายบรหิ ารงาน สายบังคบั บญั ชา

พมจ. - สำนักงานพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ยจ งั หวดั อบจ. - องคก ารบริหารสวนจงั หวัด

สพป.- สํานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาปฐมศกึ ษา สพม. -สาํ นกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา

ทน. - เทศบาลนคร ทม. - เทศบาลเมอื ง อสม. - อาสาสมคั รสาธารณสุขประจำหมบู า น

คมู ือการปฏบิ ัติสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 16

บทบาทบคุ ลากรสาธารณสขุ ในการดำเนินงานปองกันการแพรร ะบาด
ของโรคโควิด 19 ในสถานศกึ ษา

สว นกลาง เขต/ศนู ยอ นามยั จังหวดั ระดับพ้ืนท่ี
(อำเภอ/ตำบล)

ประสานความรว มมอื สนับสนุนวิชาการ / ดำเนนิ งานตาม พรบ. / กำหนดบทบาทหนา ท่ี
กำหนดแนวทาง / สื่อสนบั สนุน แนวทาง / มาตรการ ความรับผิดชอบ
มาตรการ วางแผน และ จดั ทำแผนปฏบิ ตั กิ าร การประสานงานกับ
จดั ทำแนวปฏบิ ตั ิ ประสานงานหนว ยงาน เฝา ระวงั ปองกัน สถานศึกษา
ถา ยทอดสกู ารปฏบิ ตั ิ ทีเ่ กย่ี วขอ ง ควบคุมโรค การสนับสนุน
สนบั สนนุ วชิ าการ สนับสนุน สงเสริม ประสาน ช้แี จง ดานวิชาการ ความรู
องคค วามรู ติดตามประเมินผล หนว ยงานทเ่ี กย่ี วขอ ง คำแนะนำ
สนบั สนนุ สอ่ื การเรยี นรู รวบรวมขอมูล การ เพอ่ื เตรยี มความพรอ ม สอ่ื ประชาสมั พนั ธ และ
ดา นสขุ ภาพผาน ดำเนินงาน ดำเนินการ การสาธิต
Online / ทางไกล สนบั สนนุ ดา นวชิ าการ การสนับสนุน และ
กศธ. สอ่ื ประชาสมั พนั ธ จัดเตรยี มอปุ กรณ
ตดิ ตามประเมนิ ผล วสั ดอุ ปุ กรณ ดำเนินการคัดกรอง
วางระบบการคดั กรอง และสง ตอ
และสง ตอ สรปุ ผลการดำเนนิ งาน
ติดตามประเมนิ ผล

17 คูม ือการปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

ขัน้ ตอนการดำเนนิ งานคัดกรองและสง ตอนักเรยี นและบคุ ลากรในสถานศกึ ษา
ในการปองกนั ควบคุมการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

คัดกรองสุขภาพนกั เรียนและบคุ ลากรในสถานศึกษา
กอ นเขาสถานศึกษา

- วดั อณุ หภมู ดิ วยเคร่อื งวัดอุณหภมู ทิ างหนาผาก 1. จัดอุปกรณการคัดกรองสขุ ภาพ
- ใหน ักเรยี นลา งมือดวยสบแู ละน้ำหรือใชเ จลแอลกอฮอล 2. จดั อปุ กรณก ารลา งมอื
- ตรวจการใสห นากากผาหรือหนากากอนามัยทกุ คน 3. แบบบนั ทึกการตรวจคดั กรองสุขภาพ
- กรณบี คุ คลภายนอกกรอกขอ มูลประวัติเสยี่ ง
(นกั เรียนและบคุ ลากรไดร ับการประเมินความเสี่ยง
กอ นเปดภาคเรียนทุกคน)

ไมม ไี ข ( <37.5 c ) มีไข ( >_37.5 c ) กลมุ เสี่ยง
หรือไมมอี าการทางเดินหายใจ หรอื มอี าการทางเดนิ หายใจ

ติดสัญลกั ษณ - แยกนกั เรยี นไวท ห่ี อ งจดั เตรียมไว มีประวตั ิเสย่ี งสงู มีประวัตเิ ส่ียงตำ่
- เขา เรยี นตามปกติ - บนั ทกึ รายชื่อและอาการปว ย - แยกนกั เรยี นไวท ี่หองจดั เตรยี มไว - แยกนักเรียนไวท ี่หอ งจดั เตรียมไว
- ปฏิบัติตามมาตรการการปอ งกนั - ประเมนิ ความเสี่ยง - บนั ทึกรายช่ือและอาการปวย - บันทึกรายชอื่ และอาการปวย
- แจงผปู กครอง - แจงผปู กครองมารบั พาไปพบแพทย - แจง ผูป กครองมารับพาไปพบแพทย
- แจงเจา หนา ทส่ี าธารณสขุ - แจง เจาหนาทีส่ าธารณสขุ
พบประวตั เิ สย่ี ง ประเมินสถานการณก ารสอบสวนโรค ประเมินสถานการณก ารสอบสวนโรค

ไมม ปี ระวตั ิเส่ียง เกบ็ ตวั อยา ง
- ใหพ านักเรียนไปพบแพทย - กักตัวอยูบา น
- ใหห ยุดพกั จนกวาจะหายเปน ปกติ - ตดิ ตามอาการใหค รบ 14 วนั

ผรู ับผดิ ชอบตดิ ตามอาการนักเรียน
และรายงานผลใหผ บู รหิ ารสถานศกึ ษา ผเู ก่ียวของ

คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 18

วิธีการตรวจคัดกรองสขุ ภาพ

การตรวจคัดกรองสุขภาพเบื้องตนชวงสถานการณโรคโควิด 19 ในสถานศึกษา ที่สำคัญ ไดแก
การตรวจวัดอุณหภูมิรางกายหรือวัดไข การซักประวัติการสัมผัสในพื้นที่เสี่ยง การสังเกตอาการเสี่ยงตอ
การตดิ เช้ือ โดยมีวิธีปฏบิ ัติที่สำคญั พอสงั เขป ดังนี้

วิธีการตรวจวัดอณุ หภมู ริ างกายหรือวัดไข

มารจู กั เคร่อื งวัดอณุ หภมู ริ างกาย
คนทว่ั ไปจะมอี ณุ หภมู ริ า งกายอยรู ะหวา ง 36.5 - 37.4 องศาเซลเซยี ส สำหรบั ผทู เ่ี รม่ิ มไี ขห รอื สงสยั วา

ตดิ เชอื้ จะมอี ณุ หภูมทิ ม่ี ากกวา 37.5 องศาเซลเซียส
เครอ่ื งวดั อุณหภมู ริ า งกาย มี 4 แบบ ไดแ ก
1) เครอ่ื งวดั อณุ หภมู แิ บบแทง แกว นยิ มใชว ดั อณุ หภมู ทิ างปากหรอื ทางรกั แรใ นผใู หญห รอื เดก็ โต แตไ มเ หมาะ

สำหรับใชใ นเดก็ เล็ก
ขอดี : อา นคาอณุ หภูมิมคี วามนา เชือ่ ถอื และมคี วามถกู ตอง
ขอ เสีย : ใชเ วลาในการวัดนาน ไมเหมาะสมในการคดั กรองผปู วยจำนวนมาก
2) เครอ่ื งวดั อณุ หภมู ิแบบดจิ ิตอล หนาจอแสดงผลเปน แบบตวั เลข ทำใหงา ยตอ การอานคา เคร่อื งมือชนดิ น้ี
นิยมใชในการวัดอุณหภูมิทางปากหรือทางรักแรในผูใหญหรือเด็กโต รวมถึงใชในการวัดอุณหภูมิทางทวาร
ของเด็กเลก็ ดวย
ขอ ดี : อา นคาอณุ หภมู มิ ีความนา เชอ่ื ถือและมคี วามถกู ตอ ง
ขอเสยี : ใชเ วลาในการวดั นอ ยกวาแบบแทงแกว แตย งั ไมเหมาะในการใชในการคัดกรองคนจำนวนมาก
3) เครือ่ งวดั อณุ หภูมใิ นชองหู ใชวดั อณุ หภูมิความรอ นที่แพรอ อกมาของรา งกายโดยไมส มั ผสั กบั อวยั วะทวี่ ัด
มีหนาจอแสดงผลเปนแบบตัวเลขทำใหงายตอการอานคา บริเวณปลายมีเซ็นเซอรวัดรังสีอินฟราเรดที่
รางกายแพรอ อกมา โดยเครือ่ งมือไดอ อกแบบใหว ัดทีบ่ รเิ วณเยอ่ื แกวหู
ขอดี : อานคา อุณหภมู ไิ ดร วดเร็วเหมาะสมกบั การคัดกรองคนจำนวนมาก
ขอ ควรระวงั : การปนเปอ นและติดเชอื้ จากทางหูกรณไี มเปล่ยี นปลอกหมุ
4) เคร่อื งวดั อณุ หภมู ทิ างหนา ผาก เปน เครื่องท่พี ฒั นามาเพือ่ ลดโอกาส
ในการตดิ เชอื้ ของเครื่องวัดอุณหภมู ิในชองหู แตย งั คงวัดอณุ หภูมิ
ไดอยางรวดเร็ว เพื่อใชในการคัดกรองผูปวยจำนวนมาก
มีหนาจอแสดงผลเปน แบบตัวเลข บริเวณปลายมีเซน็ เซอรวัด
รังสีอินฟราเรดที่ผิวหนัง โดยเครื่องมือไดออกแบบใหวัดที่
บริเวณหนาผาก
ขอ ดี : อานคาอณุ หภมู ไิ ดรวดเรว็ เหมาะสมกบั การคดั กรอง

คนจำนวนมาก

19 คูม ือการปฏิบัติสำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

วธิ ีการวดั อุณหภมู ทิ างหนาผาก

1. ตั้งคา การใชง านเปนแบบวัดอุณหภูมริ า งกาย (Body Temperature)
เคร่อื งวดั อุณหภมู ิทางหนา ผาก มี 2 แบบ คอื
- แบบวดั อณุ หภมู พิ น้ื ผวิ (Surface Temperature) ใชว ดั อณุ หภมู วิ ตั ถทุ ว่ั ไป เชน ขวดนม อาหาร
- แบบวดั อณุ หภมู ริ า งกาย (Body Temperature) ใชว ดั อณุ หภมู ผิ วิ หนงั จะแสดงคา เปน อณุ หภมู ริ า งกาย

2. วดั อณุ หภมู ิ โดยชเ้ี ครอ่ื งวดั อณุ หภมู ไิ ปทบ่ี รเิ วณหนา ผาก ระยะหา งประมาณ 3 เซนตเิ มตร ทง้ั น้ี
ขน้ึ อยกู บั ผลติ ภณั ฑต ามคาแนะนาทก่ี าหนด แลว กดปมุ บนั ทกึ ผลการวดั ขณะทาการวดั ไมค วรสา ยมอื ไปมาบน
ผิวหนังบรเิ วณทีท่ าการวัด และไมค วรมีวตั ถุอืน่ บัง เชน เสน ผม หมวก หนา กาก เหงอ่ื เปนตน

การอานคาผลการอานคาผลการวัด เมื่อมีสัญญาณเสียงหรือสัญลักษณ แสดงวา ทาการวัดเสร็จ
หากอานคาผลไมชัดเจน สามารถวัดซาได คาผลการวัดไมเทากัน ใหใชคาผลมากที่สุด โดยทั่วไปอุณหภูมิ
รางกายปกติอยูในชวงระหวาง 36.1-37.2 องศาเซนเซียส หากตรวจวัดอุณหภูมิรางกาย ตั้งแต 37.5 องศา
เซลเซยี ส ขึน้ ไป ถือวา มไี ข ตอ งไดร บั การตรวจวนิ จิ ฉยั ตอ ไป

ขอควรระวัง

ศึกษาคมู ือการใชงานเครอ่ื งวัดอุณหภูมกิ อนการใชงาน
เครื่องวดั อุณหภูมผิ ิวหนังควรอยใู นสภาวะแวดลอมของพน้ื ท่ีทำการวดั ไมนอยกวา 30 นาที เพอ่ื ใหอุณหภูมิ
ของเครื่องวดั เทา กบั อุณหภูมแิ วดลอม
ไมควรสัมผัสหรือหายใจบนเลนสของหัววัด หากมีสิ่งสกปรกบนเลนสใหใชผานุมแหง หรือ สำลีพันกานไม
ทำความสะอาด ไมค วรเชด็ ดว ยกระดาษทชิ ชู
ผูรับการตรวจวัดวัดควรอยูในบริเวณจุดตรวจวัดอยางนอย 5 นาที กอนการวัด ไมควรออกกำลังกายหรือ
อาบนำ้ กอ นถกู วดั อณุ หภมู เิ ปน เวลาอยา งนอ ย 30 นาที การถอื เครอ่ื งวดั อณุ หภมู หิ นา ผากเปน เวลานานมผี ล
ใหอณุ หภูมิภายในของเครือ่ งวดั สูงขึน้ และจะสง ผลการวัดอณุ หภมู ิรางกายผดิ พลาด
อุณหภูมิรางกายขึ้นอยูกับการเผาผลาญพลังงานของแตละคน เสื้อผาที่สวมใสขณะทำการวัดอุณหภูมิ
แวดลอม กจิ กรรมที่ทำ

ผทู ม่ี ปี ระวตั ไิ ขห รอื วดั อณุ หภมู กิ ายได ตง้ั แต 37.5 องศาเซลเซยี ส ขน้ึ ไป รว มกบั อาการทางเดนิ หายใจ
อยางใดอยางหนง่ึ (มีนำ้ มูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไดกลน่ิ ไมรรู ส) และมปี ระวัตสิ มั ผัสใกลชดิ
กับผูปวยยืนยัน ในชวง 14 วันกอนมีอาการ ถือวา เปนผูสัมผัสความเสี่ยง (กลุมเสี่ยง) ตองรีบแจงเจาหนาที่
สาธารณสุขดำเนนิ การตอไป

คมู ือการปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 20

ขน้ั ตอนการซักประวัตแิ ละสังเกตอาการเส่ยี ง

โดยสอบถามเกย่ี วกบั ประวตั กิ ารสมั ผสั ในพน้ื ทเ่ี สย่ี ง พน้ื ทท่ี ม่ี ผี ปู ว ยตดิ เชอ้ื หรอื พน้ื ทท่ี ม่ี คี นจำนวนมาก และ
สงั เกตอาการเสย่ี งตอ การตดิ เชอ้ื หรอื อาการทางเดนิ หายใจ เชน ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ
ไมไ ดกลิ่น ไมรูรส เปน ตน โดยมีวิธปี ฏบิ ตั ิ ดังนี้
1) จดั ตง้ั จดุ คดั กรองบรเิ วณทางเขา ของสถานศกึ ษา พจิ ารณากำหนดจดุ คดั กรองตามความเหมาะสมกบั จำนวน

นักเรยี น โดยยดึ หลกั Social distancing
2) วัดอณุ หภมู ิตามคำแนะนำของเคร่อื งวดั อุณหภมู ติ ามผลิตภัณฑน ัน้ พรอมอานคา ผลทไ่ี ด

(มากกวา 37.5 องศาเซลเซียล ถือวา มไี ข)
3) ใหผ ูรบั การตรวจคดั กรองลา งมอื ดว ยสบแู ละน้ำ หรอื ใชเจลแอลกอฮอลทำความสะอาดมอื
4) ตรวจสอบการสวมหนา กาก (Check mask) ของบคุ คลทุกคนทเ่ี ขามาในสถานศกึ ษา
5) สอบถามและซักประวัติการเคยไปสัมผัสในพื้นที่เสี่ยง พื้นที่ที่มีผูปวยติดเชื้อ หรือพื้นที่ที่มีคนจำนวนมาก

และสังเกตอาการเสี่ยงตอการติดเชื้อหรืออาการทางเดินหายใจ เชน ไอ มีน้ำมูก เจ็บ คอ หายใจลำบาก
เหนอ่ื ยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรรู ส เปนตน รวมถงึ บันทกึ ผลลงในแบบบันทึกการตรวจคดั กรองสุขภาพสำหรบั
นักเรียน บคุ ลากร หรอื ผมู าติดตอในสถานศกึ ษา (ภาคผนวก)

กรณี วดั อณุ หภมู ิรา งกายได ไมเกิน 37.5 องศาเซลเซียส และไมมีอาการทางเดินหายใจ (ไอ มีนำ้ มูก
เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส) ไมม ปี ระวตั สิ มั ผสั ใกลช ดิ กบั ผปู ว ยยนื ยนั ในชว ง 14 วนั
กอนมีอาการ ถือวา ผานการคัดกรอง จะติดสัญลักษณหรือสติ๊กเกอร ใหเขาเรียนหรือปฏิบัติงานไดตามปกติ

กรณี วัดอณุ หภมู ิรา งกาย ต้ังแต 37.5 องศาเซลเซียส ขน้ึ ไป หรือ มไี ข รว มกบั อาการทางเดนิ หายใจ
อยางใดอยา งหนึง่ (ไอ มีน้ำมกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหน่อื ยหอบ ไมไ ดกลิ่น ไมรูรส) ใหป ฏิบัติ ดงั นี้

แยกนักเรยี นไปไวท่หี อ งแยกซ่งึ จดั เตรียมไว
บันทกึ รายชอ่ื และอาการปว ย
ประเมินความเสี่ยง
แจงผปู กครอง
หากไมมีประวัติเสี่ยง ใหพานักเรียนไปพบแพทย และใหหยุดพักจนกวาจะหายเปนปกติ

21 คูม ือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

หากตรวจพบวา มีประวัติเสี่ยง และ/หรือมีประวัติสัมผัสใกลชิดกับผูปวยยืนยันหรือสงสัย มีประวัติ
เดนิ ทางไปในพน้ื ทเ่ี สย่ี งหรอื พน้ื ทเ่ี กดิ โรค ไปในพน้ื ทท่ี ม่ี คี นแออดั จำนวนมาก ในชว ง 14 วนั กอ นมอี าการ ถอื วา
เปน ผสู มั ผสั ทม่ี คี วามเสย่ี ง (กลมุ เสย่ี ง) โดยจำแนกเปน กลมุ เสย่ี งมปี ระวตั เิ สย่ี งสงู และกลมุ เสย่ี งมปี ระวตั เิ สย่ี งตำ่
ใหปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี

กลมุ เส่ียงมีประวัตเิ ส่ียงสงู

แยกนกั เรียนไปไวท ่ีหอ งแยกซ่ึงจดั เตรยี มไว
บันทกึ รายช่อื และอาการปว ย
แจงผปู กครอง ใหมารบั นักเรยี น แลว พาไปพบแพทย
แจงเจา หนา ท่ีสาธารณสขุ ประเมินสถานการณก ารสอบสวนโรค
ทำความสะอาดจดุ เสยี่ งและบรเิ วณโดยรอบ
เกบ็ ตัวอยา ง
กักตวั อยบู าน
ตดิ ตามอาการใหค รบ 14 วัน
ครูรวบรวมขอมูลและรายงานผลใหผ บู รหิ ารสถานศกึ ษา ผูเก่ยี วของ

กลมุ เสี่ยงมีประวัติเส่ียงต่ำ

แยกนักเรยี นไปไวที่หองแยกซง่ึ จัดเตรยี มไว
บนั ทกึ รายชื่อและอาการปวย
แจง ผูป กครอง ใหม ารับนกั เรยี น แลวพาไปพบแพทย
แจงองคกรปกครองสวนทองถิน่
แจง ทอ งถิน่ ทำความสะอาด จุดเส่ยี ง และบรเิ วณโดยรอบ
ตดิ ตามอาการใหครบ 14 วนั
ครรู วบรวมขอ มูลและรายงานผลใหผ ูบรหิ ารสถานศกึ ษา ผูเกีย่ วขอ ง

คูม อื การปฏิบตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 22

แนวปฎบิ ตั สิ ำหรับสถานศกึ ษาระหวางเปด ภาคเรียน

ผทู ม่ี ปี ระวตั ไิ ขห รอื วดั อณุ หภมู กิ ายได ตง้ั แต 37.5 องศาเซลเซยี ส ขน้ึ ไป รว มกบั อาการทางเดนิ หายใจ
อยา งใดอยา งหน่งึ (มีนำ้ มูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนอื่ ยหอบ ไมไดก ล่ิน ไมร ูรส) และมปี ระวตั สิ ัมผัสใกลช ดิ
กับผูปวยยืนยัน ในชวง 14 วันกอนมีอาการ ถือวา เปนผูสัมผัสความเสี่ยง (กลุมเสี่ยง) ตองรีบแจงเจาหนาที่
สาธารณสขุ ดำเนนิ การตอ ไป

หลักปฏบิ ัตใิ นการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 ในสถานศึกษา

1) คัดกรอง (Screening) : ผทู ่ีเขา มาในสถานศกึ ษาทกุ คน ตองไดร บั การคดั กรองวัดอุณหภมู ิรางกาย
2) สวมหนา กาก (Mask) : ทุกคนตองสวมหนา กากผา หรือหนา กากอนามยั ตลอดเวลาท่อี ยใู นสถานศึกษา

3) ลางมือ : ลา งมอื บอ ย ๆ ดว ยสบแู ละนำ้ นานอยา งนอ ย 20 วนิ าที หรอื ใชเ จลแอลกอฮอล
(Hand Washing) หลกี เลย่ี งการสมั ผสั บรเิ วณจดุ เสย่ี ง เชน ราวบนั ได ลกู บดิ ประตู เปน ตน รวมทง้ั
ไมใชมอื สมั ผัส ใบหนา ตา ปาก จมกู โดยไมจ ำเปน
4) เวนระยะหา ง : เวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร รวมถงึ การจดั เวน ระยะหา ง
(Social Distancing) ของสถานท่ี
5) ทำความสะอาด : เปด ประตู หนา ตา ง ใหอ ากาศถา ยเท ทำความสะอาดหอ งเรยี น และบรเิ วณตา ง ๆ
(Cleaning) โดยเชด็ ทำความสะอาดพน้ื ผวิ สมั ผสั ของโตะ เกา อ้ี และวสั ดอุ ปุ กรณ กอ นเขา เรยี น
ชว งพกั เทย่ี ง และหลงั เลกิ เรยี นทกุ วนั รวมถงึ จดั ใหม ถี งั ขยะมลู ฝอยแบบมฝี าปด
และรวบรวมขยะออกจากหองเรยี น เพอื่ นำไปกำจดั ทกุ วัน
6) ลดแออัด (Reducing) : ลดระยะเวลาการทำกิจกรรมใหสั้นลงเทาที่จำเปนหรือเหลื่อมเวลาทำกิจกรรม
และหลีกเล่ยี งการทำกจิ กรรมรวมตวั กนั เปน กลุมลดแออดั

23 คมู ือการปฏิบัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

เพอ่ื ใหแ นวปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 เกดิ ประโยชนแ ละ
มผี ลกระทบในทางทด่ี ตี อ บคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ ง ไดแ ก ผบู รหิ าร เจา ของสถานศกึ ษา ครู ผดู แู ลนกั เรยี น ผปู กครอง
นักเรยี น และแมครวั ผจู ำหนายอาหาร ผปู ฏบิ ัตงิ านทำความสะอาด ดังน้ัน จงึ กำหนดใหม ีแนวปฏบิ ตั ิสำหรบั
บุคลากรของสถานศกึ ษาสำหรบั ใชเ ปน แนวทางการปฏบิ ตั ติ นอยางเครงครดั มดี งั นี้

แนวปฎบิ ตั ิสำหรับผบู ริหาร เจา ของสถานศกึ ษา

1. ประกาศนโยบายและแนวปฏิบัติการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 ในสถานศึกษา
2. จัดตั้งคณะทำงานดำเนินการควบคุมดูแลและปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 ประกอบดวย ครู

นกั เรียน ผูปกครอง เจา หนา ทสี่ าธารณสุข ทองถนิ่ ชุมชน และผเู กย่ี วขอ ง พรอ มบทบาทหนา ท่ี
3. ทบทวน ปรับปรุง ซอมปฏิบัติตามแผนฉุกเฉินของสถานศึกษาในภาวะที่มีการระบาดของโรคติดเชื้อ

(Emergency operation for infectious disease outbreaks)
4. สอ่ื สารประชาสมั พนั ธก ารปอ งกนั โรคโควดิ 19 เกย่ี วกบั นโยบาย มาตรการ แนวปฏบิ ตั ิ และการจดั การเรยี น

การสอนใหแกครู นักเรียน ผูปกครอง และคณะกรรมการสถานศึกษา ผานชองทางสื่อที่เหมาะสม และ
ติดตามขอ มูลขา วสารทเี่ ก่ยี วขอ งกับโรคโควดิ 19 จากแหลงขอมลู ทีเ่ ช่ือถอื ได
5. สอ่ื สารทำความเขา ใจเพอ่ื ลดการรงั เกยี จและลดการตตี ราทางสงั คม (Social stigma) กรณอี าจพบบคุ ลากร
ในสถานศึกษา นักเรียน หรือผูปกครองตดิ เชือ้ โรคโควดิ 19
6. มีมาตรการคัดกรองสุขภาพทุกคน บริเวณจุดแรกเขาไปในสถานศึกษา (Point of entry) ใหแก นักเรียน
ครู บคุ ลากร และผมู าตดิ ตอ และจดั ใหม พี น้ื ทแ่ี ยกโรค อปุ กรณป อ งกนั เชน หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
เจลแอลกอฮอล อยา งเพยี งพอ รวมถงึ เพม่ิ ชอ งทางการสอ่ื สารระหวา งครู นกั เรยี น ผปู กครอง และเจา หนา ท่ี
สาธารณสขุ ในกรณีท่พี บนักเรียนกลุมเสี่ยงหรือสงสัย
7. ควรพิจารณาการจัดใหนักเรียนสามารถเขาถึงการเรียนการสอนที่มีคุณภาพเหมาะสมตามบริบท
ไดอยางตอเนื่อง ตรวจสอบติดตาม กรณีนักเรียนขาดเรียน ลาปวย การปดสถานศึกษา การจัดให
มกี ารเรยี นทางไกล สอ่ื ออนไลน การตดิ ตอ ทางโทรศพั ท Social media โดยตดิ ตามเปน รายวนั หรอื สปั ดาห
8. กรณีพบนักเรียน ครู บุคลากร หรือผูปกครองอยูในกลุมเสี่ยงหรือผูปวยยืนยันเขามาในสถานศึกษา
ใหร บี แจง เจา หนา ทส่ี าธารณสขุ ในพน้ื ท่ี เพอ่ื ดำเนนิ การสอบสวนโรคและพจิ ารณาปด สถานศกึ ษา ตามแนวทาง
ของกระทรวงสาธารณสุข
9. มมี าตรการใหน กั เรยี นไดร บั อาหารกลางวนั และอาหารเสรมิ นมตามสทิ ธทิ ค่ี วรไดร บั กรณพี บอยใู นกลมุ เสย่ี ง
หรอื กักตวั
10. ควบคมุ กำกบั ตดิ ตาม และตรวจสอบการดำเนนิ งานตามมาตรการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19
ในสถานศกึ ษาอยา งเครง ครัดและตอเน่ือง

คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 24

แนวปฏบิ ัติสำหรับครู ผูด แู ลนกั เรียน

1. ติดตามขอมูลขาวสารสถานการณการแพรระบาดของโรค พื้นที่เสี่ยง คำแนะนำการปองกันตนเอง
และลดความเสยี่ งจากการแพรก ระจายของเชอ้ื โรคโควิด 19 จากแหลง ขอมูลท่ีเชือ่ ถือได

2. สังเกตอาการปวยของตนเอง หากมีอาการไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น
ไมรูรส ใหหยุดปฏิบัติงาน และรีบไปพบแพทยทันที กรณีมีคนในครอบครัวปวยดวยโรคโควิด 19 หรือ
กลับจากพื้นที่เสี่ยงและอยูในชวงกักตัว ใหปฏิบัติตามคำแนะนำของเจาหนาที่สาธารณสุขอยางเครงครัด

3. แจงผูปกครองและนักเรียน ใหนำของใชสวนตัวและอุปกรณปองกันมาใชเปนของตนเอง พรอมใช
เชน ชอน สอม แกวนำ้ แปรงสฟี น ยาสีฟน ผา เช็ดหนา หนา กากผาหรือหนากากอนามยั เปน ตน

4. สอ่ื สารความรคู ำแนะนำหรอื จดั หาสอ่ื ประชาสมั พนั ธใ นการปอ งกนั และลดความเสย่ี งจากการแพรก ระจาย
โรคโควิด 19 ใหแกนักเรียน เชน สอนวิธีการลางมือที่ถูกตอง การสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัย
คำแนะนำการปฏบิ ตั ติ วั การเวน ระยะหา งทางสงั คม การทำความสะอาด หลกี เลย่ี งการทำกจิ กรรมรว มกนั
จำนวนมากเพ่อื ลดความแออัด

5. ทำความสะอาดสอ่ื การเรยี นการสอนหรอื อปุ กรณข องใชรวมทเ่ี ปนจดุ สมั ผสั เสย่ี ง ทกุ ครั้งหลงั ใชงาน
6. ควบคมุ ดแู ลการจดั ทน่ี ง่ั ในหอ งเรยี น ระหวา งโตะ เรยี น ทน่ี ง่ั ในโรงอาหาร การจดั เวน ระยะหา ง ระหวา งบคุ คล

อยางนอย 1 - 2 เมตร หรือเหลื่อมเวลาพักกินอาหารกลางวัน และกำกับใหนักเรียน สวมหนากากผาหรือ
หนา กากอนามัยตลอดเวลา และลา งมอื บอย ๆ
7. ตรวจสอบ กำกับ ติดตามการมาเรียนของนักเรียนขาดเรียน ถูกกักตัว หรืออยูในกลุมเสี่ยงตอการติดโรค
โควดิ 19 และรายงานตอผบู รหิ าร
8. ทำการตรวจคดั กรองสขุ ภาพทกุ คนทเ่ี ขา มาในสถานศกึ ษาในตอนเชา ทง้ั นกั เรยี น ครู บคุ ลากร และผมู าตดิ ตอ
โดยใชเครื่องวัดอุณหภูมิรางกาย พรอมสังเกตอาการและสอบถามอาการของ ระบบทางเดินหายใจ เชน
ไข ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส โดยตดิ สญั ลกั ษณ สตก๊ิ เกอรห รอื ตราปม
แสดงใหเ ห็นชดั เจนวา ผา นการคดั กรองแลว

กรณีพบนักเรียนหรือผูมีอาการมีไข อุณหภูมิรางกายตั้งแต 37.5 องศาเซลเซียสขึ้นไป รวมกับ
อาการระบบทางเดินหายใจอยางใดอยางหนึ่ง จัดใหอยูในพื้นที่แยกสวน ใหรีบแจงผูปกครองมารับและ
พาไปพบแพทย ใหหยุดพักที่บานจนกวาจะหายเปนปกติ พรอมแจงเจาหนาที่สาธารณสุขเพื่อประเมิน
สถานการณและดำเนินการสอบสวนโรค และแจงผูบริหารเพื่อพิจารณาการปดสถานศึกษาตามมาตรการ
แนวทางของกระทรวงสาธารณสุข

บนั ทกึ ผลการคัดกรองและสง ตอ ประวตั กิ ารปว ย ตามแบบบนั ทึกการตรวจสขุ ภาพ
จัดอุปกรณการลางมือ พรอมใชงานอยางเพียงพอ เชน เจลแอลกอฮอลวางไวบริเวณทางเขา
สบูล า งมอื บรเิ วณอางลา งมอื

25 คมู ือการปฏิบตั สิ ำหรับสถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

9. กรณคี รสู งั เกตพบนกั เรยี นทม่ี ปี ญ หาพฤตกิ รรม เชน เดก็ สมาธสิ น้ั เดก็ ทม่ี คี วามวติ กกงั วลสงู อาจมพี ฤตกิ รรม
ดดู นว้ิ หรอื กดั เลบ็ ครสู ามารถตดิ ตามอาการและนำเขา ขอ มลู ทส่ี งั เกตพบในฐานขอ มลู ดา นพฤตกิ รรมอารมณ
สงั คมของนกั เรยี น (หรอื ฐานขอ มลู HERO) เพอ่ื ใหเ กดิ การดแู ลชว ยเหลอื รว มกบั ผเู ชย่ี วชาญดา นสขุ ภาพจติ ตอ ไป

10. วิธีการปรับพฤติกรรมสำหรับนักเรียนที่ไมรวมมือปฏิบัติตามมาตรการที่ครูกำหนด ดวยการแกปญหา
การเรียนรูใหมใหถูกตอง นั่นคือ “สรางพฤติกรรมที่พึงประสงค” หรือ “ลดพฤติกรรมที่ไมพึงประสงค”

11. ครูสื่อสารความรูเกี่ยวกับความเครียด วาเปนปฏิกิริยาปกติที่เกิดขึ้นไดในภาวะวิกฤติที่มีการแพรระบาด
ของโรคโควิด 19 และนำกระบวนการการจัดการความเครียด การฝกสติใหกลมกลืนและเหมาะสมกับ
นกั เรยี นแตล ะวยั รว มกบั การฝก ทกั ษะชวี ติ ทเ่ี สรมิ สรา งความเขม แขง็ ทางใจ (Resilience) ใหก บั นกั เรยี น
ไดแก ทักษะชวี ติ ดา นอารมณ สังคม และความคดิ เปน ตน

12. ครูสังเกตอารมณความเครียดของตัวทานเอง เนื่องจากภาระหนาที่การดูแลนักเรียนจำนวนมาก และ
กำกับใหปฏิบัติตามมาตรการปองกันการติดโรคโควิด 19 เปนบทบาทสำคัญ อาจจะสรางความเครียด
วิตกกังวล ทั้งจากการเฝาระวังนักเรียน และการปองกันตัวทานเองจากการสัมผัสกับเชื้อโรค ดังนั้น
เมื่อครมู คี วามเครียด จากสาเหตตุ าง ๆ มขี อ เสนอแนะ ดงั นี้
1) ความสบั สนมาตรการของสถานศึกษาท่ีไมกระจา งชดั เจน แนะนำใหสอบทานกบั ผูบริหาร หรอื เพ่ือน
รวมงาน เพือ่ ใหเขา ใจบทบาทหนาทีแ่ ละขอ ปฏิบัติทต่ี รงกนั
2) ความวิตกกังวล กลัวการติดเชื้อในสถานศึกษา พูดคุยสื่อสารถึงความไมสบายใจ รองขอสิ่งจำเปน
สำหรับการเรียนการสอนที่เพียงพอตอการปองกันการติดโรคโควิด 19 เชน สถานที่สื่อการสอน
กระบวนการเรียนรู การสงงานหรือตรวจการบาน เปนตน หากทานเปนกลุมเสี่ยง มีโรคประจำตัว
สามารถเขา สูแนวทางดแู ลบุคลากรของสถานศกึ ษา
3) จดั ใหม กี ารจดั การความเครยี ด การฝก สติ เปน กจิ วตั รกอ นเรม่ิ การเรยี นการสอนเพอ่ื ลดความวติ กกงั วล
ตอ สถานการณท่ตี งึ เครยี ดนี้

คูมอื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 26

แนวปฏิบัตสิ ำหรับนักเรียน

27 คูมือการปฏิบตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 28

แนวปฏิบตั สิ ำหรับผูป กครอง

แนวปฏิบัติสาํ หรับแมครวั ผจู ําหนา ยอาหาร และผปู ฏบิ ัติงานทาํ ความสะอาด

29 คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 30

31 คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 32

แนวปฏบิ ัติดานอนามยั สิง่ แวดลอ ม
สถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ม่ี คี นอยรู วมกนั จานวนมาก ทง้ั นกั เรยี น ครู ผปู กครอง บคุ ลากร ผมู าตดิ ตอ และผปู ระกอบการ

รา นคา กรณที น่ี กั เรยี นตอ งทากจิ กรรมรว มกบั เพอ่ื น ทาใหม โี อกาสใกลช ดิ กนั มาก ทาใหเ กดิ ความเสย่ี งตอ การแพรก ระจายของ
เชือ้ โรคไดงา ย จึงควรมีแนวปฏิบัติการจดั อาคารสถานท่ี ดังน้ี
1. หอ งเรียน หองเรียนรวม เชน หอ งคอมพวิ เตอร หองดนตรี

1) จดั โตะ เกา อ้ี หรอื ทน่ี ง่ั ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร ควรคาํ นงึ ถงึ สภาพบรบิ ทและ
ขนาดพื้นที่ และจัดทําสัญลักษณแสดงจุดตําแหนงชัดเจน กรณีหองเรียนไมเพียงพอในการจัด เวนระยะหางระหวางบุคคล
ควรจดั ใหม กี ารสลบั วนั เรยี นแตล ะชน้ั เรยี น การแบง จาํ นวนนกั เรยี น หรอื การใช พน้ื ทใ่ี ชส อยบรเิ วณสถานศกึ ษา ตามความเหมาะสม
ทงั้ นีอ้ าจพจิ ารณาวธิ ปี ฏบิ ัติอ่ืนตามบรบิ ทความเหมาะสม โดยยึดหลกั Social distancing

2) จดั ใหม กี ารเหลอ่ื มเวลาเรยี น การเรยี นกลมุ ยอ ย หรอื วธิ ปี ฏบิ ตั ทิ เ่ี หมาะสมตามบรบิ ทสถานการณ และเนน ใหน กั เรยี น
สวมหนากากผา หรือหนา กากอนามัยขณะเรยี นตลอดเวลา

3) จัดใหมีการระบายอากาศที่ดี ใหอากาศถายเท เชน เปดประตู หนาตาง หลีกเลี่ยงการใช เครื่องปรับอากาศ
หากจาํ เปน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ กาํ หนดเวลาเปด – ปด เครอ่ื งปรบั อากาศ เปด ประต หนา ตา ง ระบายอากาศ ทกุ 1 ชว่ั โมง
และทาํ ความสะอาดอยา งสมํา เสมอ

4) จัดใหม เี จลแอลกอฮอลใชท ําความสะอาดมอื สาํ หรับนักเรียนและครู ใชป ระจาํ ทกุ หองเรยี นอยางเพียงพอ
5) ใหมีการทําความสะอาดโตะ เกาอี้ อุปกรณ และจุดสัมผัสเสี่ยง เชน ลูกบิดประตู เครื่องเลนของใชรวมทุกวัน
อยา งนอ ยวนั ละ 2 ครง้ั เชา กอ นเรยี นและพกั เทย่ี ง หรอื กรณมี กี ารยา ยหอ งเรยี น ตอ งทาํ ความสะอาดโตะ เกา อ้ี กอ นและหลงั
ใชง านทกุ ครัง้
2. หอ งสมุด
1) จัดโตะ เกาอี้ หรือที่นั่ง ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร และจัดทําสัญลักษณ
แสดงจดุ ตําแหนงชัดเจน
2) จัดใหมีการระบายอากาศที่ดี ใหอากาศถายเท เชน เปดประตู หนาตาง หากจําเปนตองใช เครื่องปรับอากาศ
กาํ หนดเวลาเปด - ปด เครอ่ื งปรบั อากาศ เปด ประตู หนา ตา ง ระบายอากาศ ทกุ 1 ชว่ั โมง และทาํ ความสะอาดอยา งสมำ่ เสมอ
3) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั ครู บรรณารกั ษ นกั เรยี น และผใู ชบ รกิ าร บรเิ วณทางเขา ดา นหนา
และภายในหอ งสมดุ อยา งเพียงพอ
4) ใหม กี ารทาํ ความสะอาดโตะ เกา อ้ี อปุ กรณ และจดุ สมั ผสั เสย่ี ง เชน ลกู บดิ ประตู ชน้ั วางหนงั สอื ทกุ วนั ๆ ละ 2 ครง้ั
(เชากอนใหบริการ พักเที่ยง)
5) การจาํ กดั จาํ นวนคนจาํ กดั เวลาในการเขา ใชบ รกิ ารหอ งสมดุ และใหน กั เรยี นและผใู ชบ รกิ ารทกุ คน สวมหนา กากผา
หรือหนา กากอนามยั ขณะใชบริการหอ งสมดุ ตลอดเวลา

33 คูมอื การปฏบิ ัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

3. หอ งประชุม หอประชมุ
1) จดั ใหม กี ารคดั กรองตรวจวดั อณุ หภมู ริ า งกายกอ นเขา หอ งประชมุ หอประชมุ หากพบผมู อี าการไข ไอ มนี ำ้ เจบ็ คอ

หายใจลาํ บาก เหน่ือยหอบ ไมไดก ลิ่น ไมร ูรส แจง งดรว มประชุมและแนะนําใหไปพบแพทยทันที
2) จดั โตะ เกา อ้ี หรอื ทน่ี ง่ั ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล 1 - 2 เมตร และจดั ทาํ สญั ลกั ษณแ สดง จดุ ตาํ แหนง ชดั เจน
3) ผูเขา ประชมุ ทกุ คนสวมหนา กากผา หรือหนา กากอนามยั ขณะประชุมตลอดเวลา
4) จัดใหมีเจลแอลกอฮอลใชทําความสะอาดมือสําหรับผูเขาประชุม บริเวณทางเขาภายในอาคาร หอประชุม

บรเิ วณทางเขาดา นหนาและดา นในของหอ งประชมุ อยางเพยี งพอและทั่วถึง
5) งดหรอื หลกี เล่ียงการใหบริการอาหารและเคร่ืองดม่ื ภายในหองประชุม
6) ใหม กี ารทาํ ความสะอาดโตะ เกา อ้ี อปุ กรณ และจดุ สมั ผสั เสย่ี งรว ม เชน ลกู บดิ ประตู รโี มท อปุ กรณส อ่ื กอ นและ

หลังใชห องประชมุ ทุกครงั้
7) จัดใหมีการระบายอากาศที่ดี ใหอากาศถายเท เชน เปดประตู หนาตาง กอนและหลังใชหองประชุม ทุกครั้ง

หากจาํ เปน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ กาํ หนดเวลาเปด - ปด เครอ่ื งปรบั อากาศ เปด ประตู หนา ตา ง ระบายอากาศ ทกุ 1 ชว่ั โมง
และทาํ ความสะอาดอยา งสมาํ เสมอ
4. โรงยมิ สนามกีฬา

1) จดั พน้ื ทท่ี าํ กจิ กรรมและเลน กฬี า ลดความแออดั อาจจดั ใหเ ลน กฬี าเปน รอบ หรอื ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล
อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร

2) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั นกั กฬี าและผมู าใชบ รกิ าร บรเิ วณทางเขา และ บรเิ วณดา นใน
อาคารอยา งเพยี งพอและท่ัวถึง

3) ทําความสะอาดอุปกรณและเคร่อื งเลนแตล ะชนดิ กอนหรือหลังเลน ทกุ วนั อยางนอยวันละ 1 คร้งั
4) จัดใหม ีการระบายอากาศ ใหอ ากาศถายเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง เปดพดั ลม
5) จาํ กดั จาํ นวนคนจาํ นวนเวลาในการเลน กฬี าหรอื กจิ กรรมภายในอาคารโรงยมิ หรอื สนามกีฬา
6) หลกี เลย่ี งการจดั กจิ กรรมหรอื เลน กฬี าประเภทแขง ขนั เปน ทมี หรอื มกี ารปะทะกนั อยา งรนุ แรง เชน วอลเลยบ อล
ฟุตบอล ฟตุ ซอล บาสเกตบอล เปนตน
5. สถานท่แี ปรงฟน
สถานศกึ ษาสง เสรมิ ใหม กี จิ กรรมแปรงฟน หลงั อาหารกลางวนั อยา งถกู ตอ งเหมาะสมตามสถานการณ แลบรบิ ทพน้ื ท่ี
หลกี เลี่ยงการรวมกลมุ ควรจดั เวน ระยะหางระหวา งบคุ คลในการแปรงฟน และใหมอี ุปกรณการ แปรงฟนสวนบคุ คล ดังนี้
5.1 การจัดเตรยี มวัสดุอุปกรณก ารแปรงฟน แปรงสีฟน

1) นกั เรียนทกุ คนมีแปรงสฟี นเปนของตนเอง หามใชแปรงสฟี น และยาสีฟน รวมกนั
2) ทําสัญลักษณหรือเขียนชื่อบนแปรงสีฟนของแตละคน เพื่อใหรูวาเปนแปรงสีฟนของใครปองกันการ

หยิบของผูอ ืน่ ไปใช
3) ควรเปลย่ี นแปรงสฟี น ใหนักเรยี น ทกุ 3 เดือน เม่ือแปรงสีฟน เสือ่ มคณุ ภาพ โดยสังเกต ดังน้ี

- บริเวณหัวแปรงสีฟนมคี ราบสกปรกติดคาง ลา งไดย าก
- ขนแปรงสีฟนบานแสดงวาขนแปรงเสื่อมคุณภาพใชแปรงฟนไดไมสะอาดและอาจกระแทกเหงือก

ใหเปนแผลได
ยาสฟี น ใหน กั เรยี นทกุ คนมยี าสฟี น เปน ของตนเอง และเลอื กใชย าสฟี น ผสมฟลอู อไรดซ ง่ึ มี ปรมิ าณฟลอู อไรด
1,000-1,500 ppm. (มลิ ลกิ รมั /ลติ ร) เพื่อปอู งกันฟน ผุ
แกว นำ้ จดั ใหนกั เรยี นทุกคนมแี กวนาํ สวนตวั เปนของตนเอง จาํ นวน 2 ใบ
ผาเชด็ หนาสวนตัว สาํ หรบั ใชเชด็ ทําความสะอาดบริเวณใบหนา ควรซักและเปลย่ี นใหมท กุ วัน

คูมอื การปฏบิ ตั สิ ำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 34

5.2 การเกบ็ อุปกรณแ ปรงสีฟน
1) เก็บแปรงสฟี น ในบรเิ วณทม่ี อี ากาศถายเทไดส ะดวก ไมอบั ชืน้ และปลอดจากแมลง
2) จดั ทาํ ทเ่ี กบ็ แปรงสฟี น แกว นาํ โดยเกบ็ ของนกั เรยี นแตล ะคนแยกจากกนั ไมป ะปนกนั เวน ทใ่ี หม รี ะยะหา งเพยี งพอ

ทจ่ี ะไมใ หแ ปรงสฟี น สมั ผสั กนั เพอ่ื ปอู งกนั การแพรร ะบาดของโรค โควดิ 19 และควรวางหวั ของแปรงสฟี น ตง้ั ขน้ึ เพอ่ื ปอ งกนั
ไมใ หนาํ ที่คา งตามดามแปรงสฟี น หยดลงใสหวั แปรงสฟี น
5.3 การจัดกจิ กรรมแปรงฟนหลังอาหารกลางวัน

ครปู ระจาํ ชน้ั ดแู ลและจดั ใหม กี จิ กรรมการแปรงฟน ในหอ งเรยี น ใหน กั เรยี นทกุ คนแปรงฟน หลงั อาหารกลางวนั ทกุ วนั
อยางสมาํ เสมอ โดยหลกี เล่ยี งการรวมกลมุ และเวนระยะหางในการแปรงฟน โดย

1) ใหนักเรียนแปรงฟนในหองเรียน โดยนั่งที่โตะเรียน เพื่อปูองกันการแพรกระจาย ของน้ำลายละอองน้ำ หรือ
เช้อื โรคสูผูอื่น กรณีหองเรยี นแออัด ใหเ หลือ่ มเวลาในการแปรงฟน

2) กอ นการแปรงฟน ทกุ ครง้ั ใหล า งมอื ดว ยสบแู ละนาํ เสมอ เปน เวลาอยา งนอ ย 20 วนิ าที หรอื เจลแอลกอฮอลท ม่ี ี
ความเขมขน 70-74 % หลกี เลยี่ งการรวมกลุม และเวนระยะหา งระหวาง บุคคล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร

3) ครูประจาํ ชั้นเทนําใหน กั เรยี นใสแ กว นําใบที่ 1 ประมาณ 1/3 แกว (ประมาณ 15 ml.)
4) นักเรยี นนั่งที่โตะเรยี น แปรงฟนดว ยยาสฟี นผสมฟลอู อไรดค รอบคลุมทุกซีท่ กุ ดา น นานอยา งนอ ย 2 นาที
เม่ือแปรงฟนเสรจ็ แลว ใหบ วนยาสฟี น และนาํ สะอาดลงในแกวนํา ใบที่ 2 เชด็ ปากใหเ รียบรอย
5) นกั เรียนทกุ คนนํานาํ ทีใ่ ชแลว จากแกว ใบที่ 2 เทรวมใสภาชนะที่เตรยี มไว และใหครูประจาํ ชน้ั นาํ ไปเททงิ้
ในที่ระบายน้ำของสถานศกึ ษา หา มเทลงพื้นดิน
6) นกั เรียนนําแปรงสีฟนและแกว นาํ ไปลางทาํ ความสะอาด และนํากลับมาเก็บใหเ รยี บรอย หลกี เล่ียงการรวมกลุม
และเวนระยะหา งระหวางบคุ คล อยา งนอย 1-2 เมตร
7) มกี ารตรวจความสะอาดฟน หลงั การแปรงฟน ดว ยตนเองทกุ วนั โดยอาจมกี ระจกของตวั เอง ในการตรวจดคู วามสะอาด
เสริมดว ยกิจกรรมการยอ มสีฟนอยางนอ ยภาคเรียนละ 2 ครง้ั
6. สระวานำ้
หลกี เลย่ี งหรอื งดการจดั การเรยี นการสอนในสระวา ยนำ้ กรณรี ฐั บาลมกี ารผอ นปรนมาตรการควบคมุ โรค ใหส ามารถ
ใชสระวายน้ำได ควรปฏิบัติ ดงั น้ี
1) ใหม กี ารคดั กรองเบอ้ื งตน หรอื เฝาู ระวงั มใิ หผ มู อี าการเจบ็ ปวุ ย เชน ไข ไอ มนี าํ มกู เจบ็ คอ หายใจลาํ บาก เหนอ่ื ยหอบ
ไมไดก ล่ิน ไมร รู ส กอนลงสระวายนำ้ ทกุ คร้งั เพ่ือปอู งกนั การแพรเ ช้อื โรค
2) กาํ กบั ดแู ลและปฏบิ ตั ติ ามคาํ แนะนาํ ของระบบฆา เชอ้ื อยา งเครง ครดั เพอ่ื ใหร ะบบมี ประสทิ ธภิ าพในการฆา เชอ้ื ตลอดเวลา
การใหบ รกิ าร (คลอรนี อิสระคงเหลือ (Free Residual Chlorine) ใน ระดับ 1 - 3 สว น ในลานสวน (ppm))
3) ตรวจสอบคณุ ภาพนำ้ ในสระทุกวัน และดแู ลความสะอาดของสระน้ำไมใ หมขี ยะมลู ฝอย
4) กําหนดมาตรการกอนลงสระวายน้ำ เชน นักเรียนตองชําระรางกายกอนลงสระ ตองสวมหนากากผาหรือ
หนา กากอนามยั กอ นลงและขน้ึ จากสระวา ยนาํ สวมแวน ตา - หมวกวา ยนาํ ระหวา งการวา ยนำ้ หา มบว นนาํ ลาย หา มปส สาวะ
หามสั่งนํามูกลงในน้ำ หามพูดคุยกับเพื่อน ผูสอนวายนํา (โคัช) หรือผูดูแลสระน้ำ ตองสวมหนากากผา หรือหนากากอนามัย
ตลอดเวลาทีอ่ ยูบริเวณสระวายนน้ำ
5) ทาํ ความสะอาดอปุ กรณท ใ่ี ชใ นการสอน แบง รอบการสอน จาํ กดั จาํ นวนคน และใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล
อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
6) ควรเตรียมอปุ กรณข องใชส วนตัวสาํ หรบั การวายนาํ เชน แวน ตา - หมวกวา ยนำ้ ชุดวา ยน้ำ ผา เช็ดตวั เปนตน

35 คูมือการปฏิบัติสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

7. สนามเด็กเลน
1) ใหมีการทําความสะอาดเครื่องเลนและอุปกรณการเลนทุกวัน อยางนอยวันละ 2 ครั้ง ทําความสะอาดดวย

น้ำยาทาํ ความสะอาดตามคาํ แนะนาํ ของผลติ ภณั ฑ
2) จัดเครื่องเลน อุปกรณการเลน และนักเรียน ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร และ

กํากับดแู ลใหเด็กสวมหนา กากผาหรือหนากากอนามัยตลอดเวลาการเลน
3) จาํ กดั จาํ นวนคนจาํ กดั เวลาการเลน ในสนามเดก็ เลน โดยอยใู นความควบคมุ ดแู ลของครใู นชว งเวลา พกั เทย่ี งและ

หลังเลิกเรียน
4) ใหล า งมือดวยสบูและนํา หรอื เจลแอลกอฮอลใชท ําความสะอาดมือกอ นและหลังการเลนทกุ ครั้ง

8. หอ งสว ม
1) จดั เตรยี มอปุ กรณท า ความสะอาดอยา งเพยี งพอ ไดแ ก นำ้ ยาทา ความสะอาดหรอื นา ยาฟอกขาว อปุ กรณก ารตวง

ถงุ ขยะ ถงั นา ไมถ พู น้ื คบี ดา มยาวสา หรบั เกบ็ ขยะ ผา เชด็ ทา ความสะอาด และอปุ กรณป อ งกนั อนั ตรายสว นบคุ คลทเ่ี หมาะสมกบั
การปฏบิ ัตงิ าน เชน ถุงมือ หนา กากผา เสอ้ื ผาทีจ่ ะนา มาเปลี่ยนหลังทา ความสะอาด

2) การทาความสะอาดหองนา หองสวม อยางนอยวันละ 2 ครั้ง ดวยนายาทาความสะอาดทั่วไป พื้นหองสวม
ใหฆ า เชอ้ื โดยใชผ ลติ ภณั ฑฆ า เชอ้ื ทม่ี สี ว นผสมของโซเดยี มไฮโปคลอไรท (รจู กั กนั ในชอ่ื “นำ้ ยาฟอกขาว”) โดยนา มาผสมกบั นำ้
เพื่อใหไดความเขมขน 0.1% หรือ 1000 สวนในลานสวน หรือผลิตภัณฑฆาเชื้อที่มีสวนผสมของไฮโดรเจนเปอรออกไซด
โดยน้ำมาผสมกับนา เพื่อใหไดความเขมขน 0.5% หรือ 5000 สวน ในลานสวน ราดนายาฆาเชื้อ ทิ้งไวอยางนอย 10 นาที
เนนเช็ดบริเวณที่รองนั่งโถสวม ฝาปดโถสวม ที่กดชักโครก สายชาระ ราวจับ ลูกบิดหรือกลอนประตู ที่แขวนกระดาษชาระ
อางลางมือ ขันน้ำ กอกน้ำ ที่วางสบู ผนัง ซอกประตู ดวยผาชุบน้ำยาฟอกขาว หรือใชแอลกอฮอล 70% หรือ
ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 0.5%

3) หลงั ทา ความสะอาด ควรซักผา เช็ดทา ความสะอาดและไมถ ูพื้น ดวยนา ผสมผงซักฟอกหรือนา ยาฆา เชื้อ
แลวซักดวยนา สะอาดอีกครง้ั และนา ไปผ่งึ แดดใหแหง
9. หอ งพักครู

1) จดั โตะ เกา อ้ี หรอื ทน่ี ง่ั ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร ควรคาํ นงึ ถงึ สภาพบรบิ ทและ
ขนาดพื้นที่ อาจพิจารณาใชฉากกั้นบนโตะเรียน และจัดทําสัญลักษณแสดงจุดตําแหนงชัดเจน โดยถือปฏิบัติตามหลัก
Social distancing อยางเครง ครดั

2) ใหค รูสวมหนา กากผาหรือหนา กากอนามยั ตลอดเวลาท่ีอยูในสถานศกึ ษา
3) จัดใหมีการระบายอากาศที่ดี ใหอากาศถายเท เชน เปดประตู หนาตาง หลีกเลี่ยงการใชเครื่องปรับอากาศ
หากจาํ เปน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ กาํ หนดเวลาเปด – ปด เครอ่ื งปรบั อากาศ เปด ประตู หนา ตา ง ระบายอากาศ ทกุ 1 ชว่ั โมง
และทําความสะอาดอยา งสมําเสมอ
4) ใหม กี ารทาํ ความสะอาดโตะ เกา อ้ี อปุ กรณ และจดุ สมั ผสั เสย่ี ง เชน ลกู บดิ ประตู อปุ กรณ คอมพวิ เตอร โทรศพั ท เปน ตน
เปนประจําทุกวนั อยางนอยวันละ 2 ครงั้
5) จัดเตรียมเจลแอลกอฮอลใชทําความสะอาดมือสําหรับครูและผูมาติดตอ บริเวณทางเขาดานหนาประตู และ
ภายในหองอยา งเพียงพอและทั่วถึง

คูมอื การปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19 36

10. หองพยาบาล
1) จัดหาครหู รอื เจา หนา ท่ี เพื่อดแู ลนักเรยี น ในกรณีทม่ี นี ักเรยี นปวุ ยมานอนพกั รอผูปกครองมารบั
2) จัดใหมีพื้นที่หรือหองแยกอยางชัดเจน ระหวางนักเรียนปุวยจากอาการไขหวัดกับนักเรียนปวยจากสาเหตุอื่น ๆ

เพ่ือปูองกนั การแพรก ระจายเชือ้ โรค
3) ทาํ ความสะอาดเตียงและอปุ กรณของใชท กุ วนั
4) จดั เตรยี มเจลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื บรเิ วณทางเขา หนา ประตแู ละภายในหอ งพยาบาลอยา งเพยี งพอ

11. โรงอาหาร
การจดั บรกิ ารภายในโรงอาหาร การนง่ั กนิ อาหารรว มกนั ของผใู ชบ รกิ าร รวมถงึ อาหาร ภาชนะ อปุ กรณ ตกู ดนำ้ ดม่ื

ระบบกรองนำ้ และผสู มั ผสั อาหาร อาจเปน แหลง แพรก ระจายเชอ้ื โรค จงึ ควรมกี ารดแู ล เพอ่ื ลดและปอู งกนั การแพรก ระจายเชอ้ื โรค
ดังนี้

1) หนวยงานท่จี ดั บรกิ ารโรงอาหาร กําหนดมาตรการการปฏิบัติใหสถานทีส่ ะอาด ถูกสขุ ลักษณะ ดงั น้ี
(1) จดั ใหม อี า งลา งมอื พรอ มสบู สาํ หรบั ใหบ รกิ ารแกผ เู ขา มาใชบ รกิ ารโรงอาหาร บรเิ วณกอ นทางเขา โรงอาหาร
(2) ทกุ คนทจ่ี ะเขามาในโรงอาหาร ตองสวมหนากากผา หรอื หนากากอนามัย
(3) จัดใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ในพื้นที่ตาง ๆ เชน ที่นั่งกินอาหาร
จุดรบั อาหาร จุดซื้ออาหาร จดุ รอกดน้ำดื่ม จดุ ปฏบิ ตั งิ านรว มกนั ของผสู ัมผสั อาหาร
(4) จดั เหลอื่ มชว งเวลาซื้อและกินอาหาร เพือ่ ลดความแออัดพืน้ ทีภ่ ายในโรงอาหาร
(5) ทําความสะอาดสถานที่ปรุง ประกอบอาหาร พื้นที่ตั้งตูกดน้ำดื่ม และพื้นที่บริเวณที่นั่งกินอาหาร
ใหส ะอาด ดว ยนาํ ยาทาํ ความสะอาดหรอื ผงซกั ฟอก และจดั ใหม กี ารฆา เชอ้ื ดว ยโซเดยี มไฮโปคลอไรท
(น้ำยาฟอกขาว) ที่มีความเขมขน 1,000 สวนในลานสวน (ใชโซเดียมไฮโปคลอไรท 6% อัตราสวน
1 ชอนโตะตอนํา 1 ลติ ร)
(6) ทําความสะอาดโตะและที่นั่งใหสะอาด สําหรับนั่งกินอาหาร ดวยน้ำยาทําความ สะอาดหรือจัดให
มกี ารฆา เชอ้ื ดว ยแอลกอฮอล 70% โดยหยดแอลกอฮอลล งบนผา สะอาดพอหมาด ๆ เชด็ ไปในทศิ ทาง
เดียวกัน หลังจากผูใชบริการทกุ ครั้ง
(7) ทําความสะอาดภาชนะ อุปกรณ และเครื่องใชใหสะอาด ดวยน้ำยาลางจาน และใหมี การฆาเชื้อ
ดวยการแชในน้ำรอน 80 องศาเซลเซียส เปนเวลา 30 วินาที หรือแชดวยโซเดียมไฮโปคลอไรท
(น้ำยาฟอกขาว) ที่มีความเขมขน 100 สวนในลานสวน (ใชโซเดียมไฮโปคลอไรท 6% อัตราสวน
ครง่ึ ชอ นชาตอ นำ้ 1 ลติ ร) 1 นาที แลว ลา งนำ้ ใหส ะอาด และอบหรอื ผง่ึ ใหแ หง กอ นนาํ ไปใชใ สอ าหาร
(8) ทําความสะอาดตูกดนําดื่ม ภายในตูถังนําเย็น อยางนอยเดือนละ 1 ครั้ง และเช็ด ภายนอกตูและ
กอ กนำ้ ดม่ื ใหส ะอาดทกุ วนั และฆา เชอ้ื ดว ยการแชโ ซเดยี มไฮโปคลอไรท (นาํ ยาฟอกขาว) ทม่ี คี วามเขม ขน
100 สวนในลานสวน เปนเวลา 30 นาที ทุกครั้งกอนบรรจุน้ำใหม ในกรณีที่มีเครื่องกรองน้ำ
ควรทาํ ความสะอาดดว ยการลา งยอ น (Backwash) ทกุ สปั ดาห และเปลย่ี นไสก รองตามระยะเวลากาํ หนด
ของผลิตภัณฑ และตรวจเช็คความชาํ รุดเสียหายของระบบไฟฟาู ทีใ่ ช สายดนิ ตรวจเช็คไฟฟาู ร่ัว
ตามจุดตาง ๆ โดยเฉพาะบริเวณกอกนําทถ่ี ือเปน จุดเสี่ยง เพื่อปอู งกันไฟฟูาดูดขณะใชง าน

37 คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

(9) จัดบริการอาหาร เนนปูองกันการปนเปอนของเชื้อโรค เชน อาหารปรุงสําเร็จสุกใหมทุกครั้ง
หลีกเลี่ยงการจําหนายอาหารเสี่ยง เชน อาหารประเภทกะทิ หรืออาหารปรุงขามวัน การปกปด
อาหารปรุงสําเร็จ การใชภาชนะที่เหมาะสมกับประเภทอาหาร และจัดใหมีภาชนะอุปกรณสําหรับ
การกินอาหารอยางเพยี งพอเปน รายบคุ คล เชน จาน ถาดหลุม ชอน สอ ม แกว น้ำ เปน ตน

(10) ประชาสมั พนั ธใ หค วามรภู ายในโรงอาหาร เชน การสวมหนา กากทถ่ี กู วธิ ี ขน้ั ตอนการลา งมอื ทถ่ี กู ตอ ง
การเวน ระยะหางระหวา งบคุ คล การเลอื กอาหารปรุงสุกใหมสะอาด เปน ตน

(11) กรณีมีการใชบริการรานอาหารจากภายนอก จัดสงอาหารใหกับสถานศึกษา ควรให ครูหรือ
ผรู บั ผดิ ชอบ ตรวจประเมนิ ระบบสขุ าภบิ าลอาหารของรา นอาหาร โดยกาํ หนดขอ ตกลงการจดั สง อาหาร
ปรุงสุกพรอมกิน ภายใน 2 ชั่วโมง หลังปรุงเสร็จ และมีการปกปดอาหาร เพื่อปูองกันการปนเปอน
สงิ่ สกปรกลง ในอาหาร

(12) พจิ ารณาทางเลอื กใหผ ปู กครองสามารถเตรยี มอาหารกลางวนั (Lunch box) ใหน กั เรยี นมารบั ประทานเอง
เพอื่ ปอู งกนั เชอื้ และลดการแพรก ระจายเช้อื

2) ผูสัมผัสอาหาร ตองดูแลสุขลักษณะสวนบุคคล มีการปูองกันตนเองและปูองกันการแพรกระจาย เชื้อโรค ดังนี้
(1) หากมอี าการปวุ ย ไข ไอ มนี าํ มกู เจบ็ คอ หายใจลาํ บาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส ใหห ยดุ ปฏบิ ตั งิ าน
และแนะนาํ ใหไ ปพบแพทยท ันที
(2) ดแู ลสขุ ลกั ษณะสว นบคุ คล มกี ารปอ งกนั ตนเอง แตง กายใหส ะอาด สวมใสผ า กนั เปอ นและอปุ กรณป อ งกนั
การปนเปอ นสูอาหาร ในขณะปฏิบัติงาน
(3) รกั ษาความสะอาดของมอื ดว ยการลา งมอื บอ ย ๆ ดว ยสบแู ละนำ้ กอ นปฏบิ ตั งิ าน และขณะเตรยี มอาหาร
ประกอบอาหาร และจาํ หนา ยอาหาร รวมถงึ หลงั จากการจบั เหรยี ญหรอื ธนบตั ร หรอื สมั ผสั สง่ิ สกปรก
อาจใชเจลแอลกอฮอลทําความสะอาดมือรวมดวย หลีกเลี่ยงการใชมือสัมผัสใบหนา ตา ปาก จมูก
โดยไมจ าํ เปน
(4) สวมใสห นา กากผาหรอื หนา กากอนามยั ตลอดเวลาขณะปฏบิ ตั งิ าน
(5) มพี ฤตกิ รรมขณะปฏบิ ตั งิ านปอู งกนั การปนเปอ นของเชอ้ื โรค เชน ใชอ ปุ กรณใ นการปรงุ ประกอบอาหาร
เชน เขยี ง มดี การหยบิ จับอาหาร แยกระหวางอาหารสกุ อาหารประเภทเนือ้ สัตวส ด
ผัก และ ผลไม และไมเ ตรยี ม ปรุง ประกอบอาหารบนพ้นื โดยตรง
(6) จัดเมนูอาหารที่จําหนาย โดยเนนอาหารปรุงสุกดวยความรอน โดยเฉพาะเนื้อสัตว ปรุงใหสุกดวย
ความรอ นไมน อ ยกวา 70 องศาเซลเซยี ส หลกี เลย่ี งการจาํ หนา ยอาหารบดู เสยี งา ย เชน อาหารประเภทกะทิ
และอาหารที่ไมผา นความรอ น เชน ซูชิ เปนตน
(7) อาหารปรงุ สาํ เรจ็ จดั เกบ็ ในภาชนะสะอาด มกี ารปกปด อาหารจดั เกบ็ สงู จากพน้ื ไมน อ ยกวา 60 เซนตเิ มตร
กรณีอาหารปรุงสาํ เรจ็ รอการจําหนาย ใหนํามาอุน ทกุ 2 ช่ัวโมง
(8) การใชภ าชนะบรรจอุ าหารแบบใชค รง้ั เดยี วทง้ิ ตอ งสะอาดมคี ณุ ภาพเหมาะสมกบั การบรรจอุ าหารปรงุ สาํ เรจ็
และไมควรใชโ ฟมบรรจอุ าหาร
(9) ระหวางการปฏิบตั งิ าน ใหม ีการเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
(10) ควรพจิ ารณาใหมรี ะบบชาํ ระเงินออนไลนส าํ หรับผบู ริโภค

คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 38

3) ผทู เี่ ขา มาใชบ ริการโรงอาหาร ตองดําเนนิ การปูองกันตนเอง และปูองกันการแพรก ระจายเช้อื โรค ดงั นี้
(1) ลา งมอื บอ ย ๆ ดว ยสบแู ละนนำ้ หรอื ใชเ จลแอลกอฮอลท าํ ความสะอาดมอื ทกุ ครง้ั กอ นเขา ไปในโรงอาหาร
กอนกินอาหารภายหลังซื้ออาหารหลังจากจับเหรียญหรือธนบัตรหลังจากสัมผัสสิ่งสกปรกหรือ
หลังออกจากหองสว ม
(2) ทุกคนตองสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัยตลอดเวลาที่อยูในโรงอาหารหรือเขาไปในสถานที่
จาํ หนา ยอาหาร
(3) เลอื กซอ้ื อาหารปรงุ สาํ เรจ็ สกุ ใหม หลกี เลย่ี งการกนิ อาหารประเภทเนอ้ื สตั ว เครอ่ื งในสตั วท ป่ี รงุ ไมส กุ
และตรวจสอบคุณภาพของอาหารทันที เชน สภาพอาหาร กลิ่น ความสะอาดและความเหมาะสม
ของภาชนะบรรจุ มีการปกปด อาหารมิดชดิ ไมเ ลอะเทอะ ไมฉีกขาด เปน ตน
(4) ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ในการซื้ออาหาร ขณะรออาหาร
น่ังกินอาหาร ขณะรอกดนำ้ ดื่ม
(5) พจิ ารณาเลอื กใชร ะบบการชาํ ระเงินแบบออนไลน

12. รถรบั - สงนักเรียน
1) ทาํ ความสะอาดรถรบั นกั เรยี นและบรเิ วณจดุ สมั ผสั เสย่ี ง เชน ราวจบั ทเ่ี ปด ประตู เบาะนง่ั ทว่ี างแขน ดว ยนำ้ ผสม

ผงซักฟอก หรือน้ำยาทําความสะอาดที่มีสวนผสมของโซเดียมไฮโปคลอไรท (น้ำยาฟอกผา ขาว) และปฏิบัติตามคําแนะนํา
บนฉลากผลติ ภัณฑ (เชน ผสมโซเดยี มไฮโปคลอไรท ความเขมขน 6% ปริมาณ 20 มลิ ลลิ ติ ร ตอ นำ้ 1 ลติ ร)

2) นกั เรยี นทใ่ี ชบ รกิ ารรถรบั นกั เรยี น ตอ งสวมหนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั ตลอดเวลาทอ่ี ยบู นรถ ลดการพดู คยุ กนั
เลนหยอกลอกนั รวมถงึ กาํ หนดจุดรบั - สง นักเรียนสาํ หรับผปู กครอง

3) การจัดทนี่ ่ังบนรถรับนักเรียน ควรจดั ใหม ีการเวนระยะหางระหวา งบคุ คล อยางนอ ย 1 - 2 เมตร ทัง้ น้ีควรคํานึง
ถงึ ขนาดพน้ื ทข่ี องรถ จาํ นวนทน่ี ง่ั พจิ ารณาตามบรบิ ทคณุ ลกั ษณะของรถและความเหมาะสม จดั ทาํ สญั ลกั ษณแ สดงจดุ ตาํ แหนง ชดั เจน
โดยยดึ หลกั Social distancing อยางเครงครดั

4) กอ นและหลงั ใหบ รกิ ารรบั นกั เรยี นแตล ะรอบ ควรเปด หนา ตา ง ประตู ระบายอากาศ ใหอ ากาศ ถา ยเทไดส ะดวก
5) จัดใหมีเจลแอลกอฮอลสาํ หรบั ใชทาํ ความสะอาดมอื บอย ๆ บนรถรบั นักเรยี น
13. หอพักนกั เรยี น
1) มีการตรวจคัดกรองวัดอุณหภูมิรางกายของนักเรียนทุกคนกอนเขาหอพัก และสังเกตอาการเสี่ยง หากพบ
ผมู อี าการเสี่ยงตอ งรบี แจงครหู รอื ผูดแู ลหอพัก และแจง ประสานเจา หนาท่สี าธารณสขุ ดำเนนิ การตอ ไป
2) จัดใหมีที่ลางมือพรอมสบูและน้ำ หรือเจลแอลกอฮอลสาหรับทำความสะอาดมือไวบริการในบริเวณตาง ๆ
อยา งเพยี งพอ เชน บรเิ วณทางเขา ออกอาคาร หนา ลฟิ ท หองน่ังเลน สวนกลาง เปนตน
3) ใหมีการทำความสะอาดในพื้นที่ตางๆ โดยเนนจุดที่มีผูสัมผัสรวมกันเปนประจา อยางนอยวันละ 2 ครั้ง และ
อาจเพิ่มความถี่มากขึ้น หากมีผูใชงานจำนวนมาก ดวยน้ำยาทำความสะอาดและอาจฆาเชื้อดวยแอลกอฮอล 70% หรือ
โซเดียมไฮโปคลอไรท (น้ำยาฟอกขาว) 0.1% ในพน้ื ที่ ดงั น้ี

- บรเิ วณพน้ื ทส่ี ว นกลาง พน้ื ผวิ สมั ผสั อปุ กรณ เครอ่ื งใช เชน เคาวนเ ตอร ราวบนั ได ทจ่ี บั ประตู ปมุ กดลฟิ ท
จุดประชาสัมพันธ โตะ ที่นั่ง สิ่งอำนวยความสะดวกตางๆ เชน เครื่องซักผาหยอดเหรียญ ตูน้ำดื่มหยอดเหรียญ
ตูจำหนา ยสินคาอตั โนมัติ ตเู คร่อื งดื่มหยอดเหรยี ญ โดยเนนจุดท่มี ีผสู ัมผัสรว ม เชน ปมุ กดรายการ ฝาชองรบั สนิ คา

39 คมู อื การปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

- หอ งสว มสว นกลาง เนน บรเิ วณจดุ เสย่ี ง ไดแ ก กลอนหรอื ลกู บดิ ประตู กอ กนำ้ อา งลา งมอื ทร่ี องนง่ั โถสว ม
ทกี่ ดโถสว มหรอื โถปส สาวะ สายฉดี นำ้ ชำระ และพืน้ หองสว ม
4) ควรกำหนดมาตรการเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 2 เมตร และลดความแออดั ในบรเิ วณพน้ื ทต่ี า ง ๆ
เชน การจดั ระยะหา งของเตยี งนอน ชน้ั วางของใชส ว นตวั จำกดั จำนวนคนในการใชล ฟิ ท จดั ทำสญั ลกั ษณแ สดงจดุ ตาแหนง ชดั เจน
ทม่ี กี ารรอ เปน ตน
5) จดั ใหม กี ารระบายอากาศทเ่ี หมาะสม ใหอ ากาศถา ยเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง หลกี เลย่ี งการใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ
หากจำเปน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ ควรตรวจสอบประสทิ ธภิ าพของเครอ่ื งปรบั อากาศใหอ ยใู นสภาพดี กำหนดเวลาเปด -ปด
เคร่ืองปรับอากาศ และเปดประตู หนาตา งระบายอากาศ และตอ งทาความสะอาดอยางสมำ่ เสมอ
6) กำหนดแนวทางปฏบิ ัตสิ ำหรับผพู กั ในหอพัก เชน

- ใหผ ทู พ่ี กั ในหอพกั ประเมนิ ตนเองกอ น หากพบวา มไี ข ไอ จาม มนี ำ้ มกู หรอื เหนอ่ื ยหอบ หรอื มอี ณุ หภมู ริ า งกาย
เทา กบั หรอื มากกวา 37.5 องศาเซลเซยี ส ขน้ึ ไป หรอื มอี าการระบบทางเดนิ หายใจ ใหร ายงานหวั หนา เพอ่ื เขา สรู ะบบ
การดแู ลของโรงพยาบาลตอ ไป

- มกี ารดแู ลตนเอง โดยการสวมหนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั เวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล 1 - 2 เมตร
หลีกเลี่ยงการพูดคุยในระยะใกลชิด และไมใชสิ่งของเครื่องใชสวนตัวรวมกับผูอื่น (เชน ผาเช็ดตัว ชอน จาน ชาม
แกวน้ำ เปนตน) ลางมือดวยสบูและนำ้ สะอาด หรือดวยเจลแอลกอฮอลอยางสม่ำเสมอ (เชน ทุกครั้งกอนและ
หลังรับประทานอาหาร หลังการทำความสะอาดหองพัก หลังการใชสวม เปนตน) หลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหนา ตา
ปาก จมกู โดยไมจ ำเปน ดแู ลสุขภาพใหแขง็ แรง และดแู ลรักษาสขุ อนามยั สว นบคุ คล

- ดแู ลภายในหอ งพกั ใหส ะอาด และทำความสะอาดบรเิ วณทต่ี อ งสมั ผสั บอ ย เชน ลกู บดิ หรอื กลอนประตู
โตะ เกาอี้ ควรเปดประตู หนาตางหองพัก เปนประจำทุกวัน เพื่อระบายอากาศ หากมีการใชเครื่องปรับอากาศ
ใหมีการทำความสะอาดอยางสมาเสมอ รวมทั้ง คัดแยกขยะ รวบรวมใสถุงขยะ มัดปากถุงใหแนน และนำไปทิ้ง
ตามเง่อื นไขทห่ี อพกั กาหนด กอนนำไปกำจดั อยางถกู ตอ ง
7) ภาชนะบรรจนุ ำ้ ดม่ื เชน ถงั นำ้ เหยอื กนำ้ คลู เลอร ตอ งสะอาด มฝี าปด ควรมที างเทรนิ หรอื กอ กนำ้ ไมค วรใชก าร
จว งตกั โดยตรง และตอ งลางทำความสะอาดดวยนำ้ ยาลา งภาชนะ ภายในและภายนอกทุกวัน
8) มมี าตรการกำกบั ดแู ลพนกั งานอน่ื ทเ่ี กย่ี วขอ ง เชน แมบ า น พนกั งานทำความสะอาด โดยหากพบวา มไี ข ไอ มนี ำ้ มกู
เจ็บคอ เหนื่อยหอบ ใหหยุดงานและแนะนำใหพบแพทย ใหสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัยตลอดเวลาที่อยูในอาคาร
ลา งมอื ดว ยสบูและนำ้ หรอื เจลแอลกอฮอลบอย ๆ และตองเวน ระยะหางระหวา งบคุ คลอยา งนอ ย 1 - 2 เมตร หากรบั ผดิ ชอบ
ดานการทำความสะอาด ใหสวมถุงมือ ผากันเปอน รองเทาพื้นยางหุมแขง ใชที่คีบดามยาวเก็บขยะใสถุงมัดปากถุงใหมิดชิด
นำไปรวบรวมไวที่พักขยะ เมื่อเสร็จสิ้นการปฏิบัติงาน ใหลางมือใหสะอาด เมื่อปฏิบัติงานเสร็จในแตละวัน หากเปนไปได
ควรอาบนำ้ และเปล่ยี นเสือ้ ผา ทันที
9) หากมีบริการอื่นๆ ภายในหอพัก เชน รานอาหาร รานเครื่องดื่ม สถานที่รับประทานอาหาร รานเสริมสวย หรือ
และกจิ การอื่นๆ ใหปฏิบตั ิตามแนวทางปฏบิ ัตใิ นดานนน้ั ๆ
10) มีการสื่อสารประชาสัมพันธขาวสารความรูโรคโควิด 19 เกี่ยวกับอาการของโรค คำแนะนำการปฏิบัติตน
เพื่อลดการเสยี่ งตอ โรค เชน เสยี งตามสาย ติดปายประชาสมั พันธตามจดุ ตา ง ๆ ไลนกลมุ หอพกั
11) กำกบั ดแู ลตรวจสอบการปฏิบัตติ นใหเปนสุขนิสัยกิจวตั ร โดยจดั ใหมีจิตอาสาควบคุมดแู ลทุกวนั

คมู ือการปฏบิ ตั สิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 40

12) หากพบผูปวยยืนยันหรือมีขอมูลบงชี้วา หอพักอาจเปนจุดแพรเชื้อได ใหผูรับผิดชอบรวมมือกับเจาพนักงาน
ควบคุมโรคติดตอ ในการดาเนินการตางๆ เชน การสอบสวนโรค การทาความสะอาดพ้ืนท่ีตา ง ๆ เปนตน

13) มาตรการอื่นๆ นอกจากนี้ ใหเปนไปตามระเบียบของหอพักและใหมีลักษณะเพื่อปองกันการแพรเชื้อและ
สามารถติดตามสอบสวนโรคได เชน กิจกรรมการรวมตัวสังสรรค การกาหนดใหบุคคลภายนอกเขาพัก หรือผูมาติดตออื่น ๆ
มีการลงทะเบยี น เพือ่ การติดตาม ตรวจสอบกรณีพบผปู วยท่ีเก่ยี วขอ งกบั หอพัก
14. หองนอนเดก็ เลก็

1) ทาํ ความสะอาดเครอ่ื งนอน เปลย่ี นผา ปทู น่ี อน ปลอกหมอน และผา กนั เปอ นทกุ วนั รวมถงึ ทาํ ความสะอาดอปุ กรณ
ของใชข องเลน ตเู กบ็ ของสวนบุคคล และจดุ สัมผสั เสีย่ งรว ม เปนประจําทกุ วนั

2) จดั ใหม พี น้ื ทส่ี าํ หรบั การเรยี นรขู องเดก็ รายบคุ คล เชน เรยี นบนเสอ่ื ใชส ญั ลกั ษณแ ทนขอบเขต รวมถงึ การจดั ทน่ี อน
สาํ หรบั เด็ก ตอ งเวนระยะหางระหวางบุคคล อยา งนอย 1 - 2 เมตร

3) มแี ละใชข องใชส ว นตวั เนน ไมใชของใชร ว มกนั เชน ผา กันเปอ น ผาเชด็ หนา ผา เช็ดตัว แกว นำ้
4) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั ครแู ละนกั เรยี น บรเิ วณทางเขา และภายในหอ งอยา งเพยี งพอ
5) มีการระบายอากาศที่ดี อากาศถายเทสะดวก เชน เปดประตู หนาตาง หลีกเลี่ยงการใช เครื่องปรับอากาศ
หากจาํ เปน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ กาํ หนดเวลาเปด –ปด เครอ่ื งปรบั อากาศ และเปด ประตู หนา ตา งระบายอากาศ ทกุ 1 ชว่ั โมง
และตองทําความสะอาดอยา งสม่ำเสมอ
6) จดั อุปกรณการสง เสรมิ พฒั นาการเดก็ อยา งเพียงพอ คนละ 1 ชุด
7) อัตราสวนของครูหรอื ผดู แู ลเดก็ หรือพเ่ี ลย้ี งตอเด็กเล็ก 1 : 5-8 ในการดแู ลเด็กตลอดท้งั วัน
15. การเขา แถวเคารพธงชาติ
1) การจัดพื้นที่เขาแถว ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร กรณีมีพื้นที่จํากัดไมเพียงพอ
อาจพจิ ารณาสลบั ชน้ั เรยี นมาเขา แถวบรเิ วณหนา เสาธง หรอื จดั ใหม กี ารเขา แถวบรเิ วณทม่ี พี น้ื ท่ี กวา งขวาง เชน หนา หอ งเรยี น
ลานอเนกประสงค ลานสนามกฬี า โรงยิม หอประชมุ เปนตน
2) ครูและนกั เรียนทกุ คนตอ งสวมหนากากผาหรือหนา กากอนามยั ตลอดเวลาการเขา แถวเคารพธงชาติ
3) ลดระยะเวลาการจดั กจิ กรรมหนา เสาธง กรณมี กี ารสอ่ื สารประชาสมั พนั ธค วรใชช อ งทางอน่ื ๆ เชน เสยี งตามสาย
ผา นออนไลน Line Facebook E-mail แจง ในหองเรียน เปนตน
4) ทาํ ความสะอาดอปุ กรณข องใชห รอื จดุ สมั ผสั เสย่ี ง ภายหลงั การใชง านทกุ ครง้ั เชน เชอื กทเ่ี สาธง ไมโครโฟน เปน ตน

41 คูมือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19



คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 42