บุคคลสำคัญ-นส. ธนัญญา 5/5 6

บุ คคลสำคั ญในวงการนาฏศิ ลป์ไทย

พระบาทสมเด็ จ
พระพุ ทธเลิ ศหล้ านภาลั ย

สมั ยรั ตนโกสิ นทร์ รั ชกาลที่ 2

คำนำ

หนังสือเล่มนี้ (E-book) เป็นส่วนหนึ่งของรหัส
วิชา ศ32101 รายวิชานาฏศิลป์ เป็นหนังสือเกี่ยวกับ
บุคคลสำคัญในวงการนาฏศิลป์ไทย โดยเนื้อหาเล่มนี้
เกี่ยวกับพระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย ซึ่ง

จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านที่สนใจ ที่กำลังหาแหล่ง
ข้อมูลเกี่ยวกับบุคคลสำคัญในวงการนาฏศิลป์ไทย






น.ส. ธนัญญา นามสะกัน
ผู้จัดทำ

ส า ร บั ญ

01 พระราชประวั ติ

พระบาทสมเด็ จพระพุ ทธเลิ ศหล้ านภาลั ย

02 ผลงานที่ สำคั ญ

พระบาทสมเด็ จพระพุ ทธเลิ ศหล้ านภาลั ย

06 บรรณานุกรม

พ ร ะ ร า ช ป ร ะ วั ติ
พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย

ก่อนครองราชย์

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย มีพระนามเดิมว่า
ฉิม เป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จ
พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประสูติแต่สมเด็จพระอม
รินทราบรมราชินี เมื่อเจริญพระชนม์ได้ทรงศึกษาในสำนัก
พระพนรัตน์ (ทองอยู่) วัดบางว้าใหญ่ และได้ติดตามสมเด็จ
พระบรมชนกนาถไปในการสงครามทุกครั้ง

ครองราชย์

การพระราชพิธีบรมราชาภิเษกจัดขึ้นในวันที่ 17 กันยายน พ.ศ.
2352 โดยทำพิธีที่หมู่พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน พระบาทสมเด็จ
พระภรรยาเจ้าและพระสนมรวมทั้งสิ้น 58 พระองค์ พระพุทธเลิศ
หล้านภาลัยมีพระราชโอรสพระราชธิดารวมทั้งสิ้น 73 พระองค์

สวรรคต

พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระประชวร
ด้วยโรคพิษไข้ ทรงไม่รู้สึกพระองค์เป็นเวลา 8 วัน พระ
อาการประชวรก็ได้ทรุดลงตามลำดับ และเสด็จสวรรคต
เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 สิริพระชนมพรรษา
ได้ 56 พรรษา และครองราชย์สมบัติได้ 15 ปี

1

ผลงานที่สำคัญ

พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย
ทรงพระราชนิพนธ์วรรณกรรมมากมาย ตัวอย่างเช่น

ละครใน ละครนอก
บทละครเรื่องอิเหนา บทละครและ ไชยเชษฐ์ สังข์ทอง มณีพิไชย
ไกรทอง คาวี สังข์ศิลป์ชัย
บทพาทย์เรื่องรามเกียรติ์

2

กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

จุดประสงค์ในการแต่งก็เหมือนกับ
กาพย์เห่อื่น ๆ คือเพื่อใช้เป็นบทเห่
สำหรับการเสด็จประพาสทางชลมารค
แต่สิ่งที่ทำให้กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน
พิ เศษยิ่งขึ้นก็คือการทำหน้าที่เป็น
‘จดหมายรัก’ พรรณนาความรักความ
คิดถึงที่เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทรมีต่อ
เจ้าฟ้าหญิงบุญรอดไปในตัว

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน
ตอนขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้างแล้ว

เข้าห้องนางแก้วกิริยา
ตอนขุนแผนพานางวันทองหนี

บทพากย์โขน
ตอน พรหมาพัตร์ นากบาส

นางลอย และเอราวัณ

3

ทรงแกะสลักบานประตูพระ ทรงพระราชอุตสาหะปั้ นหุ่น
วิหารพระศรีศากยมุนี วัดสุทัศน พระพักตร์ของพระพุ ทธธรรม
เทพวรารามราชวรมหาวิหาร คู่
หน้าด้วยพระองค์เองร่วมกับกรม มิศรราชโลกธาตุดิลก พระ
หมื่นจิตรภักดี และทรงแกะหน้าหุ่น ประธานในพระอุโบสถวัดอรุณ
หน้าพระใหญ่และพระน้อยที่ทำจาก ราชวรารามราชวรมหาวิหาร อัน
ไม้รักคู่หนึ่งที่เรียกว่าพระยารัก เป็นพระพุ ทธรูปที่สำคัญยิ่งองค์
ใหญ่ และพระยารักน้อยไว้ด้วย หนึ่งของไทยด้วยพระองค์เอง

4

ทรงปรับปรุงท่ารำต่าง ๆ ทรงประพันธ์เพลง "บุหลัน
ทั้งโขนและละคร ซึ่งกลายเป็นต้น ลอยเลื่อน" หรือ "บุหลันลอยฟ้า

แบบมาถึงปัจจุบัน

5

บ ร ร ณ า นุ ก ร ม

มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย ในพระราช

【 】อุปถัมภ์. (2562). พระราชนิพนธ์ ร.2. ออนไลน์ . เข้าถึงได้จาก

http://kingrama2found.or.th/?p=106. วันที่ค้นข้อมูล 11 กรกฎาคม
2565

【 】WIKIPEDIA. (2565). พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย. ออนไลน์ .

เข้าถึงได้จาก https://th.wikipedia.org. วันที่ค้นข้อมูล 11 กรกฎาคม 2565

【 】WIKIPEDIA. (2563). วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร. ออนไลน์ . เข้า

ถึงได้จาก https://th.wikipedia.org. วันที่ค้นข้อมูล 11 กรกฎาคม 2565

【 】WIKIPEDIA. (2564). วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร. ออนไลน์ .

เข้าถึงได้จาก https://th.wikipedia.org. วันที่ค้นข้อมูล 11 กรกฎาคม 2565

6

ศึกษาและค้นคว้าผลงานที่สำคัญของ
พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลัย เพื่อเสริมองค์ความรู้ ไปจนถึงการ

ต่อยอดความรู้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเองและสังคมต่อไป

ติดต่อสอบถาม
นางสาว ธนัญญา นามสะกัน ม.5/5
โรงเรียนสิรินธรราชวิทยาลัย 6/8หมู่ 5 ต.
สนามจันทร์ อ. เมืองนครปฐม จ. นครปฐม
73000