ความผิดต่อเจ้าพนักงาน3

ก

ก

ก

คำนำ

หนงั สืออิเลก็ ทรอนิกส์ (E-Book)น้ี จดั ทำข้ึนเพื่อประกอบกำรเรียนกำรสอนในรำยวิชำ
กฎหมำยอำญำ 2 ภำคควำมผดิ ผจู้ ดั ทำไดร้ วบรวมขอ้ มลู เกี่ยวกบั เรื่องควำมผิดตอ่ เจำ้ พนกั งำน
เพื่อใหน้ กั ศึกษำไดม้ ีควำมรู้ควำมเขำ้ ใจในเน้ือหำมำกยิ่งข้ึนและไดจ้ ดั ทำออกมำในรูปแบบที่
น่ำสนใจ

ผจู้ ดั ทำหวงั เป็นอยำ่ งยงิ่ ว่ำจะเป็นประโยชน์แก่นกั ศึกษำ นกั เรียนและผทู้ ่ีสนใจท่ีจะศึกษำใน
เร่ืองน้ีไมม่ ำกกน็ อ้ ย หำกมีขอ้ แนะนำหรือขอ้ ผิดพลำดประกำรใด ผจู้ ดั ทำขอนอ้ มรับไวแ้ ละขอ
อภยั มำ ณ ท่ีน้ีดว้ ย

ผจู้ ดั ทำ

ข

สำรบญั

เรื่อง หน้ำ

มำตรำ 136 ควำมผิดฐำนดูหมิ่นเจำ้ พนกั งำน 1-5

มำตรำ 137 ควำมผิดฐำนแจง้ ควำมเทจ็ 6-7

มำตรำ 138 ควำมผดิ ฐำนต่อสูห้ รือขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำน 8-10

มำตรำ 139 ควำมผดิ ฐำนขม่ ขืนใจเจำ้ พนกั งำน 11-12

มำตรำ 140 เหตฉุ กรรจ์ของมำตรำ 138 วรรคสอง และมำตรำ 139 13-15

มำตรำ 141 ควำมผิดฐำนกระทำต่อตรำหรือเครื่องหมำยท่ีเจำ้ พนกั งำนไดป้ ระทบั ไว้ 16-17

มำตรำ 142 ควำมผิดฐำนกระทำตอ่ ทรัพยส์ ินหรือเอกสำรที่เจำ้ พนกั งำนไดย้ ดึ รักษำไว้

หรือสงั่ ให้ส่ง 18-19

มำตรำ 143 ควำมผดิ ฐำนเป็นคนกลำงเรียกหรือรับสินบน 20-21

มำตรำ 144 ควำมผิดฐำนให้สินบนแก่เจำ้ พนกั งำน 22-25

มำตรำ 145 ควำมผิดฐำนแสดงตนและกระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำน 26-27

มำตรำ 146 ควำมผิดฐำนสวมเครื่องแบบหรือใชย้ ศหรือตำแหน่งโดยไมม่ ีสิทธิ 28-29

บรรณำนุกรม 30

1

ควำมผดิ ต่อเจ้ำพนักงำน

มำตรำ 136 ควำมผดิ ฐำนดูหมน่ิ เจ้ำพนักงำน

มำตรำ 136 ผใู้ ดดูหม่ินเจำ้ พนกั งำนซ่ึงกระทำกำรตำมหนำ้ ท่ีหรือเพรำะไดก้ ระทำกำรตำมหนำ้ ท่ีตอ้ ง
ระวำงโทษจำคกุ ไม่เกินหน่ึงปี หรือปรับไมเ่ กิน 20,000 บำทหรือท้งั จำท้งั ปรับ

องค์ประกอบควำมผดิ

องค์ประกอบภำยนอก

ผ้กู ระทำ คือ ผ้ใู ด หมำยถึงบุคคลทุกคนที่มคี วำมสำมำรถในกำรกระทำควำมผดิ

กำรกระทำ คือ กำรดหู มน่ิ หมำยควำมว่ำ แสดงอำกำรดูถกู เหยยี ดหยำม ว่ำอกี ฝ่ ำยหน่ึงไม่ดีหรือต่ำตอ้ ยกว่ำ
ดว้ ยวำจำ ลำยลกั ษณ์อกั ษรหรือกริยำท่ำทำงก็ได้ เช่น กำรยกนิ้วกลำงให้ กำรเขียนกระทูเ้ ผยแพร่ว่ำตำรวจ
เลอื กปฏบิ ตั ิ กำรยกสน้ เทำ้ ให้ กลำ่ ววำ่ “ล้ือชุ่ยมำก” คำวำ่ “นำยสถำนีรถไฟเป็นหมำ ไม่ใช่คน” เป็นตน้

ซ่ึงกำรดูหมน่ิ เจำ้ พนกั งำน ตำมมำตรำ136 ไมจ่ ำเป็นตอ้ งกระทำต่อหนำ้ เจำ้ พนกั งำน กระทำลบั หลงั เจำ้
พนกั งำนก็มคี วำมผดิ ได้ แตกต่ำงกบั กำรดูหมน่ิ บุคคลทวั่ ไป ตำมควำมผดิ และลหุโทษมำตรำ393 ที่ตอ้ ง
กระทำซ่ึงหนำ้ หรือดว้ ยกำรโฆษณำ ฉะน้นั แลว้ หำกเป็นกำรดูหมน่ิ ทำงโทรศพั ทก์ ็เป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ
136 เช่นกนั

โดยศำสตรำจำรยด์ ร.จิตติติงศภคั ทิพย์ ไดอ้ ธิบำยไวว้ ่ำ กำรดูหมิน่ คือ ดูถกู เหยยี ดหยำม ทำใหอ้ บั อำย
เสียหำย สบประมำท หรือด่ำ ไม่เพียงแต่คำหยำบคำย ไมส่ ุภำพ คำแดกดนั คำสำปแช่งหรือคำข่อู ำฆำต ซ่ึง
เป็นกำรใส่ควำมทำใหผ้ ถู้ กู ใส่ควำมเสียหำยและกำรดูหมน่ิ เป็นกำรลดคุณค่ำของผถู้ กู ดูหมน่ิ ลงโดยไม่ตอ้ ง
กลำ่ วต่อบุคคลท่ีสำม โดยกำรดูหม่นิ มคี วำมหมำยคลำ้ ยคลึงกบั กำรหมน่ิ ประมำทตำมมำตรำ326ถงึ มำตรำ328
ซ่ึงมลี กั ษณะแตกต่ำงกนั บำงประกำร กำรดูหมน่ิ จะเป็นลกั ษณะของกำรด่ำ ดูถกู เหยยี ดหยำม หรือทำใหอ้ บั
อำย เสียหำย สบประมำท โดยไมจ่ ำเป็นตอ้ งมีบุคคลท่ีสำมกไ็ ด้ กำรดูหม่นิ น้ีไม่มีเหตุยกเวน้ โทษ และเหตุ
ยกเวน้ ควำมผดิ และไม่สำมำรถยอมควำมได้ แตกต่ำงกบั กำรหม่นิ ประมำทท่ีเป็นกำรใส่ควำมใหเ้ กิดควำม
เสียหำย ผถู้ กู หมนิ่ ประมำท จะเสียช่ือเสียง ถูกดูหม่ิน ถูกเกลียดชงั จำกบุคคลที่สำม หรืออำจกล่ำวไดว้ ่ำผู้
หม่นิ ประมำท ตอ้ งกำรท่จี ะใหบ้ ุคคลที่สำม เขำ้ ใจผดิ ในทำงท่ีเส่ือมเสียแก่ผทู้ ี่ถกู ดูหม่ินประมำท โดยกำรใส่
ควำมในเรื่องต่ำง ๆ และควำมผดิ ในกำรหม่ินประมำทน้ีมเี หตุยกเวน้ โทษตำมมำตรำ330 และเหตุยกเวน้
ควำมผดิ ตำมมำตรำ329และ331

2

แต่อยำ่ งไรก็ดีถำ้ เป็นกำรดูหมิ่นและหมนิ่ ประมำทในขณะเดียวกนั สำมำรถอำ้ งเหตุยกเวน้ โทษ ตำม

มำตรำ330 และเหตุยกเวน้ ควำมผดิ ตำมมำตรำ329 และมำตรำ331 ได้ ซ่ึงกำรดูหมน่ิ และหม่ินประมำท
สำมำรถเกิดข้ึนพร้อมกนั ได้ อำทิเช่น ด่ำผเู้ สียหำยต่อหนำ้ บุคคลอื่นวำ่ “ไอเ้ ห้ีย ไอส้ ตั ว์ ไอท้ องสุกโกงบำ้ น
โกงเมือง” คำวำ่ “ไอเ้ ห้ีย ไอส้ ตั ว”์ เป็นกำรดูหมิ่น เพรำะเป็นถอ้ ยคำที่ดูถูกเหยยี ดหยำม และคำวำ่ “โกงบำ้ น
โกงเมอื ง” เป็นกำรหม่ินประมำท เพรำะเป็นกำรใส่ควำมตอ่ บุคคลท่ีสำม เป็นกำรกระทำกรรมเดียวผดิ
กฎหมำยหลำยบท กรณีเช่นน้ี จำเลยสำมำรถอำ้ งเหตุยกเวน้ โทษและเหตุยกเวน้ ควำมผดิ ได้

คำวำ่ “ใส่ควำม” หมำยถึงพูดหำเหตุร้ำย กล่ำวหำเร่ืองร้ำยใหผ้ อู้ ืน่ ไดร้ ับควำมเสียหำย

เจ้ำพนักงำนซึ่งกระทำกำรตำมหน้ำทหี่ รือเพรำะได้กระทำกำรตำมหน้ำท่ี

ประมวลกฎหมำยอำญำไดใ้ หค้ วำมหมำยของคำวำ่ เจำ้ พนกั งำนไวใ้ นมำตรำ 1(16) ท่ีบญั ญตั ิว่ำ

เจ้ำพนกั งำน หมำยควำมถึง บุคคลซ่ึงกฎหมำยบญั ญตั ิวำ่ เป็นเจำ้ พนกั งำนหรือไดร้ ับแต่งต้งั ตำมกฎหมำย
ใหป้ ฏิบตั ิหนำ้ ที่รำชกำร ไม่ว่ำจำเป็นประจำหรือคร้ังครำว และไม่วำ่ จะไดร้ ับค่ำตอบแทนหรือไม่

จำกคำนิยำมดงั กล่ำว จำกดั ควำมวำ่ ตอ้ งเป็นบุคคลท่ีไดร้ บั แต่งต้งั จำกกฎหมำยใหป้ ฏบิ ตั ิหนำ้ ท่ีรำชกำรจึง
จะไดร้ ับควำมคุม้ ครองในฐำนะเจำ้ พนกั งำนตำมมำตรำ 136 ดงั น้นั คณะรัฐมนตรีหรือรัฐบำลหรือ
สมำชิกสภำผแู้ ทนรำษฎร เป็นฝ่ ำยกำรเมอื งเม่ือทำหนำ้ ท่ี กำหนดนโยบำย ออกนโยบำยจึงไม่ไดท้ ำหนำ้ ท่ีของ
ทำงรำชกำร เช่นเดียวกบั ขำ้ รำชกำรทวั่ ไป จึงไมจ่ ดั ใหอ้ ยใู่ นควำมคุม้ ครองของมำตรำ 136

วตั ถแุ ห่งกำรกระทำของมำตรำน้ีไดแ้ ก่ เจำ้ พนกั งำนซ่ึงกระทำกำรตำมหนำ้ ที่หรือเพรำะไดก้ ระทำกำร

ตำมหนำ้ ที่ ซ่ึงเจำ้ พนกั งำนน้นั จะตอ้ งกระทำกำรตำมอำนำจหนำ้ ท่ี ท่ีกฎหมำยกำหนดใหม้ ีหนำ้ ที่โดยตรง
เท่ำน้นั ในท่ีน้ีไมห่ มำยควำมรวมถึงเจำ้ พนกั งำนท่ีกระทำกำรนอกหนำ้ ที่หรือเจำ้ พนกั งำนท่ีเกษียณหรือ
ลำออกไปแลว้ โดยกำรท่ีเจำ้ พนกั งำนกระทำกำรตำมหนำ้ ท่ีภำยใตก้ รอบของกฎหมำยหรือคำสงั่ โดยชอบดว้ ย
กฎหมำยไม่ว่ำเจำ้ พนกั งำนน้นั จะทำไปเพรำะควำมเขำ้ ใจผดิ หำกมกี ำรดูหมนิ่ เกิดข้นึ ในขณะน้นั ผดู้ ูหม่ินยอ่ ม
มีควำมผดิ ตำมมำตรำน้ีตวั อยำ่ งเช่นตำรวจจะผตู้ อ้ งหำลกั เลน่ กำรพนนั และมหี มำยจบั มำหลำยคน แมผ้ นู้ ้นั จะ
ไม่ไดก้ ระทำควำมผดิ จริง แต่มกี ำรดำ่ ตำรวจข้นึ ผนู้ ้นั กย็ อ่ มมคี วำมผดิ ตำมมำตรำ 136 เพรำะแมว้ ำ่ จะเขำ้ ใจผดิ
แต่เป็นกำรกระทำตำมหนำ้ ที่โดยชอบดว้ ยกฎหมำยไม่ใช่ปรำศจำกอำนำจหรือโลกเหนือหนำ้ ท่ี

วตั ถุแห่งกำรกระทำ คือ เจ้ำพนักงำนกระทำกำรตำมหน้ำที่ หมำยถงึ ในขณะที่เจำ้ พนกั งำนกำลงั ปฏิบตั ิ
หนำ้ ที่อยนู่ ้นั บุคคลใดจะเขำ้ ไปดูหมนิ่ ไม่ได้ ไมว่ ่ำจะดว้ ยสำเหตุใดกต็ ำม และควำมผดิ มำตรำน้ีผกู้ ระทำตอ้ งรู้
ขอ้ เท็จจริงดว้ ยวำ่ บุคคลน้นั เป็นเจำ้ พนกั งำนซ่ึงกำลงั กระทำกำรตำมหนำ้ ท่ตี ำมมำตรำ 59 วรรค3 และมำตรำ

3

62 วรรคทำ้ ย เน่ืองจำกฐำนะดงั กลำ่ วน้นั เป็นเหตุท่ีทำใหต้ อ้ งรับโทษหนกั ข้นึ กวำ่ กำรดูหม่นิ บุคคลทวั่ ไป
ดูหมน่ิ เจ้ำพนกั งำนเพรำะได้กระทำกำรตำมหน้ำท่ี

เป็นกรณีที่เจำ้ พนกั งำนไดป้ ฏบิ ตั ิหนำ้ ท่ีเสร็จสิ้นไปแลว้ และผกู้ ระทำไมพ่ อใจในกำรปฏบิ ตั ิหนำ้ ท่นี ้นั จึง
ไดพ้ ูดจำเหยยี ดหยำม ทำใหเ้ สียหำย เช่นน้ีผกู้ ระทำมคี วำมผดิ ตำมมำตรำเช่นน้ีผกู้ ระทำมคี วำมผดิ ตำมมำตรำ
136

องค์ประกอบภำยใน

เจตนำ เจตนำธรรมดำ คือ เจตนำประสงคต์ ่อผลหรือเลง็ เห็นผล

คณุ ธรรมของควำมผดิ

ควำมเด็ดขำดแห่งอำนำจรัฐและเกียรตขิ องเจำ้ พนกั งำนทีเ่ ป็นปัจเจกบคุ คล

คำกลำ่ วประทว้ งกำรทำงำนของเจำ้ พนกั งำนโดยมีเหตุผลไม่ถือว่ำเป็นกำรดูหม่นิ

ข้อสำคญั ก่อนจะดูหมนิ่

1. ตอ้ งรู้วำ่ เป็นเจำ้ พนกั งำนผกู้ ระทำจะตอ้ งรู้ว่ำผทู้ ตี่ นดูหมน่ิ น้นั เป็นเจำ้ พนกั งำนมิฉะน้นั จะไม่มคี วำมผดิ
เพรำะไม่รู้ขอ้ เท็จจริงอนั เป็นองคป์ ระกอบของควำมผดิ ตำมมำตรำ 59 วรรคสำม
2. ดูหมิ่นขณะที่เจำ้ พนกั งำนผนู้ ้นั เกษียณไปแลว้ ไม่ถอื เป็นกำรดูหมิน่ เจำ้ พนกั งำนตำมมำตรำ 136 และกำรดู
หมิ่น หรือคำกล่ำวน้นั ตอ้ งกล่ำวถึงเจำ้ พนกั งำนคนใดคนหน่ึงโดยเฉพำะเจำะจงเท่ำน้นั
3. ถำ้ กำรดูหมิน่ หรือคำกลำ่ วน้นั ไม่เฉพำะเจำะจงวำ่ เป็นเจำ้ พนกั งำนคนใดไมถ่ อื เป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ 136
เพรำะถือวำ่ ไมม่ ผี เู้ สียหำย

ถำ้ หำกกำรท่กี ระทำมใิ ช่ส่ิงท่ีอยใู่ นหนำ้ ท่ีหรือนอกหนำ้ ท่ีแมจ้ ะถกู ดูมินกไ็ ม่เป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ 136
ถำ้ ขณะกระทำผถู้ ูกกระทำยงั คงมีฐำนะเป็นเจำ้ พนกั งำนอยมู่ ิฉะน้นั ไม่เป็นควำมผดิ เพรำะเป็นกำรคุม้ ครองตวั
เจำ้ พนกั งำนมิใหถ้ ูกรบกวนขนำดเป็นเจำ้ พนกั งำนและปฏบิ ตั ิงำนไดอ้ ยำ่ งรำบรื่น

4

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำ

คำพพิ ำกษำฎกี ำ มำตรำ 136 ควำมผดิ ฐำนดูหมนิ่ เจ้ำพนกั งำน

1. แนวคำพพิ ำกษำทีต่ ดั สินว่ำมคี วำมผดิ

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำท่ี637/2504 กำรท่ีจำเลยไมห่ ลีกทำงใหร้ ถยนตต์ ำรวจซ่ึงบีบแตรขอทำงเพ่ือ

ไปปฏิบตั ิหนำ้ ที่ ท้งั ยงั กลำ่ ววำ่ “รถยนตต์ ำรวจกลวั แมม่ นั หยงั ” ซ่ึงหมำยควำมวำ่ รถยนตต์ ำรวจกลวั แมม่ นั
ทำไม น้นั นอกจำกจะเป็นคำหยำบคำย ไม่สมควรกลำ่ วต่อเจำ้ พนกั งำนผกู้ ำลงั กระทำตำมหนำ้ ท่ีแลว้ ยงั เป็น
ถอ้ ยคำกลำ่ วเหยยี ดหยำมดูถกู ดูหมนิ่ โดยเกลยี ดชงั เจำ้ พนกั งำนและกำลงั กระทำกำรตำมหนำ้ ที่ดว้ ย ยอ่ มเป็น
ผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 136

จำกคำพพิ ำกษำฉบบั น้ีวิเครำะหไ์ ดว้ ำ่ คำว่ำ “กลวั แม่มนั หยงั ” เป็นกำรดูหมนิ่ ดูถกู เหยยี ดหยำมอยำ่ ง
เกลยี ดชงั ในขณะท่ีเจำ้ พนกั งำนกระทำกำรตำมหนำ้ ท่ี ผกู้ ระทำจึงมคี วำมผดิ ตำม ประมวลกฎหมำยอำญำ
มำตรำ 136

คำพพิ ำกษำฎกี ำที่1398/2506 พนกั งำนสอบสวนจบั จำเลยมำโดยอยั กำรผชู้ ่วยแจง้ ควำมว่ำถกู จำเลยด่ำ
ต่อมำจำเลยไปด่ำพนกั งำนสอบสวนดว้ ยถอ้ ยคำหยำบคำย และมคี วำมหมำยว่ำ พนกั งำนสอบสวนน้นั เป็นข้ี
ขำ้ หรือลกู นอ้ งอยั กำร ทำงำนอยใู่ ตอ้ ำณัติของอยั กำร ดงั น้ี เป็นควำมผดิ ฐำนดูหมิน่ เจำ้ พนกั งำนเพรำะได้
กระทำกำรตำมหนำ้ ทตี่ ำมมำตรำ 136 และเม่อื เป็นกำรดูหมน่ิ เจำ้ พนกั งำนอยเู่ ช่นน้ีแลว้ ดงั ไม่เขำ้ บทที่จะ
ลงโทษจำเลยฐำนดูหมิ่นบคุ คลธรรมดำตำมมำตรำ 393 อีกและกำรที่จำเลยด่ำซ้ำไปซ้ำมำหลำยคร้ังท่ีหนำ้
ประตูบำ้ นผเู้ สียหำยในเวลำกลำงคืนอนั เป็นเวลำหลบั นอนของผเู้ สียหำยซ่ึงอยใู่ นบำ้ น ถอื ไดว้ ่ำเป็นกำรทำให้
ผเู้ สียหำยไดร้ ับควำมเดือดร้อน รำคำญ กำรกระทำเช่นน้ีจึงผดิ มำตรำ 397 ดว้ ย แต่นบั วำ่ เป็นกรรมเดียวผดิ ต่อ
กฎหมำยหลำยบท ศำลยอ่ มลงโทษตำมมำตรำ 136 แต่บทเดียว

จำกคำพพิ ำกษำฉบบั น้ีวเิ ครำะห์ไดว้ ่ำ คำวำ่ “ข้ขี ำ้ ” เป็นกำรดูถูกเหยยี ดหยำมดว้ ยถอ้ ยคำหยำบคำยและยงั มี
กำรด่ำซ้ำไปซ้ำมำหลำยรอบ ที่หนำ้ บำ้ นตอนเวลำกลำงคืน เป็นกำรรบกวน ก่อควำมเดือดร้อน จึงมีควำมผดิ
ตำม มำตรำ 397 ดว้ ย ศำลยอ่ มลงโทษบทที่หนกั ท่ีสุดคือ มำตรำ 136 แต่บทเดียว

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำ ที่ 637/2504, 1081/2505 ตำรวจวงิ่ ไล่จบั ผตู้ อ้ งหำ ผตู้ อ้ งหำกล่ำวคำดูหมน่ิ เเมจ้ ะไม่
ระบุชื่อตำรวจว่ำคนใดในสองหรือสำมคนท่ีไล่ตำมมำ ก็พอเลง็ เห็นว่ำกำลงั ดูหม่นิ เจำ้ พนกั งำนที่กำลงั ไล่จบั
อยู่ จึงมคี วำมผดิ ฐำนดูหมิ่นเจำ้ พนกั งำนได้

5

คำอธบิ ำยจำกบรรทดั ฐำน กรณีดงั กล่ำว แมจ้ ำเลยจะไมไ่ ดก้ ล่ำวระบุชื่อเจำ้ พนกั งำน ซ่ึงเป็นกรณีท่ีไมไ่ ด้
กล่ำวถึงเจำ้ พนกั งำนคน หน่ึงคนใดโดยเฉพำะเจำะจง เเต่พฤติกำรณด์ งั กลำ่ ว พอช้ีไดว้ ำ่ เป็นเจำ้ พนกั งำนคน
ใด ศำลฎีกำสำมำรถลงโทษฐำน ดูหมิน่ เจำ้ พนกั งำนได้ ดงั น้นั จำเลยจึงมีควำมผดิ ฐำนดูหมิน่ เจำ้ พนกั งำน
ตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 136

2.แนวคำพพิ ำกษำที่ตดั สินว่ำไม่มคี วำมผดิ

คำพพิ ำกษำฎกี ำที่ 8016/2556 จำเลยกล่ำวถอ้ ยคำวำ่ “ตำรวจแมง่ …ใชไ้ มไ่ ด”้ เพรำะรู้สึกว่ำเจำ้ พนกั งำน
ตำรวจไม่ไดใ้ หค้ วำมสำคญั กบั คำช้ีแจงของตน ทำใหจ้ ำเลยรู้สึกไมไ่ ดร้ ับควำมเป็นธรรม จึงกล่ำวตำหนิกำร
ปฏิบตั ิหนำ้ ท่ีของเจำ้ พนกั งำนตำรวจ อนั เป็นเพียงคำกลำ่ วที่ไมส่ ุภำพและไมส่ มควรเท่ำน้นั แต่ไม่ถึงข้นั มุ่ง
หมำยที่จะ ด่ำ ดูถกู เหยยี ดหยำมหรือสบประมำทเจำ้ พนกั งำนตำรวจแต่อยำ่ งใด จึงไม่มีควำมผดิ ตำมประมวล
กฎหมำยอำญำ มำตรำจึงไม่มคี วำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 136

จำกคำพพิ ำกษำฉบบั น้ีวิเครำะหไ์ ดว้ ่ำ เจตนำหลกั ของผกู้ ระทำไม่ไดต้ อ้ งกำร ดูถูก เหยยี ดหยำม สบ
ประมำท หรือด่ำ แต่เป็นเพยี งกำรกล่ำวท่ีไม่สมควรแก่เจำ้ พนกั งำนเท่ำน้นั เนื่องจำกเขำ้ ใจวำ่ ตนไม่ไดร้ ับ
ควำมเป็น ธรรม จึงไม่ถือเป็นควำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 136

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำท่ี 549/2470 ด่ำตำรวจนครบำล ศำลฎีกำวินิจฉยั วำ่ ไมอ่ ำจทรำบไดว้ ่ำเป็น ผใู้ ด เพรำะ
ตำรวจนครบำลมีมำก จึงไม่เป็นควำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 136

คำอธบิ ำยจำกบรรทัดฐำน ดงั น้นั จึงไม่ถอื เป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ 136 เพรำะกำรดูหมิ่นน้นั ตอ้ งกล่ำวถึง
เจำ้ พนกั งำนคนหน่ึง คนใดโดยเฉพำะเจำะจง เเต่คำกลำ่ วในกรณีน้ี ไม่อำจทรำบไดว้ ำ่ ใครเป็นผเู้ สียหำย จึงไม่
มคี วำมผดิ ตำมประมวล กฎหมำยอำญำ มำตรำ 136

6

มำตรำ 137 ควำมผดิ ฐำนแจ้งควำมเท็จ
มำตรำ 137 ผใู้ ดแจง้ ควำมอนั เป็นเทจ็ แก่เจำ้ พนกั งำน ซ่ึงอำจทำใหผ้ อู้ น่ื หรือประชำชนเสียหำย ตอ้ งระวำง
โทษจำคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไมเ่ กินหน่ึงหมื่นบำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ
องค์ประกอบภำยนอก
1. ผกู้ ระทำ คือ ผใู้ ด
2. กำรกระทำ คือ แจง้ ควำมอนั เป็นเท็จ
3. วตั ถแุ ห่งกำรกระทำ คือ เจำ้ พนกั งำน
4. เงื่อนไขกำรลงโทษทำงภำวะวสิ ยั ซ่ึงอำจทำใหผ้ อู้ ่ืนหรือประชำชนเสียหำย
องค์ประกอบภำยใน
- เจตนำ คือ เจตนำธรรมดำ
องค์ประกอบภำยนอก

1. ผู้ใด
ผใู้ ด หมำยถึง บุคคลธรรมดำท่ีมีกำรกระทำควำมผดิ ตำมโครงสร้ำงควำมรับผดิ ทำงอำญำจะหมำยถึง
ผกู้ ระทำ คือ ผทู้ ่ี นำขอ้ ควำมอนั เป็นเทจ็ ไปแจง้ พนกั งำนเจำ้ หนำ้ ท่ี
2. แจ้งข้อควำมเป็ นเท็จ
แจง้ ควำมอนั เป็นเท็จ หมำยถึง ขอ้ ควำมท่ีนำไปแจง้ ไม่ตรงกบั ควำมเป็นจริง และจะตอ้ งเป็นเหตุกำรณ์ท่ี
เกิดข้นึ แลว้ ในอดีต ไมใ่ ช่เหตุกำรณ์ท่ีจะเกิดข้นึ ในอนำคตโดยคำดเดำไม่ไดว้ ำ่ จะเกิดข้ึนหรือไม่
3. ต้องเป็ นกำรแจ้งต่อเจ้ำพนกั งำน
เจำ้ พนกั งำน หมำยถึง เป็นผทู้ ่ีมอี ำนำจหนำ้ ท่ีเกย่ี วกบั กำรรบั แจง้ เป็นหนำ้ ท่ีตำมที่กฎหมำยกำหนด หรือไดร้ ับ
มอบหมำยจำกผบู้ งั คบั บญั ชำ
4. เง่ือนไขกำรลงโทษทำงภำวะวสิ ัย
อำจทำใหผ้ อู้ ่ืนหรือประชำชนเสียหำย คือ อำจจะเป็นประชำชนทว่ั ไปหรือส่วนรำชกำรก็ได้ ไมจ่ ำเป็นจะตอ้ ง
เกิดควำมเสียหำยข้ึนจริง ๆ กไ็ ด้ แค่อำจจะเกิดควำมเสียกชหำยก็เป็นควำมผดิ แลว้ อำจจะเป็นควำมเสียหำย

7

แก่ร่ำงกำย จิตใจ ทรัพยส์ ิน หรือเกียรติยศชื่อเสียงกไ็ ด้
องค์ประกอบภำยใน

โดยเจตนำ

เจตนำ หมำยถงึ ผทู้ ่ีแจง้ จะตอ้ งมเี จตนำในกำรแจง้ ตำมมำตรำ 59 วรรคสอง คือรู้สำนึกในกำรที่นำขอ้ ควำม
อนั เป็น เทจ็ ไปแจง้ ต่อเจำ้ พนกั งำน และประสงคต์ ่อผลใหเ้ ป็นผลตำมท่ีแจง้ ขอ้ ควำมอนั เป็นเทจ็ และผแู้ จง้
ตอ้ งรู้ดว้ ยวำ่ ขอ้ ควำมท่ีนำไปแจง้ น้นั เป็นเทจ็ ถำ้ ไมร่ ูก้ จ็ ะถอื ว่ำไมม่ ีเจตนำและจะไมม่ คี วำมผดิ ตำมมำตรำน้ี

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำ ตำมมำตรำ 137

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำท่ี 981/2561

กำรท่ีจำเลยรู้ว่ำมิไดเ้ กดิ เหตุลกั ทรัพยร์ ถกระบะ แตก่ ลบั แจง้ แก่พนกั งำนสอบสวนว่ำมคี นร้ำยลกั ทรัพยร์ ถ
กระบะท่ีจำเลยเช่ำซ้ือไป เพื่อจะนำเงินท่ีไดร้ ับจำกบริษทั ผรู้ ับประกนั ภยั ไปชำระค่ำงวดแก่ธนำคำร ก. ผใู้ ห้
เช่ำซ้ือ กำรกระทำของจำเลยเป็นควำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 173 อนั เป็นบทบญั ญตั ิ เฉพำะ
แลว้ ไมจ่ ำตอ้ งปรับบทตำมมำตรำ 137 อนั เป็นบทบญั ญตั วิ ำ่ ดว้ ยกำรแจง้ ขอ้ ควำมอนั เป็นเทจ็ แก่เจำ้ พนกั งำน
ทวั่ ๆ ไปอีก และเมอื่ ไม่เกิดมีควำมผดิ อำญำฐำนลกั ทรัพยเ์ กิดข้ึนในคดีน้ี จึงไมเ่ ป็นควำมผดิ ตำม มำตรำ 172

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำท่ี 4017/2560

ขณะท่ีจำเลยท่ี 1 ไปจดทะเบียนจำนองที่ดินพพิ ำทท้งั สองแปลงเพอ่ื ประกนั หน้ีเงินกใู้ หแ้ ก่จำเลยท่ี 3 เมอ่ื
วนั ที่ 5 ส.ค. 2556 คดีท่ีโจทกท์ ้งั เจ็ดฟ้อง ล. กบั จำเลยท่ี 1 ขอใหเ้ พิกถอนนิติกรรมกำรโอนทด่ี ินท้งั สอง แปลง
อยใู่ นระหวำ่ งฎีกำยงั ไมถ่ งึ ท่ีสุด ดงั น้นั กำรท่ีจำเลยที่ 1 แจง้ ขอ้ ควำมตำมที่ปรำกฏในโฉนดทดี่ ินท้งั สองแปลง
ต่อเจำ้ พนกั งำนท่ีดินผจู้ ดทะเบียนจำนองในขณะน้นั วำ่ จำเลยท่ี 1 เป็นเจำ้ ของที่ดินท้งั สองแปลง ซ่ึงก็ตรงตำม
เอกสำรท่ีแทจ้ ริง จึงเป็นเร่ืองที่จำเลยที่ 1 แจง้ ขอ้ ควำมตำมขอ้ เท็จจริงที่ปรำกฏ ท้งั เจำ้ พนกั งำนทด่ี ินผจู้ ด
ทะเบียนจำนองไม่ไดส้ อบถำมจำเลยท่ี 1 ว่ำมคี ดีพิพำทเก่ียวกบั ที่ดินหรือไม่ และจำเลย ท่ี 1 มไิ ดห้ ลอกลวง
ใหเ้ จำ้ พนกั งำนที่ดินจดทะเบียนจำนองท่ดี ินพพิ ำทท้งั สองแปลง กำรกระทำของจำเลย ท่ี 1 จึงไม่เป็นควำมผดิ
ตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 137 และ 267

8

มำตรำ 138 ควำมผดิ ฐำนต่อสู้ขดั ขวำงเจ้ำพนกั งำน
มำตรำ 138 ผใู้ ดต่อสู้ หรือขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำน หรือผซู้ ่งึ ตอ้ งช่วยเจำ้ พนกั งำนตำมกฎหมำยในกำร

ปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ที่ ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไมเ่ กินหน่ึงปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ
ถำ้ กำรต่อสูห้ รือขดั ขวำงน้นั ไดก้ ระทำโดยใชก้ ำลงั ประทุษร้ำย หรือขู่เขญ็ วำ่ จะใชก้ ำลงั ประทุษร้ำย

ผกู้ ระทำตอ้ งระวำงโทษจำคกุ ไมเ่ กนิ สองปี หรือปรับไมเ่ กินส่ีหมน่ื บำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ
องค์ประกอบภำยนอก

1. ผกู้ ระทำ คือ ผใู้ ด
2. กำรกระทำ คือ ต่อสูห้ รือขดั ขวำง
3. วตั ถแุ ห่งกำรกระทำ คือ เจำ้ พนกั งำนหรือผซู้ ่ึงตอ้ งช่วยเหลอื เจำ้ พนกั งำน
4. เง่ือนไขกำรลงโทษทำงภำวะวสิ ยั -ในกำรปฏบิ ตั ิตำมหนำ้ ท่ี
องค์ประกอบภำยใน - เจตนำ คือ เจตนำธรรมดำ

องค์ประกอบภำยนอก

1. ผ้ใู ด

ผ้ใู ด หมำยถงึ บุคคลธรรมดำท่ีมกี ำรกระทำควำมผดิ ตำมโครงสร้ำงควำมรับผดิ ทำงอำญำจะหมำยถึง
ผกู้ ระทำ คือ ผทู้ ก่ี ระทำดว้ ยกำรต่อสูห้ รือขดั ควำงกำรปฏิบตั ิหนำ้ ที่ของเจำ้ พนกั งำน

2. กำรต่อสู้หรือขัดขวำง

ต่อสู้ หมำยถงึ กำรใชก้ ำลงั ขดั ขืน เพือ่ ไม่ใหก้ ำรกระทำของเจำ้ พนกั งำนสำเร็จผล เข่น สะบดั มอื ใหพ้ น้ จำก
กำร จบั กุม หรือ ดิ้นจนหลุด

ขัดขวำง หมำยถึง กำรกระทำดว้ ยประกำรใด ๆ ที่ก่อใหเ้ กิดอปุ สรรคในกำรปฏิบตั ิหนำ้ ทขี่ องเจำ้ พนกั งำน
หรือทำให้ กำรปฏบิ ตั ิหนำ้ ท่ีเป็นไปดว้ ยควำมยำกลำบำก เพอื่ ไม่ใหก้ ำรปฏบิ ตั ิหนำ้ ที่ของเจำ้ พนกั งำนน้นั
สำเร็จ เช่น ตำรวจจะ วิง่ เขำ้ ไปจบั นำย ก. นำย ก.กเ็ อำไมไ้ ปขวำงก้นั ไว้ หรือเจำ้ พนกั งำนตำรวจวิง่ ไลจ่ บั นำย
ก. นำย ก. จึงใชป้ ื นยงิ ข่ขู ้ึน ไปบนฟ้ำ เป็นตน้

9

3. ต้องเป็ นกำรกระทำต่อเจ้ำพนักงำน หรือผ้ตู ้องช่วยเจ้ำพนกั งำนตำมกฎหมำยในกำรปฏบิ ตั กิ ำรตำมหน้ำที่

เจ้ำพนักงำน หมำยถงึ บุคคลซ่ึงกฎหมำยบญั ญตั วิ ่ำเป็นเจำ้ พนกั งำน หรือไดร้ ับแต่งต้งั ตำมกฎหมำยให้
ปฏิบตั ิหนำ้ ที่ รำชกำร ไมว่ ่ำเป็นประจำหรือชวั่ ครำว และไมว่ ำ่ จะไดร้ ับค่ำตอบแทนหรือไม่

ผ้ซู ึ่งต้องช่วยเหลือเจ้ำพนกั งำน หมำยถงึ บุคคลซ่ึงเจำ้ พนกั งำนเรียกหรือขอใหช้ ่วยเหลือตำมอำนำจหนำ้ ที่
ท่ี กฎหมำยใหอ้ ำนำจไว้ หรือบุคคลทีกฎหมำยบญั ญตั ิไวใ้ หเ้ ป็นผชู้ ่วยเจำ้ พนกั งำน ที่ไมใ่ ช่กำรร้องขอใหไ้ ป
ช่วยหรือ อำสำสมคั รไปช่วยเอง

4.เง่ือนไขกำรลงโทษทำงภำวะวสิ ัย

กำรใชด้ ำลงั ประทุษร้ำย มบี ทนิยำมไวใ้ นมำตรำ 1(6) เช่น ผลกั ตำรวจให้ ลม้ ลง ใชก้ ำลงั ดึง ฉุด ร้ังตำรวจ
ไว้ เป็นตน้ และกำรใชก้ ำลงั ประทษุ ร้ำยน้ีไมจ่ ำตอ้ งถงึ กบั ทำใหผ้ ถู้ กู กระทำไดร้ ับ อนั ตรำยแกก่ ำยหรือจิตใจ ขู่
เขญ็ ว่ำจะใชก้ ำลงั ประทุษร้ำย หมำยถงึ กำรข่เู ข็ญหรือทำใหก้ ลวั ไมว่ ่ำจะโดยกำรใชว้ ำจำ กิริยำท่ำทำง หรือ
ลำย ลกั ษณ์อกั ษร วำ่ นะทำกำรประทุษร้ำยต่อเจำ้ พนกั งำน หรือผซู้ ่ึงตอ้ งช่วยเจำ้ พนกั งำนตำมกฎหมำย

องค์ประกอบภำยใน

โดยเจตนำ

เจตนำ หมำยถงึ จะตอ้ งมเี จตนำต่อสูห้ รือขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำนหรือผซู้ ่ึงตอ้ งช่วยเจำ้ พนกั งำนตำมกฎหมำยตำม
มำตรำ 59 วรรคสอง และจะตอ้ งรู้ขอ้ เท็จจริงอนั เป็นองคป์ ระกอบของควำมผดิ ตำมมำตรำ 59 วรรคสำมดว้ ย
คือ ผกู้ ระทำจะตอ้ งรู้ว่ำผทู้ ่ีตนต่อสูห้ รือขดั ขวำงอยนู่ ้นั เป็นเจำ้ พนกั งำนหรือผซู้ ่ึงตอ้ งช่วยเหลอื เจำ้ พนกั งำน
ตำมกฎหมำย

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำทเี่ กยี่ วข้อง ตำมมำตรำ 138

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำท่ี 6875/2557 พ.ร.บ.กำรขุดดนิ และถมดิน พ.ศ.2543 มำตรำ 30 เป็นบทบญั ญตั ิให้
อำนำจพนกั งำนเจำ้ หนำ้ ที่ตำมพระรำชบญั ญตั ิดงั กล่ำวเขำ้ ไปในสถำนที่ท่ีมีกำรขดุ ดินหรือถมดินเพยี งเพอื่
ตรวจสอบว่ำมกี ำรฝ่ ำฝืนพระรำชบญั ญตั นิ ้ีหรือกฎกระทรวงหรือขอ้ บญั ญตั ิทอ้ งถน่ิ หรือประกำศที่ออกตำม
พระรำชบญั ญตั ิน้ีหรือไม่เท่ำน้นั กรณีหำจำตอ้ งมหี มำยคน้ ของศำลไม่ เมอ่ื ผเู้ สียหำยแสดงตนเป็นเจำ้
พนกั งำนตำม พ.ร.บ.กำรขดุ ดินและถมดิน พ.ศ.2543 และแจง้ ว่ำมคี วำมประสงคจ์ ะตรวจสอบท่ีดินตำมท่ีมี
กำรแจง้ ว่ำมกี ำรกระทำควำมผดิ ตำม พ.ร.บ.กำรขดุ ดินและถมดิน พ.ศ.2543 แต่จำเลยไม่ยอมใหเ้ ขำ้ ไปใน
ที่ดินเพ่ือตรวจสอบ กำรกระทำของจำเลยจึงมเี จตนำขดั ขวำงผเู้ สียหำยอนั เป็นควำมผดิ ฐำนขดั ขวำงเจำ้
พนกั งำนในกำรปฏบิ ตั ิหนำ้ ท่ตี ำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 138 วรรคหน่ึง

10

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำที่ 1240/2554 สิบตำรวจเอก ป. แจง้ ขอ้ หำจำเลยวำ่ เลน่ กำรพนนั จบั ยกี่ ีโดยเป็นคนเดิน
โพยฝ่ ำยเจำ้ มอื จำเลยปฏเิ สธ สิบตำรวจเอก ป. กบั พวกรวม 5 คน จะเขำ้ จบั กุม จำเลยไมย่ นิ ยอมโดยสิบ
ตำรวจเอก ป. มรี ูปร่ำงใหญ่กว่ำจำเลยมำก กำรท่ีจำเลยเดินหนีออกนอกร้ำนก๋วยเตี๋ยวจนสิบตำรวจเอก ป. กบั
พวกตอ้ งใชก้ ำลงั ลอ็ กแขนกดหนำ้ จำเลยกบั พน้ื ระเบียงเพื่อใส่กุญแจมอื จำเลยในลกั ษณะไขวห้ ลงั ขณะจำเลย
ด้ินรนขดั ขืนเพ่อื ใหพ้ น้ จำกกำรถูกควบคุมตวั เพรำะเห็นว่ำตวั เองไมไ่ ดก้ ระทำผดิ ซ่ึงแมใ้ นกำรด้ินรนของ
จำเลยจะเป็นเหตุใหม้ อื ของจำเลยไปโดนหนำ้ อกของสิบตำรวจ ป. เกิดเป็นรอยถลอกขนำดเลก็ กต็ ำม แต่กำร
กระทำดงั กล่ำว ก็ยงั ไม่ถึงข้นั ทีจ่ ะเป็นกำรต่อสูข้ ดั ขวำงเจำ้ พนกั งำนซ่ึงกระทำกำรตำมหนำ้ ท่ีตำมประมวล
กฎหมำยอำญำมำตรำ 138

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำท่ี 4884/2533จำเลยขบั รถยนตเ์ ฉี่ยวชนรถจกั รยำนยนตล์ ม้ ลงแลว้ ขบั รถยนตห์ ลบหนี
เจำ้ พนกั งำนตำรวจจึงขบั รถยนตต์ ดิ ตำมเพ่อื จบั กุม แต่จำเลยขดั ขวำงกำรจบั กุมโดยขบั รถยนตป์ ำด ไป
ทำงซำ้ ยและทำงขวำจนถึงบริเวณท่ีเจำ้ พนกั งำนตำรวจยนื อยทู่ ี่จุดสกดั จบั จำเลยกข็ บั รถพุ่งเขำ้ ใส่เจำ้ พนกั งำน
ตำรวจท่ียนื อยนู่ ้นั กำรกระทำของจำเลยเป็นควำมผดิ ฐำนตอ่ สูข้ ดั ขวำงและพยำยำมฆ่ำเจำ้ พนกั งำนเป็น
ควำมผดิ กรรมเดียวผดิ ต่อกฎหมำยหลำยบท

11

มำตรำ 139 ควำมผดิ ฐำนข่มขืนใจเจ้ำพนกั งำน

มำตรำ 139 ผใู้ ดข่มขนื ใจเจำ้ พนกั งำนใหป้ ฏบิ ตั ิกำรอนั มิชอบดว้ ยหนำ้ ที่ หรือใหล้ ะเวน้ กำรปฏบิ ตั ิกำร
ตำมหนำ้ ท่ีโดยใชก้ ำลงั ประทษุ ร้ำย หรือข่เู ข็ญว่ำจะใชก้ ำลงั ประทุษร้ำย ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไม่เกินสี่ปี หรือ
ปรับไมเ่ กินแปดหมื่นบำทหรือท้งั จำท้งั ปรับ

องค์ประกอบควำมผดิ

องค์ประกอบภำยนอก

1. ผใู้ ด
2. ขืนใจ ใชก้ ำลงั ประทษุ ร้ำย ข่เู ขญ็ ว่ำจะใชก้ ำลงั ประทษุ ร้ำย
3. เจำ้ พนกั งำน

องค์ประกอบภำยใน

เจตนำธรรมดำ

ข้อสังเกต มำตรำ 139

- ควำมผดิ สำเร็จเมือ่ สำมำรถบงั คบั ใหเ้ จำ้ พนกั งำนปฏบิ ตั ิกำรอนั มชิ อบดว้ ยหนำ้ ท่ี/ทำใหเ้ จำ้ พนกั งำนละเวน้
กำรปฏิบตั ิหนำ้ ท่ี

- กรณีบงั คบั ใหใ้ หเ้ จำ้ พนกั งำนปฏบิ ตั ิกำรอนั ชอบดว้ ยหนำ้ ที่

- กรณีบงั คบั ใหเ้ จำ้ พนกั งำนละเวน้ กำรกระทำที่ไมช่ อบดว้ ยหนำ้ ที่

- กำรใชก้ ำลงั ฯ/ข่เู ขญ็ ว่ำจะใชก้ ำลงั ไม่จำเป็นตอ้ งถึงกบั เป็นอนั ตรำยแก่กำย

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำ มำตรำ 139

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำท่ี 1940/2561 ควำมผดิ ตำมฟ้องโจทก์ คือ ป.อ. มำตรำ 139 ซ่ึงบญั ญตั ิว่ำ "ผใู้ ดข่มขืน
ใจเจำ้ พนกั งำนใหป้ ฏบิ ตั ิกำรอนั มิชอบดว้ ยหนำ้ ที่ หรือใหล้ ะเวน้ กำรปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ท่ีโดยใชก้ ำลงั
ประทุษร้ำย หรือข่เู ข็ญวำ่ จะใชก้ ำลงั ประทษุ ร้ำย..." ซ่ึงเป็นท่ีเห็นไดอ้ ยำ่ งแน่ชดั ว่ำ ผทู้ จ่ี ะกระทำควำมผดิ ตำม
มำตรำ 139 ดงั กล่ำว จะตอ้ งกระทำกำรต่อเจำ้ พนกั งำน คือข่มขืนใจต่อเจำ้ พนกั งำน แต่ตำมคำบรรยำยในฟ้อง
โจทกเ์ องและตำมขอ้ เท็จจริงที่เกิดข้ึน กลบั ฟังไดแ้ น่ชดั วำ่ จำเลยเพียงข้ึนพดู ปรำศรัยบนเวทีซ่ึงเป็นกำรพูดต่อ
ผชู้ ุมนุมในกลุ่ม นปช. ดว้ ยกนั จำเลยไมไ่ ดพ้ ดู หรือกระทำกำรใดต่อคณะกรรมกำร ป.ป.ช. ซ่ึงเป็นเจำ้
พนกั งำนแต่อยำ่ งใด แมจ้ ะฟังว่ำกำรพูดปรำศรัยดงั กล่ำวมกี ำรทำข่ำวทำงสถำนีโทรทศั นห์ รือส่ือมวลชน

12

สำธำรณะอ่ืนดว้ ยก็ตำม ก็ไม่ปรำกฏว่ำเป็นเร่ืองที่จำเลยเป็นผจู้ ดั ใหม้ ีกำรทำข่ำว แต่ขอ้ เทจ็ จริงเป็นเร่ืองของ
นกั ข่ำวสื่อมวลชนมำทำข่ำวกนั เองเท่ำน้นั ขณะเกิดเหตุท่จี ำเลยพดู ปรำศรัยเป็นวนั ที่ 23 กุมภำพนั ธ์ 2557 แต่
หลงั จำกน้นั อกี 3 วนั จึงมกี ำรชุมนุมของกลมุ่ นปช. เพอ่ื ปิ ดลอ้ มสำนกั งำน ป.ป.ช. ซ่ึงขณะน้นั ไมป่ รำกฏ
ขอ้ เท็จจริงว่ำจำเลยไดเ้ ขำ้ ร่วมในกำรเขำ้ ปิ ดลอ้ มสำนกั งำน ป.ป.ช. ดงั กล่ำวดว้ ย กำรชุมนุมเพอื่ ปิ ดก้นั ดงั กลำ่ ว
เพอื่ ไม่ใหค้ ณะกรรมกำร ป.ป.ช. และเจำ้ หนำ้ ที่เขำ้ ทำงำนในสำนกั งำนอำจเป็นกำรกระทำควำมผดิ ตำม
มำตรำ 139 ได้ เพรำะเป็นกำรกระทำเพอื่ ไมใ่ หเ้ จำ้ พนกั งำนปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ที่ แตก่ ำรพดู ของจำเลยต่อผู้
ชุมนุมกลุ่ม นปช. ไม่ไดก้ ระทำต่อเจำ้ พนกั งำน แต่เป็นกำรกระทำต่อผชู้ ุมนุม เป็นกำรพดู ชกั ชวนปลุกเร้ำผู้
ชุมนุมใหไ้ ปร่วมกนั ปิดลอ้ มสำนกั งำน ป.ป.ช. เท่ำน้นั ท่ีสำคญั ในคำพดู ปรำศรัยของจำเลยไม่มีขอ้ ควำมตอน
ใดท่ีจำเลยข่มขืนใจเพอ่ื ใหค้ ณะกรรมกำร ป.ป.ช. กระทำกำรอนั ใดท่ีจำเลยตอ้ งกำรเลย ไม่วำ่ จะเป็นกำรอนั มิ
ชอบดว้ ยหนำ้ ที่ หรือกำรละเวน้ กำรปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ท่ี จงึ ไม่ถือว่ำเป็นควำมผดิ ตำมฟ้อง

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำที่ 2989/2537 กำรท่ีจำเลยพูดข่เู ขญ็ จะฆำ่ ผเู้ สียหำยซ่ึงเป็นเจำ้ พนกั งำนป่ ำไมห้ ำกไม่
ปลอ่ ยไมท้ ี่ยดึ เป็นกำรข่มขืนใจผเู้ สียหำยซ่ึงเป็นเจำ้ พนกั งำนใหป้ ฏิบตั ิกำรอนั มิชอบดว้ ยหนำ้ ท่ีหรือใหล้ ะเวน้
กำรปฏิบตั ิกำรตำมหนำ้ ที่ เป็นกำรลงมือกระทำควำมผดิ ครบองคป์ ระกอบควำมผดิ แลว้ แต่กำรกระทำน้นั ไม่
บรรลุผล เพรำะผเู้ สียหำยไมเ่ กรงกลวั ไม่ยนิ ยอมปลอ่ ยไมท้ ่ียดึ ผเู้ สียหำยจึงไม่ไดป้ ฏิบตั ิกำรอนั มชิ อบดว้ ย
กฎหมำยหรือละเวน้ กำรปฏิบตั ิกำรตำมหนำ้ ที่ท่ีจำเลยข่มขืนใจ จำเลยจึง มีควำมผดิ ข้นั พยำยำมตำมประมวล
กฎหมำยอำญำ มำตรำ 139ประกอบมำตรำ 80

13

มำตรำ 140 เหตุฉกรรจ์ของมำตรำ 138 วรรคสอง และมำตรำ 139
มำตรำ 140 ถำ้ ควำมผดิ ตำมมำตรำ ๑๓๘ วรรคสอง หรือมำตรำ ๑๓๙ ไดก้ ระทำโดยมีหรือใชอ้ ำวุธ

หรือโดยร่วมกระทำควำมผดิ ดว้ ยกนั ต้งั แต่สำมคนข้นึ ไป ผกู้ ระทำตอ้ งระวำงโทษจำคุกไมเ่ กนิ หำ้ ปี หรือปรับ
ไมเ่ กินหน่ึงแสนบำทหรือท้งั จำท้งั ปรับ

ถำ้ กระทำโดยอำ้ งอำนำจอ้งั ยห่ี รือซ่องโจร ไมว่ ่ำอ้งั ยหี่ รือซ่องโจรน้นั จะมีอยหู่ รือไม่ ผกู้ ระทำตอ้ งระวำง
โทษจำคุกต้งั แต่สองปี ถงึ สิบปี และปรับต้งั แต่ส่ีหมืน่ บำทถึงสองแสนบำท

ถำ้ ควำมผดิ ตำมมำตรำน้ีไดก้ ระทำโดยมีหรือใชอ้ ำวุธปื นหรือวตั ถรุ ะเบิด ผกู้ ระทำตอ้ งระวำงโทษหนกั
กวำ่ โทษที่กฎหมำยบญั ญตั ิไวใ้ นสองวรรคก่อนก่ึงหน่ึง

เง่ือนไขและผล

1.เงื่อนไข
(1) ควำมผดิ ตำมมำตรำ 138 วรรคสอง หรือมำตรำ 139
(2) ไดก้ ระทำโดย
(2.1) มหี รือใชอ้ ำวุธ
(2.2) ร่วมกระทำควำมผดิ ดว้ ยกนั ต้งั แต่สำมคนข้ึนไป

2. ผล
ผกู้ ระทำตอ้ งรับโทษหนกั ข้ึน

เหตฉุ กรรจ์ตำมวรรคสองและวรรคสำม
1.เหตุฉกรรจ์วรรคสอง

รับโทษหนกั ข้นึ ถำ้ กระทำโดยอ้ำงอำนำจอ้งั ยห่ี รือซ่องโจร ไมว่ ่ำอ้งั ยหี่ หรือซ่องโจรน้นั จะมอี ยหู่ รือไม่
2.เหตฉุ กรรจ์ตำมวรรคสำม

ถำ้ กระทำโดยมหี รือใช้อำวธุ ปื นหรือวตั ถุระเบดิ ตอ้ งระวำงโทษหนกั กว่ำโทษท่กี ฎหมำยบญั ญตั ิไวใ้ นสอง
วรรคก่อนก่ึงหน่ึง

14

คำอธบิ ำย

เจตนำรมณ์ของมำตรำน้ีคือกำรคุม้ ครองควำมปลอดภยั ใหแ้ ก่เจำ้ พนกั งำน ในกำรปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ที่
เพรำะฉะน้นั กำรใชก้ ำลงั ประทุษร้ำยดว้ ยกำรมีหรือใชอ้ ำวธุ หรือกระทำกำรหลำยคน จึงตอ้ งรับโทษหนกั ข้ึน
ตำมมำตรำ 140 ไดแ้ ก่ กำรต่อสูห้ รือขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำนโดยใชก้ ำลงั ประทุษร้ำยหรือข่เู ขญ็ วำ่ จะใชก้ ำลงั
ประทุษร้ำย ตำมมำตรำ 138 วรรคสอง และกำรข่มขนื ใจเจำ้ พนกั งำน มำตรำ 139 เกิดข้ึนโดยเหตุหน่ึงเหตุใด
ดงั ต่อไปน้ี

(1) โดยมีหรือใชอ้ ำวธุ หมำยควำมรวมท้งั อำวุธโดยสภำพ เช่น ดำบ ปื น ระเบิด และส่ิงซ่ึงไมเ่ ป็นอำวธุ โดย
สภำพ แต่ซ่ึงไดใ้ ชห้ รือเจตนำจะใชป้ ระทุษร้ำยร่ำงกำยถงึ อนั ตรำยสำหสั อยำ่ งอำวุธ เช่น กรรไกร มดี
ทำครัว เป็นตน้

(2) โดยร่วมกระทำควำมผดิ ดว้ ยกนั ต้งั แต่สำมคนข้ึนไป หมำยถงึ โดยร่วมกนั เป็นตวั กำรในกำรกระทำ
ควำมผดิ ตำมมำตรำ 83 จำนวนต้งั แต่ 3 คนข้ึนไป เช่น ตำรวจจบั คนร้ำยกำลงั จะนำข้ึนรถไปยงั สถำนี
ตำรวจ จำเลยกบั พวกอกี 2 คนเขำ้ โอบกอดตำรวจแลว้ พำคนร้ำยเจำ้ พนกั งำนโดยไมไ่ ดค้ บคดิ กนั มำ
ก่อน ไม่เป็นตวั กำรร่วมกนั แมจ้ ะมผี กู้ ระทำต่อเจำ้ พนกั งำนต้งั แต่ 3 คนข้ึนไป กไ็ มเ่ ขำ้ มำตรำ 140 เช่น
ก.และข. มคี วำมผดิ ตำมมำตรำ 138 วรรคสอง เท่ำน้นั ยอ่ มปรับบทลงโทษตำมมำตรำ 140 วรรคแรก
ไมไ่ ด้
นอกจำกน้ี ถำ้ หำกผกู้ ระทำอ้ำงอำนำจอ้งั ยห่ี รือซ่องโจร ตำมมำตรำ 209 หรือ 210 ไมว่ ่ำอ้งั ยหี่ รือซ่อง
โจรน้นั จะมอี ยหู่ รือไม่ ผกู้ ระทำจะตอ้ งรับโทษหนกั ข้นึ เพรำะเป็นเหตุฉกรรจต์ ำมวรรคสอง ถำ้ หำก
ปรำกฎวำ่ ผกู้ ระทำมหี รือใช้ปื นหรือวตั ถุระเบดิ ในกำรใชก้ ำลงั ประทุษร้ำยหรือข่เู ข็ญว่ำจะใชก้ ำลงั
ประทุษร้ำย ยอ่ มเป็นเหตุฉกรรจต์ ำมวรรคสำม ผกู้ ระทำจะตอ้ งรับโทษหนกั ข้นึ ไปอีก

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำ มำตรำ 140
คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำที่ 692/2561 ป.อ. มำตรำ 140 วรรคสำม บญั ญตั ิใหผ้ กู้ ระทำควำมผดิ ฐำนต่อสู้
ขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำนโดยใชก้ ำลงั ประทุษร้ำย โดยมีอำวธุ ปืนตอ้ งไดร้ ับโทษหนกั กว่ำโทษตำมที่
กฎหมำยบญั ญตั ิในสองวรรคก่อนก่ึงหน่ึง ก็เพื่อคุม้ ครองควำมปลอดภยั ของเจำ้ พนกั งำนผปู้ ฏิบตั ิกำร
ตำมหนำ้ ที่ แมอ้ ำวธุ ปื นที่ยดึ ไดจ้ ำกรถคนั เกิดเหตุจะถกู ซุกซ่อนอยใู่ ตท้ ี่นงั่ ดำ้ นหนำ้ ขำ้ งคนขบั จำเลยท่ี
1 ไมไ่ ดพ้ กตดิ ตวั หรือวำงในลกั ษณะพร้อมหยบิ ฉวยไดท้ นั ทีกต็ ำม แต่อำวุธปื นมกี ระสุนปืนบรรจุอยู่
ในรังเพลงิ พร้อมใชง้ ำนไดท้ นั ที นบั เป็นอนั ตรำยต่อเจำ้ พนกั งำนผปู้ ฏิบตั ิตำมหนำ้ ท่ี จำเลยที่ 1 จึงมี
ควำมผดิ ตำม ป.อ. มำตรำ 138 วรรคสอง ประกอบมำตรำ 140 วรรคสำม

15

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำที่ 6597/2555 คดีน้ีในควำมผดิ ฐำนต่อสูห้ รือขดั ขวำงเจำ้ พนกั งำนในกำร
ปฏิบตั ิตำมหนำ้ ที่ ศำลช้นั ตน้ พิพำกษำว่ำจำเลยมีควำมผดิ ตำม ปอ. มำตรำ 138 วรรคสอง 140 วรรค
แรก และวรรคสำม ศำลอทุ ธรณ์ภำค 1 พิพำกษำแกเ้ ป็นวำ่ จำเลยมคี วำมผดิ ตำม ปอ. มำตรำ 138 วรรค
สอง โดยไมไ่ ดป้ รับบทลงโทษตำมมำตรำ 140 วรรคแรก และวรรคสำมดว้ ย แต่ลกั ษณะควำมผดิ ตำม
ปอ. มำตรำ 138 วรรคสอง และมำตรำ 140 วรรคแรก ไมแ่ ตกต่ำงกนั และไมม่ ีระวำงโทษจำคุกข้นั ต่ำ
เหมอื นกนั ต่ำงกนั เฉพำะระวำงโทษข้นั สูงซ่ึงมำตรำ 138 วรรคสอง ระวำงโทษข้นั สูงจำคกุ ไมเ่ กินสอง
ปี ส่วนมำตรำ 140 วรรคแรก ระวำงโทษข้นั สูงจำคุกไมเ่ กนิ หำ้ ปี และตำม ปอ. มำตรำ 140 วรรคสำม
เป็นบทบญั ญตั ิถงึ เหตุที่จะทำใหผ้ กู้ ระทำควำมผดิ มำตรำ 140 วรรคแรก ตอ้ งระวำงโทษหนกั กวำ่ ท่ี
บญั ญตั ิไวก้ ่ึงหน่ึง หำใช่เป็นควำมผดิ อีกบทหน่ึงต่ำงหำกไม่ ไม่เป็นกรณีที่ศำลอุทธรณภ์ ำค 1 แก้
บทลงโทษ ศำลอทุ ธรณ์ภำค 1 เพียงแต่แกจ้ ำนวนโทษมไิ ดแ้ กบ้ ทลงโทษ เป็นกรณีท่ีศำลอุทธรณ์ภำค 1
พิพำกษำแกไ้ ขเลก็ นอ้ ยและลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินหำ้ ปี ตอ้ งหำ้ มมใิ หค้ ู่ควำมฎีกำในปัญหำ
ขอ้ เท็จจริงตำม ป.ว.ิ อ. มำตรำ 218 วรรคหน่ึง

16

มำตรำ 141 ควำมผดิ ฐำนกระทำต่อตรำหรือเครื่องหมำยทเี่ จ้ำพนกั งำนได้ประทบั ไว้
มำตรำ 141 ผใู้ ดถอน ทำใหเ้ สียหำย ทำลำยหรือทำใหไ้ ร้ประโยชนซ์ ่ึงตรำหรือเคร่ืองหมำยอนั เจำ้

พนกั งำนไดป้ ระทบั หรือหมำยไวท้ ่ีสิ่งใด ๆ ในกำรปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ท่ี เพอ่ื เป็นหลกั ฐำนในกำรยดึ อำยดั
หรือรักษำสิ่งน้นั ๆ ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไมเ่ กินสองปี หรือปรับไม่เกินสี่หมน่ื บำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ
องค์ประกอบควำมผดิ

องค์ประกอบภำยนอก

1.ผใู้ ด
2.กำรกระทำอยำ่ งหน่ึงอยำ่ งใดดงั ต่อไปน้ี

2.1 ถอน
2.2 ทำใหเ้ สียหำย
2.3 ทำลำย หรือ
2.4 ทำใหไ้ ร้ประโยชน์
3.ซ่ึงตรำหรือเครื่องหมำยอนั เจำ้ พนกั งำนไดป้ ระทบั หรือหมำยไวท้ ี่สิ่งใด ๆ ในกำรปฏบิ ตั ิกำรตำมหนำ้ ท่ี เพ่อื
เป็นหลกั ฐำนในกำรยดึ อำยดั หรือรกั ษำสิ่งน้นั ๆ
องค์ประกอบภำยใน

เจตนำธรรมดำ

คำอธบิ ำย
องคป์ ระกอบกำรกระทำตำมมำตรำน้ีไดแ้ ก่กำรทำใหต้ รำหรือเครื่องหมำยที่เจำ้ พนกั งำน ทำไวเ้ พื่อเป็น

หลกั ฐำนใชไ้ ม่ได้ ซ่ึงกฎหมำยกำหนดว่ำเป็นกำรถอน ทำใหเ้ สียหำย ทำลำย หรือ ทำใหไ้ ร้ประโยชน์
วตั ถแุ ห่งกำรกระทำ ไดแ้ ก่ ตรำ หรือ เคร่ืองหมำย คำวำ่ “ตรำ” หมำยถึง รอยตีหรือ ประทบั จำกดวงตรำ

ส่วนคำว่ำ “เคร่ืองหมำย” หมำยถึง ส่ิงท่ีทำข้ึนเพ่ือแสดงควำมหมำย เช่น ตวั อกั ษร สญั ลกั ษณ์ เครื่องหมำยถูก
หรือกำกบำท เป็นตน้

ตรำหรือเครื่องหมำยดงั กลำ่ ว เจำ้ พนกั งำนจะตอ้ งเป็นผปู้ ระทบั หรือหมำยไวท้ ่ีส่ิงใด ๆ ไมว่ ่ำจะเป็นของ
รัฐหรือเอกชนก็ตำม ไม่รวมถึงตรำท่ีเอกชนประทบั ข้นึ เอง แต่ขอ้ สำคญั เจำ้ พนกั งำนน้นั จะตอ้ งมอี ำนำจ

17

หนำ้ ท่ีดว้ ย มฉิ ะน้นั ผฝู้ ่ ำฝืนจะไมม่ คี วำมผดิ ตำมมำตรำ 141 เช่น เจำ้ พนกั งำนที่ดิน ไปทำแผนท่ีตำมคำสงั่ ศำล
ในคดีแพ่ง ไม่ใช่อำนำจหนำ้ ที่ตำมประมวลกฎหมำยทด่ี ิน จึงมิไดป้ ฏบิ ตั ิกำร ตำมประมวลกฎหมำยที่ดิน ท้งั
ยงั ไม่ใช่เจำ้ พนกั งำนของศำลหรือเจำ้ พนกั งำนตำมกฎหมำยอื่น เม่ือจำเลยถอนทำลำยหลกั ไมแ้ ก่นอนั เป็น
เครื่องหมำยเขตท่ีดิน จึงไม่มคี วำมผดิ ตำมมำตรำ 141

นอกจำกน้ี ตรำหรือเคร่ืองหมำยที่เจำ้ พนกั งำนไดป้ ระทบั หรือหมำยไวน้ ้นั จะตอ้ งกระทำเพื่อยดึ อำยดั
หรือรักษำสิ่งน้ัน ๆ เท่ำน้นั ถำ้ เจำ้ พนกั งำนไดป้ ระทบั ตรำหรือเครื่องหมำยไวเ้ พ่ือกำร อนื่ นอกเหนือจำกกำร
ยดึ อำยดั หรือรักษำไว้ กำรกระทำยอ่ มไมเ่ ป็นควำมผดิ ฐำนน้ี เช่น เปิ ดผนึก จดหมำยซ่ึงเจำ้ พนกั งำน
ประทบั ตรำไวท้ ี่ส่งมำถงึ ผอู้ ื่น

อยำ่ งไรก็ตำม ผกู้ ระทำตอ้ งรูข้ อ้ เทจ็ จริงอนั เป็นองคป์ ระกอบของควำมผดิ ดว้ ย มิฉะน้นั จะลงโทษตำม
มำตรำ 141 ไมไ่ ด้ เช่น ทำลำยตรำหลกั เขตป่ ำสงวนซ่ึงเจำ้ พนกั งำนตีตรำประทบั ไว้ ท่ีตน้ ไมโ้ ดยไม่เขำ้ ใจว่ำ
เป็นตรำที่เจำ้ พนกั งำนประทบั ไวใ้ นกำรปฏิบตั ิตำมหนำ้ ท่ีเพ่ือเป็นหลกั ฐำน ในกำรยดึ อำยดั หรือรักษำไมน้ ้นั
ไว้

18

มำตรำ 142 ควำมผดิ ฐำนกระทำต่อทรัพย์สินหรือเอกสำรทเ่ี จ้ำพนักงำนได้ยดึ รักษำไว้ หรือสั่งให้ส่ง
มำตรำ 142 ผใู้ ดทำใหเ้ สียหำย ทำลำย ซ่อนเร้น เอำไปเสีย หรือทำใหส้ ูญหำย หรือไร้ประโยชนซ์ ่ึง

ทรัพยส์ ิน หรือเอกสำรใด ๆ อนั เจำ้ พนกั งำนไดย้ ดึ รักษำไว้ หรือสง่ั ใหส้ ่งเพอื่ เป็นพยำนหลกั ฐำน หรือเพือ่
บงั คบั กำรใหเ้ ป็นไปตำมกฎหมำย ไมว่ ำ่ เจำ้ พนกั งำนจะรักษำทรัพยห์ รือเอกสำรน้นั ไวเ้ อง หรือสง่ั ใหผ้ นู้ ้นั
หรือผอู้ ืน่ ส่งหรือรักษำไวก้ ็ตำม ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไมเ่ กนิ สำมปี หรือปรับไม่เกินหกหมนื่ บำท หรือท้งั จำ
ท้งั ปรับ
องค์ประกอบควำมผดิ

องค์ประกอบภำยนอก
1. ผใู้ ด
2. กระทำกำรอยำ่ งหน่ึงอยำ่ งใดดงั ต่อไปน้ี

(2.1) ทำใหเ้ สียหำย
(2.2) ทำลำย
(2.3) ซ่อนเร้น
(2.4) เอำไปเสีย
(2.5) ทำใหส้ ูญ หรือ
(2.6) ทำใหไ้ ร้ประโยชน์
3. ซ่ึงทรัพยส์ ิน หรือเอกสำรใด ๆ อนั เจำ้ พนกั งำนไดย้ ดึ รักษำไว้ หรือสง่ั ใหส้ ่งเพื่อเป็นพยำนหลกั ฐำน หรือ
เพ่อื บงั คบั กำรใหเ้ ป็นไปตำมกฎหมำย
4. ไม่ว่ำเจำ้ พนกั งำนจะรักษำทรัพยห์ รือเอกสำรน้นั ไวเ้ อง หรือสงั่ ใหผ้ นู้ ้นั หรือผอู้ ืน่ ส่งหรือรักษำไวก้ ต็ ำม
องค์ประกอบภำยใน
เจตนำธรรมดำ
คำอธบิ ำย
องคป์ ระกอบทำงกำรกระทำของมำตรำน้ี ไดแ้ ก่กำรทำใหเ้ สียหำย ทำลำย ซ่อนเร้น เอำไปเสีย หรือทำให้
สูญหำยหรือไร้ประโยชน์ เช่น เอำสำนวนกำรสอบสวนไปซ่อน แยง่ สุรำเถื่อน ท่ีถกู จบั ทิ้งไป แยง่ กลอ้ งสูบ

19

ฝิ่นแลว้ พำหนีไป ลบรอยน้ิวมอื บนปืน ลำ้ งมดี ท่ีติดโลหิตคนถกู ทำร้ำย หรือเอำจกั รยำนยนตท์ ่ีตำรวจยดึ ไว้
ไปเสีย

วตั ถุแห่งกำรกระทำตำมมำตรำน้ี ไดแ้ ก่ ทรัพยส์ ินหรือเอกสำรใด ๆ อนั เจำ้ พนกั งำน ไดย้ ดึ รักษำไว้ หรือ
สง่ั ใหส้ ่ง เพ่ือเป็นพยำนหลกั ฐำนหรือเพ่ือบงั คบั กำรใหเ้ ป็นไปตำมกฎหมำย ถำ้ ทรัพยส์ ินหรือเอกสำรดงั กลำ่ ว
ยงั ไมถ่ กู เจำ้ พนกั งำนยดึ รักษำไว้ หรือสงั่ ใหส้ ่ง หรือแมท้ รัพยส์ ินหรือเอกสำรน้นั จะถูกเจำ้ พนกั งำนยดึ รักษำ
ไว้ หรือสงั่ ใหส้ ่งแลว้ แต่ไมไ่ ดใ้ ช้ เพ่อื เป็นพยำนหลกั ฐำนหรือเพอื่ บงั คบั กำรใหเ้ ป็นไปตำมกฎหมำย กำร
กระทำยอ่ มไมผ่ ดิ ตำมมำตรำ 142 น้ี เช่น ขณะตำรวจตรวจคน้ ท่ีบำ้ น รีบนำยำบำ้ ไปท้ิงลงบ่อน้ำ หรือจำเลย
ฉีก กระดำษฟุลสแก๊ปซ่ึงมพี ินยั กรรมอยซู่ ีกหน่ึงก่อนจำเลยไดร้ ับหมำยเรียกจำกศำลใหส้ ่งพนิ ยั กรรม
ดงั กลำ่ วเป็นพยำน

นอกจำกน้ี เจำ้ พนกั งำนจะรกั ษำทรัพยห์ รือเอกสำรน้นั ไวเ้ อง หรือสงั่ ใหก้ ระทำ หรือผอู้ ่ืนส่งหรือรักษำไว้
ก็ได้ เช่น ชำ้ งกินขำ้ วโพดอยู่ กเ็ ลยจบั มำส่งอำเภอทำงอำเภอกใ็ หผ้ ใู้ หญ่ บำ้ นรักษำไวเ้ จำ้ ของชำ้ งมำเอำไปโดย
พลกำร แมจ้ ะไมม่ ีควำมผดิ ฐำนลกั ทรัพย์ แต่กม็ ีควำมผดิ ตำม มำตรำ 142

อน่ึง ผกู้ ระทำจะมเี จตนำกระทำควำมผดิ ก็ต่อเมอ่ื รู้ว่ำส่ิงท่ีตนทำใหเ้ สียหำย ทำลำย ซ่อนเร้น เอำไปเสีย
หรือทำใหส้ ูญหำยหรือไร้ประโยชน์ เป็นทรัพยส์ ินหรือเอกสำรอนั เจำ้ พนกั งำน ไดย้ ดึ รักษำไว้ หรือสง่ั ใหส้ ่ง
มฉิ ะน้นั ผกู้ ระทำไม่มคี วำมผดิ เพรำะขำดเจตนำตำมมำตรำ 59 วรรคสำม

20

มำตรำ 143 ควำมผดิ ฐำนเป็ นคนกลำงเรียกหรือรับสินบน
มำตรำ 143 ผใู้ ดเรียก รับหรือยอมจะรับทรัพยส์ ิน หรือประโยชนอ์ ื่นใดสำหรับตนเองหรือผอู้ ่นื เป็นกำร

ตอบแทนในกำรท่ีจะจูงใจหรือไดจ้ ูงใจเจำ้ พนกั งำน สมำชิกสภำนิติบญั ญตั ิแห่งรัฐ สมำชิกสภำจงั หวดั หรือ
สมำชิก สภำเทศบำลโดยวิธีอนั ทุจริตหรือผดิ กฎหมำยหรือโดยอทิ ธิพลของตนใหก้ ระทำกำร หรือไม่กระทำ
กำรในหนำ้ ที่อนั เป็นคุณหรือเป็นโทษแก่บคุ คลใด ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไม่เกินหำ้ ปี หรือปรับไม่เกนิ หน่ึง
แสนบำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ
องค์ประกอบภำยนอก
1.ผใู้ ด
2.เรียก รับ ยอมจะรับทรัพยส์ ินหรือประโยชนอ์ ่ืนใดสำหรับตนเองและสำหรับผอู้ ่ืน
3.เป็นกำรตอบแทนในกำรที่จะจูงใจ/ไดจ้ ูงใจ เจำ้ พนกั งำน สมำชิกสภำนิติบญั ญตั ิแห่งรัฐ สมำชิกสภำจงั หวดั
หรือสมำชิก สภำเทศบำลโดยวธิ ีอนั ทุจริตหรือผดิ กฎหมำยหรือโดยอทิ ธิพลของตนใหก้ ระทำกำร หรือไม่
กระทำกำรในหนำ้ ท่ีอนั เป็นคุณหรือเป็นโทษแก่บุคคลใด
องค์ประกอบภำยใน
เจตนำธรรมดำ
ข้อสังเกต ม.143
- แมค้ นกลำงไม่ต้งั ใจจะเอำทรัพยท์ ี่เรียกไปใหเ้ จำ้ พนกั งำนเลยก็เป็นควำมผดิ
- กรณีอำ้ งวำ่ จะจูงใจผพู้ ิพำกษำ/พนกั งำนอยั กำรท่ีไม่ไดม้ สี ่วนเกี่ยวขอ้ งกบั
สำนวนคดี [ฎ.4586/2531 และ ฎ.14171/2557]
- เจำ้ พนกั งำนที่จะถกู จูงใจตอ้ งมีอำนำจหนำ้ ท่ีกระทำกำรน้นั (มีอำนำจใหค้ ุณ/โทษ)
- วิธีกำรท่ีจะจูงใจ/ไดจ้ ูงใจ
A) วธิ ีทุจริต
B) ผดิ กฎหมำย
C) โดยอทิ ธิพลของตน --> ควำมสมั พนั ธส์ ่วนตวั /อิทธิพล/ควำมเกรงใจส่วนตวั
- ตอ้ งเป็นกำรกระทำโดยจะจูงใจ/ไดจ้ ูงใจให้ เจำ้ พนกั งำนกระทำ/ไมก่ ระทำหนำ้ ท่ีของเจำ้ พนกั งำนโดยตรง

21

คำพพิ ำกษำ มำตรำ 143

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำที่ 2411/2562 ควำมผดิ ฐำนเรียก รับหรือยอมรับทรัพยส์ ิน หรือประโยชน์อ่ืนใด
สำหรับตนเองหรือผอู้ ่ืน เป็นกำรตอบแทนในกำรที่จะจูงใจหรือไดจ้ ูงใจเจำ้ พนกั งำนโดยวิธีอนั ทุจริตหรือผดิ
กฎหมำยตำม ป.อ. มำตรำ 143 เป็นควำมผดิ ต่อแผน่ ดิน พนกั งำนสอบสวนมอี ำนำจสอบสวนในควำมผดิ
ดงั กลำ่ วไดเ้ อง โดยไมจ่ ำตอ้ งอำศยั คำร้องทุกขห์ รือกำรมอบคดีจำกผเู้ สียหำย แมผ้ เู้ สียหำยจะไม่ใช่ผเู้ สียหำย
โดยนิตนิ ยั กไ็ มม่ อี ำนำจร้องทุกขใ์ นควำมผดิ ฐำนฉอ้ โกงซ่ึงเป็นควำมผดิ ต่อส่วนตวั เท่ำน้นั หำมีผลกระทบต่อ
อำนำจสอบสวนของพนกั งำนสอบสวน ซ่ึงสำมำรถดำเนินกำรสอบสวนควำมผดิ ตำมมำตรำ 143 ไดโ้ ดย
ชอบไม่ เม่ือพนกั งำนสอบสวนไดท้ ำกำรสอบสวนแลว้ ต่อมำพนกั งำนอยั กำรเห็นว่ำกำรกระทำของจำเลยท้งั
สำมเป็นควำมผดิ ฐำนร่วมกนั เรียก รับเงิน และมคี ำสง่ั ใหแ้ จง้ ขอ้ หำเพม่ิ เติม เมื่อไดม้ ีกำรแจง้ ขอ้ หำดงั กลำ่ วแก่
จำเลยท้งั สำมเพม่ิ เติม ถอื ไดว้ ่ำคดีในควำมผดิ ตำมมำตรำ 143 ไดม้ ีกำรสอบสวนโดยชอบแลว้ พนกั งำน
อยั กำรโจทกย์ อ่ มมอี ำนำจฟ้องตำม ป.วิ.อ. มำตรำ 120

โจทกบ์ รรยำยฟ้องวำ่ จำเลยท้งั สำมร่วมกนั เรียกและรับเงิน 9,000,000 บำท ไปจำกผเู้ สียหำยเป็นกำรตอบ
แทนในกำรท่ีจะจูงใจเจำ้ พนกั งำนในตำแหน่งอดีตประธำนศำลฎีกำและประธำนศำลฎีกำโดยวธิ ีอนั ทุจริต ให้
กระทำกำรตำมหนำ้ ทีโ่ ดยยกเลิกคำพิพำกษำของศำลฎีกำที่ตดั สินให้ จ. เป็นฝ่ ำยแพค้ ดี และมคี ำสงั่ ใหม่ให้ จ.
เป็นเจำ้ ของกรรมสิทธ์ิที่ดินได้ เป็นกำรบรรยำยฟ้องท่ีครบองคป์ ระกอบควำมผดิ ตำม ป.อ. มำตรำ 143 แลว้
ส่วนจำเลยท้งั สำมจะไดไ้ ปจูงใจเจำ้ พนกั งำนในตำแหน่งอดีตประธำนศำลฎีกำและประธำนศำลฎีกำให้
กระทำกำรในหนำ้ ท่ีใหเ้ ป็นคุณแก่ จ. หรือไม่ หำใช่องคป์ ระกอบควำมผดิ ตำม ป.อ. มำตรำ 143 ไม่ แมค้ ดีดงั
กลำ่ วถงึ ท่ีสุดไปก่อนท่ีจำเลยท้งั สำมจะร่วมกนั เรียกและรับเงินจำกผเู้ สียหำย ซ่ึงจำเลยท้งั สำมไม่สำมำรถจูง
ใจเจำ้ พนกั งำนในตำแหน่งอดีตประธำนศำลฎีกำและประธำนศำลฎีกำใหป้ ฏิบตั ิหนำ้ ท่ีใหเ้ ป็นคุณแก่ จ. ไดก้ ็
ตำม กไ็ มท่ ำใหก้ ำรกระทำของจำเลยท้งั สำมไม่เป็นควำมผดิ เพรำะขำดองคป์ ระกอบควำมผดิ ไปแต่อยำ่ งใด

22

มำตรำ144 ควำมผดิ ฐำนให้สินบนเจ้ำพนกั งำน
มำตรำ144 ผใู้ ดให้ ขอใหห้ รือรับว่ำจะใหท้ รัพยส์ ิน หรือประโยชน์อน่ื ใดแก่เจำ้ พนกั งำน สมำชิกสภำ

นิติบญั ญตั ิแห่งรัฐ สมำชิกสภำจงั หวดั หรือสมำชกิ สภำเทศบำล เพอ่ื จูงใจใหก้ ระทำกำร ไมก่ ระทำกำรหรือ
ประวงิ กำรกระทำอนั มชิ อบดว้ ยหนำ้ ท่ตี อ้ งระวำงโทษจำคกุ ไมเ่ กินหำ้ ปี หรือปรับไม่เกินหน่ึงแสนบำท หรือ
ท้งั จำท้งั ปรับ

เป็นควำมผดิ ฐำนใหส้ ินบนเจำ้ พนกั งำนมีลกั ษณะคลำ้ ยคลงึ กบั ควำมผดิ ฐำนเป็นคนกลำงเรียกหรือรับ
สินบน ตำมมำตรำ 143 แต่มคี วำมแตกต่ำงกนั ตรงท่ี มำตรำ 144 เอำผดิ แค่ตวั ผใู้ หส้ ินบนเจำ้ พนกั งำน แต่
มำตรำ 143 เอำผดิ แค่ตวั คนกลำงเรียกหรือรับสินบน

องค์ประกอบควำมผดิ
องค์ประกอบภำยนอก
1) ผใู้ ด
2) กระทำกำรอยำ่ งหน่ึงอยำ่ งใด ดงั ต่อไปน้ี
2.1 ให้
2.2 ขอให้
2.3 รับว่ำจะให้
3) ทรัพยส์ ินหรือประโยชน์อ่ืนใด
4) แก่เจำ้ พนกั งำน สมำชิกสภำนิติบญั ญตั ิแห่งชำติ สมำชิกสภำจงั หวดั สมำชิกสภำเทศบำล
องค์ประกอบภำยใน
1) เจตนำธรรมดำ
2) เจตนำพเิ ศษ-เพอ่ื จูงใจใหก้ ระทำกำร ไมก่ ระทำกำร หรือประวงิ กำรกระทำอนั มชิ อบดว้ ยหนำ้ ที่
ให้
คำว่ำ “ให”้ หมำยควำมวำ่ มอบใหห้ รือยนื่ ใหเ้ พรำะถูกเรียก ควำมผดิ จะสำเร็จเมอ่ื มคี นรับ

23

ขอให้

คำว่ำ “ขอให”้ หมำยควำมวำ่ ขอมอบใหโ้ ดยส่งหรือยน่ื ใหโ้ ดยไมไ่ ดถ้ กู เรียก ควำมผดิ สำเร็จทนั ทีเมอ่ื มีกำร
ขอให้

รับว่ำจะให้

คำว่ำ “รับวำ่ จะให”้ หมำยควำมว่ำ สญั ญำวำ่ จะมอบใหใ้ นภำยหนำ้ ไมว่ ำ่ จะถูกเรียกหรือไมก่ ็ตำม ควำมผดิ
สำเร็จทนั ที แมว้ ่ำยงั ไมไ่ ดย้ น่ื ทรัพยส์ ินหรือประโยชน์ใหห้ รือเจำ้ พนกั งำนยงั ไมท่ นั รับหรือยอมจะรับ
ทรัพยส์ ินน้นั

ตวั กำรในกำรกระทำควำมผดิ ตำมมำตรำน้ี ใหพ้ จิ ำรณำในขณะท่ี “ให”้ "ขอให”้ หรือ “รับวำ่ ให”้ แก่

เจำ้ พนกั งำนเท่ำน้นั ไมร่ วมถึงบุคคลท่ีไม่ไดเ้ ป็นตวั กำรแมว้ ่ำจะร่วมตกลงดว้ ยกนั ก่อนลงมอื ทำ หรือนำ
ทรัพยส์ ินหรือประโยชนอ์ ืน่ ใดมำใหเ้ จำ้ พนกั งำนหลงั จำกท่ีผใู้ ดขอใหห้ รือรับว่ำจะใหส้ ินบนน้นั ไมม่ ี
ควำมผดิ ฐำนใหส้ ินบน แก่เจำ้ พนกั งำนเพรำะควำมผดิ สำเร็จต้งั แต่เวลำที่มกี ำรขอใหห้ รือรับว่ำจะใหแ้ ลว้ ผู้
น้นั จะมคี วำมผดิ ท่ี “ให”้ ทรัพยส์ ิน หรือประโยชน์อื่นใดแกเ่ จำ้ พนกั งำนซ่ึงเป็นควำมผดิ แยกต่ำงหำก

ทรัพย์สินหรือประโยชน์อนื่ ใด

เช่น เงินเคลยี ร์แรงงำนต่ำงดำ้ วท่ีใหแ้ ก่ตำรวจเพอื่ มิใหถ้ กู ดำเนินคดี

ควำมผดิ ตำมมำตรำน้ีวตั ถแุ ห่งกำรกระทำคือเจำ้ พนกั งำน ตอ้ งมีหนำ้ ที่ถำ้ ไมม่ ีหนำ้ ที่หรือหมดหนำ้ ท่ีไป

แลว้ กไ็ มม่ คี วำมผดิ ตำมมำตรำน้ี จำเลยใหส้ ินบนแกต่ ำรวจที่จบั กุมเพ่ือจูงใจใหเ้ บิกควำมในศำลเป็นคุณแก่
จำเลย ไมม่ คี วำมผดิ ตำมมำตรำน้ีเพรำะกำรเบกิ ควำมต่อศำลมใิ ช่หนำ้ ที่โดยตรงของตำรวจแต่เป็นหนำ้ ที่อยำ่ ง
เดียวกนั กบั ประชำชนทวั่ ไป
เจตนำพเิ ศษ

ควำมสำคญั ของควำมผดิ ฐำนใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำนอยทู่ ่ีเจตนำพเิ ศษ คือ เพื่อจูงใจใหก้ ระทำกำร

ไม่กระทำกำรหรือประวิงกำรกระทำอนั มิชอบดว้ ยหนำ้ ท่ี

1) เพื่อจูงใจให้กระทำกำร อนั มชิ อบด้วยหน้ำท่ี เชน่ ใหส้ ินบนเพ่อื ใหต้ ำรวจ เรียนขอ้ หำจำกหนกั เป็นเบำ

2) เพื่อจูงใจให้ไม่กระทำกำร อนั มชิ อบด้วยหน้ำที่ เช่น เมอื่ ถูกจบั ก็ใหส้ ินบน เพอ่ื ไม่ใหต้ ำรวจจบั กมุ

3) เพ่ือจงู ใจให้ประวงิ กำรกระทำ อนั มชิ อบด้วยหน้ำที่ เช่น ใหส้ ินบนเพอ่ื ใหห้ น่วงคดีเอำไวจ้ นหมดอำยคุ วำม
เป็ นตน้

24

กำรใหท้ รัพยส์ ินหรือประโยชน์อ่ืนใดแก่เจำ้ พนกั งำนเพอ่ื จูงใจใหก้ ระทำกำร ไมก่ ระทำกำรหรือประวิง
กำรกระทำ อนั ชอบดว้ ยหนำ้ ท่ี ไมเ่ ป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ144 แต่ตวั เจำ้ พนกั งำนยงั คงมคี วำมผดิ ตำมมำตรำ
149 เนื่องจำกกฎหมำยไม่ประสงคจ์ ะลงโทษบคุ คลใดที่กระทำไปเพียงแต่เป็นกำรเร่งรัดกำรทำงำนของเจำ้
พนกั งำนเท่ำน้นั

ประเด็นเพมิ่ เตมิ ทนี่ ่ำสนใจ

กำรท่ีคนกลำงเรียกรับสินบนนำทรัพยส์ ินหรือประโยชน์อื่นใดจำกบุคคลหน่ึงไปใหแ้ ก่เจำ้ พนกั งำนท่ี

เรียกสินบนน้นั คนกลำงและบุคคลที่ ผใู้ หท้ รัพยส์ ินหรือประโยชนอ์ น่ื ใดแกค่ นกลำงดงั กลำ่ วน้นั มคี วำมผดิ
อยำ่ งไรในทำงกฎหมำยอำญำ ซ่ึงสำมำรถจำแนกออกไดเ้ ป็น 2 กรณีดงั ต่อไปน้ี

1)กรณบี ุคคลขอให้คนกลำงนำทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดให้แก่เจ้ำพนกั งำน

ในกรณีท่คี นกลำงมที ้งั ควำมผดิ ในส่วนควำมผดิ ฐำนเป็นคนกลำงเรียกรับสินบนตำมมำตรำ 143 และ
ควำมผดิ อกี ส่วนคือควำมผดิ ฐำนใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำนตำมมำตรำ 144 อีกดว้ ยเน่ืองจำกเป็นผใู้ หส้ ินบน
แก่เจำ้ พนกั งำนโดยตรง

ส่วนคนที่ขอใหค้ นกลำงนำทรัพยส์ ินหรือประโยชนอ์ ืน่ ใดไปใหแ้ ก่เจำ้ พนกั งำน บุคคลดงั กล่ำวอยใู่ น
ฐำนะของผใู้ ชใ้ หผ้ อู้ ื่นกระทำควำมผดิ ตำมควำมผดิ ฐำนใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำนตำมมำตรำ144 ประกอบ
มำตรำ84 ตอ้ งระวำงโทษเสมอื นตวั กำร นอกจำกน้ีเพรำะบุคคลดงั กลำ่ วก่อใหค้ นกลำงกระทำควำมผดิ ฐำน
ใหส้ ินบนแก่พนกั งำนดว้ ยวิธีกำรจำ้ งวำน ในกรณีน้ีถำ้ คนทีค่ นกลำงถกู ใชแ้ ลว้ แต่ยงั ไม่ทำ ผใู้ ชก้ ย็ งั คงตอ้ งรับ
โทษในควำมผดิ ฐำนผใู้ ชต้ อ้ งระวำงโทษ หน่ึงในสำมของโทษท่ีกฎหมำยกำหนดไวใ้ นมำตรำ144ดงั ที่บญั ญตั ิ
ไวใ้ นมำตรำ84วรรค2

อยำ่ งไรก็ตำม บคุ คลที่ใชใ้ หค้ นกลำงทรัพยส์ ินหรือประโยชน์อื่นใดไปใหแ้ ก่เจำ้ พนกั งำนไม่มคี วำมผดิ
ฐำนเป็นตวั กำร ผใู้ ชห้ รือผสู้ นบั สนุนในควำมผดิ ฐำนเป็ นคนกลำงเรียกรับสินบนตำม มำตรำ 143 อีก เพรำะ
เป็น“บุคคลที่จำเป็นตอ้ งมีอย”ู่ บคุ คลน้นั กไ็ ม่ตอ้ งรับผดิ ตำมมำตรำ 143 แต่อยำ่ งใด

2)กรณคี นกลำงเรียกทรัพย์สินหรือประโยชน์อ่ืนใดเพือ่ ไปให้แก่เจ้ำพนักงำน

กรณีดงั กลำ่ วสำมำรถแยกออกไดเ้ ป็น 2 กรณีดงั ต่อไปน้ี

2.1 กรณคี นกลำงนำทรัพย์สินหรือประโยชน์อ่ืนใดให้แก่เจ้ำพนักงำน

คนกลำงก็มีควำมผดิ ฐำนเป็นคนกลำงเรียกรับสินบนตำมมำตรำ 143 และฐำนใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำน
ตำมมำตรำ144 ดว้ ยเหตุผลท่ีกล่ำวไวใ้ นขอ้ 1

25

สำหรับบุคคลท่ีคนกลำงเรียกรับสินบนน้นั มีควำมผดิ ฐำนเป็นผสู้ นบั สนุนใหค้ นกลำงกระทำควำมผดิ
ฐำนใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำน มำตรำ 144ประกอบ มำตรำ 86 มใิ ช่ใหก้ ระทำควำมผดิ คนกลำงไปใหส้ ินบน
แก่เจำ้ พนกั งำน นอกจำกน้ีบุคคลยงั กลำ่ วยงั ไมใ่ ช่ตวั กำร ผใู้ ชห้ รือผสู้ นบั สนุนฐำนเป็นตวั กลำงเรียกรับ
สินบน ตำมมำตรำ143เนื่องจำกเป็นบุคคลที่จำเป็นตอ้ งมอี ยดู่ ว้ ย

2.2กรณคี นกลำงไม่ได้นำทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดไปให้แก่เจ้ำพนกั งำน

คนกลำงมคี วำมผดิ ฐำนคนกลำงเรียกรับสินบนตำมมำตรำ 143 แต่ไมผ่ ดิ ฐำนใหส้ ินบน

บุคคลที่ใหท้ รัพยส์ ินหรือประโยชนอ์ น่ื ใดแก่คนกลำงยงั ไม่มีควำมผดิ เพรำะกำรชว่ ยเหลอื ในกำรใหค้ วำม
สะดวกในกำรใหส้ ินบนแก่เจำ้ พนกั งำนยงั ไมเ่ กิดข้ึนนอกจำกน้ีบุคคลดงั กลำ่ ว ยงั ไม่เป็นตวั กำร ผใู้ ชห้ รือ
ผสู้ นบั สนุนในควำมผดิ ฐำนเป็นคนกลำงเรียกรับสินบน ตำมมำตรำ143เพรำะเป็นบุคคลที่จำเป็นตอ้ งมอี ยู่
ดงั กลำ่ วไว้

ขำ้ งตน้ แลว้

คำพพิ ำกษำฎกี ำ มำตรำ 144 ควำมผดิ ให้สินแก่เจ้ำพนกั งำน

คำพพิ ำกษำฎีกำท่ี 2221/2519 จำเลยเป็นผจู้ ดั กำรทวั่ ไปของบริษทั รับเหมำก่อสร้ำงไดม้ อบเงินจำนวน
50,000 บำทแก่นำยกเทศมนตรีเทศบำลเมอื งซ่ึงมอี ำนำจหนำ้ ที่ในกำรพจิ ำรณำอนุญำตใหท้ ำกำรก่อสร้ำง
อำคำรในเขตเทศบำลเพอ่ื จูงใจใหน้ ำยกเทศมนตรีอนุมตั ิเพอื่ ใหจ้ ำเลยปลกู สร้ำงอำคำรไดโ้ ดยเร็ว ท้งั ท่ี
เร่ืองรำวกำรขออนุญำตปลกู สร้ำงอำคำรยงั ไม่เรียบร้อยพอที่จะอนุญำตไดอ้ นั เป็นกำรมิชอบดว้ ยหนำ้ ที่จำเลย
จึงตอ้ งมีควำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 144

จำกคำพพิ ำกษำขำ้ งตน้ เจตนำของจำเลยเป็นเจตนำพิเศษเพ่อื จูงใจใหเ้ จำ้ พนกั งำนกระทำกำรอนั มชิ อบ
ดว้ ยกฎหมำย โดยกำรขอใหส้ ินบนแก่นำยกเทศมนตรีดงั กล่ำว จำเลยจึงมคี วำมผดิ ฐำนใหส้ ินบนแก่เจ้ำ
พนกั งำนตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 144

26

มำตรำ 145 แสดงตนและกระทำกำรเป็ นเจ้ำพนกั งำน
มำตรำ 145 ผใู้ ดแสดงตนเป็นเจำ้ พนกั งำน และกระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำน โดยตนเองมไิ ดเ้ ป็นเจำ้

พนกั งำนท่ีมอี ำนำจกระทำกำรน้นั ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไม่เกินหน่ึงปี หรือปรับไมเ่ กินสองหมืน่ บำท หรือท้งั
จำท้งั ปรับ

เจำ้ พนกั งำนผใู้ ดไดร้ ับคำสงั่ มิใหป้ ฏบิ ตั ิกำรตำมตำแหน่งหนำ้ ที่ต่อไป แลว้ ยงั ฝ่ ำฝืนกระทำกำรใด ๆ ใน
ตำแหน่งหนำ้ ท่ีน้นั ตอ้ งระวำงโทษตำมที่กำหนดไวใ้ นวรรคแรกดจุ กนั
องค์ประกอบภำยนอก
1.ผใู้ ด มไิ ดเ้ ป็นเจำ้ พนกั งำนท่ีมอี ำนำจกระทำกำรน้นั
2.แสดงตนเป็นเจำ้ พนกั งำน กระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำน
องค์ประกอบภำยใน
เจตนำธรรมดำ
ข้อสังเกต ม.145 วรรคแรก
- จะเป็นควำมผดิ กต็ ่อเมือ่ 1) แสดงตน+ 2) กระทำกำร เป็นเจำ้ พนกั งำน
- “กำรแสดงตน”

กรณีท่ีมีผแู้ นะนำแลว้ ผถู้ กู แนะนำนิ่งเฉยไมป่ ฏเิ สธ
กรณีกำรแต่งตวั ใหค้ ลำ้ ยเจำ้ พนกั งำน
กรณีกำรอำ้ งว่ำตนเคยเป็นเจำ้ พนกั งำน
- ผกู้ ระทำไม่ใช่เจำ้ พนกั งำนผมู้ อี ำนำจกระทำกำรน้นั
- ผกู้ ระทำอำจเป็นรำษฎร/เจำ้ พนกั งำนก็ได้
องค์ประกอบควำมผดิ มำตรำ 145 วรรคสอง
องค์ประกอบภำยนอก
1.เจำ้ พนกั งำน ไดร้ ับคำสง่ั มใิ หป้ ฏิบตั ิกำรตำมตำแหน่งหนำ้ ที่ต่อไปแลว้
2.ยงั ฝ่ ำฝืนกระทำกำรใด ๆ ในตำแหน่งหนำ้ ที่น้นั

27

องค์ประกอบภำยใน

เจตนำธรรมดำ

ข้อสังเกต ม.145 วรรคสอง

- กรณีถกู สงั่ พกั รำชกำร แต่ยงั ไม่ไดป้ ลด/ใหอ้ อกจำกรำชกำร

- กรณีกำรลำออก/หนีรำชกำร

คำพพิ ำกษำ ม.145

คำพพิ ำกษำศำลฎกี ำท่ี 6551/2558

ผเู้ สียหำยกบั จำเลยรู้จกั กนั มำก่อนและผเู้ สียหำยรู้ว่ำจำเลยมิไดเ้ ป็นเจำ้ พนกั งำน วนั เกดิ เหตุจำเลยมไิ ดแ้ สดง
ตนเป็นเจำ้ พนกั งำนเพียงแต่อำ้ งว่ำพวกของจำเลยเป็นเจำ้ พนกั งำน กำรกระทำของจำเลยจึงไมเ่ ป็ นควำมผดิ
ฐำนร่วมกนั แสดงตนเป็นเจำ้ พนกั งำนและกระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำนตำม ป.อ. มำตรำ 145 วรรคแรก แต่กำร
กระทำของจำเลยเป็นควำมผดิ ฐำนเป็นผสู้ นบั สนุนกำรกระทำควำมผดิ ฐำนร่วมกนั แสดงตนเป็นเจำ้ พนกั งำน
และกระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำน ซ่ึงศำลลงโทษจำเลยไดเ้ พรำะมิไดเ้ ป็นกำรพพิ ำกษำเกินคำขอตำม ป.วิ.อ.
มำตรำ 192 วรรคหน่ึง ปัญหำน้ีเป็นขอ้ กฎหมำยท่ีเก่ียวกบั ควำมสงบเรียบร้อย ศำลฎีกำมอี ำนำจยกข้นึ อำ้ งและ
แกไ้ ขใหถ้ ูกตอ้ งไดต้ ำม ป.วิ.อ. มำตรำ 195 วรรคสอง ประกอบมำตรำ 225

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำที่ 2099/2527

จำเลยไมไ่ ดเ้ ป็นเจำ้ พนกั งำนตำรวจ แต่แต่งกำยดงั ที่เจำ้ พนกั งำนตำรวจนอกเครื่องแบบแต่งกนั ตำมปกติ
โดยนุ่งกำงเกงสีกำกี สวมเส้ือคอกลมขำว คำดเขม็ ขดั หนงั ยนื ใหส้ ญั ญำณรถยนตบ์ รรทกุ ที่ผำ่ นไปมำใหห้ ยดุ
รถเพอื่ ตรวจตรงจุดที่รถยนตต์ ำรวจทำงหลวงจอดอยเู่ ป็นประจำ อนั ทำใหบ้ ุคคลทว่ั ไปอำจเขำ้ ใจไดว้ ำ่ จำเลย
เป็นเจำ้ พนกั งำนตำรวจ ในกำรเรียกตรวจรถแต่ละคร้ังจำเลยแสดงใหเ้ ป็นที่เขำ้ ใจไดว้ ำ่ ไดร้ ับเงนิ จำกพวก
คนขบั รถยนตบ์ รรทุกพฤติกำรณ์ของจำเลยฟังไดว้ ำ่ จำเลยแสดงตนและกระทำกำรเป็นเจำ้ พนกั งำนตำรวจ
ทำงหลวงจำเลยจึงมีควำมผดิ ตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 145

28

มำตรำ 146 ควำมผดิ ฐำนสวมเคร่ืองแบบหรือใช้ยศหรือตำแหน่งโดยไม่มสี ิทธิ

มำตรำ 146 ผใู้ ดไม่มสี ิทธิท่ีจะสวมเคร่ืองแบบหรือประดบั เครื่องหมำยของเจำ้ พนกั งำน สมำชกิ สภำนิติ
บญั ญตั ิแห่งรัฐ สมำชิกสภำจงั หวดั หรือสมำชิกสภำเทศบำล หรือไม่มสี ิทธิใชย้ ศ ตำแหน่ง
เครื่องรำชอสิ ริยำภรณ์ หรือสิ่งที่หมำยถึง เคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์ กระทำกำรเช่นน้นั เพือ่ ใหบ้ ุคคลอนื่ เช่ือวำ่ ตน
มสี ิทธิ ตอ้ งระวำงโทษจำคุกไม่เกินหน่ึงปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบำท หรือท้งั จำท้งั ปรับ

องค์ประกอบควำมผดิ

องค์ประกอบภำยนอก

(1) ผใู้ ด
(2) ไม่มีสิทธิกระทำกำรอยำ่ งหน่ึงอยำ่ งใดต่อไปน้ี

(2.1) ไมม่ ีสิทธิท่ีจะสวมเคร่ืองแบบหรือประดบั เคร่ืองหมำยของเจำ้ พนกั งำน สมำชิกสภำนิติบญั ญตั ิ
แห่งรัฐ สมำชิกสภำจงั หวดั หรือสมำชิกสภำเทศบำล หรือ
(2.2) ไม่มสี ิทธิใชย้ ศ ตำแหน่ง เครื่องรำชอิสริยำภรณ์ หรือส่ิงที่หมำยถึง เคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์

(3) กระทำกำรเช่นน้นั

องค์ประกอบภำยใน

1. เจตนำธรรมดำ

2. เจตนำพิเศษ – เพื่อใหบ้ ุคคลอน่ื เชื่อว่ำตนมสี ิทธิ

คำอธบิ ำย

ควำมผดิ ตำมมำตรำน้ีมี 2 ฐำนควำมผดิ ยอ่ ย ไดแ้ ก่ (1) ควำมผดิ ฐำนสวมเครื่องแบบ หรือประดบั
เคร่ืองหมำยของเจำ้ พนกั งำนฯ โดยไม่มสี ิทธิ และ (2) ควำมผดิ ฐำนใชย้ ศ ตำแหน่ง เคร่ือง รำชอสิ ริยำภรณ์
หรือส่ิงที่หมำยถึงเคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์ โดยไมม่ ีสิทธิ ควำมผดิ แรกน้นั จำกดั เฉพำะ เคร่ืองแบบหรือ
เครื่องหมำยของเจำ้ พนกั งำนเท่ำน้นั ส่วนควำมผดิ ท่ี 2 ถำ้ หำกมีกำรใชย้ ศ ตำแหน่ง เคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์
หรือสิ่งท่ีหมำยถงึ เคร่ืองรำชอิสริยำภรณ์ โดยไม่มีสิทธิ ก็เป็นควำมผดิ ตำม มำตรำน้ีได้

กำรสวมเครื่องแบบหรือกำรประดบั เครื่องหมำยของเจำ้ พนกั งำนเป็นไปตำมกฎหมำย กฎหรือระเบียบ
ของตน้ กบั ของเจำ้ พนกั งำนน้นั ผกู้ ระทำไม่จำตอ้ งตำมเครื่องแบบหรือประดบั เคร่ืองหมำยทุกชน้ิ ครบตำมที่
กำหนดกไ็ ด้ กำรตำมใส่หรือประดบั เคร่ืองหมำยบำงชิ้นก็เป็นควำมผดิ ตำมมำตรำน้ีไดเ้ ช่นกนั เช่น สวม
เคร่ืองแบบคร่ึงท่อน หรือสวมหมวกตำรวจเพ่ือใหเ้ ช่ือว่ำเป็นเจำ้ พนกั งำน

29

“ยศ” หมำยถึง เคร่ืองกำหนดฐำนะหรือช้นั ของเจำ้ พนกั งำนโดยเฉพำะทหำรหรือตำรวจ

“ตำแหน่ง” หมำยถงึ หนำ้ ที่ทำงรำชกำร เชน่ พนกั งำนสอบสวน เจำ้ พนกั งำนสรรพสำมิต เจำ้ พนกั งำนป่ ำ
ไม้ เป็นตน้

“เครื่องรำชอสิ ริยำภรณ์” หมำยถงึ เคร่ืองหมำยแสดงเกียรติยศและบำเหน็จควำมชอบที่พระมหำกษตั ริย์
ทรงสร้ำงหรือโปรดใหส้ ร้ำงข้ึนสำหรับพระรำชทำนเป็นบำเหน็จควำมชอบแก่ ขำ้ รำชกำรส่วนพระองค์
พระรำชทำนแก่ผกู้ ระทำำประโยชนใ์ หแ้ ก่ประเทศ ศำสนำ และประชำชน ตลอดจนเหรียญทร่ี ะลกี ท่ี
พระรำชทำนเป็นบำเหน็จควำมชอบในโอกำสต่ำง ๆ และที่ทรงพระกรุณำโปรดเกลำ้ ฯ ใหบ้ ุคคลประดบั ได้
อยำ่ งเคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์ ตำมที่ทำงรำชกำรกำหนด

“ส่ิงทห่ี มำยถึงเครื่องรำชอสิ ริยำภรณ์” หมำยถึง สิ่งท่ีมิใช่ตวั เคร่ืองรำชอิสริยำภรณ์แต่เป็นสญั ลกั ษณ์แทน
เครื่องรำชอสิ ริยำภรณ์ เช่น แพรแถบยอ่ เหรียญเคร่ืองรำชอิสริยำภรณ์ เครื่องรำชอิสริยำภรณจ์ ่ำลองหรือ
อกั ษรยอ่

ผสู้ วมเครื่องแบบหรือประดบั เครื่องหมำย หรือใชย้ ศ ตำแหน่งเคร่ืองรำชอสิ ริยำภรณ์ หรือสิ่งท่ีหมำยถงึ
เครื่องรำชอิสริยำภรณน์ ้นั เป็นผไู้ ม่มสี ิทธิโดยชอบดว้ ยกฎหมำยที่จะกระทำได้ ท้งั น้ี โดยมเี จตนำพิเศษเพอื่ ให้
บุคคลอน่ื เชื่อวำ่ คนมีสิทธิกระทำกำรเช่นน้นั ถำ้ กระทำโดยไม่มีเจตนำพิเศษน้ี ยอ่ มไมเ่ ป็นควำมผดิ เช่น สวม
เคร่ืองแบบตำรวจแสดงละครหรือภำพยนตร์ เป็นตน้

คำพพิ ำกษำฎีกำมำตรำ 146

คำพพิ ำกษำฎกี ำที่ 8621/2553 จำเลยแต่งกำยประดบั เคร่ืองรำชอิสริยำภรณ์ ซ่ึง ตนไม่มีสิทธิแลว้ ถ่ำยรูปไว้
ถือไดว้ ่ำจำเลยเป็นผไู้ ม่มสี ิทธิใชเ้ คร่ืองรำชอิสริยำภรณ์กระทำเช่นน้นั แลว้ ส่วนเพ่ือใหบ้ ุคคลอืน่ เชื่อว่ำตนมี
สิทธิหรือไม่ เป็นเจตนำภำยในจิตใจของจำเลย กำรทจี่ ำเลย ถำ่ ยรูปขนำดใหญ่ติดไวใ้ นหอ้ งรับแขกซ่ึงไม่ใช่ที่
ลบั แสดงว่ำประสงคใ์ หผ้ อู้ น่ื มำเห็นและตอ้ งกำร ใหผ้ อู้ ื่นเชื่อวำ่ มสี ิทธิใชเ้ คร่ืองรำชอิสริยำภรณ์ตำมรูปถำ่ ย
ดงั กล่ำว จึงเป็นควำมผดิ ตำมมำตรำ 146

30

บรรณำนุกรม

ศำสตรำจำรย์ พรชยั สุนทรพนั ธ.์ ประมวลกฎหมำยอำญำ. พมิ พค์ ร้ังท่ี 1 แกไ้ ขเพม่ิ เติม. นนทบุรี :
บริษทั ธนธชั กำรพิมพ์ จำกดั . 2564

ศำสตรำจำรย์ ดร. คณพล จนั ทน์หอม. หนงั สือคำอธบิ ำยกฎหมำยอำญำ ภำคควำมผดิ เล่ม1. พมิ พค์ ร้ังท่ี 5
แกไ้ ขเพมิ่ เติม. กรุงเทพ : วิญญูชน, 2565

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำ. [ออนใลน์] สืบคน้ เม่ือวนั ท่ี 12 กนั ยำยน 2565.
อำ้ งอิง : https://www.xn--
42cgi4cjab1btnchd1exbza5gvad6dvnqc6f.com/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A
1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2
%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%8D%E0%B8%B2%20%E0%B8%A1%E0%B8%
B2%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B2%20146.html